Ubezpieczenia społeczne w praktyce

Transkrypt

1 Aktualizacja nr 152 czerwiec 2014 Ubezpieczenia społeczne w praktyce NOWOŚCI Zwolnienie ze składek na FP i FGŚP dotyczy pracodawcy tylko jednego z rodziców 5 Późniejsze emerytury zgodne z konstytucją 7 ZUS nie może zaliczać wpłat na dowolne zaległości składkowe 10 INTERPRETACJE ZUS Stażyści podlegają ubezpieczeniom ze stażu, jeżeli nie mają innego tytułu do ubezpieczeń 15 Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe wypłacone na podstawie ugody sądowej jest oskładkowane 20 ODPOWIEDZI NA PYTANIA CZYTELNIKÓW Świadczenie z tytułu zakazu konkurencji wypłacane w czasie trwania stosunku pracy 25 Mieszkanie wynajmowane przez firmę dla pracownika 27 Data wyrejestrowania z ubezpieczeń partnerów spółki jawnej i partnerskiej po ogłoszeniu upadłości 29 SKŁADKI Zawiadomienie z ZUS o błędnej podstawie wymiaru składek konsekwencje składkowe Płatnik składek, który otrzyma z ZUS zawiadomienie o ustaleniu błędnej podstawy wymiaru składek, musi przygotować korektę dokumentów, a w przypadku niedopłaty opłacić należne składki. 43 ZASIŁKI Zasiłki macierzyńskie ustalanie uprawnień Pracownica, która urodziła dziecko ma coraz większe możliwości wyboru między powrotem do pracy a opieką nad dzieckiem. Decyzji pozostania przy dziecku sprzyjają świadczenia z ubezpieczenia społecznego, których wymiar w ostatnim roku znacznie się zwiększył. 59 DOKUMENTACJA Kod tytułu ubezpieczenia zmiana i korekta Sposób korekty popełnionego błędu lub przygotowanie zmiany uzależnione są od rodzaju dokumentu, w którym wpisano kod, czyli czy jest to zgłoszenie do ubezpieczeń, raport miesięczny deklaracja. 97 Od czerwca 112 stron w jednym wydaniu

2 Rada Konsultantów: prof. UW Małgorzata Gersdorf prezes Sądu Najwyższego prof. UW Gertruda Uścińska adiunkt w Zakładzie Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego w Instytucie Pracy i Spraw Socjalnych Kierownik marketingu grupy wydawniczej: Agnieszka Konopacka-Kuramochi Wydawca: Marlena Prószyńska Redaktor: Marta Strupińska Korekta: Zespół ISBN Nakład: 1900 egz. Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o Warszawa, ul. Łotewska 9a Tel , faks , us@wip.pl NIP: Numer KRS: Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: zł Co py ri ght by Wy daw nic two Wie dza i Prak ty ka sp. z o.o. Warszawa 2014 Skład i ła ma nie: Trio graf Da riusz Ko łacz, dkolacz@triograf.pl Druk: Miller Druk sp. z o.o. Poradnik Ubezpieczenia społeczne w praktyce wraz z przysługującymi Czytelnikom innymi elementami dostępnymi w subskrypcji (e-letter, strona WWW i inne) chronione są prawem autorskim. Przedruk materiałów opublikowanych w poradniku Ubezpieczenia społeczne w praktyce oraz w innych dostępnych elementach subskrypcji bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Publikacja Ubezpieczenia społeczne w praktyce została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia autorów oraz konsultantów. Zaproponowane w publikacji Ubezpieczenia społeczne w praktyce oraz w innych dostępnych elementach subskrypcji wskazówki, porady i interpretacje nie mają charakteru porady prawnej. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji Ubezpieczenia społeczne w praktyce lub w innych dostępnych elementach subskrypcji wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przykładów. Wydawca nie odpowiada za treść zamieszczonej reklamy; ma prawo odmówić zamieszczenia reklamy, jeżeli jej treść lub forma są sprzeczne z linią programową bądź charakterem publikacji oraz interesem Wydawnictwa Wiedza i Praktyka. Informacje o prenumeracie: Tel: cok@wip.pl

3 Ger tru da Uściń ska członek Rady Konsultantów poradnika Ubezpieczenia społecz ne w prak ty ce Oddajemy w Państwa ręce aktualizację czerwcową, w której wszystkie artykuły, nowości, interpretacje oraz odpowiedzi na pytania znajdują się w jednym miejscu. Mamy nadzieję, że będzie to wygodniejsza i bardziej praktyczna forma. Lekturę tego numeru proponuję rozpocząć od części, w której przedstawiono nowości z zakresu ubezpieczeń społecznych, odpowiedzi na pytania Czytelników oraz interpretacje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Warto sprawdzić m.in., jakie jest stanowisko tego organu w sprawie oskładkowania świadczeń przyznawanych pracownikom na podstawie ugody sądowej między pracodawcą a byłym pracownikiem. Okazuje się, że nie wszystkie z nich są zwolnione ze składek. Firma, która otrzyma z ZUS zawiadomienie o ustaleniu błędnej podstawy wymiaru składek, musi przygotować korektę dokumentów, a w przypadku niedopłaty opłacić należne składki. Szczególnie dużo wątpliwości pojawia się w sprawie sfinansowania zaległych składek za zleceniobiorców, zwłaszcza byłych, a także za własnych pracowników wykonujących umowę zlecenia. Zachęcam, aby sięgnąć do artykułu Zawiadomienie z ZUS o błędnej podstawie wymiaru składek konsekwencje składkowe. Pracownica, która urodziła dziecko lub przyjęła dziecko na wychowanie, ma coraz większe możliwości wyboru między powrotem do pracy a opieką nad dzieckiem. Decyzji pozostania przy dziecku sprzyjają świadczenia z ubezpieczenia społecznego, których wymiar w ostatnim roku znacznie się zwiększył. Obecnie pracownica może prawie rok przebywać z dzieckiem, a nawet przez dłuższy okres, gdy opiekuje się jednocześnie więcej niż jednym dzieckiem urodzonymi przy jednym porodzie lub przyjętymi jednocześnie na wychowanie, zachowując przez ten okres prawo do zasiłku macierzyńskiego. Warto przeczytać tekst Zasiłki macierzyńskie, w którym ekspert na 39 przykładach wyjaśnia, w jaki sposób należy ustalać uprawnienia do tych zasiłków za różne okresy. Zachęcam do lektury czerwcowej aktualizacji. czerwiec Ubezpieczenia społeczne w praktyce

4 Spis treści Nowości Zwolnienie ze składek na FP i FGŚP dotyczy pracodawcy tylko jednego z rodziców 5 Późniejsze emerytury zgodne z konstytucją 7 ZUS nie może zaliczać wpłat na dowolne zaległości składkowe 10 ZUS nie musi wskazywać solidarnej odpowiedzialności członka zarządu za długi składkowe 12 Interpretacje ZUS Stażyści podlegają ubezpieczeniom ze stażu, jeżeli nie mają innego tytułu do ubezpieczeń 15 Podstawa wymiaru składek pracowników w dwumiesięcznej podróży służbowej 17 Kontrakt menedżerski pod względem składkowym trzeba potraktować jak umowę zlecenia 18 Wynagrodzenie za godziny nadliczbowe wypłacone na podstawie ugody sądowej jest oskładkowane 20 Przekształcenie formy prowadzonej działalności gospodarczej ma konsekwencje przy ustalaniu stopy procentowej składki wypadkowej 22 Odpowiedzi na pytania Czytelników Świadczenie z tytułu zakazu konkurencji wypłacane w czasie trwania stosunku pracy 25 Mieszkanie wynajmowane przez firmę dla pracownika 27 Data wyrejestrowania z ubezpieczeń partnerów spółki jawnej i partnerskiej po ogłoszeniu upadłości 29 Konsekwencje nieopłacenia składek od dodatku stażowego 31 Wynagrodzenie wyegzekwowane od pracodawcy przez komornika 33 Okres między śmiercią pracodawcy a uzyskaniem uprawnień przez spadkobiercę w dokumentacji ZUS 35 Zasiłek opiekuńczy zleceniobiorcy 37 Konsekwencje wykonywania umowy zlecenia na zasiłku chorobowym 39 Zwolnienie lekarskie za okres pierwszych 33 dni choroby dostarczone po terminie 41 czerwiec Zadaj pytanie: us@wip.pl

5 Zawiadomienie z ZUS o błędnej podstawie wymiaru składek konsekwencje składkowe Zleceniobiorcy studenci 44 Umowa zlecenia jako jedyny tytuł do ubezpieczeń 46 Konsekwencje sfinansowania zaległych składek przez zleceniobiorcę 49 Błąd związany z oskładkowaniem świadczeń z ZFŚS 50 Umowy zlecenia (o dzieło) na rzecz własnego pracodawcy 51 Nieprawidłowe ustalenie trzydziestokrotności 54 Konsekwencje składkowe zmiany stanowiska organów podatkowych 56 Zasiłki macierzyńskie ustalanie uprawnień Zasiłek macierzyński za podstawowy okres 59 Zasiłek macierzyński z tytułu urodzenia dziecka 59 Urodzenie martwego dziecka/zgon nastąpił przed upływem 8. tygodnia życia 60 Zgon dziecka nastąpił po upływie 8 tygodni życia 61 Przerwa w pobieraniu zasiłku, gdy dziecko przebywa w szpitalu 62 Śmierć matki dziecka lub porzucenie przez nią dziecka 62 Matka dziecka wymaga opieki szpitalnej 64 Rezygnacja z pobierania zasiłku macierzyńskiego po 14 tygodniach po porodzie 65 Umowa o pracę zawarta na czas określony 66 Urodzenie dziecka po ustaniu zatrudnienia 67 Zasiłek macierzyński z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie 68 Zasiłek za okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego śmierć pracownicy 70 Zasiłek za okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego śmierć dziecka 71 Zasiłek za okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego pobyt w szpitalu pracownicy 72 Skrócenie urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i zasiłku po 14 tygodniach 72 Zasiłek macierzyński za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego 73 Termin na złożenie wniosku o dodatkowy urlop macierzyński 74 Zasady udzielania urlopu 74 Możliwość wykonywania pracy w okresie dodatkowego urlopu macierzyńskiego 75 czerwiec Ubezpieczenia społeczne w praktyce

6 Spis treści Termin na złożenie wniosku o zatrudnienie 75 Wysokość zasiłku w okresie wykonywania pracy w czasie dodatkowego urlopu macierzyńskiego 76 Świadczenia z tytułu choroby i macierzyństwa w okresie wykonywania zatrudnienia 76 Dodatkowy urlop macierzyński i zasiłek dla pracownika ojca dziecka 78 Zasiłek macierzyński za okres dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego 82 Wymiar dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego 82 Wiek dziecka przyjętego na wychowanie 83 Termin na złożenie wniosku o dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego 84 Wykonywanie pracy na dodatkowym urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego 85 Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego Wymiar zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego 87 Podział uprawnień do urlopu rodzicielskiego między rodzicami 89 Prawo do zasiłku macierzyńskiego w okresie urlopu rodzicielskiego wiek dziecka przyjętego na wychowanie 90 Możliwość wykonywania pracy u swojego pracodawcy na urlopie rodzicielskim 91 Szczególne okoliczności, w których z zasiłku za okres urlopu rodzicielskiego może skorzystać ojciec 92 Zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego Urlop ojcowski i zasiłek macierzyński z tytułu przysposobienia dziecka 93 Zasady udzielania urlopu ojcowskiego i zasiłku macierzyńskiego 94 Kod tytułu ubezpieczenia zmiana i korekta Kod w zgłoszeniach do ubezpieczeń 98 Osoby pobierające zasiłek macierzyński oraz na urlopach wychowawczych 99 Zmiana/korekta kodu tytułu ubezpieczenia 99 Kod tytułu ubezpieczenia w dokumentach rozliczeniowych 107 Kod w wyrejestrowaniu z ubezpieczeń 112 czerwiec Zadaj pytanie: us@wip.pl

7 Nowości Zwolnienie ze składek na FP i FGŚP dotyczy pracodawcy tylko jednego z rodziców 36 miesięcy to maksymalny okres zwolnienia ze składek na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za pracownika powracającego z urlopu z tytułu rodzicielstwa. Zatrudnieni rodzice mogą dzielić się tymi urlopami, ale zwolnienie ze składek przysługuje tylko jednemu pracodawcy. Takie stanowisko przedstawiło 24 kwietnia Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w odpowiedzi na interpelację poselską nr Fakt skorzystania przez pracowników (matkę i ojca lub opiekunów dziecka) z przewidzianych w Kodeksie pracy urlopów przysługujących w związku z urodzeniem dziecka lub przyjęciem dziecka na wychowanie nie oznacza automatycznego nabycia przez pracodawców tych pracowników uprawnienia do 36-miesięcznego zwolnienia z opłacania składek na FP i FGŚP. Urlopy na dziecko lub dzieci urodzone przy jednym porodzie Jak wyjaśnia MPiPS, 36 miesięcy to maksymalny okres zwolnienia z opłacania składek na FP i FGŚP, przysługujący pracodawcy po powrocie pracownika z urlopu udzielonego z tytułu urodzenia dziecka lub dzieci przy jednym porodzie albo przyjęcia dziecka lub dzieci na wychowanie w jednym czasie. Oznacza to, że urodzenie kolejnego dziecka lub dzieci przy kolejnym porodzie albo przyjęcie kolejnego dziecka lub dzieci na wychowanie powoduje, że jeśli w związku z tym faktem pracodawca udzieli pracownikowi urlopu związanego z rodzicielstwem, nabywa nowe uprawnienie do zwolnienia z opłacania składek na FP i FGŚP przez kolejne 36 miesięcy. Zwolnienie dla pierwszego pracodawcy Zdaniem resortu pracy przepisy art. 104a ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz art. 9a ustawy z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności czerwiec Ubezpieczenia społeczne w praktyce

8 Nowości pracodawcy nie dają podstaw do uznania, że w sytuacji gdy z urlopów związanych z rodzicielstwem, udzielonych na to samo dziecko (dzieci), korzystają oboje rodzice (opiekunowie) dziecka, 36-miesięczny okres zwolnienia z opłacania składek na te fundusze będzie przysługiwać pracodawcom obojga rodziców (opiekunów) dziecka. Ponadto, z powyższych przepisów nie wynika również, że okres zwolnienia może być dzielony między wskazanych pracodawców. Zdaniem MPiPS uprawnienie do 36-miesięcznego zwolnienia z opłacania składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych przysługuje wyłącznie jednemu pracodawcy (zatrudniającemu jedno z rodziców lub opiekunów). Prawo do takiego zwolnienia nabywa ten pracodawca, który jako pierwszy udzielił pracownikowi (opiekunowi) jednego z wymienionych wyżej urlopów i kontynuuje zatrudnienie tego pracownika po jego powrocie z urlopu. Przejęcie ulgi w składkach możliwe tylko wyjątkowo Jak wyjaśnia MPiPS, możliwa jest jednak sytuacja, w której zwolnienie z opłacania składek na FP i FGŚP przechodzi na pracodawcę drugiego rodzica lub opiekuna dziecka. Dzieje się tak, gdy rodzic (lub opiekun), któremu pracodawca jako pierwszemu udzielił jednego z wymienionych wyżej urlopów, zmarł lub utracił możliwość sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, a którego obowiązki przejął drugi z rodziców (opiekunów) dziecka. Podstawa prawna Art. 104a ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 674 ze zm.). Art. 9a ustawy z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 272 ze zm.). czerwiec Zadaj pytanie:us@wip.pl

9 Późniejsze emerytury zgodne z konstytucją Podwyższenie wieku emerytalnego nie narusza konstytucji ani konwencji międzynarodowych orzekł 7 maja Trybunał Konstytucyjny. Reforma emerytalna została tym samym przypieczętowana, co nie zamyka dyskusji w kwestii jej zakresu i efektywności. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 7 maja 2014 r. (sygn. akt K43/12) Dnia 1 stycznia 2013 r. weszła w życie ustawa z 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2012 r. poz. 637) wprowadzająca zasadnicze zmiany w systemie emerytalnym, polegające przede wszystkim na podwyższeniu wieku emerytalnego maksymalnie do 67 lat. Nowelizacja ta wprowadziła także podwyższenie wieku emerytalnego w stosunku do innych zatrudnionych, w tym także osób niepodlegających powszechnemu systemowi ubezpieczeniowemu. Podwyższony wiek emerytalny dotyczyć ma nie tylko pracowników i innych ubezpieczonych w ZUS, ale także prokuratorów, sędziów oraz funkcjonariuszy służb mundurowych (policjantów, strażaków Państwowej Straży Pożarnej, celników funkcjonariuszy wywiadu, CBA i innych), jak również rolników. Ponadto nowelizacja ustawy o emeryturach i rentach z FUS wprowadziła także nową instytucję emeryturę częściową, wynoszącą zasadniczo 50% zwykłej emerytury, która przysługuje ubezpieczonym, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki: mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn oraz osiągnęli wiek wynoszący co najmniej 62 lata dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn. Analogiczne uprawnienia wprowadzono także do ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Skargi konstytucyjne Kontrowersje towarzyszące uchwaleniu ustawy były tak wielkie, że już po kilku miesiącach, jeszcze przed wejściem w życie nowych przepisów do Trybunału Konstytucyjnego, trafiły kwestionujące całą reformę emerytalną czerwiec Ubezpieczenia społeczne w praktyce

10 Nowości trzy skargi konstytucyjne autorstwa NSZZ Solidarność, OPZZ oraz grupy posłów członków klubu parlamentarnego Prawa i Sprawiedliwości. Skarżący nie tylko zakwestionowali zgodność z konstytucją znowelizowanych przepisów, ale także wskazywali na niezgodność niektórych przepisów, dotyczących podwyższonego wieku emerytalnego, z prawem międzynarodowym. Chodziło o sprzeczność nowelizacji z art. 26 ust. 2 Konwencji Nr l02 Międzynarodowej Organizacji Pracy, dotyczącej minimalnych norm zabezpieczenia społecznego, przyjętej w Genewie 28 czerwca 1952 r. (Dz.U. z 2005 r. nr 93, poz. 775). Zgodnie z tym przepisem wiek uprawniający do świadczeń na starość nie powinien przekraczać 65 lat, jednak wyższy wiek może być ustalony przez właściwe władze ze względu na zdolność do pracy osób starszych w danym kraju. Zdaniem skarżącej Solidarności, która m.in. powołała się na niezgodność z Konwencją MOP Nr l02, dopuszcza się możliwość przesunięcia granicy wieku emerytalnego ponad 65 lat w przypadku, gdy zachowanie zdolności do pracy osób w tym wieku jest w danym kraju na tyle powszechne, że nie ma potrzeby zabezpieczenia osób, które ukończyły 65 lat przed ryzykiem starości. Z racji podobnej materii wniosków Trybunał zdecydował o wspólnym rozpoznaniu wspomnianych wyżej skarg. Rozstrzygnięcie Trybunału O konstytucyjności reformy emerytalnej Trybunał Konstytucyjny wypowiedział się w wyroku z 7 maja 2014 r. Nie dopatrzył się jednak w nowelizacji przepisów dotyczących podwyższenia wieku emerytalnego sprzeczności z konstytucją. Praktycznie wszystkie przepisy dotyczące tej kwestii zostały uznane za konstytucyjne. Uzasadniając orzeczenie, wskazał, że art. 67 Konstytucji RP, który był wzorcem dla badanych przepisów, nakłada na państwo obowiązek nie tylko utworzenia systemu zabezpieczenia społecznego, ale też określenia takich warunków prawnych jego funkcjonowania, aby był on efektywny. Innymi słowy państwo musi na bieżąco monitorować system i jego społeczno-gospodarcze otoczenie, tak aby system emerytalny mógł prawidłowo funkcjonować. Jednym ze sposobów zachowania jego efektywności jest podwyższenie wieku uprawniającego do emerytury, co TK uznał za dopuszczalne. Konstytucyjne prawo do emerytury następuje po osiągnięciu wieku, który jest ustalony już nie przez konstytucję, ale ustawę zwykłą. Tu swoboda regulacji ustawodawcy jest duża, ponieważ trzeba zharmonizować potrzeby świadczeniobiorców z możliwościami czerwiec Zadaj pytanie:us@wip.pl

11 systemu, tak by prawo do świadczeń emerytalno-rentowych nie było tylko pustą obietnicą podkreślił TK. Skoro prawa emerytalne pozostawiono do uregulowania ustawodawcy zwykłemu, to TK musi działać ostrożnie, tak by nie stać się trzecią izbą parlamentu. Trybunał wytknął wprawdzie brak działań wspierających reformę emerytalną, w szczególności niedostateczne wsparcie zatrudnienia pracowników starszych, brak polityki prorodzinnej itd., ale stwierdził zarazem, że te mankamenty polityki społecznej nie mogą rzutować na ocenę konstytucyjności znowelizowanych przepisów. Trybunał nie ma bowiem kompetencji, aby badać celowość i efektywność decyzji reformujących system emerytalny. Trybunał odniósł się też do zgodności podwyższenia wieku emerytalnego z Konwencją MOP nr 102, wskazując, że znowelizowane przepisy także nie naruszają jej postanowień. Wskazał, że powoływany art. 26 ust. 2 konwencji dopuszcza możliwość podwyższenia wieku emerytalnego, gdy państwo wykaże, że istnieją ku temu warunki ekonomiczne, społeczne i demograficzne. Ponieważ w uzasadnieniach projektów ustaw przedłożono określone dane statystyczne, prognozy ekonomiczne i demograficzne, wnioskodawcy powinni wykazać, że powyższe dane, uzasadniające uchwalenie przepisów podnoszących wiek emerytalny, były nieprawdziwe. Tego jednak nie zrobiono. Trybunał uznał też za zgodne z konstytucją zrównanie wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn. Podkreślił, że zmiany te są rozłożone na wyjątkowo długi czas prawie ćwierć wieku. Ponadto zwrócił uwagę, że warunki społeczne przemawiające za zróżnicowaniem wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn tracą na znaczeniu. Wynika to przede wszystkim z rosnącej aktywności zawodowej kobiet i ze zróżnicowania ich ról społecznych. W jednym punkcie skarga konstytucyjna została jednak uwzględniona. Trybunał uznał za niezgodne z konstytucją przepisy regulujące instytucję emerytury częściowej w zakresie, w jakim uzyskanie uprawnienia na warunkach w nich przewidzianych nie jest ograniczone terminem i przez to nie jest zharmonizowane ze zrównaniem wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn. czerwiec Ubezpieczenia społeczne w praktyce