PRZEKSZTAŁCENIE UE W FEDERACJĘ A INTERES POLSKI

Transkrypt

1 MARCIN ŚWIĘCICKI PRZEKSZTAŁCENIE UE W FEDERACJĘ A INTERES POLSKI Marzec FEDERACJA Przykłady: Kanada, USA, RFN, Austria, Szwajcaria. Najważniejsze cechy federacji: - harmonijne połączenie interesów narodowych lub stanowych z interesem ogólnopaństwowym; - każdy człon federacji może z niej wystąpić; - na szczeblu federalnym rozwiązuje się sprawy, które wymagają jednolitości. Ustrój federalny umożliwia zarówno łączenie się (USA, Niemcy, Szwajcaria), jak i podzielenie się (ZSRR, Czechosłowacja, Jugosławia). Referendum w Quebecu - przegrane przez zwolenników secesji jednym procentem. Aktualne dyskusje nad secesją Katalonii i Szkocji, podziałem Belgii. 2

2 PAŃSTWA NARODOWE Są zjawiskiem czasowym, nie wiecznym. Pokój Augsburski Cuius regio, eius religio (łac. czyj kraj, tego religia). Pokój Westfalski Rozszerzenie ustaleń augsburskich. Religia podzieliła Europę na suwerenne państwa zgodnie z dominującą religią. Nikt z zewnątrz nie ma prawa mieszać się do wewnętrznych spraw. 3 Polskie doświadczenia federacyjne I RP funkcjonująca i rozwinięta unia polsko-litewska. Unia lubelska (1569) stworzyła federację na 222 lata. Unia hadziacka (1658) umowa Rzeczypospolitej z Kozakami, zgodnie z którą miała zostać utworzona RP Trojga Narodów; nie weszła w życie. Koncepcje federacyjne króla Stanisława Leszczyńskiego, Wojciecha B. Jastrzębowskiego, ks. Adama Czartoryskiego, Józefa Piłsudskiego. Herb Rzeczypospolitej Obojga Narodów Herb z Powstania Styczniowego: Polska (Orzeł Biały), Litwa (Pogoń) i Ruś (Michał Archanioł). 4

3 Zasada pomocniczości (subsydiarności) Władza możliwie najbliżej obywateli. Decyzje przekazywane na najniższy szczebel, gdzie mogą być efektywnie wykonywane. Powszechnie uznawana, popierana przez: liberałów, Kościół, konserwatystów, socjalistów. Na szczeblu europejskim tylko decyzje, których pozostawienie państwom lub regionom, byłoby mniej efektywne. Państwo narodowe, jako najwyższy suweren, sprzeczne z zasadą pomocniczości. 5 Unia Europejska dużo kompetencji Ponad połowa aktów prawnych pochodzi z UE, szczególnie w sferze gospodarki. Acquis communautaire liczy ponad stron. Wyłączne kompetencje UE: polityka handlowa i celna, rynek wewnętrzny, wspólna polityka rolna i rybołówstwa, polityka pieniężna w strefie euro. Kompetencje dzielone z państwami członkowskimi: wspólny rynek, polityka społeczna (częściowo), spójność ekonomiczna, społeczna i terytorialna, rolnictwo i połów ryb (wyłączając morskie zasoby), ochrona środowiska, ochrona konsumencka, transport, sieci, drogi i połączenia transeuropejskie, energia, przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, ochrona zdrowia i bezpieczeństwo publiczne (częściowo). 6

4 ale jak są podejmowane decyzje? Deficyt demokratyczny Nie wykorzystuje się doświadczeń państwa demokratycznego. Każdy akt ustawodawczy UE musi być akceptowany przez Radę UE, która składa się z przedstawicieli rządów narodowych. 7 Komisja Europejska Przewodniczący KE jest wybierany przez PE, ale desygnowany przez państwa członkowskie. Nie ma alternatywy, nie ma gabinetu ceni, nie wiadomo na kogo głosować, aby zmienić Komisję. 8

5 Źródła finansowania budżetu UE Zasoby pochodne (od państw członkowskich) 87 %* Tradycyjne Zasoby Własne 12 % Pozostałe 1 % Łącznie 100 % Dane za 2011 r. * Zasoby oparte na DNB (76 %) + zasoby oparte na VAT: (11%) Brak autonomiczności i niezależności. Budżet 2010: 141,5 mld EUR PKB 2010: 12,279 biliona EUR Kłótnia o 1 % z 1% 9 OBRONNOŚĆ 28 budżetów, zróżnicowane standardy, dublujące się programy, brak wspólnych zamówień, UE nie ma wywiadu światowego, globalnych zdolności operacyjnych, przerzutu wojska, w 1953 r. podpisano Traktat EWO - ratyfikowało 5 na 6 państw, odrzucił parlament francuski. Źródło: The Economist. NATO wypełnia część funkcji wspólnej obrony. NATO jest sojuszem obronnym zakłada obronę sojusznika własnymi narodowymi środkami. Nie ma wspólnych zamówień i ujednoliconego uzbrojenia. 10

6 Wydatki militarne: UE vs USA Programy obronne w Europie i USA Europa USA UE 2010 USA Systemy lądowe Czołgi podstawowe 4 1 Transportery opancerzone 16 3 Haubice 155 mm 3 1 Łącznie 194 mld 520 mld % PKB 1,6% 4,7% Systemy powietrzne Samoloty bojowe 7 5 Samoloty szkoleniowo-bojowe 6 1 Śmigłowce bojowe 7 5 % Wydatków rządowych 3,2% 11,2% Rakiety do zwalczania okrętów 9 3 Rakiety powietrze-powietrze 8 4 Systemy morskie Per capita Fregaty 11 1 Torpedy do zwalczania okrętów podwodnych 9 2 Okręty podwodne z silnikiem diesla 7 0 Okręty podwodne o napędzie atomowym 2 1 Suma Źródło: Pires M. L., Europe and United States Defence Expenditure in 2010, European Defence Agency, Brussels 12/01/2012. Źródło: Domenico Moro, Daniel Matteo PC 2: JOINT UEF-JEF DISCUSSION PAPER ON THE COSTS OF NON-EUROPE IN DEFENSE, Table 2. Defense programs in Europe and the US, tłumaczenie własne. 11 Polityka zagraniczna Obecnie każdy kraj prowadzi własną politykę. Nie ma wspólnej strategii wobec Rosji, Chin czy Afryki. Słaba pozycja UE i wszystkich państw członkowskich. Wyjątkiem Polityka Handlowa, gdzie kompetencje ma Komisja, a państwa są tylko konsultowane. W WTO UE jest najpoważniejszym graczem obok USA. Polityka energetyczna - Gazprom rozgrywa wszystkie kraje indywidualnie. Źródło: The Economist. 12

7 UE nie spełniłaby kryteriów Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego, które każdy samorząd musi spełniać, bo: kluczowe organy rządzące UE składają się z przedstawicieli rządów; środki finansowe pochodzą z budżetów państw członkowskich, a nie własnych źródeł; część kompetencji, które UE mogłaby lepiej realizować, pozostają w rękach państw (bezpieczeństwo, polityka zagraniczna, energetyka). 13 Niesprawność UE 29 szczytów w sprawie kryzysu finansowego. Przywódcy państw zamiast zajmować się sprawami narodowymi, debatują nad fragmencikami budżetu UE, który stanowi 1% PKB. Spadająca frekwencja w wyborach do PE od 1979, mimo wzrostu kompetencji. Potencjał ekonomiczny UE nie odzwierciedla się w polityce zagranicznej i obronnej. 14

8 Kryzys strefy euro wymusza przyspieszenie integracji: Sześciopak ; Pakt Fiskalny; unia bankowa; Europejski Mechanizm Stabilizacyjny; EBC pożyczkodawcą ostatniej szansy. Źródło: The Economist. Źródło: The Economist. 15 Założenia federacji Projekty federacyjne: R. Coudenhove-Kalergi, R. Schuman (metoda wspólnotowa), Joschka Fischer, Grupa Spinelli, Unia Europejskich Federalistów, Guy Verhofstadt b. premier Belgii i szef frakcji ALDE, Daniel Cohn-Bendit. Docelowa federacja: - Rada Unii Europejskiej przekształcona w drugą izbę parlamentu jak senat w USA albo Bundesrat w RFN. - Komisja Europejska rządem europejskim. - KE podlega tylko PE, tak jak rządy narodowe podlegają parlamentom krajowym. - Własne źródła finansowania. 16

9 Sposób przejścia do federacji Trudności, bo nowe traktaty wymagają jednomyślności. Inna droga powołania federacji: - powołanie konwentu, decydującego większością kwalifikowaną, np. 3/5 głosów. - Federacja zostaje powołana, jeśli np. co najmniej ¾ państw zamieszkałych przez 2/3 ludności ratyfikuje traktat federacyjny. - pozostałe państwa - członkostwo stowarzyszone. Referendum europejskie? 17 Problem Wielkiej Brytanii Hamulcowy pogłębienia integracji. Nie przystąpiła do Paktu Fiskalnego. Nierealne wejście do strefy euro w przewidywalnej przyszłości. Źródło: Rozwiązanie: - członek stowarzyszony (propozycja Andrew Duffa) Źródło: 18

10 Problem szachownicy Szachownica w dzisiejszych czasach nie stanowi problemu, bo zachowuje się unię celną, swobodny handel, Strefę Schengen. Watykan, Lichtenstein, Andora też nie należą dziś do UE. Szwajcaria nie należy do UE, a nie utrudnia to współpracy gospodarczej, należy do Strefy Schengen. Powołanie USA wystarczało 9 z 13 stanów; do zmiany konstytucji USA ¾ stanów. Pakt Fiskalny do ratyfikacji wystarczyło 12 państw. 19 Korzyści dla Europy Decyzje już podejmowane na szczeblu europejskiej będą podejmowane bardziej sprawnie i efektywnie. Jasna odpowiedzialność za politykę europejską. Zwiększenie rangi Europy jako gracza globalnego. Poprawa bezpieczeństwa zarówno wewnętrznego jak i zewnętrznego. Większe możliwości oddziaływania wartości europejskich na świecie. Poprawa sprawności funkcjonowania i efektywności wykorzystywania środków. 20

11 Interes Polski Więcej integracji = więcej solidarności Mniej integracji = mniej solidarności Transfery międzystanowe w USA 10 x większe niż międzypaństwowe w UE Federaliści za większym budżetem i za większą solidarnością. Parlament Europejski: na ogół korzystne stanowisko dla nowych i biedniejszych krajów -większy budżet, więcej transferów, obrona Strefy Schengen, dalsze rozszerzanie, w tym na Ukrainę, ale za polityką klimatyczną dość kosztowną dla Polski. 21 Potencjalne korzyści dla Polski: Więcej środków na politykę spójności. Jednolita polityka wobec Rosji. Lepsze perspektywy dla Ukrainy. Silniejsza Europa = silniejsza Polska w świecie. Źródło: 22

12 Polska a euro Obowiązek wynikający z traktatu akcesyjnego. Zdjęcie ryzyka kursowego: - tańsze kredyty dla przedsiębiorstw i osób fizycznych, - więcej inwestycji zagranicznych w Polsce, - łatwiejsze pozyskanie kapitału dla polskich przedsiębiorstw na rynku europejskim, - mniejsze oprocentowanie pożyczek państwowych. Po dewaluacji złotego do euro w obecny kurs przeliczeniowy korzystny dla Polski. Polityczny wymiar strefy euro zwiększa się. 23 Adres: Al. Ujazdowskie 37/ Warszawa KRS: NIP: REGON: biuro@rucheuropejski.eu Strona internetowa: Facebook: facebook.com/rucheuropejski Forum Ruchu Europejskiego (FRE) jest organizacją pozarządową, działającą na rzecz integracji kontynentu europejskiego. Naszym celem jest upowszechnianie idei federalizmu, h a r m o n i j n i e łączącego i n t e r e s y n a r o d o w e i e u r o p e j s k i e. Forum stanowi platformę wymiany myśli ułatwia kontakty i współpracę organizacji proeuropejskich. Inicjujemy dyskusje, seminaria i konferencje na temat wyzwań stających przed społeczeństwami kontynentu europejskiego oraz tworzymy zaplecze intelektualne i logistyczne dla tych przedsięwzięć. Organizujemy także kampanie medialne oraz uliczne akcje informacyjne o problemach związanych z integracją europejską oraz funkcjonowaniem UE. 24