SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY GIMNZAZJUM NR 5 IM.SEJMU POLSKIEGO W SŁUPSKU /2016

Transkrypt

1 SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY GIMNZAZJUM NR 5 IM.SEJMU POLSKIEGO W SŁUPSKU /2016 PODSTAWY PRAWNE 1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dn.2 Kwietnia 1997 r. 2. Konwencja o Prawach Dziecka. 3. Polska Deklaracja w Sprawie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie z grudnia 1995 roku. 4. Rozporządzenie MEN i SPORTU z dnia 31 stycznia 2003 r. ( DZ.U. z 2003 r. Nr26, poz.26) w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem. 5. Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982 roku,nowelizacja z Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 roku 7. Dz. U. z dn , poz.875, ustawa z dn o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych ustaw. 8. Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (tekst jednolity) z dnia 9 listopada 1995r. 9. Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2013r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach ( DZ. U. z 2013 r., poz. 532 ) 10. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 czerwca 2003 r. w sprawie zakresu i organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziedmi i młodzieżą ze zmianami z dnia 21 marca 2007 r. 11. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty 12. Ustawa z dnia19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego ( Dz.U z 2011 r. Nr 231, poz. 822) 13. Statut Gimnazjum nr 5 im. Sejmu Polskiego w Słupsku. 14. Program działao wychowawczych Gimnazjum nr 5 im. Sejmu Polskiego w Słupsku. 15. Koncepcja pracy Gimnazjum nr 5 im. Sejmu Polskiego w Słupsku. DIAGNOZA OBSZARÓW PROBLEMOWYCH Przy tworzeniu szkolnego programu profilaktyki uwzględnione zostały dotychczasowe działania podejmowane przez szkołę, spostrzeżenia pedagoga, rozmowy z nauczycielami i rodzicami, obserwacje zachowao uczniów. Przeprowadzona diagnoza zachowao problemowych obejmująca młodzież gimnazjum wskazuje na pewne obszary problemowe istotne dla podejmowania działao profilaktyczno wychowawczych. - młodzież sporadycznie używa alkoholu, - młodzież pali papierosy, - młodzież wagaruje, - młodzież ma możliwośd dostępu do środków uzależniających (co stanowi zagrożenie uzależnieniem), - w szkole istnieje problem agresji słownej i sporadycznie fizycznej, - młodzież niezdrowo się odżywia -zdarzają się przypadki cyberprzemocy

2 . CEL GŁÓWNY SZKOLNEJ PROFILAKTYKI: BEZIECZNA I PRZYJAZNA SZKOŁA CELE SZCZEGÓŁOWE SZKOLNEJ PROFILAKTYKI 1. Przeciwdziałanie agresji i przemocy słownej i fizycznej oraz cyberprzemocy. 2. Przeciwdziałanie nieuzasadnionej absencji na zajęciach szkolnych. 3. Przeciwdziałanie uzależnieniom: alkohol, nikotyna, narkotyki, dopalacze, leki nasenne i uspokajające. 4. Propagowanie zdrowego trybu życia, zdrowego odżywiania i aktywności fizycznej, przeciwdziałanie depresjom i samobójstwom wśród młodzieży. REALIZATORZY SZKOLNYCH DZIAŁAO PROFILAKTYCZNYCH 1. Dyrektor/wicedyrektor szkoły: a) dba o doskonalenie nauczycieli w zakresie działao profilaktycznych i wychowawczych ( finansuje, nadzoruje, wyznacza odpowiedzialnych za realizację). b) koordynuje pracę działao profilaktycznych na terenie szkoły. 2. Pedagog: Wspomaga nauczycieli w realizacji działao profilaktycznych wynikających ze Szkolnego Programu Profilaktyki, 3. Nauczyciel wychowawca: a) po dokonaniu diagnozy problemów w klasie, umiejętnie planuje i wdraża działania profilaktyczne w odniesieniu do uczniów i rodziców, b) jest wzorem konstruktywnych zachowao itp. 4. Rodzice/ opiekunowie: a) aktywnie współpracują ze szkołą, b) biorą udział w tworzeniu i ewaluacji szkolnego programu profilaktyki, c) uczestniczą w spotkaniach dotyczą zagadnieo zawartych w Szkolnym Programie Profilaktyki. Szkoła współpracuje w zakresie realizacji działao profilaktycznych z Policją, Sądem Rejonowym- Wydziałem Rodzinnym i Nieletnich, kuratorami sądowymi, Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną, Miejskim Ośrodkiem Pomocy Rodzinie, Komisją UM ds. Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Towarzystwem Zapobiegania Narkomanii, pielęgniarką szkolną i innymi w zależności od potrzeb. OCZEKIWANE EFEKTY. 1. Podniesienie poziomu kultury osobistej uczniów. 2. Nabycie, przez uczniów, umiejętności bezpiecznego radzenia sobie z agresją oraz rozwiązywania konfliktów i problemów bez jej udziału. 3. Poprawa frekwencji na zajęciach szkolnych.. 4. Nabycie przez uczniów umiejętności dokonywania właściwych wyborów związanych z ich zdrowiem(asertywnośd, zdrowe odżywianie, rezygnacja z używek itp.) 5. Eliminacja niewłaściwych zachowao (spożywanie alkoholu, palenie papierosów, przyjmowanie środków psychoaktywnych w tym dopalaczy). 6. Umiejętnośd radzenia sobie w sytuacjach trudnych, stresogennych. EWALUACJA 1. Ankieta badająca zmianę postaw wśród młodzieży na koniec roku szkolnego. 2. Analiza klasyfikacji i frekwencji w poszczególnych klasach.

3 PLAN DZIAŁAO PROFILAKTYCZNYCH Zadanie : Przeciwdziałanie agresji słownej i fizycznej oraz zjawisku cyberprzemocy. FORMY REALIZACJI OSOBY ODPOWIEDZIALNE DOKUMENTACJA Spotkania integracyjne klasy. e- dziennik Zapoznanie ze Statutem szkoły i obowiązującymi procedurami e- dziennik Zapoznanie młodzieży z procedurami postępowania z uczniem agresywnym wobec kolegów i pracowników szkoły, nie szanującym mienia szkoły itp. Realizacja projektu Agresji zdecydowanie nie. pedagog sprawozdanie pedagoga Organizowanie różnorodnych form spędzania czasu wolnego. Systematyczne realizowanie w ramach godzin wychowawczych tematyki związanej z przeciwdziałaniem agresji, tolerancją i szacunkiem wobec innych. opiekunowie kół przedmiotowych i zainteresowao Sprawozdania z pracy kół e- dziennik Pogadanka nt. Odpowiedzialnośd prawna dzieci i młodzieży. pedagog w klasach I, w innych wg potrzeb e-dziennik, sprawozdanie pedagoga Rozwijanie zdolności językowych poprzez czytanie książek, biblioteka sprawozdanie biblioteki publikowanie recenzji oraz własnej twórczości literackiej. Bezwzględne reagowanie wszystkich pracowników szkoły na wszelkie wszyscy pracownicy szkoły dokumentacja pedagoga przejawy agresji. Zapoznanie rodziców z procedurami postępowania z uczniem: agresywnym wobec kolegów i pracowników szkoły, nie szanującym mienia szkoły. Współpraca wychowawców, pedagoga, dyrekcji z rodzicami w rozwiązywaniu problemów związanych z agresją ich dzieci, ewentualne kierowanie do specjalistów wychowawcy, pedagog, dyrekcja Rozmowy indywidualne. Pomoc w rozwiązywaniu konfliktów., pedagodzy Zapoznanie uczniów z procedurami, przepisami prawnymi dotyczącymi wychowawcy e dziennik ucznia jako ofiary i sprawcy przemocy, stosowanie ich. Realizacja programu Przemoc boli p. Głogowska, Sprawozdanie e dziennik, dziennik pedagoga

4 Zadanie: Przeciwdziałanie absencji na zajęciach szkolnych. FORMY REALIZACJI OSOBY ODPOWIEDZIALNE DOKUMENTACJA Zapoznanie uczniów z obowiązkami ucznia. Omówienie kryteriów ocen zachowania. Zapoznanie uczniów z procedurami: Procedura mająca na celu poprawę frekwencji uczniów, a tym samym podniesienie wyników nauczania, Procedura postępowania wobec ucznia wagarującego. Zapoznanie rodziców z procedurami: Procedura mająca na celu poprawę frekwencji uczniów, a tym samym podniesienie wyników nauczania, Procedura postępowania wobec ucznia wagarującego. Zapoznanie rodziców z prawnymi konsekwencjami za nierealizowanie obowiązku szkolnego przez dziecko. Natychmiastowe reagowanie zgodnie z obowiązującymi procedurami Wychowawcy klas, pedagodzy. dyrekcja e- dziennik, dokumentacja pedagoga na opuszczanie zajęd przez uczniów bez uzasadnionej przyczyny, bez usprawiedliwienia. Monitorowanie frekwencji w szkole ( comiesięczna kontrola) Wychowawcy, pedagodzy e- dziennik, dokumentacja pedagoga

5 Zadanie: Profilaktyka uzależnieo: alkohol, nikotyna, narkotyki, dopalacze i inne środki odurzające. FORMY REALIZACJI OSOBY ODPOWIEDZIALNE DOKUMENTACJA Udział w ogólnopolskiej kampanii Narkotyki? To mnie nie Pedagog, sprawozdanie z pracy pedagoga, zapis w e-dzienniku kręci! - kontynuacja Omówienie problemu uzależnieo, zawartych w programie nauczyciele biologii nauczania i podręcznikach szkolnych Zapoznanie uczniów z procedurami zawartymi w Szkolnym Programie Profilaktycznym dotyczący stosowania używek. Spektakle profilaktyczne. dyrekcja, pedagog raport z realizacji programu profilaktycznego Udział uczniów w akcjach profilaktycznych organizowanych na Edyta Hryniewiecka, raport z realizacji programu profilaktycznego terenie gimnazjum i poza nim. Wioletta Głogowska, Halina Krupa, Ewelina Florek Zapoznanie uczniów z dostępną w bibliotece lekturą dotyczącą nauczyciele bibliotekarze sprawozdanie z pracy biblioteki szkolnej poruszanych problemów. Udział młodzieży w projektach i akcjach prozdrowotnych: Ewelina Florek sprawozdania z realizacji projektów -Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce - Światowy Dzieo Bez Tytoniu -Światowy Dzieo Rzucania Palenia Tytoniu Udział w akcji prozdrowotnej dotyczącej dopalaczy Ewa Kiczek, Iwona Łoziczonek sprawozdanie z realizacji programu Profilaktyka uzależnieo: pogadanki w klasach na temat szkodliwości zażywania dopalaczy i innych środków nauczyciele biologii, zapis tematów w e- dzienniku psychoaktywnych. Zapoznanie rodziców z procedurami postępowania w sytuacji podejrzenia ucznia o zażywanie środków psychoaktywnych. dokumentacja zebrao z rodzicami prowadzona przez wychowawców (e dziennik) Współpraca z pedagogiem, podejmowanie wspólnych,, dokumentacja pedagoga stosownych działao w razie wystąpienia problemu. Udział w ogólnopolskiej kampanii Zachowaj trzeźwy umysł - kontynuacja p. W. Głogowska Sprawozdanie z realizacji

6 Zadanie : Propagowanie zdrowego trybu życia, odżywiania, aktywności fizycznej i higieny zdrowia psychicznego. UCZNIOWIE FORMY REALIZACJI OSOBY ODPOWIEDZIALNE DOKUMENTACJA Propagowanie wśród uczniów zdrowego stylu życia- właściwego odżywiania, spędzania czasu wolnego, życia bez używek, radzenia sobie w sytuacjach trudnych, stresogennych. - wszyscy nauczyciele, n-le biologii Udział uczniów w programach edukacyjnych oraz akcjach prozdrowotnych koordynowanych przez Paostwową Inspekcję Sanitarną pod kierunkiem nauczycieli: - Trzymaj Formę - Krajowy Program Zwalczania AIDS i Zapobieganie Zakażeniom HIV -Światowy Dzieo Walki z AIDS - Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce - Światowy Dzieo Rzucania Palenia Tytoniu - Światowy Dzieo bez Tytoniu - Zapobieganie Chorobom Nowotworowym- miesiąc profilaktyki raka piersi -Światowy Dzieo Zdrowia Udział uczniów w projekcie Szkoła przyjazna żywieniu i aktywności fizycznej -zapobieganie nadwadze i otyłości oraz chorobom przewlekłym poprzez edukację społeczeostwa w zakresie żywienia i aktywności fizycznej. Realizacja programów edukacyjnych wymienionych w działaniach skierowanych na uczniów. Prowadzenie działao z zakresu edukacji dyskryminacyjnej, uczenie tolerancji, wyrozumiałości, otwartości na innych, rozumienia siebie, radzenia sobie ze stresem - obserwacja zachowao uczniów, współpraca z rodzicami w tym zakresie, udzielanie pomocy psychologiczno pedagogicznej w celu zapobiegania zaburzeniom psychicznym u uczniów, kierowanie do specjalistów. Joanna Lau Edyta Hryniewiecka Edyta Hryniewiecka Ewelina Florek Ewelina Florek Ewelina Florek Edyta Hryniewiecka Edyta Hryniewiecka Iwona Łoziczonek Joanna Lau, Ewelina Florek Edyta Hryniewiecka nauczyciele, pedagodzy sprawozdania z realizacji i udziału w akcjach sprawozdanie z realizacji programu sprawozdania z realizacji i udziału w akcjach

7 Zadanie: Realizacja szkolnego projektu Bezpieczna i przyjazna szkoła PROCEDURY POSTĘPOWANIA W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH (szczegółowe procedury postępowania w sytuacjach kryzysowych znajdują w dokumentacji szkoły ) 1. UCZEO PALI PAPIEROSY W przypadku stwierdzenia, że uczeo palił papierosy należy. 1. Poinformowad wychowawcę lub pedagoga. 2. Wpisad powyższą informację w e- dzienniku. Wychowawca ( w porozumieniu z pedagogiem wzywa rodziców ucznia i przekazuje im informacje o fakcie palenia papierosów przez dziecko. Rozmowa odbywa się w obecności pedagoga lub w obecności dyrektora/wicedyrektora. 3.Pedagog przeprowadza z uczniem rozmowę profilaktyczno-ostrzegawczą 4 W przypadku ponownego palenia papierosów decyzja dyrektora szkoły, uczniowi może byd zaproponowana praca społeczno-użyteczna na rzecz szkoły lub uczeo może byd zawieszony w prawach ucznia ( np. zakaz udziału w wycieczce szkolnej) 5.Zachowanie ucznia zostaje ocenione zgodnie ze Statutem Szkoły. 6. Rodzice ucznia zobowiązują się, w razie stwierdzenia uzależnienia, do udzielenia specjalistycznej pomocy dziecku. 2. UCZEO PIŁ ALKOHOL LUB UCZEO ZNAJDUJE SIĘ POD WPŁYWEM NARKOTYKÓW, DOPALACZY I INNYCH ŚRODKÓW PSYCHOAKTYWNYCH W przypadku stwierdzenia, że uczeo jest pod wpływem alkoholu lub pod wpływem środków psychoaktywnych (narkotyków, dopalaczy) należy: 1. Natychmiast poinformowad o swoich przypuszczeniach wychowawcę i dyrektora szkoły. 2. Odizolowad ucznia od reszty klasy, ale ze względów bezpieczeostwa nie pozostawia się go samego; stworzyd warunki, w których nie będzie zagrożone jego życie ani zdrowie ani nie będzie wpływad demoralizująco na pozostałych uczniów. 3. W przypadku, gdy uczeo swoim zachowaniem i stanem zdrowia stwarza zagrożenie dla swojego zdrowia lub zdrowia innych osób, wezwad lekarza w celu stwierdzenia stanu trzeźwości i udzielenia pomocy medycznej. 4.Wezwad rodziców w celu odebrania ze szkoły swojego dziecka. 5.Gdy rodzice odmawiają przyjścia do szkoły bądź kontakt z nimi jest niemożliwy, albo zachowanie nieletniego przed przybyciem rodziców daje powody do interwencji policji, dyrektor zawiadamia najbliższą jednostkę policji. W żadnym wypadku nauczyciel nie może dopuścid, aby uczeo pod wpływem alkoholu/narkotyków, dopalaczy lub innych środków psychoaktywnych sam opuścił szkołę 6. Odnotowad całe zdarzenie w e- dzienniku 7. Przy odbiorze dziecka opiekunowie muszą koniecznie dokonad podpisu pod uwagą wydrukowaną z e dziennika. 8. Na drugi dzieo należy skierowad ucznia na rozmowę z pedagogiem. 9.Jeśli taka sytuacja miała już miejsce w przypadku danego ucznia, szkoła może wystąpid do sądu o zastosowanie wobec nieletniego odpowiednich środków wychowawczych w związku z jego demoralizację (w przypadku interwencji policji, to ona informuje sąd o zajściu). 10. Zachowanie ucznia zostaje ocenione zgodnie ze Statutem Szkoły. 11. Rodzice ucznia, deklarują się i podpisują pisemne zobowiązanie o konieczności udzielenia specjalistycznej pomocy dziecku.

8 3. JEST AGRESYWNY WOBEC KOLEGÓW I PRACOWNIKÓW SZKOŁY: W przypadku, kiedy uczeo stosuje przemoc: fizyczną ( kopie, popycha, pluje, szarpie itp.), psychiczną (poniża, wyzywa, napiętnuje kogoś) wobec kolegów lub pracowników szkoły nauczyciel powinien : 1. Poinformowad o zaistniałym fakcie wychowawcę; w przypadku przemocy fizycznej poinformowad pedagoga, dyrektora szkoły, który podejmie stosowne działania. 2. Dokonad wpisu o zaistniałym zdarzeniu w e-dzienniku. 3. Zapoznad rodziców z konsekwencjami agresywnego postępowania ucznia. 5. W przypadku wielokrotnego powtarzania się tej sytuacji szkoła informuje odpowiednie organy. 6. Zachowanie ucznia zostaje ocenione zgodnie ze Statutem Szkoły. 4. NIE SZANUJE MIENIA SZKOŁY: 1. W momencie, kiedy uczeo niszczy mienie szkoły / zostaje przyłapany na kradzież, dewastacji mienia, informacja o powyższym fakcie zostaje natychmiast zgłoszona do wychowawcy i dyrektora szkoły. W skrajnych przypadkach szkoła zwraca się o pomoc do policji. 2. Cała sytuacja opisana w e-dzienniku. 3. Wychowawca/pedagog zapoznaje rodziców z konsekwencjami niszczenia mienia szkolnego 4. Dyrekcja ocenia koszt poniesionej przez szkołę straty. 5. Rodzic zobowiązany jest do naprawienia szkód wyrządzonych przez ucznia w ciągu 5 dni. 6.W momencie, kiedy rodzica lub opiekuna prawnego nie stad na naprawienie szkody, odkupienie lub uiszczenie odpowiedniej kwoty, sprawa rozpatrywana jest indywidualnie przez Dyrekcję. 7. Zachowanie ucznia zostaje ocenione zgodnie ze Statutem Szkoły. 8. Kiedy sprawca szkody nie jest znany, szkoła zgłasza sprawę do stosownych organów 5. UCZEO NIE PRZESTRZEGA KULTURY SŁOWA: Uczeo, który mimo upomnieo nauczyciela odnosi się wulgarnie do innych : 1. Otrzymuje uwagę wpisaną do e- dziennika 2. Zachowanie ucznia zostaje ocenione zgodnie ze Statutem 6. UCZEO OPUSZCZA ZAJĘCIA SZKOLNE 1. Spóźnia się na lekcje: nauczyciel zaznacza spóźnienie w e- dzienniku i informuje wychowawcę klasy, jeśli taka sytuacja powtórzy się dwa lub trzy razy w tygodniu, wychowawca informuje o fakcie rodzica /opiekuna, jeśli sytuacja powtarza się mimo dotychczasowego postępowania, zachowanie ucznia zostaje ocenione zgodnie ze Statutem Szkoły, 2. Opuszcza samowolnie lekcje: każdorazowe wagary ucznia są wpisywane do e-dziennika jako ucieczka,

9 wychowawca telefonicznie informuje rodzica o nieobecności ucznia jeśli sytuacja się powtarza, uczeo wraz z rodzicami kierowany jest do pedagoga, uczniowi nagminnie wagarującemu obniżana jest ocena zachowania zgodnie z zasadami a Statucie Szkoły, rodzice ucznia informowani są o konsekwencjach wynikających z nieobecności dziecka na zajęciach: - możliwośd nieklasyfikowania (zgodnie z obowiązującymi przepisami), - możliwośd wszczęcia postępowania ukarania rodziców grzywną za niezrealizowanie obowiązku szkolnego przez dziecko (zgodnie z obowiązującymi przepisami). 3. Rodzice chcą zwolnid ucznia z zajęd: rodzice wpisują w dzienniczku ucznia lub drogą elektroniczną informują wychowawcę o potrzebie zwolnienia dziecka z zajęd, podając datę, powód zwolnienia i określenie czasu zwolnienia np. z 2 lekcji wychowawca po zapoznaniu się z pisemnym zwolnieniem, poświadcza je własnoręcznym podpisem, wyjątkowe (np. pilne, losowe) sytuacje rozpatruje wychowawca. 4. Rodzice usprawiedliwiają nieobecnośd dziecka w szkole: rodzice zapisują w dzienniczku ucznia usprawiedliwienie, z terminem usprawiedliwianej nieobecności dziecka w szkole oraz podaniem przyczyny uczeo przedstawia wychowawcy usprawiedliwienie, na pierwszej godzinie z wychowawcą po jego powrocie do szkoły wychowawca usprawiedliwia nieobecnośd w e-dzienniku, wychowawca na bieżąco podlicza frekwencję i do 10 dnia każdego miesiąca wypełnia tabelę dotycząca obecności uczniów w poprzednim miesiącu,( po tym terminie opuszczone dni i godziny nie będą usprawiedliwiane), o nieobecności ucznia trwającej dłużej niż 5 dni,rodzice są zobowiązani powiadomid wychowawcę wcześniej, a nie po powrocie dziecka do szkoły, jeżeli nieobecnośd zostanie nieusprawiedliwiona w wyznaczonym terminie wychowawca natychmiast powiadamia o tym fakcie rodziców/opiekunów prawnych ucznia.

10 WYKAZ LITERATURY DOSTĘPNEJ W BIBLIOTECE SZKOLNEJ LUB MOŻLIWEJ DO NABYCIA W KSIĘGARNI ZALECANEJ DO UZUPEŁNIENIA/ ZROZUMIENIA PORUSZANYCH PROBLEMÓW: PRZECIWDZIAŁANIE UZALEŻNIENIOM: ALKOHOL, NIKOTYNA, NARKOTYKI. DLA UCZNIÓW: Pamiętnik narkomanki ; Dzieci z Dworca ZOO ; DLA RODZICÓW: Nastolatki i alkohol. Kiedy nie wystarczy powiedzied nie Roger E. Fogler, Wayne R. Bartz; Narkotyki i alkohol Aleksander Markiewicz, Izabela Przybysz; Uwaga rodzice narkomania! Stanisław Górski; Dylematy ucznia. Z doświadczeo dorastającej młodzieży Grażyna Klimowicz, Jadwiga Kościanek Kukacka, Waldemar Kozłowski; Wychowanie skuteczne. 10 przykazao dla rodziców John S. Leite, J. Kip Parrish; Toksyczni rodzice Susan Howard; Narkotyki Philips Robson; Kiedy rodzice się rozchodzą. Jak pomóc dzieciom? Anne Charlish; (codziennie w godz ) DLA NAUCZYCIELI: Narkotyki przy tablicy Marzena Pasek; Umiejętności terapeutyczne nauczyciela Gail King; Komunikacja w szkole. Scenariusze godzin wychowawczych Ewa Grzesiak, Renata Janicka Szyszko, Magdalena Steblecka ; Nauczyciel wychowawca Garry Horny, Eric Hall, Carol Hall; Dylematy ucznia. Z doświadczeo dorastającej młodzieży Grażyna Klimowicz, Jadwiga Kościanek Kukacka, Waldemar Kozłowski; Kiedy rodzice się rozchodzą. Jak pomóc dzieciom? Anne Charlish;

11 PRZECIWDZIAŁANIE AGRESJI SŁOWNEJ I FIZYCZNEJ. DLA UCZNIÓW: Jak zostad przywódcą Robert B. Woyach; Jak nie stad się ofiarą czyli sposób na bandytę Genowefa Kydryoska, Wacław Mitoraj; Nastolatki i bon ton Maria Daokowska; Savoir vivre dzisiaj Francoise Le Folcalvez; Jak zdobyd przyjaciół i zjednad sobie ludzi Dale Karnegie; DLA RODZICÓW: Jak mówid, żeby dzieci nas słuchały? Jak słuchad żeby dzieci do nas mówiły? Faber, Mazlish; Lęk, gniew, agresja Jeno Ranschburg; Mobbing w szkole. Jak zapobiegad przemocy grupowej Karl E. Dambach; Dlaczego? Samobójstwo i inne zagrożenia wieku dorastania T. Mitchel Anthony; Dzieciaki też mają uczucia H. Norman Wright, Gary J. Oliver; Kiedy pozwolid? Kiedy zabronid? Dzieciom od 2 do 16 lat Robert Mac Kenzie; Dylematy ucznia. Z doświadczeo dorastającej młodzieży Grażyna Klimowicz, Jadwiga Kościanek Kukacka, Waldemar Kozłowski; Wychowanie skuteczne. 10 przykazao dla rodziców John S. Leite, J. Kip Parrish; Toksyczni rodzice Susan Howard; 10 błędów popełnianych przez dobrych rodziców Kelvin Steede; Sztuka życia Janet G. Woititz, Alan Ganer; Kiedy rodzice się rozchodzą. Jak pomóc dzieciom? Anne Charlish; DLA NAUCZYCIELI: Jak mówid, żeby dzieci nas słuchały? Jak słuchad żeby dzieci do nas mówiły? Faber, Mazlish; Lęk, gniew, agresja Jeno Ranschburg; Mobbing w szkole. Jak zapobiegad przemocy grupowej Karl E. Dambach; Dlaczego? Samobójstwo i inne zagrożenia wieku dorastania T. Mitchel Anthony; Umiejętności terapeutyczne nauczyciela Gail King; Komunikacja w szkole. Scenariusze godzin wychowawczych Ewa Grzesiak, Renata Janicka Szyszko, Magdalena Steblecka ; Nauczyciel wychowawca Garry Horny, Eric Hall, Carol Hall; Dzieciaki też mają uczucia H. Norman Wright, Gary J. Oliver; Dylematy ucznia. Z doświadczeo dorastającej młodzieży Grażyna Klimowicz, Jadwiga Kościanek Kukacka, Waldemar Kozłowski; Kiedy rodzice się rozchodzą. Jak pomóc dzieciom? Anne Charlish;

12 PRZECIWDZIAŁANIE NIEUZASADNIONEJ ABSENCJI NA ZAJĘCIACH SZKOLNYCH. DLA UCZNIÓW: Moja buda czyli jak przeżyd szkołę Barbara Borzykowska ; Jak byd dorosłym. Poradnik dla nastolatków Zuzanna Celmer; DLA RODZICÓW: Jak nauczyd dzieci odpowiedzialności D. Scott Ridley, Bill Walther; Kiedy pozwolid? Kiedy zabronid? Dzieciom od 2 do 16 lat Robert Mac Kenzie; Dylematy ucznia. Z doświadczeo dorastającej młodzieży Grażyna Klimowicz, Jadwiga Kościanek Kukacka, Waldemar Kozłowski; Wychowanie skuteczne. 10 przykazao dla rodziców John S. Leite, J. Kip Parrish; Toksyczni rodzice Susan Howard; 10 błędów popełnianych przez dobrych rodziców Kelvin Steede; DLA NAUCZYCIELI: Jak nauczyd dzieci odpowiedzialności D. Scott Ridley, Bill Walther; Polubid szkołę Mariola Chomczyoska Miliszkiewicz, Dorota Pankowska; Umiejętności terapeutyczne nauczyciela Gail King; Komunikacja w szkole. Scenariusze godzin wychowawczych Ewa Grzesiak, Renata Janicka Szyszko, Magdalena Steblecka ; Nauczyciel wychowawca Garry Horny, Eric Hall, Carol Hall; Dylematy ucznia. Z doświadczeo dorastającej młodzieży Grażyna Klimowicz, Jadwiga Kościanek Kukacka, Waldemar Kozłowski;