Polityka fiskalna (budżetowa) dr Krzysztof Kołodziejczyk

Transkrypt

1 Polityka fiskalna (budżetowa) dr Krzysztof Kołodziejczyk

2

3 Plan 1. Definicja polityki fiskalnej 2. Instrumentarium polityki fiskalnej 3. Budżet państwa - deficyt budżetowy - dług publiczny 4. Aktywna polityka fiskalna (ekspansywna lub restrykcyjna) 5. Automatyczne stabilizatory

4 Polityka fiskalna słowa kluczowe budżet państwa dochody budżetu wydatki budżetu deficyt budżetowy nadwyżka budżetowa dług publiczny aktywna polityka fiskalna ekspansywna polityka fiskalna restrykcyjna polityka fiskalna automatyczne stabilizatory 4

5 Polityka fiskalna pytania na dziś Jakie są cele polityki fiskalnej (budżetowej)? Jakie narzędzia służą realizacji polityki fiskalnej? Co to jest budżet państwa i jakie spełnia funkcje? Co to jest deficyt budżetowy? Jakie wnioski wynikają z analizy budżetu państwa w Polsce? 5

6 Definicja polityki fiskalnej makro w teorii Polityka fiskalna - ogół czynności związanych z gromadzeniem i wydatkowaniem środków publicznych niezbędnych do realizacji funkcji państwa. Polityka fiskalna zajmuje się zatem kształtowaniem dochodów i wydatków państwa oraz wszelkimi posunięciami rządu w sferze zarządzania środkami publicznymi w celu uzyskania kontroli i wywarcia wpływu na podział dochodów oraz na ogólny poziom aktywności gospodarczej kraju. 6

7 Cele polityki fiskalnej makro w teorii Cele fiskalne: o zaspokojenie popytu państwa na pieniądz, przejmowanego od podmiotów znajdujących się poza jego strukturami tj. od gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Cele pozafiskalne: o promowanie wzrostu gospodarczego, o łagodzenie niesprawności mechanizmu rynkowego, o ograniczenie cykliczności procesów gospodarczych, o walka z bezrobociem, o ograniczenie nadmiernego zróżnicowania dochodów, o walka z nieuczciwą konkurencją, o ograniczenie negatywnych efektów zewnętrznych. 7

8 Makroekonomiczne i mikroekonomiczne instrumenty polityki fiskalnej makro w teorii

9 Budżet państwa makro w teorii Budżet państwa - plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa związane z realizacją przyjętej polityki społecznej, gospodarczej i obronnej, o sporządzany na okres jednego roku, o zatwierdzany przez władzę ustawodawczą, o po zatwierdzeniu staje się aktem prawnym umożliwiającym organom wykonawczym gromadzenie dochodów budżetowych oraz dokonywanie wydatków. 9

10 Budżet państwa makro w teorii Funkcje budżetu: o fiskalna - polega na gromadzeniu dochodów budżetowych (pochodzących głównie z podatków) umożliwiających utrzymanie aparatu państwowego oraz realizację określonych zadań; o redystrybucyjna polega na dokonywanie pożądanych zmian w podziale dochodu narodowego (zmniejszenie dysproporcji w poziomie rozwoju gospodarczego różnych regionów, niwelowanie nadmiernego zróżnicowania dochodów różnych grup społecznych i tworzenie warunków bezpieczeństwa socjalnego dla grup najuboższych); 10

11 Budżet państwa makro w teorii Funkcje budżetu: o stymulacyjna - polega na oddziaływaniu dochodów i wydatków budżetu państwa na życie gospodarcze i społeczne (wpływanie na poziom dochodu narodowego i zmiany strukturalne w gospodarce, kształtowanie tempa wzrostu gospodarczego, regulowanie poziomu i kierunków konsumpcji, pobudzanie lub hamowanie przyrostu naturalnego, ograniczanie lub łagodzenie społecznych skutków bezrobocia); o alokacyjna - umożliwia dokonywanie zmian struktury wytworzonego dochodu narodowego (przesuwanie pewnych czynników produkcji do wytwarzania dóbr publicznych, neutralizacji ujemnych efektów zewnętrznych, prowadzenia prac badawczo-rozwojowych, itp. realizowana pośrednio (korygowanie cen, dotacji i podatków) realizowana bezpośrednio: przekazanie funduszy na konkretne zadania. 11

12 Dochody budżetu państwa makro w teorii Źródła dochodów budżetowych państwa: o podatki, o cła, o dochody z sprzedaży sprywatyzowanych przedsiębiorstw, o opłaty skarbowe, sądowe, notarialne i inne. Podstawą dochodów budżetowych są podatki. 12

13 Dochody budżetu państwa makro w praktyce 13

14 Wydatki budżetu państwa makro w praktyce 14

15 Deficyt i nadwyżka budżetowa makro w teorii Deficyt budżetowy: wydatki budżetu państwa > dochody budżetu państwa. Deficyt musi być sfinansowany poprzez zaciągnięcie długu publicznego Z roku na rok jeżeli budżet nie osiąga nadwyżek budżetowych to rośnie dług publiczny. To dodatkowe zadłużenie wynikające z deficytu budżetowego. 15

16 Deficyt i nadwyżka budżetowa makro w praktyce 16

17 Deficyt i nadwyżka budżetowa makro w praktyce 17