Makroekonomia. Podsumowanie

Transkrypt

1 Makroekonomia Podsumowanie

2 Podstawowe doktryny ekonomiczne nt. roli państwa w gospodarce PEŁNA WOLNOŚĆ PEŁNA KONTROLA Liberalizm Interwencjonizm Socjalizm Libertarianizm (keynesizm) Komunizm Anarchokapitalizm kapitalizm społeczny państwo dobrobytu państwo opiekuńcze Etatyzm

3 Jak liczymy PKB? PKB wartość wszystkich dóbr i usług wytworzonych przez społeczeństwo przy pomocy czynników prod. (ziemi, pracy i kapitału), czyli: dobra konsumpcyjne, inwestycyjne, zakupy rządowe, eksport netto. PKB nie zawiera: 1. Wartości dóbr pośrednich (półproduktów, podzespoły, itp.) 2. Wartości usług publicznych (brane są pod uwagę ich koszty) 3. Wartości usług produkowanych przez gosp. domowe 4. Wartości transakcji finansowych (transferów rządowych i prywatnych) 5. Wartość sprzedaży dóbr używanych

4 Metody obliczania PKB 1. Metoda sumowania produktów PKB = suma wartości dóbr i usług 2. Metoda sumowania dochodów PKB = suma wartości dodanych = suma dochodów czynników produkcji 3. Metoda sumowania wydatków PKB = C + I + G + En

5 Co mówi nam PKB? 1. PKB 2. DYNAMIKA PKB 3. PKB per capita 4. DYNAMIKA PKB per capita 5. STRUKTURA TWORZENIA PKB i jej dynamika 6. PORÓWNYWANIE PKB różnych krajów (Metoda kursowa i metoda PPP)

6 Od czego zależy wysokość DN D = K + I + R + Enetto Y = C + I + G + Enetto

7 Funkcja konsumpcji Y = C + S Hipoteza dochodu absolutnego Hipoteza dochodu relatywnego Hipoteza dochodu permanentnego Efekt majątkowy (efekt bogactwa)

8 Efekty inwestycji w gospodarce EFEKT POPYTOWY EFEKT PODAŻOWY MNOŻNIK INWESTYCYJNY

9 Długookresowy wzrost gospodarczy W długim okresie o wysokości DN decyduje produkcja potencjalna oraz globalna podaż. Funkcja produkcji D = f (P, K, T) Do podstawowych czynników wzrostu gosp. należą: - praca, - kapitał, - technika i technologia

10 Budżet i jego funkcje Budżet państwa plan finansowy zawierający dochody i wydatki państwa. Sporządzany na 1 rok i zatwierdzany przez władzę ustawodawczą Funkcje budżetu: 1. Fiskalna. 2. Redystrybucyjna. 3. Stymulacyjna. 4. Alokacyjna.

11 Dochody budżetu państwa Podatki od osób fizycznych Podatki od przedsiębiorstw Cła Dochody z prywatyzacji Opłaty sądowe, skarbowe, notarialne Inne

12 Wysokość podatków, a wielkość wpływów budżetowych. Krzywa Laffera

13 Wydatki budżetu państwa Wydatki budżetowe (ze względu na przeznaczenie): 1. Tradycyjne funkcje państwa (obrona, administracja, wymiar sprawiedliwości) 2. Realizacja celów społecznych (ochrona zdrowia, oświata, kultura, tzw. socjal ). 3. Realizacja interwencji w gospodarce (inwestycje produkcyjne i infrastrukturalne, pomoc dla rolnictwa, subsydia dla przedsiębiorstw, transfery)

14 Aktywna i pasywna polityka fiskalna Polityka aktywna podejmowanie decyzji dotyczących zmian wielkości i struktury dochodów i wydatków budżetowych pozwalające osiągnąć określone cele makroekonomiczne (tzw. ręczne sterowanie ) Wady aktywnej polityki opóźnienia i błędy: 1. Diagnostyczne. 2. Decyzyjne. 3. Wdrożeniowe 4. Związane z czasem reakcji podmiotów gosp.

15 Aktywna i pasywna polityka budżetowa Polityka pasywna polega na wykorzystaniu pewnych instrumentów samoczynnie reagujących na zmiany DN, zatrudnienia, itp. Automatyczne stabilizatory koniunktury: 1. Podatki od dochodów ludności. 2. Podatki od dochodów przedsiębiorstw. 3. Podatki pośrednie. 4. Zasiłki dla bezrobotnych i świadczenia społ. 5. Pomoc dla rolnictwa ( subwencje, gwarancje, itp.)

16 Pieniądz i jego funkcje Pieniądz powszechnie akceptowany na danym terenie środek płatniczy Funkcje pieniądza: 1. Środek wymiany (cyrkulacji). 2. Jednostka obrachunkowa (miernik wartości). 3. Środek płatniczy. 4. Środek tezauryzacji.

17 Bank i jego funkcje BANK przedsiębiorstwo, którego zysk to różnica między % na jaki przyjmuje depozyty (lokaty), a % na jaki udziela kredytów. To pośrednik między oszczędzającymi i kredytobiorcami. FUNKCJE BANKÓW: 1. Usługi finansowe związane z obiegiem pieniądza. 2. Przyjmowanie depozytów (w zamian za %). 3. Udzielanie kredytów (w zamian za %). 4. Kreowanie pieniądza.

18 Bank Centralny i jego funkcje Bank Centralny to bank banków posiadający pozycję nadrzędną wobec innych banków komercyjnych. Funkcje BC: 1. Monopol na emisję pieniądza. 2. Zaopatruje w pieniądz BK 3. Jest bankiem państwa (rozliczenia z rządem, obsługa budżetu, rozliczenia zagraniczne państwa, rezerwy..) 4. Stabilizacja rynków finansowych 5. Współuczestniczy w polityce pieniężnej państwa (reguluje podaż pieniądza i kredytu w gospodarce)

19 Bank Centralny i jego funkcje Bank Centralny to bank banków posiadający pozycję nadrzędną wobec innych banków komercyjnych. Funkcje BC: 1. Monopol na emisję pieniądza. 2. Zaopatruje w pieniądz BK 3. Jest bankiem państwa (rozliczenia z rządem, obsługa budżetu, rozliczenia zagraniczne państwa, rezerwy..) 4. Stabilizacja rynków finansowych 5. Współuczestniczy w polityce pieniężnej państwa (reguluje podaż pieniądza i kredytu w gospodarce)

20 Ekspansywna lub restrykcyjna polityka BC EKSPANSYWNA RESTRYKCYJNA Obniżenie SRO Obniżenie SR Skup pap. wart. Podniesienie SRO Podniesienie SR Sprzedaż pap. wart. Zwiększenie płynności BK Zwiększenie pd pieniądza Zmniejszenie płynności BK Zmniejszenie pd pieniądza

21 Cykl koniunkturalny i jego fazy Cykl koniunkturalny okresowe zmiany poziomu aktywności gospodarczej Fazy cyklu: - Kryzys (A-B) - Depresja (B-C) - Ożywienie (C-D) - Rozkwit (D-E)

22 Cykle a wzrost gospodarczy

23 Teorie wahań cyklicznych Teorie neoklasyczne równowaga jako cecha immanentna czynniki egzogeniczne zakłócają równowagę pochodzą one z zewnątrz systemu gospodarczego Teorie keynesistowskie nierównowaga jako cecha immanentna czynniki endogeniczne zakłócają równowagę pochodzą one z wewnątrz systemu gospodarczego

24 Bezrobocie - definicja Bezrobocie sytuacja, w której część osób w wieku produkcyjnym, zdolnych i gotowych do pracy na warunkach występujących w gospodarce, pozostaje bez pracy, pomimo poszukiwań pracy. Aktywni zawodowo (zasoby siły roboczej) Bierni zawodowo Współczynnik aktywności zawodowej: Aktywni zawodowo A = Liczba ludności w wieku prod.

25 Typy bezrobocia 1. Bezrobocie frykcyjne to nieredukowalne minimum w dynamicznej gospodarce. Wynika z opóźnień w przystosowaniach struktury podaży siły roboczej i struktury popytu na siłę roboczą (niedoskonały rynek, niedoskonała informacja). 2. Bezrobocie strukturalne wynika z niedopasowań struktury podaży i popytu na siłę roboczą (w aspekcie zawodowym, kwalifikacyjnym i regionalnym). Spowodowane jest zmianami technologii oraz międzynarodowego podziału pracy.

26 Typy bezrobocia 3. Bezrobocie koniunkturalne związane z nadwyżką całkowitej podaży siły roboczej nad całkowitym popytem na siłę roboczą. Klasyczna i keynesistowska wizja przyczyn bezrobocia koniunkturalnego

27 Bezrobocie a działalność państwa Polityka państwa wobec bezrobocia AKTYWNA PASYWNA (3) Makroekonomiczna (1) Mikroekonomiczna (2)

28 Bezrobocie a działalność państwa 1. Aktywna polityka makro wykorzystanie instrumentów fiskalnych (podatków, wydatków) i pieniężnych (stopy % i podaży pieniądza) w celu redukcji bezrobocia. 2. Aktywna polityka mikro instrumenty poprawiające funkcjonowanie rynku pracy oraz redukcję bezrobocia w określonej grupie - publiczne programy zatrudnienia, - subsydiowanie zatrudnienia, - pożyczki dla przedsiębiorców i bezrobotnych, - szkolenia zawodowe, - usługi pośrednictwa pracy RUP, PUP 3. Pasywna polityka zasiłki, odszkodowania dla zwalnianych, dodatki związane z wcześniejszym przejściem na emeryturę

29 Definicja inflacji INFLACJA proces wzrostu ogólnego (średniego) poziomu cen Obliczanie inflacji konstruowany jest wskaźnik cen stanowiący procentową miarę zmian wydatków związanych z zakupem ustalonego zestawu dóbr (tzw. Koszyka) w określonym czasie Wskaźnik cen dóbr i usług konsumpcyjnych Wskaźnik cen hurtowych i detalicznych Wskaźnik cen wszystkich dóbr i usług wchodzących do PKB (tzw. deflator PKB)

30 Odmiany inflacji (wg stopnia nasilenia) Inflacja pełzająca nie przekracza 5% rocznie Inflacja umiarkowana między 5 10% Inflacja galopująca między % Hiperinflacja powyżej 150%

31 Ekonomiczno-społeczne skutki inflacji POZYTYWNE: - Obniżenie realnych stóp % - Obniżenie płac realnych NEGATYWNE: - Zniekształcenie informacyjnej funkcji cen - Ucieczka od pieniądza - Redystrybucja dochodów - Wzrost niepewności i osłabienie aktywności gosp. - Niekorzystne zmiany w bilansie płatniczym - Wzrost kosztów obsługi działalności gosp.

32 Zmodyfikowana krzywa Philipsa wg P.A. Samuelsona i R.M. Solowa zależność stopy bezrobocia i stopy inflacji WYMIENNOŚĆ INFLACJI i BEZROBOCIA