PODSUMOWANIE INNOWACJI PEDAGOGICZNEJ W OPARCIU O PEDAGOGIKĘ MARII MONTESSORI

Transkrypt

1 PODSUMOWANIE INNOWACJI PEDAGOGICZNEJ W OPARCIU O PEDAGOGIKĘ MARII MONTESSORI Innowacja pedagogiczna, w oparciu o pedagogikę Marii Montessori, w Przedszkolu Miejskim Nr 220 w Łodzi, została zapoczątkowana w 1994r. Autorami innowacji byli: dr Małgorzata Miksza, mgr Bogusława Matusiak, mgr Ewa Łatacz oraz mgr Andrzej Łatacz Dotyczyła ona jednej grupy. Była to innowacja programowa. Obejmowała zatem zarówno sferę organizacyjną jak i pedagogiczną. Głównym jej celem było: -wyposażenie klasy w odpowiednie meble, -przygotowanie pomocy rozwojowych, -stworzenie grupy wielowiekowej, -organizowanie przez nauczycieli pracy indywidualnej i zespołowej z uwzględnieniem potrzeb i zainteresowań dzieci według zasady: Pomóż mi samemu to zrobić. Po roku pracy z dziećmi widać było jej wymierne efekty. Zauważali je nie tylko nauczyciele ale również rodzice. Przejawiało się to bardzo dużym zainteresowaniem rodziców, którzy chcieli umieścić swoje dzieci w grupie prowadzonej tą metodą. Wychodząc naprzeciw tym potrzebom już w drugim roku wdrażania metody została otwarta następna grupa pracująca w oparciu o jej założenia, w trzecim zaś kolejna. Następne grupy przejmowały założenia metody Marii Montessori w miarę pozyskiwania środków finansowych na ich wyposażenie oraz zdobywania odpowiednich kwalifikacji przez nauczycieli. I tak w roku szkolnym 2002/ 2003 wszystkie 8 grup realizowało założenia pedagogiczne metody Marii Montessori. Dotychczasowe założenia innowacji koncentrowały się głównie wokół budowy przygotowanego otoczenia, umożliwiającego koncentrację uwagi na pracy z materiałem rozwojowym oraz osobie nauczyciela jako twórcy i pomocniku dziecka. Ponieważ założone cele zostały w pełni osiągnięte, chcąc nadal kontynuować innowację, postanowiono dostosować ją do wymogów obowiązującego prawa oraz poszerzyć o nowe treści. Uwzględniono tu również postulaty rodziców zawarte w ewaluacji dotychczasowych działań placówki w ramach innowacji oraz sygnały docierające ze szkół, wprowadzając codzienne zajęcia ogólnorozwojowe z całą grupą. Podstawowym celem kontynuacji innowacji było: -pomoc każdemu dziecku w osiągnięciu pełnego potencjału we wszystkich obszarach życia,

2 -wyrabianie umiejętności porozumiewania się i współdziałania w grupie, - wyrabianie umiejętności słuchania poleceń kierowanych do całej grupy, -kształtowanie postawy kreatywnej, -wychowanie w duchu pokoju, -kształtowanie postaw ekologicznych i prozdrowotnych. Zakładanym efektem końcowym prowadzonej innowacji miało być napisanie przez nauczycieli własnego programu wychowania przedszkolnego, opartego o koncepcję pedagogiczną Marii Montessori. Zadania tego podjęły się Anna Głowacka i Bogumiła Zdrojewska. I tak od 1 września 2007r. w przedszkolu wdrożony został program wychowania przedszkolnego: Poznajemy świat wszystkimi zmysłami. Przeprowadzone badania na temat opinii rodziców o pracy przedszkola metodą Marii Montessori oraz informacje od nauczycieli naszych absolwentów wskazują, że metoda ta daje wysokie efekty pracy wychowawczo dydaktycznej i opiekuńczej. Są to m. in.: -duża samodzielność dzieci zarówno w sferze intelektualnej jak i społecznej; -umiejętność komunikowania się z innymi oraz wyrażania swoich potrzeb; -umiejętność pracy w grupie; -umiejętność słuchania i wypowiadania się; -duża aktywność dzieci; -wrażliwość na potrzeby innych; -akceptacja innych takimi jakimi są; -gotowość do podejmowania inicjatyw; -umiejętność radzenia sobie w sytuacjach problemowych bez stosowania zachowań agresywnych; -dobre przygotowanie do podjęcia nauki w szkole; -umiejętność wiązania teorii z praktyką; -chęć niesienia pomocy potrzebującym ( dzieciom młodszym, mniej samodzielnym); -umiejętność zdobywania wiedzy z różnych źródeł; -brak zahamowań przed przyznawaniem się do popełnianych błędów czy braku określonej wiedzy i umiejętności. Charakterystyka innowacji. Chcąc mówić o prowadzonej w przedszkolu innowacji, a obecnie programie, na wstępie należy pokrótce scharakteryzować główne założenia metody, na której one się opierają. W tym miejscu należy koniecznie wspomnieć o szczególnej osobie.

3 Maria Montessori ( ) Zaliczana jest do grona reformatorów edukacji wczesnoszkolnej i umieszczana w nurcie pedagogiki alternatywnej. W trakcie pracy dziećmi a zarazem prowadzonych badań doszła do wniosku, że każde dziecko ma swój indywidualny plan rozwoju, na który składają się tzw. wrażliwe fazy ( okresy). Dziecko wtedy jest bardzo wrażliwe na impulsy wysyłane z otoczenia i gdy zostaną stworzone mu odpowiednie warunki, potrafi ono w sposób zdecydowanie skoncentrowany poświęcić się pracy przez długi okres czasu. I tak w życiu każdego dziecka pojawia się wiele wrażliwych faz ( chodzenie, mówienie, liczenie, aktywność ruchową). Np. wrażliwa faza na pisanie i czytanie pojawiająca się u dzieci 4-5 letnich pozwala im na bardzo szybką naukę liter, ich pisowni oraz czytanie. Zjawisko to nazwała autorka polaryzacją uwagi. Jest to szczególnie pogłębiony i skoncentrowany typ aktywności, w której możliwości edukacyjne dziecka są największe. Zadaniem osób dorosłych jest zorganizowanie takiego otoczenia w domu, przedszkolu czy szkole, aby wspierało ono rozwój dziecka poprzez samodzielne działanie, zgodnie z wrażliwymi fazami. Integralną częścią przygotowanego otoczenia jest nauczyciel, który jest jego twórcą i organizatorem. M. Montessori uważała, ze nauczyciel powinien podążać za dzieckiem, ale go nie wyprzedzać. Powinien wspierać indywidualny rozwój dziecka, być jego przyjacielem, tłumaczem i interpretatorem skomplikowanego świata. Wprowadzając założenia metody w przedszkolu przyjęto następujące rozwiązania: 1. Wyposażono sale w niskie, dostępne dla dziecka meble; 2. Materiał rozwojowy opracowany przez M. Montessori oraz inne pomoce dydaktyczne i wykonywane przez nauczycieli dostępne, w zasięgu ręki każdego dziecka; 3. Odpowiednio przygotowaną kadrę, posiadającą ukończony kurs pedagogiki M. Montessori; Materiał rozwojowy spełnia następujące zasady: - zasada estetyki wszystkie przedmioty znajdujące się w otoczeniu przyciągają uwagę dziecka i zachęcają do podejmowania działań swoją kolorystyką; - izolacji trudności materiał zbudowany przejrzyście, zawiera jeden problem do rozwiązania; - kontrola błędu możliwość samokontroli przez dziecko wykonania zadania; - ograniczenia materiał w pojedynczych egzemplarzach, co uczy dziecko respektowania potrzeb innych, cierpliwości, ustępowania koledze;

4 - kontynuacji materiał logicznie ze sobą powiązany, stanowiący integralną całość; - stopniowania trudności dziecko ma możliwość wyboru takiego materiału, który odpowiada w danej chwili jego możliwościom i fazom rozwojowym. Materiał rozwojowy zgrupowany jest w następujące działy: 1.Praktycznych ćwiczeń dnia codziennego efektem pracy z tym materiałem jest wyrobienie u dzieci koordynacji ruchowej, aktywnego działania, wyuczenie się konkretnych umiejętności np. zawiązywania butów, ubierania się, składania serwet i innych czynności samoobsługowych oraz umiejętność współdziałania w grupie. akcesoria do samodzielnego utrzymania porządku ramka do nauki zapinania guzików 2.Kształcenie zmysłów materiał ten wprowadza dziecko w świat pojęć, wymiarów, brył, powierzchni. Uczy rozróżniania barw, smaków zapachów, dźwięków, a więc kształci poszczególne zmysły. tabliczki barwne kolorowe walce cylindry do osadzania rozróżnianie odcieni barw zasady serii i porządku doskonalenie małej motoryki

5 3.Edukacja językowa zgromadzony tu materiał wprowadza dziecko w sztukę pisania, czytania, rozwija mowę dziecka. szorstkie litery poznanie kształtu liter pisanych metalowe ramki przygotowanie ręki do kreślenia liter 4.Edukacja matematyczna- pozwala dziecku w sposób przystępny, na konkretach przejść przez skomplikowany świat liczb i działań matematycznych. tablice Sequina wrzeciona do przeliczania złote perły zasada tworzenia liczb dwucyfrowych przeliczanie w zakresie 0 9 wprowadzenie w system dziesiętny 5.Wychowanie dla wszechświata ( wychowanie kosmiczne) dziecko poznaje świat przyrody, zasady w nim rządzące, uczy się jak chronić środowisko, w którym żyje. globus kultury rozróżnianie i nazywanie kontynentów globus natury nauka pojęć ląd - woda

6 W sali znajduje się również: - kącik plastyczny, w którym dzieci mogą w każdej chwili wykonywać prace różnorodnymi technikami; - kącik do zabaw tematycznych np. w dom, teatr itp. tata, mama i chore dziecko Zaraz przygotuję obiad dla gości

7 Bajka o kogucie i dwóch myszkach Organizacja grupy przedszkolnej: 1.Dzieci wymieszane wiekowo od 3 do 6 lat, co umożliwia wychowanie społeczno moralne; 2.Obowiązują zasady: -porządku zawarta w budowie materiału oraz regułach życia codziennego, -wolności swoboda wyboru materiału, miejsca i czasu pracy, która ograniczona jest potrzebami innych. 3.Dominującą formą pracy jest praca wolna ( indywidualna). Dziecko samo decyduje jaki materiał wybierze, gdzie i jak długo z nim będzie pracowało. 4.Praca wolna wspierana jest poprzez różnorodne formy zajęć grupowych z wykorzystaniem materiału montessoriańskiego, jak też elementów pedagogiki zabawy, aktywnego słuchania muzyki, zabaw i ćwiczeń ruchowych, zabaw twórczych, itp. Celem zajęć grupowych jest integracja grupy, nauczenie słuchania poleceń skierowanych do całej grupy. Dzieci 6-letnie mają organizowane dodatkowe zajęcia grupowe, które mają za zadanie ułatwić im start w szkołach masowych. Mają one możliwość pracy z książką czy kartami pracy, przygotowywanymi przez nauczycieli, wykonują prace plastyczno techniczne, uczą się wierszy i piosenek doskonaląc swoją pamięć itp. 5.Charakterystycznym elementem tej pedagogiki są ćwiczenia i lekcje ciszy, których celem jest wyciszenie wewnętrzne, pomagające w budowaniu osobowości dziecka. 6.Dokumentację grupy stanowią: -dziennik ilustruje codzienną pracę dzieci i nauczyciela; -plany pracy grupowej; -karty obserwacji dziecka ( opracowane przez nauczycieli naszego przedszkola) pozwalają na diagnozę dziecka w poszczególnych obszarach, są planem pracy indywidualnej, ilustracją osiąganych umiejętności.

8 PRZYGOTOWANE OTOCZENIE W PEDAGOGICE MONTESSORI NASZE POCZĄTKI Na początku trzeba było przystosować meble. Wysokie regały zostały rozkręcone, przystosowane do umieszczenia materiału Montessori tak, aby był w zasięgu ręki dziecka. Przygotowane zostały liczne kąciki, w których umieszczono materiał do indywidualnej pracy dzieci. Pierwsi nauczyciele montessoriańscy: Bogusława Matusiak Andrzej Łatacz Kiedy wszystko, po wielu dniach pracy było gotowe, należało już tylko zaprosić do klasy dzieci.

9 Z wielkim entuzjazmem dzieci podjęły działania na nowych zabawkach. Praca z tabliczkami szorstki gładki. Powstaje drugi oddział pracujący w oparciu o pedagogikę Marii Montessori. Pracy jeszcze mnóstwo ale chęci i pomocników dużo. Znów trzeba było zdjąć segmenty z wyżyny na parter dostosowując szafki do wzrostu dzieci. A my uwielbiamy myć ręce w misce jak za starych czasów. Ile piany, a ile radości.

10 A my ćwiczymy nalewanie wody do kubeczków. Gdy zostaniemy dyżurnymi będziemy nalewać kompot naszym koleżankom i kolegom podczas obiadu. To są cylindry do osadzania. Ćwiczę umieszczanie odpowiedniego wkładu we właściwym otworze. Jakie to fascynujące. Powstaje kolejna grupa. Dostaliśmy nowe meble. Przy nowych stolikach śniadanie smakuje wyjątkowo. Zapraszamy jeszcze są wolne miejsca.

11 Pracujemy z materiałem przy stole i na dywanikach na podłodze Powstają kolejne klasy wyposażone w materiał montessoriański. Jakie one kolorowe a ile w nich ciekawych pomocy. Jak tu cicho i spokojnie. A te zwierzęta takie ładne. Mogę się bawić tak długo jak tylko zechcę i w jakim kąciku tylko chcę.

12 PRZYGOTOWANE OTOCZENIE - DZIEŃ DZISIEJSZY Kącik praktycznych ćwiczeń dnia codziennego tutaj zdobywamy umiejętności by stać się niezależnymi w codziennych czynnościach od osób dorosłych. To bardzo trudne nauczyć się sznurować buty. Bogato wyposażony kącik do kształcenia zmysłów. Doświadczenia w pracy z tym materiałem przygotowują do myślenia abstrakcyjnego, w którym ważne jest porównywanie, różnicowanie, szeregowanie, porządkowanie. Zestawiamy ze sobą różową wieżę i brązowe schody.

13 Szczególnie bogato wyposażony w pomoce wykonane własnoręcznie przez nauczycieli kącik do Wychowania Kosmicznego. Zgromadzone materiały umożliwiają poznawanie świata w aspekcie ekologii, geografii, współistnienia ludzi różnych kultur, poszanowania dla życia. Bardzo szczegółowo poznaję budowę zboża Kącik do edukacji językowej. Zgromadzony tu materiał ma za zadanie pomóc dzieciom opanować niełatwą sztukę pisania i czytania oraz poprawnego wypowiadania się. Teraz zapoznaję się z budową domu i podziałem ról w rodzinie.

14 Edukacja matematyczna. Materiał o różnym stopniu trudności, tworzy logiczną ciągłość. Pozwala dziecku z łatwością rozwiązywać kolejne matematyczne problemy. Porządkuję liczby od 1 do Dziecko dąży do niezależności poprzez pracę: do niezależności ciała i umysłu. Jest mu obojętne co wiedzą inni: chce samo się uczyć, samodzielnie doświadczać w środowisku i wchłaniać je zmysłami dzięki własnemu, osobistemu wysiłkowi. Maria Montessori