Bieżący sezon jest już bez

Transkrypt

1 Sezon imprez polowych i dni otwartych - relacje wewnątrz numeru wr-062/09 Nr 07-08/2010 (70) bezpłatny miesięcznik ogólnopolski ISSN: Rozwijające się rolnictwo w Polsce, wymaga nieustannego dostępu do informacji. Jak wiadomo, informacja jest często droższa od samego towaru. Tradycją minionych lat stały się wszelkiego rodzaju targi rolnicze, organizowane wszędzie i w wielkiej obfitości. Zabawa za cudze pieniądze wr-165/09 tel Bieżący sezon jest już bez mała na półmetku. Za nami są Polagra-PRE- MIERY, AGROTECH Kielce, ZIELONE AGRO SHOW, Polskie Zboża, Opolagra. To tylko te główniejsze z imprez. Dochodzą do tego niezliczone Dni Pola, buraka (w tym ćwikłowego oraz pastewnego), kukurydzy, marchwi, żyta, ziemniaka i wszelkich upraw rolniczych, sadowniczych i warzywniczych. Impreza na każdą okazję. Z punktu widzenia uczestników przypomina to ciąg wystawowy, a jeśli chodzi o Wystawców, to pośrednio lub bezpośrednio utrudnia i komplikuje ich funkcjonowanie. Dochodzi do tego kwestia budżetów przeznaczanych na kolejne ekspozycje, a są one niemałe. Nie biorą się z powietrza, stanowiąc znaczną część wypracowywanego co roku zysku. Finalnie znajdują swe szczątkowe miejsce w cenie każdego sprzedanego ciągnika, pługa czy worka nawozu, ciążąc na cenie. Skuteczność marketingowa określana przez każdego wystawcę jest wprost uzależniona od ilości zwiedzających oraz ich profilu, rozumianego jako zakwalifikowanie do grupy potencjalnych klientów. Większość z organizowanych na terenie Polski wystaw to wystawy bierne, w których przybyli goście mają do wyboru, jak w rogu obfitości, konkurencyjne produkty. Warto tutaj zauważyć, że taki stan nie wpływa w najmniejszym stopniu na preferencje nabywców, bo jak zapewne potwierdzi większość z zainteresowanych Czytelników, klient przychodzący zawrzeć umowę kupna wie dokładnie, co chce, nie wspominając już jakiej marki ma to być produkt. Warto więc zadać pytania o celowość organizacji i uczestnictwa w tak dużej ilości wszelkich targów. Dla kogo są one organizowane? Jaki cel przyświeca organizatorom? Jaką odpowiedzialność wobec Wystawcy ponosi lub powinien ponosić organizator? Faktem jest, że Wystawcy decydują się na udział w imprezach dobrowolnie. Na ich decyzję może wpływać obecność głównych konkurentów, chęć pokazania Dojmująca pustka na terenie targów świadczy o tym, że coś się musi zmienić tak w kalendarzu wystaw, jak również w formie kontaktu z potencjalnym nabywcą. się, dobre stosunki z organizatorem, dobra opinia z poprzednich edycji imprezy. Niemniej jednak, warto posłuchać zdania Wystawców. Sezon 2010 pokazuje, że dotychczasowa bierna formuła Targów i Wystaw Rolniczych wyczerpała się. Znikoma frekwencja na Polskich Zbożach, na Opolagrze, na Mazowieckich Dniach Rolnictwa w Płońsku wskazuje, że nie wystarczy udostępnić teren wystawowy i wybudować stoiska wystawiennicze. Rolnicy nie chcą już przyjeżdżać na imprezy, gdzie mogą tylko chodząc od namiotu do namiotu podziwiać efekty wyłożonych dziesiątek tysięcy złotych na konstrukcje standów. Na dodatek mnogość tego typu spotkań, szczególnie w ostatnich latach, powoduje, że jest przesyt nimi zarówno wśród wystawców, jak i rolników. Uważam, że w 2011 r. weźmiemy udział tylko w 1-2 ogólnopolskich imprezach wystawienniczych, a będziemy bazować na profesjonalnych spotkaniach tematycznych organizowanych własnymi siłami, dla właścicieli gospodarstw rolnych zaproszonych przez naszą firmę mówi dr Sylwester Lipski z PRP Polska. Daniel Alankiewicz wr-138/09 O P O N Y DO CIĄGNIKÓW I MASZYN ROLNICZYCH UKRAIŃSKIE, ROSYJSKIE, CZESKIE, TURECKIE, POLSKIE, CHIŃSKIE!!!ATRAKCYJNE CENY!!! Dostawa na terenie całego kraju Nowe Opole, ul. Lipowa 18, Siedlce tel.: (025) , fax: (025) handel@chromex.pl wr-168/09 tel. (059) TERAZ W PROMOCJI! Rozsiewacze pneumatyczne do poplonów i podsiewu traw wr-162/09 wr-153/08

2 Strona Nr 07-08/2010 (70) W numerze: Uprawa roślin Warzywnictwo towarowe Technika rolnicza Hodowla zwierząt Wkładka Izb Rolniczych Już w następnym numerze: Wyproś chwasty z rzepaku s. 9 Która plama na pomidorze jest groźna? s. 22 Czystość na porządku dziennym s. 29 Amoniak niszczy płuca s. 35 s Późno siane oziminy Rolnik pyta, prawnik odpowiada Zamierzam sprzedać część swoich gruntów rolnych, które odziedziczyłem kilka lat temu. W związku z tą transakcją zastanawiam się, czy zapłacę podatek dochodowy od osób fizycznych? Przychody uzyskane ze sprzedaży działek rolnych korzystają z przedmiotowego zwolnienia od podatku PIT. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 28 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2000 Nr 14, poz. 176 ze zm.) wolne od podatku dochodowego są przychody uzyskane z tytułu sprzedaży całości lub części nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, natomiast zwolnienie nie dotyczy przychodu uzyskanego ze sprzedaży gruntów, które w związku z tą sprzedażą utraciły charakter rolny. Jednakże, ażeby mieć możliwość skorzystania z przywileju zwolnienia z podatku PIT niezbędne jest łączne spełnienie następujących przesłanek: zbywane nieruchomości muszą być użytkami rolnymi albo gruntami zadrzewionymi i zakrzewionymi na użytkach rolnych, muszą stanowić gospodarstwo rolne lub jego część składową, grunty nie mogą utracić wskutek sprzedaży rolnego charakteru. Jak wynika z interpretacji dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 20 października 2009 r. (nr IPPB1/ /09-2/EC), jeżeli ziściły się powyższe przesłanki, to przychód pochodzący ze sprzedaży takiego gruntu jest zwolniony z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych w wysokości 19 proc. podstawy obliczenia podatku. Wymaga podkreślenia, że dany grunt zmienia przeznaczenie z rolnego lub leśnego w drodze wyłączenia ich z produkcji rolnej lub leśnej. Najczęściej przekwalifikowanie gruntów rolnych i leśnych następuje w związku ze zmianą ich przeznaczenia na prowadzenie działalności gospodarczej lub pod zabudowę. Zatem, jeżeli sprzedane grunty będą nabyte po to, aby nadal prowadzić na nich gospodarstwo rolne, wówczas przesłanki zwolnienia z podatku dochodowego od takiej transakcji zostaną spełnione, wobec czego od takiej sprzedaży nie będzie Pan musiał zapłacić podatku PIT. Prowadzę gospodarstwo w bezpośrednim sąsiedztwie dużego miasta i zastanawiam się nad przekwalifikowaniem części działek rolnych na działki budowlane. Czy jest to możliwe, a jeżeli tak, to jak wygląda procedura takiego przekwalifikowania? Korespondenci terenowi Gazeta co miesiąc serwis na co dzień. Codziennie ciekawe informacje, nowości rynkowe. Wejdź, zobacz i naciśnij Ctrl+d. Znajdziesz nas w swojej zakładce Ulubione Wiadomości Rolnicze Polska poszukują do współpracy korespondentów terenowych w województwach: - wielkopolskim, - lubuskim, - mazowieckim - podlaskim. Kontakt: Daniel Alankiewicz kom , d.alankiewicz@wrp.pl oraz Ewa Grabowska kom , ewa@wrp.pl Oczywiście, istnieje możliwość zmiany przeznaczenia działek rolnych lub leśnych na inne cele, w tym pod zabudowę mieszkaniową, pod warunkiem, że właściciel uzyska wcześniej decyzję o wyłączeniu gruntów z produkcji rolnej. Wskazana zmiana co do zasady wymaga korekty planu zagospodarowania przestrzennego (dalej zwanym mpzp) i jedynie w ściśle określonych przypadkach zmiana planu nie będzie konieczna. W razie, gdy na danym terenie obowiązuje mpzp, jego zmiana będzie konieczna, jeśli przekwalifikowaniu mają ulec grunty stanowiące użytki rolne klas I-III, a ich zwarty obszar ma przekroczyć 0,5 ha. Zgodę w tym zakresie wydaje minister rolnictwa i rozwoju wsi. Korekta mpzp, po uprzednim wyrażeniu zgody przez marszałka województwa i zaopiniowaniu przez izbę rolniczą, jest także wymagana dla gruntów stanowiących użytki rolne klasy IV, jeśli ich zwarty obszar projektowany do takiego przeznaczenia przekracza 1 ha oraz gruntów będących użytkami rolnymi klas V i VI, wytworzonych z gleb pochodzenia organicznego oraz torfowisk, jeżeli ich zwarty obszar do takiego przeznaczenia przekracza 1 ha. Z wnioskiem do ministra lub marszałka województwa o wyrażenie zgody na zmianę przeznaczenia gruntów występuje wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Jeżeli przekwalifikowane mają być grunty o mniejszych powierzchniach niż wyżej podane, plan może zastąpić decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Wydaje ją wójt, burmistrz lub prezydent miasta, pod warunkiem, że co najmniej jedna działka sąsiednia przyległa do tej samej drogi publicznej jest zabudowana i można do niej nawiązać sposób zabudowy. Nadto działka ta musi mieć dostęp do drogi publicznej, posiadać uzbrojenie terenu (także projektowane), które jest lub będzie wystarczające dla inwestycji budowlanej, a teren jest objęty zgodą na zmianę przeznaczenia uzyskaną przy sporządzaniu miejscowych planów, które utraciły ważność z dniem 1 stycznia 2004 r. W celu uzyskania pozwolenia na budowę na gruntach stanowiących użytki rolne wytworzone z gleb pochodzenia mineralnego i organicznego, zaliczonych do klas I, II, III, IIIa, IIIb, oraz użytków rolnych klas IV, IVa, IVb, V i VI wytworzonych z gleb pochodzenia organicznego, a także innych gruntów rolnych (m.in. torfowisk, parków wiejskich) oraz gruntów leśnych konieczne jest wcześniejsze uzyskanie decyzji o wyłączeniu tych gruntów z produkcji, a więc rozpoczęcie innego niż rolnicze lub leśne ich użytkowanie. Moje pytanie dotyczy opłat, z którymi wiąże się przekwalifikowanie gruntów rolnych. Chodzi mi o ich wysokość i termin, kiedy muszą być uiszczone? Należność, czyli jednorazową opłatę z tytułu trwałego wyłączenia gruntów z produkcji rolnej i kolejne opłaty roczne należy uiścić po wydaniu decyzji o wyłączeniu gruntów z produkcji. Wysokość należności za wyłączenie 1 ha z produkcji rolnej uzależniona jest od klasy gruntu oraz od tego, czy jest wytworzony z gleby pochodzenia mineralnego i organicznego, czy też z gleb organicznych. Ze względu na te dane wysokość jednorazowej opłaty może wynieść od zł za grunt klasy VI wytworzony z gleby pochodzenia organicznego do zł za 1 ha gruntu klasy I wytworzony z gleby pochodzenia mineralnego i organicznego. Opłatę tę zmniejsza się o wartość gruntu, ustaloną według cen rynkowych stosowanych w danej miejscowości w obrocie gruntami, w dniu faktycznego wyłączenia tego gruntu z produkcji w oparciu o cenę sprzedaży gruntu lub wycenę rzeczoznawcy. Wysokość opłat rocznych za przekwalifikowanie gruntów rolnych stanowi 10% jednorazowej opłaty za wyłączenie z produkcji rolnej. Płacone są w razie trwałego wyłączenia przez Na Państwa pytania, natury prawnej, w każdą sobotę w godz , pod nr. telefonu odpowiada prawnik Wojciech Lignowski (na zdj.). dziesięć lat, a w wypadku nietrwałego wyłączenia przez okres tego wyłączenia, nie dłużej jednak niż przez 20 lat od chwili wyłączenia gruntów z produkcji. Opłaty należy wnieść do końca czerwca danego roku Konieczność uiszczania w/w opłat powstaje z chwilą rzeczywistego wyłączenia gruntów z produkcji. Co najważniejsze, obowiązek ten nie dotyczy wyłączenia gruntów na cele budownictwa mieszkaniowego do 0,05 ha w przypadku budynku jednorodzinnego oraz do 0,02 ha na każdy lokal mieszkalny odnośnie budynku wielorodzinnego. Możliwa jest rezygnacja w ciągu dwóch lat, w całości lub w części, z prawa do wyłączenia gruntów z produkcji rolniczej. Wówczas następuje, w terminie trzech miesięcy, zwrot należności, jaką uiszczono odpowiednio do powierzchni gruntów niewyłączonych z produkcji. W razie gdyby właściciel sprzedał grunt, co do którego wydano decyzję o wyłączeniu, a nie wyłączono ich jeszcze z produkcji, obowiązek uiszczenia należności i opłat rocznych będzie ciążył na nabywcy, o ile wyłączy on grunt z produkcji. Jeżeli grunty wyłączono już z produkcji obowiązek uiszczania opłat rocznych przechodzi na nabywcę, o czym sprzedający winien poinformować nabywcę. n

3 Nr 07-08/2010 (70) Strona KOMPLET 560 SC

4 Strona Nr 06/2010 (69) Z mikrofonem przez pola Wyjątkowe zawirowania pogody dotykają w tym roku producentów rolnych. Majowo-czerwcowa fala powodzi w południowo-wschodnich rejonach kraju, potem nagłe upały i susza na północy i zachodzie kraju, czy też małe tornado i grad wielkości jaja kaczego w Zachodniopomorskiem... Sprawdźmy, jak sobie radzą uprawy: pszenica Kranich i rzepak ES Astrid w gospodarstwach pod Pyrzycami (zachodniopomorskie), gdzie szefem produkcji jest Pan Seweryn Suchodolski i RSP Burkatów (dolnośląskie), gdzie rozmawiamy z Prezesem Zdzisławem Urbańskim. Ta pszenica mimo zawirowań pogodowych potrafiła się szybko zregenerować, co cieszy oko, kiedy się chodzi po plantacji. Stan na dzień 12 czerwca. Od ostatniej naszej rozmowy z Panem Sewerynem Suchodolskim (WRP 69 czerwiec 2010) pogoda zmieniła się radykalnie i obecnie na słabszych ziemiach widoczne są objawy braku opadów a prognozy zapowiadają dalsze upały. Pan Seweryn nie chce jednak siać rolniczej paniki na temat kondycji upraw pszenicy, jak mówi i zanim kombajny nie wjadą w pole, to są to tylko spekulacje na temat przyszłych plonów. - W naszym gospodarstwie sytuacja wygląda bardzo dobrze i jeżeli nie będzie gradobicia lub podobnych zdarzeń, to plony powinny być jeszcze lepsze niż w ubiegłym roku. To ciepło w tej chwili sprzyja gospodarstwom na lepszych ziemiach. W ubiegłym tygodniu skończyliśmy ostatni zabieg fungicydowy i jeżeli nie będzie nalotu mszyc, to prace z pszenicą w tym sezonie zakończyliśmy informuje Seweryn Suchodolski. Pan Seweryn wspomniał o gradobiciu. Jak to wyglądało? Czy deszcze i grad, który nawiedził zachodniopomorskie w pierwszej dekadzie czerwca nie zaszkodził uprawom? - Takiego gradobicia i wichury ja jeszcze osobiście nie widziałem. W ubiegłym roku mieliśmy gradobicia, które uszkodziły plantacje rzepaku w granicach od 15 30%. Tegoroczny grad ominął nas zaledwie o kilkaset metrów. Patrząc na uprawy sąsiadów, których dotknęło to nieszczęście myślę, iż szkody mogą kształtować się w rzepaku nawet do 80%, w pszenicy trudno dokładnie określić, ale myślę, iż pomiędzy 30 40% mówi Pan Seweryn. Pszenica Kranich na glebach II i II klasy poradziła sobie w tymi anomaliami pogodowymi i nie poddała się presji chorób. Oprócz sporadycznie pojawiającego się mączniaka na niektórych odmianach pszenicy nie widać w łanach innych żadnych patogenów. Planując program ochrony zawsze zakładam profilaktykę a nie zwalczanie i myślę, iż taki system przy naszych w dużym stopniu stabilnych wydajnościach się sprawdza twierdzi szef produkcji. Zabiegi w zbożach opierały się na następujących substancjach: prochloraz, metafrenon, epoksykonazol,fenpropimorf, propikonazol, fenpropidyna, azyksystromina, chlorotalonil, tebukonazol. Jak do tej pory nie wystąpił też masowy nalot mszyc, a skrzypionki pojawiały się sporadycznie. Do ostatniego zabiegu fungicydowego dodałem 200 gram dimetoatu dodaje Pan Seweryn. Nie ma więc powodu do narzekania. Na niektórych odmianach zbóż widać natomiast fizjologiczne zmiany wywołane różnicami temperatur, ale pszenica radzi sobie dobrze. Optymistycznie patrzy też gospodarz na plony: Na naszych polach plony będą lepsze niż w ubiegłych latach, może nawet na najlepszych ziemiach przekroczą średnio10 ton/ha. Ale jak mówiłem, dopóki kombajn nie wjedzie na pole są to tylko spekulacje. Magiczna granica 5 ton Uprawy rzepaku wyglądają bardzo dobrze. Rośliny zawiązały dużo łuszczyn, łuszczyny są grube. Pan Seweryn oczekuje, że plony rzepaku w gospodarstwie mogą średnio przekroczyć magiczną granicę 5 ton/ha. W początkowym okresie nie było żadnych problemów ze szkodnikami typu słodyszek czy chowacz. Podczas ostatniego oprysku, w momencie opadania płatków, nastąpiło duże nasilenie chowaczy posobników. Chorobowo z rzepakiem nie było w tym roku problemów. Do żniw pozostało jeszcze trochę czasu, trudno też określić czy będą opóźnione, czy też maszyny wjadą na pola w terminie. Pod Pyrzycami zbiór jęczmienia powinien rozpocząć się po 15 lipca, chyba że temperatury powyżej 30 stopni będą nękać zachodniopomorskie przez cały lipiec. Tegoroczna aura nie oszczędziła też naszego gospodarza. Poza w większości dobrymi rzeczami spotkała nas także przykrość z powodu zalania 130 ha kukurydzy, która po dwutygodniowym przebywaniu pod wodą zbutwiała i trzeba ją było przesiać z żalem wspomina Pan Seweryn. Oczywiście, nie można mieć wszystkiego, ale najbardziej denerwuję człowieka to, iż nastąpiło to z nieudolności instytucji odpowiedzialnych za stan i konserwacje kanałów, cieków wodnych mających za zadanie odprowadzać nadmiar wody, a nie zalewać nasze pola. Najbardziej mnie cieszy, iż powoli ceny przynajmniej rzepaku wzrosły do poziomu ekonomicznie uzasadnionego. Ceny pszenicy raz rosną raz spadają ale jestem optymistą, iż cena dojdzie do 600 zł. Na zakończenie Pan Seweryn dodaje: Pozdrawiam Rynek zbóż w minionym miesiącu ponownie, w znacznym stopniu, determinowany był przez wahania poziomu walut na świecie oraz warunki pogodowe, co powoduje, że nadal trudno określić główny trend kształtujący sytuację rynkową. Największe fluktuacje odnotowano w Kanadzie, gdzie areał uprawy pszenicy szacuje się na około 19,15 milionów akrów, oznacza to 20 procentowy spadek w porównaniu z ubiegłym rokiem. Sytuację tę wywołał bardzo duży poziom opadów, który wręcz uniemożliwił dokonanie wiosennych zasiewów w zachodniej części kraju. Podobna sytuacja dotknęła wszystkich rolników, a szczególnie życzę dalszej wytrwałości rolnikom poszkodowanym przez powódź. Wyjątkowe zawirowania pogody W południowo-zachodniej Polsce, jak pamiętamy z poprzedniej relacji, niskie zimowe temperatury w kwietniu, gdzie temperatura była w okolicy zera, a nawet poniżej zera, miały ujemny wpływ na wygląd pszenicy. W maju natomiast, była wyjątkowa duża ilość wilgoci przy stosunkowo wysokiej temperaturze, co korzystnie wpłynęło na kondycję pszenicy. Można powiedzieć, że pszenica szybko się zregenerowała. Teraz ma długi kłos i szeroki liść flagowy i to rokuje na dobry plon, taki jak się spodziewam po tej pszenicy mówi Pan Zdzisław Urbański. Ta pszenica mimo zawirowań pogodowych potrafiła się szybko zregenerować, co cieszy oko, kiedy się chodzi po plantacji. Co będzie później, to zobaczymy, nic nie mogę powiedzieć, dopóki nie będzie pszenicy w magazynie. Zawirowania pogody są w tym roku wyjątkowe. Przy takich warunkach pogodowych są wyjątkowo korzystne warunki dla presji chorób grzybowych. W RSM Burkatów na pierwsze uderzenie na grzyba, jak informuje Pan Zdzisław, wykonano w fazie BBCH (między pierwszym a drugim kolankiem) oprysk preparatem Korben w ilości 0,4 l/ha i preparatem Mondatak w ilości 0.8 l/ha. Drugi zabieg wykonano pod koniec maja w momencie wykłaszania. Jak się pokazały pierwsze pylniki, Raport z rynku zbóż uprawy rzepaku. Zanotowano spadek do poziomu 17,9 mln akrów. Z kolei w Europie poziom wykorzystania zapasów rzepaku i możliwych jego dostaw oscyluje na zbliżonym pułapie; to jednak nie zahamowało eksportu, ale w konsekwencji daje się odczuć wzrost cen. Na poziom cen zbóż i rzepaku wpływa wiele zmiennych czynników. W minionym miesiącu odnotowano na przykład wyższy od spodziewanego poziom zasiewów kukurydzy w USA. Ponadto wyższy poziom zbiorów w USA, oraz południowych krajów UE a także dobre warunki pogodowe w Australii Uprawy rzepaku wyglądają bardzo dobrze. Rośliny zawiązały dużo łuszczyn, łuszczyny są grube. Stan na dzień 12 czerwca. wówczas zastosowaliśmy preparat Charisma w ilości 1 litra na ha dodaje gospodarz. Na pewno nie ma dużego nasilenia choroby, gdyż pszenica była zabezpieczona zaprawą, ale przezorny zawsze ubezpieczony, dlatego były zastosowane fungicydy na fuzariozy i septeriozy. Choroby, które najczęściej występują na naszym terenie to fusariozy, septeriozy i mączniak. Rdzy nie są tak groźne. Tak wyglądało zabezpieczenie fungicydowe i na tym chyba zakończona zostanie ochrona, gdyż nie ma większych zagrożeń. Przed wykłoszeniem uprawy pszenicy nawieziono trzecią dawką azotu w ilości 30 kg. Jak informuje Pan Zdzisław: To tylko na poprawę jakości pszenicy. Jak się weszło w łan, to pszenica miała wszystkie 4 liście zielone, co znaczy, że zaopatrzenie w azot było dobre. Przy niskich temperaturach kwietniowych nie pobrała wystarczającej ilości, dlatego wyglądała słabiej, ale później warunki były bardziej sprzyjające i stąd ta dodatkowa dawka azotu tylko na jakość ziarna. W rejonie Świdnicy/Wałbrzycha uprawy pszenicy były wymęczone, jak mówi gospodarz, bez wigoru. Dopiero w maju odpowiednia ilość wilgoci pozwoliła na regenerację roślin. Teraz zagrożenie może pojawić się jeszcze ze strony szkodników mszyc i skrzypionek. Czy przewiduje Pan jeszcze jakieś zabiegi ochrony? Może jeszcze wykonamy jakieś zabiegi na mszyce, ale na razie nic nie ma. Pszenica teraz jest droga, przed powodzią była po 400 zł/t, a teraz mocno podrożała. Nie ma to nic wspólnego z tym, co się dzieje na rynku. Pewnie znowu ktoś chce wykorzystać sytuację jaka się zdarzyła w Polsce i dlatego cena pszenicy sztucznie jest podniesiona. W żniwa wróci cena w okolice 400 zł za tonę i w tej chwili szukamy oszczędności tłumaczy Prezes RSP Burkatów. Jeśli chodzi o mszyce czy skrzypionki, to trzeba ponieść koszty na walkę z nimi, ale na razie pojawiają się pojedyncze osobniki, i czekam spokojnie, nie ma większego zagrożenia. Żniwa, wg Pana Zdzisława, zaczną się od połowy lipca: Najpierw pójdą rzepaki i jęczmiona, koniec lipca początek sierpnia wejdą w pszenicę, bo widać po pszenicy w porównaniu do lat ubiegłych, że jest w takim stanie jak w latach poprzednich. Żniwa będą normalnie przewiduje Pan Zdzisław Urbański. Ewa Grabowska i Argentynie stymulują spadek cen na rynku pszenicy, to jednak trudno przewidzieć jaki wpływ ostatecznie będą miały pozostałe czynniki. Opracowanie: Carl Johan Larsen, Daniel Ambrozik dział zbóż HaGe Polska

5 Nr 07-08/2010 (70) Strona

6 Strona 6 Daniel Alankiewicz Wiadomości Rolnicze Polska d.alankiewicz@wrp.pl Nr 07-08/2010 (70) Bayer CropScience przedstawił program badań polowych prowadzonych w Polsce nad środkami ochrony roślin w wielu gatunkach roślin. Nowe technologie dogodne dla swych potrzeb znajdą producenci zbóż, ziemniaków, buraków cukrowych i wielu innych upraw Innowacje Bayer CropScience Bayer CropScience zorganizował 22 czerwca 2010 spotkanie z prasą rolniczą w firmowej jednostce badawczej w Sławkowie koło Torunia. Na ok. 5 ha pól udostępnionych przez Prywatne Gospodarstwo Rolne, Panów Andrzeja i Romualda Wiśniewskich, prowadzone są doświadczenia rejestracyjne z nowymi produktami Bayer CropScience oraz badane są technologie ochrony roślin oparte na już zarejestrowanych w Polsce środkach ochrony roślin (ok poletek doświadczalnych). Zboża Doświadczenia z fungicydami w pszenicy ozimej, pszenicy jarej, pszenżycie ozimym, jęczmieniu ozimym i jarym skoncentrowane są na badaniach nad łamliwością podstawy źdźbła zwalczaną w terminie typowym T1 i opóźnionym T1/T2 ocenie poddawana jest skuteczność pierwszego zabiegu oraz długość jego działania. Badana jest także skuteczność działania fungicydów w zwalczaniu chorób liści i fuzariozy kłosów, przy zastosowaniu sztucznej inokulacji zarodnikami Fusarium spp. Aby zapewnić odpowiednie warunki do rozwoju chorób, poletka doświadczalne są nawadniane w czasie bezdeszczowej pogody. W zbożach ozimych wyróżniają się aktualnie zalecane systemy ochrony UNIVO i FUSARO oraz nowy fungicyd Soligor 425 EC. Soligor 425 EC jest nowym fungicydem do stosowania we wszystkich gatunkach zbóż. Ma szerokie spektrum działania oraz stabilność działania zapobiegawczego i interwencyjnego. Fungicyd może być stosowany w trakcie całego sezonu wegetacyjnego, Tab. Nowości na 2011rok. jednak ze względu na wysoką skuteczność w niskich temperaturach, jest on szczególnie polecany na pierwszy zabieg. Soligor oparty jest na trzech substancjach aktywnych: protiokonazolu, spiroksaminie i tebukonazolu. Dawka preparatu Soligor wynosi w jęczmieniu i życie 0,6-0,8 l/ha a w pszenicy i pszenżycie 0,8 1,0 l/ha. Fungicyd dostępny będzie w sprzedaży od 2011 roku. Powierzchnie doświadczalne z jęczmieniem ozimym odchwaszczone zostały jesienią herbicydem Komplet 560 SC. Herbicyd ten jest niezawodny przy zwalczaniu miotły zbożowej i chwastów dwuliściennych. W badaniach nad zwalczaniem chwastów w pszenicy ozimej i pszenżycie ozimym, dominuje następca technologii Huzar PAK - nowy herbicyd Huzar Activ 387 OD (produkt w końcowej fazie rejestracji), który ma zostać wprowadzony na rynek w 2011 roku. Huzar Activ sformułowany jest w innowacyjnej technologii ODesi. Płynna, gotowa do użycia formulacja OD, ułatwiająca dawkowanie i stosowanie Nazwa handlowa Nazwa substancji czynnej Zastosowanie/ Uprawa Modesto 480 FS (właśnie zarejestrowany!) Faibel 510 FS (produkt w końcowej fazie rejestracji) Adengo 315 SC (produkt w końcowej fazie rejestracji) Betanal maxxpro 210 OD Chlotianidyna + beta-cyflutryna 170 g imidachlopryd g metiokarb /1 l produktu Tienkarbazon metylu+ Izoksaflutol + Cyprosulfamid (sejfner) Etofumesat + fenmedifam + desmedifam + aktywator Zaprawa/Rzepak Zaprawa/Kukurydza Herbicyd/Kukurydza Herbicyd/Buraki Huzar Activ 387 OD Jodosulfuron + 2,4 D Herbicyd/Zboża ozime Soligor 425 EC Na ok. 5 ha pól w Sławkowie k/torunia prowadzone są doświadczenia rejestracyjne z nowymi produktami Bayer CropScience oraz badane technologie ochrony roślin oparte na już zarejestrowanych w Polsce środkach. Protiokonazol + Spiroksamina + Tebukonazol Fungicyd/Zboża produktu, zawiera jodosulfuron i 2,4-D. Herbicyd ten przeznaczony jest do stosowania w zbożach ozimych w dawce 1,0 l/ha. Jego nowa formulacja pozwala na doskonałe zwalczanie miotły zbożowej oraz większości chwastów dwuliściennych włącznie z chabrem bławatkiem. Warto podkreślić wyjątkowo szybki efekt działania herbicydu Huzar Activ. Buraki cukrowe W ochronie buraków cukrowych realizowany jest program doświadczeń rejestracyjnych z insektycydem Proteus 110 OD, których celem jest poszerzenie zakresu zwalczanych szkodników. Do etykiety preparatu, obok już zarejestrowanego zwalczania mszyc, będzie także wpisane zwalczanie pchełki burakowej i śmietki ćwiklanej. W uprawie buraków cukrowych w trakcie procesu rejestracji jest nowy herbicyd do zwalczania chwastów dwuliściennych i niektórych jednoliściennych Betanal maxxpro 210 OD (produkt w końcowej fazie rejestracji). Jest to produkt wyróżniający się nowatorskim rozwiązaniem formulacyjnym. W ramach technologii formulacyjnej Beta, zastosowany został aktywator, dzięki któremu, zdecydowanie poprawiona została skuteczność chwastobójcza tego preparatu w porównaniu z rozwiązaniami obecnie dostępnymi na rynku. Ziemniaki Na położonej w pobliżu doświadczeń ścisłych, plantacji produkcyjnej ziemniaków, wdrażana jest technologia ochrony oparta na zaprawie insektycydowo-fungicydowej Prestige Forte 370 FS, herbicydzie przedwschodowym Plateen 41,9 WG i kompleksowej ochronie ziemniaków przed alternariozą i zarazą ziemniaka, z zastosowaniem fungicydów nowej generacji: Infinito 687,5 SC i Pyton Consento 450 SC. Ich wszechstronność polega na działaniu zapobiegawczym, leczniczym i wyniszczającym oraz ochronie nowych przyrostów i łodyg. Rzepak W doświadczeniach z preparatami do ochrony rzepaku badane są najnowsze preparaty tworzące jednolitą technologię. Traper 250 EC fungicyd do stosowania w okresie kwitnienia, będący na rynku od Insektycyd Proteus 110 OD polecany jest do zwalczania szkodników ssących i gryzących w wielu uprawach, w rzepaku do zwalczania wszystkich najpopularniejszych szkodników: słodyszka rzepakowego, chowaczy łodygowych oraz szkodników łuszczynowych. Od 2009 roku oferowany jest także Tilmor 240 EC fungicyd do stosowania jesienią i wczesną wiosną. Jest on rozwinięciem technologii zapoczątkowanej przez Horizon 250 EW. Kukurydza W ochronie kukurydzy przed chwastami badany jest produkt Adengo 315 SC (produkt w końcowej fazie rejestracji), do stosowania przedwschodowego i wcześnie powschodowego. Wykazuje on skuteczne działanie na ponad 85 chwastów jedno i dwuliściennych. Zaprawy W centrum badawczym Bayer CropScience prowadzony jest szeroki program doświadczeń z zaprawami nasiennymi. W burakach cukrowych intensywnie badany jest Montur Forte 230 FS zaprawa dwuskładnikowa zawierającą imidachlopryd i beta-cyflutrynę. Zaprawa o szerokim zakresie zwalczanych szkodników, jest bardzo bezpieczna dla wschodzących buraków i poprawia odporność młodych roślin na stres. Rośliny zaprawione Monturem Forte 230 FS lepiej znoszą wiosenne chłody i suszę. Na poletkach doświadczalnych testowane są również zaprawy insektycydowe zawierające chlotianidynę i betacyflutrynę oraz chlotianidynę, imidachlopryd i beta-cyflutrynę. Pozwoli to w przyszłości wybrać produkty najlepiej sprawdzające się w polskich warunkach klimatycznych. W zbożach badane są wieloskładnikowe zaprawy oparte m.in. na nowych substancjach czynnych, które w najbliższych latach odmłodzą ofertę zapraw zbożowych firmy Bayer CropScience. W doświadczeniach z zaprawami do ochrony kukurydzy dominuje Faibel 510 FS (produkt w końcowej fazie rejestracji), zawierający 170 g imidachloprydu i 340 g metiokarbu w 1 l produktu. Zaprawa ta, stosowana w dawce 150 ml/jednostkę siewną kukurydzy, działa odstraszająco na ptaki, jednak lepiej niż jej poprzednik Mesurol, zwalcza szkodniki. Faibel będzie dostępny od 2011 roku tylko do przemysłowego zaprawiania nasion kukurydzy. Nasiona rzepaku chronione są Modesto 480 FS (produkt właśnie uzyskał rejestrację) nową zaprawą do przemysłowego zaprawiania nasion kwalifikowanych rzepaku. Produkt ten zawiera dwie uzupełniające się substancje czynne chlotianidynę i beta-cyflutrynę. Dzięki ich wysokiej zawartości, szczególnie chlotianidyny (5 g/1 kg nasion), Modesto 480 FS wyznacza zupełnie nowe, wyższe standardy w jesiennej ochronie rzepaku przed szkodnikami. Oprócz wysokiej skuteczności i długości działania, preparat ten zapewnia pełne bezpieczeństwo wschodzącemu rzepakowi. Nasiona zaprawione Modesto 480 FS można zamawiać u dystrybutorów nasion rzepaku. n Doświadczenia z fungicydami w zbożach skoncentrowane są na badaniach nad łamliwością podstawy źdźbła zwalczaną w terminie typowym T1 i opóźnionym T1/T2.

7 Nr 07-08/2010 (70) Zabawa za cudze pieniądze dokończenie ze s. 1 A co mówią na ten temat przedstawiciele rynku maszynowego? Zapytany o to Tomasz Kozieł, Marketing Manager New Holland Polska mówi W maju oraz czerwcu odbyły się w siedzibach naszych dilerów Dni Otwarte pod hasłem Blue Power; były one dla mnie doskonałą okazją do rozmów z klientami. Podczas licznych dyskusji wielokrotnie zadawałem naszym klientom pytanie dot. targów w ich regionach, oczywiście każdy z nich sam wyznacza w zależności od potrzeb hierarchię ważności danych targów. Dla jednego ważniejsza jest wystawa organizowana przez ODR, dla innego ogólnokrajowa wystawa maszyn. Faktem jest, że polski rolnik daty najważniejszych dla niego targów i wystaw zna na pamięć, gdyż co roku odbywają się one w tym samym miejscu i w zbliżonym do zeszłorocznej wystawy czasie. Spotkałem się także z wieloma komentarzami naszych klientów, że targów jest po prostu za dużo, klienci wybierają tylko te, które rzeczywiście powinni odwiedzić. Miesiące, w jakich odbywa się większość targów i wystaw to czas pracy w gospodarstwie, sprawdzania i doglądania upraw, a także przygotowań do żniw i samych żniw. Na niektóre wystaw Koszt stoiska w zależności od powierzchni i specyfiki można śmiało określić nawet na ponad 100 tys zł. Średnio statystyczna firma wydaje jednorazowo około 50 tys. na pojedynczą ekspozycję. należy zakupić tzw. bilet wstępu, którego cena waha się od 2 do 30 złotych. Zakładając, że na targi przyjeżdża zwykle rolnik z rodziną, staje się to dla niektórych sporym wydatkiem. Z naszego punktu widzenia, producenta maszyn rolniczych, zaczynamy zauważać zmniejszające się zainteresowanie targami oraz wystawami. Prawdopodobnie dlatego, że w niektórych regionach ilość tych wystaw znacznie wzrosła. Pomimo doskonałego przygotowania wystaw przez organizatorów liczba zwiedzających nie jest zadowalająca. Podczas większości tragów w Polsce maszyny New Holland prezentowane są przez nas centralę New Holland w Polsce bądź przez naszą sieć dilerską. Istotnym faktem sprawiającym, że coraz mniej ludzi odwiedza targi oraz wystawy celem obejrzenia maszyn jest Internet, do którego ogromne grono rolników posiada dostęp. Dziś każdy klient bez problemu może zapoznać się z parametrami technicznymi maszyn nie wychodząc z domu, ponieważ większość producentów ma bardzo dobrze zaprojektowane strony internetowe. Nasz klient wchodząc na stronę bądź strony naszych dealerów, w ciągu kilku minut może zapoznać się z ofertą New Holland, zadzwonić do sprzedawcy i umówić się na rozmowę oraz prezentację maszyny. Może także dyskutować, wymienić swoje poglądy i opinie na forach rolniczych, których liczba z roku na rok wzrasta. Jakie należałoby podjąć rozwiązania na przyszłość, aby uniknąć wyczerpania finansowego i merytorycznego? Czy wyjściem jest nieuczestniczenie w mniejszych imprezach a tylko wybór tych ważniejszych? Czy może cedowanie ciężaru uczestnictwa na dilerów? Bogdan Rachwał, Dyrektor zarządzający AGCO Sp. z o.o. odpowiada następująco Na pewno jest to bardzo uciążliwe dla firm. My sobie radzimy w ten sposób, że angażujemy w to dilerów. Nie jesteśmy w stanie obsługiwać tych wystaw, które odbywają się w tym samym czasie. Po prostu jest to logistycznie niewykonalne. Uczestnictwo w takich imprezach, jak ZIELONE AGRO SHOW, czy Polskie Zboża, to po prostu absurd. Trudno jednak obarczać całą winą organizatorów. Istnieje potrzeba powołania czegoś na kształt konsorcjum na wzór Izby Gospodarczej Importerów. Potrzebny jest wstrząs. Dla wystawców jest to po prostu bezsensowne, dlatego, że nie ma klientów. Nie wspominając o kosztach, które są absurdalnie wysokie. W przyszłości, nie da się tych kosztów udźwignąć. Podjęliśmy decyzję, że jeśli będziemy uczestniczyć w imprezach zbliżonych do siebie czasowo i terytorialnie, to będziemy znacznie ograniczać powierzchnię wystaw, akcentując jedynie swoją obecność. Jeśli mówić o tym, które z imprez powinny przetrwać, to śmiało można powiedzieć, że są to Polagra, AGROTECH Kielce i AGROSHOW w Bednarach. Organizacja imprez stała się sposobem na życie, na wykazanie, że jest się potrzebnym, że jakieś fundusze ktoś jednak przeznaczył, że utrzyma daną organizację przy życiu. Nie mówię już o tym, że nasza załoga jest oderwana od pracy, efektywnego działania, a powrót Strona 7 Spotkałem się z wieloma komentarzami naszych klientów, że tych targów jest po prostu za dużo, klienci wybierają tylko te, które rzeczywiście powinni odwiedzić, mówi Tomasz Kozieł, Marketing Manager - New Holland Polska. do efektywności po targach nie następuje z dnia na dzień. Konkludując, należy stwierdzić, że wszyscy zainteresowani oczekują zmian zmian, na które sami mają wpływ. Aby te jednak nastąpiły, muszą zostać podjęte decyzje w tej sprawie. Warto, aby planując przyszłoroczne budżety, pochylić się chwilę nad kalendarzem wystawowym i wybrać tylko te, które warte są zaangażowania sił i środków. Sądzić należy, że przyszłość przyniesie znaczące zmiany we wspomnianym kalendarzu targowym. Rację bytu będą miały trzy, maksymalnie cztery imprezy ogólnopolskie, a miejsce targowych niewypałów przejmą spotkania polowe organizowane przez samych sprzedawców, o ograniczonej terytorialnie liczbie gości i nieporównywalnie mniejszym budżecie, lecz o większej wartości poznawczej dla uczestników. Daniel Alankiewicz

8 Strona 8 Nr 07-08/2010 (70) W uprawie znajdują się dwie formy użytkowe rzepaku: ozima wysiewana w drugiej połowie sierpnia i zbierana w lipcu oraz jara o wczesno-wiosennym terminie siewu i sierpniowym zbiorze. Rzepak ozimy i jary Forma jara, ze względu na słaby system korzeniowy oraz krótki okres wegetacji ma większe od formy ozimej wymagania glebowe i opadowe, ponadto charakteryzuje się większą zawodnością plonowania w suche i upalne lata. Rzepak jary nie może być stosowany do przesiewu placowych braków wschodów rzepaku ozimego, lub ich pozimowych wypadów ze względu na przesunięty w czasie przebieg faz rozwojowych, zwłaszcza kwitnienia i dojrzewania. Szczególna rola rzepaku w zmianowaniu wynika stąd, iż jest praktycznie jedynym dobrym przedplonem pod zboża, ograniczającym nasilenie chorób tych roślin. Rzepak ze względu na swe znaczenie gospodarcze i postęp hodowlany jest przedmiotem intensywnych prac hodowlanych, dotyczących nie tylko cech użytkowych, a więc zawartości i składu chemicznego tłuszczu, białka i włókna, a także cech rolniczych wymagań glebowych, nawozowych, a także odporności na choroby i szkodniki. W Polsce obowiązuje system badania odmian przed ich rejestracją dla gatunków o największym znaczeniu gospodarczym: jednorocznych badań hodowlanych lub wstępnych w sześciu lokalizacjach dla rzepaku ozimego i trzech dla rzepaku jarego celem uzyskania ocen WGO spełniających wymogi przyjęcia odmian do badań urzędowych. Badania urzędowe prowadzonych są przez COBORU przez okres 2 3 lat i mają za zadanie ocenę odmian w różnych warunkach kraju, celem wyboru odmian najplenniejszych i najbardziej przydatnych, a dla rzepaku ozimego także przydatności w 6 rejonach administracyjnych kraju. Wszystkie odmiany zarejestrowane biorą udział w badaniach porejestrowych (PDO). Badania te trwają kilka lat, podczas których Wojewódzkie Zespoły PDO podejmują decyzje o wpisie najlepszych odmian na Listy Odmian Zalecanych (LZO) do uprawy na obszarze poszczególnych województw. Układem odniesienia w badaniach i ocenie jest wzorzec tworzony z odmian corocznie wyznaczanych przez COBORU i ogłaszanych przed terminem zakładania doświadczeń. Wyznaczony wzorzec na dany sezon badawczy jest ten sam dla doświadczeń wstępnych, rejestrowych i porejestrowych. Corocznie następuje podmiana najgorszych odmian wzorcowych przez nowe odmiany, co powoduje podnoszenie wymagań. Skutkuje to względnym pogarszaniem ocenianych odmian i skracaniem życia odmiany. Na dzień 30 kwietnia 2010 r w krajowym rejestrze znajdowało się 87 odmian rzepaku ozimego, z tego 52 populacyjne i 35 mieszańcowych oraz 24 odmiany rzepaku jarego, w tym 20 populacyjnych i 4 mieszańcowe. Do krajowego rejestru w roku 2010 wpisano 13 odmian; odmiany mieszańcowe to Artoga, DK Example, ES Domino, Gladius, Primus, SY Kolumb, Xenon; odmiany populacyjne to: Arot, ES Alegria, Gloria, NK Diamond, NK Morse, Sherlock. [13:34:33] Ewa Grabowska: Wszystkie odmiany krajowe, jak i zagraniczne spełniły przed wpisem do krajowego rejestru obowiązujące w Polsce wymogi zawartości sumy glukozynolanów alkenowych i indolowych ze zbioru doświadczeń poniżej 15 mikromoli/g nasion oraz udział kwasu erukowego poniżej 0,5%. Charakterystyki odmian nowozarejestrowanych są opracowane wyłącznie na podstawie wyników doświadczeń rejestrowych, prowadzonych na przeciętnym poziomie agrotechniki, bez fungicydów i regulatorów wzrostu. W doświadczeniach PDO od roku 2007 zrezygnowano z prowadzenia doświadczeń na dwóch poziomach intensywności agrotechniki, na rzecz średniego bez fungicydów i regulatorów wzrostu, dopuszczając możliwość interwencji w warunkach zagrożenia. Nadużywanie przez doświadczalników wyjątkowej alternatywy intensywnego nawożenia i ochrony rzepaku zmniejsza zróżnicowanie porażenia odmian i ogranicza spadki plonowania odmian podatnych. Rzepak ozimy Plonowanie odmian jest wypadkową wielu różnorodnych czynników, a zwłascza glebowych, pogodowych i agrotechnicznych. Charakteryzuje się znaczną zmiennością w latach i regionach kraju posiadających swą specyfikę (jakość gleb, rozkład opadów, zagrożenie niektórymi chorobami). Warunki kraju można podzielić na 6 regionów, a nawet 16 województw, różniących się obszarami o glebach najlepszych i gorszych. Czynnik glebowy jest znany przed założeniem plantacji lub doświadczenia. Dlatego podano opisowo uśrednioną reakcję odmian na jakość gleby w całym kraju za okres trzylecia Plonowanie wzorca z 59 doświadczeń na glebach kompleksów 4 i 5 wyniosło 43,8 dt z ha i było mniejsze o 7% (3,5 dt z ha) od plonów z 66 doświadczeniach przeprowadzonych na glebach kompleksów 1 i 2. Ocena plonowania na tle wzorca z odmian populacyjnych była podobna, a odmian Cabriolet, Libomir i Bazyl była lepsza o co najmniej 5% na glebach najlepszych, niż na kompleksach 4 i 5. Również odmiany mieszańcowe wykazały podobną reakcję glebową jak odmiany populacyjne, częściej plonując relatywnie nieco lepiej na glebach gorszych. Natomiast odmiany mieszańcowe ES Domino, DK Example, ES Mercure, Finesse plonowały lepiej o ponad 5% na glebach słabszych niż najlepszych. Uwzględniając poziom plonowania wzorca na różnych glebach, 3 odmiany populacyjne na słabszych glebach pogarszały swe plonowanie o co najmniej 10%, podczas gdy 4 wymienione odmiany mieszańcowe plonowały na słabszych glebach na poziomie gleb najlepszych, zajmując czołową, lub środkową pozycję w krajowym rankingu odmian. Dla tych odmian populacyjnych przyjęto określenie wymagania glebowe większe, a dla odmian mieszańcowych wymagania mniejsze. Dość znaczna reakcja odmian na jakość gleb jest widoczna również na kilkuletnich wynikach wojewódzkich o większej liczebności doświadczeń. Charakterystyka odmian zarejestrowanych w 2010 r. na Stefan Heimann Pracownia NRP COBORU

9 Nr 07-08/2010 (70) Strona 9 Dużym zagrożeniem dla plantacji rzepaku są samosiewy roślin uprawnych, zwłaszcza zbóż i rzepaku, stanowiących bezpośrednio przedplon, a czasem przedprzeplon rzepaku ozimego. Praktycznie nie do zniszczenia są samosiewy rzepaku, które przekrzyżowując się między sobą i z innymi roślinami z rodziny kapustowatych tworzą rożne formy chwastów rzepakopodobnych. Zagrożenie to stale się zwiększa, gdyż wielu rolników zwiększa udział roślin zbożowych w płodozmianie, nie wykorzystuje właściwego zmianowania lub też stosuje uproszczenia agrotechniczne, co w efekcie prowadzi do wzrostu zachwaszczenia i często kompensacji uciążliwych gatunków chwastów. Plon nasion rzepaku w dużej mierze zależy od tego, w jakiej fazie rozwojowej wejdzie on w stan spoczynku zimowego. Prawidłowo ukształtowane rośliny powinny osiągnąć przed zimą fazę 8 10 liści, uzyskać grubą szyjkę korzeniową oraz głęboko sięgający palowy system korzeniowy. Trzeba pamiętać, że na plantacji silnie zachwaszczonej rośliny rzepaku są słabo rozwinięte i w złej kondycji. Rośliny rzepaku konkurując z chwastami wydłużają szyjkę korzeniową, a stożek wzrostu nadmiernie wynosi się nad powierzchnie gleby, co powoduje zwiększoną podatność roślin ma wymarzanie. Innym niekorzystnym skutkiem silnego zachwaszczenia plantacji w okresie jesiennym jest słaby rozwój systemu korzeniowego oraz zmniejszona liczba zawiązków rozgałęzień bocznych rzepaku. W efekcie następuje osłabienie zdolności regeneracyjnych roślin po zimie, a także spadek możliwości plonotwórczych roślin rzepaku. W uprawie rzepaku większość gatunków chwastów kiełkuje i rozwija się jesienią. Wśród nich są formy jare i ozime oraz roczne i wieloletnie. Najbardziej konkurencyjnym oddziaływaniem na rośliny rzepaku odznaczając się takie chwasty jak: przytulia czepna, rumianowate, mak polny, chaber bławatek, fiołek polny, ostrożeń polny, a także gatunki jednoliścienne,wśród których dominują samosiewy zbóż (jare i ozime) i czasami perz właściwy. W Rzepak ozimy należy do gatunków uprawnych wymagających właściwej i długotrwałej ochrony przed chwastami. Powolny wzrost roślin rzepaku, szczególnie w początkowym okresie wegetacji stanowi idealne warunki do wschodów i konkurencyjnego oddziaływania chwastów. Wyproś chwasty z rzepaku ostatnich latach obserwuje się także ekspansje chwastów ruderalnych, które do niedawna zasiedlały jedynie obrzeża pół uprawnych. Do tych gatunków można zaliczy bylicę pospolitą, ambrozję bylicolistną czy stulichę psią. Tą ostatnią jest szczególnie trudno skutecznie wyeliminować z plantacji rzepaku ozimego. Najbardziej skutecznym sposobem eliminacji uciążliwych i licznie występujących chwastów w rzepaku ozimym w okresie jesiennym jest stosowanie herbicydów. Najczęściej wykonuje się zabiegi doglebowe, bezpośrednio po siewie lub kilka dni po siewie, lecz przed wschodami rzepaku. Komu się nie udało wykonać zabieg w tym okresie może odchwaścić rzepak zabiegiem nalistnym (od fazy 2 liści właściwych rzepaku). Najlepiej, gdy opryskiwanie wykonane zostanie jeszcze przed nadejściem zimy, jeżeli się to nie uda można wykonać wiosenny korekcyjny zabieg odchwaszczający (najczęściej w przypadku słabej efektywności zabiegu jesiennego). Zabiegi doglebowe przed wschodami rzepaku Herbicydy najskuteczniej zwalczają chwasty we wczesnych fazach rozwojowych, z tego też względu wczesne ich stosowanie daje z reguły najlepsze efekty. Zabiegi doglebowe, bezpośrednio po siewie rzepaku są najczęściej stosowana formą ochrony plantacji przed zachwaszczeniem. Aby ochrona była skuteczna, najlepiej jest, gdy rytm kiełkowania i wschodów chwastów pokrywa się z rozwojem siewek rzepaku. Niestety, jest to ściśle związane z przebiegiem warunków pogodowych przed siewem i w krótkim czasie po siewie rzepaku. Najwcześniej, często równocześnie z roślinami rzepaku, wschodzą chwasty rumianowate, gwiazdnica pospolita, fiołek polny, a także samosiewy zbóż, przytulia czepna oraz tobołki i tasznik pospolity. Wczesne siewy rzepaku można odchwaszczać herbicydami zawierającymi w swym składzie chlomazon (Command, Brasiherb, Kalif, Reaktor, Szabla) (tabela 1). Należy jednak pamiętać, że substancję tę stosuje się bezpośrednio po siewie, najlepiej na uwilgotnioną glebę. Nierzadko objawem działania tej substancji są przebarwienia liści rzepaku (bielenie brzegów blaszek liściowych)i zahamowanie wzrostu, ale objawy te szybko zanikają i na ogół nie mają negatywnego wpływu na dalszy rozwój roślin. Chlomazon, mimo że nie zwalcza szerokiego spektrum chwastów, to skutecznie eliminuje często pojawiające się na plantacji rzepaku ozimego takie gatunki jak: gwiazdnica pospolita, jasnoty, przytulia czepna, tasznik pospolity i tobołki polne, a także chwastnicę jednostronną. W celu poszerzenia spektrum zwalczanych gatunków chwastów i wzmocnienia działania chwastobójczego w stosunku do uciążliwych gatunków chlomazon można stosować z dodatkiem matazachloru (np. Butisan 400 SC, Metaz 500 SC, Rapsan 500 SC) lub stosować gotowe produkty zawierające obie substancje aktywne (Kalif Mega 283 SE, Nimbus 283 SE). Takie rozwiązanie skutecznie zwalcza dodatkowo dużą grupę chwastów dwuliściennych jak np. mak polny, rumianowate (maruna bezwonna, rumian polny, rumianek pospolity), przetaczniki, a także gatunki chwastów jednoliściennych (np. miotła zbożowa, włośnica sina i zielona, wiechlina roczna, wyczyniec polny). Skutecznemu działaniu herbicydów doglebowych sprzyja dobrze uwilgotniona gleba oraz bardzo dobra uprawa przedsiewna bez grud i widocznych resztek pożniwnych. W takich warunkach bardzo dobre efekty chwastobójcze w stosunku do bardzo szerokiego spektrum gatunków można uzyskać po zastosowaniu chlomazonu także w mieszaninie z innymi substancjami aktywnymi, np. z napropamidem (Command Top 375 SC, Devrinol Top 375 SC), czy też po użyciu mieszaniny trzech substancji aktywnych chlomazon + dimetachlor + napropamid (Colzor Trio 405 EC). Silne zachwaszczenie plantacji chwastami rumianowatymi można efektywnie ograniczyć poprzez zabiegi doglebowe dimetachlorem (Teridox 500 EC) czy też poprzez użycie napropamidu (np. Dervinol 450 SC). Dr Roman Kierzek Zakład Herbologii i Techniki Ochrony Roślin Instytut Ochrony Roślin PIB w Poznaniu

10 Strona 10 Nr 07-08/2010 (70) Postęp genetyczny zakodowany w nowych odmianach związany jest albo z wyższym plonowaniem, odpornością na patogeny, stresy, albo z polepszaniem cech wartości paszowej, konsumpcyjnej czy innej. Zboża ozime Udział odmian zagranicznych wzrasta z roku na rok. Najmniej, bo jedynie 6% jest w pszenżycie ozimym, najwięcej 73% w jęczmieniu. Również udział odmian zagranicznych w pszenicy i życie (tutaj głównie odmian mieszańcowych) wzrasta. W roku 2010 wpisano do Krajowego Rejestru 19 odmian zbóż ozimych. Jęczmień ozimy Wpisano dwie odmiany: Metaxa i Souleyka, obie odmiany są hodowli zagranicznej. Metaxa plonuje dobrze powyżej wzorca przy niższym poziomie agrotechniki, przy wyższym plon większy od wzorca w rejonach I i V. Odmiana dwurzędowa typu pastewnego. Charakteryzuje się wysoką MTZ, dobrym wyrównaniem i wysoką gęstością ziarna w stanie zsypnym. Odmian dość niska, wykazująca wrażliwość na zakwaszenie gleby. Odmiana wykazuje dość dobra odporność na mączniaka, na pozostałe choroby przeciętną. Mrozoodporność 4,5. zawartość białka na poziomie odmian wzorcowych. Souleyka odmiana wielorzędowa, pastewna wysoko plonująca we wszystkich rejonach Polski przy wysokim i średnim poziomie agrotechniki. Wysoki poziom plonowania osiąga zwłaszcza w rejonie V, VI. Charakteryzuje się wysoką odpornością na: mączniaka, plamistość siatkową, rdze jęczmienia i czarną plamistość. Odmiana o przeciętnej wysokości. Charakteryzuje ją wysoka MTZ, ale przeciętna gęstość ziarna w stanie zsypnym. Mrozoodporność 5,0. zawartość białka na poziomie odmian wzorcowych. Pszenica ozima W roku 2010 zarejestrowano 11 odmian: 4 odmiany klasy A jakościowe, 5 odmian klasy B chlebowej i 2 odmiany klasy C ogólnoużytkowe. W dalszym ciągu duży nacisk kładą hodowcy na przydatność odmian na cele spożywcze. Odmian hodowli polskiej zarejestrowano 3, zagranicznych 8. Odmiany Grupy jakościowej charakteryzują się wyższym od wzorca poziomem plonowania, najgorzej wypadła odmiana Torrild, która plonuje na poziomie wzorca. Odmiana Bockris Odmiana Grupa jakościowa Zawartość białka (%) plonuje powyżej wzorca we wszystkich rejonach Polski, poza rejonem V i VI, gdzie jej poziom jest na poziomie wzorca. Odmiany Kepler i Kredo uprawiane w rejonie III plonują na poziomie 112% i 110% wzorca, w pozostałych rejonach również wyżej od wzorca. Spośród odmian grupy B odmiana Banderola charakteryzuje się wysokim poziomem plonowania, we wszystkich rejonach, podobnie Fidelius. Odmiana Jantarka charakteryzuje się najniższym poziomem plonowania, szczególnie nisko plonuje uprawiana w rejonie II, IV i V tym niemniej plony zbliżone są do wzorca. Odmianę charakteryzuje większa tolerancja na zakwaszenie gleby i obniżony poziom agrotechniki, szczególnie wygrywa z innymi odmianami w warunkach gleb lżejszych, lekko kwaśnych. KWS Ozon odmiana plonująca wysoko we wszystkich rejonach Polski. Spośród odmian ogólnoużytkowych: Forkida, Henrik i Operetka. najwyżej plonuje Henrik. Szczególnie wysokie plony osiąga w rejonie II, III, IV, VI, gdzie plony są o około 10% wyższe od wzorca. Odmiana Forkida plonuje nieco niżej w rejonie III. Największą odpornością na mączniaka prawdziwego charakteryzuje się odmiana Kredo, dość dobrą Fidelius, Kepler, KWS Ozon, Torrild. Dużą odpornością na rdzę brunatną odznacza się odmiana Kredo, Operetka i Kepler. Spośród nowozarestrowanych odmian żadna nie odznacza się wyższą odpornością na septoriozę liści i plew na fuzarioze kłosów i zespół chorób podstawy źdźbła. Odmiany: Bockris, Kepler, Banderola, Forkida wyróżnia wysoka MTZ. Największą mrozoodpornością na poziomie 4,5 charakteryzują się odmiany: Jantarka, Forkida, Fidelius, mniejszą 3,5 Torrild, KWS Ozon, Bockris, pozostałe odmiany mają mrozoodporność 2,5, najmniejszą Kredo 2,0. Spośród 4 odmian jakościowych (A) Torrild charakteryzuje się największą zawartością białka. Dużą ilość glutenu pozyskano z ziarna odmiany Torrild i Kepler, natomiast dość niską z odmiany Kredo. Spośród odmian chlebowych odmiana Jantarka zawiera najwięcej białka, jednak charakteryzuje się niskimi wartościami wskaźnika sedymentacyjnego. Najmniejszą ilość glutenu i białka zawiera odmiana KWS Ozon. Pszenżyto ozime W roku 2010 wpisano 4 odmiany pszenżyta ozimego, wszystkie polskiej hodowli. Plonowanie odmian przy wyższym poziomie agrotechniki jest znacznie powyżej wzorca, jednak odmiana Elpaso, nieco gorzej plonuje uprawiana w rejonie II. Odmiana Ceber jest to odmiana o normalnej wysokość roślin, plonuje wysoko, choć ma dość słabą mrozoodporność, małą masę tysiąca nasion, gęstość ziarna w stanie zsypnym, zawartość białka. Odmianę cechuje mała odporność na porastanie i dość duża liczba opadania. Charakteryzuje ją dość duża odporność na rdzę brunatna i źdźbłową, ale słaba na mączniaka prawdziwego. Odmiana Cyrkon jest typu półkarłowego, plonuje wysoko w każdym rejonie Polski, ma małą mrozoodporność, co wskazuje, że w latach o typowym dla wielolecia przebiegu pogody jej uprawa w rejonach wschodniej i północno-wschodniej Polski może być ryzykowna. dokończenie na s.11 Tabela 1. Charakterystyka odmian pszenicy pod względem cech wartości wypiekowej (lata i 2008 dla ilości glutenu). Ilość glutenu (%) Wskaźnik sedymentacyjny SDS Bockris A 12,6 26, Kepler A 12,9 27, Kredo A 12,8 24, Torrild A 13,8 27, Banderola B 12,7 24, Fidelius B 12,4 24, Jantarka B 13,0 25, KWS Ozon B 12,3 21, Liczba opadania (s)

11 Nr 07-08/2010 (70) Tabela 2. Ważniejsze cechy użytkowe odmian pszenżyta. Odmiana Mrozoodporność MTZ gęstość ziarna w stanie zsypnym Zawartość białka dokończenie ze s. 10 Jednak cechuje ją dość duża MTZ i gęstość ziarna w stanie zsypnym ale mała liczba opadania, najmniejsza spośród zarejestrowanych odmian. Odporność na rdzę brunatną i źdźbłową dość dobra, na mączniaka prawdziwego, septoriozę plew dość mała. Odmiana Elpaso ma normalny poziom wysokości. Plonuje powyżej wzorca za wyjątkiem rejonu II, gdzie jej plony są nieco niższe. Odmiana charakteryzuje się średnią mrozoodpornością, ale bardzo niską MTZ, wysoką gęstością ziarna w stanie zsypnym dość wysoką zawartością białka i wysoką liczbą opadania. Wśród odmian wyróżnia ją duża odporność na fuzariozę i dość dobra odporność na mączniaka prawdziwego, rdzę źdźbłową i septoriozę plew. Odmiana Fredro plonuje wysoko w każdym rejonie Polski. Spośród zarejestrowanych odmian na największą mrozoodporność, największą MTZ, gęstość ziarna w stanie zsypnym i liczbę opadania. Bardzo duża odporność na rdzę brunatną, duża na septoriozę plew i fuzariozę kłosów. Prof. dr hab. Grażyna Podolska IUNG-PIB Puławy, Zakład Uprawy Roślin Zbożowych Liczba opadania Cerber 4,0 42,0 72,9 10,7 130 Cyrkon 3,5 44,1 75,1 11,0 84 Elpaso 4,5 37,4 75,3 11,2 154 Fredro 5,0 45,8 74,9 11,3 158 Strona 11 W roku 2010 wpisano 4 odmiany pszenżyta ozimego, wszystkie polskiej hodowli. Plonowanie odmian przy wyższym poziomie agrotechniki jest znacznie powyżej wzorca. List Otwarty do Premiera Rządu Donalda Tuska Panie Premierze, W związku pracami Rządu, które są aktualnie prowadzone w sprawie usuwania skutków powodzi, która dotkliwie dotknęła społeczeństwo Polski, zamieszkałe i gospodarujące w dolinach rzek, wnosimy o przeznaczenie w budżecie Państwa środków finansowych na pomoc bezpośrednią dla rolników, którzy ponieśli szkody znacznej wartości w wyniku zniszczenia upraw przez powódź. Pomoc bezpośrednia powinna polegać na sfinansowaniu przez państwo co najmniej kosztów założenia nowych plantacji na gruntach rolnych zniszczonych przez tegoroczna powódź. Pomoc powinna być wypłacona za pośrednictwem gmin, w terminie do 20 sierpnia br., a jej wysokość powinna być ustalona przez komisję do spraw szacowania szkód powodziowych, powołana przez Wojewodę. Pomoc powinna trafić bezpośrednio do rolników, bez pośredników, którzy dystrybuując ją będą mogli zawłaszczyć znaczna jej część. W dotychczasowych pracach Rządu prowadzonych w sprawie naprawy szkód powodziowych i pomocy powodzianom, niewiele się mówi na temat strat w rolnictwie. Sprawa pomocy dla poszkodowanych rolników nie jest ujmowana właściwie. Rolnicy z przyczyn niezależnych od nich ponieśli ogromne straty. Zniszczone uprawy to nie tylko doraźna strata finansowa, lecz także pozbawienie perspektyw dochodu w 2010 r. Podtopienia i zalania spowodowane zostały wskutek braku inwestycji i nadzoru nad urządzeniami wodnymi. To państwo ponosi odpowiedzialność. Brak jest też realnej możliwości ubezpieczenia upraw od powodzi a wynika to z koncepcji ubezpieczeń rolniczych i przyjętych przez Państwo. Rolnik praktycznie nie ma możliwości zabezpieczenia i ubezpieczenia swoich upraw, ponieważ firmy ubezpieczeniowe za zgodą państwa ograniczają możliwość ubezpieczenia upraw od powodzi i suszy na terenach potencjalnie zagrożonych takimi szkodami. W programie rządowym planowana pomoc dotyczy głównie udzielania nowych kredytów klęskowych, które niestety trzeba spłacać, a także odraczania i umarzania podatków i czynszów. Zasiłek celowy nie starczy na zaspokojenie podstawowych potrzeb rodzin rolniczych, które utraciły cały dochód. Szkody powodziowe zniszczyły strukturę gleby, a skutki tego będą odczuwalne przez szereg lat. Obecna sytuacja, która doprowadziła do pozbawienia dochodów ze sprzedaży płodów rolnych, stawia nas w dramatycznej sytuacji ekonomicznej. Od szybkich i skutecznych działań Pana Premiera zależy przetrwanie naszych gospodarstw. W imieniu rolników ziemi głogowskiej i górowskiej Przewodnicząca Rady Powiatowej Dolnośląskiej Izby Rolniczej Powiatu Głogowskiego Alicja Mochol-Kędziora

12 Strona 12 Nr 07-08/2010 (70) Dr Alicja Sułek IUNG PIB Puławy Zaprawianie materiału Zaprawianie ziarna ogranicza występowanie wielu chorób, a niektóre z nich (np. głownia pyłkowa lub śnieć cuchnąca) można zwalczać tylko tym sposobem. Niektóre zaprawy ograniczają występowanie grzybów z rodzaju Fusarium oraz działają dodatkowo przeciwko chorobom liści. siewnego zbóż ozimych Istotną sprawą jest dobór właściwej zaprawy, który zależy od warunków agrotechnicznych uprawy (termin siewu, zmianowania i warunki pogodowe) oraz zasiedlenia ziarniaków przez patogeny chorobotwórcze w poprzednim sezonie wegetacyjnym. Kiedy stwarza się prowokujące warunki uprawy zbóż (siejąc je w złym zmianowaniu) lub nie można przewidzieć, które choroby mogą zagrażać uprawie, należy dobrać preparat, który by zwalczał jednocześnie kilka patogenów. W Polsce w ostatnich latach zbożami obsiewa się średnio 75% gruntów rolnych, a w niektórych rejonach kraju ich udział jest w strukturze zasiewów większy. Następstwem takiego sposobu gospodarowania są wyraźne spadki plonu ziarna wszystkich gatunków zbóż. Podstawową tego przyczyną jest wzmożone występowanie chorób podstawy źdźbła. Jedną z nich jest zgorzel podstawy źdźbła. Do niedawana jedyną możliwością ograniczenia występowania tej choroby było stosowanie przerwy w uprawie zbóż. Obecnie są dostępne zaprawy nasienne, które chronią rośliny przed tym patogenem (tab.1). Wybór formy użytkowej zapraw grzybobójczych należy dopasować do technicznych możliwości prawidłowego zaprawiania, gdyż każda z nich ma inne właściwości. Zaprawy z symbolem DS są proszkami do suchego zaprawiania ziarna w nieskomplikowanych zaprawiarkach bębnowych napędzanych mechanicznie lub ręcznie. Bezpośrednio przed zaprawianiem ziarno można zwilżyć wodą w ilości 300 ml/100 kg materiału siewnego (używając opryskiwacza) i kilkakrotnie je przemieszać. Zwilżenie ogranicza pylenie i zwiększa przyczepność preparatu. Zaprawy o symbolu WS są proszkami do stosowania w zawiesinie wodnej. Takie środki są przeznaczone do zaprawiania ziarna na mokro w zaprawiarkach mechanicznych o ruchu ciągłym. Zaprawy z symbolem FS to koncentraty w formie stężonej zawiesiny do zaprawiania ziarna zbóż w zaprawiarkach przystosowanych do zapraw ciekłych i zawiesinowych. Niektóre zaprawy ograniczają występowanie grzybów z rodzaju Fusarium powodujących zgorzel siewek oraz działają dodatkowo przeciwko chorobom liści do początku fazy strzelania w źdźbło. Zaprawianie ziarna korzystnie wpływa na plon ziarna, MTZ i zdrowotność łanu. W celu prawidłowego i skutecznego wykonania zabiegu zaprawiania ziarna przestrzegać należy następujących zasad. Przed przystąpieniem do zabiegu należy zapoznać się z treścią etykiety-instrukcji stosowania preparatu znajdującą się na opakowaniu. Zaprawiać tylko dobrze oczyszczony materiał siewny, wskazane jest zaprawianie nasion bezpośrednio przed siewem. Zaprawiony materiał siewny powinien być dokładnie i równomiernie pokryty środkiem. Należy ściśle przestrzegać dawkowania i metod stosowania zapraw nasiennych. Zaprawione ziarno przechowywać w oznakowanych opakowaniach, w oddzielnych, suchych, chłodnych i dobrze wentylowanych magazynach. Zaprawione ziarno wysiać na wymaganą głębokość i dokładnie przykryć ziemią. Zaprawione ziarno może być użyte wyłącznie do siewu, nie wolno go przeznaczać na cele konsumpcyjne ani na paszę. W przypadku długo przechowywanego zaprawionego ziarna przed siewem sprawdzić siłę kiełkowania. Należy zwrócić uwagę na dwie zaprawy Scenic 080 FS i Kinto Duo 080 FS, które mają szerokie spektrum zwalczanych chorób i działają we wczesnych fazach rozwojowych. Scenic 080 FS jest zaprawą trójskładnikową zawierającą w swoim składzie dwie zupełnie nowe substancje czynne, JAU (protiokonazol) + HEC (fluoksastrobina) + (tebukonazol). Nowa substancja aktywna JAU o działaniu układowym z nowej klasy chemicznej triazolinonów wykazuje doskonałą skuteczność m. in. na grzyby z rodzaju Fusarium. HEC jest nową substancją czynną, która jako pierwsza strobiluryna została zastosowana w zaprawie nasiennej. Zapobiega wielu chorobom przenoszonym przez glebę i materiał siewny. Tebukonazol dobrze znana substancja czynna, która powoduje jeszcze wyższą skuteczność tej zaprawy na śniecie i głownie. Kinto Duo 080 FS (prochloraz + trtikonazol) jest nowoczesną zaprawą nasienną przeznaczoną do zaprawiania wszystkich gatunków zbóż (owies w trakcie rejestracji). Substancje aktywne zawarte w tej zaprawie pochodzą z różnych grup chemicznych i charakteryzują się różnym sposobem działania w glebie, Odmiana Zaprawianie ziarna Maxim 025 FS ziarniaku i roślinie. Prochloraz (grupa imidazoli) jest substancją działającą wgłębnie, dezynfekuje ziarniak przeciwko chorobom lokującym się płytko w warstwie aleuronowej i okrywie owocowo-nasiennej. Bardzo dobrze zwalcza patogeny z rodzaju Fusarium, oraz grzyby wywołujące zgorzel siewek oraz grzyby wywołujące pasiastość liści jęczmienia czy plamistość siatkową jęczmienia. Tritikonazol (grupa triazoli) jest substancją systemiczną, która działa przeciwko patogenom lokującym się na powierzchni i głębiej w ziarniaku. Zwalcza grzyby powodujące głownie, śnieć cuchnąca oraz gładką i zgorzel siewek. Jest to jedyna zaprawa nasienna, która redukuje zagrożenie sporyszem. Kinto Duo skutecznie chroni młode rośliny przed wieloma patogenami nawet w przypadku silnej presji infekcyjnej. n Tabela 1. Plon ziarna oraz indeksy porażenia przez G. graminis pszenicy ozimej w zależności od odmiany i zaprawiania ziarna. (J. Smagacz Postępy w Ochronie Roślin 47(2) 2007). Plon ziarna g/m 2 Korweta Kris Indeksy porażenia korzeni (%) Korweta Kris 15,3 10,2 Masa 1000 ziaren w g Korweta Kris 41,1 36,9 Maxim 025 FS + Latitude 125 FS ,2 8,5 42,9 39,6 Jockey 201 FS ,0 8,3 41,9 38,0

13 Nr 07-08/2010 (70) Strona 13 Jedną z głównych przyczyn większego nasilenia chorób jest duży udział rzepaku w zmianowaniu, jak też uproszczenia w uprawie, zbyt gęsty, wczesny i głęboki siew nasion, nadmiar azotu, wysiew podatnych odmian, ograniczona walka chemiczna z patogenami chorób, ale też szkodnikami i chwastami oraz wysoka wilgotność i temperatura w okresie wegetacyjnym rzepaku. Agrofagom dziękujemy zaprawianie nasion rzepaku Patogeny niektórych chorób, a nawet szkodników występujących na plantacjach rzepaku można ograniczyć w pewnym stopniu (niekiedy dużym), zwłaszcza w okresie jesiennym, w wyniku zaprawiania materiału siewnego. Wprawdzie zabieg ten wykonują specjalistyczne firmy, a nie rolnik we własnym zakresie, jednak podczas zakupu nasion należy zwracać uwagę na rodzaj zaprawy. Mogą to być owadobójcze (ograniczają porażenie przez chowacza galasówka, pchełkę rzepakową i śmietkę kapuścianą): np. Chinook 200 FS lub Modesto 480 FS oraz grzybobójcze (chronią głównie przed zgorzelą siewek): Funaben T, Funaben T 480 FS, Oxafun T 75 DS/ WS lub grzybo- i owadobójcze, np. Cruiser OSR 322FS. Ta ostatnia eliminuje lub w pewnym stopniu ogranicza porażenie roślin rzepaku w okresie jesiennym przez następujące szkodniki: chowacza galasówka, pchełkę rzepakową, śmietkę kapuścianą, mszyce i gnatarza rzepakowca oraz choroby: zgorzel siewek, czerń krzyżowych i mączniaka rzekomego. Patogeny tych chorób atakują również rzepak w okresie wiosennej i letniej wegetacji, kiedy zaprawa już nie działa. Bez chemicznej ochrony roślin, czyli doboru właściwych, ale też w odpowiednim terminie zastosowanych preparatów trudno o skuteczną eliminację chorób i szkodników. Ponieważ walka chemiczna jest dość kosztowna i nie zawsze w pełni skuteczna, niekiedy też zbędna, należy obserwować objawy porażenia i konsultować zakup konkretnego preparatu i termin jego aplikacji ze specjalistami z tej branży, np. IOR w Poznaniu, firmami nasiennymi oraz firmami prowadzącymi kontraktację i skup nasion rzepaku. Po zakupie preparatu najlepszym doradcą będzie przedstawiciel firmy, z której pochodzi zakupiony preparat, by zadowolony rolnik ponowił zakup w następnym sezonie wegetacyjnym. Należy jednak z całą mocą podkreślić, że stosowanie fungicydów jest jedynie uzasadnione w warunkach dużego zagrożenia chorobami. Dlatego warto korzystać z systemów sygnalizacji zagrożeń najważniejszymi chorobami. Do najbardziej znanych tego typu systemów prognozowania epidemii chorób jest SPEC, dający wskazania do wykonania zabiegu przeciwko zarodnikom wywołującym groźną chorobę grzybową rzepaku suchą zgniliznę kapustnych. Choroby grzybowe ograniczane są też w pewnym stopniu, niekiedy dużym, w wyniku stosowania nawozów dolistnych, zawierających podwyższoną zawartość siarki, cynku, miedzi, manganu i tytanu, jak również innych składników. Dlatego w okresie jesiennym (pierwsza połowa października) wskazane byłyby nawozy makroelementowe z podwyższoną zawartością fosforu i potasu + siarczan magnezu + jednoskładnikowy nawóz borowy (do 75 g B/ha) + Tytanit (100 ml/ha). Ostatni preparat, wykazujący też działanie biostymulujące pod warunkiem, że tytan nie występuje w składzie innych nawozów, dolistnie aplikowanych na rośliny rzepaku. Na ogół dobre efekty na plantacjach rzepaku daje stosowanie fungicydów triazolowych: Brasifun 250 EC, Caramba 60 SL, Horizon 250 EW, Mystic 250 EC, Orius 250 EW, Riza 250 EW, Sparta 250 EW, Tarcza Łan 250 EW, Tebu 250 EW, Toprex 275 SC. Fungicydy te zastosowane w okresie jesiennej wegetacji rzepaku, nie tylko ograniczają porażenie roślin przez podane wcześniej choroby grzybowe, ale wykazują też właściwości regulujące wzrost roślin. Po ich zastosowaniu zahamowaniu ulega rozrost części nadziemnej (łodyżki i ogonków liściowych), podczas gdy system korzeniowy rozwija się silniej. Umożliwia to lepsze zaopatrzenie roślin w wodę i składniki pokarmowe, jak też zwiększa zimotrwałość, gdyż niżej osadzony pąk wierzchołkowy jest mniej narażony na działanie zimnych wiatrów. Preparaty te stymulują też tworzenie w kątach liści zawiązków przyszłych pędów bocznych, a więc przyszłoroczny plon. Fungicydy triazolowe zaleca się też w okresie wiosennym (w fazie intensywnego przyrostu łodyg), zwłaszcza w warunkach dobrego zaopatrzenia roślin w azot i sprzyjającej dla wzrostu roślin pogodzie, by obniżyć wysokość łanu i zwalczyć patogeny atakujących chorób. Z kolei przy uprawie odmian półkarłowych wystarczy jeden zabieg triazolami w okresie jesiennym. Reasumując stosowanie tych preparatów jesienią polecane jest w następujących okolicznościach: Po zauważeniu pierwszych objawów chorób, zwłaszcza suchej zgnilizny kapustnych i czerni krzyżowych, jak też wystąpienia sprzyjającej dla rozwoju w/w chorób pogody (ciepła, wilgotna), Przy uprawie rzepaku w dobrych stanowiskach, wysokich dawkach azotu, wydłużonej wegetacji jesiennej, wczesnym terminie siewu oraz sprzyjającej kiełkowaniu i wzrostowi roślin pogodzie. W takich warunkach rośliny wykazują tendencję do nadmiernej rozbudowy części nadziemnej, czego skutkiem jest wysokie wyniesienie nad powierzchnię pąka wierzchołkowego i jego większa wrażliwość na niskie temperatury, Preparaty triazolowe zaleca się stosować w temperaturze powyżej 12 C, kiedy w roślinie zachodzą intensywne procesy życiowe, najlepiej w terminie od trzeciej dekady września do końca pierwszej dekady października. Optymalny rozwój roślin rzepaku to 4 6 liści właściwych, z dopuszczalną tolerancją do 8 liści. Preparatów triazolowych nie zaleca się stosować na młode, niewyrośnięte rośliny oraz plantacje niewyrównane pod względem wysokości i rozwoju części nadziemnej. Jeśli jednak odsetek słabo wykształconych roślin jest niewielki (do 20%) i są one równomiernie rozmieszczone na plantacji, oprysk można wykonać, licząc się z faktem, że wypadną one z plantacji, bądź dadzą niewielki i słaby jakościowo plon nasion. Prof. dr hab. Czesław Szewczuk Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Rzepak na to samo pole wraca co 3 lata, co powoduje silne porażenie roślin.

14 Strona 14 Jacek Czernichowski Starszy Specjalista d/s Marketingu DuPont Środki dla Rolnictwa Nr 07-08/2010 (70) Trudny rok w walce z chwastami w kukurydzy możliwe rozwiązania tam, gdzie zabiegów jeszcze nie wykonano. HECTOR 53,6 WG i Zestaw HECTOR ZEAGRAN Pogoda w tym roku nie rozpieszcza producentów kukurydzy. Niskie temperatury w momencie siewów, następnie przymrozki, a do tego jeszcze niespotykana ilość opadów w maju. To wszystko spowodowało duży stres dla roślin kukurydzy. Jeśli chodzi o fazy rozwojowe kukurydzy, to obserwujemy duże opóźnienie, szczególnie na północy kraju. Jeszcze nie tak dawno pola wyglądały tak, jak zdjęciach. W takich warunkach nie powinno było się wykonywać jakichkolwiek zabiegów herbicydowych. Mogło to w skrajnych warunkach dodatkowo osłabić kukurydzę. Długotrwałe chłody, uszkodzenia roślin przez przymrozek, zalanie wodą, osłabiły procesy tzw. selektywności czynnej kukurydzy, a w konsekwencji spowodowały bardzo poważne problemy w dalszym rozwoju. Do zabiegów można przystąpić dopiero po całkowitym zregenerowaniu roślin. Często ten czas przychodzi w momencie, kiedy roślina ma 7 8 liści. Producenci często wtedy zadają sobie pytanie, czy są herbicydy, które w tej fazie można zastosować HECTOR 53,6 WG i Zestaw HECTOR ZEAGRAN są rozwiązaniami jak najbardziej nadającymi się do zastosowania w takich fazach rozwojowych kukurydzy. Biorąc pod uwagę stan zachwaszczenia pól i występujące chwasty proponuję następujące rozwiązania: Problem na polu: chwastnica jednostronna i inne jednoliścienne oraz dwuliścienne ze słabym nasileniem komosy białej HECTOR 53,6 WG Zwalcza chwastnicę jednostronną, perz i inne jednoliścienne, a także większość dwuliściennych, w tym: chaber bławatek, fiołek polny, przetaczniki, rdesty, szarłat szorstki. Możliwość zastosowania aż do fazy 8 liści kukurydzy. Unikalna kompozycja dwóch substancji aktywnych (nikosulfuron i rimsulfuron), dzięki czemu możliwe jest wzmożone działanie na chwasty. Elastyczny do stosowania w mieszaninach z innymi środkami. Dawkowanie: Hector g/ha + Trend 0,1% (100 ml na 100 l wody). Problem na polu: chwastnica jednostronna i inne jednoliścienne oraz dwuliścienne z dużym nasileniem komosy białej Zestaw HECTOR ZEAGRAN Kompleksowe rozwiązanie na chwasty jedno i dwuliścienne, szczególnie polecane w sytuacji, kiedy komosa biała stanowi istotny problem i występuje w dużym nasileniu. Możliwość zastosowania aż do fazy 8 liści kukurydzy. W tej mieszaninie są 4 substancje aktywne, co czyni to rozwiązanie mocnym na chwasty i godnym polecenia na sytuacje kompleksowego zachwaszczenia. Dawkowanie: Hector 70 g/ha + Zeagran 340 SE 1,2 l/ha + Trend 0,05% (50 ml na 100 l wody). Zestaw zawiera jedno opakowanie 175 g środka Hector 53,6 WG i 5 l środka Zeagran 340 SE. Jeśli dokupią Państwo do niego jedno opakowanie 90 g środka Hector, to przy zastosowaniu powyższych dawek cena tego rozwiązania jest poniżej 190 zł/ha. Powyższe rozwiązania idealnie wpisują się w strategię zwalczania chwastów w kukurydzy w terminie powschodowym, w tym trudnym sezonie. Stosując przedstawione technologie uzyskują Państwo skuteczne zwalczanie chwastów z jednoczesnym zachowaniem bezpieczeństwa dla rośliny uprawnej. Hector, Trend znaki towarowe firmy DuPont de Nemours & Co. (Inc.) Zeagran 340 SE znak handlowy firmy F&N Agro

15 Nr 07-08/2010 (70) Strona 15 Ewa Grabowska W negatywnym wpływie produkcji rolniczej na środowisko, w dużym stopniu, udział ma nawożenie. Jednocześnie jest ono ważnym elementem agrotechniki, pozwalającym na uzyskiwanie wysokich plonów o dobrej ja- na podst. inf. PRP Polska kości. Zachowanie równowagi celów produkcyjnych i środowiskowych umożliwia stosowanie nawozów w optymalnych dawkach, pokrywających potrzeby pokarmowe roślin, pomniejszonych o ilość składników dostępnych dla rośliny z innych źródeł. PRP SOL stymulator życiowych funkcji gleby Nawozy sztuczne coraz częściej są zastępowane preparatami, które polepszając żyzność gleb, zwiększają znacząco ilość składników pokarmowych pochodzących ze źródeł glebowych. Stosowanie tych nowoczesnych technologii nawożenia gleby, zwiększa ponadto jej aktywność biologiczną, gwarantuje poprawę struktury i porowatości, zawartości próchnicy, pojemności wodnej i pojemności kompleksu sorpcyjnego. Przykładem takiego produktu o wielopłaszczyznowym działaniu, którego składniki włączają się w procesy zachodzące w glebie, stymulując je i nadając im odpowiedni kierunek jest PRP SOL. PRP SOL jest stymulatorem życiowych funkcji gleby, czyli procesów biologicznych, chemicznych i fizycznych, które kształtują jej żyzność. Ten granulowany kompleks specyficznych związków mineralnych aktywujących kluczowe funkcje biologiczne gleby, został opracowany zgodnie z koncepcją MIP (Mineral Inducer Process), polegającą na aktywacji procesów metabolizmu komórkowego poprzez dostarczanie specyficznych soli mineralnych w określonych formach i proporcjach. Substancje aktywne MIP (związki żelaza, cynku, boru, manganu i innych składników) umieszczone są na matrycy węglanów wapnia i magnezu, a całość związana jest przy pomocy naturalnej substancji spajającej pochodzenia organicznego sulfonianu ligniny. Działając na macierzystą mikroflorę i mikrofaunę gleby, najlepiej przystosowaną do lokalnego środowiska, substancje aktywne MIP stymulują w łagodny sposób procesy zachodzące w humusferze. W tym miejscu, na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, że produkt ten stymuluje rozwój naturalnej mikroflory i mikrofauny glebowej, a nie wnosi do gleby obcych mikroorganizmów, tak jak ma to miejsce w przypadku niektórych preparatów doglebowych. Gleba to przecież spójny ekosystem, zawierający także swoiste dla niej, specyficzne mikroorganizmy glebowe. Warto Prezentacja odkrywek glebowych na polu, gdzie zastosowano PRP SOL od kilku już lat cieszy się zainteresowaniem producentów uczestniczących w spotkaniach Majówka z PRP. Plantatorzy czują się oszukani i opuszczeni przez rząd, którego obowiązkiem jest dbać nie tylko o dobre samopoczucie prezesów spółek cukrowych, ale przede wszystkim o interesy plantatorów. Kazimierz Kobza, Dyrektor Krajowego Związku Plantatorów Buraka Cukrowego mówi: Już teraz cena cukru przekracza pułap 500 euro/tonę. Prawo wspólnotowe nakład na koncerny cukrowe obowiązek podziału nadwyżki ponad cenę referencyjną cukru pomiędzy przetwórcę i plantatora. (Aktualnie cena referencyjna wynosi 404,4 euro/tona przyp. red.). Rodzime koncerny nie chcą tego prawa respektować, ale nie ma co się dziwić: mają przecież przyzwolenie rządu Negocjacje porozumienia branżowego nie powiodły się: plantatorzy buraka cukrowego oraz producenci cukru nie potrafią od dwóch lat wypracować wspólnego stanowiska, nawet pomimo, wydawałoby się, intensywnych mediacji Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Marka Sawickiego. Nieporozumienie branżowe podsumowuje Dyrektor KZPBC. To samo dotyczy opłat za kompleksową obsługę dostaw surowca do koncernów, które ponosi plantator kontynuuje K.Kobza. Obecnie dopłata ta wynosi 2,5 euro/tonę. W minionej kampanii tylko z tego źródła wpłynęło, naszym zdaniem bezprawnie, na konta czterech działających w Polsce przetwórców około 20 mln euro. Inną kwestią sporną są rekompensaty za wczesne i późne dostawy korzenia buraka cukrowego. Istniejące obecnie formy rekompensat nie satysfakcjonują plantatorów: nie pokrywają strat związanych z niską polaryzacją cukru w roślinie w okresach od września do 1 października i po 30 listopada. Rozporządzenie KE nr 1234 z 2007 r. nakłada na więc pobudzić je do życia i rozwoju, zamiast wnosić do niej obce i konkurencyjne organizmy. Systematyczne stosowanie tego stymulatora glebowego, wywołuje szereg korzystnych reakcji sprzyjających ewolucji gleby i rozwojowi roślin, co pozwala zrekompensować degradujący wpływ intensywnej produkcji rolniczej oraz niekorzystny wpływ środowiska, zapobiega chorobom gleby i niweluje ich skutki. Wspomniany preparat jest nawozem, który służy do nawożenia przede wszystkim gleby, a nie wyłącznie rośliny. Poprzez swoje strukturotwórcze oddziaływanie na glebę, stymulację jej aktywności biologicznej oraz funkcji życiowych, umożliwia udostępnienie dużych ilości składników pokarmowych znajdujących się dotychczas w formach trudno bądź w ogóle nieprzyswajalnych dla roślin. PRP SOL wpływa bardzo korzystnie na mikro- i makroporowatość gleby, jej odporność na ugniatanie, likwiduje podeszwę płużną, korzystnie wpływa na stosunki powietrzno-wodne. System korzeniowy roślin uprawnych, na polach nawożonych PRP SOL, jest bogatszy, głębszy i zdrowszy. Dzięki temu rośliny te lepiej sobie radzą zarówno w okresie niedoborów wilgoci, jak i nadmiaru wody na polach. Po zastosowaniu tego produktu wzrasta pojemność wodna gleb, zawartość trwałej próchnicy i rosną ich możliwości sorpcyjne. Konsekwentnie stosowany, z sezonu na sezon, produkt ten zwiększa poziom i jakość plonów, z poszanowaniem zasobów naturalnych środowiska. PRP SOL posiada atesty i certyfikaty uprawniające go do stosowania w rolnictwie ekologicznym, w tym m.in.: ECOCERT wydany przez Organisme de Controle et de Certification de EU, Świadectwo kwalifikacji produktu do stosowania w rolnictwie ekologicznym IUNG Puławy NE/33/2005, FIBL Forchungsinstitut für Biologischen Landbau ze Szwajcarii oraz spełnia wymagania amerykańskich norm NOP, co zostało potwierdzone opiniami ECOCERT (Szwajcaria) i CERES (Niemcy). To bardzo ważne, bo te opinie potwierdzają także, że produkt jest w pełni naturalny i bezpieczny dla środowiska, jego użytkowników i konsumentów. W Europie, od ponad 35 lat, głównym jego odbiorcą jest jednak rolnictwo konwencjonalne, nastawione na intensyfikację produkcji rolnej, ale też wykazujące troskę o ten swoisty warsztat pracy jakim jest gleba i zwracające coraz większą uwagę na aspekty związane z ochroną środowiska naturalnego. To właśnie gospodarstwa rolne z tego segmentu dały kilkanaście lat temu początek nowemu trendowi w rolnictwie rolnictwu zrównoważonemu, wykazującemu zainteresowanie towarową produkcją roślinną i zwierzęcą, ale realizowaną zgodnie z respektowaniem praw przyrody i poszanowaniem środowiska naturalnego. Okazało się, że wbrew pozorom, jest to możliwe. Dlatego PRP SOL jest powszechnie zalecany, a idea jego stosowania propagowana również przez Instytut Rolnictwa Zrównoważonego z Francji (Institut de l Agriculture Durable IAD). W roku 2010 przypada rocznica 10-lecia jego stosowania w Polsce, która zbiegła się dodatkowo z ważnymi wyróżnieniami, które ten produkt w bieżącym roku otrzymał. Warto wspomnieć tutaj o prestiżowym wyróżnieniu Laur Konsumenta Odkrycie Roku oraz o Złotym Medalu Międzynarodowych Targów Rolnych AGROTECH Patrząc na te nagrody można zaryzykować stwierdzenie, że produkt ten jest super stymulatorem funkcji życiowych gleby, tym bardziej, że jego sprzedaż w Polsce rozpoczęła się w 2000 roku z inicjatywy samych rolników, jeszcze przed rozpoczęciem działalności handlowej firmy w Polsce. Tak więc, to sami rolnicy-konsumenci zdecydowali już 10 lat temu przed uzyskaniem tych prestiżowych nagród, że produkt wart jest takiego zachodu, żeby samemu importować go z Francji, gdzie jest produkowany. PRP SOL jest w 100% produktem naturalnym, wytwarzanym na bazie naturalnych minerałów pochodzących z gleby oraz prostych mikroskładników. Jego produkcja odbywa się w systemie HACCP z zastosowaniem metod wykrywania i zapobiegania zagrożeniom, a każda wytworzona partia produktu jest w pełni identyfikowalna (zgodnie z normą europejską CEE 95/69 z dn. 22/12/1995 Rozporządzenie Ministerialne z dn. 28/02/2000). W trosce o wysoką jakość produkcji w fabryce odbywają się systematyczne wewnętrzne kontrole jakości: na produkcji, w magazynach surowców i produktów gotowych pobierana jest jedna próbka na partię, która jest następnie oceniana, a potem przechowywana przez okres dwóch lat. Dodatkowo systematycznie prowadzone są audyty u podwykonawców i dostawców surowców wykonywane przez firmy zewnętrzne upoważnione przez producenta (PRP SAS). Działania te mają zapewnić niezmiennie wysoką jakość produktów PRP, a tym samym pełną satysfakcję odbiorców ostatecznych rolników. n kraj członkowski obowiązek zabezpieczenia interesów plantatora, kiedy osiągnięcie porozumienia wewnątrz branży jest niemożliwe. Wydawałoby się, zatem, że stworzyć odpowiednią wersję porozumienia branżowego, to nic ani nadzwyczajnego ani trudnego. Pozostaje odpowiedzieć na pytanie: czyje interesy są dla rządu ważniejsze: rolników, czy czterech koncernów, które na obecnym stanie rzeczy zyskują, zdaniem plantatorów, ponad miarę. Joanna Kaźmierczak-Błocisz

16 Strona 16 Ewa Grabowska Wiadomości Rolnicze Polska Pola Klasy S w Szelejewie Nr 07-08/2010 (70) Tegoroczne spotkanie z cyklu Pola Klas S, zorganizowane przez firmę SYNGENTA w Szelejewie 22 czerwca, było nie lada gratką dla producentów rolnych ale też i dla prasy. Na poletkach doświadczalnych firmy DANKO Hodowla Roślin Sp.z o.o. można było podziwiać nie tylko różnorodność oferty odmianowej obu firm, ale także różne kombinacje ochrony herbicydowej i fungicydowej preparatami SYNGENTA w najważniejszych uprawach: zbożach, rzepaku i kukurydzy. Kolekcje odmian z portfolio Syngenty obejmowały rzepak, kukurydzę i buraki. Danko Hodowla Roślin zaprezentowało wszystkie gatunki zbóż oraz dzięki przejęciu jesienią 2009 r. spółki grupy Szelejewo po raz pierwszy ofertę roślin strączkowych. Na każdym z poletek oprócz szczegółowych kart pola można było konsultować z ekspertami z obu firm zagadnienia z dziedziny ochrony roślin a także dotyczące charakterystyk i doboru poszczególnych odmian do uprawy. Programy dolistnego nawożenia roślin przedstawiła firma IN- TERMAG. Tematem przewodnim spotkania w Szelejewie były dwa najnowsze preparaty SYN- GENTA: ELUMIS powschodowy herbicyd do ochrony kukurydzy oraz BOXER herbicyd przeznaczony do jesiennej regulacji zachwaszczenia pszenicy, zwłaszcza miotły zbożowej, a konkretnie efekty ochrony i mechanizmy działania na chwasty. INFORMUJEMY WSZYSTKICH ROLNIKÓW w Polsce od 20 lat obowiązuje ochrona prawna odmian roślin Przywilej odstępstwa rolnego ELUMIS może być stosowany w fazie od 2 do 8 liści. Jest to selektywny preparat, który zwalcza zarówno chwasty dwuliścienne, jak i jednoliścienne, w tym m.in. perz właściwy. Najnowsza formulacja OD, dzięki wyrównaniu wielkości kropel cieczy roboczej pozwala na efektywniejszy i dokładniejszy oprysk. Kukurydza wymaga lepszych warunków świetlnych i temperaturowych w porównaniu z innymi uprawami, a większość chwastów w kukurydzy rośnie niezależnie od warunków pogodowych, silnie konkurując z rośliną uprawną i często ją zagłuszając. Z taką sytuacją mamy do czynienia w tym roku, gdzie po długiej i srogiej zimie producenci musieli walczyć z przerośniętymi chwastami w kukurydzy. Konieczne okazało się stosowanie maksymalnych dawek herbicydów. Zwiększenie dawki preparatu ELUMIS nawet o 50% nie ma wpływu na bezpieczeństwo kukurydzy, jak przekonywali eksperci Syngenty. Różnorodne kombinacje ochrony herbicydowej upraw pszenicy z preparatem BOXER w roli głównej, obejmowały możliwość zwalczania przede wszystkim miotły zbożowej, a także przytulii, jasnoty, taszników i gwiazdnicy, a poprzez wzmocnienie dodatkowymi substancjami aktywnymi również fiołka, chabrów oraz samosiewów rzepaku. Substancja aktywna zawarta w preparacie BOXER to prosulfokarb, czyli substancja najnowszej generacji, nie pochodząca z grupy sulfonomoczników, do zwalczania chwastów jednoliściennych. To ważna rzecz, jak tłumaczyli eksperci Syngenty, szczególnie w aspekcie pojawiania się odpornych form miotły na naszych polach. Jednostronne stosowanie herbicydów głównie z grupy sulfonylomoczników, prowadzi do uodparniania się miotły zbożowej, a wprowadzenie do zabiegów prosulfokarbu pozwoli na przerwanie cyklu namnażania się tych odpornych form miotły i w efekcie skuteczne ich zwalczanie. W swojej ofercie Syngenta ma również preparat AXIAL na chwasty jednoliścienne oparty na pinoxadenie też nie z grupy sulfonylomoczników. Nowości odmianowe DANKO to w pszenicy ozimej: BANDEROLA z grupy najplenniejszych, krótszych pszenic o dorodnym ziarnie; FOR- KIDA odmiana paszowa o dobrej zimotrwałości i ładnym ziarnie; KAMPANA również paszowa, krótka, bardzo plenna i już dostępna dla rolników. Dużą uwagę rolników zwróciła odmiana MUSZELKA, krótka, bardzo plenna pszenica, która za swoje walory zdobyła Złoty Medal Targów POLAGRA 2010 oraz pierwsze miejsce w konkursie na Innowacyjny Produkt targów Polskie Zboża w 2009 roku. W kolekcji pszenżyta ozimego spośród 20 prezentowanych, zwrócono uwagę na najnowsze FREDRO o tradycyjnej słomie, wczesne, i o podwyższonej zawartości białka, ALGOSO najplenniejsze pszenżyto 2009 roku oraz ATLETICO najnowsze krótkosłome, bardzo plenne o wysokiej zimotrwałości. Zboża jare reprezentowane były przez 22 odmiany w 4 gatunkach. Najnowsze rejestracje to pszenica jara KAN- DELA, jakościowa, krótka, o bardzo dobrej zdrowotności, owies żółtoziarnisty ARDEN i jęczmień jary AZIT. Po raz pierwszy firma DANKO prezentowała rośliny strączkowe. Były to odmiany grochu siewnego, z niewylegającą odmianą TARCHALSKA, peluszka HU- BAL o podwyższonej zawartości białka, dwie odmiany bobiku oraz wyki. Perfekcyjnie przygotowane poletka, a właściwie pola, na których można było podpatrzeć i skonsultować prowadzenie łanu; rzędy kombinacji z losowo rozrzuconymi poletkami w kilku powtórzeniach, by uniknąć wpływu zmienności glebowej oraz informacje ekspertów firm SYNGENTA i DANKO to pokaźny pakiet doświadczeń, który z Szelejewa wywiozło ponad 450 producentów. n Nasion od sąsiada siać już nie wypada Agencja Nasienna Sp. z o.o. w Lesznie ul. Antoniny 2, Leszno tel fax zarzad@agnas.pl

17 Nr 07-08/2010 (70) Dr inż. Tomasz Erlichowski Zakład Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka IHAR w Boninie Strona 17 Strategia nasienna i nowe perspektywiczne odmiany dla producentów krajowych mottem odbywających się w przedostatnim tygodniu czerwca ( r.) Dni Pola w siedzibie Europlant Handel Ziemniakami Sp. z o.o. w Laskach Koszalińskich. Europlant stawia na jakość Cykliczna impreza na trwałe zagościła już w kalendarzu spotkań organizowanych przez firmę Europlant, znaczącego producenta materiału nasiennego na Pomorzu Zachodnim. Na Dni Pola zaproszone zostały firmy związane z branżą ziemniaka, w tym głównie dystrybutorzy sprzedający odmiany Europlantu w naszym kraju (Granum Wodzierady, Centrala Nasienna Chojnice, CENNAS, Napena, Osadkowski-Cybulski) oraz więksi producenci kupujący te odmiany na swoje plantacje towarowe. W centrum konferencyjnym w Krzywopłotach zorganizowano panel szkoleniowy poruszający głównie sprawy nasiennictwa i ochrony ziemniaka przed ważnymi szkodnikami i chorobami, mającymi duży wpływ na jakość wyprodukowanych sadzeniaków. Dyrektor Władysław Kuszel wskazał na cenne odmiany hodowli, czyli Vineta nr 1 w produkcji nasiennej oraz perspektywiczne odmiany o dobrych walorach kulinarnych Jelly, Augusta, Agnes, Bellarosa, Colette, Ewelina, Nicola i Roxana. Historię firmy i stan obecny rozwoju spółki, w tym ciągle prężne inwestycje techniczno-budowlane i zakupiony specjalistyczny park maszynowy omówił Dyrektor Krzysztof Korolewicz. W wykładzie o nasiennictwie ziemniaka dr Sławomir Wróbel z IHAR Bonin podkreślił najważniejsze cechy dobrej produkcji nasiennej czyli izolację przestrzenną, selekcję i stosowanie olejów mineralnych w ochronie przed mszycami przenoszącymi wirusy ziemniaka. Doktor Tomasz Erlichowski zwrócił szczególną uwagę na możliwość uszkadzania bulw przez szkodniki glebowe, a tym samym, istotne obniżenie jakości sadzeniaka, słabe przechowanie do wiosny i możliwość wtórnego porażenia się sadzeniaków chorobami grzybowymi i bakteryjnymi. Liczne uszkodzenia miąższu przez drutowce i inne szkodniki glebowe dyskwalifikuje bulwy z przetwórstwa spożywczego nawet w 100%. Wykład Jarosława Rawskiego z firmy Syngenta dotyczył ochrony plantacji ziemniaka przed najważniejszą chorobą grzybową na plantacjach nasiennych i towarowych (zarazą ziemniaka) przy wykorzystaniu nowego fungicydu REVUS (szybko wchłaniany, działanie wgłębne, odporny na zmywanie przez deszcz już godzinę po zabiegu). Europlant produkuje swoje materiały nasienne w 2 oddziałach Laski Koszalińskie i Obliwice (k/lęborka), które charakteryzują się wybitnymi cechami warunkującymi dobrą produkcję zdrowego sadzeniaka I strefa zdrowotności, ok. 15 km w linii prostej od morza, gleby klasy III i IV, roczne opady ok. 628 mm, średni plon sadzeniaków brutto 33 t/ha. Sadzeniaki przechowywane są w przechowalniach w Świeminie 800 t i Laskach 2000 t, które wyposażone są w automatyczną wentylację firmy Tolsma Technik. W drugim dniu spotkania zwiedzano siedzibę Spółki w Laskach Koszalińskich oraz pola produkcyjne, na których rozmnażane są odmiany Colette, Saturna (dla przemysłu czipsowego), Vineta, Bellarosa i Jelly. Z odmianą Jelly średnio późną, jadalną firma wiąże duże nadzieje. Wykazuje ona wybitne wartości kulinarne (żółty miąższ i bardzo dobry smak), które są ważne dla konsumenta. Charakteryzuje się też wysokim potencjałem plonotwórczym powyżej 50 t/ha i bardzo dobrze przechowuje się do wiosny. Sprzęt i maszyny do produkcji polowej zaprezentowała firma AGRARADA, wyłączny dystrybutor na Polskę marki GRIMME. Jakość tych niemieckich maszyn doceniło już wielu rolników w Polsce, w tym firma Europlant. GRIMME Dyrektor Władysław Kuszel i Dyrektor Krzysztof Korolewicz (od lewej) gospodarze Dni Pola Europlant. GmbH, jako największy producent na świecie maszyn do uprawy i zbioru ziemniaka, ma bogatą ofetrę. W Laskach Koszalińskich pokazane zostały sadzarka z seri GL 34T, jako 4-rzędowy zestaw do sadzenia bulw wyposażony w zaprawiarkę do zapraw płynnych (Monceren, Prestige), 2-rzędowy kombajn SE do zbioru bulw ze zbiornikiem o pojemności 6 ton bulw i wysokości załadunku aż do 4,25 m. Kombajn wyposażony był w system skrętny osi tylnej i zaczepu, system naprowadzania zespołu kopiącego na redlinę, hydrauliczny napęd taśm z regulacją prędkości przesuwu. Ostatnim elementem pokazu był obsypnik formujący Grimme GH- 3000, który nadaje końcowy kształt redlin. Obsypnik ten wyróżnia się dużą wszechstronnością. Odpowiednia modyfikacja pozwala na wykorzystanie do obsypywania roślin ziemniaka po wschodach. Ponadto bardzo szeroki wybór korpusów obsypujących, zębów spulchniających oraz blach profilujących, również ze stali nierdzewnej, pozwala na optymalny dobór narzędzia do posiadanych warunków glebowych. Pogoda jak zwykle dopisała i kolejne Dni Pola podsumowano jako udane. Hodowla Roślin Strzelce Grupa IHAR obchodzi w tym roku podwójny jubileusz. 65-lecie Hodowli Roślin Strzelce, oraz 10-lecie istnienia w obecnej formie organizacyjnej. Obchody zbiegły się z Dniami Pola, organizowanymi jak co roku przez HR Strzelce. 65 lat słuszny wiek Jak co roku, plantatorzy, naukowcy, dziennikarze i wszyscy zainteresowani tematem spotkali się 17 czerwca na poletkach doświadczalnych Hodowli Roślin Strzelce. Warto nadmienić, że cała część demonstracyjna przygotowana była we współpracy z firmą chemiczną BASF. Na poletkach oglądać można było ponad 100 odmian roślin. Oprócz zbóż, prezentacja zawierała również bobik, orkisz, len, soję, rzepak i po raz pierwszy w tym roku ziemniaki z HR Zamarte, oraz najnowsze odmiany kukurydzy z HR Smolice. Poletka były doskonale przygotowane do wizytacji. Tak położenie, jak również utrzymanie zasługuje na pochwałę. Karty upraw były dostępne przy samych uprawach. Odpowiedzi na pytania zainteresowanych udzielali pracownicy HR Strzelce oraz specjaliści BASF. Cokolwiek by nie mówić, to na pokaz przyjechało ponad 1000 osób. Tak duża frekwencja, na bądź co bądź lokalnej imprezie, to dowód na to, że techniczne spotkania regionalne, mają większy sens niż ogólnopolskie targi. Dają większy wgląd w istotę problemu, są bardziej kameralne, a ponadto, budują wzajemne relacje między organizatorami a zwiedzającymi. W tym wypadku HR Strzelce i BASF udowodniły, że siła leży w tradycji i nowoczesności zarazem. Daniel Alankiewicz

18 Strona 18 Nr 07-08/2010 (70) Dr Cezary Trawczyński Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, Oddział Jadwisin Azot mineralny w glebie Niski współczynnik wykorzystania azotu z zastosowanych nawozów przez ziemniak stanowiący do 50% sprawia, że coraz większą uwagę zwraca się na oddziaływanie tego składnika na środowisko glebowe, głównie po zakończeniu wegetacji roślin, bowiem ryzyko strat azotu po zbiorze roślin może być większe niż w okresie wegetacji. Na zawartość azotu mineralnego w glebie składają się dwie formy: azotanowa i amonowa. Przeważającą formę azotu mineralnego w glebie stanowią jony azotanowe, które znacznie łatwiej ulegają przemieszczeniu do głębszych warstw gleby niż jony amonowe. Stąd w ocenie środowiskowych skutków nawożenia szczególną uwagę należy zwracać na zawartość tej formy azotu w glebie. Duża ilość azotu mineralnego glebie po zbiorze ziemniaków, szczególnie formy azotanowej, stwarza niebezpieczeństwo wypłukania tego składnika w okresie jesienno-zimowym oraz wczesną wiosną do głębszych warstw gleby, stanowiąc zagrożenie dla wód gruntowych. Stąd zawartość azotu azotanowego w glebie w okresie jesieni powinna kształtować się na tyle nisko, aby nie spowodować wzrostu poziomu azotanów w wodzie gruntowej powyżej dopuszczalnego poziomu ustanowionego w Dyrektywie Azotanowej (50 mg NO 3 lub 11,3 mg N-NO 3 w 1 litrze wody). Wypłukanie na poziomie kg N/ha może prowadzić do przekroczenia dopuszczalnej zawartości Tabela 1. Uproszczony bilans azotu dla ziemniaka uprawianego na różnych poziomach nawożenia azotem w latach 1998 i 1999 (IHAR Oddział Jadwisin). Wyszczególnienie Lata Dawka N w kg/ha N min. w glebie przed wschodami (kg N/ha) Pobranie N z plonem (kg N/ha) Bilans N (kg N/ha) Tabela 2. Wpływ zróżnicowanego nawożenia azotem na zawartość azotanów w bulwach i azotu mineralnego w glebie (IHAR Oddział Jadwisin ). Dawka azotu kg/ha Zawartość azotanów N mineralny w glebie po doglebowa dolistna mg/kg świeżej masy zbiorze bulw kg/ha , , , , ,7 * - fertygacja Tabela 3. Wpływ nawożenia azotem i nawadniania kroplowego na zawartość azotu azotanowego (N-NO 3 ) w warstwie gleby 0-60 cm (kg/ha). Dawka azotu kg/ha Lata * Bez nawadniania Z nawadnianiem ,1 29,4 87,6 18,8 21,0 28, ,4 53,6 64,9 36,2 42,3 52, ,1 25,3 51,7 16,3 17,9 20,2 Średnio 27,2 36,1 68,1 23,8 27,1 33,6 Udział azotu azotanowego w ogólnej ilości N-mineralnego w glebie (%) ,6 74,1 82,2 62,4 62,9 64,2 Niski współczynnik wykorzystania azotu z zastosowanych nawozów przez ziemniak stanowiący do 50% sprawia, że coraz większą uwagę zwraca się na oddziaływanie tego składnika na środowisko glebowe. azotanów w wodzie gruntowej. Ryzyko zanieczyszczenia wód gruntowych azotanami występuje również w warunkach, gdy saldo bilansu azotu jest wyższe niż 50 kg N/ha (tabela 1). Jak wynika z tabeli nr 1 w niektórych latach ryzyko przemieszczania się azotanów do głębszych warstw gleby i wód gruntowych wystąpić może już po zastosowaniu dawki 100 kg N/ha. Łatwość przemieszczania się mineralnej formy azotu w glebie sprawia, że składnik ten powinien być stosowany każdego roku, najlepiej w fazach największego zapotrzebowania roślin ziemniaka. Stosowanie uzupełniających dawek azotu w czasie wegetacji roślin uznawane jest za jeden z elementów optymalizacji nawożenia tym składnikiem. Postępowanie takie sprzyja osiąganiu właściwej wysokości plonu przy jednoczesnym ograniczeniu akumulacji azotanów w glebie. Na podstawie badań przeprowadzonych w Instytucie Hodowli i Aklimatyzacji Roślin, Oddział Jadwisin stwierdzono, że zamiana części nawożenia doglebowego azotem aplikacją dolistną w okresie wegetacji ziemniaka pozwala ograniczyć akumulację azotanów w bulwach ziemniaków, przy jednocześnie zmniejszonym udziale mineralnej formy azotu w glebie po ich zbiorze (tabela 2). Zastąpienie części podstawowego nawożenia doglebowego azotem (150 kg N/ha) aplikacją dolistną w ilości 15, 30, 45 kg N/ha przyczyniło się do obniżenia zawartości azotu mineralnego w glebie bez nadmiernego wzrostu poziomu azotanów w bulwach. W okresie jesienno-zimowym większe niebezpieczeństwo wypłukania azotu mineralnego stwarza doglebowe wniesienie azotu niż nawożenie doglebowe połączone z dolistnym. Czynnikiem istotnie ograniczającym wykorzystanie azotu z zastosowanych nawozów może być niedobór, jak również niekorzystny rozkład opadów w okresie wzrostu roślin i intensywnego przyrostu masy bulw. W celu zniwelowania niekorzystnego działania czynnika wodnego wprowadza się nawadnianie plantacji. Za najbardziej precyzyjne uważa się nawadnianie kroplowe, bowiem daje największe oszczędności wody i zapewnia najodpowiedniejszy dla ziemniaka sposób jej aplikacji, gdyż nie powoduje rozmywania redlin, polewania części nadziemnych roślin i eliminuje wpływ wiatru podczas wykonywania zabiegu. Badania przeprowadzone w IHAR Oddział w Jadwisinie dowiodły, że nawożenie azotem oraz nawadnianie w znacznym stopniu oddziaływały na poziom azotu mineralnego w glebie po zbiorze bulw ziemniaka. Nawożenie mineralne azotem stosowano w formie stałej (saletra amonowa) w dawkach 100 i 150 kg N/ha i płynnej, azot w postaci saletry amonowej rozpuszczony w wodzie i zastosowany z nawadnianiem fertygacja. Dawka azotu w formie fertygacji 43 kg N/ ha ustalona została przy wykorzystaniu programu wspomagania decyzji DSS (Decision Support System). Działanie tego programu polega na precyzyjnym wyznaczeniu kilku dawek azotu (7 zabiegów w okresie wegetacji roślin ziemniaka) na podstawie bilansu azotu w glebie obliczonego bezpośrednio po posadzeniu ziemniaków. Nawadnianie prowadzono z zastosowaniem podpowierzchniowego (5 cm) systemu linii kroplujących z kompensacją ciśnienia. Linie kroplujące z emiterami wody rozmieszczonymi co 35 cm, były rozprowadzone na grzbiecie każdej redliny. Układ ten dodatkowo wyposażony był w pompę nawozową, co umożliwiało dawkowanie roztworu saletry amonowej podczas zabiegów nawadniania. Metodą sygnalizacji potrzeb nawadniania był bezpośredni pomiar wilgotności gleby na plantacji. Prowadzono w tym celu systematyczne pomiary wilgotności gleby za pomocą tensjometrów, dość prostych konstrukcyjnie mierników wilgotności gleby. Należy podkreślić, że główną zasadą systemu kroplowego jest częste stosowanie zabiegów nawadniania (co 2 3 dni), przy zachowaniu niewielkich dawek wody (3 6 mm/dziennie), co niewątpliwie wpływa na niskie jej zużycie i równomierne zaopatrzenie roślin. Dawka wody zastosowana z nawadnianiem stanowiła średnio w ciągu roku około 66 mm i wykonywano średnio 17 zabiegów nawodnieniowo-nawozowych. Zawartość azotu mineralnego w glebie po zakończeniu wegetacji roślin zwiększała się w miarę wzrostu zastosowanych dawek azotu, zaś nawadnianie plantacji ziemniaków przyczyniło się do zmniejszenia zawartości azotu mineralnego w glebie w porównaniu do gleby, na której ziemniaki uprawiano bez nawadniania. Godnym podkreślenia jest również fakt, że poziom formy azotanowej azotu mineralnego w glebie w warunkach nawadniania i fertygacji był mniejszy, a w warunkach nawadniania i zastosowania dawki azotu 100 kg/ha podobny jak w glebie, na której nie zastosowano nawożenia mineralnego (tabela 3). Zawartość azotanowej formy azotu mineralnego na glebie lekkiej jesienią w warstwie 0 60 cm do 48 kg/ha uznawana jest za bezpieczną, czyli wyklucza się potencjalne zagrożenie skażenia wód gruntowych nadmiarem azotanów. Uzyskane wyniki wskazują, że zastosowanie dawki azotu 150 kg/ ha przy braku nawadniania, we wszystkich analizowanych latach badań, spowodowało nadmierną akumulację azotu mineralnego w glebie po zbiorze ziemniaków, a w niektórych przypadkach (drugi rok badań) już zastosowanie dawki 100 kg/ha N przy braku nawadniania stwarzało zagrożenie przekroczenia dopuszczalnego poziomu zawartości azotanów w wodach gruntowych. Ponadto stwierdzono, że im wyższy jest procentowy udział formy azotanowej w ogólnej ilości azotu mineralnego w glebie jesienią, to należy liczyć się z większym wymywaniem azotanów do wód gruntowych po zakończeniu wegetacji roślin. Udział formy azotanowej w ogólnej ilości azotu mineralnego w glebie w warunkach nawadniania stanowił 62 64%, a w warunkach bez nawadniania był większy o około 13%, stąd z większym prawdopodobieństwem stwierdzić można, że w warunkach nawadniania wypłukanie azotu mineralnego do głębszych warstw gleby i wód gruntowych po zakończeniu wegetacji roślin będzie mniejsze niż z gleby, na której nawadniania nie stosowano. Po zakończeniu wegetacji roślin przerwane zostaje pobieranie azotu mineralnego z gleby, a nadal przebiegają procesy mineralizacji substancji organicznej wniesionej w formie różnego rodzaju nawozów naturalnych (obornik, gnojowica, gnojówka) czy organicznych (słoma, nawozy zielone, komposty), należy więc podejmować odpowiednie kroki w celu zminimalizowania przemieszczania się azotu mineralnego w profilu glebowym po zbiorze bulw ziemniaka, najlepiej wysiewając poplony lub przeznaczając pole pod uprawę roślin ozimych. n

19 Nr 07-08/2010 (70) Strona 19 Dr inż. Tomasz Erlichowski W nowoczesnych technologiach uprawy ziemniaka jadalnego i z przeznaczeniem na cele przetwórcze niszczenie naci IHAR-PIB, Zakład Nasiennictwa i jest zabiegiem bardzo ważnym i związanym z poprawą jakości i wydajności zbioru. Zakończona weryfikacja środków Ochrony Ziemniaka w Boninie ochrony roślin na rynku Unii Europejskiej, wg dyrektywy 91/414 EU nie przyniosła zwiększenia liczby środków dostępnych na rynku. Obecnie pozostały w rejestrze tylko 3 środki (tab.1). Niekwestionowanym liderem jest nadal szybkodziałający Reglone 200 SL, zarejestrowany zresztą jako jedyny do użytkowania na plantacjach nasiennych ziemniaka. Desykacja ziemniaka przygotowanie plantacji do zbioru W produkcji nasiennej, wczesne niszczenie naci wpływa dodatkowo korzystnie na poprawę zdrowotności bulw potomnych, gdyż zapobiega przemieszczeniu się wirusów z naci do bulw i wykonywane jest w okresie wczesnoletnim (lipiec), w którym obserwuje się szczytowy lot mszyc wektorów wirusów PVY, PLRV, PVS, PVM, tak ważnych w potencjalnej degradacji materiału sadzeniakowego. Stosowanie desykantów na plantacjach ziemniaka jadalnego i przemysłowego przepada na okres, w którym rośliny wykazują dojrzałość zbiorczą tj. około sierpnia-września. Na plantacji ziemniaków towarowych, szczególnie tych intensywnie nawożonych NPK oraz chronionych fungicydami, desykacja ułatwia zbiór (niszczy bujną nać), ułatwia pracę maszyn do zbioru, ogranicza uszkodzenia mechaniczne bulw (obicia w trakcie zbioru, oddzielanie bulw od stolonów) oraz porażenie bulw przez zarazę ziemniaka. W programie ochrony plantacji ziemniaka przed zarazą ziemniaka desykacja (niszczenie naci) traktowana jest jako ostatni zabieg ochronny, niszczący zarodniki pływkowe grzyba przemieszczające się z zielonej części nadziemnej roślin do bulw. W technologiach przyjęte jest dodawanie do desykantu pełnej dawki fungicydów, które wykazują działanie zarodnikobójcze. Dodatkowo desykacja wpływa na równą dojrzałość fizjologiczną bulw w zebranym plonie oraz mniejsze porażenie bulw ospowatością (jedna z form rizoktoniozy tworząca sklerocja na bulwach) pod warunkiem, że zbiór bulw po zabiegu nie wydłuża się w znaczący sposób (przetrzymywanie bulw w ziemi może prowadzić do odrastania części nadziemnej i osadzania się większej liczby sklerocji R. solani na bulwach). Przeciętnie zbiór bulw po desykacji powinien być przeprowadzony po około 3 tygodniach od zastosowania środka. Optymalnym terminem desykacji na plantacji ziemniaka jadalnego i przemysłowego jest początek starzenia się roślin (90 w skali BBCH). W fazie tej zakończony jest już przyrost bulw na ilość, więc potencjalny plon nie ulegnie zwiększeniu a panujące warunki pogodowe i szerzenie się chorób może tylko pogorszyć jego jakość. Dlatego desykację bardzo często określa się mianem ostatniego zabiegu ochronnego na plantacjach. Obecnie w przemyśle przetwórczym daje się zauważyć tendencję do zwiększania się wymagań dotyczących stosowania technik i produktów przynoszących korzyści w postaci wysokiej jakości plonu. Testy i doświadczenia prowadzone w wielu krajach dowodzą, że desykanty wpływają korzystnie na niektóre cechy jakościowe bulw np. brak brązowienia wiązek naczyniowych (cecha niekorzystna przy przetwórstwie na czipsy i frytki), spadek ilości cukrów redukujących i wzrost suchej masy bulw. Tabela 1. Preparaty przeznaczone do desykacji naci na plantacjach ziemniaka jadalnego ( - ochrona roślin 2010). Preparat Dawka na 1ha Możliwość dzielenia zabiegu I zabieg II zabieg Reglone 200 SL 4,0 5,0 l 2 l 2 l (po 4 6 dniach od I zabiegu) Basta 150 SL 2,5 3,0 l 2,0 l 1,0 l (5 7 dni po I zabiegu) Spotlight Plus 060 EO 1,0 l 1,0 l nie Zachwaszczenie wtórne na plantacji ziemniaka. Metody niszczenia naci wykorzystanie w różnych kierunkach uprawy Niszczenie naci na plantacjach ziemniaka można przeprowadzić za pomocą trzech metod: mechanicznej, mechaniczno-chemicznej i chemicznej. Metoda mechanicznego niszczenia naci jest najbardziej ekstensywna i wykorzystywana w małej już liczbie gospodarstw. Metoda ta nie chroni przed wirusami i chorobami grzybowymi, gdyż jest mało dokładna a część roślin i liści zostaje na plantacji. Niszczenie mechaniczne polega na rozdrobnieniu naci za pomocą rozbijaczy łęcin. Jest dość dużo rozwiązań w konstrukcji maszyn, ale mimo to metoda ta jest mało efektywna część bujnie rosnących roślin jest ubijana przez koła ciągnika, zapotrzebowanie na energię jest duże a wydajność pracy rozbijacza w porównaniu do opryskiwacza jest mniejsza. Metoda ta nie jest polecana w latach o dużym zagrożeniu zarazą ziemniaka oraz na polach o małej strategii ochrony (1 2 zabiegi) ze względu na większe porażenie bulw tą chorobą a w konsekwencji bardzo duże straty przechowywanego surowca. Większe porażenie bulw przez zarazę ziemniaka bierze się z tego względu, że wraz z rozdrobnieniem naci zarodniki pływkowe zarazy zostają rozmieszczone na powierzchni redliny a stamtąd łatwo wnikają do gleby wraz z deszczem i wilgocią porażając znajdujące się w niej bulwy. Metoda jest jednak tania i utrzymywana jeszcze tylko na plantacjach ekologicznych. W ostatnich latach popularna staje się metoda łączona mechaniczno-chemiczna jako alternatywa dla innych metod desykacji. W pierwszej fazie stosuje się rozbijacz łęcin (np. bijakowy) rozbijając rośliny do wysokości 20 cm, a następnie w ciągu 24 godzin wykonuje się zabieg środkiem chemicznym. Metoda jest skuteczna i pewniejsza przede wszystkim na plantacjach o bujnym wzroście naci, gdzie bardzo często utrudnione jest dobre pokrycie roślin desykantem (trzeba było tam stosować dawki dzielone środków). Dodatkowym aspektem przemawiającym za tym sposobem jest wyższa zdrowotność bulw i niskie porażenie ich przez wirusy PVY i liściozwoju. Dzięki rozbiciu naci, w sprzyjających warunkach pogodowych, można osiągnąć zmniejszenie dawki środka o połowę i jest to ewidentną zaletą tej metody. W dużych gospodarstwach, nastawionych na produkcję intensywną podstawowym sposobem niszczenia naci jest stosowanie metody chemicznej. W obecnych warunkach, gdzie prawie każde gospodarstwo posiada opryskiwacz polowy, stała się metodą podstawową również w mniejszych gospodarstwach. Zaletą chemicznego niszczenia naci jest wysoka skuteczność zabiegu a wadą stosunkowo wysoka cena preparatu. Desykanty użytkowane do zabiegów posiadają zróżnicowane działanie, od parzącego do wgłębnego. Z reguły wyższe dawki preparatów stosuje się do niszczenia bujnej naci i na plantacjach nasiennych. Zalecane jest także dzielenie dawki na dwie części na plantacji ziemniaka jadalnego i przemysłowego, jeśli nać jest bujna i zależy nam na dokładnym zasychaniu roślin. Preparaty stosowane w desykacji ziemniaka Poza różnicą na plantacjach nasiennych, wszystkie desykanty stosuje się na plantacjach towarowych w okresie, kiedy rośliny osiągnęły fazę początku starzenia się (BBCH 90). Najbardziej znanym i powszechnie stosowanym środkiem do zasuszania roślin jest Reglone 200 SL i Reglone Turbo 200 SL (zarejestrowany ale obecnie niedostępny w obrocie handlowym). Są to preparaty o działaniu parzącym, zawierające w składzie substancję aktywną dibromek dikwatu. Ze względu na silne działanie parzące jest to jedyny preparat szybko działający (efekty Mechaniczno-chemiczna metoda niszczenia naci na plantacjach ziemniaka. już widoczne po 24 godz.). Jest wysoce skutecznym środkiem w przypadku przedłużającej się niekorzystnej wilgotnej pogody na plantacjach ziemniaka. Podstawą skutecznego zabiegu jest dokładne pokrycie roślin i łodyg cieczą użytkową, co również związane jest ze sprawnie działającym opryskiwaczem ciągnikowym. Plantacja, na której zastosowano Reglone 200 SL przygotowana jest do zbioru po 7 14 dniach od zastosowania środka (w zależności od panujących warunków pogodowych). Po zastosowaniu brak jest wtórnego odrastania naci. Desykacja preparatem Basta 150 SL sprawia, że zbiór ziemniaka jest zdecydowanie łatwiejszy, środek o działaniu wgłębnym zawiera w swoim składzie substancję aktywną glufosynat amonowy. Substancja jest bezpieczna dla środowiska, gdyż w swoim działaniu wykorzystuje naturalne procesy biochemiczne (zatrzymanie fotosyntezy, gromadzenie i wiązanie amoniaku w roślinie). Stosuje się go w momencie osiągnięcia przez rośliny fazy początku starzenia (dolne liście zaczynają żółknąć a jagody marszczą się). Zwykle po dniach plantacja przygotowana jest do zbioru. Preparat można stosować w kombinacji rozdrabniacz łęcin + zabieg chemiczny oraz w metodzie dawek dzielonych (dwa zabiegi). Trzecim środkiem jest Spotlight Plus 060 EO. W skład środka wchodzi substancja aktywna karfentrazon etylowy oraz dodatek oleju mineralnego jako adiuwanta. Charakterystyczną cechą jest to, że zasychanie roślin rozpoczyna się od stożków wzrostu rośliny. Tempo zasychania roślin ziemniaka wynosi przy stosowaniu tych środków od 14 do 21 dni od wykonania zabiegu. Po około 7 dniach od zastosowania zabiegu desykacji środkiem Spotlight Plus 060 EO (w dawce pełnej) obserwuje się całkowite zniszczenie uciążliwych chwastów wtórnych rdestu powojowego, komosy białej i chwastów rumianowatych, które mogą przyczynić się do utrudnionego zbioru (szczególnie dywany rdestu powojowego utrudniają efektywną pracę podzespołów maszyn do zbioru ziemniaka kopaczek i kombajnów). Po zastosowaniu preparatu Spotlight Plus 060 EO nie obserwuje się odrastania części zielonych na zasychających łęcinach. Zarejestrowany jest także do stosowania na plantacjach nasiennych w okresie 14 dni po szczytowym locie mszyc. Desykacja ziemniaków jest zabiegiem skutecznym wpływającym na łatwy mechaniczny zbiór ziemniaków. Stosowanie dostępnych desykantów powinno odbywać się zawsze w zgodzie z dobra praktyką rolniczą. Niedopuszczalne jest stosowanie środków niezarejestrowanych do tego celu (np. Roundup), które mogą spowodować trwałe uszkodzenie bulw potomnych. W badaniach wykazano, że Roundup użyty do desykacji naci spowodował zniszczenie sadzeniaków i brak wschodów w roku następnym. Nie stosuje się też desykantów w warunkach stresowych dla roślin (susza i upał) oraz 1 godzinę przed spodziewanym deszczem. Przed przystąpieniem do zabiegu rośliny powinny być w dobrej kondycji i turgorze a wykonujący zabieg powinien stosować się do etykiety stosowania preparatu. Nie bez znaczenia na skuteczność desykacji ma wpływ także sprawnie działający opryskiwacz, w szczególności jego podzespoły pompa i rozpylacze. n

20 Strona 20 Nr 07-08/2010 (70) Uzyskanie wysokiej jakości plonu handlowego w uprawie kapusty pekińskiej wymaga od producentów oprócz podstawowych zabiegów agrotechnicznych również optymalnego zaopatrzenia roślin w wapń, przy odpowiednio wysokiej wilgotności gleby. Cenny wapń dla pekinki Producenci warzyw, by móc w pełni wykorzystać potencjał genetyczny roślin, często sięgają po nawozy z mikroskładnikami metalicznymi występującymi w formie chelatów, które charakteryzuje wysoka przyswajalność składników dla roślin. Chelaty w uprawie Kapusta pekińska jest warzywem wrażliwym na choroby fizjologiczne, w tym na brzegowe zamieranie blaszek liściowych zwane tipburnem. Niedostateczne zaopatrzenie roślin w wapń, występujące zwłaszcza przy niedoborze wody, powoduje w okresie szybkiego wzrostu zamieranie brzegów młodych liści wewnętrznych, które tworzą główkę. Niedobór wapnia zmniejsza sprężystość błon komórkowych, na skutek czego ściany komórkowe zapadają się a chora tkanka na kilka lub kilkanaście godzin przybiera barwę ciemnozieloną i w efekcie zamiera i brązowieje. Rośliny z takimi objawami wyglądają nieestetycznie, co prowadzi do obniżenia wartości handlowej. Choroba może występować w różnych fazach wzrostu. W początkowym okresie intensywnego wzrostu roślin objawy są widoczne na obwodzie najmłodszych liści, ale już w dalszym stadium wzrostu i tworzenia główek wewnętrzne zamieranie widoczne jest tylko po rozcięciu. Jest to szczególnie niebezpieczne w przypadku uprawy na zbiór jesienny. Taka kapusta nie nadaje się bowiem do przechowywania, ponieważ na zamarłych tkankach może wtórnie rozwijać się szara pleśń lub bakterie z rodzaju Erwinia, które powodują gnicie główek. Przyczyn zaburzenia może być kilka. Odpowiednie wapnowanie gleby wskazane jest rok przed uprawą. Paradoksalnie główny problem nie jest związany z podażą wania lecz z pobieraniem z gleby i transportem jonów wapnia w roślinie. Kapusta pekińska ma słabo rozwinięty system korzeniowy w porównaniu do silnie rozbudowanej części nadziemnej. Podczas silnego rozwoju i transpiracji liści korzenie nie są w stanie pobrać odpowiedniej ilości wapnia i dochodzi do uszkodzenia najmłodszych brzegów liści. Dodatkowo, jony wapnia Ca +2 na trwałe wbudowują się w struktury komórkowe i nie przemieszczają się w roślinie ze starszych tkanek do tych młodszych. Tipburn może też powodować wysoka temperatura przy jednocześnie niskiej wilgotności powietrza. Trudno jest kontrolować warunki atmosferyczne w uprawie polowej, ale pod osłonami jest to już częściowo możliwe. Na rozwój choroby ma też wpływ niedostateczna wilgotność gleby, co przy często występujących w ostatnich latach anomaliach pogodowych powinno skłonić producentów do rozważenia możliwości zainwestowania w system nawadniania. Choroba może wystąpić również przy zbyt wysokim nawożeniu potasem i azotem i potasem, zwłaszcza w formie amonowej oraz dużym zasoleniu gleby. Jony potasowe K + i amonowe NH 4 + wykazują silny antagonizm w stosunku do jonów wapniowych Ca +2. Nawożenie powinno więc opierać się na analizach gleby, a źródłem azotu powinny być nawozy saletrzane, zawierające jon NO 3-, który stymuluje dodatkowo pobieranie wapnia poprzez efekt synergii, czyli korzystnego współdziałania. Późne i obfite dokarmianie azotem może dodatkowo prowadzić do nadmiernej kumulacji azotanów w liściach, wykluczając tym samym ich wartość konsumpcyjną. Kapusta pekińska wymaga do optymalnego rozwoju gleb o wysokim ph, które powinno wynosić 6,5 7,2. Odczyn zbliżony do obojętnego zapobiega rozwojowi kiły kapusty, która może porażać rośliny na glebach kwaśnych. Tak wysokie ph możliwe jest poprzez stosowanie regularnego wapnowania. Uzyskuje się też dzięki temu dobrą strukturę gleby dzięki wysyceniu próchnicy jonami Ca +2. Na wyprodukowanie 1 tony główek kapusty pekińskiej powinno się dostarczyć roślinom 1 kg wapnia. Przy bardzo wysokim plonie 100 t z 1 ha, oznacza to 100 kg Ca/ ha czyli 50 mg Ca/litr gleby. Praktycznie w każdej glebie wapń występuje w ilościach około kilkuset miligramów w litrze gleby, a mimo to spotyka się problemy z prawidłowym odżywieniem wapniem. Korzystnym zabiegiem jest dostarczenie kapuście pekińskiej dodatkowych ilości tego składnika. Zalecane jest, zgodnie z Programem Ochrony Warzyw opryskiwanie plantacji 1,5% roztworem saletry wapniowej granulowanej, 3% roztworem saletry wapniowej płynnej Awa lub 1% roztworem chlorku wapnia. Zabiegi te, w odstępach tygodniowych lub częściej, powinny być wykonywane przez cały okres intensywnego wzrostu roślin, szczególnie zaś w czasie tworzenia się główek. (JN) warzyw Chelaty EDTA (jako pochodna kwasu etylenodwuaminoczterooctowego) i/lub DTPA (kwasu dietylenotriaminopentaoctowego) nawozów dolistnych zawierają pierwiastki, które są podstawowymi składnikami najważniejszych enzymów, uczestniczących w reakcjach syntezy białek, skrobi, witamin i innych substancji odżywczych. Dlatego odpowiednie zaopatrzenie roślin w takie pierwiastki jak bor, żelazo, miedź, mangan i cynk ma często decydujący wpływ na ilość i jakość warzyw, dodatkowo uodporniając rośliny na wahania temperatur i czynniki stresogenne. Nawozy takie wykazują skuteczność w szerokim zakresie ph od bardzo kwaśnego do wysoce alkalicznego, łatwo rozpuszczają się w wodzie nie tworząc osadów, a więc nie zapychają linii kroplujących i końcówek rozpylaczy. Odpowiednie nawozy mono lub wielomikroelementowe przeznaczone są dla poszczególnych grup warzyw. Powinny być stosowane przede wszystkim profilaktycznie, w uprawach wymagających zwiększonej zawartości poszczególnych mikroelementów. Podane interwencyjnie, w momencie pojawienia się wyraźnych symptomów niedoboru jednego ze składników pokarmowych przyczynią się do szybkiej poprawy kondycji roślin uprawnych. Żelazo Objawy niedoboru żelaza u większości gatunków roślin objawiają się chlorozą całej powierzchni liścia występującą początkowo na liściach najmłodszych, najczęściej na obwodzie, która rozprzestrzenia się po całej powierzchni liści, przenosi na starsze, a u najmłodszych prowadzi do wybielenia tkanki. Żelazo stymuluje powstawanie chlorofilu, uczestniczy w redukcji i wiązaniu azotanów i azotynów, bierze udział w metabolizmie kwasów nukleinowych, białkowe związki żelaza w chloroplastach uczestniczą w przekształcaniu energii świetlnej w chemiczną, potrzebną do fotolizy wody w procesie fotosyntezy. Podaż chelatu żelaza wpływa na zwiększenie ilości chlorofilu, powierzchni asymilacyjnej liści, intensywności fotosyntezy i odporności roślin na stres. Do roślin najbardziej wrażliwych na niedobór żelaza należą wszystkie odmiany znajdujące się w intensywnej uprawie polowej oraz: pomidory, ogórki, papryka, bób i fasola. Mangan Mangan w roślinie bierze udział w przemianach związków azotowych, jest składnikiem enzymów, stymuluje biosyntezę witaminy C, wpływa na procesy fotosyntezy i wiązania wolnego azotu oraz wpływa na pobieranie żelaza i fosforu z gleby. Niedobór manganu to m.in. niższa zawartość witaminy C w ziemniakach oraz niższy plon technologiczny. Najbardziej wrażliwe na niedobór manganu są ziemniaki, pomidory, ogórki, cebula i rośliny strączkowe. W przypadku pomidorów dochodzi do międzyżyłkowego żółknięcia liści z wytworzeniem brązowych plamek, w papryce przy ostrym niedoborze Mn liście kurczą się, zasychają i opadają, w ogórku niedobory prowadzą do zahamowania wzrostu. Bor Optymalna podaż boru w uprawie warzyw zapobiega deformacji liści, kwiatów i owoców, reguluje gospodarkę wodną roślin oraz oddychanie, zwiększa plon roślin. Bor uczestniczy w procesach przemian węglowodanów, wpływa na rozwój stożka wzrostu łodygi i korzenia, uczestniczy w tworzeniu kwasów nukleinowych i białka. Do warzyw o największym zapotrzebowaniu na bor należą kapustne, pomidor, papryka, ogórek, warzywa korzeniowe, fasola. W uprawie pomidorów w przypadku zaostrzenia niedoboru tego pierwiastka w pobliżu żyłek nerwów liściowych uwidaczniają się purpurowo-brązowe złogi najlepiej widoczne pod światło. Na owocach pojawiają się korkowaciejące plamy, wierzchołki zażółconych liści mogą brązowieć a to wywołane bywa przerwaniem głównego nerwu liścia wskutek kruchości tkanki wywołanej niedoborem boru. (JN)