(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: (97) O udzieleniu patentu europejskiego ogłoszono: Europejski Biuletyn Patentowy 11/39 EP B1 (13) (1) T3 Int.Cl. B29C 70/44 (06.01) B29C 70/48 (06.01) B29C 43/36 (06.01) (4) Tytuł wynalazku: Wielowarstwowy, elastyczny materiał płaski (30) Pierwszeństwo: DE (43) Zgłoszenie ogłoszono: 06.. w Europejskim Biuletynie Patentowym nr /40 (4) O złożeniu tłumaczenia patentu ogłoszono: Wiadomości Urzędu Patentowego 12/02 (73) Uprawniony z patentu: Trans-Textil GmbH, Freilassing, DE EADS Deutschland GmbH, Ottobrunn, DE (72) Twórca(y) wynalazku: PL/EP T3 STEFAN UTECHT, KAUFERING, DE WILHELM KRINGS, Laufen, DE MANFRED HÄNSCH, Ainring, DE (74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Alicja Rogozińska POLSERVICE KANCELARIA RZECZNIKÓW PATENTOWYCH SP. Z O.O. ul. Bluszczańska Warszawa Uwaga: W ciągu dziewięciu miesięcy od publikacji informacji o udzieleniu patentu europejskiego, każda osoba może wnieść do Europejskiego Urzędu Patentowego sprzeciw dotyczący udzielonego patentu europejskiego. Sprzeciw wnosi się w formie uzasadnionego na piśmie oświadczenia. Uważa się go za wniesiony dopiero z chwilą wniesienia opłaty za sprzeciw (Art. 99 (1) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich).

2 84P29180PL00 EP B1 Opis [0001] Wynalazek dotyczy wielowarstwowego, elastycznego materiału płaskiego do ograniczania przestrzeni doprowadzania osnowy przy wytwarzaniu wzmocnionych włóknami elementów konstrukcyjnych z tworzywa sztucznego z półproduktów z kompozytu włóknistego za pomocą metody iniekcyjnej do iniekcji materiału osnowy, przy czym materiał płaski ma gazoprzepuszczalną, lecz nieprzepuszczalną dla osnowy membranę, nieprzepuszczalną dla gazów folię oraz warstwę dystansową o wysokiej gazoprzepuszczalności, która jest umieszczona między membraną a folią i przytrzymuje folię w odstępie od membrany, gdy między membraną a folią wytwarzane jest podciśnienie. [0002] Podczas wytwarzania wzmocnionych włóknami elementów konstrukcyjnych z tworzywa sztucznego stosuje się najpierw, 1 jak wiadomo, suche półprodukty z kompozytu włóknistego, tak zwane preformy, które impregnuje się płynnym, utwardzalnym materiałem osnowy w postaci żywicy. Suchy półwyrób z kompozytu włóknistego może występować przy tym jako tkanina, jako wieloosiowy nietkany wyrób tekstylny albo jako wzmocniony osnową półprodukt jednokierunkowy i składa się zwłaszcza z włókien węglowych, włókien szklanych, włókien aramidowych, [0003] włókien borowych albo włókien hybrydowych. [0004] Sposób wytwarzania wzmocnionych włóknami elementów konstrukcyjnych znany jest jako metoda zwana Resin Film 2 Infusion (RFI). Suchą tkaninę albo nietkany wyrób tekstylny z włókien węglowych układa się przy tym w urządzeniu utwardzającym i od zewnątrz nakłada się na nią w określonej ilości warstewkę żywicy. Następnie element konstrukcyjny z tworzywa sztucznego, który składa się z włókien węglowych i

3 2 żywicy, jest utwardzany pod działaniem ciśnienia i temperatury w autoklawie albo innym zbiorniku ciśnieniowym. Zastosowanie zbiorników ciśnieniowych i niezbędne do tego skomplikowane narzędzia są jednak bardzo kosztowne. Tego rodzaju metoda jest ponadto trudna w posługiwaniu się nią ze względu na temperatury i ciśnienia. Dostępne autoklawy ograniczają ponadto wielkość wytwarzanych elementów konstrukcyjnych z tworzywa sztucznego. [000] Aby uniknąć tych wad, opracowano sposób opisany już w DE C1, który nazywany jest metodą VAP (ang. Vacuum Assisted Process). W tym sposobie stosuje się wielowarstwowy, elastyczny materiał płaski według części nieznamiennej zastrzeżenia 1, którym ogranicza się przestrzeń doprowadzania osnowy, w której umieszczony jest półprodukt. Materiał płaski składa się tam z kilku oddzielonych od siebie warstw, którymi 1 manipuluje się niezależnie od siebie, a mianowicie z membrany przepuszczalnej dla gazów, jednak nieprzepuszczalnej dla osnowy, warstwy dystansowej o wysokiej przepuszczalności dla gazów oraz z nieprzepuszczalnej dla gazów folii. Warstwy te kładzie się pojedynczo jedną po drugiej na warstwę poprawiającą rozlewność, którą nakłada się na półprodukt. Jeśli teraz w strefie między folią a membraną wytworzona zostanie próżnia, a przez to powstanie podciśnienie, to poprzez membranę ciśnienie spadnie odpowiednio także w położonej wewnątrz przestrzeni doprowadzania osnowy, w wyniku czego 2 płynna żywica zostanie zassana z zewnętrznego zbiornika żywicy 30 do przestrzeni doprowadzania osnowy. Membrana umożliwia przy tym wprawdzie uchodzenie gazów z przestrzeni doprowadzania osnowy do warstwy dystansowej, a stamtąd na zewnątrz, zatrzymuje jednak równocześnie żywicę w przestrzeni doprowadzania osnowy, wobec czego żywica może wsiąkać w półprodukt.

4 3 [0006] Chociaż ta metoda VAP przynosi znaczne korzyści w stosunku do sposobów, w których stosuje się autoklawy, pewien problem polega na tym, że każda pojedyncza warstwa materiału płaskiego, mianowicie membrana, warstwa dystansowa oraz folia nieprzepuszczalna dla gazów, musi być nakładana na półprodukt jedna po drugiej bardzo dokładnie i bez naprężeń. Jest to odpowiednio czasochłonne i, jeśli nie zostanie wykonane odpowiednio dokładnie, może mieć ujemny wpływ na niezawodność procesu i prowadzić do powstania nierównomiernych skupisk materiału osnowy. [0007] U podstaw wynalazku leży zatem zadanie stworzenia wielowarstwowego, elastycznego materiału płaskiego z rodzaju wymienionego na wstępie, za pomocą którego można jak najprościej, najszybciej, najtaniej i najdokładniej realizować 1 metodę VAP. [0008] Zadanie to rozwiązano według wynalazku za pomocą wielowarstwowego, elastycznego materiału płaskiego o cechach zastrzeżenia 1. Korzystne postaci wykonania wynalazku opisane są w kolejnych zastrzeżeniach. [0009] W materiale płaskim według wynalazku membrana składa się z półprzepuszczalnej, mikroporowatej membrany poliuretanowej albo półprzepuszczalnej, mikroporowatej membrany z ekspandowanego PTFE, na którą nalaminowana jest wzmacniająca membranę warstwa tekstylna. Warstwa dystansowa umieszczona 2 jest na warstwie tekstylnej. Membrana mikroporowata, warstwa tekstylna oraz warstwa dystansowa wykonane są razem w postaci laminatu wielofunkcyjnego, a przez to są ze sobą trwale połączone. "Laminat wielofunkcyjny" oznacza przy tym, że wytwarzany jest utworzony z kilku, specjalnych warstw laminat, 30 który spełnia równocześnie kilka funkcji, mianowicie po

5 4 pierwsze funkcję membrany, która z jednej strony przepuszcza gaz, a z drugiej strony jest szczelna dla materiału osnowy, po drugie zaś funkcję warstwy dystansowej, która utrzymuje folię nieprzepuszczalną dla gazów w odstępie od membrany, gdy między membraną a folią wytwarzane jest podciśnienie, wobec czego przestrzeń między membraną a folią pozostaje otwarta. [00] Dzięki trwałemu połączeniu poszczególnych warstw w jeden laminat nie ma już potrzeby nakładania tych warstw pojedynczo jednej po drugiej. Przeciwnie, może to nastąpić w jednej operacji. Skraca to znacznie czas pracy potrzebny do umieszczenia materiału płaskiego na półprodukcie. Ponadto wykluczone jest jakiekolwiek ryzyko, że poszczególne warstwy materiału płaskiego nie zostaną prawidłowo i bez naprężeń umieszczone jedna na drugiej. Zwiększa to niezawodność i 1 dokładność procesu. Można zmniejszyć koszty produkcji i koszty materiałów. [0011] Według korzystnej postaci wykonania folia jest trwale połączona z warstwą dystansową, dlatego także folia jest częścią laminatu wielofunkcyjnego. W tym przypadku laminat wielofunkcyjny przejmuje dodatkową funkcję herme- 2 tycznego uszczelnienia od zewnątrz przestrzeni doprowadzania osnowy łącznie z sąsiednimi warstwami laminatu wielofunkcyjnego, wobec czego w przestrzeni zamkniętej folią można skutecznie wytworzyć próżnię. Tego rodzaju laminat wielofunkcyjny skraca dodatkowo czas potrzebny do umieszczenia 30 materiału płaskiego na półprodukcie i gwarantuje dodatkowo, że folia zostanie prawidłowo i bez naprężeń umieszczona na warstwie dystansowej. [0012] Według korzystnej postaci wykonania warstwa dystansowa ma dużą liczbę pojedynczych, mających postać wy-

6 pukłości, elementów dystansowych. Elementy dystansowe mogą być w tym przypadku umieszczone celowo w taki sposób, by można było zoptymalizować przepływ gazu między elementami dystansowymi, równolegle do membrany, względnie folii. Alternatywnie względem tego można również na warstwę dystansową zastosować charakteryzujące się wysoką gazoprzepuszczalnością tkaniny, dzianiny, plecionki i inne materiały. [0013] Wynalazek zostanie poniżej przykładowo objaśniony dokładniej na podstawie rysunków. Pokazują one: figura 1: przekrój przez urządzenie do wytwarzania wzmocnionych włóknami elementów konstrukcyjnych z tworzywa sztucznego dla uwidocznienia metody VAP według stanu techniki, figura 2: schematyczne przedstawienie pierwszej postaci 1 wykonania materiału płaskiego według wynalazku, przy czym poszczególne warstwy jedynie dla uzyskania lepszej przejrzystości przedstawiono w odstępie od siebie, i figura 3: schematyczne przedstawienie drugiej postaci wykonania materiału płaskiego według wynalazku, przy czym poszczególne warstwy jedynie dla uzyskania lepszej przejrzystości przedstawiono w odstępie od siebie. [0014] Na podstawie urządzenia z figury 1 zostanie najpierw 2 szczegółowo objaśniona technologia VAP według stanu techniki. [001] Urządzenie przedstawione na figurze 1 pokazuje wytwarzany element konstrukcyjny lub suchy półprodukt 1 z kompozytu włóknistego, który jest umieszczony na narzędziu 3 na przykład za pomocą nakładki. Element konstrukcyjny lub

7 6 laminat może być przy tym elementem konstrukcyjnym z tworzywa sztucznego z włókien węglowych (CFRP), włókien szklanych (GFRP), włókien aramidowych (AFRP), włókien borowych (BFRP) albo materiałów hybrydowych i może być stosowany zwłaszcza do wytwarzania nieusztywnionych i usztywnionych poszyć o dużej powierzchni, narzędzi z tworzyw sztucznych albo napraw uszkodzonych elementów konstrukcyjnych z kompozytów włóknistych z użyciem złącza klejonego na nakładkę ukośną. Narzędzie 3 ma kształt odpowiedni do umieszczenia półproduktu 1, względnie ewentualnie nakładki i może być wykonane z różnych właściwych materiałów, np. drewna, stali, blachy, szkła i tym podobnych. [0016] Element konstrukcyjny powleczony jest półprzepuszczalną membraną 7, która jest gazoprzepuszczalna, 1 uniemożliwia jednak przedostawanie się materiału osnowy. Membrana 7 jest na zewnątrz powierzchni obwodowej 8, ale jak najbliżej elementu konstrukcyjnego, 1 uszczelniona za pomocą uszczelki 9, która służy do uszczelnienia przestrzeni wewnętrznej 2 utworzonej przez membranę 7 i nakładkę, względnie powierzchnię narzędzia 3. Alternatywnie membrana 7 może być też poprowadzona wokół całego elementu konstrukcyjnego. Między elementem konstrukcyjnym 1 a membraną 7, na całej, zwróconej ku membranie 7 powierzchni elementu konstrukcyjnego 1, może być umieszczona tkanina odrywalna 13 2 (opcjonalnie) i element 1 poprawiający rozlewność, której, względnie którego funkcja polega na tym, by utrzymać membranę 7 w odstępie od powierzchni elementu konstrukcyjnego 1. Elementem 1 poprawiającym rozlewność może być rodzaj rusztu albo siatki albo też sztywna tkanina, dzianina albo plecionka, 30 która nie jest mocno ściśliwa pod wpływem próżni i jest wyko-

8 7 nana np. z takich materiałów jak metal, tworzywo sztuczne albo półprodukty tekstylne. [0017] Układ złożony z nakładki, półproduktu 1 z kompozytu włóknistego, membrany 7 z uszczelką 9 oraz tkaniną odrywalną 13 i elementem 1 poprawiającym rozlewność pokryty jest folią 19, która jest nieprzepuszczalna dla gazów. Wokół obwodu membrany 7 folia ta jest uszczelniona uszczelką 21 na narzędziu 3, wobec czego przestrzeń 27 utworzona przez powierzchnię 23 narzędzia 3 i ściankę wewnętrzną folii 19 jest szczelna względem otoczenia. Między folią 19 a membraną 7 jest umieszczona warstwa dystansowa w postaci tkaniny wentylacyjnej 32, która może być np. tkaniną szklaną, włókniną albo podobnym materiałem. Funkcja tej tkaniny wentylacyjnej 32 polega na tym, by między innymi powietrze i gazy odsysane 1 poprzez membranę 7 z przestrzeni 27 kierować wzdłuż po- wierzchni membran, utrzymując przy tym folię 19 w odstępie od membrany 7, gdy w tej przestrzeni wytworzona zostanie próżnia za pomocą pompy próżniowej 29 i odpowiedniego przewodu gazowego 31 prowadzącego do przestrzeni wewnętrznej 27. [0018] W celu wprowadzania materiału osnowy w element konstrukcyjny 1 do elementu 1 poprawiającego rozlewność prowadzą węże elastyczne albo przewody 33, które przyłączone są do nieprzedstawionego zasobnika żywicy. Przestrzeń wewnętrzna 2 stanowi zatem przestrzeń doprowadzania osnowy. 2 [0019] Wytwarzanie wzmocnionego włóknami elementu kon- strukcyjnego 1 z tworzyw sztucznych odbywa się w znanym sposobie tak, że najpierw pozycjonuje się suchy półprodukt z kompozytu włóknistego według zaleceń konstrukcyjnych, tworząc w ten sposób strukturę laminatową złożoną z pojedynczych 30 warstw półwyrobu. Narzędzie 3 jest odseparowane, tzn. ob-

9 8 robione wstępnie za pomocą środków rozdzielczych lub folii rozdzielczej i tkaniny odrywalnej (co razem tworzy nakładkę na spodzie elementu konstrukcyjnego 1), aby zapobiec sklejeniu się materiału osnowy z narzędziem 3 i umożliwić ponowne usunięcie elementu konstrukcji (wyjęcie z formy) z powierzchni narzędzia. Suchy półprodukt elementu konstrukcyjnego 1 jest korzystnie zaopatrzony w tkaninę odrywalną 13. Dodatkowo na tę nakładkę nanosi się element 1 poprawiający rozlewność, po prostu nakładając go na nią. Na ten element 1 poprawiający rozlewność nakłada się membranę 7, która jest 1 przepuszczalna tylko dla powietrza, lecz nie dla cieczy, i uszczelnia się ją za pomocą uszczelki 21. Następnie na membranę 7 nakłada się tkaninę wentylacyjną 32 i uszczelnia względem otoczenia za pomocą folii 19 i uszczelki 21. Przewód doprowadzający 33 osnowę i przewód próżniowy 29 układa się podczas tej operacji zgodnie z figurą 1, używając przepustów i uszczelek dostępnych w handlu. [00] Po naniesieniu wymienionych materiałów i nieprzepuszczalnej dla powietrza folii 19 w przestrzeni 27 wytwarza się próżnię za pomocą pompy próżniowej 29. Równo- cześnie do układu przyłącza się zasobnik materiału osnowy, aby wprowadzić do przestrzeni wewnętrznej 2 materiał osnowy. Pod wpływem próżni powstaje spadek ciśnienia, który zasysa materiał osnowy z zasobnika osnowy do przestrzeni wewnętrznej 2 2, w której panuje próżnia. Materiał osnowy rozprowadzany jest teraz na powierzchni elementu konstrukcyjnego przez element 1 poprawiający rozlewność i przewód doprowadzający 33. Zawarte powietrze usuwane jest przy tym przez ciągłe odciąganie go z przestrzeni wewnętrznej 2 poprzez membranę Następuje przy tym infiltracja materiału osnowy z po-

10 9 wierzchni elementu konstrukcyjnego pionowo w dół do laminatu. Kiedy zakończy się całkowita impregnacja, przy zachowaniu tej samej próżni przeprowadza się utwardzanie w odpowiedniej temperaturze. Pęcherze, powstające przy tym w wyniku procesu chemicznego, odprowadzane są przez membranę 7. [0021] Po dokonanym utwardzeniu element konstrukcyjny wyjmuje się z formy, przy czym ręcznie usuwa się wszystkie technologiczne elementy pomocnicze, a w końcu wyjmuje się z narzędzia 3 element konstrukcyjny. [0022] Z powyższych wywodów wynika, że w znanym, opisanym na podstawie figury 1 sposobie membranę 7, działającą jako warstwa dystansowa tkaninę wentylacyjną 32 i nieprzepuszczalną dla powietrza folię 19 trzeba nakładać na element konstrukcyjny 1 albo na element 1 poprawiający rozlewność 1 pojedynczo i kolejno po sobie, co jest czasochłonne i ne- gatywnie wpływa na niezawodność procesu. [0023] Na podstawie figury 2 opisana zostanie poniżej pierwsza postać wykonania materiału płaskiego według wynalazku. [0024] W przypadku tego materiału płaskiego chodzi o laminat wielofunkcyjny 40, który przejmuje funkcje opisanej na figurze 1 membrany 7 i tkaniny wentylacyjnej 32. Laminat wielofunkcyjny 40 składa się z membrany 41, warstwy tekstylnej 42 i warstwy dystansowej [002] W przypadku membrany 41 chodzi o półprzepuszczalną, mikroporowatą, hydrofobową membranę poliuretanową, którą można stosować w niskotemperaturowej albo wysokotemperaturowej technologii VAP, albo o półprzepuszczalną, mikroporowatą, hydrofobową membranę z ekspandowanego PTFE, jaką

11 stosuje się zwłaszcza w wysokotemperaturowej metodzie VAP. Laminat wielofunkcyjny 40 nakłada się zgodnie ze strukturą z figury 1 na półprodukt 1 albo ewentualnie na element 1 poprawiający rozlewność (figura 1) w taki sposób, że membrana 41 leży na zwróconej ku półproduktowi 1 stronie laminatu wielofunkcyjnego 40. Membrana 41 jest z jednej strony nieprzepuszczalna dla materiału osnowy (żywicy) wprowadzonego do przestrzeni wewnętrznej 2, jednak przepuszczalna dla gazów, dlatego można poprzez membranę 41 wytworzyć próżnię w przestrzeni wewnętrznej 2 i przez membranę 41 mogą wychodzić gazy. [0026] Warstwa tekstylna 42 nalaminowana na membranę 41 służy w pierwszym rzędzie do wzmocnienia membrany 41. Warstwa tekstylna 42 może być wykonana z tkaniny, dzianiny, włókniny 1 albo materiału dziewiarskiego. Jako materiał na warstwę tekstylną 42 można zastosować zwłaszcza poliester, poliamid, aramid albo polipropylen. W każdym razie warstwa tekstylna 42 wykonana jest w taki sposób, by nie było niepożądanego wpływu na gazprzepuszczalność membrany 41. Połączenie między membraną 41 a warstwą tekstylną 42 może być wykonane w procesie laminowania, w którym stosuje się sieciowany wilgocią system klejów poliuretanowych albo zwykłe kleje termiczne. Klej można przy tym nanosić także punktowo, aby w jak najmniejszym stopniu oddziaływać negatywnie na gazoprzepuszczalność membrany [0027] Warstwa dystansowa 43 przejmuje zadanie tkaniny wentylacyjnej 32 (figura 1) i jest tak ukształtowana, że naniesiona na warstwę dystansową 43, nieprzepuszczalna dla gazów folia 44 jest utrzymywana w odstępie od warstwy tekstylnej 42, gdy w przestrzeni między folią 44 a warstwą 30 tekstylną 42 (względnie membraną 41) wytworzona zostanie

12 11 próżnia. Warstwa dystansowa 43 składa się w przykładzie wykonania z figury 2 z pojedynczych, oddzielonych od siebie elementów dystansowych 4, które są rozmieszczone we wzajemnym odstępie na warstwie tekstylnej 42. Wysokość warstwy dystansowej 43 może wynosić między 170 μm i 00 μm. Elementy dystansowe 4 są usytuowane w taki sposób, że przy wytwarzaniu próżni w przestrzeni 27 (figura 1) gazy mogą w miarę możliwości bez przeszkód przepływać na wskroś między elementami dystansowymi 4 równolegle do głównej płaszczyzny laminatu wielofunkcyjnego 40. Elementy dystansowe 4 mogą stanowić na 1 przykład wypustki z pianki. Ponadto możliwe jest też, że warstwa dystansowa 43 wykonana jest z tekstylnej tkaniny, dzianiny lub plecionek o wysokiej gazoprzepuszczalności. Warstwa dystansowa 43 jest trwale połączona z warstwą tekstylną 42, przy czym w zależności od materiału można stosować typowe techniki klejenia. [0028] Laminat wielofunkcyjny 40 przedstawiony na figurze 2 składa się zatem z trwałego kompozytu, złożonego z membrany 41, warstwy tekstylnej 42 i warstwy dystansowej 43. W tej postaci wykonania wymagane jest, by przedstawioną na figurze 3, nieprzepuszczalną dla powietrza folię 44 nałożyć jeszcze później na warstwę dystansową 43. [0029] Na figurze 3 widać drugą postać wykonania laminatu wielofunkcyjnego 40' według wynalazku, która różni się od 2 postaci wykonania przedstawionej na figurze 2 tylko tym, że nieprzepuszczalna dla powietrza folia 44 jest już stałą częścią składową laminatu wielofunkcyjnego 40'. Folia 44 jest przy tym trwale połączona, zwłaszcza sklejona, z górną stroną warstwy dystansowej 43, względnie elementów dystansowych 4, 30 tworząc w ten sposób czwartą warstwę laminatową. Pozostała

13 12 budowa laminatu wielofunkcyjnego 40', mianowicie membrana 41, warstwa tekstylna 42 i warstwa dystansowa 43, jest identyczna z budową na figurze 2, wobec czego odsyła się do tamtejszego opisu. [0030] Laminat wielofunkcyjny 40' ma w porównaniu do laminatu wielofunkcyjnego 40 tę zaletę, że zbędne jest też oddzielne, późniejsze ręczne nakładanie nieprzepuszczalnej dla gazów folii 44, co przyśpiesza uszczelnienie względem otoczenia przestrzeni 27, w której wytwarza się próżnię, i zapewnia optymalne przyleganie folii 44 do warstwy dystansowej Trans-Textil GmbH 2. EADS Deutschland GmbH Pełnomocnik:

14 84P29180PL00 EP B1 Zastrzeżenia patentowe 1. Wielowarstwowy, elastyczny materiał płaski do ograniczania przestrzeni doprowadzania osnowy przy wytwarzaniu wzmocnionych włóknami elementów konstrukcyjnych z tworzywa sztucznego z półproduktów (1) z kompozytu włóknistego, za pomocą metody iniekcyjnej do iniekcji materiału osnowy, przy czym materiał płaski ma gazoprzepuszczalną, lecz nieprzepuszczalną dla osnowy membranę (41), nieprzepuszczalną dla gazów folię (44) oraz warstwę dystansową (43) o wysokiej gazoprzepuszczalności, która jest umieszczona między membraną (41) a folią (44) i utrzymuje folię (44) w odstępie od membrany (41), gdy między membraną (41) a folią (44) wytwarzane jest podciśnienie, znamienny tym, że - membrana (41) składa się z półprzepuszczalnej, mikroporowatej membrany poliuretanowej albo półprzepuszczalnej, mikroporowatej membrany z ekspandowanego PTFE, na którą nalaminowana jest wzmacniająca membranę (41) warstwa tekstylna (42), - warstwa dystansowa (43) umieszczona jest na warstwie tekstylnej (42), a - mikroporowata membrana (41), warstwa tekstylna (42) oraz warstwa dystansowa (43) wykonane są razem w postaci laminatu wielofunkcyjnego (40, 40') i przez to trwale ze sobą połączone. 2. Materiał płaski według zastrz. 1, znamienny tym, że folia (44) jest połączona trwale z warstwą dystansową (43), wobec czego również folia (44) stanowi część laminatu wielofunkcyjnego (40').

15 14 3. Materiał płaski według zastrz. 1 albo 2, znamienny tym, że warstwa dystansowa (43) ma dużą liczbę pojedynczych, ukształtowanych w postaci wzniesień elementów dystansowych (4). 4. Materiał płaski według jednego z poprzednich zastrz., znamienny tym, że warstwa dystansowa (43) ma grubość od 170 do 00 μm. 1. Trans-Textil GmbH 2. EADS Deutschland GmbH Pełnomocnik:

16