15. Wpływ podkładek na jakość owoców winorośli odmiany Regent

Transkrypt

1 15. Wpływ podkładek na jakość owoców winorośli odmiany Regent The influence of rootstocks on quality of fruit grapes Regent cultivar Kamila Mijowska, Ireneusz Ochmian Katedra Ogrodnictwa, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Opiekun naukowy: dr hab. inż. Ireneusz Ochmian Kamila Mijowska: kamila.mijowska@zut.edu.pl Słowa kluczowe: Vitis, skład chemiczny, barwa STRESZCZENIE Od tysięcy lat znana jest w świecie winna latorośl i produkty wynikające z przerobu jej owoców Winorośl zdobywa coraz większą popularność także w Polsce. Na największą skalę uprawia się krzewy tego gatunku na owoce wykorzystywane do przetwórstwa, z których powstaje głównie wino. W odróżnieniu od innych krajów europejskich, w Polsce nie wprowadzono dotychczas ustawy nakazującej szczepienie odmian uprawnych na podkładkach odpornych na filokserę. Podkładki jednak stosuje się w celu poprawy wzrostu krzewu, wydajności i jakości plonu. Celem pracy była ocena wpływu różnych podkładek (Sori, 125AA, Bőrner, 5BB, ) na jakość owoców winorośli odmiany Regent. Badania przeprowadzono w Sadowniczej Stacji Badawczej Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie, znajdującej się w Ostoji. Określono parametry fizyczne i chemiczne owoców, barwę skórki bez nalotu oraz zmiany barwy soku winogronowego w trakcie maceracji. Przeprowadzone badania wykazały wpływ zastosowanych podkładek na jakość owoców. Najmniejszą masą 100 owoców i największą zawartością ekstraktu cechowały się jagody z krzewów rosnących na podkładkach Sori i 125AA. Najwyższą kwasowością charakteryzowały się owoce z krzewów winorośli szczepionych na podkładce 5BB. Owoce z krzewów rosnących na podkładkach Sori i 5BB miały istotnie większy poziom kwasu L-askorbinowego. Sok ze świeżo wyciśniętych owoców był ciemny, ale nie zaobserwowano istotnego wpływu podkładki na intensywność tej barwy. W trakcie maceracji sok rozjaśnił się, a jego barwa zmieniła się w kierunku niebieskiej, na co wskazuje wartość parametru b*. 1. WSTĘP Winorośl (Vitis vinifera) to roślina uprawiana od czasów starożytnych. Związane jest to z dużym znaczeniem tego gatunku dla ludzi zarówno ze względów konsumpcyjnych jak i z powodów kulturowych (Censi i in. 2014). W drugiej połowie XIX wieku nastąpiło drastyczne załamanie produkcji. Do Europy przypadkowo wprowadzono filokserę (Daktulosphaira vitifoliae Fitch), która stopniowo zaczęła niszczyć tutejsze winnice (Garnett i in. 2001). Rozwiązaniem problemu stały się wyselekcjonowane amerykańskie podkładki z rodzaju Vitis sp., które do dzisiaj uważane są za najbardziej skuteczny środek ochrony przed filokserą (Vršič i in. 2015). Podkładka definiowana jest jako system korzeniowy winorośli, na którym szczepi się pożądaną odmianę (Ozden i in. 2010). Wykorzystanie podkładek znacząco wzrosło na całym świecie od lat 70 (Koundouras i in. 2008; Paranychianakis i in. 2004). Na poprawę jakości owoców wpływa przede wszystkim umiarkowane prowadzenie pędów winorośli z odpowiednią ekspozycją na światło owoców i liści w strefie inicjacji kwiatowej. Działania te mogą być wspierane przez zastosowanie odpowiedniej podkładki (Cousins 2009). Na obszarach wolnych od filoksery stosowanie podkładki jest uzasadnione, jeśli może poprawić wydajność plonowania winorośli i jakość owoców przez: 1) obniżenie rozmiaru winorośli spowodowanego stresem wodnym, 2) regulację pobierania wybranych składników odżywczych, 3) poprawę mrozoodporności niezależnie od wielkości krzewu, 4) skrócenie okresu wegetatywnego (Reynolds i Wardle 2001). Podsumowując, podkładka jest jednym z głównych czynników wpływających na wzrost winorośli, wydajność plonu (Keller i in. 2001), wigor, jakość owoców i inne parametry fizjologiczne (Koundouras i in. 2008; Paranychianakis i in. 2004). Odmiana Regent została wyselekcjonowana w 1967 roku. Owoce tej odmiany mają ciemne zabarwienie skórki, a wina ciemnoczerwoną barwę. Odmiana ta jest odporna na choroby grzybowe. Owoce cechuje wczesne dojrzewanie i bogactwo tanin (Ehrhardt i in. 2014). Strona 92

2 Celem pracy było określenie wpływu pięciu podkładek (Sori, 125AA, Bőrner, 5BB, ) na jakość owoców winorośli odmiany Regent. Określono parametry fizyczne i chemiczne owoców, barwę skórki bez nalotu oraz zmiany barwy soku winogronowego w trakcie maceracji. 2. MATERIAŁ I METODY Badania zostały przeprowadzone w Sadowniczej Stacji Badawczej Katedry Ogrodnictwa Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie. Krzewy badanych odmian posadzono w rozstawie 2,3 x 1,1 m w glebie, która została sklasyfikowana do rzędu gleb brunatnych właściwych; rodzaju pył piaszczysty III klasy bonitacyjnej. Gleba była średnio zasobna w potas i fosfor oraz zasobna w magnez. Corocznie wiosną stosowano nawożenie azotowe w dawce 60 kg N na hektar wraz z nawadnianiem za pomocą linii kroplującej Drip-line. Charakterystyka zastosowanych podkładek Sori (V. solonis = V. acerifolia x V. riparia): podkładka polecana na stanowiska bardzo wilgotne. Wytrzymuje często zmieniające się warunki wilgotności gleby, polecana szczególnie na gleby ciężkie, gliniaste z zalegającą w niej wodą. 5BB: podkładka o bardzo szerokiej tolerancji na warunki glebowe. Rosnąc na glebach ciężkich może wydłużyć okres wegetacji. Duża siła wzrostu niekorzystnie wpływa na kwitnienie odmian wrażliwych i sugeruje umiarkowane nawożenie, ponieważ wzrost może okazać się zbyt silny. Podnosi plenność naszczepionych odmian. 125AA: odpowiednia na wszystkie gleby z wyjątkiem słabych i bardzo płytkich. Wzrost średni lub duży, ale mniejszy niż 5BB, co jest dobrym wyborem dla prowadzenia krzewów w systemach o szerokiej rozstawie. Może nieznacznie opóźniać wegetację : podkładka polecana na wapienne, bogate w humus, żyzne gleby. Wrażliwa na glebach ciężkich i zbitych w przypadku suszy. Często rośnie słabiej przez pierwsze 2-3 lata. Klon Couderc stosowany jest do kombinacji jakościowych z odmianami typu Pinot. Bőrner: z powodu udziału Vitis cinerea w krzyżówce ma wysoką tolerancję na suszę. Dobra na gleby lekkie, mocno się nagrzewające, przepuszczalne i przewiewne. Podatna na chlorozę, zwłaszcza na glebach cięższych. Może przyśpieszać dojrzewanie owoców. Jako jedna z niewielu całkowicie odporna na filokserę. W doświadczeniu określono parametry fizyczne owoców i ich skład chemiczny. Pomiary wykonano bezpośrednio po zbiorze na próbie 100 losowo wybranych owoców. Jagody odszypułkowano i zważono (waga firmy RADWAG WPX 4500), w celu określenia masy jednostkowej owoców. Barwę powierzchni owoców, po usunięciu na nich nalotu woskowego, zmierzono przy pomocy urządzenia firmy Konica Minolta CM-700D w systemie CIE L*a*b*. W celu określenia składu chemicznego owoce zostały zmiażdżone w osobnych pojemnikach. Z każdej miazgi pobrano próbki soku winogronowego do następujących analiz: zawartość ekstraktu, odczyn ph, kwasowość całkowita, kwas L-askorbinowy. Zawartość ekstraktu ogólnego zmierzono za pomocą refraktometru elektronicznego PAL-1 (Atago Japonia). Przy pomocy urządzenia Pehametr Elmetron Polska zmierzono odczyn soku winogronowego. Kwasowość całkowitą owoców oznaczono metodą miareczkową w przeliczeniu na kwas cytrynowy (PN-90/A-75101/04), miareczkując wodny roztwór wyciągu z owoców 1N NaOH do punktu końcowego przy ph=8,1 (Pehametr Elmetron Polska). Zawartość kwasu L- askorbinowego określono requantometrem RQflex 10 (Merck) z wykorzystaniem pasków testowych. W doświadczeniu zmierzono również parametry barwy soku winogronowego (CIE L*a*b*) wykonane bezpośrednio po zmiażdżeniu owoców i w trakcie maceracji, kolejno po 24 godzinach i czterech dniach. Strona 93

3 Tab.1 Przebieg warunków pogodowych okresu wegetacyjnego (kwiecień-październik) lat w odniesieniu do wielolecia ( ). miesiące IV V VI VII VIII IX X średnia lata Temperatura (C O ) ,8 13,4 16,3 21,3 17,5 15,4 11,8 15, ,4 14,4 16,9 19,3 18,7 13,0 10,9 14, ,8 14,5 15,8 18,3 17,9 14,6 8,8 14, ,0 13,0 16,4 18,2 17,6 13,8 9,2 13,7 Opad (mm) ,5 85,3 26,5 70,8 104,6 80,9 32, ,8 88,1 112,5 50,4 35,9 43,9 45, ,3 25,3 44,1 114,8 56,6 31,4 42, ,7 62,9 48,2 69,6 74,2 58,7 37,3 391 Usłonecznienie (godziny) Na podstawie analizy zgromadzonych danych metrologicznych stwierdzono wyższą średnią temperaturę okresu wegetacyjnego we wszystkich latach doświadczenia ( ) w porównaniu do okresu wielolecia. Wyjątkowo wysokim odchyleniem średniej temperatury od wielolecia charakteryzował się rok 2014, a zwłaszcza miesiąc lipiec, który był cieplejszy o 3,1 C. Opady były zróżnicowane w latach i poszczególnych miesiącach. Dużymi różnicami w ilości opadów charakteryzował się czerwiec w roku 2013 opady deszczu były prawie 2,5 razy większe w porównaniu do wielolecia. Niedobory wody w glebie były uzupełniane za pomocą linii kroplujących na podstawie wskazań tensjometrów glebowych. Liczba godzin promieniowania słonecznego również była zmienna w latach i miesiącach. Największe usłonecznienie wystąpiło w okresie wegetacyjnym 2012, zaś najmniejsze w 2013, 99 godzin poniżej średniej dla wielolecia. Między długością godzin słonecznych w latach 2012 i 2013 było 209 godzin różnicy. Największe usłonecznienie w miesiącach IV-VI odnotowano w roku 2012, znacznie powyżej średnich wieloletnich. Podobnie było w lipcu i sierpniu 2014 roku oraz we wrześniu i październiku , kiedy odchylenia od średniej temperatury wieloletniej były największe. W celu określenia różnic została przeprowadzona dwuczynnikowa analiza wariancji, a następnie wykonano ocenę istotności różnic przy użyciu testu Tukeya. Analizy statystyczne przeprowadzono za pomocą oprogramowania STATISTICA. 3. Wyniki i dyskusja Istotnymi czynnikami wpływającymi na jakość owoców winorośli są m.in. klimat, gleba i technologia uprawy.?dobór odpowiedniej podkładki może dodatkowo przyczynić się do poprawy ich jakości. W celu porównania parametrów fizycznych i chemicznych jagód zebranych z krzewów szczepionych na różnych podkładkach, bezpośrednio po zbiorze wykonano pomiary masy 100 owoców, zawartości ekstraktu, ph soku, kwasowości całkowitej i kwasu L-askorbinowego (Tab. 2). Ponadto oceniono barwę skórki jagód bez nalotu (Tab. 3) i zmiany rozkładu barwy w trakcie czterech dni maceracji (Tab. 4). Zaobserwowano istotne różnice parametrów chemicznych i masy owoców w ocenianym okresie, latach W roku 2012, który cechował się najniższymi średnimi temperatury i sumy opadów z miesięcy IV- X (Tab. 1), owoce były istotnie mniejsze (189 g) i uboższe w kwas L-askorbinowy (126 mg 1000 ml -1 ). W tym samym okresie wegetacyjnym, odnotowano także największą liczbę godzin promieniowania słonecznego (1536), co z kolei mogło korzystnie wpłynąć na zasobność owoców w ekstrakt (19,9 Analogicznie zauważono, że w roku 2013 kiedy usłonecznienie było na najniższym poziomie (1327 godz.), zawartość Strona 94

4 ekstraktu (19,0 %) była istotnie niższa wobec pozostałych lat. Ponadto w roku 2013 zebrano najbardziej wyrośnięte jagody (masa 100 owoców wynosiła 212 g). Owoce te charakteryzowały się również istotnie wyższymi poziomami kwasowości całkowitej (7,45 g 1000 ml -1 ) i kwasu L-askorbinowego (160 mg 1000 ml -1 ). Zauważono istotny wpływ zastosowanych podkładek winorośli na kształtowanie się parametrów jakościowych owoców. Odmiana Regent zaszczepiona na podkładkach 5BB, i Bőrner wytworzyła owoce o większej masie (odpowiednio 219 g, 215 g i 208 g) w porównaniu do krzewów rosnących na podkładkach Sori (186 g) i 125AA (178 g). Według doniesień Pulko i in. (2012), jagody odmiany Sauvignon Blanc szczepione na podkładce Bőrner miały największą masę 100 owoców (241 g), natomiast szczepione na podkładce 5BB 208 g. Analizując parametry chemiczne zauważono zależność między dwoma z nich im wyższy poziom ekstraktu tym niższa zawartość kwasowości ogólnej. Adekwatnie do tego, owoce pozyskane z krzewów rosnących na podkładkach Sori i 125AA, mające najwięcej ekstraktu (odpowiednio 20,0 % i 19,8 %), charakteryzowały się najniższą zawartością kwasów (odpowiednio 7,05 g 1000 ml -1 i 7,15 g 1000 ml -1 ). Tym samym, najniższym poziomem ekstraktu (19,1 % i 19,2 %) i najwyższą kwasowością (7,45 g 1000 ml -1 i 7,58 g 1000 ml -1 ) cechowały się jagody pozyskane z winorośli szczepionych na podkładkach Bőrner, i 5BB. Różnice w parametrze kwasowości całkowitej między tymi podkładkami były istotne. Z kolei te same podkładki ujęte w doświadczeniach Pulko i in. (2012), nie wpływały istotnie na kształtowanie się tego wskaźnika w białych owocach Sauvignon Blanc uprawianych w Słowenii. Otrzymana zawartość ekstraktu odmiany Regent była znacznie wyższa w porównaniu z wynikami Gąstoła (2015) 18,3 Bx, natomiast istotnie niższa w odniesieniu do odmiany Shiraz szczepionej na podkładce 5BB Kober 23,36 Bx (Krstic i in. 2005). Odczyn soku winogronowego był na zróżnicowanym poziomie, w zależności od zastosowanej podkładki oraz roku badań. Zdecydowanie najniższym cechowały się owoce zebrane w roku 2013 (3,70). W doświadczeniu własnym także zawartość kwasu L-askorbinowego kształtowała się na różnych poziomach. Największe jego ilości występowały w jagodach winorośli rosnących na podkładkach Sori (158 mg 1000 ml -1 ) i 5BB (157 mg 1000 ml -1 ), zaś najmniejsze w owocach z krzewów szczepionych na podkładce 125AA (116 mg 1000 ml -1 ). W doświadczeniu oceniono również wpływ podkładki na barwę skórki owoców mierzoną bez nalotu woskowego oraz barwę soku mierzonego bezpośrednio po wyciśnięciu jagód i poddanego kilkudniowej maceracji. W przypadku czerwonych odmian winorośli o znaczeniu przetwórczym, zawartość barwników pełni istotną rolę w dalszej obróbce surowca. Na podstawie analizy uśrednionych danych nie stwierdzono znaczących różnic w wybarwieniu skórki jagód między zastosowanymi podkładkami (Tab. 3). Skórka odmiany Regent była znacznie ciemniejsza niż skórka owoców winorośli odmian Merlot, Pinot Noir i Mavrud, a ponadto cechowały ją większe zawartości barwy czerwonej i niebieskiej co stwierdzono, porównując omawiane doświadczenie z doniesieniami Ochmiana i in. (2013). Zauważono natomiast wpływ warunków klimatycznych poszczególnych lat na kształtowanie się parametrów barwy L* (intensywność barwy), a* (-a* barwa zielona, +a* barwa czerwona) i b* (-b* barwa niebieska, +b* barwa żółta). Owoce zebrane w roku najbardziej słonecznym (2012) cechowały się najciemniejszym wybarwieniem skórki (L* - 19,60) i najwyższym wskaźnikiem a* (5,94). Z kolei w roku 2013, kiedy odnotowano najmniej godzin bezpośredniego promieniowania słonecznego, jagody były najjaśniejsze (L* - 23,93) i charakteryzowały się najniższym parametrem b* (-17,07). Najmniejsze zawartości barwy niebieskiej i czerwonej odnotowano w owocach zebranych w roku Strona 95

5 Tab. 2 Parametry fizyczne i chemiczne owoców winorośli odmiany Regent w zależności od zastosowanej podkładki. Podkładka (A) Sori 125AA Bőrner 5BB Średnia masa 100 owoców (g) Rok (B) Średnia NIR α 0,05 A - 16 B - 17 AxB - 20 zawartość ekstraktu (%) ,5 20,7 19,4 19,1 19,9 19, ,4 18,7 18,4 18,8 19,5 19, ,2 20,1 19,6 19,8 19,7 19,9 Średnia 20,0 19,8 19,1 19,2 19,7 NIR α 0,05 A - 0,5 B - 0,5 AxB - 0,7 odczyn soku (ph) ,87 3,92 3,84 3,72 3,74 3, ,78 3,69 3,70 3,65 3,68 3, ,84 3,81 3,78 3,86 3,86 3,83 Średnia 3,83 3,81 3,77 3,74 3,76 NIR α 0,05 A - 0,08 B - 0,10 AxB - 0,11 kwasowość całkowita (g 1000 ml -1 ) ,98 7,03 7,26 7,57 7,34 7, ,08 7,26 7,59 7,73 7,58 7, ,10 7,17 7,50 7,44 6,97 7,24 Średnia 7,05 7,15 7,45 7,58 7,30 NIR α 0,05 A - 0,11 B - 0,13 AxB - 0,17 kwas L-askorbinowy (mg 1000 ml -1 ) Średnia NIR α 0,05 A - 17 B - 23 AxB - 27 Barwa soku zmierzona bezpośrednio po zmiażdżeniu owoców (Tab. 4), była podobna we wszystkich przypadkach. Niewielkie zmiany zaobserwowano podczas maceracji. Po 24 godzinach procesu sok z owoców pochodzący z winorośli szczepionej na podkładce Bőrner był jaśniejszy, a parametry a* i b* kształtowały się na wyższym poziomie w stosunku do pozostałych podkładek. We wszystkich przypadkach, po czterech dniach maceracji sok winogronowy znacznie pojaśniał (parametr L*), wartość parametrów wskazujących na barwę czerwoną (a*) wyraźnie spadła, znacznie wzrosła natomiast zawartość barwników odpowiedzialnych za kolor niebieskiej (b*). Strona 96

6 Tab. 3 Barwa skórki owoców bez nalotu w zależności od zastosowanej podkładki (w systemie CIE L*a*b*) Podkładka (A) Parametr Rok (B) Średnia L* 18,97 24,58 23,17 22,24 Sori a* 6,20 5,32 3,45 4,99 b* -15,60-17,00-12,30-14,97 L* 19,31 24,13 22,83 22,09 125AA a* 5,99 4,53 3,42 4,65 b* -15,82-17,11-11,34-14,76 L* 20,44 22,70 22,56 21,90 Bőrner a* 6,34 5,11 3,17 4,87 b* -13,79-16,78-13,58-14,72 L* 19,76 23,91 21,80 21,82 5BB a* 5,68 4,89 3,04 4,54 b* -14,77-16,43-13,79-15,00 L* 19,54 24,33 21,62 21, a* 5,49 4,77 2,68 4,31 b* -15,94-18,05-12,45-15,48 L* 19,60 23,93 22,40 21,98 Średnia a* 5,94 4,92 3,15 4,67 b* -15,18-17,07-12,69-14,99 L* A - 1,04 B - 1,27 AxB - 1,45 NIR α 0,05 a* A - 0,76 B - 0,84 AxB - 0,98 b* A - 0,88 B - 0,93 AxB - 1,11 Tab. 4 Kształtowanie się barwy soku winogronowego bezpośrednio po zmiażdżeniu owoców i w czasie maceracji w zależności od zastosowanej podkładki (średnia z lat ). sok bezpośrednio po Maceracja Podkłada zmiażdżeniu owoców 1 dzień 4 dzień L* a* b* L* a* b* L* a* b* Sori 12,53 7,89 1,46 6,40 7,42 1,85 21,19 3,38-13,13 125AA 12,65 7,49 0,52 7,46 7,95 1,88 21,25 3,36-13,18 Bőrner 12,87 7,76 1,42 8,88 9,34 2,42 21,00 3,15-12,49 5BB 12,19 7,94 1,06 6,74 7,11 1,54 20,51 2,96-12, ,24 8,50 1,09 7,15 8,56 1,28 21,33 2,50-13,45 Średnia 12,50 7,92 1,11 7,33 8,08 1,79 21,06 3,07-12,95 4. Podsumowanie Podkładka Sori wpłynęła na zwiększenie zawartości ekstraktu i kwasu L-askorbinowego w owocach oraz obniżenie poziomu kwasowości całkowitej. Owoce zebrane z krzewów odmiany Regent posadzonych na tej podkładce charakteryzowały się niewielką masą. Najwyższą kwasowość całkowitą, ale niski poziom ekstraktu miały owoce tej samej odmiany zebrane z krzewów szczepionych na podkładce 5BB. W roku 2012, cechującym się najniższymi średnimi temperatury i sumy opadów, w porównaniu do pozostałych lat badań i do wielolecia, ale największą liczbą godzin promieniowania słonecznego, owoce były bogatsze w ekstrakt, natomiast znacznie mniejsze i mniej zasobne w kwas L-askorbinowy. W roku 2013 zebrano największe jagody o niskim poziomie ekstraktu, a zarazem o wyższej kwasowości całkowitej i kwasu L-askorbinowego,. Rok ten charakteryzował się najmniejszym usłonecznieniem okresu wegetacyjnego. Nie stwierdzono znaczących różnic w wybarwieniu skórki jagód pochodzących z krzewów odmiany Regent szczepionych na różnych podkładkach. Również parametry barwy soku uzyskanego z owoców zebranych z badanych podkładek, w trakcie procesu maceracji były na zbliżonym poziomie. Strona 97

7 5. Literatura Censi P, Saiano F, Pisciotta A, et al. (2014) Geochemical behavior of rare earths in Vitis vinifera grafted onto different rootstock and growing on several soils. Science of the Total Environment : Cousins P (2009) Using rootstocks to enhance grape and wine quality and vineyard sustainable practices. In: Proceedings of the Texas Viticulture & Enology Research Symposium, June 2 3, Granbury, Texas, Ehrhardt C, Arapitsas P, Stefanini M, et al. (2014) Analusis of the phenolic composition of fungus-resistant grape varieties cultivated in Italy and Germany using UHPLC-MS/MS. Journal of Mass Spectrometry 49: [(wileyonlinelibrary.com) DOI /jms.3440]. Gąstoł M (2015) Vineyard performance and fruit quality of some interspecific grapevine cultivars in cool climate conditions. Folia Horticulturae 27(1): [DOI: /fhort ]. Granett J, Walker MA, Kocsis L, et al. (2001) Biology and management of grape phylloxera. Annual Review of Entomology 46: Keller M, Kummer M, Vasconcelos MC (2001) Soil nitrogen utilization for growth and gas exchange by grapevines in response to nitrogen supply and rootstock. Australian Journal of Grape and Wine Research 7: Koundouras S, Tsialtas IT, Zioziou E, et al. (2008) Rootstock effects on the adaptive strategies of grapevine (Vitis vinifera L. cv. Cabernet-Sauvignon) under contrasting water status: Leaf physiological and structural responses. Agriculture, Ecosystems & Environment 128: Krstic M, Kelly G, Hannah R, et al. (2005) Manipulating grape composition and wine quality through the use of rootstocks. In: Proceedings of the Grapevine Rootstocks: Current Use, Research, and Application, 2005 Rootstock Symposium, Osage Beach, Missouri, February 5, Eds. Cousins P, Striegler RK, Ochmian I, Angelov L, Chełpiński P, et al. (2013) The characteristics of fruits morphology, chemical composition and colour changes in must during maceration of three grapevine cultivars. Journal of Horticultural Research 21(1): [DOI: /johr ]. Ozden M, Vardin H, Simsek M, et al. (2010) Effects of rootstocks and irrigation levels on grape quality of Vitis vinifera L. cv. Shiraz. African Journal of Biotechnology 9(25): Paranychianakis NV, Aggelides S, Angelakis AN (2004) Influence of rootstock, irrigation level and recycled water on growth and yield of Soultanina grapevines. Agricultural Water Management 69: Pulko B, Vršič S, Valdhuber J (2012) Influence of various rootstock oon the yield and grape composition of Sauvignon Blanc. Czech Journal of Food Sciences. 30(5): Reynolds AG, Wardle DA (2001) Rootstocks impact vine performance and fruit composition of grapes in British Columbia. Hort Technology 11(3): Vršič S, Pulko B, Kocsis L (2015) Factors influencing grafting success and compatibility of grape rootstocks. Scientia Horticulturae 181: Strona 98