WPŁYW WODNEGO WYCIĄGU Z AKSAMITKI (TAGETES PATULA NANA) NA WYSTĘPOWANIE SZKODLIWEJ ENTOMOFAUNY NA KAPUŚCIE BIAŁEJ

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "WPŁYW WODNEGO WYCIĄGU Z AKSAMITKI (TAGETES PATULA NANA) NA WYSTĘPOWANIE SZKODLIWEJ ENTOMOFAUNY NA KAPUŚCIE BIAŁEJ"

Radosław Olejniczak
6 lat temu
Przeglądów:

1 Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 48 (2) 2008 WPŁYW WODNEGO WYCIĄGU Z AKSAMITKI (TAGETES PATULA NANA) NA WYSTĘPOWANIE SZKODLIWEJ ENTOMOFAUNY NA KAPUŚCIE BIAŁEJ BEATA JANKOWSKA Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Wydział Ogrodniczy Katedra Ochrony Roślin Al. 29 Listopada 54, Kraków jankowskab@ogr.ar.krakow.pl I. WSTĘP Stosowanie chemicznych środków ochrony roślin powoduje nieodwracalne zmiany w biocenozie i negatywnie wpływa na jakość produktów rolniczych. Do najbardziej schemizowanych w naszym kraju należą uprawy warzyw kapustowatych, gdyż związana jest z nimi szczególnie liczna grupa agrofagów. Coraz powszechniej stosowana w praktyce ekologiczna metoda uprawy, zakłada zastępowanie syntetycznych pestycydów preparatami pochodzenia naturalnego. W Polsce prowadzi się wiele badań nad przydatnością preparatów uzyskanych z roślin w zwalczaniu wielu szkodników (Wawrzyniak 1994, 1996; Achremowicz 1995; Achremowicz i Cież 1998). Celem pracy była ocena wpływu wodnego wyciągu z aksamitki niskiej pełnej (Tagetes patula nana) na występowanie szkodliwej entomofauny na kapuście białej w warunkach polowych. II. MATERIAŁ I METODY Badania prowadzono w latach na terenie Stacji Doświadczalnej w Mydlnikach koło Krakowa. W doświadczeniu wykorzystano późną kapustę głowiastą białą odmiany Bently F1 i aksamitkę niską pełną T. patula nana odmiany Kolombina. Wyciąg sporządzano zalewając 50 g zmielonego suszu 100 ml wody na 24 godziny (Wawrzyniak 1996). Po przesączeniu przez muślin, dla zwiększenia zwilżalności dodawano kilka kropli Superamu 10 AL. Na powierzchni obsadzonej kapustą wyznaczono 3 poletka powtórzenia (3 3 m), na których rośliny były od posadzenia co tydzień traktowane wyciągiem, oraz 3 stanowiące kontrolę. Na każdym z poletek co tydzień przeglądano 10 wyznaczonych roślin. Do porównania istotności różnic wykorzystano test Studenta (α < 0,05).

2 Wpływ wyciągu z Tagetes na entomofaunę kapusty 725 III. WYNIKI I ICH OMÓWIENIE Podczas obydwóch lat badań na roślinach traktowanych wyciągiem z aksamitki obserwowano mniej mszycy kapuścianej Brevicoryne brassicae L. Istotne różnice widoczne były zarówno w liczbie mszyc uskrzydlonych zasiedlających rośliny, jak też w liczebności mszyc na roślinach podczas całego sezonu (tab. 1, rys. 1). Obecność w pobliżu kapusty aksamitki może maskować jej zapach i działać odstraszająco (Rovira 1969; Jankowska 2007). Podobne działanie może mieć pokrycie liści rośliny żywicielskiej wyciągiem. Wyciągi mogą też powodować śmiertelność mszyc, już znajdujących się na roślinach (Achremowicz 1995; Achremowicz i Cież 1998). Podczas badań obserwowano także żerujące na roślinach chrząszcze pchełek ziemnych. Stwierdzono występowanie dwóch gatunków pchełek: pchełki smużkowanej (Phyllotreta nemorum L.) i pchełki czarnej (P. atra Fabr.). Istotnie mniejszą liczbę chrząszczy zanotowano na kapuście traktowanej Tabela 1. Porównanie występowania niektórych fitofagów na roślinach nie opryskiwanych i pryskiwanych wodnym wyciągiem z aksamitki (T. patula) ( ) Table 1. Comparison of the occurrence some pests on the untreated and treated with water extract from T. patula cabbage plants ( ) Gatunek fitofaga Species of pest B. brassicae mszyce uskrzydlone winged forms Lata Years średnia liczba na roślinę mean number per plant K T K T 1,8 b 0,22 a 0,67 b 0,15 a B. brassicae 161,1 b 62,06 a 20,93 b 3,82 a Phyllotreta sp. chrząszcze beetles P. rapae jaja eggs P. brassicae złoża jaj/jaja egg clusters/eggs M. brassicae złoża jaj/jaja egg clusters/eggs P. xylostella gąsienice i poczwarki larvae and pupae średnia liczba na 30 roślin mean number per 30 plants K T K T 10,4 b 1,1 a 15,1 b 0,9 a 2,2 a 0,6 a 6,3 a 0,9 a 1/61 0 1/42 0 3/ / ,6 a 1 a 5,2 b 0,7 a Wartości oznaczone tymi samymi literami nie różnią się istotnie statystycznie (α < 0,05) Means followed by the same letter are not significantly different (α < 0.05) K kontrola kapusta nieopryskiwana control untreated cabbage T kapusta opryskiwana wodnym wyciągiem z aksamitki Tagetes cabbage treated with water extract from Tagetes

3 726 Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 48 (2) 2008 Rys. 1. Dynamika liczebności mszycy kapuścianej (B. brassicae) na roślinach nie opryskiwanych Fig. 1. Population dynamics of cabbage aphid (B. brassicae) on the untreated and treated with water extract from Tagetes cabbage plants ( )

4 Wpływ wyciągu z Tagetes na entomofaunę kapusty 727 Rys. 2. Dynamika występowania pchełek ziemnych (Phyllotreta sp.) na roślinach nie opryskiwanych Fig. 2. Population dynamics of flea beetles (Phyllotreta sp.) on the untreated and treated with water extract from Tagetes cabbage plants ( ) Rys. 3. Dynamika składania jaj przez bielinka rzepnika (P. rapae) na roślinach nie opryskiwanych Fig. 3. Egg-laying dynamics of small white butterfly (P. rapae) on the untreated and treated with water extract from Tagetes cabbage plants ( )

5 728 Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 48 (2) 2008 wyciągiem z aksamitki (tab. 1, rys. 2). Na roślinach traktowanych wyciągiem obserwowano również obniżenie liczebności szkodliwych motyli. Mniej było gąsienic i poczwarek tantnisia krzyżowiaczka P. xylostella (rys. 3, tab. 1), a różnica ta w 2006 roku była statystycznie istotna. Mniej było także jaj bielinka rzepnika P. rapae (rys. 4), a pojedyncze złoża jaj bielinka kapustnika P. brassicae obserwowano tylko na roślinach kontrolnych, podobnie jak nieliczne złoża jaj piętnówki kapustnicy M. brassicae (tab. 1). W badaniach Metspalu i wsp. (2003) wprowadzenie aksamitki do uprawy współrzędnej wpłynęło na istotne zmniejszenie liczby jaj bielinka kapustnika. Badaniami nad wpływem wyciągów z krajowych roślin na rozwój i żerowanie bielinka kapustnika zajmowały się Wawrzyniak (1994, 1996) oraz Wyrostkiewicz i Wawrzyniak (1993, 1997). Stwierdzały one negatywny wpływ niektórych badanych wyciągów na metabolizm gąsienic i ograniczenie ich żerowania. Powodowały też one wysoką śmiertelność jaj, a w warunkach polowych zabezpieczenie roślin przed składaniem jaj przez samice motyla. Rys. 4. Dynamika liczebności tantnisia krzyżowiaczka (P. xylostella) na roślinach nie opryskiwanych Fig. 4. Population dynamics of diamondback moth (P. xylostella) on the untreated and treated with water extract from Tagetes cabbage plants ( ) Obniżenie liczebności fitofagów na roślinach opryskiwanych wskazuje na możliwość wykorzystania wyciągu z aksamitki do ochrony przed fitofagami, szczególnie, że jak stwierdzili Mares i wsp. (2002), wyciąg z T. patula nana hamuje również rozwój patogenicznych grzybów, w tym szczególnie szarej pleśni (Botritis cinerea), powodującej duże straty podczas przechowywania kapusty. IV. WNIOSKI Przeprowadzone badania potwierdzają przydatność wodnego wyciągu z aksamitki Tagetes patula nana w ochronie kapusty białej przed fitofagami.

6 Wpływ wyciągu z Tagetes na entomofaunę kapusty 729 V. LITERATURA Achremowicz J Badania nowych aficydów pochodzenia roślinnego. Pestycydy 4: Achremowicz J., Cież W Doświadczenia nad skutecznością działania wyciągów z roślin stosowanych jako aficydy. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 353: Jankowska B Impact of intercropping white cabbage with Pot Marigold (Calendula officinalis L.) and French Marigold (Tagetes patula nana) on the occurrence of cabbage aphid (Brevicoryne brassicae L.), its parasitoid Diaeretiella rapae M Intosh and predatory Syrphidae. Aphids and Other Homopterous Insects 13: Mares D., Tosi B., Comagnoli C., Poli F Antifungal activity of Tagetes patula extracts. Pharmaceutical Biol. 40 (5): Metspalu L., Hiiesaar K., Jõgar K Plants influencing the behaviour of Larg White Butterfly (Pieris brassicae L.). Agron. Res. 1 (2): Rovira A.D Plant root exudates. Bot. Rev. 35: Wawrzyniak M Wpływ wyciągów z wybranych roślin z rodziny szorstkolistne (Boraginaceae) na żerowanie i rozwój bielinka kapustnika (Piersi brassicae L., Lepidoptera, Pieridae). Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 414: Wawrzyniak M Ocena działania wybranych ekstraktów roślinnych na bielinka kapustnika. ATR Bydgoszcz. Rozp. habil. Nr 70, 61 ss. Wyrostkiewicz K., Wawrzyniak M Wpływ wyciągów z dziko rosnących roślin na żerowanie stonki ziemniaczanej i bielinka kapustnika. Materiały 33. Sesji Nauk. Inst. Ochr. Roślin, cz. 2: Wyrostkiewicz K., Wawrzyniak M Wpływ frakcji garbnikowych uzyskanych z rdestów na żerowanie owadów. Prog. Plant Protection/Post. Ochr. Roślin 37 (2): BEATA JANKOWSKA EFFECT OF FRENCH MARIGOLD (TAGETES PATULA NANA) PLANT WATER EXTRACT ON THE OCCURRENCE OF PEST INSECTS ON WHITE CABBAGE SUMMARY In the the effect of the French marigold Tagetes patula nana (cv. Kolombina) water extract on the occurrence of pest insects on the white cabbage (Bently F 1) was estimated. On treated plants number of cabbage aphid (Brevicoryne brassicae L.) and flea beetles (Phyllotreta) was significantly lower compared with control variant. Extract had an effect on the butterfly oviposition too. The lower number of eggs of small white butterfly (Pieris rapae L.) and larvae and pupae of diamondback moth (Plutella xylostella L.) were noted on treated plants. Eggs of large white butterfly (P. brassicae L.) and cabbage moth (Mamestra brassicae L.) were observed only on control. Key words: Tagetes, water extract, cabbage pests

Podobne dokumenty

WYSTĘPOWANIE MSZYCY BREVICORYNE BRASSICAE L. I JEJ WROGÓW NATURALNYCH NA RÓŻNYCH ODMIANACH BROKUŁU. Wstęp. Materiał i metody

Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu CCCLXXXIII (2007) IRENA ŁUCZAK WYSTĘPOWANIE MSZYCY BREVICORYNE BRASSICAE L. I JEJ WROGÓW NATURALNYCH NA RÓŻNYCH ODMIANACH BROKUŁU Z Katedry Ochrony Roślin Akademii