WPŁYW NAWADNIANIA KROPLOWEGO KAWONA (CITRULLUS LANATUS) UPRAWIANEGO Z ROZSADY TRAKTOWANEJ RÓŻNYMI BARWAMI ŚWIATŁA NA WYSTĘPOWANIE OWADÓW

Transkrypt

1 Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin, 49 (4) 2009 WPŁYW NAWADNIANIA KROPLOWEGO KAWONA (CITRULLUS LANATUS) UPRAWIANEGO Z ROZSADY TRAKTOWANEJ RÓŻNYMI BARWAMI ŚWIATŁA NA WYSTĘPOWANIE OWADÓW ROBERT LAMPARSKI 1, DARIUSZ PIESIK 1, ROMAN ROLBIECKI 2 Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich Kordeckiego 20, Bydgoszcz 1 Katedra Entomologii Stosowanej robert@utp.edu.pl 2 Katedra Melioracji i Agrometeorologii I. WSTĘP Kawon (Citrullus lanatus) jest rośliną należącą do rodziny dyniowatych, której uprawa w Polsce nie jest jeszcze duża, ale wzbudza coraz większe zainteresowanie wśród producentów. Głównie oparta jest na odmianach mieszańcowych pochodzących z zagranicy. Istnieją już nowe krajowe odmiany, charakteryzujące się wysokim plonem handlowym i dobrą jakością owoców, które wykazują tolerancję na różne czynniki środowiskowe. Należą do nich fitofagiczne owady, dla których rośliny zaliczane do rodziny dyniowatych stanowią atrakcyjny pokarm (Akkaya i Uygun 1999; Gajc-Wolska 2001; Edelson i wsp. 2003; Lamparski i wsp. 2007, 2008). Celem pracy było określenie wpływu nawadniania kroplowego kawona uprawianego w gruncie z rozsady wyprodukowanej z wykorzystaniem różnych barw światła na występowanie owadów. II. MATERIAŁ I METODY Doświadczenie polowe przeprowadzono w latach 2005 i 2006 na polu doświadczalnym Katedry Melioracji i Agrometeorologii położonym we wsi Kruszyn Krajeński pod Bydgoszczą. Do doświadczenia wykorzystano polską odmianę kawona Bingo. Eksperyment został założony jako dwuczynnikowy (losowanych podbloków) w układzie zależnym split-plot, w czterech powtórzeniach. Czynnikiem pierwszego rzędu było nawadnianie kroplowe, zastosowane w dwóch wariantach: O bez nawadniania (kontrola) i K nawadnianie kroplowe. Czynnikiem drugiego rzędu było światło zastosowane w okresie produkcji rozsady, w trzech wariantach: S światło słoneczne, szklarnia (kontrola), N światło sztuczne niebieskie ( nm), D światło sztuczne dzienne ( nm). Doświadczenie obejmowało 24 poletka, każde o powierzchni 8 m 2.

2 2018 Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin, 49 (4) 2009 Przedmiotem badań były owady, które odławiano metodą czerpakowania, trzy razy w ciągu wegetacji: w lipcu i sierpniu. W każdym z powtórzeń obiektu wykonano po 4 uderzenia czerpakiem entomologicznym. Owady oznaczano przy pomocy kluczy: Korcz (1994), Zawirska (1994), Nowacka (1996). Obliczenia statystyczne wykonano wykorzystując test Tukeya. III. WYNIKI I ICH OMÓWIENIE Owady różnie reagowały na rośliny traktowane zastosowanymi czynnikami doświadczalnymi. Stwierdzono, że preferowały one bardziej nawadniane rośliny kawona (59,56 osobników/poletko), w porównaniu do roślin nienawadnianych kroplowo (58,53 osobników/poletko). Zastosowane w doświadczeniu światło dzienne, które różnicowano w okresie produkcji rozsady, skutkowało najliczniejszym występowaniem owadów (61,60 osobników/poletko) (tab. 1). Spośród analizowanych owadów występujących na roślinach kawona, najliczniej występowały pluskwiaki równoskrzydłe Homoptera (32,85 osobników = 55,6%). Owady te Nowacka (1996) zalicza do szkodników, których żerowanie na liściach widoczne jest w postaci jasnych plamek. Przy silnym porażeniu przebarwienia obejmują całe liście, które z czasem więdną i zasychają Najliczniejszą grupą w obrębie tego rzędu były owady zaliczane do rodziny skoczkowatych Cicadellidae. Na każdym z analizowanych poletek wystąpiło ich średnio 30 osobników. Owady te chętniej zasiedlały rośliny nienawadniane. Podobne wyniki otrzymali Lamparski i wsp. (2007) na roślinach dyni makaronowej odmiana Pyza. Zastosowane w doświadczeniu światło, które różnicowano w okresie produkcji rozsady, nie miało wpływu na występowanie tych owadów. Najliczniejszym przedstawicielem tej rodziny był skoczek ziemniaczak Empoasca pteridis Dahlbom (tab. 1). Pluskwiaki różnoskrzydłe wystąpiły na roślinach arbuza w znacznym nasileniu (10,61 osobników = 18,0%). Preferowały one rośliny nawadniane arbuza, w porównaniu do nienawadnianych. Podobne wyniki otrzymali Lamparski i wsp. (2007, 2008) na roślinach kabaczka oraz dyni makaronowej odmiana Warszawska. Najliczniejszą grupą w obrębie tego rzędu były owady zaliczane do rodziny tasznikowatych Miridae. Na każdym z analizowanych obiektów doświadczalnych wystąpiło ich średnio ponad 8 osobników. Spośród zastosowanych w doświadczeniu różnych rodzajów światła, które różnicowano w okresie produkcji rozsady, owady te najchętniej zasiedlały rośliny traktowane światłem dziennym. Najliczniejszym przedstawicielem tej rodziny był zmienik lucernowiec Lygus rugulipennis. Korcz (1994) określa zmieniki jako ważne ekonomicznie szkodniki roślin uprawnych (tab. 2). Spośród owadów o kłująco-ssącym aparacie gębowym występujących na roślinach kawona, najmniejszą liczebnością charakteryzowały się przylżeńce Thysanoptera (5,50 osobników = 9,3%). Owady te chętniej zasiedlały rośliny nawadniane. Podobne wyniki dotyczące groźnych szkodników roślin uprawnych (Zawirska 1994) otrzymali Lamparski i wsp. (2007, 2008), na roślinach kabaczka oraz dyni makaronowej odmiany Warszawska. Zastosowane w doświadczeniu światło słoneczne, które różnicowano w okresie produkcji rozsady, skutkowało najmniej licznym występowaniem tych owadów (tab. 2).

3 Wpływ nawadniania kroplowego kawona 2019 Tabela 1. Wpływ nawadniania kroplowego kawona uprawianego z rozsady traktowanej różnymi barwami światła na występowanie owadów [osobników/poletko] Table 1. Effect of drip irrigation of watermelon cultivated from seedlings produced under different light colours on the occurrence of insects [individuals/plot] Nawadnianie II Barwa światła Colour of light Irrigation I Sn.(K) Su. Nieb. Blue Dzn. Day L. Śr. M Psammotettix alienus K C 10,96 9,00 8,38 9,45 N I 6,04 8,92 9,50 8,15 Śr. M 8,50 8,96 8,94 8,80 Macrosteles laevis K C 10,29 9,34 6,58 8,74 N I 7,79 7,75 10,21 8,58 Śr. M 9,04 8,54 8,40 8,66 Empoasca pteridis K C 10,67 12,79 11,04 11,50 N I 10,04 9,67 11,29 10,33 Śr. M 10,36 11,23 11,17 10,92 Eupteryx atropunctata K C 0,00 0,42 0,00 0,14 N I 0,09 0,09 0,25 0,14 Śr. M 0,04 0,25 0,13 0,14 Larwy Cicadellidae Larvae Cicadellidae K C 1,92 0,87 1,54 1,44 N I 1,79 1,83 0,88 1,50 Śr. M 1,85 1,35 1,21 1,47 Cicadellidae K C 33,83 32,42 27,54 31,26 N I 25,75 28,25 32,13 28,71 Śr. M 29,79 30,33 29,83 29,99 Delphacidae K C 2,38 1,50 2,29 2,06 N I 2,33 4,04 2,79 3,05 Śr. M 2,35 2,77 2,54 2,56 Homoptera K C 37,13 33,92 30,17 33,74 N I 28,08 32,54 35,25 31,96 Śr. M 32,60 33,23 32,71 32,85 Owady ogółem Total insects K C 56,79 56,46 62,34 58,53 N I 56,21 61,59 60,87 59,56 Śr. M 56,50 59,02 61,60 59,04 K kontrola, C control, N nawadnianie, I irrigation, Śr. średnia, M mean Sn. słoneczne, Nieb. niebieskie, Dzn. dzienne Su. day light, Blue artificial blue light, Day L. artificial day light * wartości różnią się istotnie przy poziomie α = 0,05 significantly different values at α = 0.05 NIR (0,05) LSD (0.05) I = 0,22* II = 0,28* II/I = 0,40* I/II = 0,30* I = 0,22 II = 0,43* II/I = 0,61* I/II = 0,43* I = 0,38* II = 0,57* II/I = 0,80* I/II = 0,58* I = 0,08 II = 0,12* II/I = 0,17* I/II = 0,12* I = 0,39 II = 0,22* II/I = 0,31* I/II = 0,37* I = 0,79* II = 0,66 II/I = 0,94* I/II = 0,84* I = 0,26* II = 0,23* II/I = 0,32* I/II = 0,28* I = 0,81* II = 0,77 II/I = 1,08* I/II = 0,91* I = 0,74* II = 1,13* II/I = 1,60* I/II = 1,15*

4 2020 Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin, 49 (4) 2009 Tabela 2. Wpływ nawadniania kroplowego kawona uprawianego z rozsady traktowanej różnymi barwami światła na występowanie Heteroptera i Thysanoptera [osobników/poletko] Table 2. Effect of drip irrigation of watermelon cultivated from seedlings produced under different light colours on the occurrence of Heteroptera and Thysanoptera [individuals/plot] Nawadnianie II Barwa światła Colour of light Irrigation I Sn.(K) Su. Nieb. Blue Dzn. Day L. Śr. M Lygus rugulipennis K C 3,79 5,21 6,84 5,28 N I 5,58 5,38 5,75 5,57 Śr. M 4,69 5,29 6,29 5,42 Trigonotylus coelestialium K C 1,79 2,63 1,79 2,07 N I 2,46 2,04 1,00 1,83 Śr. M 2,12 2,33 1,40 1,95 Miridae K C 5,88 8,54 11,29 8,57 N I 9,00 8,58 7,67 8,42 Śr. M 7,44 8,56 9,48 8,49 Heteroptera K C 6,87 9,79 13,37 10,01 N I 13,08 11,08 9,46 11,21 Śr. M 9,98 10,44 11,42 10,61 Thripidae K C 0,08 0,25 0,71 0,35 N I 0,54 1,71 1,21 1,15 Śr. M 0,31 0,98 0,96 0,75 Phlaeothripidae K C 2,04 2,21 3,79 2,68 N I 3,13 4,25 3,17 3,51 Śr. M 2,58 3,23 3,48 3,10 Aelothripidae K C 0,67 1,75 1,42 1,28 N I 0,96 1,59 1,33 1,29 Śr. M 0,81 1,67 1,37 1,29 Larwy Thysanoptera Larvae Thysanoptera K C 0,42 0,21 0,25 0,29 N I 0,33 0,63 0,42 0,46 Śr. M 0,38 0,42 0,33 0,38 Thysanoptera K C 3,21 4,42 6,15 4,59 N I 4,96 8,17 6,13 6,42 Śr. M 4,08 6,29 6,14 5,50 K kontrola, C control, N nawadnianie, I irrigation, Śr. średnia, M mean Sn. słoneczne, Nieb. niebieskie, Dzn. dzienne Su. day light, Blue artificial blue light, Day L. artificial day light * wartości różnią się istotnie przy poziomie α = 0,05 significantly different values at α = 0.05 NIR (0,05) LSD (0.05) I = 0,14* II = 0,43* II/I = 0,60* I/II=0,41* I = 0,28* II = 0,32* II/I = 0,45* I/II = 0,35* I = 0,04 II = 0,54* II/I = 0,77* I/II = 0,51* I = 0,30* II = 0,66* II/I = 0,93* I/II = 0,65* I = 0,12* II = 0,17* II/I = 0,24* I/II = 0,18* I = 0,33* II = 0,30* II/I = 0,42* I/II = 0,36* I = 0,13 II = 0,21* II/I = 0,29* I/II = 0,21* I = 0,07* II = 0,16 II/I = 0,23* I/II = 0,16* I = 0,32* II = 0,47* II/I = 0,67* I/II = 0,49*

5 Wpływ nawadniania kroplowego kawona 2021 IV. LITERATURA Akkaya A., Uygun N Faunistic studies on harmful and beneficial insects on cucurbit vegetables in the Southeastern Anatolian region of Turkey. Acta Hortic. 492: Edelson J.V., Duthie J., Roberts W Watermelon growth, fruit yield and plant survival as affected by squash bug (Hemiptera: Coreidae) feeding. J. Econ. Entomol. 96 (1): Gajc-Wolska J Ocena nowych polskich odmian kawona w uprawie polowej. Folia Hortic. 13/1A: Korcz A Szkodliwe pluskwiaki z rzędu różnoskrzydłych (Heteroptera). W: Diagnostyka Szkodników Roślin i Ich Wrogów Naturalnych I. (J. Boczek, red.). Wyd. SGGW, Warszawa, 327 ss. Lamparski R., Piesik D., Rolbiecki R Owady zasiedlające dynię makaronową uprawianą w warunkach nawodnień kroplowych. Prog. Plant Protection/Post. Ochr. Roślin 47 (1): Lamparski R., Piesik D., Rolbiecki R Występowanie owadów zasiedlających rośliny kabaczka White bush uprawianego w warunkach nawadniania kroplowego na glebie lekkiej. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 527: Nowacka W Uproszczony klucz do oznaczania wybranych gatunków piewików (Auchenorrhyncha) występujących na uprawach polowych. W: Diagnostyka Szkodników Roślin i ich Wrogów Naturalnych II. (J. Boczek, red.). Wyd. SGGW, Warszawa, 385 ss. Zawirska I Wciornastki (Thysanoptera). W: Diagnostyka Szkodników Roślin i ich Wrogów Naturalnych I. (J. Boczek, red.). Wyd. SGGW, Warszawa, 327 ss. ROBERT LAMPARSKI, DARIUSZ PIESIK, ROMAN ROLBIECKI EFFECT OF DRIP IRRIGATION OF WATERMELON (CITRULLUS LANATUS) CULTIVATED FROM SEEDLINGS PRODUCED UNDER DIFFERENT LIGHT COLOURS ON INSECT OCCURRENCE SUMMARY Field experiments were carried out in Kruszyn Krajeński near Bydgoszcz. A significant influence of drip irrigation on the insect occurrence on the watermelon plants was proved. The irrigated plants of watermelon were in better condition in comparison to non-irrigated and were more attractive for insects. The use of different light colours during seedlings production influenced the insect occurrence, also. The use of the day light was a basic factor for limiting the quantity of insects. The watermelon plants were colonized mainly by Homoptera, Heteroptera and Thysanoptera. The most numerous insects on watermelon plants were: Empoasca pteridis, Psamotettix alienus and Macrosteles laevis. Key words: Citrullus lanatus, insects, drip irrigation