Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie tatrzańskim w 2015 roku

Transkrypt

1 Powiatowy Urząd Pracy w Zakopanem ul. Ks. Stolarczyka Zakopane Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie tatrzańskim w 215 roku Zakopane, listopad 216

2 Spis treści Wstęp 3 1. Analiza ogólnej sytuacji na rynku pracy 9 2. Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych Analiza umiejętności i uprawnień Analiza rynku edukacyjnego Analiza uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych Analiza absolwentów szkół ponadgimnazjalnych Badanie kwestionariuszowe przedsiębiorstw Prognoza lokalnego rynku pracy 43 Podsumowanie 44 Roczna informacja sygnalna za 215 rok 47 Załącznik 1. Rynek pracy 48 Załącznik 2. Rynek edukacyjny 68 2

3 WSTĘP Opracowanie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych należy do zadań samorządu powiatu w zakresie polityki rynku pracy zgodnie z art. 9, ust. 1, pkt 9 ustawy z dnia 2 kwietnia 24 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz. U. 215, poz. 149 z późn. zm.). W 215 roku Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej zaproponowało wdrożenie nowej metodologii prowadzenia monitoringu w oparciu o zalecenia metodyczne przygotowane w ramach projektu Opracowanie nowych zaleceń metodycznych prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy przez Instytut Nauk Społeczno-Ekonomicznych. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w założeniu służyć ma pozyskaniu istotnych informacji odnośnie struktury bezrobocia oraz potrzeb kadrowych pracodawców. Zgodnie z przedstawioną definicją oznacza on proces systematycznego obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy dotyczących kształtowania się popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przekroju terytorialno-zawodowym oraz formułowania na tej podstawie ocen, wniosków oraz prognoz niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania systemów: szkolenia bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego. Zawody deficytowe to takie, na które istnieje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba bezrobotnych w danym zawodzie. Na potrzeby opracowania rankingu zawodów deficytowych zdefiniowano je jako te, dla których liczba ofert pracy jest wyższa niż liczba bezrobotnych, odsetek długotrwale bezrobotnych jest nieznaczny, a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym. Zawody zrównoważone to takie, na które na rynku pracy występuje zapotrzebowanie zbliżone do liczby bezrobotnych w danym zawodzie. Na potrzeby opracowania rankingu zawodów zrównoważonych zdefiniowano je jako te, dla których liczba ofert pracy jest zbliżona do liczby zarejestrowanych bezrobotnych, odsetek bezrobotnych długotrwale jest nieznaczny, a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym. Zawody nadwyżkowe to takie, na które istnieje na rynku pracy niższe zapotrzebowanie niż liczba bezrobotnych w danym zawodzie. Na potrzeby opracowania rankingu zawodów nadwyżkowych zdefiniowano je jako te, dla których liczba ofert pracy jest niższa niż liczba bezrobotnych, długotrwałe bezrobocie jest relatywnie wysokie, a napływ bezrobotnych przewyższa ich odpływ w danym okresie sprawozdawczym. 3

4 Zawód zgodnie z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności (KZiS) definiowany jest jako przynoszący dochód zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji (wiedzy i umiejętności), zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Zawód może dzielić się na specjalności. Zgodnie z założeniami prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych powinno umożliwić w szczególności realizację zakładanych celów: określenie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowokwalifikacyjnej na powiatowym, wojewódzkim i krajowym rynku pracy, stworzenie bazy informacyjnej dla przewidywania struktur zawodowokwalifikacyjnych w układzie lokalnym, wojewódzkim i krajowym, określenie odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych dla zapewnienia spójności z potrzebami rynku pracy, korektę poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego na poziomie ponadgimnazjalnym i wyższym, usprawnienie poradnictwa zawodowego poprzez wskazanie zawodów oraz kwalifikacji deficytowych i nadwyżkowych na lokalnych rynkach pracy, ułatwienie realizacji programów specjalnych dla aktywizacji osób długotrwale bezrobotnych w celu promowania ich ponownego zatrudnienia. Podstawowym źródłem informacji odnośnie bezrobotnych i ofert pracy według zawodów i specjalności są dane gromadzone w systemie Syriusz przez powiatowe urzędy pracy. Jednak warto podkreślić, iż dane te stanowią zaledwie część informacji na temat całego rynku pracy. Nie ma bowiem prawnego obowiązku zgłaszania każdej oferty pracy do PUP przez pracodawcę, jak również bezrobotny nie jest zobligowany do rejestracji w urzędzie pracy. W związku z tym, zalecono wprowadzenie do monitoringu dodatkowych źródeł danych, które umożliwią zwiększenie jego użyteczności poprzez szerszą analizę lokalnego, wojewódzkiego oraz krajowego rynku pracy. Dodatkowe źródła danych można podzielić na: pierwotne badanie ofert pracy podmiotów publicznych (zamieszczanych w Biuletynie Informacji Publicznej) oraz ofert upowszechnianych za pośrednictwem 4

5 portali rekrutacyjnych w Internecie, a także badanie kwestionariuszowe przedsiębiorstw na lokalnym rynku pracy, wtórne analiza danych dot. rynku edukacyjnego (SIO MEN oraz sprawozdanie o studiach wyższych S-1 GUS), badania odnośnie rynku pracy GUS (BAEL, badanie popytu na pracę) oraz system prognostyczno-informacyjny. W odróżnieniu do poprzedniej metodologii nowy monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych ma opierać się zatem nie tylko na danych dotyczących ofert pracy, zgłaszanych do powiatowych urzędów pracy, lecz również analizy ofert pracy dostępnych w Internecie, a także ofert pracy podmiotów publicznych, zamieszczanych w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP). Badania te mają być prowadzone przez wojewódzkie urzędy pracy według zaproponowanej metodologii statystycznej. W raporcie uwzględniane są następujące wskaźniki: 1) wskaźnik niedopasowania struktury ofert pracy - stanowi on iloraz przeciętnej liczby ofert pracy w grupie zawodów k do całkowitej liczby ofert pracy w danym okresie sprawozdawczym. Celem kalkulacji tego miernika jest wskazanie jakie oferty pracy nie są zgłaszane do urzędu pracy. Jest on obliczany wg następującego wzoru: gdzie: - oznacza wskaźnik struktury ofert pracy zgłaszanych do PUP, - oznacza wskaźnik struktury ofert pracy w Internecie. Powyższe wskaźniki są obliczane według następujących wzorów: gdzie: - oznacza wskaźnik struktury ofert pracy zgłaszanych do PUP, - oznacza napływ ofert pracy w grupie zawodów k w okresie t, - oznacza napływ ofert pracy ogółem w okresie t 5

6 oraz gdzie: - oznacza wskaźnik struktury ofert pracy w Internecie, - oznacza napływ ofert pracy w grupie zawodów k w okresie t, - oznacza napływ ofert pracy ogółem w okresie t, 2) wskaźnik dostępności oferty pracy - informuje o dostępności oferty pracy dla bezrobotnych w danej elementarnej grupie zawodów. Im wyższa wartość wskaźnika, tym dostępność jest niższa. Wartość wskaźnika można interpretować jako przeciętną liczbę bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy. Im wyższa wartość wskaźnika tym mniejsza szansa na znalezienie zatrudnienia w grupie zawodów k. Miernik może przyjmować wartości z przedziału <; ). Jest on obliczany według następującego wzoru: gdzie: - oznacza średniomiesięczną liczbę bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t, - oznacza średniomiesięczną liczbę dostępnych ofert pracy w grupie zawodów k w okresie t. Wskaźnik może osiągać następujące wartości: - brak bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k. Dostępność oferty jest bardzo wysoka, a grupa zawodów k jest maksymalnie deficytowa, - przeciętnie każdy bezrobotny z danej elementarnej grupy ma szansę znaleźć pracę. Liczba dostępnych ofert pracy przewyższa liczbę bezrobotnych w grupie zawodów k, - dostępność oferty pracy jest relatywnie niska, gdyż liczba bezrobotnych przewyższa liczbę ofert pracy w grupie zawodów k, 6

7 brak wartości - oferty pracy w elementarnej grupie zawodów k nie są dostępne, w rezultacie szansa znalezienia pracy jest zerowa, a cecha k jest maksymalnie nadwyżkowa, 3) wskaźnik długotrwałego bezrobocia - informuje o tym, jaki odsetek bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k stanowią długotrwale bezrobotni. Im większa wartość wskaźnika tym więcej osób jest długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów. Przyjmuje wartości od % (sytuacja, w której bezrobotni długotrwale nie występują) do 1% (w przypadku, gdy każdy bezrobotny w elementarnej grupie zawodów k jest długotrwale bezrobotnym). Jest on obliczany według następującego wzoru: gdzie: - oznacza liczbę długotrwale bezrobotnych w grupie zawodów k na koniec okresu t, - oznacza liczbę zarejestrowanych bezrobotnych w grupie zawodów k na koniec okresu t, 4) wskaźnik płynności bezrobotnych - wskazuje na kierunek i natężenie ruchu bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k. Jest on obliczany według następującego wzoru: gdzie: - oznacza odpływ bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t, - oznacza napływ bezrobotnych w grupie zawodów k w okresie t. Wskaźnik może osiągać następujące wartości: - napływ przewyższa odpływ, co oznacza wzrost liczby bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów k, - odpływ jest równy napływowi (oba niezerowe), przez co liczba bezrobotnych w grupie zawodów k nie ulega zmianie, - odpływ przewyższa napływ, co oznacza spadek bezrobotnych w zawodzie k, brak wartości - napływ jest równy zeru. 7

8 W metodologii zakłada się, iż zawody deficytowe charakteryzują się większą liczbą dostępnych ofert pracy niż wynosi średni stan bezrobotnych w danym okresie sprawozdawczym. Dodatkowo wskazane jest, aby w takim zawodzie odsetek długotrwale bezrobotnych nie przekraczał mediany (Me), a odpływ bezrobotnych powinien przewyższać ich napływ (bądź był równy) w danym okresie sprawozdawczym. Zawody maksymalnie deficytowe wyróżniają się brakiem bezrobotnych tj. wskaźnik dostępności oferty pracy wynosi zero. Przyjęto, że zawody zrównoważone odznaczają się zbliżoną liczbą bezrobotnych i dostępnych ofert pracy w danym okresie sprawozdawczym. Dodatkowo wskazane jest, aby w takim zawodzie odsetek długotrwale bezrobotnych nie przekraczał mediany (Me), a odpływ bezrobotnych powinien przewyższać ich napływ (bądź być równy) w danym okresie sprawozdawczym. Natomiast zawody nadwyżkowe odznaczają się przewagą liczebną bezrobotnych nad dostępnymi ofertami pracy, bezrobociem długotrwałym powyżej mediany (Me) oraz niskim odpływem netto (wyższy napływ niż odpływ) bezrobotnych w danym okresie sprawozdawczym. Zawody maksymalnie nadwyżkowe to takie, dla których nie ma żadnych ofert pracy tj. wskaźnik dostępności oferty pracy nie przyjmuje żadnych wartości (dzielenie przez zero). Szczegółowo zaprezentowano to w poniższej tabeli: Tabela 1. Identyfikacja zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Zawody deficytowe zrównoważone nadwyżkowe Wskaźnik dostępności oferty pracy lub brak wartości Wskaźnik długotrwałego bezrobocia lub brak wartości lub brak wartości Wskaźnik płynności bezrobotnych lub brak wartości lub brak wartości Nowa wersja raportu (listopad 216 r.) powstała w wyniku ponownego naliczenia tabel rocznych za 215 rok przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. 8

9 ROZDZIAŁ 1. ANALIZA OGÓLNEJ SYTUACJI NA RYNKU PRACY Rynek pracy w powiecie tatrzańskim w 215 roku charakteryzował się stabilnością w odniesieniu do wielkości bezrobocia rejestrowanego przez Powiatowy Urząd Pracy w Zakopanem. Zgodnie z danymi na dzień 31 grudnia 215 roku w jego ewidencji pozostawały ogółem osoby bezrobotne, z czego stanowiły kobiety (czyli 4,8 %). W porównaniu do końca 214 roku ilość bezrobotnych nie uległa większej zmianie - z rejestru Urzędu ubyło 5 osób bezrobotnych. Wykres 1. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w latach Źródło: dane własne PUP w Zakopanem. Jak wskazują dane corocznie gromadzone przez Urząd, rynek pracy powiatu tatrzańskiego odznacza się wysoką sezonowością. Wskazują na to okresowe wzrosty liczby zarejestrowanych bezrobotnych w miesiącach przypadających na okres poza typowym sezonem turystycznym (czyli wiosną i jesienią) oraz spadki ich ilości w takich miesiącach jak lipiec, sierpień, czy też grudzień. Na poniższym wykresie zestawiono liczby zarejestrowanych bezrobotnych w ujęciu poszczególnych miesięcy w dwóch poprzednich latach, potwierdzające powyższą tendencję. 9

10 Wykres 2. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych wg miesięcy w 214 r. i 215 r. Źródło: dane własne PUP w Zakopanem. Analiza nowych rejestracji i wyłączeń z ewidencji w 215 roku potwierdza spadki liczby zarejestrowanych w okresie trwania letniego lub zimowego sezonu turystycznego i wzrosty ilości bezrobotnych w pozostałym czasie. Przedstawiono to na poniższym wykresie, korzystając ze wskaźnika stosunku liczby zarejestrowanych bezrobotnych do ich wyłączeń z rejestru Urzędu w poszczególnych miesiącach (wskaźnik powyżej 1 oznacza wzrost liczby bezrobotnych, poniżej 1 spadek ich ilości). Wykres 3. Stosunek rejestracji bezrobotnych do wyłączeń z ewidencji Urzędu w 215 roku w ujęciu poszczególnych miesięcy w powiecie tatrzańskim. Źródło: dane własne PUP w Zakopanem. Stopa bezrobocia ustalona dla powiatu tatrzańskiego, według stanu na dzień 31 grudnia 215 roku, wynosiła 13, %, co oznacza, że była wyższa zarówno od średniej dla województwa małopolskiego (8,4 %), jak przeciętnej stopy dla całej Polski (9,8 %). 26 bezrobotnych, czyli 7,1 % ogółu, na koniec grudnia 215 roku posiadało prawo do zasiłku. 1

11 Wśród osób pozostających bez pracy w powiecie tatrzańskim 56,1 % zamieszkiwało na wsi. Analizując strukturę bezrobocia w powiecie tatrzańskim należy zwrócić ponadto uwagę na następujące czynniki: spośród zarejestrowanych bezrobotnych poprzednio pracowało 2 88 osób (czyli 76,4 %), z czego 175 osób zarejestrowało się w Urzędzie po zwolnieniu z przyczyn dotyczących zakładu pracy, 162 bezrobotnych stanowiły osoby, które w okresie do 12 miesięcy ukończyły naukę, w ewidencji Urzędu na koniec grudnia 215 roku pozostawały ponadto 374 kobiety, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka. Struktura zarejestrowanych osób bezrobotnych na dzień 31 grudnia 215 roku przedstawia się w następujący sposób: Tabela 2. Struktura osób bezrobotnych wg stanu na koniec 214 r. i 215 r. Wyszczególnienie Liczba bezrobotnych Liczba bezrobotnych Zmiana 215:214 Wg wieku ,5 % ,7 % ,5 % ,9 % Pow ,3 % Wg wykształcenia Wyższe ,2 % Średnie zawodowe/policealne ,1 % Ogólnokształcące ,9 % Zasadnicze zawodowe ,2 % Gimnazjalne i poniżej ,2 % Wg czasu pozostawania bez pracy Do 6 m-cy ,5 % 6-12 m-cy ,6 % m-ce ,1 % Pow. 24 m-cy ,9 % Źródło: dane własne PUP w Zakopanem. Na podstawie zaprezentowanych powyżej danych stwierdzić należy, że w 215 roku zaobserwować można było następujące tendencje na rynku pracy: wyraźne zmniejszenie się liczby najmłodszych bezrobotnych (do 25 roku życia), ponadprzeciętny wzrost liczby bezrobotnych w wieku powyżej 55 roku życia, 11

12 istotny przyrost ilości bezrobotnych pozostających bez pracy nieprzerwanie przez okres powyżej 24 miesięcy. Analizie poddano również tendencje występujące w ostatnich latach w odniesieniu do wskazanych powyżej kategorii osób bezrobotnych. Na tej podstawie można stwierdzić, że od 212 roku nastąpiły pewne przesunięcia w strukturze zarejestrowanych dotyczące wieku osób bezrobotnych. W tym czasie wyraźnie zmniejszył się udział najmłodszych bezrobotnych (do 25 roku życia) w ogóle zarejestrowanych z 23,5 % w 212 roku do 2,9 % w 215 roku. Jednocześnie obserwuje się zwiększenie udziału najstarszych zarejestrowanych (powyżej 55 roku życia) z 13,1 % do 15,2 %. Nie stwierdzono ponadto w tym okresie istotniejszych przesunięć w obrębie poszczególnych kategorii bezrobotnych ze względu na ich wykształcenie. Szczegóły zawarto na poniższych wykresach. Wykres 4. Udział bezrobotnych w ogóle zarejestrowanych wg wykształcenia w latach Źródło: dane własne PUP w Zakopanem. Wykres 5. Udział bezrobotnych w ogóle zarejestrowanych wg wieku w latach Źródło: dane własne PUP w Zakopanem. 12

13 Ze względu na przynależność bezrobotnych do kategorii osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy wskazać można i pokrótce scharakteryzować m.in. następujące grupy: 1) bezrobotni do 3 roku życia. Zgodnie z danymi na koniec 215 roku w ewidencji Urzędu pozostawało takich osób (z czego 515 stanowiły kobiety) - czyli 36,4 % wszystkich osób bezrobotnych. Grupa ta charakteryzuje się wyższym poziomem wykształcenia, niż przeciętna dla ogółu bezrobotnych, na co wskazują następujące wskaźniki: mniejszy udział osób o wykształceniu co najwyżej zasadniczym zawodowym (52,6 %, w przypadku wszystkich zarejestrowanych jest to 61,6 %), a także wyższy odsetek osób o wykształceniu wyższym (11,8 %, w przypadku średniej dla ogółu bezrobotnych - 9 %). Jednocześnie należy zwrócić uwagę na to, że osoby z tej kategorii wiekowej częściej nie legitymują się żadnym stażem pracy. Z danych Urzędu wynika, że 42,1 % z nich jeszcze nie podjęło pracy - wskaźnik ten dla wszystkich zarejestrowanych wynosi 23,6 %. Osoby do 3 roku życia są ponadto mniej narażone na zjawisko długotrwałego bezrobocia - taki status posiada 52,2 % z nich, w przypadku ogółu bezrobotnych jest to 64,4%. Najczęściej występującymi zawodami wśród osób do 3 roku życia są: sprzedawca (127), kucharz (76) i stolarz (54), 2) bezrobotni powyżej 5 roku życia. Według stanu na 31 grudzień 215 roku zarejestrowanych było 885 bezrobotnych w tym wieku, z czego 38 stanowiły kobiety, czyli 24,1 % ogółu osób z ewidencji. Zwrócić należy uwagę na niższy poziom wykształcenia najstarszych bezrobotnych - wykształcenie co najwyżej zasadnicze zawodowe posiada 71,1 %, natomiast wyższe - jedynie 4,2 % osób z tej grupy. Dodatkowo jest to grupa charakteryzująca się wyższym wskaźnikiem długotrwałego bezrobocia, który w jej przypadku wynosi 77,4 %. Równocześnie wśród tych osób występuje blisko dwukrotnie więcej osób niepełnosprawnych (4,1 %) niż w przypadku ogółu zarejestrowanych (2,1 %). W grupie tej najwięcej osób deklaruje zawód sprzedawcy (51), pomocniczego robotnika budowlanego (38) oraz robotnika gospodarczego (34), 3) bezrobotni długotrwale. Odsetek długotrwałego bezrobocia na koniec 215 roku dla powiatu tatrzańskiego wynosił 64,4 %, co oznacza, że w ewidencji Urzędu pozostawało bezrobotnych o takim statusie, z czego 914 stanowiły kobiety. Analizując tę grupę stwierdzić można, że wszystkie subkategorie osób bezrobotnych 13

14 (ze względu na wiek, wykształcenie, staż pracy) mają udział wśród długotrwale bezrobotnych, lecz jednocześnie zauważalna jest wyraźna tendencja: im wyższy poziom wykształcenia oraz niższy wiek, tym mniejszy udział w analizowanej grupie. Do trzech najpopularniejszych zawodów w tej grupie należą: sprzedawca (193), kucharz (16) i pomocniczy robotnik budowlany (74). W odniesieniu do struktury bezrobocia w układzie wielkich grup zawodowych stwierdzić należy, że w rejestrach PUP w Zakopanem dominują przedstawiciele grupy zawodowej pracowników usług osobistych i sprzedawców (861 bezrobotnych) oraz robotników przemysłowych i rzemieślników (765 bezrobotnych). 783 bezrobotnych zakwalifikowano do grupy bez zawodu. Szczegółowe dane zostały zaprezentowane na poniższym wykresie. Wykres 6. Struktura bezrobocia w układzie wielkich grup zawodowych. Źródło: dane własne PUP w Zakopanem. 1 - Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy 2 - Specjaliści 3 - Technicy i inny średni personel 4 - Pracownicy biurowi 5 - Pracownicy usług i sprzedawcy 6 - Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 7 - Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 8 - Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 9 - Pracownicy przy pracach prostych W układzie elementarnych grup zawodów wśród osób bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Zakopanem według stanu na koniec 215 roku wyraźnie dominowały osoby o zawodzie sprzedawców sklepowych, których w ewidencji Urzędu pozostawało 352. Kolejne grupy zawodowe pod względem liczebności osób bezrobotnych 14

15 stanowili kucharze (166), stolarze meblowi (12), robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie (16) oraz mechanicy pojazdów samochodowych (1). Tabela 3. Grupy zawodów, w których liczba bezrobotnych (stan na koniec okresu) jest największa w 215 roku. Kod Elementarne grupy zawodów Liczba bezrobotnych (stan na koniec okresu) 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Kucharze Stolarze meblowi i Robotnicy wykonujący prace proste w budownictwie 16 ogólnym 7231 Mechanicy pojazdów samochodowych Kelnerzy Technicy budownictwa Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne Pomoce kuchenne Hydraulicy i monterzy rurociągów Fryzjerzy Gospodarze budynków Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i Recepcjoniści hotelowi Cieśle i stolarze budowlani Elektromechanicy i elektromonterzy Piekarze, cukiernicy i Pracownicy obsługi biurowej Magazynierzy i Ślusarze i 35 Źródło: informacja roczna Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Analiza napływu osób bezrobotnych w 215 roku w ujęciu elementarnych grup zawodów wskazuje na porównywalną strukturę, jak w przypadku osób pozostających w ewidencji Urzędu na koniec roku. Największa liczba bezrobotnych, które zarejestrowały się w okresie sprawozdawczym, zakwalifikowano do grupy sprzedawców sklepowych (356). Istotne napływy stwierdzono również w przypadku kucharzy (156), kelnerów (111), techników budownictwa (87) i mechaników pojazdów samochodowych (77). 15

16 Tabela 4. Grupy zawodów, w których liczba bezrobotnych (napływ) jest największa w 215 roku. Kod Elementarne grupy zawodów Liczba bezrobotnych (napływ w okresie) 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Kucharze Kelnerzy Technicy budownictwa Mechanicy pojazdów samochodowych Stolarze meblowi i Robotnicy wykonujący prace proste w 74 budownictwie ogólnym 9412 Pomoce kuchenne Recepcjoniści hotelowi Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i 59 pokrewne 5141 Fryzjerzy Pracownicy obsługi biurowej Piekarze, cukiernicy i Elektromechanicy i elektromonterzy Hydraulicy i monterzy rurociągów Magazynierzy i Średni personel do spraw statystyki i 36 dziedzin pokrewnych 4226 Recepcjoniści (z wyłączeniem hotelowych) Cieśle i stolarze budowlani Gospodarze budynków 31 Źródło: informacja roczna Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Ze względu na wskaźnik długotrwałego bezrobocia zaobserwować można dużą reprezentację elementarnych grup zawodowych wchodzących w skład wielkiej grupy "robotników przemysłowych i rzemieślników" (14 grup), a także "specjalistów" oraz "techników i innego personelu". Dla wskazanych w poniższej tabeli grup zawodowych analizowany wskaźnik przyjął wartość 1 %. Tabela 5. Grupy zawodów, dla których wskaźnik długotrwałego bezrobocia jest najwyższy w 215 roku. Kod Elementarne grupy zawodów 1439 Kierownicy do spraw innych typów usług gdzie indziej niesklasyfikowani Wskaźnik długotrwałego bezrobocia 1, 16

17 2131 Biolodzy i 1, 2149 Inżynierowie gdzie indziej niesklasyfikowani 1, 2151 Inżynierowie elektrycy 1, 2163 Projektanci wzornictwa przemysłowego i odzieży 1, 2293 Dietetycy i specjaliści do spraw żywienia 1, 2413 Analitycy finansowi 1, 2432 Specjaliści do spraw public relations 1, 244 Specjaliści do spraw rynku nieruchomości 1, 2635 Specjaliści do spraw społecznych 1, 2652 Kompozytorzy, artyści muzycy i śpiewacy 1, 3143 Technicy leśnictwa 1, 3213 Technicy farmaceutyczni 1, 3251 Asystenci dentystyczni 1, 3255 Średni personel ochrony środowiska, medycyny pracy i 1, bhp 3321 Agenci ubezpieczeniowi 1, 3331 Spedytorzy i 1, 3353 Urzędnicy do spraw świadczeń społecznych 1, 3433 Pracownicy bibliotek, galerii, muzeów, informacji 1, naukowej i 3521 Operatorzy urządzeń do rejestracji i transmisji obrazu i 1, dźwięku 3522 Operatorzy urządzeń telekomunikacyjnych 1, 4131 Maszynistki i operatorzy edytorów tekstu 1, 4212 Bukmacherzy, krupierzy i 1, 4214 Windykatorzy i 1, 4323 Pracownicy do spraw transportu 1, 4415 Pracownicy działów kadr 1, 5112 Konduktorzy i 1, 5113 Przewodnicy turystyczni i piloci wycieczek 1, 5221 Właściciele sklepów 1, 5243 Agenci sprzedaży bezpośredniej 1, 5311 Opiekunowie dziecięcy 1, 5329 Pracownicy opieki osobistej w ochronie zdrowia i 1, gdzie indziej niesklasyfikowani 6111 Rolnicy upraw polowych 1, 633 Rolnicy produkcji roślinnej i zwierzęcej pracujący na 1, własne potrzeby 7127 Monterzy i konserwatorzy instalacji klimatyzacyjnych i 1, chłodniczych 7224 Szlifierze narzędzi i polerowacze metali 1, 7234 Mechanicy rowerów i 1, 7311 Mechanicy precyzyjni 1, 7313 Jubilerzy, złotnicy i 1, 7316 Szyldziarze, grawerzy i zdobnicy ceramiki, szkła i 1, 7319 Rzemieślnicy gdzie indziej niesklasyfikowani 1, 17

18 7421 Monterzy i serwisanci urządzeń elektronicznych 1, 7511 Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i 1, 7513 Robotnicy w produkcji wyrobów mleczarskich 1, 7523 Ustawiacze i operatorzy maszyn do obróbki i produkcji 1, wyrobów z drewna 7532 Konstruktorzy i krojczowie odzieży 1, 7534 Tapicerzy i 1, 7549 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy gdzie indziej 1, niesklasyfikowani 8141 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów gumowych 1, 8211 Monterzy maszyn i urządzeń mechanicznych 1, 8219 Monterzy gdzie indziej niesklasyfikowani 1, 8311 Maszyniści kolejowi i metra 1, 8312 Dyżurni ruchu, manewrowi i 1, 8343 Maszyniści i operatorzy maszyn i urządzeń dźwigowotransportowych 1, i 9111 Pomoce domowe i sprzątaczki 1, 9333 Robotnicy pracujący przy przeładunku towarów 1, 9621 Gońcy, bagażowi i 1, 9622 Pracownicy wykonujący dorywcze prace proste 1, Źródło: informacja roczna Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. W wyniku analizy wskazać można ponadto te grupy zawodów, dla których wskaźnik płynności bezrobotnych w 215 roku osiągnął najwyższe wartości. Na tej podstawie stwierdzić można, że są wśród nich: kierownicy ds. marketingu i sprzedaży, inżynierowie gdzie indziej niesklasyfikowani oraz zamiatacze i. Oznacza to, że dla tych grup stwierdzić można wystąpienie spadków liczby zarejestrowanych bezrobotnych. Tabela 6. Grupy zawodów, dla których wskaźnik płynności bezrobotnych jest najwyższy w 215 roku. Kod Elementarne grupy zawodów Wskaźnik płynności bezrobotnych 1221 Kierownicy do spraw marketingu i 3, sprzedaży 2149 Inżynierowie gdzie indziej 3, niesklasyfikowani 9613 Zamiatacze i 3, 1439 Kierownicy do spraw innych typów 2, usług gdzie indziej niesklasyfikowani 2294 Audiofonolodzy i logopedzi 2, 2413 Analitycy finansowi 2, 2634 Psycholodzy i 2, 3213 Technicy farmaceutyczni 2, 3411 Średni personel z dziedziny prawa i 2, pokrewny 3423 Instruktorzy fitness i rekreacji ruchowej 2, 18

19 4323 Pracownicy do spraw transportu 2, 5211 Sprzedawcy na targowiskach i bazarach 2, 5244 Sprzedawcy (konsultanci) w centrach 2, sprzedaży telefonicznej / internetowej 7121 Dekarze 2, 7312 Monterzy instrumentów muzycznych 2, 7422 Monterzy i serwisanci instalacji i 2, urządzeń teleinformatycznych 8111 Górnicy podziemnej i odkrywkowej 2, eksploatacji złóż i 816 Operatorzy maszyn i urządzeń do 2, produkcji wyrobów spożywczych i Źródło: informacja roczna Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Wskaźnik płynności bezrobotnych w 215 roku najmniejsze wartości () osiągnął w przypadku 25 elementarnych grup zawodów, co oznacza że w ich przypadku odnotowano jedynie rejestracje osób bezrobotnych, natomiast nie stwierdzono żadnego odpływu z ewidencji Urzędu. Wykaz tych zawodów przedstawiono w tabeli poniżej. Tabela 7. Grupy zawodów, dla których wskaźnik płynności bezrobotnych jest najmniejszy w 215 roku. Kod Elementarne grupy zawodów Wskaźnik płynności bezrobotnych 1112 Wyżsi urzędnicy administracji rządowej, 112 Dyrektorzy generalni i zarządzający, 2163 Projektanci wzornictwa przemysłowego i odzieży, 2261 Lekarze dentyści bez specjalizacji, w trakcie specjalizacji lub ze specjalizacją I, stopnia 232 Nauczyciele kształcenia zawodowego, 2621 Archiwiści i muzealnicy, 3152 Oficerowie pokładowi, piloci żeglugi i, 3153 Piloci statków powietrznych i personel pokrewny, 3334 Agenci i administratorzy nieruchomości, 4223 Operatorzy centrali telefonicznych, 4225 Pracownicy biur informacji, 5164 Opiekunowie zwierząt domowych i pracownicy zajmujący się zwierzętami, 613 Rolnicy produkcji roślinnej i zwierzęcej, 7211 Formierze odlewniczy i, 7315 Formowacze wyrobów szklanych, krajacze i szlifierze szkła, 7322 Drukarze, 7513 Robotnicy w produkcji wyrobów mleczarskich, 7514 Robotnicy przetwórstwa surowców roślinnych, 19

20 7535 Wyprawiacze skór, garbarze i, 7536 Obuwnicy i, 8113 Operatorzy urządzeń wiertniczych i wydobywczych ropy, gazu i innych, surowców 8157 Operatorzy maszyn do prania, 8172 Operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki drewna, 8312 Dyżurni ruchu, manewrowi i, 9111 Pomoce domowe i sprzątaczki, Źródło: informacja roczna Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Na podstawie zgromadzonych danych opracowano zestawienie wskaźników niedopasowania struktury ofert pracy w 215 roku, celem kalkulacji którego jest wskazanie jakiego rodzaju oferty pracy nie są zgłaszane do urzędu pracy (na podstawie analizy ofert w Internecie oraz zgłaszanych do Urzędu). Wynika z niego, że nadreprezentatywnością charakteryzują się przede wszystkim oferty pracy dotyczące zawodów w ramach grupy "pracownicy usług i sprzedawcy". Natomiast w zawodach należących do grup "specjalistów" "techników" oraz "robotników przemysłowych i rzemieślników" pracodawcy częściej poszukiwali pracowników poza Urzędem. Zwrócić przy tym należy uwagę na brak ofert pracy w Internecie dla zawodów należących do grupy "pracowników wykonujących prace proste". Tabela 8. Wskaźnik niedopasowania struktury ofert pracy w 215 roku. Wskaźniki struktury (%) Wskaźnik Kod Nazwa wielkiej grupy zawodów niedopasowania oferty w Internecie Oferty pracy PUP struktury ofert pracy 5 Pracownicy usług i sprzedawcy 2,67% 27,37% 1,27 4 Pracownicy biurowi 4,% 2,89% 5,22 1 Kierownicy 1,33% 1,11%,83 3 Technicy i inny średni personel 29,33% 12,5%,43 2 Specjaliści 42,67% 14,56%,34 Robotnicy przemysłowi i 2,% 6,65%,33 7 rzemieślnicy Operatorzy i monterzy maszyn i - 2,37% - 8 urządzeń Pracownicy wykonujący prace 9 proste - 14,56% - Źródło: informacja roczna Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. 2

21 ROZDZIAŁ 2. RANKING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH Celem rankingu zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest zidentyfikowanie elementarnych grup zawodów charakteryzujących się deficytem, równowagą bądź nadwyżką na rynku pracy. Przedstawienie rankingów zawodów deficytowych, zrównoważonych oraz nadwyżkowych, pozwolić ma dodatkowo na wskazanie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowej, co za tym idzie, usprawnienie poradnictwa zawodowego. Konstrukcja rankingu opiera się na zestawieniu popytowej i podażowej strony rynku pracy. Jako podażową stronę rynku pracy przyjęto liczbę bezrobotnych zarejestrowanych w urzędzie pracy. Założono, że dane gromadzone przez PUP stanowią wyczerpujące źródło informacji o liczbie bezrobotnych i strukturze zawodowej bezrobotnych. Natomiast popyt na rynku pracy określono jako liczbę wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej. Z powodu, iż oferty pracy zgłaszane przed pracodawców do PUP stanowią jedynie część informacji o popytowej stronie rynku pracy, zalecono włączenie do rankingu ofert pracy podmiotów publicznych (zamieszczanych w BIP) oraz ofert pracy publikowanych w internetowych serwisach rekrutacyjnych. W metodologii zakłada się, że zawody deficytowe charakteryzują się większą liczbą dostępnych ofert pracy niż wynosi średni stan bezrobotnych w danym okresie sprawozdawczym. Dodatkowo wskazane jest, aby w takim zawodzie odsetek długotrwale bezrobotnych nie przekraczał mediany (Me), a odpływ bezrobotnych powinien przewyższać ich napływ (bądź był równy) w danym okresie sprawozdawczym. Zawody maksymalnie deficytowe wyróżniają się brakiem bezrobotnych tj. wskaźnik dostępności oferty pracy wynosi zero. Przyjęto, że zawody zrównoważone odznaczają się zbliżoną liczbą bezrobotnych i dostępnych ofert pracy w danym okresie sprawozdawczym. Dodatkowo wskazane jest, aby w takim zawodzie odsetek długotrwale bezrobotnych nie przekraczał mediany (Me), a odpływ bezrobotnych powinien przewyższać ich napływ (bądź być równy) w danym okresie sprawozdawczym. Natomiast zawody nadwyżkowe odznaczają się przewagą liczebną bezrobotnych nad dostępnymi ofertami pracy, bezrobociem długotrwałym powyżej mediany (Me) oraz niskim odpływem netto (wyższy napływ niż odpływ) bezrobotnych w danym okresie sprawozdawczym. 21

22 Zawody maksymalnie nadwyżkowe to takie, dla których nie ma żadnych ofert pracy tj. wskaźnik dostępności oferty pracy nie przyjmuje żadnych wartości (dzielenie przez zero). Wśród grup zawodowych maksymalnie deficytowych, czyli takich, w których przypadku liczba bezrobotnych jest równa zero, w 215 roku zidentyfikowano zawody należące do grupy pielęgniarek z tytułem specjalisty oraz urzędników ds. podatków. Tabela 9. Ranking elementarnych grup zawodowych maksymalnie deficytowych. Kod Elementarna grupa zawodów Liczba dostępnych ofert pracy Odsetek ofert subsydiowanych w CBOP (PUP+OHP+EURES) (%) Odsetek miejsc aktywizacji zawodowej (%) 2222 Pielęgniarki z tytułem 1,, specjalisty 3352 Urzędnicy do spraw podatków 1, 1, Źródło: informacja roczna Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Trzy grupy zawodów w 215 roku, na skutek zastosowania nowej metodologii, zakwalifikowane zostały do grup deficytowych. W odniesieniu do pracowników obsługi biura istotny wpływ na to miał odsetek ofert subsydiowanych. Deficyt pracowników przygotowujących posiłki typu fast-food wynika ponadto z tego, że grupa ta należy do zawodów pracowników przy pracach prostych, niewymagających szczególnego przygotowania zawodowego, a jej specyfika jest zbliżona do grupy pomocy kuchennych, w związku z czym występuje płynność możliwości zatrudnienia pomiędzy bezrobotnymi zakwalifikowanymi do obu tych grup. Kod Tabela 1. Ranking elementarnych grup zawodowych deficytowych. Elementarna grupa zawodów 4419 Pracownicy obsługi biura gdzie indziej niesklasyfikowani 9411 Pracownicy przygotowujący posiłki typu fast food Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy Wskaźnik dostępności ofert pracy Wskaźnik długotrwałego bezrobocia Wskaźnik płynności bezrobotnych Odsetek ofert subsydiowanych w CBOP (PUP+OHP+ EURES) (%) Odsetek miejsc aktywizacji zawodowej (%),8 1,5,6 1, 82,35,8 1,42,6 1,,, 22

23 2342 Specjaliści do spraw wychowania małego dziecka,17,33,5 1, 25, 25, Źródło: informacja roczna Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Kod Dwie grupy zawodowe zakwalifikowane jako zrównoważone w 215 roku stanowili kierownicy sprzedaży w marketach oraz betoniarze i betoniarze zbrojarze. W tym przypadku stwierdzić można zbliżoną liczbą bezrobotnych i dostępnych ofert pracy w danym okresie sprawozdawczym. Tabela 11. Ranking elementarnych grup zawodowych zrównoważonych. Elementarna grupa zawodów 5222 Kierownicy sprzedaży w marketach 7114 Betoniarze, betoniarze zbrojarze i Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy Wskaźnik dostepności ofert pracy Odsetek ofert subsydiowanych w CBOP (PUP+OHP+EURES) (%) Odsetek miejsc aktywizacji zawodowej (%),17,17 1,,, 1,5 1,42 1,6,, Źródło: informacja roczna Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. W poniższej tabeli uwzględniono grupy zawodowe maksymalnie nadwyżkowe, czyli takie, w których przypadku nie występowały w 215 roku oferty pracy. W związku z tym wskaźnik ich dostępności nie przyjął wartości. W tabeli zaprezentowano te grupy według malejącej przeciętnej miesięcznej liczby bezrobotnych. Tabela 12. Ranking elementarnych grup zawodowych maksymalnie nadwyżkowych. Kod Elementarna grupa zawodów Liczba bezrobotnych 7531 Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i Maszyniści kotłów parowych i Robotnicy budowlani robót wykończeniowych i 6 gdzie indziej niesklasyfikowani 4211 Kasjerzy bankowi i Inżynierowie górnictwa i metalurgii Robotnicy leśni i Robotnicy w produkcji wyrobów mleczarskich Dyżurni ruchu, manewrowi i Projektanci wzornictwa przemysłowego i odzieży Źródło: informacja roczna Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. 23

24 W poniższej tabeli przedstawione zostały te grupy zawodów, które odznaczają się nadwyżką. Kod Tabela 13. Ranking elementarnych grup zawodowych nadwyżkowych. Elementarna grupa zawodów 7522 Stolarze meblowi i 7126 Hydraulicy i monterzy rurociągów 3432 Plastycy, dekoratorzy wnętrz i 7233 Mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych 3512 Technicy wsparcia informatycznego i technicznego 5153 Gospodarze budynków 9111 Pomoce domowe i sprzątaczki 8172 Operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki drewna 4221 Konsultanci i inni pracownicy biur podróży 2621 Archiwiści i muzealnicy 3343 Pracownicy administracyjni i sekretarze biura zarządu 2221 Pielęgniarki bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy Wskaźnik dostępności ofert pracy Wskaźnik długotrwałego bezrobocia Wskaźnik płynności bezrobotnych Odsetek ofert subsydiowanych w CBOP (PUP+OHP+ EURES) (%) Odsetek miejsc aktywizacji zawodowej (%) 115,42, , 7,,75,, 7,92,8 851, 7,59,88,, 29,25,17 175,5 67,86,92 1, 1, 8,5,8 12, 88,89,83,, 2,92,25 83,67 73,91,78 1, 1, 56,,92 61,9 76,27,81 81,82 54,55 5,,8 6, 1,, 1, 1, 2,92,8 35, 66,67, 1, 1, 11,5,42 27,6 66,67,56 2, 2, 2,75,17 16,5 75,, 1, 1, 9,33,58 16, 72,73,7 71,43 71,43 4,58 1,17 3,93 71,43,5 7,14 7,14 Źródło: informacja roczna Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. 24

25 ROZDZIAŁ 3. ANALIZA UMIEJĘTNOŚCI I UPRAWNIEŃ Analiza dotycząca umiejętności i uprawnień została sporządzona biorąc pod uwagę popytową stronę rynku pracy, czyli umiejętności wymagane przez pracodawców w zgłaszanych ofertach pracy. Tabela 14. Umiejętności i uprawnienia wg wielkich grup zawodów w 215 roku. 1 Kod grupy zawodów Wielka grupa zawodów PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY 2 SPECJALIŚCI 3 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL STRONA POPYTOWA RYNKU PRACY Umiejętności Odsetek ofert wymagane w pracy (%)** ofertach pracy Komunikacja 1, ustna/ komunikatywność Obsługa 1, komputera i wykorzystanie Internetu Planowanie i 1, organizacja pracy własnej Przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna Zarządzanie ludźmi/ przywództwo Planowanie i organizacja pracy własnej Komunikacja ustna/ komunikatywność Obsługa komputera i wykorzystanie internetu Przedsiębiorczość, inicjatywność, kreatywność Wywieranie wpływu Komunikacja ustna/ 1, 1, 46,88 28,13 15,63 12,5 12,5 13,64 13,64 25

26 4 5 7 PRACOWNICY BIUROWI PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY komunikatywność Współpraca w zespole Planowanie i organizacja pracy własnej Czytanie ze zrozumieniem i pisanie tekstów w języku polskim Komunikacja ustna/ komunikatywność Obsługa komputera i wykorzystanie internetu Obsługa, montaż i naprawa urządzeń technicznych Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna Współpraca w zespole Komunikacja ustna/ komunikatywność Obsługa komputera i wykorzystanie internetu Wywieranie wpływu Sprawność psychofizyczna i psychomotoryczna 9,9 9,9 4,55 33,33 33,33 33,33 33,33 33,33 5, 5, 5, 1, ** Odsetek ofert pracy liczony jest jako iloraz napływu ofert pracy, w których dana umiejętność lub uprawnienie jest wymagań do całkowitego napływu ofert pracy w ramach danej wielkiej grupy zawodów (PUP+Intemet). Źródło: informacja roczna Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Uzupełnienie analizy umiejętności i uprawnień w podziale na wielkie grupy zawodów stanowi badanie cech grupy osób bez zawodu. Grupę tą można scharakteryzować według posiadanego wykształcenia, czy też posiadanych umiejętności i uprawnień. Ich udział w ogóle zarejestrowanych wynosi 21 %. Dominują wśród nich osoby o wykształceniu gimnazjalnym lub poniżej, a także średnim ogólnokształcącym. Biorąc pod uwagę typ ukończonej szkoły największa ich liczba ukończyła liceum ogólnokształcące. 26

27 Tabela 15. Bezrobotni bez zawodu w 215 roku. Wyszczególnienie Bezrobotni ogółem w tym bezrobotni bez zawodu Odsetek bezrobotnych bez zawodu (%) Ogółem ,8% wg poziomu wykształcenia: gimnazjalne i poniżej ,68% zasadnicze zawodowe ,68% średnie ,75% ogólnokształcące policealne i średnie ,18% zawodowe wyższe ,49% wg typu ukończonej szkoły: zasadnicza szkoła ,91% zawodowa szkoła przysposabiająca do pracy technikum ,94% liceum ,7% ogólnokształcące liceum profilowane 1,% technikum 3,% uzupełniające liceum uzupełniające 2,% szkoła policealna ,98% wyższa ,45% Źródło: informacja roczna Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. 27

28 ROZDZIAŁ 4. ANALIZA RYNKU EDUKACYJNEGO Analiza rynku edukacyjnego w założeniach służyć ma do określenia kierunków szkoleń dla bezrobotnych oraz korekty poziomu i struktury treści kształcenia zawodowego na poziomie ponadgimnazjalnym i wyższym. Jest przeprowadzana dwuetapowo. W pierwszej kolejności dokonywana jest analiza liczby uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych, tak aby możliwe było określenie potencjalnego zasobu siły roboczej wchodzącej na rynek. W związku z tym zawody deficytowe i nadwyżkowe (według elementarnych grup zawodów), uzyskane z wcześniejszej części analizy, zostały porównane z liczbą uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych (zagregowane według elementarnych grup zawodów). Zabieg ten pozwoli odpowiedzieć na pytanie, czy deficyt lub nadwyżka występująca na rynku w najbliższym czasie zwiększy się, czy też ulegnie redukcji. Źródło informacji do opisywanej analizy stanowią dane pochodzące z Systemu Informacji Oświatowej MEN o liczbie uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych zawodów i specjalności. Drugą część rozdziału stanowi analiza sytuacji absolwentów szkół ponadgimnazjalnych na rynku pracy. Celem analizy jest wskazanie w jakim stopniu kompetencje i wiedza uzyskane w trakcie nauki zabezpieczają absolwentów przed koniecznością długotrwałego pozostawania w rejestrach urzędów pracy jako osoby bezrobotne. A zatem pozwala ona na konstruowanie wiążących wniosków dla systemu kształcenia ponadgimnazjalnego. Analiza została wykonana w oparciu o następujące dane: liczbę bezrobotnych absolwentów według ostatnio ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły ponadgimnazjalnej) oraz bezrobotnych i absolwentów wg zawodu i specjalności (w przypadku absolwentów szkół ponadgimnazjalnych) z systemu Syriusz, liczba uczniów ostatnich klas, w tym którzy zdali egzamin maturalny z Systemu Informacji Oświatowej MEN, liczbę absolwentów szkół ponadgimnazjalnych według zawodu i specjalności oraz ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły) z Systemu Informacji Oświatowej MEN, 28

29 liczbę absolwentów szkół ponadgimnazjalnych, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe, według zawodu i specjalności oraz ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły) z Systemu Informacji Oświatowej MEN. W niniejszej analizie za bezrobotnego absolwenta uważa się osobę, która w okresie do upływu 12 miesięcy od dnia określonego w dyplomie, świadectwie czy innym dokumencie potwierdzającym ukończenie szkoły lub zaświadczenie o ukończeniu kursu, pozostaje w rejestrze powiatowego urzędu pracy. Analiza absolwentów szkół ponadgimnazjalnych opiera się na: zestawieniu liczby bezrobotnych absolwentów zarejestrowanych w urzędzie pracy z łączną liczbą absolwentów, z uwzględnieniem posiadanego zawodu/specjalności (w agregacji do elementarnej grupy zawodów), ostatnio ukończonej szkoły (nazwa i typ szkoły) wskaźnik frakcji bezrobotnych wśród absolwentów, zestawieniu liczby bezrobotnych absolwentów zarejestrowanych w urzędzie pracy z łączną liczbą bezrobotnych, z uwzględnieniem posiadanego zawodu/specjalności (w agregacji do elementarnej grupy zawodów) wskaźnik frakcji absolwentów wśród bezrobotnych, oszacowanie faktycznej frakcji absolwentów wchodzących na rynek pracy (dotyczy tylko absolwentów szkół ponadgimnazjalnych). Miernikiem służącym do identyfikacji elementarnych grup zawodów/kierunków nauki i szkół, w których absolwenci mają trudności ze znalezieniem pracy jest wskaźnik frakcji bezrobotnych wśród absolwentów: = * 1 gdzie: liczba bezrobotnych absolwentów według elementarnych grup zawodów/kierunku nauki bądź typu szkoły (zasadnicza zawodowa, średnia ogólnokształcąca, średnia zawodowa i policealna, wyższa) bądź nazwy szkoły/uczelni stan na koniec grudnia/maja (np i ), liczba absolwentów szkół ponadgimnazjalnych/wyższych według elementarnych grup zawodów/kierunku nauki bądź typu szkoły (zasadnicza zawodowa, średnia ogólnokształcąca, średnia zawodowa i policealna, wyższa) bądź nazwy szkoły/uczelni stan za poprzedni rok szkolny/akademicki (np. rok szkolny 21/211). 29

30 Powyższy wskaźnik informuje, jaki odsetek absolwentów w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły k stanowią bezrobotni absolwenci w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły k (w %). Miernik przyjmuje wartości od % (oznacza brak bezrobotnych wśród absolwentów według wybranej specyfikacji) do 1% (sytuacja, w której każdy absolwent w elementarnej grupie zawodów/kierunku nauki/szkoły k jest zarejestrowany jako bezrobotny). Im niższe wskaźnik przyjmuje wartości, tym daną grupę elementarną zawodów/kierunek nauki/szkołę można uznać za bardziej dostosowaną do potrzeb lokalnego rynku pracy, gdyż jej absolwenci znajdują zatrudnienie w ciągu 6 lub 11 miesięcy od ukończenia szkoły. Można również sprawdzić, czy w miarę upływu czasu sytuacja absolwentów ulega poprawie. Efektem może być wykaz szkół z informacją na temat liczby absolwentów i odsetka bezrobotnych absolwentów po 6 i 11 miesiącach od ukończenia szkoły. Analiza ta ma na celu sprawdzenie, w jakim stopniu kompetencje i wiedza uzyskane w trakcie nauki zabezpieczają absolwentów przed koniecznością długotrwałego pozostawania w rejestrach urzędów pracy jako osoby bezrobotne. W analizie ujęto również dane pozyskane z SIO MEN odnośnie liczby absolwentów, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe (w przypadku absolwentów szkół ponadgimnazjalnych) uwzględniając zawód/specjalność oraz ukończoną szkołę. Pozwoliło to na uzyskanie dodatkowej informacji, jaka część absolwentów szkół zawodowych nie uzyskała tytułu zawodowego, a tym samym w statystykach urzędu pracy traktowani są jako bezrobotni bez zawodu ANALIZA UCZNIÓW OSTATNICH KLAS SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH W wyniku analizy danych za 215 rok stwierdzono, że nie prognozuje się wejścia na rynek pracy uczniów w zawodach, zakwalifikowanych grup deficytowych. Tabela 16. Uczniowie ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych według elementarnych grup zawodów deficytowych, zrównoważonych oraz nadwyżkowych w 215 roku. ZAWODY DEFICYTOWE Elementarna grupa zawodów Liczba uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych Kod Nazwa 2222 Pielęgniarki z tytułem specjalisty 2342 Specjaliści do spraw wychowania małego dziecka 3

31 3352 Urzędnicy do spraw podatków 4419 Pracownicy obsługi biura gdzie indziej niesklasyfikowani 9411 Pracownicy przygotowujący posiłki typu fast food ZAWODY NADWYŻKOWE Elementarna grupa zawodów Liczba uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych Kod Nazwa 2146 Inżynierowie górnictwa i metalurgii 2163 Projektanci wzornictwa przemysłowego i odzieży 2221 Pielęgniarki bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 2621 Archiwiści i muzealnicy 3343 Pracownicy administracyjni i sekretarze biura zarządu 3432 Plastycy, dekoratorzy wnętrz i 3512 Technicy wsparcia 28 informatycznego i technicznego 4211 Kasjerzy bankowi i 4221 Konsultanci i inni pracownicy biur 16 podróży 5153 Gospodarze budynków 621 Robotnicy leśni i 7126 Hydraulicy i monterzy rurociągów Robotnicy budowlani robót 2 wykończeniowych i gdzie indziej niesklasyfikowani 7233 Mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych 7513 Robotnicy w produkcji wyrobów mleczarskich 7522 Stolarze meblowi i Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i 8172 Operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki drewna 8182 Maszyniści kotłów parowych i 8312 Dyżurni ruchu, manewrowi i 9111 Pomoce domowe i sprzątaczki ZAWODY ZRÓWNOWAŻONE Elementarna grupa zawodów Liczba uczniów ostatnich klas szkół ponadgimnazjalnych Kod Nazwa 5222 Kierownicy sprzedaży w marketach 31

32 7114 Betoniarze, betoniarze zbrojarze i Źródło: informacja roczna Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ANALIZA ABSOLWENTÓW SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH Najwyższym wskaźnikiem frakcji bezrobotnych wśród ubiegłorocznych absolwentów odznaczały się osoby kończące naukę na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej. Jest to również jedyny typ szkoły, w przypadku którego zaobserwowano wzrost frakcji bezrobotnych absolwentów po 11 miesiącach od ukończenia szkoły. Najmniejszy udziałem bezrobotnych wśród absolwentów charakteryzują się osoby kończące naukę na poziomie liceum ogólnokształcącego. Tabela 17. Liczba absolwentów oraz bezrobotnych absolwentów według typu szkoły w 215 roku. Typ szkoły zasadnicza szkoła zawodowa szkoła przysposabiająca do pracy Liczba absolwentów w roku szkolnym poprzedzającym rok sprawozdawczy ogółem posiadający tytuł zawodowy* Liczba bezrobotnych absolwentów stan na koniec grudnia roku poprzedniego stan na koniec maja roku sprawozdawczego Wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów (%) stan na koniec grudnia roku poprzedniego stan na koniec maja roku sprawozdawczego ,83% 26,9% technikum ,21% 3,29% liceum ogólnokształcące ,96% 3,76% liceum profilowane liceum uzupełniające 1 szkoła policealna 1 2 W 215 roku największa liczba absolwentów szkół ponadgimnazjalnych dotyczyła liceum ogólnokształcącego (213 osób). Jednocześnie utrzymana została tendencja z roku poprzedniego polegająca na tym, że absolwenci tego typu szkoły charakteryzują się 32

33 najniższym wskaźnikiem frakcji bezrobotnych absolwentów (w grudniu 215 roku wynosił on 1 %). Tabela 18. Liczba absolwentów oraz bezrobotnych absolwentów według typu szkoły w 215 roku. Typ szkoły zasadnicza szkoła zawodowa szkoła przysposabiająca do pracy Liczba absolwentów w roku szkolnym kończącym się w roku sprawozdawczym ogółem posiadający tytuł zawodowy* Liczba bezrobotnych absolwentów stan na koniec grudnia roku sprawozdawczego Wskaźnik frakcji bezrobotnych absolwentów wśród absolwentów (%) stan na koniec grudnia roku sprawozdawczego ,34% technikum ,71% liceum ogólnokształcące ,% liceum profilowane liceum uzupełniające 1 szkoła policealna 2 * Liczba absolwentów, którzy zdali egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe. Źródło: informacja roczna Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. 33

34 ROZDZIAŁ 5. BADANIE KWESTIONARIUSZOWE PRZEDSIĘBIORSTW Pełniejszy obraz kierunków oraz natężenia zmian zachodzących w strukturze kwalifikacyjno-zawodowej na lokalnym rynku pracy ma pozwolić nakreślić analiza zatrudnienia w oparciu o badanie kwestionariuszowe przedsiębiorstw. Badanie przygotowywane przez powiatowe urzędy pracy będzie pośrednio pozwalało na porównanie oczekiwań pracodawców z cechami osób zarejestrowanych jako bezrobotne. Do szczegółowych celów niniejszego badania zaliczono uzyskanie informacji o: dotychczasowych (ujęcie diagnostyczne) oraz planowanych (ujęcie prognostyczne) kierunkach zmian zatrudnienia oraz ich skali w przedsiębiorstwach, bieżącej strukturze zatrudnienia przedsiębiorstw, w podziale na wielkie grupy zawodów (zgodnie z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności na potrzeby rynku pracy), planowanej strukturze zatrudnienia, z uwzględnieniem wielkich grup zawodów oraz umiejętności najbardziej pożądanych przez pracodawcę w danym zawodzie/specjalności, problemach zgłaszanych przez przedsiębiorstwa w procesie rekrutacji pracowników w ujęciu zawodów oraz umiejętności najczęściej brakujących kandydatom do pracy, roli powiatowych urzędów pracy w kwestii poszukiwania nowych pracowników przez lokalne firmy. W metodologii założono, że badanie będzie realizowane raz w roku wśród podmiotów gospodarczych działających na terenie danego powiatu, a analiza wyników uzyskanych w drodze badania będzie integralną częścią rocznych raportów sporządzanych na szczeblu lokalnym przez powiatowe urzędy pracy. Badanie kwestionariuszowe ma w założeniach pozwolić w kompleksowy sposób na opisanie zależności i zmian jakie zachodzą w strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej na lokalnym rynku pracy. Dodatkowo, wyniki badania stanowić mogą podstawę do budowy prognoz, o rocznym horyzoncie czasowym, umożliwiającą określenie potencjału siły roboczej w ujęciu lokalnym, zarówno według wielkich grup zawodów, jak i zawodów/specjalności. Ankietyzacja przedsiębiorstw stanowi również źródło informacji odnośnie sposobów rekrutacji, udziału w tym procesie powiatowych urzędów pracy oraz umożliwia wskazanie trudności, jakie napotykają pracodawcy w procesie pozyskiwania nowych kandydatów do pracy. 34

35 Dobór próby. Badaniem powinny zostać objęte podmioty gospodarcze funkcjonujące na lokalnym rynku pracy, zatrudniające przynajmniej jednego pracownika. Optymalnym rozwiązaniem w przypadku badania kwestionariuszowego przedsiębiorstw jest zastosowanie Bazy Jednostek Statystycznych (BJS), jako operatu losowania. BJS to baza danych, której podstawą jest rejestr REGON, jednak w odróżnieniu od niego jest ona aktualizowana w oparciu o wyniki badań statystycznych oraz o informacje pochodzące ze źródeł administracyjnych. Jednakże, w przypadku nie otrzymania przez urzędy pracy Bazy Jednostek Statystycznych, zaleca się użycie bazy REGON, jako operatu losowania do badania. W metodologii zalecono, aby wielkość próby do badania została wyznaczona w oparciu o poniższy wzór, pozwalający na określenie wielkości próby badawczej przy populacji skończonej: gdzie: oszacowana proporcja w populacji, dopuszczalny błąd (zaleca się, aby błąd był nie większy niż 1%), wielkość próby, wielkość populacji, wartość Z wynikająca z przyjętego poziomu ufności (zakłada się przyjęcie 95% poziomu ufności, dla którego wartość Z=1,96). Szczególnie istotny z punktu widzenia określania wielkości próby jest parametr P, który umożliwia określenie wielkości badanego zjawiska w populacji. W przypadku badania kwestionariuszowego zakładów pracy zaleca się przyjęcie ww. parametru na poziomie,5, gdyż umożliwia to określenie tzw. maksymalnego błędu badania. W przypadku dopuszczalnego błędu badania (e), należy podać wartość od do 1, jako procent zakładanego błędu. Przykładowo, jeśli przyjmiemy błąd w wysokości,1, czyli 1% i przeprowadzimy badanie kwestionariuszowe to, gdy odpowiedź na dane pytanie zaznaczy 2% respondentów, to prawdziwy odsetek odpowiedzi na nie może się różnić o +/-1 pkt. proc. Zakłada się, że wybrana próba cechować się będzie reprezentatywnością na poziomie klas wielkości przedsiębiorstw, wyrażoną liczbą zatrudnionych (do 9 osób, od 1 do 49 osób, 35

36 od 5 do 249 osób oraz 25 osób i więcej). Określenie minimalnej liczby wywiadów dla poszczególnych klas wielkości przedsiębiorstw, powinno zostać oparte o wskaźniki struktury, wyliczane jako procentowy udział danej klasy wielkości firmy w populacji. W badaniu rekomenduje się przyjęcie próby warstwowo-losowej, przy czym dąży się, by do próby wchodziły jednostki, które uczestniczyły w poprzednich edycjach badania. Procedura losowania polega na tym, że najpierw dzielimy populację na podgrupy zależne od klasy wielkości przedsiębiorstwa. A następnie losujemy z każdej warstwy jednostki zbiorowości do badania. Jedną z istotniejszych kwestii przy stosowaniu wybranego schematu losowania jest tzw. alokacja próby, czyli rozmieszczenie elementów próby w poszczególnych warstwach. W opisywanym badaniu rekomenduje się zastosowanie proporcjonalnej alokacji próby, która wyróżnia się tym, że każda warstwa ma reprezentację proporcjonalną do swego udziału w populacji: gdzie: liczebność próby w h-tej warstwie, liczebność całej próby, liczebność h-tej warstwy, liczebność całej populacji. W przypadku dużych przedsiębiorstw (zatrudniających powyżej 25 osób), zaleca się ich nadreprezentowanie w strukturze próby, tzn. zaokrąglanie w górę, do pełnych jedności, wyliczonej alokacji w próbie (nh), nawet jeśli spowoduje to konieczność zmiany wielkości próby wyznaczonej poprzednio ze wzoru (czyli w sytuacji, w której suma liczby przedsiębiorstw wyznaczona według proporcjonalnej alokacji próby w warstwie będzie wyższa niż zakładana pierwotnie należy przyjąć do badania próbę uzyskaną na tym etapie). Rekomenduje się, aby oprócz próby głównej przygotowano także dwie próby rezerwowe o liczebności i strukturze gwarantującej reprezentatywność badania w ww. przekrojach w przypadku znacznego odsetka podmiotów odmawiających wzięcia udziału w badaniu. Zaleca się każdorazowe zastępowanie błędnych rekordów występujących w próbie pierwotnej jednostkami z przygotowanych prób rezerwowych. Dobór rekordów z próby dodatkowej powinien odbywać się w sposób losowy z uwzględnieniem parametrów charakterystycznych podmiotu zastępowanego. 36

37 W 215 roku badaniem objęto ogółem 9 przedsiębiorstw, z czego największa ich liczba zatrudniała do 9 pracowników. Tabela 19. Liczba przedsiębiorstw przebadanych w 215 roku. Klasa wielkości przedsiębiorstwa Liczba przebadanych przedsiębiorstw do 9 osób i więcej 1 Podsumowanie 9 Źródło: informacja roczna Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Uzyskane od poszczególnych respondentów odpowiedzi na pytania zawarte w przygotowanym kwestionariuszu stanowią podstawę do obliczenia mierników diagnostycznych i prognostycznych dot. kondycji lokalnego rynku pracy. Wyniki badania stanowią również podstawę wnioskowania o cechach kandydatów do pracy jakich oczekują potencjalni pracodawcy oraz barierach jakie napotykają w procesie rekrutacji nowych pracowników. Wskaźniki zatrudnienia netto budowane są w oparciu o warianty odpowiedzi znajdujące się w pytaniach odnoszących się do bieżącej sytuacji przedsiębiorstw na rynku pracy. W celu ułatwienia prezentacji mierników przyjęto przystępny sposób ich konstrukcji, zarówno w warstwie obliczeniowej, jak i interpretacyjnej. W przypadku, gdy respondenci mają do wyboru cztery odpowiedzi na wyszczególnione w kwestionariuszu pytania zwiększyło się, nie zmieniło się, zmniejszyło się, nie dotyczy / trudno powiedzieć pierwszym krokiem jest przekształcenie uzyskanej liczby wskazań poszczególnych opcji na odsetki. Wskaźnik zatrudnienia netto, z punktu widzenia badania przedsiębiorstw, jest obliczany jako różnica frakcji odpowiedzi pozytywnych i negatywnych (po uwzględnieniu wag): gdzie: P liczba odpowiedzi pozytywnych, N liczba odpowiedzi negatywnych, S liczba obserwacji (łączna liczba przedsiębiorstw w próbie), 37

38 i numer obserwacji, i=1,,s, waga próby dla i-tej obserwacji, waga rozmiaru dla i-tej obserwacji, wskazanie pozytywne dla i-tej obserwacji, wskazanie negatywne dla i-tej obserwacji, suma wszystkich wskazań dla i-tej obserwacji. W przypadku rezygnacji z wagi rozmiaru, do wzoru na wyliczenie wskaźnika zatrudnienia netto ( ) należy w miejsce wstawić wartość 1. Saldo odpowiedzi na dane pytanie diagnostyczne w okresie badawczym przyjmuje wartości od -1 do 1. Wartości ujemne oznaczają pogorszenie sytuacji w przedsiębiorstwie. Im niższa wartość prezentowanych indeksów tym wyższy odsetek firm deklaruje niekorzystne zmiany w obszarze zatrudnienia. Przykładowo wartość -1 uzyskiwana jest w przypadku kiedy 1% firm biorących udział w badaniu sygnalizuje w danym pytaniu redukcję poziomu zatrudnienia. Ujemna wartość wskaźnika, jednak różna od -1, świadczy o tym, że odsetek firm deklarujących redukcję liczby pracujących przewyższa odsetek przedsiębiorstw potwierdzających rozszerzenie zasobów kadrowych. Natomiast wartości dodatnie wyliczanych indeksów oznaczają poprawę sytuacji firm na lokalnym rynku pracy. Im wyższa wartość wskaźnika tym wyższy odsetek przedsiębiorstw deklaruje korzystne zmiany w obrębie zatrudnienia. Przykładowo, wartość 1 dla indeksu zatrudnienia oznacza, że wszystkie badane przedsiębiorstwa potwierdzają wzrost liczby pracujących w badanym okresie. Dodatnia wartość indeksu (różna od 1) oznacza zatem, że odsetek firm deklarujących zwiększenie zatrudnienia przewyższył frakcję przedsiębiorstw sygnalizujących redukcję poziomu omawianej kategorii. Wartość miernika równa oznacza, że odsetek firm deklarujących poprawę sytuacji jest równy odsetkowi firm sygnalizujących jej pogorszenie. Wartość ta możliwa jest również do uzyskania w sytuacji, w której wszystkie firmy deklarują brak zmian w obszarze zatrudnienia. Zakończone w październiku 215 roku badanie przedsiębiorstw prowadzone było przez Powiatowy Urząd Pracy w Zakopanem w oparciu o metodę wspomaganych komputerowo wywiadów telefonicznych. Blisko 2/3 z nich zakwalifikowano do kategorii przedsiębiorców zatrudniających do 9 pracowników. 38

39 Wykres 7. Struktura badanych przedsiębiorstw pod względem liczby zatrudnionych pracowników. Źródło: informacja roczna Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Wśród przebadanych przedsiębiorstw zdecydowanie dominują podmioty działające w obszarze handlu, naprawy pojazdów samochodowych, transportu, zakwaterowania i gastronomii oraz informacji i komunikacji. Stanowią one ponad połowę wszystkich uczestników badania. 1/4 funkcjonuje w sekcjach związanych pozostałymi usługami. Wykres 8. Struktura badanych przedsiębiorstw według rodzaju działalności. Źródło: informacja roczna Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. 39

40 W wyniku analizy uzyskanych podczas wywiadów informacji ustalono, że podmioty biorące w nim udział nie dokonywały zmian w zatrudnieniu w 215 roku, zarówno odnoszących się do jego wzrostu, jak i zmniejszenia się. W związku z powyższym uznać należy, że wskaźnik zatrudnienia netto w 215 roku wyniósł - wszystkie przebadane firmy zadeklarowały brak zmian w obszarze zatrudnienia. Jednocześnie przedsiębiorstwa, z którymi przeprowadzono wywiady stwierdziły w zdecydowanej większości, że nie odnotowywały problemów z pozyskiwaniem nowych pracowników, przy czym ponad 35 % stwierdziło, że zdecydowanie nie napotyka na takie trudności. Wykres 9. Struktura odpowiedzi przedsiębiorstw deklarujących problemy z pozyskiwaniem nowych pracowników w 215 roku. Źródło: informacja roczna Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Na podstawie wyników wywiadów stwierdzić można, że pracodawcy najczęściej poszukiwali nowych pracowników w oparciu o polecenie znajomych, a także samodzielne zgłoszenia kandydatów do pracy. 4

41 Wykres 1. Struktura odpowiedzi przedsiębiorstw dotyczących sposobu poszukiwania nowych pracowników. Źródło: informacja roczna Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Analiza odsetka ofert pracy zgłaszanych do urzędu pracy wskazuje na to, że najczęściej stanowią one % ofert pracy u danego pracodawcy (4,16 % wskazań). Blisko 22 % przedsiębiorstw zadeklarowało, że nie mniej niż 3/4 ich ofert pracy, jest zgłaszane do urzędu pracy. Tabela 2. Odsetek ofert pracy zgłaszanych do PUP. Odsetek ofert pracy zgłaszanych do PUP Wskaźnik struktury 1-1% 25, % 4, % 12, % 21,6 Źródło: informacja roczna Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Przedsiębiorcy najczęściej poszukują w urzędzie osób do pracy na stanowiskach: kelnera, kucharza i sprzedawcy. 41