+ transfery kapita owe S.13 (ESA 95)

Transkrypt

1 Dochody GFS Wydatki GFS Pozycje bilansuj ce = dochody wydatki - p atno ci S.13 do bud etu UE - p atno ci jednostek spoza S.13 do bud etu UE + bie ce wyp aty z bud etu UE do jednostek S.13+ kapita owe wyp aty z bud etu UE do jednostek S.13 + kapita owe wyp aty z bud etu UE dla jednostek spoza S.13- wydatki kapita owe S.13 dla bud etu UE = dochody bie ce S.13 (GFS) = Wydatki bie ce S.13 (GFS) Oszcz dno ci brutto + transfery kapita owe dla S.13 (ESA 95) - wydatki kapita owe z bud etu UE dla S.13 + transfery kapita owe S.13 (ESA 95) + wydatki kapita owe S.13 (ESA 95) + wydatki kapita owe dla jednostek spoza S.13 - wydatki kapita owe S.13 do bud etu UE (GFS) = dochody ogó em (GFS) = wydatki ogó em (GFS) Zad u enie/wierzytelno ci netto (ESA 95 i GFS) 7. D ug 7.1. Podstawowe definicje Podstawowe kwestie zwi zane z d ugiem publicznym w krajach cz onkowskich Unii Europejskiej uregulowane zosta y w nast puj cych aktach prawnych: Traktat o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej (art. 104): poziom d ugu publicznego, obok ogranicze dotycz cych deficytu, stanowi kryterium, w oparciu o które Komisja bada przestrzeganie dyscypliny bud etowej w pa stwach cz onkowskich (art okre la tzw. procedur nadmiernego deficytu (Excessive Deficit Procedure - EDP)). Protokó w sprawie procedury stosowanej w wypadku nadmiernego deficytu, stanowi cy za cznik do traktatu z Maastricht okre la: ogóln definicj d ugu; warto bazow relacji d ugu publicznego do PKB na poziomie 60%. Rozporz dzenie dotycz ce stosowania Protoko u w sprawie procedury stosowanej w wypadku nadmiernego deficytu, stanowi cego za cznik do Traktatu o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej: 95

2 wprowadza precyzyjn definicj d ugu sektora instytucji rz dowych i samorz dowych jako skonsolidowanego d ugu brutto tego sektora, liczonego wed ug warto ci nominalnej, okre la, które kategorie zobowi za finansowych stanowi d ug sektora instytucji rz dowych i samorz dowych, tj.: gotówka i depozyty (AF.2), papiery warto ciowe inne ni akcje z wy czeniem instrumentów pochodnych (AF.33), po yczki 19 (AF.4). Europejski System Rachunków Narodowych i Regionalnych (ESA 95): okre la definicj sektora instytucji rz dowych i samorz dowych oraz wskazuje dok adny podzia na podsektory: instytucji rz dowych na szczeblu centralnym (central government), instytucji samorz dowych na szczeblu lokalnym (local government) i funduszy ubezpiecze spo ecznych (social security funds), definiuje wszystkie kategorie zobowi za finansowych Metodologia liczenia d ugu sektora instytucji rz dowych i samorz dowych Definicja sektora instytucji rz dowych i samorz dowych, w ramach procedury nadmiernego deficytu, jest spójna z postanowieniami ESA 95. Ró nice pomi dzy pasywami sektora instytucji rz dowych i samorz dowych w bilansie ESA 95 a d ugiem publicznym w EDP s znaczne: d ug Maastricht sk ada si z nale no ci sektora instytucji rz dowych i samorz dowych w gotówce, depozytach i w formie d u nych papierów warto ciowych oraz po yczek. Wszelkie nale no ci sektora instytucji rz dowych i samorz dowych w formie akcji i innych papierów warto ciowych, rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, pozosta ych nale no ci/zobowi za (kredyty handlowe i ró nice terminów kategoria F.7 w ESA 95) oraz pochodnych instrumentów finansowych s w zwi zku z tym pomijane, 19 Do tej kategorii zalicza si, oprócz standardowych po yczek, równie umowy leasingu finansowego oraz sprzeda y na raty, zobowi zania z tytu u umów o partnerstwie publiczno-prywatnym, w przypadku gdy umowa ta ma wp yw na poziom d ugu sektora instytucji rz dowych i samorz dowych. Ponadto w pozycji tej mieszcz si papiery warto ciowe, z wy czeniem papierów udzia owych, których zbywalno jest ograniczona (tzn. nie istnieje dla nich p ynny rynek wtórny). 96

3 w ESA 95 warto pasywów sektora instytucji rz dowych i samorz dowych jest okre lana wed ug cen rynkowych, w EDP s one rejestrowane w warto ci nominalnej. Powoduje to znacz ce ró nice w przypadku niskiego lub zerokuponowego zad u enia lub d ugoterminowych kuponowych papierów warto ciowych wyemitowanych gdy stopy procentowe by y inne, w EDP niektóre zobowi zania w walutach obcych s szacowane wed ug kursu okre lonego w umowie a w ESA 95 zobowi zania w walutach obcych przelicza si na walut krajow wed ug kursu walutowego rynku transakcji natychmiastowych w dniu bilansowym, d ug Maastricht jest skonsolidowany, co oznacza, e nie obejmuje d ugu sektora instytucji rz dowych i samorz dowych w ramach samego sektora, w danych EDP nie bierze si pod uwag aktywów finansowych b d cych w posiadaniu sektora instytucji rz dowych i samorz dowych. Warto poszczególnych tytu ów d u nych zaliczanych do d ugu sektora instytucji rz dowych i samorz dowych ustala si w nast puj cy sposób: Depozyty warto przyj tych depozytów oblicza si wed ug warto ci nominalnej rozumianej jako kwota kapita u, któr d u nik zobowi zany jest zap aci wierzycielowi, zgodnie z warunkami okre lonymi w umowie, w przypadku gdyby depozyt by likwidowany; warto nominalna depozytu jest to warto, od której nalicza si oprocentowanie. Papiery warto ciowe warto wyemitowanych papierów warto ciowych oblicza si wed ug ich warto ci nominalnej, rozumianej jako: kwota wiadczenia g ównego z tytu u wyemitowanych papierów warto ciowych, nale na do zap aty w dniu ich wykupu; kwota wiadczenia g ównego z tytu u wyemitowanych papierów warto ciowych, z których zobowi zania finansowe s indeksowane lub kapitalizowane z uwzgl dnieniem przyrostu kapita u, wynikaj cego ze sposobu indeksacji lub kapitalizacji danego papieru warto ciowego, naliczona na koniec okresu sprawozdawczego. 97

4 Po yczki warto zaci gni tych po yczek oblicza si wed ug warto ci nominalnej, rozumianej jako kwota wiadczenia g ównego z tytu u zaci gni tej po yczki, nale na do zap aty w dniu wymagalno ci zobowi zania. Warto nominaln zobowi za sektora instytucji rz dowych i samorz dowych wyra onych w walutach obcych oblicza si przeliczaj c je na walut polsk wed ug redniego kursu walut obcych, og aszanego przez Narodowy Bank Polski, obowi zuj cego w ostatnim dniu roboczym danego okresu sprawozdawczego Podstawowe ró nice dotycz ce d ugu publicznego definicja polska oraz definicja unijna. Szczegó owe informacje dotycz ce regulacji prawnych dotycz cych d ugu publicznego w Polsce i UE oraz podstawowe ró nice mi dzy d ugiem sektora instytucji rz dowych i samorz dowych a pa stwowym d ugiem publicznym przestawia poni sza tablica. Podstawowe ró nice dotycz ce d ugu publicznego- definicja polska a unijna Regulacje krajowe (stan na rok 2009) pa stwowy d ug publiczny ustawa o finansach publicznych tworzy zamkni ty katalog jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych, który dzieli na 3 podsektory: rz dowy, samorz dowy, ubezpiecze spo ecznych; zakres sektora finansów publicznych Regulacje UE d ug sektora instytucji rz dowych i samorz dowych zakres sektora instytucji rz dowych i samorz dowych zosta zdefiniowany w ESA 95 1) ; nie zosta wprowadzony zamkni ty katalog jednostek; ró nice w zakresie sektora w zale no ci od regulacji 2) Krajowy Fundusz Drogowy utworzony w ramach Banku Gospodarstwa Krajowego nie jest zaliczany do sektora finansów publicznych; jest zaliczany do sektora instytucji rz dowych i samorz dowych; jednostki badawczo rozwojowe s zaliczane do sektora finansów publicznych; nie s zaliczane do sektora instytucji rz dowych i samorz dowych; przedsi wzi cia infrastrukturalne realizowane w formule partnerstwa PPP nie s zaliczane do sektora finansów publicznych; zgodnie z wytycznymi Eurostatu w odniesieniu do klasyfikacji sektorowej przedsi wzi infrastrukturalnych PPP przynale no sektorowa 98

5 Regulacje krajowe (stan na rok 2009) pa stwowy d ug publiczny papiery warto ciowe opiewaj ce na wierzytelno ci pieni ne (poza papierami udzia owymi); kredyty i po yczki (w tym papiery warto ciowe, których zbywalno jest ograniczona); przyj te depozyty; zobowi zania wymagalne (tj. takie, których termin p atno ci min, a które nie zosta y przedawnione lub umorzone); Regulacje UE d ug sektora instytucji rz dowych i samorz dowych tych projektów zale y od podzia u ryzyk ponoszonych przez strony 20 ; tytu y d u ne zaliczane do d ugu publicznego papiery warto ciowe inne ni akcje, z wy czeniem instrumentów pochodnych; po yczki; gotówka i depozyty; ró nice w tytu ach d u nych w zale no ci od regulacji zobowi zania wymagalne; - 3) d ug potencjalny ró nice dotycz ce uwzgl dniania d ugu potencjalnego w ograniczeniach na relacj d ugu do PKB nie jest uwzgl dniany. Od r. zgodnie z ustaw z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych podstawow kategori, do której odnosz si limity zad u enia jest d ug publiczny bez przewidywanych wyp at z tytu u por cze i gwarancji; ograniczenia UE nie uwzgl dniaj bezpo rednio d ugu potencjalnego zwi zanego z udzielanymi por czeniami i gwarancjami; po spe nieniu okre lonych kryteriów (zgodnie z zasadami ESA 95) d ug potencjalny mo e sta si d ugiem podmiotu udzielaj cego por czenia lub gwarancji (operacja przej cia d ugu); 1) Zakres sektora okre la Zespó ds. Statystyki Sektora Instytucji Rz dowych i Samorz dowych powo any przez Prezesa G ównego Urz du Statystycznego. 2) Council Regulation No 2223/1995 on the European System of National and Regional Accounts in the Community. Kryteria stosowane w ESA 95 dotycz przede wszystkim funkcji realizowanych przez dane jednostki i sposobu ich finansowania. G ównym kryterium branym pod uwag jest dzia alno podstawowa danej jednostki redystrybucja narodowego dochodu i bogactwa; w pozosta ych przypadkach stosowana jest regu a 50% (mniej ni 50% kosztów produkcji jest finansowanych przychodami/dochodami ze sprzeda y) 3) Zobowi zania wymagalne stanowi wydatek na bazie memoria owej i zgodnie z regulacjami UE s uwzgl dniane w wyniku (deficycie/nadwy ce) sektora instytucji rz dowych i samorz dowych Zestawienie poni ej prezentuje przyk adowe przej cie z pa stwowego d ugu publicznego wed ug definicji polskiej na d ug sektora instytucji rz dowych i samorz dowych wed ug definicji unijnej. 20 Patrz PPP, rozdzia 4. 99

6 G ówne ró nice pomi dzy PDP a d ugiem sektora instytucji rz dowych i samorz dowych (mln z ) stan na koniec 2008 r. Pa stwowy d ug publiczny ,4 Dostosowanie zakresu sektora 8.106,0 JBR* (-) 213,1 zad u enie KFD** (+) 5.923,1 przedsi wzi cia infrastrukturalne realizowane w formule PPP, gdzie wi kszo ryzyk ponosi partner publiczny (+) 2.396,0 Dostosowanie metodologiczne 5.068,1 zobowi zania wymagalne (-) 5.069,9 zobowi zania stale sp acane przez SP za podmioty, którym uprzednio udzielono por czenia lub gwarancji SP (+) 1,8 D ug wed ug Traktatu z Maastricht ,3 *JBR jednostki badawczo-rozwojowe ** KFD Krajowy Fundusz Drogowy 7.4. ród a danych Dane z zakresu zad u enia Skarbu Pa stwa znajduj si w posiadaniu Departamentu D ugu Publicznego w Ministerstwie Finansów. Informacje odno nie zad u enia SP z tytu u skarbowych papierów warto ciowych i kredytów zagranicznych gromadzone s z dok adno ci do jednego instrumentu. Pozosta e dane niezb dne do obliczenia wysoko ci zad u enia sektora instytucji rz dowych i samorz dowych s gromadzone i przetwarzane na podstawie dwóch rozporz dze : Rozporz dzenie Ministra Finansów nr 27/06 dnia 27 czerwca 2006 r. w sprawie sprawozdawczo ci bud etowej (Dz. U. z 2006r., Nr 115, poz. 781) W oparciu o przepisy tego rozporz dzenia Departament Finansowania Samorz du Terytorialnego w Ministerstwie Finansów gromadzi i przetwarza informacje o zad u eniu jednostek samorz du terytorialnego (JST). Rozporz dzenie Ministra Finansów nr 113/06 z dnia 26 czerwca 2006 r. w sprawie sprawozda jednostek sektora finansów publicznych w zakresie operacji finansowych (Dz. U. z 2006 r., Nr 113, poz. 770) W oparciu o przepisy tego rozporz dzenia G ówny Urz d Statystyczny gromadzi i przetwarza informacje o zad u eniu pozosta ych podmiotów z osobowo ci prawn 100