WP-XI Kraków, 30 września 2015 r.

Transkrypt

1 WOJEWODA MAŁOPOLSKI WP-XI Kraków, 30 września 2015 r. Pan Michał Diduch p.o. Kierownika Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Sękowej Zespół kontrolny Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie, na podstawie art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. z 2015 r., poz. 525), art. 22 pkt 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 163 z późn. zm.), art. 175 ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 885 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej (Dz. U. Nr 61, poz. 543 z późn. zm.), przeprowadził w dniach od 7 do 11 września 2015 roku kontrolę kompleksową w kierowanym przez Pana Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Sękowej. Zakres kontroli obejmował: organizację Ośrodka oraz kwalifikacje kadr, realizację zadań z zakresu administracji rządowej i zadań własnych gminy wynikających z ustawy o pomocy społecznej w 2014 rok, realizację wieloletniego programu wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania Pomoc Państwa w zakresie dożywiania oraz pracę socjalną z klientem Ośrodka. Ustaleń kontrolnych dokonano w oparciu o wyniki przeglądu dokumentacji, a także wyjaśnienia złożone przez p.o. Kierownika oraz pracowników Ośrodka. Ustalenia zawarte zostały w protokole, podpisanym przez p.o. Kierownika 23 września 2015 roku. W trakcie kontroli oceniano pracę Jednostki, zarówno pod kątem sposobu realizacji poszczególnych zadań, jak i pod względem prowadzonej dokumentacji, przyznając ogólnie ocenę pozytywna z uchybieniami. Powyższa ocena jest wynikiem stwierdzonych w toku prowadzenia czynności kontrolnych uchybień dot. kwestii organizacyjnych oraz błędów w decyzjach i przeprowadzonych przez Ośrodek postępowaniach względem klientów pomocy społecznej. Działając w oparciu o art. 128 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.), proszę Pana p.o. Kierownika o podjęcie działań zmierzających do usunięcia uchybień opisanych poniżej: 1. W budynku zajmowanym przez Ośrodek występują ograniczenia w dostępie do Ośrodka dla osób niepełnosprawnych ruchowo w postaci braku podjazdu dla osób niepełnosprawnych. Strona 1/7

2 Ze względu na specyfikę zadań realizowanych przez Ośrodek, proszę o podjęcie działań umożliwiających osobom o ograniczonej sprawności ruchowej dostęp do jego pomieszczeń lub umożliwienie kontaktu klienta z pracownikiem socjalnym w innym miejscu. 2. Stwierdzono, iż w Ośrodku brak jest możliwości swobodnej rozmowy klienta z pracownikiem socjalnym. Opisane działanie jest niezgodne z art. 100 ust. 1, art. 119 ust. 2 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej. Wygospodarowanie pomieszczenia gwarantującego swobodę wypowiedzi klienta. 3. Stwierdzono brak uzgodnienia instrukcji kancelaryjnej z Archiwum Państwowym. Opisane działanie jest niezgodne z art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach oraz jednolitego rzeczowego wykazu akt po jego uzgodnieniu (por. 3 ust. 3 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 16 września 2002 r. w sprawie postępowania z dokumentacją, zasad jej klasyfikowania i kwalifikowania oraz zasad i trybu przekazywania materiałów archiwalnych do archiwów państwowych). Wystąpienie do Archiwum Państwowego w celu uzgodnienia instrukcji kancelaryjnej. 4. Stwierdzono, że w okresie wakacyjnym nie dożywiano dzieci i młodzieży, które otrzymywały gorący posiłek w ciągu roku szkolnego. Opisane działanie jest niezgodne z art. 48 ust. 1, 4 i 5 ustawy o pomocy społecznej, cyt.: 1. Osoba lub rodzina ma prawo do schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania, jeżeli jest tego pozbawiona. [...] 4. Pomoc doraźna albo okresowa w postaci jednego gorącego posiłku dziennie przysługuje osobie, która własnym staraniem nie może go sobie zapewnić. 5. Pomoc, o której mowa w ust. 4, przyznana dzieciom i młodzieży w okresie nauki w szkole może być realizowana w formie zakupu posiłków. Podjęcie działań mających na celu rozszerzenie zakresu dożywiania w okresie wolnym od nauki, a w przypadku braku możliwości przyznawanie pomocy w formie posiłku, zapewnienie im pomocy w formie zasiłków na zakup żywności lub świadczenia. 5. Stwierdzono, że w sentencji decyzji przyznających pomoc w formie świadczenia pieniężnego na zakup posiłku lub żywności, nie zawarto kalkulacji wysokości świadczenia, z której wynikałoby, dlaczego klient otrzymał powyższy zasiłek w takiej kwocie, np. decyzją GOPS z 15 kwietnia 2014 roku przyznano świadczenie pieniężne na zakup żywności w ramach Programu w kwocie 366,00 zł. Powyższe działanie jest niezgodne z zapisami wynikającymi z ustalonych zasad Strona 2/7

3 zawartych w załączniku Nr 1 do umowy zawartej z Wojewodą a Wójtem Gminy na realizację zadania. Uwzględnianie w treści decyzji przyznających świadczenie pieniężne na zakup posiłku lub żywności kalkulacji wysokości świadczenia. 6. Podczas kontroli ustalono, że beneficjent dotacji przyznając dożywianie w formie posiłku, świadczenia pieniężnego na zakup posiłku lub żywności albo świadczenia rzeczowego w postaci produktów żywnościowych, w uzasadnieniu decyzji nie zawarł informacji, że zadanie jest finansowane ze środków otrzymanych od Wojewody oraz ze środków własnych gminy. Opisane działanie jest niezgodne z zapisem 2 pkt 7 umowy zawartej w 2014 roku pomiędzy Wojewodą a gminą w sprawie udzielenia dotacji gminie na realizację wieloletniego programu wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania Pomoc państwa w zakresie dożywiania. Stosowanie się do zapisów zawartych w umowie dotyczącej dofinansowania z budżetu państwa zadania z zakresu pomocy społecznej, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 3 i 14 ustawy o pomocy społecznej, w ramach realizacji wieloletniego programu wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania Pomoc państwa w zakresie dożywiania. 7. Wydawano decyzje przyznające usługi oraz o odpłatności za usługi z mocą wsteczną, co pozostaje w sprzeczności z przepisem art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej. Praktyka wydawania decyzji zmieniających odpłatność z mocą wsteczną budzi poważne wątpliwości. Powyższa praktyka jest sprzeczna z ustaloną linią orzecznictwa sądów administracyjnych. Wysokości odpłatności winna następować najwcześniej od dnia następującego po dniu doręczenia decyzji klientowi, a nie z mocą wsteczną. Powyższe stwierdzono w następujących przypadkach: decyzją z 3 stycznia 2014 roku nr GOPS przyznano i ustalono odpłatność za usługi opiekuńcze od 2 stycznia 2014 roku; decyzją z 5 stycznia 2015 roku nr GOPS przyznano i ustalono odpłatność za usługi opiekuńcze od 2 stycznia 2015 roku. Wydawanie decyzji przyznających świadczenia niepieniężne przed ich rozpoczęciem, zgodnie z art. 110 kodeksu postępowania administracyjnego. 8. Nie utworzono mieszkania chronionego, co oznacza brak możliwości udzielania pomocy zapewniającej osobom przygotowanie do prowadzenia samodzielnego życia w społeczeństwie lub/i mogącej zastąpić pobyt w placówce zapewniającą całodobową opiekę. Jest to pomoc dla osób, które ze względu na trudną sytuację życiowa, wiek, niepełnosprawność lub chorobę potrzebują wsparcia w funkcjonowaniu w codziennym życiu, a nie wymagają usług w zakresie świadczonym przez jednostkę całodobowej opieki. Zgodnie ze zmianą do ustawy o pomocy społecznej, wprowadzoną ustawą z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 149, poz. 887), obowiązującą od 1 stycznia 2012 roku, do zadań własnych Gminy Strona 3/7

4 o charakterze obowiązkowym należy m.in. prowadzenie i zapewnienie miejsc w mieszkaniach chronionych. Ponadto, zgodnie z art. 53 ust. 3 ww. ustawy mieszkanie tego typu może być prowadzone przez każdą jednostkę organizacyjną pomocy społecznej lub organizację pożytku publicznego. Należy dodać, że ustawa z dnia 8 grudnia 2006 roku o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych (Dz. U. Nr 251, poz z późn. zm.) umożliwia udzielanie finansowego wsparcia gminie, powiatowi albo organizacji pożytku publicznego, jeżeli pozyskane w ten sposób lokale mieszkalne będą służyć wykonywaniu zadań z zakresu pomocy społecznej w formie mieszkań chronionych. W przypadku trudności z utworzeniem mieszkania chronionego, można rozważyć podjęcie realizacji zadania wspólnie z sąsiednią gminą. Z informacji posiadanych przez Ministerstwo wynika, ze w skali całego kraju coraz więcej osób korzysta z takiej formy pomocy społecznej, ponadto jest ona znacznie tańsza od usług świadczonych instytucjonalnie, np. w domach pomocy społecznej. Za rozwijaniem omawianej pomocy przemawiają także tendencje w Unii Europejskiej w zakresie polityk wspierających osoby niesamodzielne, które zmierzają do przechodzenia od opieki instytucjonalnej (deinstytucjonalizacja usług) do opieki świadczonej na poziomie lokalnych społeczności. Opisane działanie jest niezgodne z art. 17 ust. 1 pkt 12 ustawy o pomocy społecznej. Podjęcie działań, pozwalających na umożliwienie udzielania pomocy w formie mieszkania chronionego, osobom wymienionym w art. 53 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, będącym mieszkańcami państwa Gminy. 9. W trakcie kontroli stwierdzono, iż nie uzupełniono wszystkich wymaganych rubryk kwestionariusza rodzinnego wywiadu środowiskowego tj. źródła finansowania. Powyższe stwierdzono np. w wywiadzie z: 4 września 2014 roku do decyzji nr GOPS z 8 września 2014 roku, 10 stycznia 2014 roku do decyzji nr GOPS z 10 stycznia 2014 roku, 22 września 2014 roku do decyzji nr GOPS z 22 września 2014 roku, 1 września 2014 roku do decyzji nr GOPS z 5 września 2014 roku, 18 września 2014 roku do decyzji nr GOPS z 18 września 2014 roku, 20 października 2014 roku do decyzji nr GOPS z 22 października 2014 roku, przyznającej świadczenie pieniężne na zakup posiłku lub żywności w ramach Programu, 16 czerwca 2014 roku do decyzji nr GOPS z 17 czerwca 2014 roku, przyznającej świadczenie pieniężne na zakup posiłku lub żywności w ramach Programu, 12 listopada 2014 roku do decyzji nr GOPS z 12 listopada 2014 roku, przyznającej zasiłek celowy, 11 lipca 2014 roku do decyzji nr GOPS z 17 lipca 2014 roku, 5 lutego 2014 roku do decyzji nr GOPS z 5 lutego 2014 roku, Strona 4/7

5 5 lutego 2014 roku do decyzji nr GOPS z 7 lutego 2014 roku, 7 lipca 2014 roku do decyzji nr GOPS z 17 lipca 2014 roku, 20 października 2014 roku do decyzji nr GOPS z 22 października 2014 roku, 24 listopada 2014 roku do decyzji nr GOPS z 25 listopada 2014 roku, 7 kwietnia 2014 roku do decyzji nr GOPS z 9 kwietnia 2014 roku, przyznającej zasiłek okresowy. Rzetelne wypełnianie wszystkich rubryk kwestionariusza rodzinnego wywiadu środowiskowego, zgodnie z wzorem określonym w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 czerwca 2012 r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego (Dz. U. z 2012 r. poz. 712). 10. Jak stwierdzono, nie wypełniano wszystkich wymaganych części formularza kontraktu socjalnego określonych we wzorze. We wszystkich skontrolowanych kontraktach, przy ocenie realizacji działań ustalonych w kontrakcie socjalnym nie określono daty dokonana oceny. Stwierdzono również brak podpisu osoby zawierającej kontrakt i pracownika socjalnego. Opisane działanie jest niezgodne z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 8 listopada 2010 r. w sprawie wzoru kontraktu socjalnego. Rzetelne wypełnianie wszystkich rubryk zawartego kontraktu socjalnego, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 listopada 2010 roku w sprawie wzoru kontraktu socjalnego (Dz. U. Nr 218, poz. 1439). 11. Stwierdzono, iż w 2014 roku pracownicy Ośrodka nie odliczali od dochodu klientów opłacanych przez nich składek KRUS, w przypadku gdy gospodarstwo rolne było poniżej 1 hektara przeliczeniowego i klienci posiadali dochód z innego tytułu co nie jest zgodne z art. 8 ust.3 ustawy o pomocy społecznej. Należy stwierdzić, iż zgodnie z ww. ustawą dochody osoby/rodziny pomniejsza się o obciążenia wymienione w art. 8 ust.3 pkt 1-3. W art. 8 ust. 3 w punkcie 2 wymienione zostały składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz składki na ubezpieczenie społeczne określone w odrębnych przepisach. Odrębnymi przepisami, o jakich mowa w powyższym przepisie, są bezspornie przepisy ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz. U z 2015 r. poz. 704). W powyższej kwestii Kierownik złożył wyjaśnienie cyt.: Ośrodek od 2014 roku przyjął przy udzielaniu pomocy materialnej, iż dochód z gospodarstwa rolnego liczymy zgodnie z ustawą o pomocy społecznej w przypadku gdy gospodarstwo posiada co najmniej 1 ha przeliczeniowy. Jeżeli nie liczymy dochodu z gospodarstwa rolnego to również od dochodu rodziny nie możemy odjąć składek na ubezpieczenie KRUS. Taka interpretacja została podana na jednym ze szkoleń z zakresu pomocy Strona 5/7

6 społecznej prowadzonym przez Pana B. M. w Krakowie. Należy zauważyć, że przepisy art. 8 ust. 3, 9 i 10 ustawy o pomocy społecznej należy interpretować jako jedną całość. Skoro dochody z hektara przeliczeniowego i innych źródeł sumuje się to alogicznie należy traktować odliczania od dochodu. Odliczanie od dochodu rodzin opłacanych przez nich składek na ubezpieczenie społeczne rolników, zgodnie z art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społeczne. 12. Przyjęta Strategia rozwiązywania problemów społecznych na lata zawiera część wymaganych przepisami prawa elementów: prognozę zmian w zakresie objętym strategią, opis celów strategicznych projektowanych zmian, opis sposobu realizacji strategii, wskaźniki realizacji planowanych działań. Strategia nie zawiera jednak wszystkich elementów o których mowa w art. 16 b ustawy o pomocy społecznej, a mianowicie ram finansowych dotyczących przyjętych zadań (działań). Zamiast określenia ram finansowych, wskazano potencjalne źródła finansowania. Należy zauważyć, że sporządzana jest coroczna ocena realizacji strategii, ale nie jest prowadzony monitoring w oparciu o wskaźniki finansowe i ilościowe. Jak ustalono na dzień kontroli nie opracowano nowej strategii. Podjecie działań, zmierzających do opracowania i przedłożenia właściwemu organowi projektu gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych uwzględniającej wszystkie elementy, o których mowa w art. 16b ustawy o pomocy społecznej. Ponadto, w toku kontroli stwierdzono wystąpienie zagrożenia dla prawidłowej realizacji zadania dotyczącego wieloletniego programu wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania Pomoc państwa w zakresie dożywiania z powodu na brak monitoringu celów określonych w uchwale Nr 221 Rady Ministrów w sprawie ustanowienia tego Programu. Jednym z elementów świadczącym o sposobie prowadzenia nadzoru nad jakością posiłków w ramach realizacji Programu jest prawidłowo opracowany jadłospis (tygodniowy lub dekadowy plan żywienia). Prawidłowy jadłospis powinien zaspokajać potrzeby żywieniowe osób, dla których jest przeznaczony, poprzez dostarczenie w optymalnej ilości niezbędnych składników pokarmowych. Natomiast przedłożone do wglądu jadłospisy określały nazwy dań, bez wyszczególnienia produktów wchodzących w ich skład, wielkości porcji w gramach oraz wartości kalorycznej. Zawarta w jadłospisie informacja o gramaturze potraw oraz ich kaloryczności pozwala na ocenę, czy żywienie jest zgodne z zalecanymi przez Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie normami. UWAGA POKONTROLNA NR 1: Proszę o rozważenie wzmożenia nadzoru nad podmiotami realizującymi dożywianie dzieci i młodzieży poprzez bieżący monitoring jadłospisów. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej (Dz. U. Nr 61, poz. 543 z późn. zm.), w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, koniecznym jest wskazanie osoby odpowiedzialnej za ich powstanie. Jako osoba kierująca jednostką organizacyjną pomocy społecznej ośrodkiem pomocy społecznej, który zgodnie z art. 110 ustawy o pomocy Strona 6/7

7 społecznej jest powołany do realizacji zadań pomocy społecznej, jest Pan osobą odpowiedzialną za ewentualne nieprawidłowości w jego działaniu. Informuję, iż na podstawie art. 128 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, przysługuje Panu uprawnienie do złożenia zastrzeżeń do zaleceń pokontrolnych, w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego. Informuję Pana Kierownika, iż na podstawie art. 128 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, przysługuje Panu uprawnienie do złożenia zastrzeżeń do zaleceń pokontrolnych, w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego. Jednocześnie na gruncie art. 128 ust. 4 i 5 ustawy o pomocy społecznej jest Pan zobowiązany: w przypadku nieuwzględnienia zastrzeżeń, do powiadomienia mnie w terminie 30 dni o realizacji zaleceń, uwag i wniosków; w przypadku uwzględnienia zastrzeżeń, do powiadomienia mnie w terminie 30 dni o realizacji zaleceń, uwag i wniosków, mając na uwadze zmiany wynikające z ich uwzględnienia. Niezależnie od powyższego, proszę o zawiadomienie mnie o sposobie wykorzystania uwag i wykonania zaleceń pokontrolnych oraz o podjętych działaniach lub przyczynach niepodjęcia tych działań w ciągu 30 dni od otrzymania niniejszego Proszę o powiadomienie mnie o wykonaniu poszczególnych zaleceń pokontrolnych w terminie 14 dni od momentu wykonania każdego z nich, jeżeli informacja o ich wykonaniu nie zostanie zawarta w zawiadomieniu o sposobie wykorzystania uwag i wykonania zaleceń pokontrolnych oraz podjętych działaniach lub przyczynach niepodjęcia tych działań, a także jeśli wskazano inny termin wykonania zaleceń pokontrolnych. z up. Wojewody Małopolskiego (-) mgr Renata Grochal Zastępca Dyrektora w Wydziale Polityki Społecznej Do wiadomości: Wójt Gminy Sękowa Strona 7/7