WP-XI Kraków, 18 stycznia 2014 r.

Transkrypt

1 WOJEWODA MAŁOPOLSKI WP-XI Kraków, 18 stycznia 2014 r. Pani Ewa Krzysica Dyrektor Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Niepołomicach Zespół Kontrolny Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie, na podstawie art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. z 2013 r. poz.182 z późn. zm.), art. 22 pkt 8 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.), art. 175 ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tj. Dz. U. z 2013 r., poz. 885 z późn. zm.) oraz rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2005 r. w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej (Dz. U. Nr 61, poz. 543 z późn. zm.), przeprowadził w dniach w dniach od 11 do 14 i 19 czerwca 2013 roku kontrolę kompleksową w kierowanym przez Panią Miejsko - Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w Niepołomicach. Zakres kontroli obejmował: organizację Ośrodka oraz kwalifikacje kadr, realizację zadań z zakresu administracji rządowej i zadań własnych gminy wynikających z ustawy o pomocy społecznej, realizację programu Pomoc państwa w zakresie dożywiania w roku 2012 oraz pracę socjalną z klientem Ośrodka. Ustaleń kontrolnych dokonano w oparciu o wyniki przeglądu dokumentacji, a także wyjaśnienia złożone przez Panią Dyrektor i pracowników Ośrodka. Ustalenia zawarte zostały w protokole, podpisanym przez Panią 23 grudnia 2013 roku. W trakcie kontroli oceniano pracę jednostki, zarówno pod kątem sposobu realizacji poszczególnych zadań, jak i pod względem prowadzonej dokumentacji, przyznając ogólnie ocenę pozytywną z nieprawidłowościami. Nieprawidłowości stwierdzono w obszarze specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, gdzie zakwestionowano kwalifikacje części osób, które świadczyły ww. usługi. Działając w oparciu o art. 128 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013 r. poz. 182 z późn. zm.), proszę Panią Dyrektor o podjęcie działań zmierzających do usunięcia uchybień i nieprawidłowości, opisanych poniżej: 1. Specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi realizowane były przez specjalistów, zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia. Poddano kontroli akta osobowe ww. osób, pod kątem spełniania wymogów określonych w 3 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz. U. Nr 189, poz z późn. zm.). Zgodnie z jego treścią, osoby świadczące specjalistyczne usługi dla osób z zaburzeniami psychicznymi muszą posiadać m.in. co najmniej półroczny staż w jednej z następujących jednostek: 1) szpitalu psychiatrycznym; Kraków, ul. Basztowa 22 * tel * fax

2 2) jednostce organizacyjnej pomocy społecznej dla osób z zaburzeniami psychicznymi; 3) placówce terapii lub placówce oświatowej, do której uczęszczają dzieci z zaburzeniami rozwoju lub upośledzeniem umysłowym; 4) ośrodku terapeutyczno-edukacyjno-wychowawczym; 5) zakładzie rehabilitacji; 6) innej jednostce niż wymienione w pkt 1-5, świadczącej specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi [ ]. Wszyscy opiekunowie realizujący usługi posiadali wymagane wykształcenie, jednakże w przypadku 3 osób, przedłożona dokumentacja nie potwierdzała faktu, że legitymowały się one półrocznym stażem, wymaganym przepisami prawa. Ww. osoby zrealizowały 518 godzin usług, w tym: w roku godzin, na łączną kwotę 940zł, a roku w godzin, na łączną kwotę 9420zł. Zgodnie z 2 rozporządzenia w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych usługi te mają być świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym. W konsekwencji usługa przyznana prawidłowo osobie uprawnionej, ale wykonana przez osobę nie posiadającą kwalifikacji, jest usługą opiekuńczą niespecjalistyczną. Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia, zgodnie z art. 169 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 885 z późn. zm.), dotacja celowa pobrana na realizację usług w 2011 i 2012 roku w łącznej kwocie zł (518 godzin), uznana została za wykorzystaną niezgodnie z przeznaczeniem i podlega zwrotowi na rachunek Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego. Zapewnienie wykonywania specjalistycznych usług dla osób z zaburzeniami psychicznymi jedynie przez osoby posiadające kwalifikacje zgodne z 3 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz. U. Nr. 189, poz z późn. zm.). 2. Zgodnie z udzieloną informacją, Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Niepołomice na lata wprowadzona została uchwałą Rady Miejskiej w Niepołomicach z dnia 30 stycznia 2009 r. Nr XLI/428/09. W ww. Strategii nie określono wskaźników realizacji działań, o których mowa w art. 16b ust.2 pkt 3d ustawy o pomocy społecznej. Zgodnie z zapisami art. 16b ust.2 pkt 3 ustawy o pomocy społecznej, który wszedł w życie 3 maja 2011 roku: Strategia, o której mowa w ust. 1, zawiera w szczególności: [ ] określenie: a) celów strategicznych projektowanych zmian, b) kierunków niezbędnych działań, c) sposobu realizacji strategii oraz jej ram finansowych, d) wskaźników realizacji działań. Ww. Strategia obowiązywała do końca roku 2013, a z uzyskanej informacji wynikało, iż nie była okresowo oceniana. Opracowanie nowej Strategii rozwiązywania problemów społecznych Gminy Niepołomice, uwzględniającej wszystkie elementy, o których mowa w art. 16b ustawy o pomocy społecznej oraz wdrożenie skutecznego systemu monitoringu, pozwalającego na okresową ocenę stopnia realizacji przyjętych w niej celów. 3. Zgodnie ze zmianą do ustawy o pomocy społecznej, wprowadzoną ustawą z dnia 9 czerwca 2011 r., do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym należy prowadzenie i zapewnienie miejsc w mieszkaniach chronionych;. Jak poinformowano: Z uwagi na brak środków finansowych, w 2012 r. Gmina Niepołomice nie tworzyła mieszkań chronionych. Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, pobyt w takim mieszkaniu może być przyznany osobie, która ze względu na trudną sytuację życiową,

3 wiek, niepełnosprawność lub chorobę potrzebuje wsparcia w funkcjonowaniu w codziennym życiu, ale nie wymaga usług w zakresie świadczonym przez jednostkę całodobowej opieki, w szczególności osobie z zaburzeniami psychicznymi, osobie opuszczającej rodzinę zastępczą, placówkę opiekuńczo-wychowawczą, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, zakład dla nieletnich, a także cudzoziemcowi, który uzyskał w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą. Podjecie działań zmierzających do utworzenia mieszkania chronionego, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 12 ustawy o pomocy społecznej. 4. Decyzją z 3 września nr MGOPS /2012 przyznano klientce odpłatne częściowo usługi opiekuńcze w postaci pomocy w zaspokojeniu codziennych potrzeb życiowych, przez 5 dni w tygodniu w liczbie 2 godzin dziennie, od 3 września do 31 grudnia 2012 roku. Odpłatność ustalono w wysokości 4,80 zł za godzinę, tj. 30% pełnego kosztu usługi 16 zł. W treści decyzji nie sprecyzowano w jakim terminie i gdzie klientka ma wnosić odpłatność za przyznane usługi opiekuńcze. Jak ustalono w trakcie kontroli, pozostałe kontrolowane decyzje, dot. usług opiekuńczych, również nie zawierały tej informacji. Jak wyjaśniono [ ] klienci są informowani o możliwych sposobach dokonywania wpłat z tytułu odpłatności za usługi opiekuńcze, terminu ich wnoszenia oraz miejsca przyjmowania. W związku z powyższym obowiązek doręczenia decyzji, pouczenia oraz dbania o terminowe wpłaty przerzucony został na opiekunki świadczące usługi, co w ostateczności doprowadziło do wyeliminowania jakichkolwiek problemów z rozliczaniem należności za świadczone usługi. Tym samym zbędnym stało się umieszczanie w pouczeniu decyzji rozbudowanych informacji, na temat technicznych warunkóu uiszczania odpłatności za świadczone usługi opiekuńcze. Jak stwierdzono w Komentarzu [Dorota Dorska-Havaris Ogólne zagadnienia dotyczące decyzji administracyjnych ]: Na podstawie art k.p.a., decyzja administracyjna może zawierać również inne składniki przewidziane w przepisach szczególnych. Do innych składników należą przede wszystkim określone klauzule, w tym przede wszystkim klauzula natychmiastowej wykonalności [ ] Ponadto do innych składników decyzji zalicza się terminy, zwane również ograniczeniami czasowymi decyzji, oraz warunki i zlecenia, stanowiące głównie dodatkowe obowiązki nałożone na adresata decyzji. Pomijając rozwiązania praktyczne zastosowane przez Ośrodek, kwestie związane z trybem i terminem uiszczania odpłatności za przyznane świadczenia, należą jak najbardziej do obowiązków nałożonych na świadczeniobiorców, a tym samym adresatów decyzji i powinny zostać uwzględnione w treści decyzji. W decyzjach ustalających odpłatność za przyznane usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, umieszczanie pouczenia o sposobie i terminie wnoszenia ww. opłat. 5. Podobnie jak w przypadku decyzji przyznających i ustalających odpłatność za usługi opiekuńcze, w treści decyzji przyznających specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi (np. nr MGOPS i MGOPS z 4 stycznia 2012 roku), nie zawarto informacji o sposobie uiszczania odpłatności za ww. usługi. Zgodnie z treścią 5. rozporządzenia w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych: Opłata za specjalistyczne usługi jest wnoszona przez osobę uzyskującą pomoc w formie specjalistycznej usługi lub jej opiekuna, bezpośrednio lub przelewem do kasy urzędu gminy, w terminie do 15. dnia każdego miesiąca następującego po miesiącu, w którym wykonano usługę.

4 W decyzjach ustalających odpłatność za przyznane specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi, umieszczanie pouczenia o sposobie i terminie wnoszenia ww. odpłatności, zgodnie z zapisem 5. rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych. 6. W trakcie kontroli ustalono, że poprawki w kwestionariuszach wywiadów środowiskowych, nanoszone były przez pracowników przy użyciu korektora. Przykładowo: W przypadku klienta, któremu przyznano świadczenie decyzją nr MGOPS /2012 z 16 stycznia 2012 roku, w IV części wywiadu Plan pomocy i działań na rzecz osoby lub rodziny z 20 kwietnia 2012 roku oraz w wywiadach z 16 maja 2012 roku i 11czerwca 2012, celem dokonania poprawek użyto korektora; W przypadku klienta, któremu przyznano świadczenie decyzją nr MGOPS /2012 z 17 września 2012 roku, dokonując poprawy omyłek w wywiadzie z 14 września 2012 roku, użyto korektora; W przypadku klienta, któremu przyznano świadczenie decyzją nr MGOPS /2012 z 17 października 2012, w kwestionariuszu wywiadu przeprowadzonego 30 stycznia 2012 roku, dokonano poprawek przy użyciu korektora; W przypadku klienta, któremu przyznano świadczenie decyzją nr MGOPS /2012 z 1 października 2012 roku, w przeprowadzonym 26 stycznia 2012 roku wywiadzie środowiskowym, użyto korektora; W przypadku klienta, któremu przyznano świadczenie decyzją nr MGOPS /2012 z 20 lutego 2012 roku, w wywiadzie z lutego 2012 roku poprawy omyłek dokonano przy użyciu korektora; W przypadku klienta, któremu przyznano świadczenie decyzją nr MGOPS /2012 z 10 września 2012 roku, w wywiadzie z 3 stycznia 2012 roku dokonano poprawy błędów przy użyciu korektora. Zgodnie z treścią art.71 Kodeksu postępowania administracyjnego: Skreśleń i poprawek w protokole należy tak dokonywać, aby wyrazy skreślone i poprawione były czytelne. Skreślenia i poprawki powinny być stwierdzone w protokole przed jego podpisaniem. W tym przypadku kwestionariusz wywiadu środowiskowego należy traktować jak protokół. Niedopuszczalna wydaje się zatem praktyka polegająca na wymazywaniu lub zamazywaniu liter, wyrazów lub zdań przy użyciu środków korektorskich i wpisywaniu w te miejsca innych treści. Dokonywanie poprawy pomyłek pisarskich w sposób właściwy, czyli zgodny z normą zawartą w art. 71 k.p.a. 7. Decyzje o odpłatności mieszkańca za pobyt w DPS, w kilku przypadkach, ustalały płatność za pobyt w DPS z uwzględnieniem miesięcy obejmujących okres przed wydaniem decyzji. Przykładowo: decyzją znak MGOPS /2012 z 26 kwietnia 2012 roku, ustalono odpłatność za pobyt w DPS w wysokości 1 076,39 zł od 1 kwietnia 2012 roku. decyzją MGOPS /2012 z 26 kwietnia 2012 roku dokonano zmiany odpłatności za pobyt na kwotę 845,94 zł od 1 kwietnia 2012 roku. Powyższa praktyka jest sprzeczna z ustaloną linią orzecznictwa sądów administracyjnych. Przykładowo, w wyroku WSA w Krakowie sygn. akt. III SA/Kr 1158/12 z 4 grudnia 2012 r. stwierdzono: W konsekwencji poczynionych rozważań należy uznać, że termin, z którym została zmieniona decyzja w sprawie ponoszenia przez skarżącego zwiększonej odpłatności za pobyt w Domu Pomocy Społecznej został ustalony z naruszeniem prawa.

5 Poczynione przez organ ustalenia, dotyczące zmiany sytuacji materialnej strony skarżącej mogą powodować zmianę wysokości jego odpłatności za pobyt w tej placówce, ale wyłącznie na przyszłość, tj. po dniu 21 maja 2012 roku, jako daty doręczenia skarżącemu decyzji, a nie z mocą wsteczną tj. od dnia 1 kwietnia 2012 r., czy może od dnia 1 marca 2012 r. : Wydawanie decyzji o zmianie wysokości odpłatności za pobyt w domu pomocy społecznej, najwcześniej od dnia następującego po dniu doręczenia decyzji mieszkańcowi DPS, a nie z mocą wsteczną. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 marca 2005 roku w sprawie nadzoru i kontroli w pomocy społecznej (Dz. U. Nr 61, poz. 543 z późn. zm.), w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, koniecznym jest wskazanie osoby odpowiedzialnej za ich powstanie. Ponieważ jest Pani osobą kierującą jednostką organizacyjną pomocy społecznej ośrodkiem pomocy społecznej, który zgodnie z art. 110 ustawy o pomocy społecznej jest powołany do realizacji zadań pomocy społecznej, wobec tego osobą odpowiedzialną za ewentualne uchybienia w jego działaniu. O sposobie realizacji powyższych wniosków proszę mnie poinformować w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego. Informuję Panią Dyrektor, iż na podstawie art. 128 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej, przysługuje Pani uprawnienie do złożenia zastrzeżeń do zaleceń pokontrolnych, w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego. Jednocześnie na gruncie art. 128 ust. 4 i 5 ustawy o pomocy społecznej jest Pani zobowiązana: 1) w przypadku nieuwzględnienia zastrzeżeń, do powiadomienia mnie w terminie 30 dni o realizacji zaleceń, uwag i wniosków; 2) w przypadku uwzględnienia zastrzeżeń, do powiadomienia mnie w terminie 30 dni o realizacji zaleceń, uwag i wniosków, mając na uwadze zmiany wynikające z uwzględnionych zastrzeżeń. Z up. Wojewody Małopolskiego (-) mgr inż. Małgorzata Lechowicz Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej Do wiadomości: Burmistrz Miasta i Gminy Niepołomice