Systemy wentylacji pożarowej w budynkach, zakres stosowania, wymagania dla branży budowlanej/ architektonicznej

Transkrypt

1 Systemy wentyacji pożarowej w budynkach, zakres stosowania, wymagania da branży budowanej/ architektonicznej Jerzy Wójciak 2017

2 Agenda prezentacji Wentyacja pożarowa dróg ewakuacyjnych reguacje prawne rozwiązania techniczne Przypadki projektowe Wentyacja pożarowa garaży reguacje prawne rozwiązania techniczne Przypadki projektowe Podsumowanie 2

3 Reguacje prawne Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U r., nr 75, poz. 690). 8. W ceu okreśenia wymagań technicznych i użytkowych wprowadza się następujący podział budynków na grupy wysokości: 1) niskie (N) do 12 m włącznie nad poziomem terenu ub mieszkane o wysokości do 4 kondygnacji nadziemnych włącznie, 2) średniowysokie (SW) ponad 12 m do 25 m włącznie nad poziomem terenu ub mieszkane o wysokości ponad 4 do 9 kondygnacji nadziemnych włącznie, 3) wysokie (W) ponad 25 m do 55 m włącznie nad poziomem terenu ub mieszkane o wysokości ponad 9 do 18 kondygnacji nadziemnych włącznie, 4) wysokościowe (WW) powyżej 55 m nad poziomem terenu. 3

4 Reguacje prawne 209. (...) 2. Budynki oraz części budynków, stanowiące odrębne strefy pożarowe, okreśane jako ZL, zaicza się do jednej ub do więcej niż jedna spośród następujących kategorii zagrożenia udzi: 1) ZL I zawierające pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób nie będących ich stałymi użytkownikami, a nieprzeznaczone przede wszystkim do użytku udzi o ograniczonej zdoności poruszania się, 2) ZL II przeznaczone przede wszystkim do użytku udzi o ograniczonej zdoności poruszania się, takie jak szpitae, żłobki, przedszkoa, domy da osób starszych, 3) ZL III użyteczności pubicznej, niezakwaifikowane do ZL I i ZL II, 4) ZL IV mieszkane, 5) ZL V zamieszkania zbiorowego, niezakwaifikowane do ZL I i ZL II. 4

5 Reguacje prawne 245. W budynkach: 1) niskim (N), zawierającym strefę pożarową ZL II, 2) średniowysokim (SW), zawierającym strefę pożarową ZL I, ZL II, ZL III ub ZL V, 3) niskim (N) i średniowysokim (SW), zawierającym strefę pożarową PM o odporności obciążenia ogniowego powyżej 500 MJ/m 2 ub pomieszczenie zagrożone wybuchem, naeży stosować katki schodowe obudowane i zamykane drzwiami oraz wyposażone w urządzenia zapobiegające zadymieniu ub służące do usuwania dymu. 5

6 Reguacje prawne 246 (...) 2. Katki schodowe i przedsionki przeciwpożarowe, stanowiące drogę ewakuacyjną w budynku wysokim (W) da stref pożarowych innych niż ZL IV i PM oraz w budynku wysokościowym (WW), powinny być wyposażone w urządzenia zapobiegające ich zadymieniu. 3. Katki schodowe i przedsionki przeciwpożarowe, stanowiące drogę ewakuacyjną w budynku wysokim (W) da strefy pożarowej PM powinny być wyposażone w urządzenia zapobiegające zadymieniu ub samoczynne urządzenia oddymiające uruchamiane za pomocą systemu wykrywania dymu. 6

7 Reguacje prawne (...) 5. W budynku wysokim (W) i wysokościowym (WW) dopuszcza się wykonywanie katek schodowych, stanowiących drogę ewakuacyjną wyłącznie da stref pożarowych ZL IV, bez przedsionków oddzieających je od poziomych dróg komunikacji ogónej, jeżei: 1) każde mieszkanie ub pomieszczenie jest oddzieone od poziomej drogi komunikacji ogónej drzwiami o kasie odporności ogniowej co najmniej E I 30, 2) katki schodowe są zamykane drzwiami dymoszczenymi, 3) katki schodowe są wyposażone w urządzenia zapobiegające zadymieniu ub w samoczynne urządzenia oddymiające uruchamiane za pomocą systemu wykrywania dymu W budynku wysokim (W) i wysokościowym (WW), w strefach pożarowych innych niż ZL IV, naeży zastosować rozwiązania techniczno-budowane zabezpieczające przed zadymieniem poziomych dróg ewakuacyjnych. 7

8 Reguacje prawne SZYBY WINDOWE W budynkach wysokościowych (WW) i wysokich (W) ZL I, ZL II, ZL III i ZL V, mających kondygnację użytkową na wysokości powyżej 25 m, przynajmniej jeden dźwig w każdej strefie pożarowej powinien być przystosowany do potrzeb ekip ratowniczych Szyb dźwigu da ekip ratowniczych powinien być wyposażony w urządzenia zapobiegające zadymieniu ub służące do usuwania dymu. 8

9 Reguacje prawne - podsumowanie Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U r., nr 75, poz. 690). niskie (N) średniowysokie (SW) wysokie (W) wysokościowe (WW) ( < 12 m) (12 25 m) (25 55 m) (>55m) ZL I brak O/N N ** N ** ZL II O/N O/N N ** N ** ZL III brak O/N N ** N ** ZL IV brak brak brak/o * /N * O * /N ZL V brak O/N N ** N ** PM O/N O/N O/N ** N ** O - oddymianie; N - napowietrzanie; * budynki wykonane bez przedsionków jeżei zastosujemy między innymi O ub N ** zabezpieczenie przed zadymieniem poziomych dróg ewakuacyjnych 9

10 Reguacje prawne - podsumowanie Zapobieganie zadymieniu: Wytworzenie nadciśnienia (fizycznej bariery) na drodze ewakuacyjnej i zatrzymanie dymu w strefie objętej pożarem (utrzymanie dróg ewakuacyjnych wonych od dymu). Oddymiane: Usuwanie dymu oraz trujących gazów z pomieszczeń w ceu ułatwienia ewakuacji i usprawnienia przeprowadzenia akcji gaśniczej. Ochrona przed zadymieniem pionowych dróg ewakuacyjnych jest istotnym eementem całego systemu ochrony przeciwpożarowej budynku. Właściwe zabezpieczenie katek schodowych pozwaa na bezpieczną i sprawną ewakuację udzi z obszaru zagrożonego pożarem, ułatwia prowadzenie akcji gaśniczej oraz umożiwia ograniczenie szkód pożarowych spowodowanych dymem, gorącymi gazami pożarowymi i produktami termicznego rozkładu. 10

11 Rozwiązania techniczne Oddymianie Grawitacyjne (droga ewakuacji: zadymiona) Nawiew: okno napowietrzające, drzwi, kapy napowietrzające. Upust: certyfikowane okno oddymiające, kapa dymowa. Metody obiczeniowe: norma PN-B , wytyczne VDS. 11

12 Rozwiązania techniczne System mieszany oddymianie (droga ewakuacji: zadymiona) Nawiew: wentyator napowietrzający BO. Upust: certyfikowane okno oddymiające, kapa dymowa. Metody obiczeniowe: - symuacja CFD. - inżynierskie metody obiczeniowe. 12

13 Rozwiązania techniczne System mieszany oddymianie (droga ewakuacji: zadymiona) Rozwiązanie niepoprawne Nawiew: okno napowietrzające, drzwi, kapy napowietrzające. Upust: wentyator oddymiający w kasie odporności ogniowej wynikającej z symuacji CFD ub obiczeń. Metody obiczeniowe: brak - symuacja CFD. 13

14 Rozwiązania techniczne System mieszany oddymianie (droga ewakuacji: zadymiona) Rozwiązanie niezaecane Nawiew: wentyator napowietrzający BO, Upust: wentyator oddymiający w kasie odporności ogniowej wynikającej z symuacji CFD ub obiczeń. Metody obiczeniowe: brak - symuacja CFD. 14

15 Rozwiązania techniczne Napowietrzanie (droga ewakuacji: wona od dymu) Nawiew: wentyator napowietrzający BO Upust: kapy nadciśnieniowo-upustowe brak system ze zmiennym wydatkiem wentyatora napowietrzającego (reguator obrotów + czujnik ciśnienia) Metody obiczeniowe: wytyczne ITB norma PN-EN

16 Rozwiązania techniczne - podsumowanie oddymianie Systemy posiadające metody obiczeniowe napowietrzanie zadymiona droga ewakuacji (-), niska cena (+), narzucone umiejscowienie urządzeń (-), nieskompikowane met. obiczeniowe (+), zakres stosowania ograniczony wychładzaniem się dymu (W i WW) oraz zapisami w R.M. (-). droga ewakuacji wona od dymu (+), cena uzaeżniona od zaprojektowanej kasy systemu (-/+), umiejscowienie urządzeń b/o (+), złożoność met. obiczeniowych w zaeżności od wybranej kasy sytemu (+/-), zakres stosowania b/o (+).. GRAWITACYJNY SYSTEM ODDYMIANIA < SYSTEM ZAPOBIEGANIA ZADYMIENIU 16

17 Wymagania techniczne i wytyczne projektowe Instrukcja ITB 378/2002 (Projektowanie instaacji wentyacji pożarowej dróg ewakuacyjnych w budynkach wysokich i wysokościowych) Rozwiązanie A (rozdzieenie systemu zapobiegającego przed zadymieniem katki schodowej i przedsionków przeciwpożarowych od systemu wentyacji oddymiającej korytarza ewakuacyjnego przez zastosowanie w przedsionkach oddzienej instaacji nawiewno wyciągowej). Rozwiązanie B (połączenie systemu zabezpieczającego przed zadymieniem katki schodowej i przedsionków przeciwpożarowych z systemem wentyacji oddymiającej korytarza). Kombinacja rozwiązań A i B. 17

18 Wymagania techniczne i wytyczne projektowe Norma PN-EN (systemy kontroi rozprzestrzeniania dymu i ciepła - Część 6: Wymagania techniczne dotyczące systemów różnicowania ciśnień. Zestawy urządzeń) System kasy A (stosowany w budynkach, w których nie zakłada się ogónej ewakuacji udzi, poza ewakuacją osób zagrożonych bezpośrednio. System ten zakłada, że na katce schodowej będą otwarte tyko jedne drzwi). Wymagania: przepływ powietrza: 0,75 m/s w przekroju drzwi, różnica ciśnień: po obu stronach drzwi 50 Pa siła potrzebna do otwarcia drzwi: 100N. Kraterium różnicy ciśnien Kasa systemu A Δp=50 Pa Kryterium przepływu powietrza 0,75 m/s 18

19 Wymagania techniczne i wytyczne projektowe Kasa systemu B System kasy B (stosowany da szybów dźwigowych, przedsionków i katek schodowych przeznaczonych do ewakuacji i na potrzeby ratowników. Zakłada on stae otwarte wszystkie drzwi ze wzgędu na jednoczesną ewakuację i trwającą akcję ratowniczą. Wymagania: przepływ powietrza: 2 m/s w przekroju drzwi, różnica ciśnień: po obu stronach drzwi 50 Pa siła potrzebna do otwarcia drzwi: 100N. Kraterium różnicy ciśnien p 50 Pa p 45 Pa Kryterium przepływu powietrza 2m/s 19

20 Wymagania techniczne i wytyczne projektowe System kasy C (System stosowany w obiektach, gdzie przewidziana jest jednoczesna ewakuacja wszystkich udzi. Pozwaa to na uzyskanie wonej drogi ewakuacyjnej da ekip ratowniczych. System zakłada jedne otwarte drzwi na kondygnacji objętej pożarem.). Kasa systemu C Kraterium Kryterium różnicy ciśnien przepływu powietrza Wymagania: przepływ powietrza: 0,75 m/s w przekroju drzwi, różnica ciśnień: ü drzwi wejściowe zamknięte: pomiędzy katka schodową a końcowym wyjściem/ a powierzchnią użytkową: 50 Pa, ü drzwi wejściowe otwarte: pomiędzy katka schodową a powierzchnią użytkową: 10 Pa, siła potrzebna do otwarcia drzwi: 100N. Δp=50 Pa Δp=10 Pa 0,75 m/s 20

21 Wymagania techniczne i wytyczne projektowe System kasy D (stosowany w budynkach, przeznaczonych do nocowania użytkowników: hotee, schroniska, internaty). Założeniem systemu jest ewakuacja w czasie dłuższym niż oczekiwany da osób będących sprawnymi fizycznie i czujnymi. Naeży wziąć pod uwagę fakt, że osoby przebywające w budynku mogą nie znać wewnętrznych układów komunikacyjnych i będą wymagały pomocy personeu. Będą otwarte tyko jedne drzwi). Kasa systemu D Kraterium Kryterium różnicy ciśnien przepływu powietrza Wymagania: przepływ powietrza: 0,75 m/s w przekroju drzwi przy otwartych jednocześnie drzwiach wyjściowych, różnica ciśnień: ü drzwi wejściowe zamknięte: pomiędzy katka schodową a końcowym wyjściem/ a powierzchnia użytkową: 50 Pa, ü drzwi wejściowe otwarte, drzwi na kondygnacji innej niż objętej pożarem otwarte: pomiędzy katka schodową a powierzchnią użytkową: 10 Pa Δp=50 Pa Δp=10 Pa 0,75 m/s 21

22 Wymagania techniczne i wytyczne projektowe System kasy E (stosowany w budynkach, gdzie przewiduje się ewakuację stopniową, co oznacza, że drogi ewakuacyjne będą zajmowane przez dłuższy czas, a zatem wiąże się z ryzykiem wydostania się dymu z kondygnacji objętej pożarem na katki schodowe w wyniku rozwijającego się pożaru. Założeniem systemu jest jednoczesne otwarcie drzwi na kondygnacji objętej pożarem i innej kondygnacji ponad nią). Kasa systemu E Kraterium Kryterium różnicy ciśnien przepływu powietrza Δp=50 Pa Δp=10 Pa 0,75 m/s Wymagania: przepływ powietrza: 0,75 m/s w przekroju drzwi przy otwartych jednocześnie drzwiach wyjściowych oraz drzwiach innych niż na kondygnacji objętej pożarem różnica ciśnień: ü drzwi wejściowe zamknięte: pomiędzy katka schodową a końcowym wyjściem/ a powierzchnia użytkową: 50 Pa, ü drzwi wejściowe otwarte, drzwi na 2 kondygnacjach innych niż objętych pożarem otwarte: pomiędzy katka schodową a powierzchnią użytkową: 10 Pa, siła potrzebna do otwarcia drzwi: 100N. 22

23 Wymagania techniczne i wytyczne projektowe Kasy systemu wg normy PN-EN podsumowanie Kasa systemu Kasa A Kasa B Kasa C Kasa D Kasa E Kasa F Przykłady zastosowania da środków ewakuacji, ochrona na miejscu (np. mieszkane) da środków ewakuacji i akcji gaśniczej (np. biurowe) da środków ewakuacji ewakuacja jednoczesna (np. użyteczności pubicznej) da środków ewakuacji ryzyko snu (np. hotee) da środków ewakuacji przez ewakuację stopniową (np. biurowe) system gaśniczy i środki ewakuacji 23

24 Wymagania techniczne i wytyczne projektowe WYTYCZNE ITB VS NORMA PN-EN nadciśnienie w strefie chronionej Pa, budynki W i WW, korytarze ewakuacyjne: oddymianie mechaniczne, przedsionki : niezaeżny nawiew, nieduże wydatki wentyatorów napowietrzających, jedna czerpnia powietrza (oszczędność miejsca na dachu), nawiew na katkę jednopunktowy (jeżei spełnione kryterium ciśnienia Pa). nadciśnienie w strefie chronionej 50 Pa +/- 10%, budynki N, SW, W i WW, korytarze ewakuacyjne: oddymianie mechaniczne / okna na eewacji / szacht oddymiający grawitacyjny, przedsionki niezaeżny nawiew, wydatki wentyatorów zaeżne od kasy systemu, konieczność stosowania dwóch czerpni na dachu (miejsce), nawiew na katkę wieopunktowy co 3 kondygnacje (konieczność wykonania szachtu). 24

25 Porównanie systemów wentyacji pożarowej zaprojektowanych w budynku wysokościowym wg ITB 378/2002 oraz PN-EN Projekt wg ITB 378/2002 VS Projekt wg PN-EN Łączna pow. szachtów F ~ 2,04 m2 łączna moc eektryczna wentyatorów P ~ 17 kw Łączna pow. szachtów F ~ 3,71m2 łączna moc eektryczna wentyatorów P ~ 34,1 kw 25

26 Przykład obiczeniowy nr 1 wg ITB 378/2002 Zdjęcia zaprojektowanego obiektu 26

27 Przykład obiczeniowy nr 1 wg ITB 378/2002 Zdjęcia zaprojektowanego obiektu 27

28 Przypadki projektowe Katki schodowe oddymiane kapa dymową z wentyatorem kompensującym Probemy projektowe Odcięcie kondygnacji piwnicznej drzwiami Brak możiwości doprowadzenia powietrza na najniższej kondygnacji 28

29 Przypadki projektowe 29

30 Przypadki projektowe Systemy wentyacji pożarowej w budynkach wysokich i wysokościowych Najczęściej spotykane probemy w projektowaniu instaacji pożarowych dróg ewakuacyjnych Ograniczenia w okaizacji krat transferowych pomiędzy przedsionkiem a korytarzem Stosowanie drzwi rozsuwanych jako wyjściowych zewnętrznych z hoi/katek schodowych Nietypowe układy katek schodowych Brak kompensacji powietrza da oddymianych korytarzy Mała wydajność instaacji oddymiającej korytarze stosowanie samozamykaczy w drzwiach do przestrzeni użytkowych 30

31 Przypadki projektowe okaizacja krat transferowych 31

32 Przypadki projektowe nietypowe układy katek schodowych 32

33 Przypadki projektowe - nietypowe układy katek schodowych 33

34 Przypadki projektowe - nietypowe układy katek schodowych 34

35 Reguacje prawne - garaże Wymagania przeciwpożarowe da garaży Budynek i urządzenia z nim związane powinny być za projektowane i wykonane w sposób zapewniający w razie pożaru: nośność konstrukcji przez czas wynikający z rozporządzenia, ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia i dymu w budynku, ograniczenie rozprzestrzeniania się pożaru na sąsiednie budynki, możiwość ewakuacji udzi, a także uwzgędniający bezpieczeństwo ekip ratowniczych W garażu zamkniętym o powierzchni całkowitej przekraczającej 1500 m2 naeży stosować samoczynne urządzenia oddymiające. Powierzchnia całkowita garażu suma powierzchni garażu przeznaczonej na miejsca postojowe i drogi komunikacji z wyłączeniem powierzchni wydzieonych jako odrębne strefy pożarowe zajmowanych przez zespoły komórek okatorskich, pomieszczenia techniczne, przedsionki przeciwpożarowe, trzony komunikacyjne przeznaczone da udzi znajdujące się na tej samej kondygnacji budynku. 1 Dz. U. z 2002 r. nr 75, poz. 690 z późn. zm. Rozporządzenie MI w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie 35

36 Reguacje prawne - garaże Odrębne garaże Jako odrębne garaże w jednym obiekcie można rozpatrywać następujące przestrzenie: dwie przestrzenie garażowe zokaizowane na tym samym poziomie, oddzieone od siebie eementami oddzieenia przeciwpożarowego, posiadające oddziene i niekoizyjne wjazdy, które ze wzgędu na usytuowanie zapewniają spełnienie wymagań przepisów techniczno-budowanych w zakresie bezpieczeństwa pożarowego (np. wymagań dotyczących odegłości otworów w ścianach zewnętrznych rożnych stref pożarowych), nie powiązane funkcjonanie (brak połączenia samochodowego i pieszego) oraz instaacyjnie (bez żadnych otworów i przejść instaacyjnych przez eementy oddzieenia przeciwpożarowego), dwie przestrzenie garażowe zokaizowane na koejnych kondygnacjach (jedna nad drugą) spełniające wymagania anaogicznie jak w pkt. wyżej; oznacza to, iż niedopuszczane jest traktowanie jako odrębnych garaży np. kondygnacji połączonych wspóną, nawet wydzieoną pożarowo katką schodową czy szybem windowym. Garażu z jedną wspóną rampą zjazdową, z której to dopiero w podziemiu zaprojektowano dwa wjazdy, do wydzieonych ścianą oddzieenia przeciwpożarowego o kasie odporności ogniowej REI 120, stref pożarowych o powierzchni mniejszej niż 1500 m2, nie powinno się rozpatrywać jako dwóch odrębnych garaży, co powoduje, że zastosowanie w tym przypadku powinny mieć samoczynne urządzenia oddymiające wynikające 277 ust. 4 rozporządzenia MI 1. Dopuszczane byłoby traktowanie powyższych stref pożarowych jako odrębne garaże, w przypadku zapewnienia niezaeżnych da każdej z tych stref pożarowych wjazd/wyjazd na przestrzeń otwartą. 1 Dz. U. z 2002 r. nr 75, poz. 690 z późn. zm. Rozporządzenie MI w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie 36

37 Podstawy teoretyczne oddymianie garaży Rodzaje wentyacji oddymiających Wentyacja kanałowa - Mniejsza wydajność - Duża iość kanałów - Wymagana duża wysokość Wentyacja strumieniowa - Większa wydajność - Znacznie mniej eementów - Nie wymaga dużej wysokości - Większa skuteczność w pracy wentyacji bytowej 37

38 Podstawy teoretyczne oddymianie garaży Cee stawiane instaacji wentyacji oddymiającej: możiwość prowadzenia działań ekip ratowniczych 3 : w odegłości ponad 15m od źródła pożaru, do wysokości 1,8 m, nie dopuścić do wystąpienia temperatury powyżej 100 o C 4, źródło pożaru powinno być widoczne z odegłości nie większej niż 15 m, z co najmniej jednej strony w pasie o szerokości co najmniej 5 m (od 10 do 27 min po wykryciu pożaru) 4. Maksymane stężenie dymu 0,02 g/m 3. Rys.2 Bezpieczne warunki ewakuacji i bezpieczeństwo ekip ratowniczych 3 Dokument interpretacyjny: Wymagania podstawowe nr 2 Bezpieczeństwo pożarowe do Dyrektywy 89/106/EEC dotyczącej wyrobów budowanych 4 NEN 6098:2012 Smoke contro systems for powered smoke exhaust ventiators in car parks 38

39 Przypadki projektowe Systemy wentyacji pożarowej w budynkach wysokich i wysokościowych Najczęściej spotykane probemy w projektowaniu instaacji pożarowych garaży Mała powierzchnia garażu w połączniu z małą wysokością stanowi istotny probem w uzyskaniu pozytywnych wyników obiczeń Niesymetryczne rozmieszczenia wyjść ewakuacyjnych Duże zgrupowania miejsc postojowych w przypadku parkingów z automatami parkującymi Ograniczenia w okaizacji wyrzutni instaacji oddymiającej 39

40 Przypadki projektowe rozmieszczanie katek schodowych 40

41 Przypadki projektowe rozmieszczanie katek schodowych 41

42 Przypadki projektowe nierównomierne powierzchnie na różnych kondygnacjach 42

43 Przypadki projektowe rozmieszczanie szachtów 43

44 Przypadki projektowe rozmieszczanie szachtów 44

45 Przypadki projektowe rozmieszczanie szachtów 45

46 Przypadki projektowe rozmieszczanie miejsc postojowych 46

47 Podsumowanie uwzgędnienie na etapie koncepcji wymagań architektonicznych wynikających z zastosowania wybranego wariantu wentyacji projektowanie systemów pożarowych ciągła współpraca architekta i projektanta projektowanie systemów pożarowych w sposób uwzgędniający wymagania poszczegónych branż 47

48 Dziękujemy 48