Warunki techniczno - budowlane jakim powinny odpowiadać obiekty ZL II - przedszkola - w zakresie ochrony przeciwpożarowej

Transkrypt

1 Warunki techniczno - budowlane jakim powinny odpowiadać obiekty ZL II - przedszkola - w zakresie ochrony przeciwpożarowej (materiał przygotowany na spotkanie w KW PSP w Toruniu w dniu 31 maja 2005r.) Wymagania ogólne Z pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi powinna być zapewniona możliwość ewakuacji w bezpieczne miejsce na zewnątrz budynku lub do sąsiedniej strefy pożarowej, bezpośrednio albo drogami komunikacji ogólnej, zwanymi dalej "drogami ewakuacyjnymi". Z sąsiedniej strefy pożarowej powinno być wyjście bezpośrednio na zewnątrz budynku lub przez inną strefę pożarową. Oznacza to, że z każdego miejsca przeznaczonego na pobyt ludzi w obiekcie powinny być zapewnione odpowiednie warunki ewakuacji, umożliwiające szybkie i bezpieczne opuszczenie strefy zagrożonej lub objętej pożarem, dostosowane do liczby i stanu sprawności osób przebywających w obiekcie oraz jego funkcji, konstrukcji i wymiarów, a także być zastosowane techniczne środki zabezpieczenia przeciwpożarowego polegające na: 1. zapewnieniu dostatecznej liczby i szerokości wyjść ewakuacyjnych; 2. zachowaniu dopuszczalnej długości, szerokości i wysokości przejść oraz dojść ewakuacyjnych; 3. zapewnieniu bezpiecznej pożarowo obudowy i wydzieleń dróg ewakuacyjnych oraz pomieszczeń; 4. zabezpieczeniu przed zadymieniem wymienionych w przepisach techniczno-budowlanych dróg ewakuacyjnych, w tym: na stosowaniu urządzeń zapobiegających zadymieniu lub urządzeń i innych rozwiązań techniczno-budowlanych zapewniających usuwanie dymu; 5. zapewnieniu oświetlenia awaryjnego (bezpieczeństwa i ewakuacyjnego) oraz przeszkodowego w obiektach, w których jest ono niezbędne do ewakuacji ludzi; 6. zapewnieniu możliwości rozgłaszania sygnałów ostrzegawczych i komunikatów głosowych poprzez dźwiękowy system ostrzegawczy w budynkach, dla których jest on wymagany. Odpowiednie warunki ewakuacji określają "warunki techniczne" [rozporządzenie nr 2 wym. niżej]. Takie podejście do problemu ewakuacji ludzi oznacza bardzo dużą zmianę w stosunku do dotychczasowych wymagań w tym zakresie. Obowiązek zapewnienia z każdego pomieszczenia, w którym mogą przebywać ludzie, bezpiecznego wyjścia prowadzącego bezpośrednio lub pośrednio na przestrzeń otwartą, do innej strefy pożarowej lub na drogi komunikacji ogólnej został z jednej strony ograniczony do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, ale jednocześnie zastąpiony znacznie dalej idącym wymaganiem zapewnienia możliwości ewakuacji ludzi w bezpieczne miejsce. Pod tym pojęciem rozumie się miejsce na zewnątrz budynku lub sąsiednią strefę pożarową, przy czym w sytuacji, kiedy bezpieczne miejsce stanowi sąsiednia strefa pożarowa, powinno być z niej zapewnione wyjście na zewnątrz budynku, bezpośrednio lub poprzez kolejną strefę pożarową. Jednocześnie określono dokładnie wymagania dla każdego odcinka drogi ewakuacyjnej - od wyjścia z pomieszczenia do wyjścia na zewnątrz budynku. Informacje poniższe opracowano na podstawie obowiązujących w tym zakresie przepisów dotyczących ochrony przeciwpożarowej: 1) USTAWA z dnia 24 sierpnia 1991r. o ochronie przeciwpożarowej (j.t.: Dz. U. z 2002r Nr 147 poz. 1229, ze zm.). 2) ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. (Dz. U. z dnia 15 czerwca 2002 r. ze zm.) 1

2 3) ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 121, poz. 1138) Dot. 1) Art Osoba fizyczna, osoba prawna, organizacja lub instytucja korzystająca ze środowiska, budynku, obiektu lub terenu są obowiązane zabezpieczyć je przed zagrożeniem pożarowym lub innym miejscowym zagrożeniem. Art Właściciel, zarządca lub użytkownik budynku, obiektu lub terenu, zapewniając jego ochronę przeciwpożarową, obowiązany jest w szczególności: 3) zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie lub na terenie bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji, Dot. 2) Budynek i urządzenia z nim związane powinny być zaprojektowane i wykonane w sposób zapewniający w razie pożaru: 1) nośność konstrukcji przez czas wynikający z rozporządzenia, 2) ograniczenie rozprzestrzeniania się ognia i dymu w budynku, 3) ograniczenie rozprzestrzeniania się pożaru na sąsiednie budynki, 4) możliwość ewakuacji ludzi, a także uwzględniający bezpieczeństwo ekip ratowniczych. 2. Przepisy rozporządzenia dotyczące bezpieczeństwa pożarowego, a także oświetlenia awaryjnego, o którym mowa w 181, stosuje się, z uwzględnieniem 2 ust. 2, również do użytkowanych budynków istniejących, jeżeli zagrażają one życiu ludzi Przepisy rozporządzenia stosuje się przy projektowaniu i budowie, w tym także odbudowie, rozbudowie, nadbudowie, przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków, a także do związanych z nimi urządzeń budowlanych, z zastrzeżeniem 207 ust Przy nadbudowie, przebudowie i zmianie sposobu użytkowania budynków istniejących lub ich części wymagania, o których mowa w 1, mogą być spełnione w sposób inny niż podany w rozporządzeniu, stosownie do wskazań ekspertyzy technicznej właściwej jednostki badawczorozwojowej albo rzeczoznawcy budowlanego oraz do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, uzgodnionych z właściwym komendantem wojewódzkim Państwowej Straży Pożarnej lub państwowym wojewódzkim inspektorem sanitarnym, odpowiednio do przedmiotu tej ekspertyzy Budynki oraz części budynków, stanowiące odrębne strefy pożarowe w rozumieniu 226, z uwagi na przeznaczenie i sposób użytkowania, dzieli się na: 1) mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej charakteryzowane kategorią zagrożenia ludzi, określane dalej jako ZL, 2) produkcyjne i magazynowe, określane dalej jako PM, 3) inwentarskie (służące do hodowli inwentarza), określane dalej jako IN. 2. Budynki oraz części budynków, stanowiące odrębne strefy pożarowe, określane jako ZL, zalicza się do jednej lub do więcej niż jedna spośród następujących kategorii zagrożenia ludzi: 1) ZL I - zawierające pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób niebędących ich stałymi użytkownikami, a nieprzeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się, 2) ZL II - przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się, takie jak szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osób starszych, 3) ZL III - użyteczności publicznej, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II, 4) ZL IV - mieszkalne, 2

3 5) ZL V - zamieszkania zbiorowego, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II. Dot. 3) Podstawą do uznania użytkowanego budynku istniejącego za zagrażający życiu ludzi jest niezapewnienie przez występujące w nim warunki techniczne możliwości ewakuacji ludzi, w szczególności w wyniku: 1) szerokości przejścia, dojścia lub wyjścia ewakuacyjnego, albo biegu względnie spocznika klatki schodowej służącej ewakuacji, mniejszej o ponad jedną trzecią od określonej w przepisach techniczno-budowlanych; 2) długości przejścia lub dojścia ewakuacyjnego większej o ponad 100% od określonej w przepisach techniczno-budowlanych; 3) występowania w pomieszczeniu strefy pożarowej zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I lub ZL II albo na drodze ewakuacyjnej: a) okładziny sufitu lub sufitu podwieszonego z materiału łatwo zapalnego lub kapiącego pod wpływem ognia, względnie wykładziny podłogowej z materiału łatwo zapalnego, b) okładziny ściennej z materiału łatwo zapalnego na drodze ewakuacyjnej, jeżeli nie zapewniono dwóch kierunków ewakuacji; 4) niewydzielenia ewakuacyjnej klatki schodowej budynku wysokiego innego niż mieszkalny lub wysokościowego, w sposób określony w przepisach techniczno-budowlanych; 5) niezabezpieczenia przed zadymieniem dróg ewakuacyjnych wymienionych w przepisach techniczno-budowlanych, w określony w nich sposób; 6) braku wymaganego oświetlenia awaryjnego w strefie pożarowej zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II lub ZL V albo na drodze ewakuacyjnej prowadzącej z tej strefy na zewnątrz budynku. 2. Właściciel lub zarządca budynku, o którym mowa w ust. 1, powinien zastosować rozwiązania zapewniające spełnienie wymagań bezpieczeństwa pożarowego w sposób określony w przepisach techniczno-budowlanych Hydranty 25 powinny być stosowane: 2) na każdej kondygnacji budynku innego niż tymczasowy: a) obejmującej strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II lub ZL V - z wyjątkiem budynku o jednej kondygnacji nadziemnej, którego powierzchnia wewnętrzna nie przekracza 200 m 2, Zasady wykonywania ekspertyz technicznych w zakresie ochrony przeciwpożarowej Ekspertyzy techniczne w zakresie ochrony przeciwpożarowej zawierające rozwiązania inne niż przewidują przepisy mogą być wykonywane przez rzeczoznawców budowlanych i ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych lub przez właściwą jednostkę badawczo - rozwojową. Funkcję rzeczoznawcy ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych zgodnie z 8 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 czerwca 2003r. w sprawie uzgadniania projektu budowlanego pod względem ochrony przeciwpożarowej (Dz. U. z 2003r. nr 121, poz. 1137). może sprawować osoba która ukończyła studia wyższe, a ponadto: 1) po ukończeniu studiów wyższych odbyła co najmniej pięcioletnią praktykę zawodową w jednostkach ochrony przeciwpożarowej lub wykonując czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej w rozumieniu ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej albo jako projektant w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane; 2) ma odpowiednie przygotowanie zawodowe do sprawowania tej funkcji. 3

4 Osoba która chce sprawować funkcję rzeczoznawcy musi również zdać egzamin przed komisją powołaną przez Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej w Warszawie. Na terenie województwa kujawsko pomorskiego działa czynnie 9 rzeczoznawców ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych. W przypadku braku możliwości spełnienia warunków technicznych w zakresie ochrony przeciwpożarowej w sposób wynikający z przepisów ustala się możliwość wykonania rozwiązań techniczno budowlanych i zabezpieczeń przeciwpożarowych rekompensujących występujące nieprawidłowości. Rozwiązania zastępcze proponuje rzeczoznawca ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych w porozumieniu z rzeczoznawcą budowlanym (wykonana ekspertyza musi być uzgodniona również z rzeczoznawcą budowlanym). Po wykonaniu ekspertyzy musi ona być uzgodniona w formie postanowienia z właściwą Komendą Wojewódzką Państwowej Straży Pożarnej. (wzór pisma kierowanego do KW PSP zał. 1.). Za każdą ekspertyzę kierowaną do Komendy Wojewódzkiej PSP w celu uzyskania uzgodnienia pobierana jest opłata skarbowa w postaci znaczków skarbowych w wysokości 5 PLN + 0,5PLN za każdy załącznik. Przejście ewakuacyjne W pomieszczeniach, od najdalszego miejsca, w którym może przebywać człowiek, do wyjścia ewakuacyjnego na drogę ewakuacyjną lub do innej strefy pożarowej albo na zewnątrz budynku, powinno być zapewnione przejście, zwane dalej "przejściem ewakuacyjnym". Dopuszczalna długość przejścia zależy od rodzaju strefy pożarowej. Wpływ mają tutaj następujące czynniki: przeznaczenie i sposób użytkowania budynku lub jego części, stanowiącej odrębną strefę pożarową (ZL, PM, IN), liczba kondygnacji, gęstość obciążenia ogniowego (w strefach PM), zagrożenie wybuchem, wysokość pomieszczenia (jeżeli przekracza 5 m), rodzaj zastosowanych urządzeń przeciwpożarowych. Określając wymaganą szerokość i liczbę przejść, wyjść oraz dróg ewakuacyjnych w budynku, w którym z przeznaczenia i sposobu zagospodarowania pomieszczeń nie wynika jednoznacznie maksymalna liczba ich użytkowników, liczbę tę należy przyjmować na podstawie zawartych w "warunkach technicznych" następujących wskaźników powierzchni użytkowej, dla: 1. sal konferencyjnych, lokali gastronomiczno-rozrywkowych, poczekalni, holi, świetlic itp. - 1 m 2 /osobę, 2. pomieszczeń handlowo-usługowych - 4 m 2 /osobę, 3. pomieszczeń administracyjno-biurowych - 5 m 2 /osobę, 4. archiwów, bibliotek itp. - 7 m 2 /osobę, 5. magazynów - 30 m 2 /osobę. (Rysunek 1 Przejście ewakuacyjne - zasady ogólne) Dopuszczalna długość przejścia ewakuacyjnego wynosi w strefach ZL - 40 m, Jeżeli z przewidywanego przeznaczenia pomieszczenia nie wynika jednoznacznie sposób jego zagospodarowania, projektowa długość przejścia ewakuacyjnego nie może być większa niż 80% powyższych długości. Przejście ewakuacyjne może prowadzić łącznie tylko przez trzy pomieszczenia. W takim wypadku wymagania w zakresie klasy odporności ogniowej nie dotyczą ścianek działowych oddzielających 4

5 od siebie te pomieszczenia. Długość przejścia określa się jako sumę przejść w poszczególnych pomieszczeniach. Długości przejść ewakuacyjnych mogą być powiększone pod warunkiem zastosowania: 1. stałych urządzeń gaśniczych wodnych - o 50%, 2. samoczynnych urządzeń oddymiających uruchamianych za pomocą systemu wykrywania dymu - o 50%, oraz w pomieszczeniach o wysokości przekraczającej 5 m - o 25%. Powiększenia podlegają sumowaniu. Z możliwości powiększenia długości przejść ewakuacyjnych można skorzystać tylko w przypadku, kiedy urządzeniem gaśniczym wodnym chroniona jest cała strefa pożarowa, a także kiedy jest ona w całości wyposażona w urządzenia oddymiające i system wykrywania dymu, zapewniający ich samoczynne uruchomienie (urządzenia do usuwania dymu i do napływu powietrza uzupełniającego). Powiększenie długości przejścia ewakuacyjnego o 25% (z uwagi na wysokość pomieszczenia przekraczającą 5 m), ma zastosowanie także w przypadku określenia jego długości na antresoli, ale tylko wówczas, kiedy wysokość antresoli obliczana jako odległość pomiędzy powierzchnią posadzki antresoli, a stropem (przekryciem dachu) ponad tą antresolą, również przekracza 5 m. Długość drogi ewakuacyjnej z poziomu antresoli powinna być obliczana, jako przejście ewakuacyjne w pomieszczeniu - od najdalszego miejsca na antresoli, w którym może przebywać człowiek, łącznie z uwzględnieniem długości biegów schodów i drogi od zakończenia biegu schodów do drzwi ewakuacyjnych. Szerokość przejścia ewakuacyjnego w pomieszczeniu przeznaczonym na pobyt ludzi należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób, do których ewakuacji ono służy, przyjmując co najmniej 0,6 m na 100 osób, lecz nie mniej niż 0,9 m, a w przypadku przejścia służącego do ewakuacji do 3 osób - nie mniej niż 0,8 m. Wyjścia ewakuacyjne Minimalna liczba wyjść ewakuacyjnych w pomieszczeniu zależy od: liczby osób, jakie mogą w nim jednocześnie przebywać oraz od stopnia ich sprawności ruchowej, powierzchni pomieszczenia, gęstości obciążenia ogniowego (w strefach PM), zagrożenia wybuchem. Pomieszczenie powinno mieć co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne w przypadkach, gdy: 1. jest przeznaczone do jednoczesnego przebywania w nim ponad 50 osób, a w strefie pożarowej ZL II - ponad 30 osób, 2. znajduje się w strefie pożarowej ZL, a jego powierzchnia przekracza 300 m 2, Wyjścia ewakuacyjne muszą być oddalone od siebie o co najmniej 5 m, co ma na celu ograniczenie możliwości wzajemnego utrudniania ruchu ludzi opuszczających pomieszczenie. Łączną szerokość drzwi w świetle stanowiących wyjścia ewakuacyjne z pomieszczenia należy obecnie obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących przebywać w nim równocześnie, przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób, przy czym najmniejsza szerokość drzwi w świetle ościeżnicy powinna wynosić 0,9 m, a w przypadku drzwi służących do ewakuacji do 3 osób - 0,8 m. Na przykład - wymagana łączna szerokość drzwi stanowiących wyjścia ewakuacyjne z pomieszczenia w którym może przebywać 450 osób, wynosi 2,7 m (0,6 x 450/100). Szerokość drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne z budynku, a także szerokość drzwi na drodze ewakuacyjnej z klatki schodowej, prowadzących na zewnątrz budynku lub do innej strefy pożarowej powinna być nie mniejsza niż wymagana minimalna szerokość użytkowa biegu klatki schodowej, z zachowaniem zasady dostosowania szerokości drzwi do liczby osób (co najmniej 0,6 m na 100 osób). 5

6 (Rysunek 2 Szerokość drzwi na drodze ewakuacyjnej z klatki schodowej i drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne z budynku oraz do innej strefy pożarowej) Szerokość drzwi w świetle na drodze ewakuacyjnej innej niż wymieniona powyżej należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób, do których ewakuacji są one przeznaczone, przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób, przy czym najmniejsza szerokość drzwi powinna wynosić 0,9 m w świetle ościeżnicy. Wysokość drzwi stanowiących wyjście ewakuacyjne lub zabudowanych na drodze ewakuacyjnej powinna wynosić co najmniej 2,0 m w świetle ościeżnicy. Drzwi wieloskrzydłowe stanowiące wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia oraz na drodze ewakuacyjnej powinny mieć co najmniej jedno, nieblokowane skrzydło drzwiowe o szerokości nie mniejszej niż 0,9 m. Drzwi wahadłowe - szerokość skrzydła drzwi wahadłowych stanowiących wyjście ewakuacyjne z pomieszczenia oraz zabudowanych na drodze ewakuacyjnej powinna wynosić co najmniej dla drzwi jednoskrzydłowych - 0,9 m, a dla drzwi dwuskrzydłowych - 0,6 m, przy czym oba skrzydła drzwi dwuskrzydłowych muszą mieć tę samą szerokość. Drzwi obrotowe i podnoszone - zabrania się stosowania takich drzwi do celów ewakuacji. Drzwi rozsuwane - mogą stanowić wyjścia na drogi ewakuacyjne, a także być stosowane na drogach ewakuacyjnych, jeżeli są przeznaczone nie tylko do celów ewakuacji, a ich konstrukcja zapewnia: 1. otwieranie automatyczne i ręczne bez możliwości ich blokowania, 2. samoczynne ich rozsunięcie i pozostanie w pozycji otwartej w razie pożaru lub awarii drzwi. Stosowanie drzwi rozsuwanych spełniających wyżej wymienione wymagania dopuszcza się także w wyjściu ewakuacyjnym z budynku. Drzwi stanowiące wyjście ewakuacyjne, które powinny otwierać się na zewnątrz - wymaganie to dotyczy następujących przypadków: 1. pomieszczeń: a. zagrożonych wybuchem, b. do których jest możliwe niespodziewane przedostanie się mieszanin wybuchowych lub substancji trujących, duszących bądź innych, mogących utrudnić ewakuację, c. przeznaczonych do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób; wymaganie to nie dotyczy zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich oraz budynków zlokalizowanych na terenie zakładów karnych i aresztów śledczych; d. przeznaczonych dla ponad 6 osób o ograniczonej zdolności poruszania się; wymaganie to nie dotyczy zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich oraz budynków zlokalizowanych na terenie zakładów karnych i aresztów śledczych. 2. budynku przeznaczonego dla więcej niż 50 osób, za wyjątkiem budynku wpisanego do rejestru zabytków; wymaganie to nie dotyczy budynków zlokalizowanych na terenie zakładów karnych i aresztów śledczych. Poziome drogi ewakuacyjne Obudowa poziomych dróg ewakuacyjnych powinna mieć klasę odporności ogniowej wymaganą dla ścian wewnętrznych, nie mniejszą jednak niż EI 15. Wyjątek stanowią budynki ZL IV i ZL V, gdzie klasa odporności ogniowej przegród wewnętrznych oddzielających mieszkania lub samodzielne pomieszczenia mieszkalne od dróg komunikacji ogólnej powinna wynosić co najmniej: 1. dla ścian w budynku: a. niskim i średniowysokim - EI 30, b. wysokim i wysokościowym - EI 60, 2. dla stropów w budynku zawierającym 2 mieszkania - REI 30. 6

7 Szerokość poziomych dróg ewakuacyjnych należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących przebywać jednocześnie na danej kondygnacji budynku, przyjmując co najmniej 0,6 m na 100 osób, lecz nie mniej niż 1,4 m. (Rysunek 3 Szerokość i wysokość poziomej drogi ewakuacyjnej) Dopuszcza się zmniejszenie szerokości poziomej drogi ewakuacyjnej do 1,2 m, jeżeli jest ona przeznaczona do ewakuacji nie więcej niż 20 osób. W każdym przypadku wymagane jest obecnie, aby skrzydła drzwi stanowiących wyjście na drogę ewakuacyjną po ich całkowitym otwarciu, nie zmniejszały wymaganej szerokości tej drogi. Pionowe drogi ewakuacyjne Schody stałe w budynkach o różnym przeznaczeniu powinny mieć graniczne wymiary określone w tabeli. Przeznaczenie budynków Minimalna szerokość użytkowa (m) biegu spocznika Przedszkola i żłobki 1,2 1,3 W budynkach schody do piwnic, pomieszczeń technicznych i poddaszy nieużytkowych oraz w budynkach inwentarskich 0,8 0,8 W budynkach użyteczności publicznej oraz budynkach produkcyjnych łączną szerokość użytkową biegów oraz łączną szerokość użytkową spoczników w klatkach schodowych stanowiących drogę ewakuacyjną należy obliczać proporcjonalnie (poprzednio wskaźnikowo) do liczby osób mogących przebywać równocześnie na kondygnacji, na której przewiduje się obecność największej ich liczby, przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób, lecz nie mniej niż określono to w tabeli nr 11. Szerokość użytkową schodów stałych mierzy się między wewnętrznymi krawędziami poręczy, a w przypadku balustrady jednostronnej - między wykończoną powierzchnią ściany a wewnętrzną krawędzią poręczy tej balustrady. Szerokości te nie mogą być ograniczane przez zainstalowane urządzenia oraz elementy budynku. W takich budynkach, jak: 1. niski (N), zawierający strefę pożarową ZL II, 2. średniowysoki (SW), zawierający strefę pożarową ZL I, ZL II, ZL III lub ZL V (wymaganie to nie dotyczy budynków i pomieszczeń przeznaczonych do zakwaterowania osób osadzonych), 3. niski (N) lub średniowysoki (SW), zawierający strefę pożarową PM o gęstości obciążenia ogniowego powyżej 500 MJ/m 2 lub pomieszczenie zagrożone wybuchem, należy stosować klatki schodowe obudowane i zamykane drzwiami oraz wyposażone w urządzenia zapobiegające zadymieniu lub służące do usuwania dymu. 7

8 budynek niski (N) to budynek o wysokości do 12m włącznie nad poziomem terenu. Zabezpieczenie przed zadymieniem dróg ewakuacyjnych W przypadkach, kiedy klatki schodowe powinny być obudowane i oddzielone co najmniej drzwiami od poziomych dróg komunikacji ogólnej oraz pomieszczeń ( 245 i 246 "warunków technicznych"), należy wyposażać je w urządzenia zabezpieczające przed zadymieniem ich przestrzeni. W zależności od rodzaju budynku mogą to być urządzenia zapobiegające zadymieniu lub służące do usuwania dymu. Ten sam wymóg dotyczy klatek schodowych, do których wejście powinno być równoważne wyjściu do innej strefy pożarowej ( 256).Chociaż "warunki techniczne" nie zawierają takiego wymagania, z zasad wiedzy technicznej wynika, że w budynku wyposażonym w system sygnalizacji pożarowej (zwłaszcza w system wykrywania dymu) urządzenia zapobiegające zadymieniu lub służące do usuwania dymu, powinny być uruchamiane przez centralę systemu sygnalizacji pożarowej. W przypadku zastosowania do zabezpieczenia klatek schodowych przed zadymieniem Polskiej Normy PN-B :2001 "Ochrona przeciwpożarowa budynków. Instalacje grawitacyjne do odprowadzania dymu i ciepła. Zasady projektowania", należy wziąć pod uwagę poniższe wymagania. Powierzchnia czynna klap dymowych na klatce schodowej budynków niskich i średniowysokich powinna wynosić co najmniej 5% powierzchni rzutu poziomego podłogi tej klatki schodowej, przy czym powierzchnia jednego otworu pod klapę dymową nie może być mniejsza niż 1,0 m2. W przypadku budynku wysokiego odpowiednio - 7,5% i 1,5 m2. Do ustalenia powierzchni rzutu poziomego podłogi klatki schodowej należy brać pod uwagę powierzchnię rzutu poziomego spoczników międzypiętrowych i biegów, oraz wydzielonych części (spoczników) kondygnacji łączących się z tą klatką schodową, uwzględniając w obliczeniach największą powierzchnię. (Na podstawie pisma KGPSP z dnia 24 czerwca 2004, znak BZ-IV- 0262/72/2004) Wymagana powierzchnia czynna klap dymowych w szybach dźwigów powinna wynosić co najmniej 2,5 % powierzchni rzutu poziomego podłogi szybu dźwigowego. Powierzchnia jednego otworu pod klapę dymową nie może być mniejsza niż 0,5 m2. W celu zapewnienia prawidłowego spełniania swej funkcji przez klapy dymowe, należy przewidzieć odpowiednią liczbę otworów do dopływu powietrza uzupełniającego, umiejscowionych w dolnych częściach chronionej przestrzeni. Geometryczna powierzchnia tych otworów powinna być większa o co najmniej 30% od sumy powierzchni wszystkich klap dymowych. Zgodnie z ustaleniami pkt 7 cyt. normy, klapy dymowe na klatkach schodowych i w szybach dźwigów powinny być wyposażone w urządzenia do uruchamiania zarówno automatycznego, jak i ręcznego. Dotyczy to także urządzeń zapewniających dopływ powietrza uzupełniającego. Uruchamiania automatycznego powinna dokonywać instalacja sygnalizacji pożarowej, przy czym za wyjątkiem budynków niskich, wykrywanie dymu powinno być zapewnione dla każdego miejsca klatki schodowej (na każdej kondygnacji), gdyż jak wynika z zasad wiedzy technicznej, wykrywanie dymu jedynie w pobliżu klapy dymowej byłoby nieskuteczne (nadmiernie opóźnione), wskutek opadania dymu, w wyniku jego schłodzenia w początkowej fazie przenikania dymu do klatki schodowej. Miejsca instalowania przycisków do ręcznego uruchamiania klap dymowych na klatkach schodowych należy przewidywać przy wejściu do budynku i na najwyższej kondygnacji oraz na co trzeciej kondygnacji, a w szybach dźwigów na najniższej i najwyższej kondygnacji nadziemnej. Przytoczona Polska Norma dotyczy klap dymowych, zabudowywanych w dachach budynków, w praktyce zdarzają się jednak przypadki oddymiania poprzez otwory w ścianach zewnętrznych. Zasady projektowania takich rozwiązań określono m. in. w Normie DIN34. Należy zwrócić uwagę na konieczność uwzględnienia aerodynamicznego współczynnika przepływu dla różnego typu otworów. Według załącznika C przedmiotowej normy przyjmuje on wartości określone w tabeli nr 14. 8

9 Piwnice powinny być oddzielone od pozostałej części budynku, z wyjątkiem budynków ZL IV niskich (N) i średniowysokich (SW) stropami i ścianami o klasie odporności ogniowej co najmniej REI 60 i zamknięte drzwiami o klasie odporności ogniowej co najmniej EI 30. Jeżeli drzwi do piwnic znajdują się poniżej poziomu terenu, schody prowadzące z tego poziomu powinny być zabezpieczone w sposób uniemożliwiający omyłkowe zejście ludzi do piwnic w przypadku ewakuacji (np. ruchomą barierą). W budynku wysokim (W) i wysokościowym (WW) piwnice powinny być oddzielone od klatki schodowej przedsionkiem przeciwpożarowym. Wyjście z klatki schodowej na strych lub poddasze powinno być zamykane drzwiami lub klapą wyjściową o klasie odporności ogniowej co najmniej: 1. w budynkach niskich (N) - EI 15, 2. w budynkach średniowysokich (SW) i wyższych - EI 30. Dojścia ewakuacyjne Dojście ewakuacyjne jest to droga, jaką musi przebyć człowiek od wyjścia z pomieszczenia na drogę ewakuacyjną, do wyjścia do innej strefy pożarowej lub na zewnątrz budynku, a więc do miejsca bezpiecznego, gdzie nie będzie on narażony na możliwość oddziaływania pożaru (ognia, dymu). (Rysunek 5 Dojścia ewakuacyjne) Za miejsce bezpieczne uznawana jest też odpowiednio obudowana klatka schodowa, zabezpieczona przed zadymieniem i zamknięta drzwiami EI 30, zgodnie z wymaganiami zawartymi w 256 ust. 2 "warunków technicznych". Dotyczy to także klatki schodowej w budynku niskim i średniowysokim, w którym drzwi wyjściowe z pomieszczeń prowadzą bezpośrednio na jej spoczniki, o ile klatkę tę wyposażono w urządzenia zapewniające jej oddymianie, a jednocześnie zastosowano wszystkie drzwi o klasie odporności ogniowej EI 30, wyposażone w urządzenia samozamykające. Jeżeli w przestrzeni tej klatki znajduje się dźwig, to obowiązują te same warunki w zakresie wydzielenia i zapewnienia oddymiania dla szybu dźwigowego. Wyjście z klatki schodowej uznanej za miejsce bezpieczne, spełniającej wymagania zawarte w 256 ust. 2 "warunków technicznych", powinno prowadzić na zewnątrz budynku, bezpośrednio lub poziomymi drogami komunikacji ogólnej, których obudowa odpowiada wymaganiom stawianym ścianom i stropom stanowiącym obudowę klatki schodowej, a otwory w obudowie mają zamknięcia o klasie odporności ogniowej co najmniej EI 30. Poprzednio, za koniec dojścia ewakuacyjnego uznawano, poza wyjściem na zewnątrz budynku, także i drzwi (nawet zwykłe) klatki schodowej lub pochylni, a w przypadku klatek nieobudowanych - krawędź najbliższego stopnia schodów. Długość dojścia ewakuacyjnego mierzy się wzdłuż osi drogi ewakuacyjnej. W przypadku zakończenia dojścia ewakuacyjnego przedsionkiem przeciwpożarowym, długość tę mierzy się do pierwszych drzwi tego przedsionka. Dopuszczalną długość drogi od wyjścia z klatki schodowej, spełniającej omówione wyżej warunki miejsca bezpiecznego, do wyjścia na zewnątrz budynku, określa się zgodnie z ogólnymi zasadami, traktując tę klatkę analogicznie jak pierwsze opuszczane pomieszczenie. Jeśli dojście ewakuacyjne 9

10 zakończone jest wiatrołapem, długość tego dojścia mierzy się do jego drzwi zewnętrznych (pismo KGPSP z dnia , znak BZ-IV-0262/37/2003). Modyfikacja definicji dojścia ewakuacyjnego oznacza, że w budynku z klatkami schodowymi niezamykanymi drzwiami lub zamykanymi drzwiami bez odporności ogniowej EI 30, długość dojścia należy mierzyć wzdłuż biegu schodów aż do wyjścia na zewnątrz budynku. Należy zauważyć, że w obrębie klatki schodowej wydzielonej zgodnie z przytoczonymi wcześniej wymaganiami zawartymi w 256 ust. 2 "warunków technicznych", nie zachodzi konieczność określania długości dojścia ewakuacyjnego, jakkolwiek obowiązuje spełnienie wymogu, dotyczącego dopuszczalnej długości drogi od wyjścia z klatki schodowej do wyjścia na zewnątrz budynku. Dopuszczalne długości dojść ewakuacyjnych w strefach pożarowych w strefie ZL II to: - przy jednym dojściu 10 m, - przy co najmniej 2 dojściach 40 m Rodzaj strefy pożarowej Przy jednym dojściu * 60 60* * 60 60* 100 Przy co najmniej 2 dojściach Wskazana w tabeli dopuszczalna długość dojścia ewakuacyjnego przy co najmniej 2 dojściach dotyczy dojścia najkrótszego. Drugie dojście powinno mieć długość nie większą niż podwojona dopuszczalna długość dojścia najkrótszego. Oba dojścia na żadnym odcinku nie powinny się pokrywać ani krzyżować. Długości dojść ewakuacyjnych, o których mowa w tabeli mogą być powiększone pod warunkiem ochrony: 1. strefy pożarowej stałymi urządzeniami gaśniczymi wodnymi - o 50%, 2. drogi ewakuacyjnej samoczynnymi urządzeniami oddymiającymi uruchamianymi za pomocą systemu wykrywania dymu - o 50%. Przy jednoczesnym stosowaniu tych urządzeń długość dojścia może być powiększona o 100%. Podobnie jak przy zwiększaniu długości przejścia ewakuacyjnego, zwraca się uwagę, że możliwość ta dotyczy jedynie sytuacji, kiedy cała strefa pożarowa jest chroniona urządzeniem gaśniczym - poprzednio było to dopuszczone, jeżeli zastosowano urządzenia tryskaczowe na danej kondygnacji, ponadto istniała możliwość powiększenia aż o 100%. Z kolei powiększenie długości dojścia ewakuacyjnego poprzez zastosowanie ochrony dróg ewakuacyjnych urządzeniami oddymiającymi możliwe jest tylko wówczas, kiedy są one uruchamiane poprzez system wykrywania dymu - poprzednio wystarczał w praktyce dowolny sposób ochrony drogi ewakuacyjnej przed zadymieniem. Wspomniany system wykrywania dymu powinien obejmować całą strefę pożarową, obsługiwaną przez daną klatkę schodową. Jedynie w przypadku klatek schodowych stanowiących odrębną strefę pożarową lub uznawanych za miejsce 10

11 bezpieczne ze względu na spełnianie wymagań 256 ust. 2 "warunków technicznych", przestrzeń chroniona przez system wykrywania dymu może być ograniczona do samej klatki schodowej, co jest zgodne z Polską Normą. Elementy wyposażenia wnętrz w strefach pożarowych ZL II stosowanie do wykończenia wnętrz materiałów łatwo zapalnych, których produkty rozkładu termicznego są bardzo toksyczne lub intensywnie dymiące, jest zabronione, 1. okładziny sufitów oraz sufity podwieszone należy wykonywać z materiałów niepalnych lub niezapalnych, niekapiących i nieodpadających pod wpływem ognia - wymaganie to dotyczy wszystkich części budynków. 2. przestrzeń między sufitem podwieszonym i stropem powinna być podzielona na sektory o powierzchni nie większej niż 1000 m2, a w korytarzach - przegrodami co 50 m, wykonanymi z materiałów niepalnych, 3. palne elementy wystroju wnętrz budynku, przez które lub obok których są prowadzone przewody ogrzewcze, wentylacyjne, dymowe lub spalinowe, powinny być zabezpieczone przed możliwością zapalenia lub zwęglenia. Wymagania dodatkowe - pomieszczenia 1. w pomieszczeniach, przeznaczonych do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób, stosowanie łatwo zapalnych przegród, stałych elementów wyposażenia i wystroju wnętrz oraz wykładzin podłogowych jest zabronione, 2. we wszystkich pomieszczeniach stref pożarowych ZL II stosowanie wykładzin podłogowych łatwo zapalnych jest zabronione, 3. w łazienkach i saunach z piecykami gazowymi oraz termami gazowymi i elektrycznymi dopuszcza się stosowanie okładzin ściennych z materiałów palnych, z tym że odległość tych urządzeń od okładzin powinna wynosić co najmniej 0,3 m, 4. stosowanie okładzin ściennych z materiałów łatwo zapalnych w łazienkach i saunach z piecem na paliwo stałe jest zabronione. Oświetlenie ewakuacyjne należy stosować: 1. w pomieszczeniach: - widowni kin, teatrów i filharmonii oraz innych sal widowiskowych, - audytoriów, sal konferencyjnych, lokali rozrywkowych oraz sal sportowych przeznaczonych dla ponad 200 osób, - wystawowych w muzeach, - o powierzchni ponad 1000 m2 w garażach oświetlonych wyłącznie światłem sztucznym, - o powierzchni ponad 2000 m2 w budynkach użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego, 2. na drogach ewakuacyjnych: - z pomieszczeń wymienionych w pkt 1, - oświetlonych wyłącznie światłem sztucznym, - w szpitalach i innych budynkach przeznaczonych przede wszystkim do pobytu ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się, 11

12 - w wysokich i wysokościowych budynkach użyteczności publicznej i zamieszkania zbiorowego. Oświetlenie ewakuacyjne nie jest wymagane w pomieszczeniach, w których oświetlenie bezpieczeństwa spełnia warunek określony poniżej dla oświetlenia ewakuacyjnego, a także wymagania Polskich Norm w tym zakresie. Oświetlenie ewakuacyjne powinno działać, przez co najmniej 2 godziny od zaniku oświetlenia podstawowego. W pomieszczeniu, które jest użytkowane przy zgaszonym oświetleniu podstawowym, należy stosować oświetlenie przeszkodowe, zasilane napięciem bezpiecznym, służące uwidocznieniu przeszkód wynikających z układu budynku, drogi komunikacyjnej lub sposobu jego użytkowania, a także podświetlane znaki wskazujące kierunki ewakuacji. 12