Porównanie czasu reakcji kierowcy w różnych środowiskach badawczych
|
|
- Edward Stefaniak
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Paragraf na drodze Marek Guzek Porównanie czasu reakcji kierowcy w różnych środowiskach badawczych Streszczenie W artykule autor zestawia w jednym miejscu i porównuje uzyskane 4 różnymi metodami eksperymentalnymi czasy reakcji kierowców. Są to wyniki badań poligonowych w rzeczywistym samochodzie w zainscenizowanej sytuacji wypadkowej, badań w symulatorze jazdy samochodem autopw, badań na prototypowym stanowisku do oceny czasu reakcji autopw-t oraz testów na typowym urządzeniu do pomiaru czasu reakcji stosowanym w pracowniach psychologicznych. Ważną cechą jest fakt, że wszystkie prezentowane wyniki (dla każdej z metod) będą dotyczą dokładnie tej samej grupy (około 00) kierowców. Część prezentowanych wyników nie była dotąd publikowana, część tak (choć w innej formie). W przypadku badań na torze oraz w symulatorze wykorzystano wyniki uzyskane w ramach projektu badawczego N /25. Słowa kluczowe Czas reakcji kierowcy, własności psychofizyczne, badania kierowców.. Wprowadzenie C * * * zas reakcji jest jednym z najważniejszych parametrów charakteryzujących kierowcę, istotnym w analizach sytuacji wypadkowych w ruchu drogowym. Jest również jednym z typowych parametrów wejściowych wykorzystywanych w obliczeniach przeprowadzanych w procesie rekonstrukcji/symulacji przebiegu wypadku. Korzystając z danych literaturowych możemy natknąć się na wiele źródeł, w których podawane są wartości tego parametru. Pomijając pozycje o charakterze ogólnym takie jak np. [7, 8], w ostatnich latach ukazało się w Polsce kilka publikacji na temat czasu reakcji kierowcy np. [3, 0,, 2]. Należy też wspomnieć o [6]. Przedstawiane wartości różnią się miedzy sobą. Autorzy prezentując wyniki na ogół wskazują na warunki, w jakich zostały one uzyskane. Ogólnie rzecz ujmując, różnice wynikają z różnych cech metodyk prowadzenia badań: środowiska badań (laboratorium, symulator, rzeczywisty pojazd, itp.), rodzaju ocenianej reakcji (reakcja na bodźce proste lub Dr inż. Marek Guzek, adiunkt na Wydziale Transportu Politechniki Warszawskiej, Warszawa. 5
2 Marek Guzek złożone, rodzaj elementu, na który badany wywiera reakcję), specyficznych warunków badania (np. dzień dzień/noc/oświetlenie), charakterystyki badanej grupy kierowców (np. liczność, wiek, płeć), innych. Różnice mogą też wynikać z przyjętej definicji czasu reakcji, a także sposobu prezentacji wyników. W tym opracowaniu, autor przedstawia zestawienie (w jednolity sposób) wyników badań wykonanych dla tej samej grupy badanych za pomocą 4 różnych metod oceny czasu reakcji: I. badań poligonowych w rzeczywistym samochodzie w zainscenizowanej sytuacji wypadkowej (oznaczane dalej tor ); II. badań w symulatorze jazdy samochodem autopw, w zainscenizowanej sytuacji wypadkowej, analogicznej do realizowanej na torze (oznaczane dalej symulator ); III. badań na prototypowym stanowisku do oceny czasu reakcji autopw-t, zbudowanym w zespole autopw na Politechnice Warszawskiej (oznaczane dalej autopw-t); IV. badań na typowym urządzeniu do pomiaru czasu reakcji stosowanym w pracowniach badań psychologicznych (oznaczanej dalej MCR). Część prezentowanych wyników nie była dotąd publikowana, część tak. W przypadku badań na torze oraz w symulatorze wykorzystane będą wyniki przedstawione w np. [3, 4,, 0], a uzyskane w ramach projektu badawczego N /25 Rozwój i aktualizacja bazy danych dotyczących czasów reakcji osób kierujących pojazdami drogowymi prowadzonego przez zespoły z Politechniki Świętokrzyskiej (lider), Politechniki Warszawskiej oraz Politechniki Krakowskiej. Każda z metod zostanie krótko opisana. Porównane zostaną miary centralne oraz rozproszenia uzyskanych rozkładów czasu reakcji określonych na podstawie wyników dla 00 przebadanych kierowców. 2. Charakterystyka badań. Metody badawcze Badania wykonano dla około 00 osób, z czego 7 to byli kierowcy w młodym wieku (do 25 roku życia). 2.. Badania na torze i w symulatorze W cytowanym wcześniej projekcie badawczym przyjęto podstawowe założenie, że wyznaczane będą czasy reakcji na złożoną sytuację, a nie na bodziec prosty. Realizowano, zarówno z wykorzystaniem rzeczywistego pojazdu na torze (Tor Kielce), jak i w symulatorze jazdy samochodem autopw, badania dla 3 wybranych scenariuszy sytuacji zagrożenia wypadkowego. Cechą wspólną scenariuszy była przeszkoda pojawiająca się na drodze w sposób nagły przy dodatkowo ograniczonej widoczności. Scenariusze różniły się rodzajem przeszkody (samochód osobowy, pieszy, zestaw ciągnik siodłowy-naczepa), charakterem ruchu przeszkody i innymi elementami na drodze, które wpływały na stopień skomplikowania sytuacji. W obu środowiskach badawczych wykonano próby dla różnych wartości warunków początkowych czasu 6
3 Paragraf na drodze ryzyka (stosunek odległości od przeszkody do prędkości samochodu prowadzonego przez badanego kierowcę). Szczegółowe opisy tych badań jak i ich wyników znaleźć można w np. [3, 4, 0, ]. W tym opracowaniu wykorzystano wyniki badań pierwszego ze scenariuszy, w którym przeszkodą, na którą reagował badany kierowca był samochód osobowy. Zaaranżowana sytuacja zagrożenia schematycznie przedstawiona jest na rycinie. Ryc.. Schemat próby (dla badań w symulatorze dla tzw. scenariusza ) W ustalonej (nieznanej badanemu) chwili, zdefiniowanej prędkością badanego pojazdu V i odległością S, przeszkoda - w postaci wjeżdżającego na skrzyżowanie z prawej strony pojazdu kierunku prostopadłym do ruchu badanego stawała się widoczna dla kierowcy. Przeszkoda wnikała na głębokość około 2m w obszar pasa ruchu pojazdu prowadzonego przez badaną osobę. Dla ograniczenia miejsca na wykonanie manewru przez pojazd testowy, z naprzeciwka, w jego kierunku poruszał się drugi samochód (dostawczy) oznaczony jako przeszkoda 2. Dla każdej z prób określano linię widoczności z miejsca kierowcy oraz położenie przeszkody w kierunku poprzecznym, tak aby w sposób jednoznaczny określić moment, gdy przeszkoda stawała się widoczna dla kierowcy. 7
4 Marek Guzek Zadaniem kierowców podczas badań była próba uniknięcia zderzenia zarówno z pierwszą, jak i drugą przeszkodą, przy czym nie narzucano kierowcom sposobu reagowania na zaistniałe zagrożenie. W zależności od indywidualnej, subiektywnej oceny danej sytuacji, kierowca mógł wyłącznie hamować, mógł wykonywać wyłącznie manewr omijania albo reagować w sposób złożony, wykorzystując oba rodzaje działań z dowolną intensywnością. W badaniach na torze zainscenizowano sytuacje wykorzystując odpowiednie makiety, a w symulatorze odtworzono jedno z rzeczywistych skrzyżowań w Warszawie. Na rycinie 2 przedstawiono przykładowe kadry ilustrujące te badania Ryc. 2. Ilustracja przebiegu pojedynczej próby na torze (z lewej) i w symulatorze (z prawej) Jak wspomniano, jako podstawowy parametr charakteryzujący próbę przyjęto odległość w czasie do potencjalnego zderzenia z pierwszą przeszkodą. Parametr ten nazywany jest czasem ryzyka, a zdefiniowany jest jako stosunek odległości S badanego pojazdu od przeszkody do prędkości badanego pojazdu TR=S/V. W badaniach stosowano różne kombinacje prędkości V (36 do 65 km/h) i odległości S (5 do 50m) co dało zakres czasu ryzyka od 0,3s (0,5 na torze) do 3,6s. Parametry ruchu pojazdu oraz działania kierowcy na elementach sterowania pojazdem były rejestrowane. To było podstawą do określenia jego czasu reakcji. Jako czas reakcji przyjmowano różnicę czasu między określonym działaniem na elemencie sterowania samochodem (pedału hamulca, przyspieszenia, koło kierownicy) a chwilą początkową, w której przeszkoda zaczynała być widoczna. Jednym z podstawowych efektów tych badań było potwierdzenie oraz określenie wpływu czasu ryzyka na uzyskiwane czasy reakcji kierowców. Wyniki tych prac były publikowane i omawiane (patrz np. [3, 4, 0, ]). Poniżej, na ryc. 3 przedstawiono wybrane charakterystyki, dotyczące wyników wykorzystywanych w dalszej części opracowania. Są to uzyskane zależności czasu reakcji na pedale hamulca oraz na kole kierownicy. 8
5 Paragraf na drodze.6.4 Tor, pedał hamulca.6.4 Tor, kierownica Czas reakcji TRH, [s] Czas reakcji TRK, [s] Czas ryzyka, [s] Czas ryzyka, [s].6.4 Symulator, pedał hamulca.6.4 Symulator, kierownica Czas reakcji TRH, [s] Czas reakcji TRK, [s] Czas ryzyka, [s] Czas ryzyka, [s] Ryc. 3. Wartości średnie ( )czasów reakcji kierowców zmierzone na pedale hamulca i kole kierownicy w funkcji czasu ryzyka (symbolem - zaznaczone odchylenia standardowe) 2.2. Badania na prototypowym stanowisku do oceny czasu reakcji autopw-t Stanowisko autopw-t zostało zbudowane w Pracowni Badań Symulacyjnych Ruchu Samochodu (Wydział Transportu, Politechnika Warszawska, [3]). Umożliwia przeprowadzanie testów analogicznych do prowadzonych w pracowniach psychologicznych, ale w warunkach zbliżonych do naturalnych dla kierowcy, z wykorzystaniem naturalnych elementów sterowania pojazdem. Możliwa jest ocena czasów reakcji na poszczególnych elementach sterowania (pedał hamulca, pedał przyspieszenia, pedał sprzęgła, koło kierownicy) oraz innych wielkości charakteryzujących działanie na danym elemencie (np. siła nacisku na pedał hamulca, czas narastania tej siły, czas narastania kąta obrotu kierownicy, czas przeniesienia nogi z pedału przyspieszenia na pedał hamulca i inne). Szczegółowy opis można znaleźć w pracy []. Na ryc. 4 przedstawiono jego widok w trakcie pomiaru. 9
6 Marek Guzek Ryc. 4. Widok stanowiska autopw-t w trakcie badania Glówą ideą stanowiska jest możliwość stosowania metodyki badawczej analogicznej do stosowanej podczas typowych testów oceny czasu reakcji w pracowniach psychologii transportu (patrz np. [9]). Typowy przyrząd, tzw. refleksometr będzie przedstawiony w punkcie 2.3. Stąd między innymi taki sam zestaw bodźców, na które ma reagować badany: trzy świetlne wyświetlane na ekranie monitora (rys. 4) i jeden dźwiękowy. Ponadto wprowadzono możliwość symulowania jazdy poprzez sprzęgnięcie położenia pedału przyspieszenia z wyświetlanym na monitorze prędkościomierzem. Jest to bardzo ważny element stanowiska, ponieważ umożliwia badanie kierowcy w sytuacji, gdy jego uwaga skupiona jest na wykonywaniu określonej funkcji w tym przypadku utrzymywania zadanej prędkości jazdy. Kolejność ekspozycji bodźców badanemu i ich liczba jest programowalna. Badany jest instruowany, w jaki sposób ma reagować. Istnieje możliwość badania zarówno tzw. reakcji prostej (bez wyboru to znaczy: dowolny bodziec ustalona reakcja) jak i złożonej (każdemu bodźcowi przypisany określony rodzaj reakcji). W trakcie badań omawianej grupy kierowców każdy z nich wykonywał 4 typy badania: A. Reakcja prosta na kole kierownicy symulowana jazda z zadaną prędkościa, reakcja na każdy bodziec w postaci wykonania skrętu kierownicą. B. Reakcja prosta na pedale hamulca symulowana jazda z zadaną prędkością, reakcja na każdy bodziec w postaci wykonania hamowania. Konieczne jest przełożenie nogi z pedału przyspieszenia na pedał hamulca. 0
7 Paragraf na drodze C. Reakcja złożona odpowiednik reakcji złożonej w badaniu na refleksometrze typu MCR (patrz punkt 2.3): każdemu bodźcowi odpowiada określona reakcja. Zastosowano analogiczny układ jak w badaniu na MCR: sygnał czerwony reakcja lewą ręką: tu ruch kierownicy w lewo, sygnał żółty reakcja prawą ręką: tu ruch kierownicy w prawo, sygnał zielony reakcja lewą nogą: tu wciśnięcie pedału sprzęgła, sygnał dźwiękowy reakcja prawą nogą: tu wciśnięcie pedału hamulca. W przypadku tego badania nie symulowano jazdy. D. Reakcja hamowanie awaryjne jest to odpowiednik badania B ale z tą różnicą, że badany miał za zadanie wcisnąć równocześnie z pedałem hamulca, także pedał sprzęgła. Parametrami, które będą oceniane w tym artykule są czas reakcji na kole kierownicy (badania A), czas reakcji na pedale hamulca (badania B i D) oraz czas reakcji złożonej w analogicznej formie jak w przypadku badania na MCR bez rozróżniania na jakim elemencie była reakcja (badanie C). W trakcie pojedynczego testu badany kierowca poddawany był 20 bodźcom. Wyniki będą przedstawione w punkcie Badania na mierniku reakcji MCR Na ryc. 5 przedstawione jest urządzenie, na którym wykonywano testy. Jest jednym z typowych urządzeń stosowanych w pracowniach psychologii transportu. Składa się z pulpitu z czterema przyciskami stykowymi (3 i 4), semafora sygnalizacyjnego (2) oraz miernika mikroprocesorowego () oraz tzw. układu przyłączeniowego (5). Ryc. 5. Urządzenie do pomiaru czasu reakcji MCR - 200E, jednostka centralna MCR 200 E mikroprocesorowy miernik czasu reakcji, 2 semafor, 3 manipulatory ręczne, 4 manipulatory nożne, 5 układ przyłączeniowy
8 Marek Guzek Zadaniem układu pomiarowego jest pomiar czasu reakcji człowieka na bodźce w postaci sygnałów dźwiękowych i świetlnych. Mikroprocesorowy miernik czasu za pośrednictwem układu przyłączeniowego wymusza wygenerowanie w semaforze odpowiedniego bodźca w postaci zaświecenia się jednej z trzech diod (w kolorach czerwonym zielonym i żółtym) lub sygnału dźwiękowego. Czas ekspozycji każdego bodźca wynosi 0,5 s. Zadaniem badanej osoby jest wciśnięcie odpowiedniego manipulatora (włączenia odpowiedniego przełącznika) na pulpicie. Układ mikroprocesorowy mierzy czas od chwili wyzwolenia bodźca do chwili zwarcia przełącznika. Urządzenie może pracować w trybie pomiaru tak zwanych reakcji prostej i reakcji złożonej. W trybie reakcji prostej mierzony jest czas od pojawienia się dowolnego bodźca do dowolnej reakcji osoby badanej: wciśnięcie jednego z dwóch przełączników ręcznych lub jednego z dwóch przełączników nożnych. Prezentowane dalej wyniki dotyczą reakcji prostej w trybie ręcznym. W trybie reakcji złożonej każdemu bodźcowi przypisany jest odpowiedni przełącznik (w pokazywanych badaniach: światło czerwone przełącznik lewej ręki, światło żółte przełącznik prawej ręki, światło zielone przełącznik prawej nogi, sygnał dźwiękowy przełącznik lewej nogi). Liczba bodźców, którym został poddany każdy z kierowców wynosi 50, zarówno w przypadku pomiaru czasu reakcji prostej jak i złożonej. Wyniki pomiarów będą przedstawione w punkcie Wyniki pomiarów Jak wspomniano, w badaniach na torze oraz w symulatorze stwierdzono zależność czasu reakcji o czasu ryzyka - patrz ryc. 3, a dokładny opis także np. [3, 4, 0]. W przypadku badań na stanowisku autopw-t oraz miernika MCR z założenia nie jest możliwe uwzględnienie takiego czynnika (brak tu symulowania sytuacji zagrożenia drogowego). Aby więc sztucznie nie pogłębiać różnic między poszczególnymi metodami, do analizy wybrano ten zakres wyników na torze oraz w symulatorze, gdzie wpływ czasu ryzyka nie był widoczny. Jeśli przyjrzeć się przebiegom na ryc. 3 widać że taka sytuacja ma miejsce dla małych wartości czasu ryzyka. W zakresie czasu ryzyka do ok. -,5 sekundy nie widać wyraźnego wpływu tego czynnika. W związku z tym postanowiono do dalszej analizy wziąć czasy reakcji uzyskane właśnie w tym zakresie (do,5s). 3.. Histogramy czasów reakcji Na kolejnych rycinach przedstawiono uzyskane histogramy czasu reakcji. Dla celów porównawczych, wszystkie sporządzono w tych samych skalach. Są to kolejno wyniki uzyskane na torze (ryc. 6), w symulatorze (ryc. 7), na stanowisku autopw-t (ryc. 8) oraz na mierniku MCR (ryc. 9). Dodatkowo w tablicy przedstawiono liczbowe charakterystyki uzyskanych rozkładów statystycznych. 2
9 Paragraf na drodze 4 Pedał hamulca (H), Tor Kierownica (K), Tor Ryc. 6. Histogramy czasów reakcji uzyskanych na torze 4 Pedał hamulca (H), Symulator Kierownica (K), Symulator Ryc. 7. Histogramy czasów reakcji uzyskanych w symulatorze 4 Badanie A (K), autopw T Badanie C (Z), autopw T Badanie B (H), autopw T Badanie D (H), autopw T Ryc. 8. Histogramy czasów reakcji uzyskanych na stanowisku autopw-t 3
10 Marek Guzek Reakcja prosta, ręczna (K), MCR Reakcja złożona (Z), MCR Ryc. 9. Histogramy czasów reakcji uzyskanych na stanowisku MCR Tablica. Wybrane statystyki opisowe rozkładów czasów reakcji Metoda: Tor Symulator AutoPW-T MCR Rodzaj badania, (scenariusz ) (scenariusz ) A B C D Prosta Złożona typ reakcji* H K H K K H Z H K Z Średnia [s] Mediana [s] Odchyl. stand. [-] Rozstęp (zakres) [s] Minimum [s] Maksimum [s] Wsp. zmienności [-] Kurtoza/Skośność 7/2.8 5/ /.6 7/2.9 3/4.5 / / -/ 4.5/.5.6/. Liczność [-] x20 0x20 0x20 0x20 0x50 0x50 Kwantyl 0. [s] Kwantyl [s] * typ reakcji: H reakcja na pedale hamulca, K reakcja na kole kierownicy (ręczna w przypadku MCR), Z reakcja złożona 3.2. Porównanie czasów reakcji uzyskanych różnymi metodami Różnice pomiędzy uzyskanymi rozkładami są widoczne na ryc. 6-9 oraz w tablicy. Ponadto, na ryc. 0 przedstawiono bezpośrednie zestawienie porównawcze. Jest to przedział czasu reakcji każdego z przedstawianych badań między kwantylami 0, i 0,9, a więc obejmujący 8 populacji wyników. Można zinterpretować to jako oczekiwany przedział czasu dla przeciętnego kierowcy (po odrzuceniu najwolniejszych i najszybszych kierowców). Ogólnie można stwierdzić, że im metoda bardziej zbliżona do warunków rzeczywistego ruchu drogowego, tym do czynienia mamy z większymi wartościami zarówno miar centralnych (średnia, mediana) jak i miar rozproszenia (odchylenie standardowe). Ten drugi efekt przekłada się na większe rozstępy oraz zakresy wi- 4
11 Paragraf na drodze Czas reakcji (zakres między kwantylami 0. i oraz wartość średnia), [s] H Tor K Symulator H K autopw-t (A) (B) (C) (D) H Z H K (prosta) R MCR (złożona) Z Ryc. 0. Zakres czasów reakcji między kwantylami 0. i (8 populacji) usyskanych 4 metodami doczne na ryc. 0. I tak odnosząc się do wyników na torze, gdzie średni czas reakcji na pedale hamulca wyniósł 0,994s, w symulatorze jest mniejszy o ok. 46%, zaś na stanowisku autopw-t o około w badaniu B i 47% w badaniu D. W przypadku reakcji na kole kierownicy średni czas reakcji w symulatorze był mniejszy o 53 %, na stanowisku autopw-t o 57%, zaś na mierniku MCR prawie o 7. Oceniając kształt otrzymanych rozkładów można stwierdzić, że wszystkie charakteryzują się skośnością dodatnią (prawostronną). Największe asymetrie tego rodzaju odnotowano dla rozkładów wyników uzyskanych na torze i w symulatorze. Wszystkie rozkłady, poza przypadkiem autopw-t badanie D, charakteryzują się dodatnim współczynnikiem koncentracji (kurtozą), przy czym znowu - najwyższe wartości odnotowano dla badań na torze i w symulatorze. Zakresy określone kwantylami 0, i 0,9 (ryc. 0) wyznaczone na podstawie badań poligonowych wyniosły 0,54s w przypadku pedału hamulca i 0,547s w przypadku koła kierownicy. Analogiczne wartości w symulatorze były o ponad połowę mniejsze (o dla reakcji na pedale hamulca i o 59% dla reakcji na kole kierownicy). Na stanowisku autopw-t zakres dla pedału hamulca był mniejszy o 69% dla badania B i 64% dla badania D. Dla reakcji na kole kierownicy zmniejszył się o 68%. W badaniu na mierniku MCR zakres czasu reakcji prostej ręcznej był aż o 83% mniejszy (ponad czterokrotnie) wobec uzyskanego w ocenie reakcji na kole kierownicy na torze. Porównując czas reakcji na pedale hamulca i na kole kierownicy, w każdej z rozważanych metod potwierdzono istotną różnicę. Czas reakcji na kole kierownicy jest mniejszy. Co ciekawe, różnice średnich są zbliżone. Na torze wyniosła ona 5
12 Marek Guzek 0,48s, w symulatorze 0,4s, zaś na stanowisku autopw-t 0,26s (w odniesieniu do badania B) i 060s (w odniesieniu do badania D). Wartym odnotowania jest fakt podobieństwa wyników w symulatorze i na stanowisku autopw-t. Wartości średniego czasu reakcji na stanowisku autopw-t są tylko nieznacznie mniejsze niż analogiczne otrzymane w symulatorze. Średni czas reakcji na kole kierownicy jest o ok. 7 % krótszy, zaś na pedale hamulca 8% dla badania B i tylko 2% dla badania D. Jednak miary rozproszenia są już bardziej znacząco mniejsze (np. w przypadku reakcji na kole kierownicy zakres między kwantylami 0, i 0,9 jest prawie dwukrotnie mniejszy). Interesującym jest porównanie wyników uzyskanych na stanowisku autopw-t w badaniu B i D. W obu przypadkach oceniano czas reakcji na pedale hamulca, ale w przypadku D, badany miał za zadanie równocześnie wcisnąć pedał sprzęgła. To dodatkowe zadanie w widoczny sposób przełożyło się na osiągane wyniki. Średni czas reakcji wzrósł od 0,487s do 0,522s (o ok. 7%). Również rozproszenie wyników powiększyło się - zakres między kwantylami 0, i 0,9 wzrósł od 0,60s do 0,85s (6%). Świadczy to o znaczącym wpływie tego efektu. Na koniec warto zwrócić uwagę, że w przypadku badania reakcji prostej ręcznej widać istotną różnice między wynikami na stanowisku autopw-t (badanie A) i na stanowisku MCR. Średni czas reakcji na MCR jest o prawie 0,s krótszy ( mniejszy) w stosunku do autopw-t. Podobnie jest z rozproszeniem. Z drugiej strony zaobserwować można podobieństwo wyników badań reakcji złożonej. Średnia czasu reakcji złożonej na stanowisku MCR jest tylko o 6% mniejsza zaś rozproszenie jeszcze mniej ok. 3%. 4. Podsumowanie W artykule przedstawiono porównanie 4 metod oceny czasu reakcji kierowcy. Ważnym elementem tego opracowania jest fakt, że porównywane są wyniki uzyskane przez tych samych kierowców. Metody, za pomocą, których określany jest ten sam parametr różnią się między sobą znacząco. Prowadzi to do zróżnicowanych również wyników. Ogólny wniosek jest taki, że im metoda jest bardziej uproszczona w stosunku do warunków rzeczywistego ruchu samochodu, tym osiągane czasy reakcji są mniejsze. W opisywanych badaniach średnie czasy różniły się nawet ponad 4-krotnie. Podobne spostrzeżenie dotyczy rozproszenia czasu reakcji. Z drugiej strony, stosowanie uproszczonych metod ma swoje uzasadnienie: łatwość przeprowadzenia badania, powtarzalność warunków, bezpieczeństwo, koszty. W przypadku badań psychologicznych istnieje też wypracowana od wielu lat metodyka badawcza. Ponadto, mając świadomość gdzie i jakie różnice mogą występować, możliwe jest wykorzystanie także tych uproszczonych metod w zakresie, w którym mogą przynieść one istotne jakościowo i ilościowo informacje. 6
13 Paragraf na drodze Bibliografia [] Drobiszewski J., Guzek M., Mackiewicz W. Wykorzystanie stanowiska autopw- T w badaniach kierowców. Praca zgłoszona do druku w Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, seria Transport (ISSN ), OWPW, Warszawa 203r. [2] Guzek M., Kobylański K. Badanie czasu reakcji kierowców z wykorzystaniem urządzenia MCR 200E. Praca zgłoszona do druku w Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, seria Transport (ISSN ), OWPW, Warszawa 203r. [3] Guzek M., Lozia Z., Zdanowicz P., Jurecki R., Stańczyk T., Pieniążek W., Assessment of driver s reaction times in diverisified research environments. The Archives of Transport, Polish Academy of Science, Committee of Transport. Vol. XXII, No 2/202, Warsaw 202, pp [4] Jurecki R. S., Jaśkiewicz M., Guzek M., Lozia Z., Zdanowicz P., Driver s reaction time under emergency braking a car research in a driving simulator. Eksploatacja i Niezawodność - Maintenance and Reliability. Vol. 4, No. 4, 202, ISSN , PNTTE Warszawa, pp [5] Jurecki R.S., Mikołajczyk R. Badania czasów reakcji kierowców na mierniku MCR 200E. Zeszyty Naukowe Politechniki Świętokrzyskiej Nr 84, Kielce 2006r., Str [6] Muttart, J. W. Driver response in various environments estimated empirically. Materiały IX Konferencji Problemy rekonstrukcji wypadków drogowych, 004, Zakopane. Wydawnictwo IES, Kraków [7] Praca zbiorowa. Wypadki drogowe. Vademecum biegłego sądowego. Wydanie 2. Wydawnictwo IES, Kraków 20. [8] Prochowski L., Pojazdy samochodowe. Mechanika ruchu. WKŁ Warszawa [9] Rotter T. Metodyka psychologicznych badań kierowców wersja znowelizowana. Instytut Transportu Samochodowego, Warszawa [0] Stańczyk T. L., Jurecki R., Lozia Z., Pieniążek W., Wpływ wieku i doświadczenia kierowców na uzyskiwane wartości czasów reakcji. Paragraf na drodze. Numer specjalny. Październik 20, str Wydawnictwo IES, Kraków 203. [] Stańczyk T. L., Jurecki R., Precision in estimation time of driver re action in car accident reconstruction. Proceedings of XIV EVU Annual Meeting, , Kraków. Str Wydawnictwo IES, Kraków [2] Stańczyk T. L., Jurecki R., O przyczynach różnic w publikowanych wartościach czasów reakcji kierowców. Materiały X Konferencji Problemy rekonstrukcji wypadków drogowych, , Szczyrk. Str Wydawnictwo IES, Kraków [3] * * * 7
14 Marek Guzek Comparison of driver reaction time evaluated in different research environments Abstract In the paper driver reaction times obtained by 4 different methods are compared. Results of: research of real car driving on test-track in simulated accident situation, research in autopw driving simulator, research in prototype device for testing of driver reaction autopw-t as well as research on typical device for psychological studies of drivers are presented. Important is that all tests were prepared for the same group of drivers (app. 00). Part of presented results has never been yet published. In the case of real car on test-track and driving simulator results of research project N /25 were used. Key words Driver s reaction time, psychophysical properties, drivers research 8
Czas reakcji kierowcy samochodu w zależności od metody oceny
PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. XX Transport 206 Marek Guzek Politechnika Warszawska, Wydział Transportu Czas reakcji kierowcy samochodu w zależności od metody oceny Rękopis dostarczono: 04.206r.
Bardziej szczegółowoCZAS REAKCJI KIEROWCY SAMOCHODU
PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 2 Transport 206 Marek Guzek CZAS REAKCJI KIEROWCY SAMOCHODU : 206 Streszczenie: reakcji kierowców pojazdów samochodowych wykonanych dami eksperymentalnymi. h
Bardziej szczegółowoOCENA CZASU REAKCJI KIEROWCY NA STANOWISKU autopw-t
OCENA CZASU REAKCJI KIEROWCY NA STANOWISKU autopw-t Marek GUZEK 1 Streszczenie W pracy przedstawione zostaną wyniki badań własnych oceny czasu reakcji na prototypowym stanowisku autopw-t, zbudowanym na
Bardziej szczegółowoMAREK GUZEK 1 Politechnika Warszawska. Streszczenie. 1. Wprowadzenie
OCENA CZASU REAKCJI KIEROWCY NA STANOWISKU autopw-t MAREK GUZEK 1 Politechnika Warszawska Streszczenie W artykule przedstawione są wyniki badań własnych oceny czasu reakcji, wykonanych na prototypowym
Bardziej szczegółowoCZAS REAKCJI PROSTEJ I ZŁOŻONEJ DLA GRUPY MĘŻCZYZN W RÓŻNYM WIEKU WYNIKI BADAŃ Z WYKORZYSTANIEM REFLEKSOMETRU
CZAS REAKCJI PROSTEJ I ZŁOŻONEJ DLA GRUPY MĘŻCZYZN W RÓŻNYM WIEKU WYNIKI BADAŃ Z WYKORZYSTANIEM REFLEKSOMETRU MAREK GUZEK 1 Politechnika Warszawska Streszczenie W artykule przedstawiono wyniki badań czasu
Bardziej szczegółowoBADANIA SYMULACYJNE PROCESU HAMOWANIA SAMOCHODU OSOBOWEGO W PROGRAMIE PC-CRASH
BADANIA SYMULACYJNE PROCESU HAMOWANIA SAMOCHODU OSOBOWEGO W PROGRAMIE PC-CRASH Dr inż. Artur JAWORSKI, Dr inż. Hubert KUSZEWSKI, Dr inż. Adam USTRZYCKI W artykule przedstawiono wyniki analizy symulacyjnej
Bardziej szczegółowoWPŁYW WIEKU I DOŚWIADCZENIA KIEROWCÓW NA UZYSKIWANE WARTOŚCI CZASÓW REAKCJI
Tomasz L. Stańczyk 1 Rafał Jurecki 2 Zbigniew Lozia 3 Wiesław Pieniążek 4 WPŁYW WIEKU I DOŚWIADCZENIA KIEROWCÓW NA UZYSKIWANE WARTOŚCI CZASÓW REAKCJI Streszczenie Referat jest prezentacją części wyników
Bardziej szczegółowoBADANIA REAKCJI KIEROWCÓW NA PIESZEGO WYCHODZĄCEGO Z PRAWEJ STRONY, REALIZOWANE W SYMULATORZE JAZDY SAMOCHODEM
Marek GUZEK, Rafał S. JURECKI, Michał KARENDAŁ, Zbigniew LOZIA, Piotr ZDANOWICZ BADANIA REAKCJI KIEROWCÓW NA PIESZEGO WYCHODZĄCEGO Z PRAWEJ STRONY, REALIZOWANE W SYMULATORZE JAZDY SAMOCHODEM Streszczenie
Bardziej szczegółowoCZAS REAKCJI W ZŁOŻONEJ SYTUACJI DROGOWEJ (HAMOWANIE PODCZAS OMIJANIA PRZESZKODY)
CZAS REAKCJI W ZŁOŻONEJ SYTUACJI DROGOWEJ (HAMOWANIE PODCZAS OMIJANIA PRZESZKODY) TOMASZ LECH STAŃCZYK 1, RAFAŁ JURECKI 2 Politechnika Świętokrzyska Streszczenie W pracy przeprowadzona została analiza
Bardziej szczegółowoNIEPEWNOŚĆ W OKREŚLENIU PRĘDKOŚCI EES ZDERZENIA SAMOCHODÓW WYZNACZANEJ METODĄ EKSPERYMENTALNO-ANALITYCZNĄ
NIEPEWNOŚĆ W OKREŚLENIU PRĘDKOŚCI EES ZDERZENIA SAMOCHODÓW WYZNACZANEJ METODĄ EKSPERYMENTALNO-ANALITYCZNĄ Karol SZTWIERTNIA 1, Marek GUZEK, Janusz JANUŁA 3 Streszczenie Przedmiotem artykułu jest niepewność
Bardziej szczegółowo1 n. s x x x x. Podstawowe miary rozproszenia: Wariancja z populacji: Czasem stosuje się też inny wzór na wariancję z próby, tak policzy Excel:
Wariancja z populacji: Podstawowe miary rozproszenia: 1 1 s x x x x k 2 2 k 2 2 i i n i1 n i1 Czasem stosuje się też inny wzór na wariancję z próby, tak policzy Excel: 1 k 2 s xi x n 1 i1 2 Przykład 38,
Bardziej szczegółowo13. WYZNACZANIE CHARAKTERYSTYK ORAZ PRZEŁOŻENIA UKŁADU KIEROWNICZEGO
13. WYZNACZANIE CHARAKTERYSTYK ORAZ PRZEŁOŻENIA UKŁADU KIEROWNICZEGO 13.0. Uwagi dotyczące bezpieczeństwa podczas wykonywania ćwiczenia 1. Studenci są zobowiązani do przestrzegania ogólnych przepisów BHP
Bardziej szczegółowoBADANIE CZASU REAKCJI KIEROWCÓW Z WYKORZYSTANIEM URZ DZENIA MCR 2001E
PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 96 Transport 2013 Marek Guzek, Krzysztof Kobyla ski Wydzia Transportu, Politechnika Warszawska BADANIE CZASU REAKCJI KIEROWCÓW Z WYKORZYSTANIEM URZ DZENIA MCR
Bardziej szczegółowoZESZYTY NAUKOWE INSTYTUTU POJAZDÓW 5(96)/2013
ZESZYTY NAUKOWE INSTYTUTU POJAZDÓW 5(96)/2013 Tomasz Lech Stańczyk 1, Rafał Jurecki 2 WPŁYW ZŁOŻONOŚCI SYTUACJI I STOPNIA ZAGROŻENIA NA SPOSÓB REAGOWANIA KIEROWCÓW 1. Wstęp Czasy reakcji należą do grupy
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI WPROWADZENIE... 9
SPIS TREŚCI WPROWADZENIE... 9 ZASADY BHP I REGULAMIN LABORATORIUM POJAZDÓW... 10 Bezpieczne warunki pracy zapewni przestrzeganie podstawowych zasad bhp i przepisów porządkowych........... 10 Regulamin
Bardziej szczegółowoCharakterystyki liczbowe (estymatory i parametry), które pozwalają opisać właściwości rozkładu badanej cechy (zmiennej)
Charakterystyki liczbowe (estymatory i parametry), które pozwalają opisać właściwości rozkładu badanej cechy (zmiennej) 1 Podział ze względu na zakres danych użytych do wyznaczenia miary Miary opisujące
Bardziej szczegółowoProjekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego PROGRAM SZKOLENIA
PROGRAM SZKOLENIA z zakresu doskonalenia techniki kierowania samochodem osobowym w ramach projektu pt. Droga do bezpiecznej służby realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet
Bardziej szczegółowoREAKCJA KIEROWCY W CHWILI POPRZEDZAJĄCEJ WYPADEK BADANIA Z WYKORZYSTANIEM SYMULATORA JAZDY SAMOCHODEM
Mgr inż. Paweł BUDZISZEWSKI Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy ul. Czerniakowska 16, 00-701 Warszawa Prof. dr hab. inż. Krzysztof KĘDZIOR Instytut Techniki Lotniczej i Mechaniki
Bardziej szczegółowoPodstawowe pojęcia. Własności próby. Cechy statystyczne dzielimy na
Podstawowe pojęcia Zbiorowość statystyczna zbiór jednostek (obserwacji) nie identycznych, ale stanowiących logiczną całość Zbiorowość (populacja) generalna skończony lub nieskończony zbiór jednostek, które
Bardziej szczegółowoPróba własności i parametry
Próba własności i parametry Podstawowe pojęcia Zbiorowość statystyczna zbiór jednostek (obserwacji) nie identycznych, ale stanowiących logiczną całość Zbiorowość (populacja) generalna skończony lub nieskończony
Bardziej szczegółowoWykład 5: Statystyki opisowe (część 2)
Wykład 5: Statystyki opisowe (część 2) Wprowadzenie Na poprzednim wykładzie wprowadzone zostały statystyki opisowe nazywane miarami położenia (średnia, mediana, kwartyle, minimum i maksimum, modalna oraz
Bardziej szczegółowoWyniki pomiarów i analiz prędkości jazdy wózka podnośnikowego wysokiego składowania w aspekcie zachowania bezpieczeństwa
Antoni Saulewicz 1 Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy, Zakład Techniki Bezpieczeństwa Wyniki pomiarów i analiz prędkości jazdy wózka podnośnikowego wysokiego składowania w aspekcie
Bardziej szczegółowoBADANIA WPŁYWU PRACY PRZY KOMPUTERZE NA ZDOLNOŚĆ PROWADZENIA POJAZDÓW CIĘŻAROWYCH
BADANIA WPŁYWU PRACY PRZY KOMPUTERZE NA ZDOLNOŚĆ PROWADZENIA POJAZDÓW CIĘŻAROWYCH Krzysztof BALAWENDER, Mirosław JAKUBOWSKI, Artur KRZEMIŃSKI, Paweł WOJEWODA W artykule zostały przedstawione badania wpływu
Bardziej szczegółowoMIARY KLASYCZNE Miary opisujące rozkład badanej cechy w zbiorowości, które obliczamy na podstawie wszystkich zaobserwowanych wartości cechy
MIARY POŁOŻENIA Opisują średni lub typowy poziom wartości cechy. Określają tą wartość cechy, wokół której skupiają się wszystkie pozostałe wartości badanej cechy. Wśród nich można wyróżnić miary tendencji
Bardziej szczegółowoANALIZA MOŻLIWOŚCI BADAŃ REAKCJI PSYCHOMOTORYCZNEJ KIERUJĄCEGO W OPARCIU O TESTY STANOWISKOWE
Krzysztof SURMIŃSKI, Tomasz SZYDŁOWSKI ANALIZA MOŻLIWOŚCI BADAŃ REAKCJI PSYCHOMOTORYCZNEJ KIERUJĄCEGO W OPARCIU O TESTY STANOWISKOWE W artykule omówiono wyniki badań czasu reakcji kierującego otrzymane
Bardziej szczegółowoStatystyka. Wykład 4. Magdalena Alama-Bućko. 13 marca Magdalena Alama-Bućko Statystyka 13 marca / 41
Statystyka Wykład 4 Magdalena Alama-Bućko 13 marca 2017 Magdalena Alama-Bućko Statystyka 13 marca 2017 1 / 41 Na poprzednim wykładzie omówiliśmy następujace miary rozproszenia: Wariancja - to średnia arytmetyczna
Bardziej szczegółowoautopw WIRTUALNE ŚRODOWISKO BADAŃ KIEROWCÓW autopw VIRTUAL ENVIRONMENT OF DRIVER TESTING
PIOTR CHODNICKI, MAREK GUZEK, ZBIGNIEW LOZIA, WIKTOR MACKIEWICZ, IRENEUSZ STEGIENKA autopw WIRTUALNE ŚRODOWISKO BADAŃ KIEROWCÓW autopw VIRTUAL ENVIRONMENT OF DRIVER TESTING Streszczenie W niniejszym artykule
Bardziej szczegółowo-> Średnia arytmetyczna (5) (4) ->Kwartyl dolny, mediana, kwartyl górny, moda - analogicznie jak
Wzory dla szeregu szczegółowego: Wzory dla szeregu rozdzielczego punktowego: ->Średnia arytmetyczna ważona -> Średnia arytmetyczna (5) ->Średnia harmoniczna (1) ->Średnia harmoniczna (6) (2) ->Średnia
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE STANOWISKA autopw-t W BADANIACH KIEROWCÓW
PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 96 Transport 2013 Jacek Drobiszewski, Marek Guzek, Wiktor Mackiewicz Politechnika Warszawska, Wydzia Transportu WYKORZYSTANIE STANOWISKA autopw-t W BADANIACH
Bardziej szczegółowoW kolejnym kroku należy ustalić liczbę przedziałów k. W tym celu należy wykorzystać jeden ze wzorów:
Na dzisiejszym wykładzie omówimy najważniejsze charakterystyki liczbowe występujące w statystyce opisowej. Poszczególne wzory będziemy podawać w miarę potrzeby w trzech postaciach: dla szeregu szczegółowego,
Bardziej szczegółowoParametry statystyczne
I. MIARY POŁOŻENIA charakteryzują średni lub typowy poziom wartości cechy, wokół nich skupiają się wszystkie pozostałe wartości analizowanej cechy. I.1. Średnia arytmetyczna x = x 1 + x + + x n n = 1 n
Bardziej szczegółowoWeryfikacja hipotez statystycznych, parametryczne testy istotności w populacji
Weryfikacja hipotez statystycznych, parametryczne testy istotności w populacji Dr Joanna Banaś Zakład Badań Systemowych Instytut Sztucznej Inteligencji i Metod Matematycznych Wydział Informatyki Politechniki
Bardziej szczegółowoStatystyka opisowa. Literatura STATYSTYKA OPISOWA. Wprowadzenie. Wprowadzenie. Wprowadzenie. Plan. Tomasz Łukaszewski
Literatura STATYSTYKA OPISOWA A. Aczel, Statystyka w Zarządzaniu, PWN, 2000 A. Obecny, Statystyka opisowa w Excelu dla szkół. Ćwiczenia praktyczne, Helion, 2002. A. Obecny, Statystyka matematyczna w Excelu
Bardziej szczegółowoInżynieria Bezpieczeństwa I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)
Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2014/2015
Bardziej szczegółowoWykład 4: Statystyki opisowe (część 1)
Wykład 4: Statystyki opisowe (część 1) Wprowadzenie W przypadku danych mających charakter liczbowy do ich charakterystyki można wykorzystać tak zwane STATYSTYKI OPISOWE. Za pomocą statystyk opisowych można
Bardziej szczegółowoScenariusz lekcji: Manewry wykonywane przez kierującego rowerem: wymijanie, omijanie i wyprzedzanie
Scenariusz lekcji: Manewry wykonywane przez kierującego rowerem: wymijanie, omijanie i wyprzedzanie 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń: nazywa oraz rozpoznaje i definiuje podstawowe manewry wykonywane
Bardziej szczegółowoPozyskiwanie wiedzy z danych
Pozyskiwanie wiedzy z danych dr Agnieszka Goroncy Wydział Matematyki i Informatyki UMK PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ W RAMACH EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO Pozyskiwanie wiedzy
Bardziej szczegółowoWYZNACZANIE NIEPEWNOŚCI OBLICZEŃ W PRZYPADKU MODELI NIELINIOWO ZALEŻNYCH OD PARAMETRÓW
WYZNACZANIE NIEPEWNOŚCI OBLICZEŃ W PRZYPADKU MODELI NIELINIOWO ZALEŻNYCH OD PARAMETRÓW TOMASZ PUSTY 1, JERZY WICHER 2 Automotive Industry Institute (PIMOT) Streszczenie W artykule podjęto problem określenia
Bardziej szczegółowoPORÓWNANIE WYNIKÓW BADAŃ DROGOWYCH Z ICH SYMULACJĄ PROGRAMEM V-SIM NA PRZYKŁADZIE EKSTREMALNEGO HAMOWANIA SAMOCHODU WYPOSAŻONEGO W UKŁAD ABS
Robert Janczur PORÓWNANIE WYNIKÓW BADAŃ DROGOWYCH Z ICH SYMULACJĄ PROGRAMEM V-SIM NA PRZYKŁADZIE EKSTREMALNEGO HAMOWANIA SAMOCHODU WYPOSAŻONEGO W UKŁAD ABS Streszczenie W artykule przedstawiono wyniki
Bardziej szczegółowoBADANIA PORÓWNAWCZE PAROPRZEPUSZCZALNOŚCI POWŁOK POLIMEROWYCH W RAMACH DOSTOSOWANIA METOD BADAŃ DO WYMAGAŃ NORM EN
PRACE INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ - KWARTALNIK nr 1 (137) 2006 BUILDING RESEARCH INSTITUTE - QUARTERLY No 1 (137) 2006 ARTYKUŁY - REPORTS Anna Sochan*, Anna Sokalska** BADANIA PORÓWNAWCZE PAROPRZEPUSZCZALNOŚCI
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA - PRZYKŁADOWE ZADANIA EGZAMINACYJNE
STATYSTYKA - PRZYKŁADOWE ZADANIA EGZAMINACYJNE 1 W trakcie badania obliczono wartości średniej (15,4), mediany (13,6) oraz dominanty (10,0). Określ typ asymetrii rozkładu. 2 Wymień 3 cechy rozkładu Gauss
Bardziej szczegółowoStatystyka. Wykład 5. Magdalena Alama-Bućko. 26 marca Magdalena Alama-Bućko Statystyka 26 marca / 40
Statystyka Wykład 5 Magdalena Alama-Bućko 26 marca 2018 Magdalena Alama-Bućko Statystyka 26 marca 2018 1 / 40 Uwaga Gdy współczynnik zmienności jest większy niż 70%, czyli V s = s x 100% > 70% (co świadczy
Bardziej szczegółowoStatystyka matematyczna. dr Katarzyna Góral-Radziszewska Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt
Statystyka matematyczna dr Katarzyna Góral-Radziszewska Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt Zasady zaliczenia przedmiotu: część wykładowa Maksymalna liczba punktów do zdobycia 40. Egzamin będzie
Bardziej szczegółowo1. POMIAR SIŁY HAMOWANIA NA STANOWISKU ROLKOWYM
1. POMIAR SIŁY HAMOWANIA NA STANOWISKU ROLKOWYM 1.0. Uwagi dotyczące bezpieczeństwa podczas wykonywania ćwiczenia 1. Studenci są zobowiązani do przestrzegania ogólnych przepisów BHP obowiązujących w Laboratorium
Bardziej szczegółowoZadania ze statystyki, cz.6
Zadania ze statystyki, cz.6 Zad.1 Proszę wskazać, jaką część pola pod krzywą normalną wyznaczają wartości Z rozkładu dystrybuanty rozkładu normalnego: - Z > 1,25 - Z > 2,23 - Z < -1,23 - Z > -1,16 - Z
Bardziej szczegółowoLaboratorium 3 - statystyka opisowa
dla szeregu rozdzielczego Laboratorium 3 - statystyka opisowa Agnieszka Mensfelt 11 lutego 2019 dla szeregu rozdzielczego Statystyka opisowa dla szeregu rozdzielczego Przykład wyniki maratonu Wyniki 18.
Bardziej szczegółowoPomiary urodzeń według płci noworodka i województwa.podział na miasto i wieś.
Pomiary urodzeń według płci noworodka i województwa.podział na miasto i wieś. Województwo Urodzenia według płci noworodka i województwa. ; Rok 2008; POLSKA Ogółem Miasta Wieś Pozamałżeńskie- Miasta Pozamałżeńskie-
Bardziej szczegółowoWPŁYW WIEKU I STANU TECHNICZNEGO OPON SAMOCHODOWYCH NA OPÓŹNIENIE HAMOWANIA
Sławomir TARKOWSKI, Dawid MIKUS, Wincenty LOTKO WPŁYW WIEKU I STANU TECHNICZNEGO OPON SAMOCHODOWYCH NA OPÓŹNIENIE HAMOWANIA W artykule przedstawiono wyniki pomiaru opóźnienia hamowania samochodu osobowego
Bardziej szczegółowoCzas reakcji kierowcy w warunkach awaryjnego hamowania samochodu badania w symulatorze jazdy samochodem
Dr inŝ. Rafał S. Jurecki Dr inŝ. Marek Jaśkiewicz Politechnika Świętokrzyska Wydział Mechatroniki i Budowy Maszyn Katedra Pojazdów Samochodowych i Transportu Aleja Tysiąclecia Państwa Polskiego 7, 25-143
Bardziej szczegółowoAnaliza porównawcza metod pomiarowych badań skuteczności układów hamulcowych tramwajów
DYCHTO Rafał 1 PIETRUSZEWSKI Robert 2 Analiza porównawcza metod pomiarowych badań skuteczności układów hamulcowych tramwajów WSTĘP Układ hamulcowy pojazdów ma bezpośredni wpływ na długość drogi hamowania,
Bardziej szczegółowoW1. Wprowadzenie. Statystyka opisowa
W1. Wprowadzenie. Statystyka opisowa dr hab. Jerzy Nakielski Zakład Biofizyki i Morfogenezy Roślin Plan wykładu: 1. O co chodzi w statystyce 2. Etapy badania statystycznego 3. Zmienna losowa, rozkład
Bardziej szczegółowoAUTOREFERAT. PRZEDSTAWIAJĄCY OPIS DOROBKU NAUKOWEGO HABILITANTA (wersja elektroniczna w pliku: Załącznik 2.pdf)
Załącznik 2 AUTOREFERAT PRZEDSTAWIAJĄCY OPIS DOROBKU NAUKOWEGO HABILITANTA (wersja elektroniczna w pliku: Załącznik 2.pdf) 1. Imię i Nazwisko: RAFAŁ STANISŁAW JURECKI 2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe/
Bardziej szczegółowoWpływ zanieczyszczenia torowiska na drogę hamowania tramwaju
DYCHTO Rafał 1 PIETRUSZEWSKI Robert 2 Wpływ zanieczyszczenia torowiska na drogę hamowania tramwaju WSTĘP W Katedrze Pojazdów i Podstaw Budowy Maszyn Politechniki Łódzkiej prowadzone są badania, których
Bardziej szczegółowo1 Podstawy rachunku prawdopodobieństwa
1 Podstawy rachunku prawdopodobieństwa Dystrybuantą zmiennej losowej X nazywamy prawdopodobieństwo przyjęcia przez zmienną losową X wartości mniejszej od x, tzn. F (x) = P [X < x]. 1. dla zmiennej losowej
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI. TEMAT LEKCJI: Zastosowanie średnich w statystyce i matematyce. Podstawowe pojęcia statystyczne. Streszczenie.
SCENARIUSZ LEKCJI OPRACOWANY W RAMACH PROJEKTU: INFORMATYKA MÓJ SPOSÓB NA POZNANIE I OPISANIE ŚWIATA. PROGRAM NAUCZANIA INFORMATYKI Z ELEMENTAMI PRZEDMIOTÓW MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZYCH Autorzy scenariusza:
Bardziej szczegółowoRÓWNOWAŻNOŚĆ METOD BADAWCZYCH
RÓWNOWAŻNOŚĆ METOD BADAWCZYCH Piotr Konieczka Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska Równoważność metod??? 2 Zgodność wyników analitycznych otrzymanych z wykorzystaniem porównywanych
Bardziej szczegółowoPopulacja generalna (zbiorowość generalna) zbiór obejmujący wszystkie elementy będące przedmiotem badań Próba (podzbiór zbiorowości generalnej) część
Populacja generalna (zbiorowość generalna) zbiór obejmujący wszystkie elementy będące przedmiotem badań Próba (podzbiór zbiorowości generalnej) część populacji, którą podaje się badaniu statystycznemu
Bardziej szczegółowoKARTY POMIAROWE DO BADAŃ DROGOWYCH
Katedra Pojazdów i Sprzętu Mechanicznego Laboratorium KARTY POMIAROWE DO BADAŃ DROGOWYCH Zawartość 5 kart pomiarowych Kielce 00 Opracował : dr inż. Rafał Jurecki str. Strona / Silnik Charakterystyka obiektu
Bardziej szczegółowoInformacja prasowa: RANKING NAJWOLNIEJSZYCH MIAST
Informacja prasowa: 28-12-2012 RANKING NAJWOLNIEJSZYCH MIAST Czas na drogowe podsumowanie mijającego roku. Specjaliści z serwisu Korkowo.pl po raz kolejny prezentują ranking najwolniejszych miast. Które
Bardziej szczegółowoMANEWR PODWÓJNEJ ZMIANY PASA RUCHU PRÓBA OCENY PROGRAMÓW DO REKONSTRUKCJI WYPADKÓW DROGOWYCH
z. 7-M/24 (ROK 11) ISSN 11-461 Piotr ŚWIDER, Witold GRZEGOŻEK MANEWR PODWÓJNEJ ZMIANY PASA RUCHU PRÓBA OCENY PROGRAMÓW DO REKONSTRUKCJI WYPADKÓW DROGOWYCH 1. WPROWADZENIE W praktyce opiniowania wypadków
Bardziej szczegółowoStatystyka w pracy badawczej nauczyciela Wykład 3: Analiza struktury zbiorowości statystycznej. dr inż. Walery Susłow walery.suslow@ie.tu.koszalin.
Statystyka w pracy badawczej nauczyciela Wykład 3: Analiza struktury zbiorowości statystycznej dr inż. Walery Susłow walery.suslow@ie.tu.koszalin.pl Zadania analityczne (1) Analiza przewiduje badanie podobieństw
Bardziej szczegółowoStatystyki: miary opisujące rozkład! np. : średnia, frakcja (procent), odchylenie standardowe, wariancja, mediana itd.
Wnioskowanie statystyczne obejmujące metody pozwalające na uogólnianie wyników z próby na nieznane wartości parametrów oraz szacowanie błędów tego uogólnienia. Przewidujemy nieznaną wartości parametru
Bardziej szczegółowoTEST WIEDZY PRZEZNACZONY DO STOSOWANIA TYLKO NA ELIMINACJACH REJONOWYCH XXXVIII OGÓLNOPOLSKIEGO TURNIEJU BEZPIECZEŃSTWA W RUCHU DROGOWYM
TEST WIEDZY PRZEZNACZONY DO STOSOWANIA TYLKO NA ELIMINACJACH REJONOWYCH XXXVIII OGÓLNOPOLSKIEGO TURNIEJU BEZPIECZEŃSTWA W RUCHU DROGOWYM DLA SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH 2015 r 1. Który z pieszych poruszając się
Bardziej szczegółowoStatystyka. Wykład 4. Magdalena Alama-Bućko. 19 marca Magdalena Alama-Bućko Statystyka 19 marca / 33
Statystyka Wykład 4 Magdalena Alama-Bućko 19 marca 2018 Magdalena Alama-Bućko Statystyka 19 marca 2018 1 / 33 Analiza struktury zbiorowości miary położenia ( miary średnie) miary zmienności (rozproszenia,
Bardziej szczegółowoTEST NR Który ze znaków oznacza, że pierwszeństwo na zwężonym odcinku jedni mamy my? a) znak 1; b) znak 2; c) znak 3.
TEST NR 1 1. Którą stroną drogi powinien poruszać się pieszy poza miastem? a) prawą; b) lewą; c) obojętnie którą. 2. W jakiej odległości od przejścia dla pieszych można przechodzić na drugą stronę jezdni
Bardziej szczegółowoCzas reakcji kierującego w analizie wypadku 3
Piotr Aleksandrowicz 1, Bogdan Żółtowski 2 Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy Czas reakcji kierującego w analizie wypadku 3 Dynamiczny rozwój ekonomiczny państw jest ściśle powiązany
Bardziej szczegółowoPo co nam charakterystyki liczbowe? Katarzyna Lubnauer 34
Po co nam charakterystyki liczbowe? Katarzyna Lubnauer 34 Def. Charakterystyki liczbowe to wielkości wyznaczone na podstawie danych statystycznych, charakteryzujące własności badanej cechy. Klasyfikacja
Bardziej szczegółowoStatystyka opisowa PROWADZĄCY: DR LUDMIŁA ZA JĄC -LAMPARSKA
Statystyka opisowa PRZEDMIOT: PODSTAWY STATYSTYKI PROWADZĄCY: DR LUDMIŁA ZA JĄC -LAMPARSKA Statystyka opisowa = procedury statystyczne stosowane do opisu właściwości próby (rzadziej populacji) Pojęcia:
Bardziej szczegółowoANALIZA SYSTEMU POMIAROWEGO (MSA)
StatSoft Polska, tel. 1 484300, 601 414151, info@statsoft.pl, www.statsoft.pl ANALIZA SYSTEMU POMIAROWEGO (MSA) dr inż. Tomasz Greber, Politechnika Wrocławska, Instytut Organizacji i Zarządzania Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoStatystyczna analiza awarii pojazdów samochodowych. Failure analysis of cars
Wydawnictwo UR 2016 ISSN 2080-9069 ISSN 2450-9221 online Edukacja Technika Informatyka nr 1/15/2016 www.eti.rzeszow.pl DOI: 10.15584/eti.2016.1.1 ROMAN RUMIANOWSKI Statystyczna analiza awarii pojazdów
Bardziej szczegółowoWPŁYW WIELKOŚCI WYDZIELEŃ GRAFITU NA WYTRZYMAŁOŚĆ ŻELIWA SFEROIDALNEGO NA ROZCIĄGANIE
15/12 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 2004, Rocznik 4, Nr 12 Archives of Foundry Year 2004, Volume 4, Book 12 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 WPŁYW WIELKOŚCI WYDZIELEŃ GRAFITU NA WYTRZYMAŁOŚĆ ŻELIWA SFEROIDALNEGO
Bardziej szczegółowoPolitechnika Poznańska Instytut Technologii Mechanicznej. Laboratorium MASZYN I URZĄDZEŃ TECHNOLOGICZNYCH. Nr 2
Politechnika Poznańska Instytut Technologii Mechanicznej Laboratorium MASZYN I URZĄDZEŃ TECHNOLOGICZNYCH Nr 2 POMIAR I KASOWANIE LUZU W STOLE OBROTOWYM NC Poznań 2008 1. CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest
Bardziej szczegółowoZakład Ubezpieczeń Społecznych Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych
Zakład Ubezpieczeń Społecznych Departament Statystyki i Prognoz Aktuarialnych Struktura wysokości emerytur i rent wypłacanych przez ZUS po waloryzacji i podwyższeniu świadczeń najniższych w marcu 2017
Bardziej szczegółowoPYTANIA NA ETAP WOJEWÓDZKI Lubuski Konkurs BRD
PYTANIA NA ETAP WOJEWÓDZKI Lubuski Konkurs BRD 11.05.2019 Zasady udzielania odpowiedzi: 1) Piszemy pismem czytelnym, najlepiej drukowanym lub technicznym. 2) Wpisujemy swoje nazwisko, imię, miejscowość,
Bardziej szczegółowo10. Podstawowe wskaźniki psychometryczne
10. Podstawowe wskaźniki psychometryczne q analiza własności pozycji testowych q metody szacowania mocy dyskryminacyjnej q stronniczość pozycji testowych q własności pozycji testowych a kształt rozkładu
Bardziej szczegółowoĆwiczenie nr 6 Temat: BADANIE ŚWIATEŁ DO JAZDY DZIENNEJ
60-965 Poznań Grupa: Elektrotechnika, sem 3., Podstawy Techniki Świetlnej Laboratorium wersja z dn. 03.11.2015 Ćwiczenie nr 6 Temat: BADANIE ŚWIATEŁ DO JAZDY DZIENNEJ Opracowanie wykonano na podstawie
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM Z FIZYKI
LABORATORIUM Z FIZYKI LABORATORIUM Z FIZYKI I PRACOWNIA FIZYCZNA C w Gliwicach Gliwice, ul. Konarskiego 22, pokoje 52-54 Regulamin pracowni i organizacja zajęć Sprawozdanie (strona tytułowa, karta pomiarowa)
Bardziej szczegółowoSTATYSTYKA OPISOWA Przykłady problemów statystycznych: - badanie opinii publicznej na temat preferencji wyborczych;
STATYSTYKA OPISOWA Przykłady problemów statystycznych: - badanie opinii publicznej na temat preferencji wyborczych; - badanie skuteczności nowego leku; - badanie stopnia zanieczyszczenia gleb metalami
Bardziej szczegółowoOCENA PARAMETRÓW JAKOŚCI ENERGII ELEKTRYCZNEJ DOSTARCZANEJ ODBIORCOM WIEJSKIM NA PODSTAWIE WYNIKÓW BADAŃ
OCENA PARAMETRÓW JAKOŚCI ENERGII ELEKTRYCZNEJ DOSTARCZANEJ ODBIORCOM WIEJSKIM NA PODSTAWIE WYNIKÓW BADAŃ Jerzy Niebrzydowski, Grzegorz Hołdyński Politechnika Białostocka Streszczenie W referacie przedstawiono
Bardziej szczegółowoBADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI
14 BADANIA ZRÓŻNICOWANIA RYZYKA WYPADKÓW PRZY PRACY NA PRZYKŁADZIE ANALIZY STATYSTYKI WYPADKÓW DLA BRANŻY GÓRNICTWA I POLSKI 14.1 WSTĘP Ogólne wymagania prawne dotyczące przy pracy określają m.in. przepisy
Bardziej szczegółowoweryfikacja hipotez dotyczących parametrów populacji (średnia, wariancja)
PODSTAWY STATYSTYKI. Teoria prawdopodobieństwa i elementy kombinatoryki. Zmienne losowe i ich rozkłady 3. Populacje i próby danych, estymacja parametrów 4. Testowanie hipotez 5. Testy parametryczne (na
Bardziej szczegółowoTypy zmiennych. Zmienne i rekordy. Rodzaje zmiennych. Graficzne reprezentacje danych Statystyki opisowe
Typy zmiennych Graficzne reprezentacje danych Statystyki opisowe Jakościowe charakterystyka przyjmuje kilka możliwych wartości, które definiują klasy Porządkowe: odpowiedzi na pytania w ankiecie ; nigdy,
Bardziej szczegółowoJak sprawdzić normalność rozkładu w teście dla prób zależnych?
Jak sprawdzić normalność rozkładu w teście dla prób zależnych? W pliku zalezne_10.sta znajdują się dwie zmienne: czasu biegu przed rozpoczęciem cyklu treningowego (zmienna 1) oraz czasu biegu po zakończeniu
Bardziej szczegółowoWykład Centralne twierdzenie graniczne. Statystyka matematyczna: Estymacja parametrów rozkładu
Wykład 11-12 Centralne twierdzenie graniczne Statystyka matematyczna: Estymacja parametrów rozkładu Centralne twierdzenie graniczne (CTG) (Central Limit Theorem - CLT) Centralne twierdzenie graniczne (Lindenberga-Levy'ego)
Bardziej szczegółowoAnaliza statystyczna w naukach przyrodniczych
Analiza statystyczna w naukach przyrodniczych Po co statystyka? Człowiek otoczony jest różnymi zjawiskami i próbuje je poznać, dowiedzieć się w jaki sposób funkcjonują, jakie relacje między nimi zachodzą.
Bardziej szczegółowoTabela nr 4 kryteria wykonania zadań egzaminacyjnych na placu manewrowym
Tabela nr 4 kryteria wykonania zadań egzaminacyjnych na placu manewrowym Poz. Poz. zadania z tabeli 2 1 2 3 Kryteria 1) sprawdzenie stanu technicznego podstawowych elementów pojazdów odpowiedzialnych za
Bardziej szczegółowoSpis treści Wstęp... Wprowadzenie...
Spis treści Wstęp...................................... Wprowadzenie............................... Rozdział 1. Metodyka nauczania zasad ruchu drogowego 1. Hierarchia ustaleń prawnych 2. Dostosowanie prędkości
Bardziej szczegółowoWykład 1. Podstawowe pojęcia Metody opisowe w analizie rozkładu cechy
Wykład Podstawowe pojęcia Metody opisowe w analizie rozkładu cechy Zbiorowość statystyczna - zbiór elementów lub wyników jakiegoś procesu powiązanych ze sobą logicznie (tzn. posiadających wspólne cechy
Bardziej szczegółowoTestowanie hipotez statystycznych.
Statystyka Wykład 10 Wrocław, 22 grudnia 2011 Testowanie hipotez statystycznych Definicja. Hipotezą statystyczną nazywamy stwierdzenie dotyczące parametrów populacji. Definicja. Dwie komplementarne w problemie
Bardziej szczegółowoInżynieria Rolnicza 3(121)/2010
Inżynieria Rolnicza 3(121)/2010 METODA OCENY NOWOCZESNOŚCI TECHNICZNO- -KONSTRUKCYJNEJ CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH WYKORZYSTUJĄCA SZTUCZNE SIECI NEURONOWE. CZ. III: PRZYKŁADY ZASTOSOWANIA METODY Sławomir Francik
Bardziej szczegółowoInteligentna analiza danych
Numer indeksu 150946 Michał Moroz Imię i nazwisko Numer indeksu 150875 Grzegorz Graczyk Imię i nazwisko kierunek: Informatyka rok akademicki: 2010/2011 Inteligentna analiza danych Ćwiczenie I Wskaźniki
Bardziej szczegółowoTransport I stopień (I stopień / II stopień) Ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)
Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014
Bardziej szczegółowoTesty nieparametryczne
Testy nieparametryczne Testy nieparametryczne możemy stosować, gdy nie są spełnione założenia wymagane dla testów parametrycznych. Stosujemy je również, gdy dane można uporządkować według określonych kryteriów
Bardziej szczegółowoWstęp do teorii niepewności pomiaru. Danuta J. Michczyńska Adam Michczyński
Wstęp do teorii niepewności pomiaru Danuta J. Michczyńska Adam Michczyński Podstawowe informacje: Strona Politechniki Śląskiej: www.polsl.pl Instytut Fizyki / strona własna Instytutu / Dydaktyka / I Pracownia
Bardziej szczegółowoMiary położenia wskazują miejsce wartości najlepiej reprezentującej wszystkie wielkości danej zmiennej. Mówią o przeciętnym poziomie analizowanej
Miary położenia wskazują miejsce wartości najlepiej reprezentującej wszystkie wielkości danej zmiennej. Mówią o przeciętnym poziomie analizowanej cechy. Średnia arytmetyczna suma wartości zmiennej wszystkich
Bardziej szczegółowoStatystyczne metody analizy danych
Statystyczne metody analizy danych Statystyka opisowa Wykład I-III Agnieszka Nowak - Brzezińska Definicje Statystyka (ang.statistics) - to nauka zajmująca się zbieraniem, prezentowaniem i analizowaniem
Bardziej szczegółowoCZTEROKULOWA MASZYNA TARCIA ROZSZERZENIE MOŻLIWOŚCI BADAWCZYCH W WARUNKACH ZMIENNYCH OBCIĄŻEŃ
Artur MACIĄG, Wiesław OLSZEWSKI, Jan GUZIK Politechnika Radomska, Wydział Mechaniczny CZTEROKULOWA MASZYNA TARCIA ROZSZERZENIE MOŻLIWOŚCI BADAWCZYCH W WARUNKACH ZMIENNYCH OBCIĄŻEŃ Słowa kluczowe Czterokulowa
Bardziej szczegółowoCzęść 7: Sygnalizacja i sygnały świetlne
Część 7: Sygnalizacja i sygnały świetlne Część ta opiera się na części 6, która omawia sygnalizację świetlną oraz oznakowanie dróg. Część ta omawia dwa ogólne formaty sygnałów świetlnych: sygnalizacja
Bardziej szczegółowoVI WYKŁAD STATYSTYKA. 9/04/2014 B8 sala 0.10B Godz. 15:15
VI WYKŁAD STATYSTYKA 9/04/2014 B8 sala 0.10B Godz. 15:15 WYKŁAD 6 WERYFIKACJA HIPOTEZ STATYSTYCZNYCH PARAMETRYCZNE TESTY ISTOTNOŚCI Weryfikacja hipotez ( błędy I i II rodzaju, poziom istotności, zasady
Bardziej szczegółowoĆ w i c z e n i e K 4
Akademia Górniczo Hutnicza Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Katedra Wytrzymałości, Zmęczenia Materiałów i Konstrukcji Nazwisko i Imię: Nazwisko i Imię: Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Grupa
Bardziej szczegółowo