chłop zyskuje podmiotowość (powstały samorządy, ruch ludowy; skok cywilizacyjny, przeludnienie, wędrówka za chlebem do miast.

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "chłop zyskuje podmiotowość (powstały samorządy, ruch ludowy; skok cywilizacyjny, przeludnienie, wędrówka za chlebem do miast."

Teodor Żurek
6 lat temu
Przeglądów:

"Chłopi" Reymonta - człowiek i natura Władysław Stanisław Reymont urodził się 7 maja 1867 roku, jako syn wiejskiego organisty i szlachcianki, nie lubił się uczyć, chciał zostać aktorem.

1 "Chłopi" Reymonta - człowiek i natura Władysław Stanisław Reymont urodził się 7 maja 1867 roku, jako syn wiejskiego organisty i szlachcianki, nie lubił się uczyć, chciał zostać aktorem. Został jednak pisarzem i za powieść Chłopi otrzymał w 1924 roku Nagrodę Nobla. Nietypowa biografia samorodnego twórcy pisał o jego życiu profesor Franciszek Ziejka. Pod koniec XIX wieku i trochę później nastąpiły zmiany w sytuacji chłopa: proces unarodowienia (chłop-obywatel, odpowiedzialny za los Polski); natomiast wcześniej była rabacja galicyjska Jakuba Szeli (1846), powstanie styczniowe (bez chłopów, ich niechęć, wrogość); chłopi obojętni wobec sprawy narodowej lub przeciw niej (od średniowiecza bowiem pańszczyzna, głód, nędza). Sytuacja zmienia się, bo następuje: uwłaszczenie w Galicji (Franciszek Józef I); wolność i nadanie ziem 1864 (car). Pod koniec XIX chłop zyskuje podmiotowość (powstały samorządy, ruch ludowy; skok cywilizacyjny, przeludnienie, wędrówka za chlebem do miast. Ta zmieniająca się sytuacja ludności wiejskiej i brak powieści, która poświęcona by była chłopstwu to główne powody zainteresowania Reymonta tym tematem. Sam mówił, iż czerpał z naturalistycznej powieści Emila Zoli (Ziemia, przekłamująca obraz - filmy edukacyjne on-line Strona 1/5

2 francuskiego chłopa). Fakt: znał treść Ziemi, porównywano do niej Chłopów (że lepsi, mniej jednostronni, nie ma tylko negatywnych stron życia; u Zoli obraz chłop wykreowany w konwencji naturalistycznej podkreślającej jego biologizm. Wręcz przesadnie, czasem różnica między człowiekiem a zwierzęciem zanikała. Umowę na druk podpisał Reymont w 1897; pisał ostateczną wersję od jesieni 1901, druk od 1902, poprawiał już napisane części, koniec druku 4. części w 1908; druki książkowe 1904 (1-2), 1906 (3), 1909 (4) ze zmianami. Pierwotnie Reymont planował napisanie utworu jednotomowego, jednak zmienił koncepcję, gdyż okazało się, że prawdziwie może opisać życie chłopów tylko wiążąc je ze światem przyrody, ziemi, ze zmieniającymi się porami roku. Dlaczego? To proste: przecież chłop nie sieje i orze wtedy kiedy chce, lecz dostosowuje swe prace rolne do zmieniających się pór roku. Ten cykl przyrody jest dla niego nadrzędny, dlatego właśnie powieść składa się z 4 tomów. Pierwszym z nich jest jesień, czyli czas, kiedy rolnicy zbierają ostatnie plany, przygotowują ziemię pod zasiewy oziminy, a potem przyroda obumiera, czyli odpoczywa przez okres zimy, by na wiosnę obudzić się na nowo do życia i wyznaczyć tym samym człowiekowi początek intensywnej pracy w polu. Wieś, którą opisuje Reymont, nazywa się Lipce, jej mieszkańcy to zamknięta wspólnota, wspólnota zhierarchizowana i - filmy edukacyjne on-line Strona 2/5

3 niechętna zmianom. Przedstawieni z imienia bądź nazwiska bohaterowie to gromada około 90 osób, bliżej poznajemy około 20 postaci, z których część istotną stanowi rodzina najbogatszego gospodarza, czyli Macieja Boryny. Życie mieszkańców Lipiec jest ściśle związane z naturą, przyrodą. Człowiek w swych działaniach jest całkowicie podporządkowany przyrodzie. Jego rytm życia, pracy wyznaczają pory roku; bohaterowie poddają się temu całkowicie. Widać to między innymi w tym, że najważniejsze uroczystości, rozrywki mają miejsce zimą, czyli wtedy gdy nie ma pracy w polu. Drugi ważny porządek wyznaczają święta kościelne i dlatego określa się go jako porządek sakralny. Społeczność wiejska jest zhierarchizowana. Ta hierarchia zależy od statusu materialnego i sprawowanej funkcji. I tak najważniejszy, bo najbogatszy jest Maciej - filmy edukacyjne on-line Strona 3/5

4 Boryna, który sam o tym pamięta najlepiej i nie pozwala, aby o tej hierarchii zapomniał ktokolwiek, w tym jeden z jego pomocników o imieniu Kuba. Gospodarz mówi do niego tak: A no to i dobrodziej naucza, co by szanować starszych( ) sam się pomiarkujesz, że co parobek to nie gospodarz Kużden ma swoje miejsce i la każdego co innego Pan Jezus wyznaczył. Najgorzej zaś przedstawia się sytuacja m. in. starej Agaty, która późną jesienią opuszcza wieś, bo aby przeżyć musi iść do miasta żebrać, jednak przyjmuje ona swój los ze zdumiewającą godnością, mówi w rozmowie z księdzem: I nie wypędzili jakżeby dobre są ludzie krewniaki. Niezgody też nijakiej być nie było. Inom sama zmiarkowała, że trza mi w świat ( ) A na zimę we świat, po - filmy edukacyjne on-line Strona 4/5

5 Powered by TCPDF ( Ściąga eksperta proszonym. Silny realizm opisu podkreśla tu tragizm życia Agaty, tak samo jak opis naturalistyczny podkreśla grozę i nieprzyjemność sceny, w której Kuba ucina sobie chorą nogę. Dodatkowo narrator, aby zbliżyć się do świata swych bohaterów stylizuje swój język na gwarę ludności wiejskiej. Sami zaś bohaterowie posługują się językiem typowym dla wiejskiej społeczności przełomu wieków. Pozostaje pytanie: dlaczego właśnie Reymont za tę powieść otrzymał Nobla? Oczywiście doceniono jego warsztat pisarski i fakt, że tak dokładnie i prawdziwie opisał specyfikę życia wiejskiej społeczności. Ale badacze wspominają też o kontrowersji wokół tej nagrody wynikłej z faktu, że pretendentem do niej był również Żeromski. Jednak jego kandydatura upadła ze względów politycznych (podejmował w swej twórczości tematy związane z sytuacją Polaków pod zaborami w sposób bezpośredni). - filmy edukacyjne on-line Strona 5/5

Podobne dokumenty

Albert Camus ( ) urodził się w Algierii w rodzinie robotniczej, zginął w wypadku samochodowym pod Paryżem w 1960 roku;

Albert Camus ( ) urodził się w Algierii w rodzinie robotniczej, zginął w wypadku samochodowym pod Paryżem w 1960 roku; "Dżuma" Camusa jako powieść paraboliczna Albert Camus (1913 1960) urodził się w Algierii w rodzinie robotniczej, zginął w wypadku samochodowym pod Paryżem w 1960 roku; był wybitnym pisarzem (otrzymał Nagrodę