Władysław Stanisław Reymont, właśc. Stanisław Władysław Rejment

Transkrypt

1 Władysław Reymont

2 Władysław Stanisław Reymont, właśc. Stanisław Władysław Rejment Ur. 25 kwietnia/7 maja 1867w Kobielach Wielkich, zm. 5 grudnia 1925 w Warszawie Polski pisarz, prozaik i nowelista, jeden z głównych przedstawicieli realizmu z elementami naturalizmu w prozie Młodej Polski. Niewielką część jego spuścizny stanowią wiersze. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za czterotomową epopeję "Chłopi".

3 Reymont urodził się w rodzinie organisty. Jego ojciec, Józef Reymont, człowiek oczytany, miał wykształcenie muzyczne i w tuszyńskiej parafii pełnił obowiązki organisty, a także prowadził księgi stanu cywilnego i korespondencję proboszcza z władzami rosyjskimi. Matka, Antonina z Kupczyńskich, miała talent do opowiadania. Wywodziła się ze zubożałej szlachty krakowskiej; w latach dojrzałych pisarz fakt ten często podkreślał. Dom Reymonta w Lipcach Reymontowskich

4 Rodzice chcieli, aby został organistą. Odmówił uczęszczania do szkół, często zmieniał zawody, miejsca zamieszkania, dużo podróżował po Polsce i Europie. Ukończył Warszawską Szkołę Niedzielno-Rzemieślniczą. W latach uczył się zawodu krawieckiego w Warszawie, po czym został czeladnikiem. W okresie był aktorem w wędrownych grupach teatralnych, następnie w latach dzięki protekcji ojca znalazł zatrudnienie jako niskiej rangi funkcjonariusz Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, pracując m.in. w Rogowie i Lipcach. W 1890 r. zmarła matka pisarza. Z twórczości literackiej utrzymywał się od 1894 r., kiedy to przeniósł się do Warszawy, jednak swoje pierwsze wiersze pisał już w 1882 roku.

5 W 1905 roku Władysław Reymont był świadkiem wydarzeń rewolucji 1905 roku. Swoje obserwacje ze strajku powszechnego i demonstracji w Warszawie, po ogłoszeniu manifestu konstytucyjnego przez cara Mikołaja II, opisał m.in. w tekście "Kartki z notatnika" w nr 45 "Tygodnika Ilustrowanego". Zbiór jego wspomnień z tego okresu, nazwanych "Z konstytucyjnych dni. Notatki", przedrukowano następnie w 1956 r. w III tomie "Dzieł wybranych", pt. "Nowele". Był członkiem Ligi Narodowej przed 1914 rokiem. W odpowiedzi na deklarację wodza naczelnego wojsk rosyjskich wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza Romanowa z 14 sierpnia 1914 roku, podpisał telegram dziękczynny, głoszący m. in., że "krew synów Polski, przelana łącznie z krwią synów Rosyi w walce ze wspólnym wrogiem, stanie się największą rękojmią nowego życia w pokoju i przyjaźni dwóch narodów słowiańskich".

6 Zmarł w Warszawie 5 grudnia 1925 r. 9 grudnia został pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu Powązkowskim, a jego serce wmurowano w filarze kościoła pw. św. Krzyża.

7 względem tematyki i formy literackiej, a także nierówna pod względem swej wartości. W powieściach obyczajowych pisarz zawarł elementy krytyki społecznej. Władysław Reymont jest laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok Otrzymał ją za powieść "Chłopi". Kontrkandydatami Reymonta do tej nagrody byli Stefan Żeromski i Tomasz Mann. Główne powieści Reymonta: Chłopi Ziemia Obiecana Bunt

8 Chłopi Powieść zawiera realistyczny obraz życia zbiorowości chłopskiej. Napisana specyficznym, potoczystym językiem, z wykorzystaniem elementów gwarowych. Życie społeczności wsi Lipce z jednej strony wyznacza rytm przyrody oraz związane z nim zajęcia i prace na roli, a także zwyczaje i obrzędy, z drugiej zaś dokonujące się przemiany społecznoekonomiczne na wsi i związane z tym spory. W to tło wpleciona jest główna oś akcji powieści, którą jest romans młodej, urodziwej i namiętnej Jagny żony bogatego gospodarza Macieja Boryny, z jego synem Antkiem oraz postawy społeczności chłopskiej wobec tego zdarzenia. Rękopis części pierwszej Chłopów

9 Powieść Chłopi była dwukrotnie sfilmowana, w 1922 r. i w 1972 r. Premiera pierwszego z tych filmów odbyła się 7 kwietnia 1922, reżyserem był Eugeniusz Modzelewski. Premiera drugiego z tych filmów odbyła się 7 grudnia 1973 r. Film reżyserował Jan Rybkowski, operatorem był Marek Maciej Nowicki, muzykę napisał Adam Sławiński. W rolach głównych wystąpili: Władysław Hańcza, Emilia Krakowska, Ignacy Gogolewski, Krystyna Królówna.

10 Ziemia obiecana Jest to jedna z najwybitniejszych powieści Reymonta, po "Chłopach" najczęściej tłumaczona na języki obce i filmowana. Materiały do niej pisarz zaczął zbierać w 1896 r., przebywając przez blisko rok w Łodzi. Rzeczywistym bohaterem tego studium jest miasto kapitalistyczne, jakim wtedy stawała się Łódź. Reymont porównywał ją do monstrum, niszczącego zwykłych ludzi, a z drugiej strony wykrzywiającego psychicznie właścicieli wielkich fortun. Tematem powieści jest mechanizm robienia pieniędzy przez jej trzech bohaterów, z których jeden jest Polakiem (Karol Borowiecki), drugi Niemcem (Max Baum), trzeci Żydem (Moryc Welt). Różnice pochodzenia i obyczajów nie dzielą ich, wręcz przeciwnie przyjaciele wykorzystują je dla skutecznego działania i wygrywania z konkurencją. Razem zakładają fabrykę, łączy ich wspólny interes, wspólne poczucie, że należą do grupy Lodzermenschów.

11 Powieść była dwukrotnie ekranizowana: Ziemia obiecana (1927) w reżyserii Aleksandra Hertza Ziemia obiecana (1974) w reżyserii Andrzeja Wajdy Ziemia obiecana serial telewizyjny z 1978 zrealizowany na podstawie filmu Andrzeja Wajdy

12 Bunt "Bunt" to ostatnia powieść Reymonta, publikowana w 1922 roku na łamach Tygodnika Ilustrowanego, a w 1924 r. wydana w postaci książki. Powieść radykalnie odstaje od wcześniejszej twórczości Reymonta, jest bowiem połączeniem baśni i antyutopii, opowiadającej o buncie zwierząt przeciwko człowiekowi. Powstanie rozpoczyna się od głoszenia szczytnych haseł o równości, sprawiedliwości i budowaniu powszechnego szczęścia, a w rzeczywistości kończy się krwawą rzezią i zagładą. Powieść była parabolą terroru, którym była rewolucja październikowa, a którą Reymont obserwował w ciągu pięciu lat pomiędzy jej początkiem a rokiem powstania powieści. Z powodów ideologicznych w PRL powieść była zakazana i uległa zapomnieniu. Pierwsze powojenne wznowienie powieści miało miejsce w 2004 roku nakładem wydawnictwa Fronda.