Szanowni Czytelnicy! mgr Urszula Stopińska SPIS TREŚCI

Transkrypt

1 BEZPŁATNY KWARTALNIK LISTOPAD 2013 NR 3 H I S TO R I A D Z I A Ł A L N O Ś C I S P E C J ALI S TYC ZN E J P ORAD N I P S YC H OLOG I C ZN O - P E D AG OG I C ZN E J W S KAWI N I E E M OC J ON U J ĄC E P I E RWS ZE D N I P I E RWS ZAKA P I E RWS ZY D ZI E Ń W S ZKOLE J A K M O Ż N A P O M Ó C N A D P O B U D L I WE M U D Z I E C KU? M ALU C H Z WI ZYTĄ U LE KARZA S T R E S I D Z I E C KO S P RAWOZD AN I E ZE S P OTKAN I A ZE S P OŁU LO G O P E D Ó W ZAB U RZE N I A C E N TRALN E G O P RZE TWARZAN I A S ŁU C H OWE G O J AKO P RZYC ZYN A TRU D N OŚ C I S ZKOLN YC H

2 WSTĘP Szanoni Czytelnicy! Sezon ogórkoy już za nami. Aura za oknem coraz częściej przypomina nam, że nadszedł czas porotu do szkolnej rzeczyistości, do pracy i codziennych oboiązkó. W jesiennym ydaniu numeru proponujemy Państu szereg artykułó, które mogą być pomocne zaróno rodzicom, jak i dzieciom rozpoczynającym soją przygodę ze szkołą, harmonijnym oraz efektynym starcie. W dziale pośięconym problemom zaburzeń moy oraz szeroko rozumianych funkcji ziązanych z komunikoaniem, proponujemy artykuł odnoszący się do zagadnienia zaburzeń centralnego przetarzania słuchoego, które są szczególnie idoczne u dzieci okresie rozoju nauki moy oraz początkoym okresie nauki szkole. Pamiętając rónież o naszych nieco starszych odbiorcach, kierujmy do Państa artykuł naszego cenionego psychologa, pani Marii Jasińskiej, która sposób niezykle precyzyjny i z dużą dozą zrozumienia porusza problem dzieci nadpobudliych, kierując szereg skazóek zaróno do rodzicó, nauczycieli, jak i samych zainteresoanych. Doiecie się Państo z niego, jak radzić sobie z zmożoną impulsynością różnych sytuacjach życioych. Zapraszamy do lektury! Urszula Stopińska SPIS TREŚCI redaktor naczelny kartalnika NASZA PORADNIA Historia działalności Specjalistycznej Poradni Psychologiczno Pedagogicznej Skainie (cz.ii) 5 Emocjonujące piersze dni pierszaka 6 Pierszy dzień szkole 10 Jak można pomóc nadpobudliemu dziecku 12 Maluch z izytą u lekarza 16 Stres i dziecko 3 19 Spraozdanie ze spotkania zespołu logopedó 19 Zaburzenia centralnego przetarzania słuchoego jako przyczyna trudności szkolnych Kartalnik Specjalistycznej Poradni Psychologiczno Pedagogicznej Skainie. Skład redakcyjny: mgr Małgorzata Czerniaska mgr Urszula Stopińska mgr Marta Jurek mgr Katarzyna Guguła mgr Maria Jasińska mgr Agnieszka Pasternak mgr Janina Kasza mgr Elżbieta Bierońska opraa graficzna: Paeł Tatko 2

3 Z Ż Y C IA P O R A D N I H I S TO R I A D Z I A Ł A L N O Ś C I SPECJALISTYCZNEJ PORADNI PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNEJ W S K AW I N I E opracoały: Małgorzata Czerniaska Vice Dyrektor, psycholog Maria Jasińska psycholog Część druga (lata ) 1 rześnia 2002 roku stanoisko dyrektora Poradni objął dr Krzysztof Gerc, pod którego kieronictem nasza placóka rozija się bardzo dynamicznie. Nie tylko dzięki zaangażoaniu Burmistrza Miasta i Gminy Adama Najdera i Rady Miasta Skaina nastąpiła zmiana siedziby, co dało przyjemne, ygodne i noocześnie yposażone miejsce udzielania pomocy dla najbardziej potrzebujących, ale co może istotniejsze, została poszerzona kadra specjalistó śiadczących pomoc dziecku i rodzinie. Corocznie rejestroanych jest poradni ok dzieci, z których około 480 uczestniczy regularnych zajęciach. Szeroka oferta pomocy psychologiczno pedagogicznej została zbogacona o możliość korzystania z fizjoterapii, terapii SI, terapii rodzin, muzykoterapii, arteterapii, terapii EEG Biofeedback, psychoterapii. W ostatnich latach znacząco orzecznicta specjalistycznego dla dzieci z południoej unoocześniona została baza diagnostyczna i terapeu części Poiatu Krakoskiego oraz z Poiatu Myślenic tyczna. kiego. Niezmiernie istotnym zadaniem realizoanym Praconicy Poradni realizują bardzo przez Poradnię jest czesne spomaganie rozoju różnorodne dziecka. Poradnia może się poszczycić noocześnie (psychologicznej, yposażoną salą czesnego spomagania rozoju rehabilitacyjnej) grupoej, zaróno dla dzieci, jak dziecka i doskonale przygotoaną kadrą realizującą tę i rodzicó. szczególną formę specjalistycznej opieki. Korzysta realizoane na terenie podopiecznych placóek z niej obecnie ok. 50 dzieci. Bardzo ażnym ośiatoych zajęcia psychoedukacyjne dla dzieci osiągnięciem i młodzieży z zakresu przecidziałania agresji Poradni jest możliość realizacji formy pomocy pedagogicznej, postdiagnostycznej logopedycznej, Na podkreślenie zasługują, m.in. 3

4 Z Ż Y C IA P O R A D N I rodzicó, udział zebraniach Rad Pedagogicznych, a także tematyczne spotkania dla nauczycieli, pedagogó, logopedó. Szczególnie ażnym osiągnięciem Poradni jest nadanie placóce statusu Poradni Specjalistycznej, co podnosi jej rangę, poszerza zakres oferty działalności i dostępności dla dzieci i młodzieży, m.in. zakresie upranień Zespołu Orzekającego i kompetencji diagnostycznych, starza podopiecznym ysoce specjalistyczne zabezpiecza arunki arunki zatrudnienia opieki oraz praconikó. Skutkuje także ziększeniem ilości dzieci i młodzieży objętych opieką. Ważnym aspektem organizacyjno admini stracyjnym funkcjonoania naszej placóki było utorzenie funkcji V ce Dyrektora Poradni tę funkcję pełni obecnie (od czterech lat) mgr M. Czerniaska i przemocy róieśniczej czy profilaktyki uzależnień, psycholog, terapeuta EEG BFB. treningi kreatyności i tórczego myślenia, arsztaty Znaczącym ydarzeniem najnoszej historii zaodoznacze, zajęcia interencyjne sytuacjach Poradni było poszerzenie zasięgu jej działania o gminę kryzysoych, zajęcia integracyjne, mediacje. Ponadto Mogilany. realizoane są programy Ortograffiti, Ortografia funkcjonujący codziennie, Punkt Diagnostyczno inaczej, a także zajęcia arteterapii, zajęcia grupoe Konsultacyjny naszej Poradni, dzięki czemu potencjalni dla dzieci nadpobudliych i zahamoanych, zajęcia dla klienci z terenu Gminy Mogilany mogą korzystać dzieci sześcioletnich Dobry Start, Gimnastyka dla z Smyka. W ofercie Poradni znajdują się rónież zamieszkania. arsztaty psychoedukacyjne Szkoła dla Rodzicó, W pomocy Mogilanach specjalistó bliżej utorzony miejsca został, sojego Poradnia czasie ostatnich lat była i jest grupa sparcia dla Rodzicó dzieci objętych czesnym organizatorem spomaganiem rozoju, arsztaty psychoedukacyjne interesujących konferencji i spotkań, o zasięgu dla Rodzicó dzieci nadpobudliych. regionalnym. Nasza placóka z inspiracji Burmistrza oraz spółorganizatorem ielu Bardzo ażny obszar działalności praconikó Miasta i Gminy Skaina, Adama Najdera miała Poradni stanoi ciągle rozijająca się i poszarzająca rónież sój skromny kład organizację Centrum soje aspekty spółpraca z placókami ośiatoymi, Wspierania Rodziny Skainie dzięki temu opieka poprzez spotkania konsultacyjne z nauczycielami, i pomoc oferoana rodzinom z terenu Miasta i Gminy dyżury dla rodzicó na terenie placóek, prelekcje dla Skaina jest ielospecjalistyczna i bardziej efektyna. 4

5 EMOCJONUJĄCE PIERWSZE DNI PIERWSZAKA mgr Małgorzata Knap psycholog Piersze dni szkole są dla ielu dzieci bardzo następujące pytania skieroane do rodzicó: stresujące. Mimo tego, że rodzice przybliżyli im to, co Czego Ty obaiałeś/łaś się rozpoczynając może się ydarzyć pierszej klasie, yjaśnili jak naukę szkole? należy się zachoyać, to jednak nie ydaje się Jakie miłe, a jakie niemiłe spomnienia łączysz pradopodobnym, ze szkołą? by szystko poszło zgodnie z planem i scenariuszem, jaki głoie ma, przed Jakie oczekiania stosunku do Ciebie, jako rozpoczęciem ucznia mieli toi rodzice i czy udało Ci się je nauki szkole, pierszoklasista. Z penością niejeden rodzic zapyta: jak mogę pomóc spełnić? mojemu dziecku, by dobrym nastroju i z sukcesem Jaką opinię na Tój temat mieli nauczyciele? przeszło przez te piersze tygodnie? Podejmijmy zatem Jakie masz obay ziązku z rozpoczynaniem nad tym pytaniem krótką refleksję przez Toje dziecko nauki szkole? Kiedy byłbyś zadoolony z osiągnięć Tojego dziecka? Warto uśiadomić sobie, że dzieci doskonale yczuają, czy rodzice mają do nich zaufanie i czy ierzą, że ich pociechy poradzą sobie z czekającymi je yzaniami. Może się zdarzyć, że, jeśli rodzic miał trudności szkole, to może oczekiać, że podobny los czeka jego dziecko. Pierszoklasista obarczony takimi Dzieci torzą sobie obraz otaczającego śiata oczekianiami może poielać trudności rodzica, mimo, na podstaie tego, co usłyszą od soich rodzicó, że nie ma poodu, by tak było. To, że my dorośli rodzeństa, osób najażniejszych, najbliższych. Opinie, przeżyliśmy kiedyś jakieś rozczaroania, kłopoty, lęki i obay rodzicó stają się zatem zasadniczym trudności nie oznacza, że taki sam los spotka nasze źródłem oczekiań dziecka odnośnie tego czym jest dziecko. Niezmiernie ażne jest, by na starcie szkoła, czego może się po niej spodzieać, czy pozytynie poinno się jej bać. Z tego poodu ażne jest, by to i zbudzać nim zainteresoanie szkołą. nastaiać dziecko, zaciekaiać je łaśnie rodzice uśiadomili sobie co ich niepokoi, jakie Rodzic śiadomy soich spomnień, trosk mają spomnienia z najcześniejszych szkolnych lat. i oczekiań ma szansę stać się dobrym i mądrym W podjęciu takiej refleksji pomocne mogą się okazać przeodnikiem, który obdarzy dziecko zaufaniem 5

6 i pozoli mu iść przez szkołę łasną, indyidualną dziecko z ochotą będzie poznaało szkołę. drogą. Ważne, by dopytyać o potrzeby dziecka Artykuł opracoano oparciu o publikację: Czy i, adekatnie do nich, spierać je, pocieszać i radzić. moje dziecko osiągnęło dojrzałość szkolną? F.Meinders- Dzięki takiej postaie rodzic nie będzie staiał dziecku Lucking, S.Loy, yd. JEDNOŚĆ, Kielce 2009 zbyt ysokich ani zbyt niskich ymagań i zapeni, że PIERWSZY DZIEŃ W SZKOLE... Pierszy dzień pobytu szkole jest czasem D Z IA Ł P E D A G O G A mgr Marta Jurek pedagog, terapeuta pedagogiczny stresującym dla noych ucznió, ale nie mniejszym stopniu także dla ich rodzicó. Śiadomi znaczenia jakości startu szkolnego dla efektyności dalszej edukacji sojego dziecka, a przede szystkim dla jego postay obec nauki i szkoły jako instytucji, już na kilka miesięcy przed brzmieniem pierszego dzonka zastanaiają się jaki sposób mogą na miarę soich możliości ułatić dziecku przekroczenie progu szkoły, tak, by nie iązało się ono z negatynymi spomnieniami przyszłości. Należy uzględnić, iż samopoczucie dziecka szkole uarunkoane jest ieloma różnorodnymi czynnikami. Wśród nich arto ymienić przede szystkim poczucie bezpieczeństa na terenie szkoły, samą aranżację przestrzeni szkolnej oraz jakość relacji interpersonalnych dziecka zaróno z róieśnikami, jak i z nauczycielem. Fakt, że iele z tych czynnikó pozostaje niezależnych od rodzicó korzystną jest sytuacja, której dziecko z racji nie oznacza jednak, że rodzice nie mogą żaden posiadania starszego rodzeństa uczęszczającego do sposób płynąć na kształt i klimat pierszych dni danej szkoły już cześniej mogło uczestniczyć życiu szkole. szkoły ramach różnego rodzaju akcji i uroczystości Uzględniając to, że teren szkoły stanie się od (np. pikniki rodzinne, festyny szkolne itp.). Nie każdy rześnia środoiskiem, którym dziecko będzie posiada jednak takie dośiadczenia. Między innymi spędzało znaczną część czasu, arto jeszcze przed z myślą o tej grupie dzieci coraz ięcej szkół organizuje rozpoczęciem roku szkolnego i pierszym dzonkiem dla przyszłych pierszoklasistó i ich rodzicó tz. dni osoić je z samym budynkiem instytucji oraz z jej otarte, mające służyć poznaniu szkoły,,,odczuciu jej otoczeniem (podórko, boisko, plac zaba). Bardzo klimatu i poznaniu kadry nauczycielskiej. Akcje tego 6

7 D Z IA Ł P E D A G O G A typu posiadają nieocenioną artość, często jednak a zostanie ybrane przez dziecko. Jeśli ybór jest zbyt z racji sojej niecodzienności yzalają u dzieci trudny, konkretny przedmiot można zmienić po upłyie (a niekiedy także u rodzicó) silny stres. Korzystne czasu na inny. W ciągu roku szkolnego motyujące byłoby zatem nie ograniczanie się yłącznie do i zachęcające do dalszej pracy może okazać się oficjalnych odiedzin. Zagranie z dzieckiem piłkę na eksponoanie tych prac dziecka (o ile są one boisku szkolnym lub zabaa na szkolnym placu zaba udostępnianie), które zostały nagrodzone pochałą. (oczyiście jeśli istnieje taka możliość) stanoi pozornie nic nie znaczącą, ale nie mniej istotną sytuację, która pomoże potraktoać dziecku teren szkoły jako częścioo łasny, a przede szystkim jako bezpieczny. Bez zględu na arunki mieszkanioe rodzice dążą do storzenia dziecku jego łasnego miejsca pracy, tz. kącika do nauki. Angażując dziecko proces jego aranżoania, pozolimy mu nie tylko na szybsze utożsamienie się z nim (co pozytynie płynie na koncentrację i jakość pracy), ale także ułatimy W chilach yobrażenie siebie samego roli ucznia oraz zniechęcenia antycypację charakteru czynności i zadań ynikających óczas gotoymi argumentami, że starania dziecka z jej pełnienia. Włączenie przygotoania pozoli przynoszą rezultaty i że nie olno się załamyać rónież mieć nadzieję, że dziecko poczuje się bardziej tierdząc, iż nieiele się udaje. odpoiedzialne za czystość i estetykę sojego miejsca eentualnych małego Często ucznia bagatelizoaną niepoodzeń rodzice czy dysponują kestią jest pracy uznając je za łasne, a nie za przygotoane kształtoanie dziecku poczucia oboiązku. Dla przez dorosłych. Warto tak organizoać dziecku czas, niektórych rodzicó jest naturalne, że kiedy nauczyciel by jeszcze przed pierszym dzonkiem mogło ono zada dziecku zadanie do realizacji domu, ono chętnie popracoać soim kąciku, np. rysując, układając je ykona zaraz po przyjściu ze szkoły. Naet jeżeli puzzle, czy roziązując labirynty. W pobliżu kącika istotnie tak się stanie, ażne by przygotoać dzieci na pracy nie poinny znajdoać się żadne rozpraszające takie sytuacje, zapobiegając jednocześnie traktoaniu przedmioty, ale arto by przynajmniej pierszych skazanych czynności jako kary (przecież zgodnie dniach nauki zasięgu zroku dziecka umieścić choć z tym, co dzieci często słyszą nabierają przekonania, iż jeden element, który ociepli atmosferę i będzie zachęcał będą uczyły się głónie szkole a nie domu). Warto do korzystania z tego miejsca. Może to być śmieszne na kilka tygodni przed rozpoczęciem roku szkolnego zdjęcie, drobna pamiątka z akacji, mała zabaka, albo zlecać cokoliek innego, co nie zajmie zbyt dużo przestrzeni, czasochłonnych czynności, także takich a może naet dzieciom ykonanie różnych, niezbyt 7

8 D Z IA Ł P E D A G O G A przede szystkim tych nie ziązanych z nauką. Zależnie od zasobó czasoych oraz dzień jest zakreślanie pisakiem lub kredką określonej łasnej litery na stronie gazety. Jeśli dziecko ujania trudności pomysłoości rodzice mogą także kreoać zabay i proponoać zajęcia rozijające dziecku te zdolności przeformułoać zabaę "Jedzie pociąg naładoany na i funkcje, które stanoią yznaczniki gotoości szkolnej. literę " torzeniu kategorii, taki rozpoczynających z sposób, się łatością by określoną można zamiast yrazó literą należało ymieniać przykłady zierząt, koloró, figur, postaci z bajek, oocó itp. Ciekaym ćiczeniem, które może znacznym stopniu ułatić opanoanie umiejętności dokonyania analizy i syntezy sylaboej, jest rozmoa z dzieckiem na doolny interesujący je temat, proadzona taki sposób, że szystkie słoa ypoiadane są sylabami (stąd zabaę można nazać,,rozmoą kosmitó lub,,robotó ). Nieocenioną rolę spełniają szystkie zajęcia, ycieczki i ydarzenia rozbudzające ciekaość poznaczą dziecka. Nie muszą one iązać się z kosztami. Zależnie od zainteresoań samych rodzicó Za szczególnie cenne należy uznać zadania, których dziecko nie od razu osiąga efekt finalny, co pozala dodatkoo zaobseroać jego gotoość (lub też jej brak) do poszukiania roziązań poprzez działanie metodą prób i błędó oraz sposoby radzenia sobie z eentualnie pojaiającą się frustracją, ynikającą z ponoszonych porażek i konieczności porotu do punktu yjścia. Układanie pociętej na kaałki pocztóki zorem puzzli rozija spostrzegaczość dziecka i koncentrację. Rysoanie na kartce nieregularnego labiryntu z intencją roziązania go przez rodzica czy nalekanie makaronu na nitkę lub żyłkę stymuluje rozój motoryki małej. Jeśli dziecko rozpoznaje niektóre kształty liter lub cyfr to można spróboać ulepić je spólnie z nim z plasteliny lub z masy solnej. Nie może to być ycieczka do lasu i obseracja przyrody, ymagającą od rodzicó żadnych przygotoań zabaą, obseracja nieba, proste dośiadczenia obrazujące która może zająć dziecko na długi czas deszczoy praa fizyki itp. Sytuacje naturalnego, spontanicznie 8

9 D Z IA Ł P E D A G O G A zrodzonego zainteresoania dziecka jakimś tylko do odczuania niepotrzebnego, dodatkoego zagadnieniem, np. po izycie muzeum, arto stresu, utrudni rozpoznanie zainteresoań ykorzystać by zasugeroać mu, że ięcej na ten i szczególnych uzdolnień dziecka, które będzie temat doie się szkole. W dziecku ukształtuje to koncentroało się na tym by e szystkim być lepszym przekonanie, że iedza i umiejętności zdobyane niż pozostali, a ponadto o czym często rodzice szkole pozolą mu spraniej ykonyać określone zapominają znacznie pogorszy jakość jego relacji czynności oraz yjaśniać różne zjaiska. z innymi dziećmi. Nie należy także kształtoać Bardzo iele ymaga się od personelu szkoły dziecku przekonania, że raz z pójściem do szkoły kestii zapenienia dzieciom przyjaznego klimatu. zmieni się całe jego dotychczasoe życie. Traktoanie dnia szkolnego granicznego startu może jako soistego punktu jedynie ziększyć tremę u przyszłego ucznia. Korzystniej będzie przedstaić dziecku czas pobytu szkole jako ubogacający dotychczasoe funkcjonoanie (zdobycie noych umiejętności, poznanie noych kolegó), ale nie zmieniający istotny sposób dotychczasoych przyzyczajeń czy upodobań, złaszcza zakresie rekreacji. Jeśli dziecku ugruntuje się przekonanie, że raz z pójściem do szkoły przestanie znajdyać czas na przejażdżkę na roerze lub obejrzenie ulubionej bajki, nastai go to negatynie do oboiązkó szkolnych, rodząc chęć buntu albo przygnębienie już na początku. Nieątpliie szkolny start dziecka stanoi czas noych yzań dla rodzicó. Ta śiadomość może rodzić u nich poczucie przytłoczenia. Rodzice boiem często czują się niekompetentni, by rozmaiać z dzieckiem o tym jak będzie funkcjonoało szkole. Sami też nierzadko odczuają stres, niekiedy naet Warto jednak pamiętać, że nie mniej istotny dla dziecka iększy niż dziecko. Optymizm sugeruje jednak by jest klimat jaki okół jego szkolnego startu storzą sami spojrzeć na kestię z perspektyy tego, jak dużo dla rodzice. Naet jeśli chcemy, żeby nasze dziecko uczyło samopoczucia dziecka szkole oraz jego pozytynego się najlepiej z całej klasy nie arto ukierunkoyać je obrazu samego siebie jako ucznia mogą uczynić sami od razu na ryalizację z róieśnikami. Przyczyni się to rodzice, jeśli tylko zechcą podjąć ten trud. 9

10 J A K M O Ż N A P O M Ó C N A D P O B U D L IW E M U D Z IE C K U? mgr Maria Jasińska psycholog Myślę, z że na gabinetó podstaie obseracji psychologicznych, płynących neurologicznych, nadmiernie energiczne, impulsyne, łato padające gnie lub uparte psychiatrycznych, jak rónież informacji uzyskanych od trzecia grupa przyczyn, to, najogólniej rzecz ujmując, Rodzicó pradopodobieństem poiedzieć, że nadpobudliość, styl ychoania dziecka domu rodzinnym, realizoany od najcześniejszych to symptom naszych czasó. miesięcy jego życia. Okazuje się, że ta ostatnia i Nauczycieli, można z dużym W ziązku z tym ypada sobie zadać pytanie: grupa przyczyn, yodząca się z oddziałyań dlaczego tak się dzieje?, co spraia, że tak iele dzieci, ychoaczych i preferoanego przez środoisko już ieku przedszkolnym, jest nadruchliych, rodzinne stylu ychoania, produkuje najiększy impulsynych, procent dzieci nadpobudliych (tak donoszą yniki trudno się koncentrujących na zabaach, zadaniach, czynnościach ymagających badań). Niezależnie od tego, która z przyczyn yołuje dłuższego ysiłku psychicznego? Problem ten szczególnie yraźnie zaznacza się problem, o którym móimy, działania pomocoe są óczas, gdy dziecko realizuje oboiązek szkolny bardzo do siebie podobne, każdym z przypadkó. i, gdy zmożony niepokój ruchoy i szybka Dziecko nadpobudlie nie jest stanie samo sobie dekoncentracja ogromnie komplikują nauczycieloi pomóc, konieczna jest, przede szystkim, pomoc proadzenie lekcji, a także, konsekencji, mają dorosłych dotklie skutki dla klasy i naszego problemoego Psychologó, dziecka. realizoana poprzez tz. ustrukturoanie otoczenia (Rodzicó, Pedagogó, Nauczycieli, Treneró, Terapeutó, Lekarzy), nadpobudliego dziecka, czyli dostosoanie działań Co zatem jest przyczyną tych kłopotó? osób dorosłych do możliości neurodynamicznych W literaturze medycznej i psychologicznej podaje się dziecka) zakłóceń uagi, impulsyności, niepokoju głónie trzy rodzaje przyczyn, które yołują u dzieci ruchoego). Zaróno rodzice, jak i nauczyciele, a także objay nadpobudliości psychoruchoej. Są to: inne osoby dorosłe kontaktujące się z dzieckiem, patologia systemu biologicznego, stąd zoboiązani są przestrzegać trzech ażnych zasad: yodzi się zespół ADHD, czyli nadpobudliość regularności psychoruchoa z deficytem uagi lub inna naza tego czyli stosoanie działań odniesieniu do dziecka, problemu zespół hiperkinetyczny ustalonym rytmie, z unikaniem gałtonych, czynniki temperamentalne, gdzie mói się radykalnych zmian, spokojnego i konsekentnego o dóch rodzajach temperamentó sanginicznym egzekoania i cholerycznym, które mogą spraiać, że dziecko jest hałaśliych dźiękó i silnych rażeń ustalonych reguł, ograniczanie 10

11 rutyny Rodzicu, postaraj się także: czyli dopilnoania, aby działania dziecka ykonyane były o ściśle określonych porach dnia, edług tej samej kolejności i stałego planu spierać soje nadpobudlie dziecko, schoać łasne ambicje do kieszeni, repetycji czyli ciągle potarzamy, potarzamy dziecku polecenia, przypominamy zasady i spradzamy, czy dziecko zrozumiało i ykonało polecenia dorosłych. mądrze motyoać soje dziecko, doceniać jego osiągnięcia, ufać mu, nie straszyć dziecka szkołą i nie zastępoać szkoły. Dziecko nadpobudlie psychoruchoo ma iele trudności, zaróno na terenie domu rodzinnego, jak i szkoły, nie dlatego, że jest niegrzeczne, ale przede szystkim, z poodu objaó, które są niezależne od jego oli. W ziązku z tym, my, dorośli, nie możemy karać dziecka za zachoania ynikające z zaburzeń uagi, niepokoju ruchoego czy zmożonej impulsy ności. Dlatego też, Rodzicu, Toje Dziecko, ma do Ciebie kilka próśb: Bardzo ażnym miejscem życiu dziecka, poza jego domem rodzinnym, jest oczyiście szkoła. Od osób dorosłych, czyli przede szystkim nauczycieli, ychoacó zależy, jak nadpobudliemu dziecku będzie się działo szkole. Nauczycielu, jeśli chciałbyś zmienić los nadpobudliego dziecka, postaraj się: posadzić go klasie blisko Tojego biurka, ze spokojnym uczniem, lecz nie najlepszym przyjacielem, pozól mi działać moim łasnym tempie jeśli plecami do reszty kolegó, zacznę się śpieszyć, na peno zrobię błąd lub się zadbać, by na łace dziecka nadpobudliego były pomylę, tylko potrzebne przedmioty (im ięcej rzeczy leży na proszę, daaj mi tylko krótkie etapy pracy do łace, tym łatiej może się ono rozproszyć), ykonania tak, abym mógł ocenić, kiedy skończę, potórzyć polecenie nadpobudliemu dziecku, proszę, daaj mi tylko jedno polecenie na raz poproś ydane do całej klasy, mnie, abym je potórzył, spradź, umożliić dziecku przery pracy, dzielenia jej na czy dobrze usłyszałem, etapy, przypomnij mi, abym się zatrzymał, pomyślał i dopiero zadbać o to, by zadania dla dziecka nie były dłuższe potem działał, niż możliości skupienia jego uagi, proszę, nagradzaj mnie choć za część dobrze pozolić dziecku na nieielki niepokój ruchoy, ykonanego zadania, za to, że się popraiłem, a nie za zagospodaroać bycie doskonałym, zaplanoane staanie z łaki, proszę, pochal mnie przypominaj mi (i sobie) dopilnoać, czy uczeń ychodzi z klasy z zapisaną o moich dobrych i mocnych stronach, kiedy mam zły pracą domoą jeśli nic nie było zadane, postaraj się dzień. zanotoać to zeszycie dziecka. jego nadruchliość poprzez 11

12 Wszyscy dorośli, którzy kontaktują się z nadpobudliym emocji, zatrzymaj prookujące zachoania sojego ustalić jasne ymagania odnośnie zachoań, pracy, nauki często przypominać te zasady metodą zdartej płyty, dziecka, zracaj uagę, gdy np. kopie nóżkami ścianę, gdyż zachoaniem przeszkadza innym, także być konsekentnymi; zauażać starania nadpobudliego dziecka ucz go czekania pościągu (ucznia) koniecznie chalić za to szystko, co było dziecku na przejmoanie ładzy e łasnym domu, bo lepiej niż zykle. to Ty masz środki i sposoby, aby kieroać życiem dzieckiem, poinni: nadpobudlie dziecko ma duże kłopoty z ich realizoaniem Rodzicu, jeśli zależy Ci na tym, aby zmniejszyć ryzyko pojaienia się objaó u Tojego dziecka, rónież nadpobudliości reaguj na jego niełaście zachoania, yhamuj krzyk, eskalację zbyt głośno mói lub krzyczy miejscach publicznych, gdy niszczy cudze i łasne rzeczy, gdy soim na soją kolej, ucz emocjonalnego czy erbalnego oraz go nie pozól sojej rodziny. Jeśli potrafisz to zrobić Toje dziecko, przyszłości, nie będzie miało problemó ze spokojnym zachoaniem, kontroloaniem emocji. dekoncentracją czy Poodzenia! MALUCH Z WIZYTĄ U LEKARZA mgr Agnieszka Pasternak psycholog Dzieci niejednokrotnie dośiadczają lęku podczas izyty u lekarza. Rodzice iedzą o tym i rozumieją Być pacjentem zrozumieć dziecko przyczyny strachu dziecka. Jednak dorośli ykazują Lęk pisany jest samą istotę bycia pacjentem. Bycie lepszą odporność psychofizyczną, posiadają dojrzalsze pacjentem oznacza boiem, iż zdroie, a czasem mechanizmy radzenia sobie ze strachem i bólem. naet Dzieci, z racji sej natury ynikającej z etapu rozoju, bezpieczeństie, jest jakiś sposób zagrożone. są takiej trudnej sytuacji daleko bardziej rażlie, Naturalną reakcją człoieka na zagrożenie zdroia czy bezradne charakter życia jest emocja strachu oraz reakcja alki/ucieczki. przeżyania i manifestoania strachu przed badaniem Pobyt przychodni lekarskiej lub szpitalu ziązany jest lekarskim jest u dzieci specyficzny, zazyczaj zgoła inny często z przykrymi doznaniami fizycznymi oraz niż u osób dorosłych. Płacz, krzyk, histeria, próba emocjonalnymi. Pacjenci ucieczki, yryanie się, kopanie i uderzanie, aż po szystkim fizycznego objay somatyczne, takie jak na przykład bóle brzucha, i nasileniu. Obok bólu pojaiają się inne nieprzyjemne ymioty, duszności to częste, aczkoliek nie jedyne doznania, np.: sędzenie, pieczenie, nudności, ymioty, objay yołane lękiem przed zabiegami medycznymi. biegunki, zaroty głoy, osłabienie, gorączka. Badanie i bezbronne. Dlatego też życie bólu człoieka znajduje się dośiadczają o rożnych nie przede źródłach 12

13 lekarskie oraz procedura leczenia iążą się bardzo stanie samodzielnie pojąć celu badania czy często z zabiegami, które naruszają integralność antycypoać przebiegu spotkania, dlatego może jednostki. Pacjent czuje lęk yołany ingerencją drugiej manifestoać reakcje lękoe zasze, gdy rodzic udaje osoby ciągłość jego organizmu (ciała). Lęk ten może się z nim do przychodni. być spotęgoany dezorientacją pacjenta dziecko nie Aby pomóc dziecku złagodzić trudne rozumie, co oznaczają poszczególne czynności lekarza, dośiadczenie izyty u lekarza, można posłużyć się jakie będą ich skutki, nie ie, co będzie się działo praidłoościami potem, co jeszcze może je tu spotkać, czy poczuje się Mianoicie zadbać o to, aby badanie lekarskie kojarzyło lepiej, czy też gorzej. się dziecku rónież z pozytynymi bodźcami arunkoania klasycznego. sytuacjami. To jednak może nie ystarczyć, dlatego Jak Jaś nauczył sie bać lekarza arto uciec arunkoania się rónież instrumentalnego do mechanizmó to znaczy Kształtoanie się reakcji lękoej dziecka sytuacji zmotyoać dziecko do łaściego zachoania badania lekarskiego można yjaśnić za pośrednictem gabinecie lekarskim poprzez zapoiedzenie nagrody, mechanizmu Dziecko a następnie zmocnić praidłoą reakcję (nagrodzić). kojarzy izytę u lekarza miejsce, osobę, przedmioty, Pomocne mogą być także techniki poznacze z bólem i strachem, jakich dośiadczyło udzielenie dziecku podstaoych informacji na temat przeszłości, tym lub podobnym miejscu. celu i przebiegu izyty. Opisując prosty sposób, co arunkoania klasycznego. Płacz, krzyk i próba ucieczki są naturalnymi, będzie się działo gabinecie lekarskim, dajemy dziecku można by poiedzieć bezarunkoymi, reakcjami możliość poznania sytuacji, jakiej się znajduje organizmu dośiadczany i staienia jej czoła (poza tym odracamy jego myśli od gabinecie lekarskim. Fizyczne i emocjonalne odczucia przeżyanego strachu). Poprzez ziększenie kontroli dziecka są óczas tak silne, iż głęboko zapadają poznaczej dziecka nad noym dośiadczeniem jego pamięć. Dziecko kojarzy ból z rekizytami można penym stopniu zredukoać jego lęk przed lekarskimi (igła, strzykaka, stetoskop), strojem lekarza nieznanym (biały fartuch), osobą badającą oraz miejscem badania, medycznej. Wielu lekarzy i pielęgniarek potrafi dziecięcego na ból dośiadczany obliczu konsultacji i szybko oraz trale uczy się, że te rzeczy zapoiadają silne nieprzyjemne doznania. Innymi słoy dziecko zapamiętuje, iż izyta u lekarza oznacza ból. Przeidując odczuanie bólu może reagoać płaczem, oporem, próbą uniknięcia sytuacji np. ucieczki na parkingu przed przychodnią zdroia lub poczekalni. Dziecku trudno jest zrozumieć, że izyta u lekarza nie zasze iąże się z bólem. Maluch nie jest 13

14 doskonale przygotoać dziecko do zabiegu, starzając z którymi dziecko może się potem utożsamiać. Dobrym bezpieczną atmosferę spokoju i zaufania. Aby jednak pomysłem będzie zapoznanie malucha z penymi technika poznacza mogła zostać zastosoana, rekizytami medycznymi, a naet ybranie się do konieczna jest przynajmniej minimalna uaga dziecka. szpitala z izytą zapoznaczą. Oto przykłady zaba Zatem rolą rodzicó jest zadbanie o to, aby dziecko do i ćiczeń ziązanych z sytuacją poddaania się bada gabinetu lekarskiego eszło miarę spokojnie, nie niu: płacząc i nie yryając się. Nie taki biały fartuch straszny? Zabay lekarza dziecko uczy się, że badanie ma początek i koniec, a na końcu dzielny Sposób przygotoanie dziecka do izyty u lekarza lub pobytu szpitalu zależy między innymi pacjent otrzymuje nagrodę od Włączanie emocji do zaba lalkami maskotki temperamentu i charakteru dziecka. Należy uzględnić przeżyają trudne emocje, a rodzic okazuje im stopień rażliości malucha na noe i trudne zrozumienie, tłumaczy cel badania, ucząc ten sposób dośiadczenia. Trzeba odpoiedzieć sobie na pytania: dziecko przeżyać i radzić sobie z przykrymi uczuciami Torzenie Jak szybko moje dziecko adaptuje się do noej sytuacji? raz z dzieckiem książeczek, których przedstaione są poszczególne elementy badania (ażne jest, by zadbać o szczęślie W jakim stopniu godzi się na rozłąkę zakończenie takiej opoieści!) z rodzicami i akceptuje noe, nieznane otoczenie? Jak reaguje na zabiegi pielęgnacyjne? Jak reaguje na obce osoby? W sytuacji poddaania badaniu trzeba koniecznie zatroszczyć się o poczucie bezpieczeństa dziecka. Można to robić jeszcze długo przed planoaną Niektóre dzieci będą potrzeboały ięcej, inne izytą. Z dzieckiem przychodnię odiedzać można nie mniej czasu, aby osoić się z noą sytuacją. Zatem tylko tedy, kiedy jest chore, ale także przy okazji jedne trzeba informoać z odpoiednio dużym załatiania innych spra lub tylko po to, by przyitać yprzedzeniem, inne z adekatnie mniejszym. Niektóre się z lekarzem. To umożlii storzenie neutralnych lub dzieci olą znać szczegóły całego przedsięzięcia, naet pozytynych skojarzeń z miejscem badania. przypadku innych tych bardziej rażliych Należy uprzedzać dziecko, co będzie się działo podczas i lękliych lepiej przedstaić spraę zarysie, bez badania niekorzystne jest dla rozoju emocjonalnego zbędnych detali. i budoania ięzi rodzic dziecko okłamyanie malucha Można opoiadać dziecku, jak przebiega izyta ( to nie boli... nic ci się nie stanie ). u lekarza (pobyt szpitalu), zachęcić do zabay Poczucie bezpieczeństa dziecka zazyczaj lekarza, czytać książeczki z historiami, których akcja iąże się z obecnością lub dostępnością rodzica czy toczy się szpitalu, a bohaterzy są małymi pacjentami, innej bliskiej dziecku osoby. Jeśli rodzic nie może przez 14

15 cały czas pobytu gabinecie lub szpitalu toarzyszyć lekarza (ze szpitala) i poiedzieć o tym dziecku dziecku, śiadomość czekającej je nagrody pomoże dzielnie należy zapenić maluchoi miarę możliości stały kontakt telefoniczny z rodzicami. Dziecko będzie się czuło peniej mając przy przetrać czas oczekiania i trudne chile badania. Bibliografia: sobie zdjęcie oraz jakąś rzecz należącą do mamy i taty. 1. Urbanik Julita, (2007). Mała Mulan historia Warto zadbać rónież o dobry kontakt personelu dzieczynki, której nikt nie rozumiał Wpły procesu medycznego z małym pacjentem. Pozostaienie choroboego na pojaienie się symptomó zaburzeń dziecka pod opieką miłej i ciepłej cioci ( tej roli ziązanych z lękiem społecznym. W: B. Cytoska, B. pielęgniarka, lekarz lub olontariusz), pomoże złagodzić Winczura obay nie tylko samego dziecka, ale i rodzica. biopsychiczne i pedagogiczne. Impuls, Krakó Zaznajamiając dziecko z czekającym je [red.]. Dziecko chore. Zagadnienia 2. Filliozat Isabelle, (2009). W sercu emocji dziecka. dośiadczeniem, trzeba móić pradę. Nie olno Wyd. Esprit SC, Krakó obiecyać, że nie będzie bolało, gdyż może boleć, 3. Zimbardo Philip G., (1999). Psychologia i życie. przyrzekać, że dziecko nie zostanie ani na chilę samo, PWN, Warszaa 4. Ilg F.L, Bates Ames L., Baker M.S., skoro (2007). Rozój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat. pradopodobnie będzie musiało. Dobrze natomiast przygotoać coś miłego z okazji porotu od Gdańsk GWP Rodzice, nie chcąc deneroać dziecka, najczęściej nie móili, że jadą na badania, do szpitala. Jak podkreślała matka, bali się, że dzieczynka będzie płakać. Rezultat takich działań był taki, że dzieczynka przy praie każdej próbie yjścia z domu płakała i ymiotoała. Wyjście z domu kojarzyło się jej głónie z nieprzyjemnymi dośiadczeniami, z bólem ziązanym z badaniami, pobytem szpitalu itp. (>). Rodzice popełnili błąd nie tłumacząc dzieczynce gdzie jedzie i po co. Oczyiście taka sytuacja byłaby dla rodzicó trudna, najpradopodobniej łączyłaby się z protestem dziecka, płaczem, ale nie straciłoby ono zaufania do rodzicó. Dzieczynka oporem reagoała na każdą próbę yjścia z domu, pojaienia się noym otoczeniu, ponieaż zauażyła, że noe otoczenie to najczęściej śiat uciążliych dla niej badań. Była nimi najczęściej zaskakiana lub móiono jej, że to nie boli. Tymczasem bolało. (>) Nie pomagając dziecku przejść śiadomie przez proces diagnozy, [rodzice] spoodoali, że dominującą u niego emocją był lęk. Dzieczynka nie przyjmoała też informacji od rodzicó. Wielokrotnie oszukiana (>), przestała im ierzyć. (Urbaniuk, : Cytoska, Winczura [red.] 2007, s ) 15

16 S T R E S I D Z IE C K O mgr Katarzyna Guguła psycholog, psychoterapeuta bardzo znane, ale często kojarzyliśmy cześniej, że mają rozposzechnionym zjaiskiem, ręcz naturalnym. źródło przykrych przeżyciach. Często boiem Dotyczy różnych dziedzin życia. przypominają zachoania trudne. Stres jest dzisiejszych czasach Specjaliści badający to zjaisko opisyali Dzieci i młodzież z różnych grup iekoych przeróżne jego aspekty fizyczne, emocjonalne, różny sposób reagują na stres. Problemem tym zdrootne, psychiczne. Stres jest rozumiany jako szczegółoo zajmoali się James L. Greenstone sytuacja przerastająca możliości i zasoby jednostki do i Sharon C. Leviton sojej książce Interencja poradzenia sobie z nią. kryzysoa (Gdańskie Wydaanicto Psychologiczne, Człoiek dorosły może przeżyać stres e szystkich obszarach sojego Gdańsk 2004). Autorzy funkcjonoania. yszczególnili charakterystyczne Większość z nas potrafi dookreślić kiedy jest zachoania śiadczące o przeżyaniu przez dziecko zdeneroana, czym się marti, czego obaia. Skoro stresu. stres jest nieodłącznym zjaiskiem toarzyszącym Typoymi reakcjami na stres dla szystkich grup człoiekoi życiu można stierdzić, że toarzyszy on iekoych zdaniem autoró są: już na pierszych etapach rozoju i sposoby radzenia utrata zainteresoania szkołą, sobie z nim eoluują. zaburzenia snu (koszmary senne), Dzieciom jest o iele trudniej nazyać to co się zachoania charakterystyczne dla cześniejszego z nimi dzieje. Mają ograniczony zasób pojęcioy etapu rozoju czyli regres i mniejsze możliości opisyania soich stanó lęk przed tym co stanoi źródło stresu. psychicznych słoami. Łatiej nam jest odczytyać emocje u małego Dla dzieci ieku przedszkolnym (od 1 do 5 dziecka ponieaż są yraźne i ujaniane prost. roku życia) typoa jest zmiana zachoaniu oraz Obserując zachoanie, idzimy jak maluch płacze, pojaienie się takich zachoań jak: ssanie kciuka, boi się ucieka, poszukuje bezpiecznego schronienia moczenie nocne, nietrzymanie moczu lub zanie u rodzica. Rodzic dbający o bezpieczne arunki życia, czyszczanie się, lęk, koszmary nocne, trudności często samą soją obecnością daje dziecku sparcie. móieniu, brak lub nadmierny apetyt, lęk przed Obecność i bliskość dorosłego uspokaja i ycisza małe pozostaaniem samotności nadmierne tulenie się do dziecko. rodzicó, bezruch. Poznając reakcje na stres ystępujące u dzieci Dzieci ieku przedszkolnym nie mają jeszcze i nastolatkó odniesiemy rażenie, że są one nam roziniętych strategii radzenia sobie ze stresem, 16

17 Dzieci ieku 5 do 11 lat mogą reagoać na stres nadmierną drażliością, płaczliością, agresją domu i szkole, zaburzeniami snu (koszmary i lęki), lękiem, brakiem zainteresoania szkołą, niechęcią do szkoły, dezorientacją, trudnościami koncentracji uagi, ogólnym niepokojem. Dzieci tym ieku obaiają się porzucenia i doznania krzydy. Typoy jest regres dziecka, pojaienie się szukają ięc pomocy u osób dorosłych. Ich reakcje są zachoań charakterystycznych dla cześniejszej fazy uarunkoane tym, jak ze stresem radzą sobie rodzice. rozoju. Stresem dla dziecka jest nagła zmiana, szelkie Pomocna dla dzieci tym ieku jest przede zakłócenia dotychczasoego porządku, utraty (członka szystkim pomoc zrozumieniu tego co się z nimi rodziny, zabaki zierzęcia, pozycji rodzinie). dzieje. Nieocenione są spokojne rozmoy na temat Najiększy lęk ziązany jest z porzuceniem. Dzieciom sytuacji yołujących stres. Korzystne jest czasoe ieku przedszkolnym pomaga poradzeniu sobie obniżenie oczekiań ziązanych ze szkołą, tolerancja szczególna uaga rodzica, rozmoy z dzieckiem i ułatiające yrażenie uczuć i myśli ziązanych z trudną podtrzymyanie rytuałó dnia codziennego. cierpliość. Ważne jest tak jak poprzednio sytuacją, pocieszenie, sparcie fizyczne (przytulenie), Dzieci od 11 do 14 roku życia najczęściej rytuały dnia codziennego odbudoujące dziecku reagują na stres zakłóceniami snu, apetytu, buntem, poczucie bójkami, gnieem, ogólnym niepokojem. Często bezpieczeństa. Pomaga odreagoanie niepokoju zabaie, rysunku, bajka. zaprzeczają źródłom soich problemó. W tym ieku pojaiają się już objay psychosomatyczne, dolegliości bólo e, traienne. Nastolatki ycofują się często z relacji róieśniczych, yco fują zainteresoanie szkołą. Niestety pojaiają się u nich tendencje do samouszkodzeń. Pokutuje mit, że ten kto ma problemy życiu rodzinnym, problemy sercoe to się tnie. Pomocne dla nastolatkó, prze żyaniu stresu są rozmoy na temat uczuć ziązanych z sytuacją stano iącą traumę, tymczasoe zaniżenie 17

18 14 do 18 lat dominują objay psychosomatyczne, takie jak problemy z traieniem lub astma, bóle głoy i napięcie, może pojaić się apetytu oraz snu, ysypka, zaburzenia hipochondria, zaburzenia menstruacyjne, pobudzenie lub spadek poziomu energii, apatia, spadek zainteresoania płcią przeciną, zachoania nieodpoiedzialne i (lub) przestępcze, kłopoty z koncentracją, poczucie iny, lęk przed stratą, gnie na niespraiedliość losu, tendencja do obiniania innych za negatyne ydarzenia. Nastolatek przestaje się buntoać. Pomagają im podobne działania jak poprzednio opisane. W iększości ypadkó poinna pomóc naturalna forma sparcia jaką dziecko lub nastolatek otrzymuje od osób najbliższych, rodziny, grupy, nauczycieli. Jeśli jednak nie ma tego sparcia lub bliscy oczekiań obec szkoły, iększa koncentracja na tym pomimo szczerych chęci nie potrafią szystkiego co co nastolatek czuje i przeżya. Korzystne jest dzieje się z dzieckiem zrozumieć można poradzić się yznaczenie regularnych nieskomplikoanych obo psychologa, iązkó. Ważna dla nastolatka jest grupa róieśnicza, kontaktu. Spraa staje się bardzo poażna jeśli która może mu udzielać sparcia. Nastolatek musi u czuć, że jego lęk jest zrozumiały, inni też go i utrzymuje się nadmierne obniżenie nastroju, a nastrój dośiadczają. Poinniśmy ięc reagoać tak, by dziecka nie popraia się pomimo udzielanego sparcia. złagodzić napięcie, niepokój oraz eentualne poczucie Jeżeli u nastolatka ystępują zaburzenia śiadczące iny. o dezorganizacji sfery funkcjonoania psychicznego dziecka lub pedagoga, ieku lekarza przedszkolnym: pierszego ystępuje Pomaga poradzeniu sobie ze stresem takie jak zaburzenia koncentracji uagi, zaniki pamięci, organizoanie zajęć grupoych, dyskusje grupoe na dezorientacja co do łasnej osoby, głęboka depresja temat uczuć ziązanych z kryzysem oraz omaianie z rezygnacją, nadmierne pobudzenie, samookaleczenia zachoań, które pomogą poradzić sobie ze stresem, lub irracjonalne lęki i przekonania, konieczna jest yznaczanie regularnych, choć nieskomplikoanych specjalistyczna pomoc lekarska. oboiązkó, tymczasoe zaniżenie oczekiań obec Artykuł postał na podstaie lektury książki Interencja kryzysoa James L. Greenstone i Sharon C. Leviton (Gdańskie Wydaanicto Psychologiczne, Gdańsk 2004). postępó szkole i zachoania domu, pośięcanie dzieciom iększej uagi i troski. U starszych nastolatkó, grupie iekoej od 18

19 D Z IA Ł L O G O P E D Y S P R AW O Z D A N I E Z E S P O T K A N I A LOGOPEDÓW Kolejne zebranie logopedó opracoały: mgr Janina Kasza mgr Urszula Stopińska zatrudnionych koleżankami iedzą, którą zdobyła podczas sojej placókach ośiatoych Miasta i Gminy Skaina ieloletniej pracy logopedycznej. Jest nam z tego odbyło się r. i było proadzone przez poodu tym bardziej przykro, gdyż oprócz ogromnej logopedó SPP P. iedzy koleżankę cechoała serdeczność stosunku Problemem omaianym na spotkaniu była ada ymoy polegająca na niepraidłoej realizacji głosek trzech szeregó (ciszącego, do innych praconikó, koleżeńskość oraz chęć dzielenia się soją iedzą. syczącego Pani Janina Kasza skupiła się na zade i szumiącego), czasami innych głosek zęboych (t, d, monstroaniu praktycznych ćiczeń języka, żuchy n, l), polegająca na suaniu języka między zęby i mięśnia okrężnego arg. Ćiczenia te są bardzo górne i dolne seplenienie międzyzęboe. Często ażnym ada ta jest bagatelizoana, a prada jest inna. zęboego. Proadzone poinny być przez logopedę, Seplenienie międzyzęboe jest adą trudną do a także przez rodzicó. Skuteczność tych ćiczeń jest usunięcia ze zględu na yrobiony nayk kładania bardzo ysoka pod arunkiem, że będą ykonyane języka między zęby, co między innymi spoodoane systematycznie, najlepiej codziennie. elementem terapii seplenienia między jest niepraidłoą pracą języka i żuchy. Janina Kasza, która od rześnia 2013 odchodzi na emeryturę podzieliła się z młodszymi Informujemy, że to spotkanie było ostanie bieżącym roku szkolnym. ZABURZENIA CENTRALNEGO PRZETWARZANIA SŁUCHOWEGO JAKO PRZYCZYNA TRUDNOŚCI SZKOLNYCH mgr Elżbieta Bierońska psycholog, neurologopeda Antek jest uczniem trzeciej klasy. Ma problemy kolejność zdaniach. Często zapomina o ykonaniu z koncentracją uagi na lekcjach, ydaje się, że nie polecenia. Męczy go przebyanie klasie, hałasie słucha, gdy nauczyciel coś objaśnia, yłącza się. staje się Zapytany, ypoiada się niezbyt chętnie, odpoiada dzieckiem, rozijającym soje zainteresoania. Ma na pytania z opóźnieniem, czasami nie na temat, jakby dużą iedzę, ale nie potrafi jej ykorzystać. Pomimo niedokładnie je rozumiał. Jego ypoiedzi nie są znacznych możliości intelektualnych miał problemy spójne. Czasami źle odmienia słoa, przestaia ich z nauką czytania teraz z trudem uczy się języka drażliy i niespokojny. Jest zdolnym 19

20 D Z IA Ł L O G O P E D Y obcego. Z poodu trudności z autokontrolą coraz częściej pojaiają jego upraszczaniu przekazu słonego formułoaniu zachoania. W indyidualnym kontakcie z nauczy poleceń bezpośrednich i nieskomplikoanych, cielem zachouje się inaczej jest uażny, logiczny, olnym, potrafi zachoać się odpoiednio do sytuacji. różnicoaniu tonu głosu i szybkości móienia, Antek może być dzieckiem z zaburzeniem centralnego ykorzystyaniu gestó przetarzania słuchoego. potarzaniu informacji, demonstroaniu, daaniu Centralne procesem się uagi przetarzanie dotyczące polegające na: słuchoe jest pozalającym na zastosoanie naszej iedzy dla praidłoego zrozumienia tego, co słyszymy i integroania z tym, co otrzymujemy innymi yraźnym móieniu do dziecka, czasu na odpoiedź yznaczaniu miejsca blisko centrum ydarzeń (umiejscoieniu ucznia klasie) kanałami zmysłó. Dotyczy nie tylko percepcji dźięku, ograniczaniu hałasó środoisku dziecka ale także jego zapamiętyania, analizy, przypominania przyołyaniu informacji. bodźcó słuchoych, zrokoych i czucioych, Zaburzenia tym obszarze poodują brak uagi dziecka za pomocą utrzymyaniu kontaktu zrokoego zdolności do praidłoego ykorzystania tego co ydaaniu poleceń jedno po drugim, daaniu słyszymy. Tempo przetarzania bodźcó słuchoych czasu jest olniejsze, zaburzona uaga słuchoa, osłabione zaznaczaniu przejść od jednej czynności do możliości pamięci słuchoej, pamięci drugiej, uprzedzaniu o zmianach dźiękó. sygnału Występują słuchoego trudności z z sekencji yróżnianiem otaczającego szumu, różnicoaniu dźiękó moy, z integracją na ich przysojenie i ykonanie, spradzaniu, czy dziecko zrozumiało, proszeniu o potórzenie bodźcó płynących z różnych narządó zmysłó. dostarczaniu sygnałó zrozumienia problemó, Konsekencją są problemy z rozumieniem moy, które jakie napotyka dziecko i udzielaniu mu sparcia. starsze dzieci próbują kompensoać naśladując Jest to możlie jeśli będziemy dostrzegać i rozumieć innych. Jeśli problem Antka. pomocy, ponoszą nie dostarczono im odpoiedniej koszty postaci zaburzeń emocjonalnych i objaó somatycznych. Wczesna diagnoza daje dziecku szansę na podjęcie terapii, która pozala na ograniczenie skutkó zaburzenia środoisku oraz szkolnym udzielenie przez sparcia nauczycieli i ychoacó. Możemy pomóc między innymi poprzez odpoiednią modyfikację środoiska oraz łaście formułoanie komunikató erbalnych 20