Odkrywamy przyrodę Pruszcza Gdanskiego. ścieŝka ekologiczna

Transkrypt

1 Odkrywamy przyrodę Pruszcza Gdanskiego ścieŝka ekologiczna

2 Rodzaje gleb i organizmów glebowych.

3 Nazywam się GraŜynka. Jestem dŝdŝownicą. Mam na imię Romek. Jestem nicieniem glebowym. Wspólnie z GraŜynką pragnę opowiedzieć Państwu o środowisku naszego Ŝycia, czyli o glebie.

4 Co to jest gleba? Gleba to zewnętrzna powłoka litosfery, składająca się z cząstek mineralnych, organicznych, powietrza i wody. śyjące w niej mikroorganizmy dokonują rozkładu obumarłych szczątków roślin i zwierząt na substancje nieorganiczne.

5 Jak powstaje gleba? 1. W procesie wietrzenia lub akumulacji gromadzi się luźny materiał skalny. 2. Na obszarze powstającej gleby żyją zwierzęta i rosną rośliny. 3. Organizmy umierają, a ich szczątki gromadzą się. 4. Mikroorganizmy rozkładają materię organiczną. 5. Powstają związki humusowe oraz próchnica. 6. Dostarczanie soli mineralnych sprzyja rozwojowi roślin i zwierząt. 7. Kształtuje się profil glebowy

6 Jaki jest przeciętny skład gleby?

7 Co to jest profil glebowy? Jest to pionowy przekrój przez glebę, w którym wyróŝnia się poziomy genetyczne róŝniące się barwą, stopniem koncentracji budujących je składników i miąŝszością. Poziomy glebowe są podstawą genetycznej klasyfikacji typów gleb. Gleby młode nie mają wykształconego pełnego profilu, dlatego nazywane są glebami szkieletowymi (inicjalnymi).

8 A. Poziom próchniczy składa się ze szczątków roślin i zwierząt przemieszanych z materiałem nieorganicznym, powstanie 1 cm tego poziomu trwa od 200 do 500 lat; B. Poziom wymywania (eluwialny) powstaje w wyniku działania wody zawierającej kwasy humusowe, posiada jasną barwę; A. B. C. C. Poziom wmywania (iluwialny) jest strefą osadzania wymytych z poziomu eluwialnego składników, odznacza się rdzawym lub brunatnym zabarwieniem; D Poziom skały macierzystej jest skałą rozdrobnioną w wynku wietrzenia. D.

9 GLEBY W POLSCE

10 Ze względu na zasięg występowania wyróŝniamy gleby : Strefowe - charakterystyczne dla danej strefy klimatycznej. W Polsce to są brunatnoziemne i bielicowe. Śródstrefowe podlegają wpływom warunków klimatycznych strefowych lecz są silnie modyfikowane przez warunki lokalne. W Polsce to są mady, rędziny, gleby bagienne, górskie. Pozastrefowe występujące poza strefą klimatyczną dla której są charakterystyczne. W Polsce są to czarnoziemy, występujące w przedłuŝeniu strefy z Ukrainą.

11 RODZAJE GLEB W POLSCE

12 Gleby brunatne i płowe Gleby brunatne występują w lasach iglastych i mieszanych. Powstają na skutek brunatnienia. Proces ten polega na wietrzeniu minerałów glebowych, zawierających w swoim składzie Ŝelazo. Uwolnione Ŝelazo osadza się na powierzchni cząstek glebowych, dając brunatne zabarwienie. Gleby płowe są odmianą gleb brunatnych z silniej wymytymi związkami ilastymi i Ŝelazistymi. Gleby te sąśrednio urodzajne.

13 Bielice Gleba bielicowa ma kilkucentymetrową warstwę próchniczną, która przechodzi w poziom wymywania o jasnoszarej barwie. Zabarwienie to powstaje na skutek wymycia wodorotlenków Ŝelaza, glinu, manganu i związków próchnicznych do warstwy wymywania. Gleby bielicowe wymagają intensywnego nawoŝenia i starannej uprawy.

14 Gleby bagienne Obejmują gleby torfowe i mułowo-torfowe. Powstają w wyniku gromadzenia się szczątków roślinności bagiennej w warunkach beztlenowych, spowodowanych silnym nawilŝeniem gruntu. Warunkiem urodzajności tych gleb, jest właściwa melioracja i intensywne nawoŝenie.

15 Redziny Powstają ze zwietrzania skał wapiennych i gipsowych, w związku z czym mają duŝą zawartość wapnia. Występują głównie na wyŝynach.

16 Czarnoziemy i czarne ziemie Czarnoziemy to gleby o duŝej warstwie próchnicznej. Powstają na terenach łąkowo - stepowych. Czarne ziemie są zbliŝone do czarnoziemów, ale powstały na terenach zabagnionych. Gleby te to najwyŝszej jakości gleby w Polsce.

17 Nasz punkt ekologiczny znajduje się przy Zespole Szkół nr 4 w Pruszczu Gdańskim. Tereny wokół szkoły to granica śuław Wiślanych i Pojezierza Kaszubskiego. WiąŜe się to z występowaniem Ŝyznych gleb - madów rzecznych

18 Żuławy Wiślane są najmłodszą krainą geograficzną w Polsce. Charakteryzuje je równinny krajobraz. Zbudowane są z iłów, piasków i torfów. Wzdłuż rzek występują piaszczyste bielice oraz gleby torfowe i bagienne, darniowo-glejowe i murszowe. Do najbardziej cennych gleb zajmujących równocześnie największy obszar Żuław Wiślanych, należą mady próchnicze. Bogdan Groth, śuławy Wiślane w okolicy Krzywego Koła

19 GLEBY GLEJOWE Inaczej nazywamy je glejosolami. Powstają z piasków, glin i rzecznych iłów. Tworzą się na terenach podmokłych. Posiadają poziom glejowy, w którym przy braku powietrza i nadmiarze wilgoci następuje proces odtleniania substancji. Gleby glejowe są mało urodzajne.

20 MADY RZECZNE Inaczej nazywamy je glebami aluwialnymi lub fluwisolami. Mady są glebami śródstrefowymi. Powstają na skałach jak glina i ił w pobliŝu rzek. Odznaczają się wyjątkowo duŝą wartością rolniczą, poniewaŝ próchnica występuje w całym profilu glebowym.

21 Badania gleb w terenie

22 Miejsce pobrania próbki gleby Pole uprawne, okolice ZS nr 4 w Pruszczu Gdańskim

23 Materiał glebowy pobraliśmy specjalnym sprzętem.

24

25

26

27

28 Badanie barwy gleby

29 Badanie wilgotności gleby Aby zbadaćwilgotnośćgleby, próbkęz każdej warstwy roztarliśmy w palcach. Następnie położyliśmy na szkiełko i przyłożyliśmy do niej chusteczkę. W wyniku tego działania okazało się, że nasza gleba jest glebą słabo wilgotną w wierzchnich i wilgotną głębszych warstwach.

30 Badanie dynamometrem gęstości gleby

31 Badanie układu gleby W warstwie zewnętrznej ziarna przylegały ściśle tworząc bezstrukturalną masę glebową. W głębszych warstwach poszczególne cząsteczki glebowe stawały się coraz bardziej luźne.

32 Część badań wykonaliśmy w klasie Zdjęcie!!!

33 Pomiar ph

34 W celu zmierzenia ph gleby użyliśmy paska wskaźnikowego. Próbkęgleby zmieszaliśmy z wodądestylowaną. W najwyżej położonej warstwie gleby ph wynosiło 5,25. W niższych warstwach ph stawało siębardziej obojętne.

35 Pomiar zawartości azotanów w glebie

36 W celu zmierzenia zawartości azotanów w glebie, podobnie jak w przypadku badania ph, zmieszaliśmy próbkę gleby z wodą destylowaną. Roztwór przenieśliśmy szklaną bagietką na pasek wskaźnikowy. W Ŝadnej próbce nie wykryto azotanów.

37 Skład mechaniczny gleby Chcąc zbadać skład mechaniczny gleby, próbkę umieściliśmy w szklanym naczyniu i napełniliśmy je wodą. Następnie wstrząsaliśmy przez minutę i pozostawiliśmy na dobę.

38 Gleba składa się z róŝnej wielkości drobin, pod wpływem sedymentacji drobiny te utworzyły warstwy. Dolna warstwa składa się z drobin o największej średnicy, następne z coraz mniejszych. W pierwszym naczyniu najwięcej drobin było o średniej wielkości. W drugim i trzecim naczyniu najwięcej było drobin o duŝej średnicy.

39 Wszystkie wyniki zapisywaliśmy na zbiorczym raptularzu glebowym

40

41 Na podstawie analizy wyników ustaliliśmy, Ŝe badane gleby to gleba glejowa i mady rzeczne. gleba glejowa mady rzeczne

42 Pragnąc dowiedzieć się, w jaki sposób powstaje próchnica glebowa, na stanowiskach w terenie poszukiwaliśmy organizmów glebowych. Wykorzystaliśmy do tego specjalny przyrząd ekshaustor

43 A oto wyniki naszych badań nad fauną glebową, którą rozpoznaliśmy według klucza.

44 Żródło: K. Popko-Tomasiewicz, M. Stefanik Czym skorupka za młodu nasiąknie czyli jak pokochaćprzyrodę, żeby ona pokochała nas Gorczański Park Narodowy START START TAK Czy ma odnóŝa? NIE TAK NIE Czy ma więcej niŝ sześć odnóŝy? Czy ma muszlę? TAK NIE

45 DŜdŜownica ziemna

46 Mrówka

47 Stonoga

48 Dwuparzec schizophyllum sabulosum

49 Parecznik macrosternodesmus palicola

50 Zaleszczotek

51 Pająk

52 ORGANIZMY GLEBOWE Organizmy glebowe nazywane są takŝe edafonem. Uczestniczą w procesach mających podstawowy wpływ na jej właściwości. Rozkładają i mineralizują szczątki organiczne oraz kształtują cechy fizyczne gleb. Do organizmów glebowych naleŝą zarówno bakterie, grzyby i protisty, jak i zwierzęta.

53 Bakterie i grzyby gleby tworzą próchnicę, najwaŝniejszy koloid glebowy. Wpływają na strukturę gleby przez wytwarzanie śluzów i swoją formę.

54 Bakterie Bakterie glebowe występują kolonijnie. W 1g suchej gleby występuje ich 1-3 mld komórek. Przemieniają związki organiczne, biorą udział w procesach uwalniania pierwiastków z minerałów. Niektóre bakterie potrafią pozyskiwać azot z powietrza. Dzięki nim w glebie pojawia się ten waŝny pierwiastek. Wśród bakterii glebowych dominują promieniowce oraz maczugowce.

55 Grzyby Grzyby występują w powierzchniowych warstwach gleby. Wchodzą w symbiozę z glonami, owadami i roślinami. Grzyby rozwijają się silnie w glebach kwaśnych i wpływają istotnie na zmiany odczynu gleby. Biorą udział w przemianach składników glebowych.

56 Protisty Najliczniej występują na powierzchni gleby. Protisty przyczyniają się do wzrostu zawartości substancji organicznych w glebie. Ich rola polega na selekcji bakterii glebowych. Wśród nich, do mieszkańców gleby zaliczamy między innymi śluzorośla i glony.

57 Nie Zwierzęta, zawsze Ŝyjące są do w nich glebie, czyli zaliczane, mezofaunę, podobnie stanowiąjak myszy bezkręgowce, czy ryjówki, jak stawonogi, mimo, Ŝe zwierzęta wrotki, pierścienice te Ŝyją pod i mięczaki. ziemią. A co z kręgowcami? Czy krety nie są organizmami glebowymi?

58 Wrotki Wrotki spotykane są głównie w glebach wilgotnych i bagiennych. Występują w liczbie ok. 50 gatunków. Stanowią istotne ogniwo w cyklu przemian organicznych.

59 Mieczaki Mięczakami, zamieszkującymi glebę sąślimaki. Jedynie nieliczne gatunki moŝna uznać za typowe formy glebowe. Euedaficznym ślimakiem jest bezoczka podziemna. Jest on niewielki - wysokość wieŝyczkowatej muszli wynosi około 4 mm, ślepy i bezbarwny.

60 Dzdzownice My, dŝdŝownice lubimy gleby wilgotne. Odgrywamy bardzo waŝną rolę dla gleby. Robiąc korytarze, spulchniamy ją i mieszamy. W glebach o sprzyjających warunkach przerabiamy rocznie ok. 35t gleby/1ha, przepuszczając przez swoje ciało substancje organiczne i składniki mineralne. Dzięki temu gleba staje się Ŝyźniejsza i zmienia swój odczyn z kwasowego na obojętny lub zasadowy.

61 Innymi pierścienicami, Ŝyjącymi w glebie są wazonkowce, wśród których jeden gatunek jest naszym pasoŝytem, a inne są drapieŝnikami. Pełnią one podobne funkcje do nas, ale my jesteśmy lepsze.

62 Nicienie My, nicienie jesteśmy reprezentowane przez gatunki odŝywiające się szczątkami organicznymi, gatunki roślinoŝerne i gatunki drapieŝne, poŝerające młode dŝdŝownice. Ja naleŝę do ostatniego z gatunków. Właśnie jestem głodny.

63

64 Stawonogi Dzięki swej działalności mieszają one składniki gleby. Do stawonogów, Ŝyjących w glebie naleŝą: -owady, jak pierwogonki, widłogonki, skoczogonki, mrówki, chrząszcze i pluskwiaki - pajęczaki, jak zaleszczotki, roztocza, pająki i kosarze - pancerzowce, jak równonogi, w tym stonogi - wije, jak pareczniki i dwuparce

65 PROJEKT TABLICY przy naszym punkcie ekologicznym

66 BADANIE PROFILU GLEBOWEGO Gleba to zewnętrzna powłoka litosfery, składająca się z cząstek mineralnych, organicznych, powietrza i wody. śyjące w niej mikroorganizmy dokonują rozkładu obumarłych szczątków roślin i zwierząt na substancje nieorganiczne. Profil glebowy Badania gleby (według kart pracy) 1. Barwa gleby 2. Wilgotność gleby 3. Rozpoznawanie organizmów 4. Skład mechaniczny gleby 5. PH gleby 6. Zawartość azotanów w glebie 7. Układ gleby 8. Gra edukacyjna Klucz rozpoznawania organizmów glebowych Rodzaje gleb GLEBA GLEJOWA MADA RZECZNA BIELICA GLEBA BRUNATNA

67 Propozycja gry edukacyjnej dla uczniów nauczania zintegrowanego GLE M WY SKO Czarny próchnica śółty poziom glejowienia Pomarańczowy poziom wymywania Zielony poziom wmywania Niebieski skała macierzysta JO SO LE A D Y MY WA NIE CZO GO NEK

68 Dziękujemy za uwagę. Do zobaczenia w terenie! Uczniowie z Gimnazjum nr 4 pod opieką M. Januszewskiej