Hanna Biernacka. Centrum Edukacji Artystycznej

Transkrypt

1 Hanna Biernacka Jestem absolwentką Państwowej Szkoły Muzycznej II stopnia im. Fryderyka Chopina w Warszawie oraz Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Od roku 1978 do chwili obecnej pracuję jako nauczycielka rytmiki, kształcenia słuchu i audycji muzycznych w Państwowej Szkole Muzycznej I stopnia nr 5 im. Henryka Wieniawskiego w Warszawie. Mam również wieloletnie doświadczenie jako instruktor umuzykalnienia w przedszkolach. Z niesłabnącą przyjemnością staram się rozwijać zamiłowanie do muzyki u wszystkich moich podopiecznych (od lat 2 do 18). 1

2 Hanna Biernacka PSM I stopnia nr 5 im. Henryka Wieniawskiego w Warszawie Rytm i melodia w piosence Pilotażowe zajęcia rytmiki z kształceniem słuchu przeprowadzone w ramach warsztatów dla nauczycieli szkół muzycznych I stopnia w klasie pierwszej działu sześcioletniego w dniu 24 listopada 2012 roku. W zajęciach uczestniczyło dziesięcioro dzieci w wieku 6 8 lat. Elementy lekcji powiązane są opowiadaniem Co się wydarzyło pewnego jesiennego dnia na leśnej polanie autorstwa nauczycielki. I. Utrwalanie wartości rytmicznych: ćwierćnuta, ósemka, półnuta Dzieci siedzą w półkolu naprzeciwko nauczycielki i słuchają opowiadania: Była późna jesień. Na leśnej polanie leżał gruby dywan (tu pokazujemy obrazek, a dzieci dopowiadają) liści. Nauczycielka: Jakie odgłosy wydają liście, gdy po nich chodzimy? Dzieci: Szu-szu-szu-szu (mówią miarowo, pocierając pionowo dłonią o dłoń). Mały jeżyk codziennie chodził tam na spacer. Zbierał najpiękniejsze liście na zimową kołderkę. Któregoś dnia usłyszał nagle świst. Na leśną polanę przyleciał jesienny (tu pokazujemy obrazek, a dzieci dopowiadają) wiatr. N: Jakie odgłosy wydaje wiatr? Dz: Wiuuu-wiuuu (mówią wolno, kreśląc koła rękami). Wiatr przywiał ciemne chmury i po chwili jeżyk poczuł na nosku (tu pokazujemy obrazek, a dzieci dopowiadają) krople deszczu. 2

3 N: Jak mówimy, gdy pada deszcz? Dz: Kap-kap, kap-kap (mówią szybko, klepiąc dłońmi w kolana). Jeżyk postanowił przeczekać deszcz i schował się do swojej norki. N: A teraz zobaczcie, co znajduje się po drugiej stronie rysunków. Dz: Po nazwaniu wartości recytują rytmicznie, ilustrując ustalonymi poprzednio gestami: li-ście (pocieranie dłonią o dłoń), kro-ple desz-czu (klepanie dłońmi w kolana), wiaaatr (kreślenie kół rękami). Następnie powtarzają ćwiczenie w trzech grupach. Nauczyciel dyryguje, włączając lub wyłączając poszczególne sekcje (polirytmia trzygłosowa). 3. N: Zagrajmy to na instrumentach. Dz: Realizują wartości rytmiczne: 3

4 na grzechotkach, na klawesach, na talerzach. Nauczyciel dyryguje jak wyżej. Po kilku powtórzeniach dzieci wymieniają się instrumentami. 4. N: Wykonajmy to ruchem. Dz: Trzy grupy jednocześnie realizują swoje wartości (bez akompaniamentu): idą rzędem, mówiąc: szu, szu, biegną rzędem, mówiąc: kap-kap, kap-kap, dwoje dzieci, stojąc tyłem do siebie, zatacza koła rękami, mówiąc: wiuuu! II. Utrwalanie taktów 4/4 i 2/4 Dzieci wracają do półkola. Gdy deszcz przestał padać, jeżyk znów wyszedł na leśną polanę. N: Zaśpiewajcie piosenkę o jeżyku. Dz: Śpiewają poznaną wcześniej piosenkę Jeżyk i liście [załącznik nr 1]. Określają metrum zwrotki na 4 oraz metrum refrenu na Dz: Śpiewają powtórnie z zaznaczaniem pierwszej miary taktu: podczas zwrotki klepnięciem jedną ręką o podłogę (sięgają do pięknego listka), podczas refrenu klaśnięciem przed sobą (łapią spadający listek). 4

5 III. Analiza przebiegu melodyczno-rytmicznego refrenu piosenki N: Narysujcie teraz na tablicy w kratkę, jak przebiega melodia refrenu naszej piosenki. Dz: Wspólnie tworzą wykres. Za pomocą poziomych kresek określają wysokość i długość dźwięków: jedna kratka w poziomie odpowiada jednej ósemce, jedna kratka w pionie odpowiada odległości jednej sekundy. Dz: Patrząc na wykres, śpiewają melodię zgodnie z rytmem: ti ti taa ti ti taa ti ti ti ti ti ti taa IV. Zabawa relaksacyjna przy muzyce z płyty Dzieci siadają w rozsypce. Nauczycielka kontynuuje opowieść. W tle słychać nastrojową muzykę [After the rain z albumu Ocean & Earth Clive a Lendicha], która trwa nieprzerwanie do końca zabawy. Z wysokiego drzewa wiatr zerwał dwa ostatnie listki i uniósł je wysoko, wysoko Dz: Tańczą po sali jak liście na wietrze (improwizują ruch). Listki doleciały do przedszkola i przykleiły się do mokrej szyby. Dz: Siadają i naśladują dłońmi liście poruszające się po pionowej powierzchni szyby. Dzieci w przedszkolu wymyśliły zabawę: będą wodzić rączkami za listkami przesuwającymi się po drugiej stronie szyby. Dz: Parami siadają naprzeciwko siebie. Jedno dziecko improwizuje, a drugie dopasowuje ruch (dłonie są blisko, ale nie stykają się). Po chwili dzieci zamieniają się rolami. Wiatr ucichł i listki spadły na ziemię. Muzyka cichnie 5

6 V. Przedstawienie przebiegu rytmicznego za pomocą wartości rytmicznych Dz: Siadają na podłodze przed tablicą z wykresem. Z kartoników przedstawiających różne konfiguracje poznanych wartości, układają przebieg rytmiczny refrenu (dobierając właściwe elementy). Dzielą go na takty w metrum dwumiarowym. 2 Dz: Pojedynczo klaszczą rytm, patrząc na zapis wartości. VI. Określenie nazw dźwięków Dz: Patrzą na tablicę z wykresem. Po nazwaniu przez nauczycielkę pierwszego dźwięku sol przyporządkowują nazwy solmizacyjne kolejnym dźwiękom. Zapamiętują je i odczytują zgodnie z rytmem. Następnie robią to samo z nazwami literowymi. Dz: Patrząc na wykres, śpiewają melodię refrenu nazwami solmizacyjnymi i literowymi. VII. Zabawa Jesienna pogoda rozwijająca pomysłowość i wyzwalająca ekspresję ruchową Dzieci siedzą w kole. W środku leżą płachty gazet. N: Zamknijcie teraz oczy i posłuchajcie, co się dalej działo na leśnej polanie. Dzieci słuchają nagrania składającego się z autentycznych odgłosów jesieni: szumu wiatru, deszczu, burzy, piorunów, szelestu liści kompozycji ułożonej przez nauczycielkę [załącznik nr 2]. Dz: Opowiadają treść nagrania. 6

7 3. N: Wykorzystajcie teraz gazetę do naśladowania odgłosów, które usłyszeliście. Dzieci razem z nauczycielką ustalają sposoby imitowania: 4. wiatru machanie rozłożoną gazetą, deszczu pukanie palcami (lekko lub mocniej) w gazetę trzymaną pionowo, piorunów uderzanie całą dłonią w gazetę, szelestu liści zgniatanie gazety. Dz: Podczas ponownego słuchania nagrania odtwarzają przebieg zmiennej jesiennej pogody za pomocą gazet. Deszcz przestał padać. Jeżyk, szurając łapkami, powędrował w głąb lasu N: I tak zakończyła się nasza dzisiejsza opowieść. * * * Lekcja jest podsumowaniem umiejętności uczniów w zakresie rytmiki i kształcenia słuchu, nabytych w czasie dwóch i pół miesiąca nauki. Dzieci nie były wcześniej zapoznane z treścią i przebiegiem lekcji. Piosenka Jeżyk i liście została również wykorzystana na jednej z kolejnych lekcji przy wprowadzeniu trójdźwięku. Dzieci analizowały wówczas ze słuchu przebieg melodycznorytmiczny zwrotki. * * * Załączniki: Nuty piosenki Jeżyk i liście Plik dźwiękowy kompozycja ułożona przez nauczycielkę, składająca się z autentycznych odgłosów jesieni: szumu wiatru, deszczu, burzy, piorunów, szelestu liści. Utwory wykorzystane na lekcji: Clive Lendich, After the rain z albumu Ocean & Earth 7

8 Załącznik nr 1 8