Podręcznik Użytkownika NORMAPME dla europejskich MŚP dotyczący ISO Wytyczne ds. Społecznej odpowiedzialności

Transkrypt

1 European Office of Crafts, Trades and Small and Medium sized Enterprises for Standardisation Bureau Européen de l Artisanat et des Petites et Moyennes Entreprises pour la Normalisation Europäisches Büro des Handwerks und der Klein- und Mittelbetriebe für die Normung Organizzazione Europea dell Artigianato e delle Piccole e Medie Imprese per la Standardizzazione Organización Europea del Artesanado y de las PYMEs para la Estandarización Europejskie Zrzeszenie Rzemiosła oraz Małych i Średnich Przedsiębiorstw dla Normalizacji Podręcznik Użytkownika NORMAPME dla europejskich MŚP dotyczący ISO Wytyczne ds. Społecznej odpowiedzialności Wydanie pierwsze, lipiec 2011 With the financial support of the European Commission

2 Dokument opracowali (w porządku alfabetycznym): Marc Brundelius Centrum Badań i Doradztwa Metalurgicznego, Hiszpania (CEAM-Centre d'estudis i Assessorament Metal lúrgic) Sarah Burke NORMAPME Europejskie Zrzeszenie Rzemiosła oraz Małych i Średnich Przedsiębiorstw dla Normalizacji, Bruksela Jan Dannenbring Niemiecka Konfederacja Rzemiosła i Małych Przedsiębiorstw (ZDH - Zentralverband des Deutschen Handwerks) Guido Gürtler ekspert NORMAPME (Bruksela) oraz obserwator ICC (Paryż) dla ISO Helmut Haybach Centrum Technologii Przemysłu Drzewnego / Niemcy (Technology- Zentrum Holzwirtschaft GmbH) Nuria Moyes Prellezo Konfederacja Generalna Małych i Średnich Przedsiębiorstw (Confédération Générale des Petites et Moyennes enterprises, Francja) NORMAPME pragnie wyrazić swoje uznanie otrzymanemu wsparciu i komentarzom dotyczących niniejszego Przewodnika Użytkownika MŚP ze strony centralnego sekretariatu ISO oraz kierownictwa ISO/TMB/WG SR Odpowiedzialność Społeczna, grupy roboczej odpowiedzialnej za rozwój ISO Podręcznik Użytkownika NORMAPME dla europejskich MŚP dotyczący ISO Strona 2 z 14

3 Treść Wprowadzenie Zasady... 6 Odpowiedzialność... 6 Przejrzystość... 6 Etyczne zachowanie... 7 Networking Główne obszary działalności... 9 Prawa człowieka... 9 Stosunki pracy... 9 Środowisko Uczciwe praktyki rynkowe Relacje z konsumentami Zaangażowanie społeczne i rozwój Społeczna odpowiedzialność w praktyce Zrozumienie społecznej odpowiedzialności u MŚP Podejście zbiorowe Komunikacja Dobrowolne inicjatywy Podręcznik Użytkownika NORMAPME dla europejskich MŚP dotyczący ISO Strona 3 z 14

4 Wprowadzenie Niniejszy Podręcznik Użytkownika NORMAPME dla MŚP ma na celu wspieranie efektywnego wykorzystania ISO przez europejskie małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP). Podczas gdy ISO wynika z globalnego podejścia, niniejszy przewodnik zawiera jedynie te zalecenia, które mogą mieć znaczenie dla europejskich MŚP. Czym jest norma ISO Wytyczne ds. Społecznej Odpowiedzialności? Celem ISO jest zaproponowanie wytycznych w sprawie społecznej odpowiedzialności dla organizacji wszystkich typów i wielkości. Podręcznik ma formę orientacyjnych zaleceń, porad i propozycji. To 100-stronicowy dokument, którego celem ma być globalne stosowanie. Jest on normą jedynie formalnie. Z jednej strony charakteryzuje się kompleksowym podejściem dla globalnego stosowania; z drugiej zaś uznaje, że każdy przypadek może być szczególny: Przy stosowaniu niniejszej Normy Międzynarodowej wskazanym jest, by organizacja wzięła pod uwagę różnorodność społeczną, środowiskową, kulturową oraz polityczną, jak również różnice warunków ekonomicznych, przy jednoczesnej zgodności z międzynarodowymi normami zachowania. 1 Czym nie jest ISO 26000? Zakres ISO wyjaśnia między innymi, to ograniczenie: Niniejsza norma międzynarodowa nie jest normą zarządzania systemowego. Nie została opracowana na potrzeby certyfikacji czy też użytku regulacyjnego bądź umownego. Jakakolwiek oferta w celu certyfikacji lub poświadczenia roszczenia w odniesieniu do ISO byłaby wprowadzeniem w błąd co do intencji oraz nadużyciem Normy Międzynarodowej. Jako Norma Międzynarodowa nie zawiera ona wymagań, jakiekolwiek tego typu certyfikacje nie będą dowodem na zgodność z Normą Międzynarodową 2 3 W związku z powyższym do ISO nie powinno się odwoływać w umowach bądź regulacjach państwowych oraz - ponieważ nie zawiera wymagań - nie powinno być wykorzystywane do oceny i certyfikacji. Ocena powinna obejmować kwestie ISO (np. w jakim stopniu wskazówki są stosowane w konkretnym przypadku) i w ten sposób transponować je w dające się określić wymagania. Szczególnie małe i średnie przedsiębiorstwa powinny być tego świadome, ponieważ jednostka certyfikująca może zaoferować ocenę i "Certyfikat ISO 26000" lub dołączać ISO do innych pakietów certyfikacyjnych, co stanowi oczywiste nadużycie wytycznych normy. 1 ISO 26000:2010: Rozdział 1 - Zakres, Par. 3 1 ISO 26000:2010: Rozdział 1 - Zakres, Par. 4 2 ISO 26000:2010: Rozdział 4.1 Zasady społecznej Odpowiedzialności, str. 10, Par. 3 3 Tekst zaczerpnięty z ISO 26000:2010, opracowanej za zgodą Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej ISO. Normę tę można uzyskać od któregokolwiek z członków ISO oraz pobrać ze strony internetowej Centralnego Sekretariatu ISO pod adresem: Prawa autorskie zachowuje ISO. Podręcznik Użytkownika NORMAPME dla europejskich MŚP dotyczący ISO Strona 4 z 14

5 Co to jest europejskie MŚP? Europa posiada wspólne wartości, tradycje narodowe i konstytucje, dojrzałe ustawy i regulacje w zakresie pracy i ochrony środowiska, kultury, skutecznych mechanizmów przestrzegania prawa,w tym prawa karnego, rozwiniętą infrastrukturę techniczną oraz wysoki poziom edukacji oraz wykorzystania talentów. Europejskie MŚP są znane z przestrzegania prawa jako nieodłącznej części ich społecznej odpowiedzialności. W Europie przedsiębiorstwa średniej wielkości liczą maksymalnie 250 osób, małe do 50 osób, a mikro do 10. Ich roczny obrót nie przekracza 50 mln, bądź roczny bilans 43 mln euro 4. Zdecydowana większość z 20 milionów europejskich MŚP 5 to własność prywatna, zarządzana przez właściciela w ramach nieformalnej struktury. Około 10% z nich eksportuje swoje produkty i usługi, podczas gdy większość europejskich MŚP działa lokalnie a ich zachowanie jest stale kontrolowane przez społeczności, w których funkcjonują. Szczególną siłą europejskich MŚP jest spersonalizowana relacja ze swoim środowiskiem. Nadają jej swoją twarz poprzez osobisty wkład właścicieli i managerów. Czym jest Społeczna Odpowiedzialność Biznesu (CSR)? CSR dotyczy dobrowolnego odpowiedzialnego zachowania przedsiębiorstw wobec społeczeństwa i zakłada zgodność z prawem. Społeczności różnią się między sobą ludnością, historią, kulturą, językiem, religią, poziomem edukacji, sposobem myślenia, mnogością regulacji i innymi czynnikami. W wielu europejskich krajach kwestie związane z CSR są regulowane, co odróżnia je od innych regionów. Odmienne społeczności chcą rozwijać, ale także zachować swój wyjątkowy charakter. Tak więc zachowanie w sposób społecznie odpowiedzialny jest czymś bardzo dynamicznym, jako że potrzeby i wymagania społeczności są lokalnie odrębne oraz podlegają ciągłym zmianom. Chociaż sukces gospodarczy oraz dobrobyt są niezbędnymi warunkami do wnoszenia swojego wkładu do społeczności, kluczowym jest pytanie: w jaki sposób europejskie MŚP przyczyniają się do rozwoju swojej społeczności? Odpowiedź jest inna dla każdego MŚP i konkretnej sytuacji, jego możliwości oraz aktualnie priorytetowych potrzebach jego społeczności. Dlaczego MŚP powinny stosować się do zasad CSR? Korzyści, jakie MŚP mogą osiągnąć z zachowania społecznie odpowiedzialnego są następujące: Większa motywacja oraz wydajność pracy pracowników Wzrost znaczenia marki oraz zaufania, które prowadzą do większego uznania w oczach klientów oraz dostawców, a co za tym idzie większego sukcesu gospodarczego Zwiększenie uznania jako funkcjonującego publicznie w społeczeństwie zakłada badanie intencji klientów, przedstawicieli lokalnych społeczności, banków i innych cennych kontaktów Potwierdzenie zobowiązania, ponieważ CSR nie jest drogą na skróty do sukcesu gospodarczego a inwestycją, która może opłacić się w dłużej perspektywie 4 Zalecenie Komisji 2003/361/EC dotyczące definicji MŚP 5 Dane Eurostatu Podręcznik Użytkownika NORMAPME dla europejskich MŚP dotyczący ISO Strona 5 z 14

6 Zwiększenie akceptacji lokalnej społeczności, ponieważ CSR pomaga MŚP w szybszej adaptacji to potrzeb swojego środowiska, w tym swoich klientów. W jaki sposób może pomóc niniejszy przewodnik użytkownika? Przewodnik ten ma na celu pomoc w zidentyfikowaniu tych zaleceń ISO 26000, które są istotne z punktu widzenia europejskich MŚP. Jego celem nie jest ustalanie dodatkowych wymogów czy obciążeń, od czasu gdy praktyka CSR jest zgodna z istniejącymi celami biznesowymi. Obok tych analiz możliwych działań zalecane jest także podejście zbiorowe, tj. poprzez federacje pracodawców bądź organizacje izb. Organizacje te mogą być także przydatne w reprezentowaniu punktu widzenia MŚP przed rządem lub innymi zainteresowanymi networkingiem partnerami ( interesariuszami ). 1 Zasady Podstawowymi zasadami społecznej odpowiedzialności dla małych i średnich przedsiębiorstw są odpowiedzialność, przejrzystość, etyczne zachowanie jak również komunikacja wśród ludzi, grup oraz organizacji, które mają swój interes w MŚP. Odpowiedzialność Odpowiedzialność oznacza, że MŚP są gotowe wziąć na siebie odpowiedzialność za wpływ, jako mogą wywrzeć na swoje otoczenie. Właściciel lub manager powinien być w stanie wyjaśnić i uzasadnić podejmowane przez siebie decyzje. Odpowiedzialność jest ważna w sytuacjach, gdy decyzje dotyczą klientów, pracowników, dostawców, sąsiadów lub lokalnej społeczności w istotnych aspektach gospodarczych, społecznych i środowiskowych. Odpowiedzialność to także gotowość i zdolność do zmian i poprawy błędnych decyzji, wzięcie odpowiedzialności za powstałą szkodę oraz przedsięwzięcie środków zapobiegawczych. Pomaga to firmom w podejmowaniu decyzji zrozumiałych dla innych i jest sposobem zwiększenia swojej wiarygodności i poprawy reputacji. Przykładowo, MŚP może pokazać swoją odpowiedzialność odpowiadając: władzom, wyjaśniając przyczyny wypadków przy pracy oraz podejmując następnie środki poprawy na zarzuty, że pracujący dla niego personel wylał ścieki na obszar zielony klientom proszącym o wyjaśnienie ostatnich zmian w polityce cenowej firmy. Przejrzystość Przejrzystość oznacza udostępnienie informacji o decyzjach przedsiębiorstwa oraz działaniach związanych z odpowiednimi społecznymi, gospodarczymi oraz środowiskowymi aspektami ich funkcjonowania. Tego rodzaju informacje mogą być dostępne ad hoc, ale firmy mogą ocenić czy istnieje uzasadniony i silny interes w bardziej regularnym przepływie tego typu informacji do swoich klientów, partnerów, pracowników, innych osób czy organizacji ze swojego środowiska pracy. Przykłady: warsztat samochodowy informuje o liczbie uczniów, jakich przyjmuje do siebie co roku Podręcznik Użytkownika NORMAPME dla europejskich MŚP dotyczący ISO Strona 6 z 14

7 MŚP dzieli się z pracownikami głównymi wynikami ostatnich badań satysfakcji ośrodek dziennej opieki dla dzieci udziela informacji o składnikach oraz kaloriach zawartych w posiłkach. Etyczne zachowanie Przedsiębiorstwo powinno zachowywać się etycznie, tzn. wszelkie decyzje powinny być podejmowane i wykonywane w sposób uczciwy, rzetelny i wiarygodny, bez przyjmowania nielegalnych korzyści lub konfliktu interesów. Dotyczy to także działalności gospodarczej przedsiębiorstwa, jak również troski o ludzi i środowisko. Etyczne postępowanie to także osobiste wartości i poczucie odpowiedzialności właściciela-managera, jak gotowość do traktowania innych osób jak równych sobie, w sposób godny, dotrzymywanie słowa, pomoc innym. Jedynie regularne i ciągłe praktykowanie etycznego zachowania w codziennym życiu zaskutkuje wzajemnością i zaufaniem tak, że odbiorcy takich zachowań etycznych sami będą takie postawy przyjmować. Przykłady: Unikanie wszelkiego typu korupcji, jak łapówki za przyspieszenie procedur czy przy uchylanie się od płacenia podatków, wręczanie lub przyjmowanie prezentów jedynie o niewielkiej wartości i to nie w sposób regularny, ograniczenie i określenie rodzaju akceptowalnych propozycji rozrywek, decyzja o rezygnacji z funkcjonowania w krajach, gdzie nie są przestrzeganie normy Międzynarodowej Organizacji Pracy (ILO) Uczciwa konkurencja: szczególnie na poziomie lokalnym wiarygodne praktyki handlowe stanowią podstawę sukcesu dla środowiska biznesowego, np. niewprowadzanie umyślne konkurencji w błąd. Możliwe korzyści to między innymi: Klienci i dostawcy mogą woleć etyczne firmy, szczególnie w przypadku gdy mają one podobna pozycję Pracownicy mogą być lojalni wobec pracodawcy nawet w trudnych gospodarczo momentach Członkowie w społeczności mogą udzielić wsparcia przedsiębiorstwu znajdującemu się w trudnej sytuacji, w odpowiedzi na otrzymaną od niego pomoc. Networking Aktywny networking staje się ważną zasadą sukcesu MŚP w celu zapewnienia komunikacji oraz rozwiązywania możliwych konfliktów w lepszy sposób. MŚP powinny określić, kto jest zainteresowany podejmowanych przez nie decyzjami i prowadzoną działalnością, tak aby mogły zrozumieć jego możliwy wpływ oraz to w jaki sposób z nim postępować. Nie powinno się to ograniczać do klientów i dostawców, jako że każde MŚP zależy od wydajnej infrastruktury oraz społecznej sieci kontaktów. Inne osoby bądź grupy także mogą mieć prawa, roszczenia lub szczególne interesy, które mogą wpływać na codzienną pracę MŚP i te również powinny być przez nie brane pod uwagę. Każde przedsiębiorstwo powinno uważać siebie za część a nie odrębny podmiot odpowiadający lokalnej czy regionalnej strukturze, w zależności od swojej wielkości i możliwości. Networking dla małych i średnich przedsiębiorstw może być opisany w różnych obszarach działalności. Sieci bazujące na klientach Każde przedsiębiorstwo potrzebuje klientów. Dlatego też koniecznym jest zrozumienie ich potrzeb i wartości. MŚP powinny być o tym poinformowane, podtrzymywać kontakt z grupami i Podręcznik Użytkownika NORMAPME dla europejskich MŚP dotyczący ISO Strona 7 z 14

8 stowarzyszeniami, w których działalność są zaangażowani ich klienci. Może to być zróżnicowane jeśli MŚP jest dostawcą dla klientów przemysłowych, bądź gdy zaangażowany jest bardziej na lokalnym czy regionalnym rynku i użytkowniku końcowym. Osobiste sieci kontaktów MŚP kształtowane są przede wszystkim przez osobą właściciela. W wielu przypadkach prywatne i zawodowe działania są ze sobą połączone. Osobiste sieci kontaktów wraz z lokalnymi stowarzyszeniami stanowią ważną platformę wymiany pomysłów. Wiele problemów z życia codziennego MŚP może być rozwiązanych jedynie poprzez wspólne wysiłki podejmowane w atmosferze zaufania. Budowanie takiej sieci kontaktów obejmuje w takim stopniu klub piłkarski jak i lokalne grupy biznesowe, gdzie jako że wszyscy się znają sieć budowana jest na wzajemnym zaufaniu. Społeczne sieci kontaktów Przedsiębiorstwa są częścią społeczności, np. sąsiedzi i grupy zielonych monitorują wszelkie możliwe zmiany czy szkody, gdy stwierdzą możliwy wpływ MŚP na tę sytuację. Interesy MŚP mogą być silnie naznaczone przez społeczne sieci kontaktów. Aktywne zaangażowanie w publiczną debatę poprawia sytuację i pomaga znaleźć odpowiednie rozwiązania i kompromisy. Ze względu na starzejące się zachodnie społeczeństwo, koniecznie jest podjęcie wspólnych wysiłków w celu poprawy rozwoju zawodowego pracowników oraz studentów. MŚP mogą skorzystać na bliskiej współpracy ze szkołami oraz uczelniami i uzyskać lepiej przygotowanych pracowników. Stwarza to wiele możliwości dla MŚP dla poprawy ich publicznego postrzegania, mają one także tym samym dostęp do nowych pomysłów i technologii. Istnieje kilka kluczowych elementów, które powinny być wzięte pod uwagę w sposobie budowania takich sieci: komunikacja w sieci oparta jest na osobistym interesie wymiany pomysłów Budowanie sieci to więcej niż marketing implikuje ono zobowiązanie do zrozumienia partnerów oraz adekwatną odpowiedź w kierunku rozwiązania konkretnego problemu Networking to nie jest pojedyncze działanie wymaga ono ciągłości. Okazanie zaangażowania stanowi główny aspekt w budowaniu zaufania do wymiany informacji oraz wspólnych działań. Zdolność MŚP do budowania sieci kontaktów bazuje na osobowości jego właściciela. Prowadzi to w wielu przypadkach do nieformalnego i bardziej osobistego działania, jak na przykład: Dni otwarte Udział w rozmowach okrągłego stołu Warsztaty dla uczniów i studentów Fora i informacje internetowe Internetowe prezentacje przedsiębiorstwa. Podręcznik Użytkownika NORMAPME dla europejskich MŚP dotyczący ISO Strona 8 z 14

9 2 Główne obszary działalności Zgodnie z ISO główne obszary społecznej odpowiedzialności to: zarządzanie organizacyjne, prawa człowieka; stosunki pracy; środowisko; uczciwe praktyki rynkowe; relacje z konsumentami; zaangażowanie społeczne i rozwój. Inne kwestie, jak czynniki gospodarcze, aspekty zdrowotne oraz bezpieczeństwa, łańcuch dostaw czy kwestie płci są rozpatrywane w zakresie głównych obszarów w razie takiej potrzeby. Przedsiębiorstwo powinno zwracać uwagę na wszystkie z tych obszarów, choć nie wszystkie z nich jednakowo im odpowiadają. Prawa człowieka Istnieją dwie kategorie praw człowieka: pierwszy dotyczy praw obywatelskich i politycznych oraz równości wobec prawa. Drugi odnosi się do praw gospodarczych, społecznych i kulturowych, w tym prawa do pracy, edukacji i żywości. Większość praw człowieka odnosi się do relacji pomiędzy państwem a jednostką, ale również prywatne przedsiębiorstwa, w tym MŚP, mogą wpływać na indywidualne prawa człowieka. W Unii Europejskiej poszanowanie praw człowieka jest podstawową zasadą zapisaną w konstytucjach państw członkowskich jak również w wielu dokumentach Unii, jak Europejska Karta Praw Podstawowych. Prawna ochrona praw człowieka jest gwarantowana przez regulacje prawne i funkcjonujące systemy prawne. W związku z tym kwestie praw człowieka będą miały mniejsze znaczenie dla europejskich MŚP funkcjonujących głównie na lokalnym, regionalnym lub krajowym poziomie, aniżeli dla MŚP, które aktywnie działają na całym świecie, szczególnie w krajach rozwijających się. Kwestie praw człowieka, które powinny być rozważane: Sytuacje zagrożenia dla ludzi spoza Europy: Przedsiębiorstwa powinny zdawać sobie sprawę z okoliczności i warunków, w których prawa człowieka są zagrożone (np. niestabilność polityczna, ubóstwo, klęski żywiołowe, korupcja, prawa obywatelskie i polityczne). Przedsiębiorstwa powinny także rozważyć swoją działalność i wysiłki w celu uniknięcia współudziału w naruszaniu praw człowieka. Ponadto przedsiębiorstwa powinny zapoznać się z warunkami społecznymi i środowiskowymi, w których nabywane towary są produkowane Dyskryminacja i grupy wrażliwe : Przedsiębiorstwo powinno zwracać się do wszystkich grup, szczególnie tych wrażliwych w celu uniknięcia wykluczenia i dyskryminacji. Takimi grupami mogą być kobiety, niepełnosprawni, imigranci i inni. Stosunki pracy Stosunki pracy obejmuję rekrutację pracowników, rozwiązanie stosunku pracy, szkolenia, wynagrodzenia, bezpieczeństwo i higienę pracy oraz inne kwestie. W państwach członkowskich Unii Europejskiej wszystkie stosowne przepisy zostały przyjęte bądź w formie przepisów prawa, bądź układów zbiorowych. Priorytetowo powinny być traktowane: Warunki pracy i ochrona socjalna: Przedsiębiorstwo powinno zapewnić zgodność warunków pracy z krajowymi przepisami i/lub normami określonymi w układach zbiorowych (np. wynagrodzenie, godziny pracy, urlopy, procedury zwolnień, ochrona macierzyństwa oraz dostęp do systemu opieki społecznej) Podręcznik Użytkownika NORMAPME dla europejskich MŚP dotyczący ISO Strona 9 z 14

10 Dialog społeczny: W zależności od istniejących ram prawnych i tradycji na szczeblu krajowym, przedsiębiorstwa powinny szanować i wdrażać rezultaty dialogu społecznego Bezpieczeństwo i higiena pracy: W celu uniknięcia chorób zawodowych, obrażeń ciała lub śmierci, przedsiębiorstwa powinny opracowywać, wdrażać i podtrzymywać politykę bezpieczeństwa i higieny pracy, dobrowolnie lub dostosowując się do wymogów prawnych Rozwój osobisty i szkolenia: Przedsiębiorstwa powinny zapewnić pracownikom dostęp, gdy to możliwe do rozwoju ich umiejętności oraz szkoleń. Środowisko Działalność przedsiębiorstw może mieć wpływ na otaczające środowisko. Dlatego powinny one postępować odpowiedzialnie wobec środowiska naturalnego poprzez zwiększenie świadomości oraz ocenę i minimalizację ich potencjalnego wpływu na środowisko na skutek ich działalności: Zapobieganie zanieczyszczeniom: Wdrożenie technologii bądź strategii w celu zmniejszenia emisji zanieczyszczeń do powietrza, odprowadzania do wody, wykorzystywanie i usuwanie niebezpiecznych substancji chemicznych oraz poprawa gospodarki odpadami Zrównoważone wykorzystanie zasobów: Zasoby nieodnawialne (paliwa kopalniane, metale itp.) powinny zostać zastąpione, gdy to możliwe, zasobami odnawialnymi. Jednocześnie korzystanie z zasobów powinno być ograniczane możliwie do minimum (energia, woda, materiały) Łagodzenie i adaptacja do zmian klimatu: Każde przedsiębiorstwo powinno rozważyć swój możliwy wpływ na zmianę klimatu, a jego celem powinno być jego określenie oraz minimalizacja Ochrona ekosystemów: Przedsiębiorstwo może działać bardziej odpowiedzialnie społecznie poprzez ochronę oraz przywracanie naturalnych siedlisk, a tym samym zminimalizowanie możliwego na nie wpływu poprzez swoją działalność. Wszystkie działania na rzecz środowiska naturalnego powinny być podejmowane na poziomie lokalnym i regionalnym oraz we współpracy z interesariuszami. Uczciwe praktyki rynkowe Przedsiębiorstwa powinny działać w sposób uczciwy wobec partnerów biznesowych, dostawców, instytucji rządowych i innych. Dla uczciwych praktyk rynkowych istotne będą m. in. kwestie: Zwalczania korupcji: W celu zapobieżenia korupcji, przedsiębiorstwa powinny na przykład wspierać i szkolić swoich pracowników i przedstawicieli w celu wyeliminowania łapownictwa i korupcji, zwiększać ich świadomość oraz zachęcać do zgłaszania nadużyć Uczciwej konkurencja: Przedsiębiorstwo powinno prowadzić swoją działalność w sposób zgodny z prawem ochrony konkurencji oraz przepisami dotyczącymi np. unikania dumpingu płacowego i socjalnego Promowania społecznej odpowiedzialności w łańcuchu wartości: Przedsiębiorstwo powinno jak to tylko możliwe zachęcać inne firmy do włączenia do swojej polityki kryteriów etycznych, socjalnych, ekologicznych, równości płci. Relacje z konsumentami Przedsiębiorstwa oferujące konsumentom produkty i usługi powinny zapewnić dokładną i przejrzystą informację oraz promować zrównoważoną konsumpcję. Są pewnie obszary, na które przedsiębiorstwa powinny zwróć szczególną uwagę, jakkolwiek kwestie te mogą się różnić w zależności od wielkości przedsiębiorstwa: Podręcznik Użytkownika NORMAPME dla europejskich MŚP dotyczący ISO Strona 10 z 14

11 Rzetelny marketing, rzeczowa i bezstronna informacja oraz uczciwe praktyki w zakresie umów: Informacje powinny być przedstawiane w sposób zrozumiały dla konsumenta. Przedsiębiorstwa powinny np. otwarcie ujawniać całkowitą cenę produktu oraz podatków, zasady i warunki towarów oraz usług, a także aspekty bezpieczeństwa i zdrowia dla danych produktów Informacja: Przedsiębiorstwa powinny informować konsumentów o wszystkich istotnych aspektach ochrony zdrowia i bezpieczeństwa Zrównoważona konsumpcja: Przedsiębiorstwa powinny opracowywać produkty i opakowania w taki sposób, by mogły być one łatwo użyte ponownie, naprawione bądź poddane recyklingowi, tak aby zapewnić dłuższą żywotność produktu Ochrona danych osobowych i prywatności konsumentów: W celu uniknięcia zbierania danych osobowych, przedsiębiorstwa powinny ograniczyć ich gromadzenie do informacji niezbędnych dla zapewnienia produktu W celu poprawy relacji z klientami, przedsiębiorstwa powinny zapewnić kooperatywne metody rozstrzygania sporów. Zaangażowanie społeczne i rozwój Przedsiębiorstwa pozostają w związku ze społecznościami, w ramach których funkcjonują. Poprzez zaangażowanie społeczne oraz jego rozwój, MŚP mogą przyczynić się do wzmocnienia społeczeństwa obywatelskiego oraz promocji dobrobytu w społeczeństwie. Istotne znaczenie w tym kontekście mogą mieć: Zaangażowanie społeczne: Przedsiębiorstwa mogą wnieść swój wkład do społeczności poprzez swój udział oraz wspieranie instytucji obywatelskich. Przedsiębiorstwo powinno np. konsultować się z grupami społecznymi, angażować w działania lokalnych stowarzyszeń oraz podtrzymywać przejrzyste relacje z przedstawicielami lokalnych władz oraz ich reprezentantów, wolnych od korupcji Edukacja i kultura: Przedsiębiorstwo powinno wspierać edukację na wszystkich poziomach (np. wsparcie rozwoju umiejętności grup de faworyzowanych, oferowanie praktyk, kształcenie ustawiczne), promować działalność kulturalną oraz zachowywać i chronić dziedzictwo kulturowe Rozwój i dostęp do technologii: Przedsiębiorstwa mogą przyczynić się do rozwoju społeczności poprzez dzielenie się wiedzą, umiejętnościami i technologią Inwestycje społeczne: Przedsiębiorstwa powinny inwestować bądź angażować się w programy mające na celu poprawę społecznych aspektów życia społecznego (w dziedzinie edukacji, szkoleń, kultury, zdrowia). Powinny rozważyć współpracę ze społecznościami, władzami, biznesem i organizacjami pozarządowymi (NGO) celem zwiększenia efektu synergii. 3 Społeczna odpowiedzialność w praktyce MŚP stosują zasady CSR w sposób mniej formalny, praktyczny i często spontanicznie. Nie musi to oznaczać wprowadzania zmian do ich procesów. Właściciel może podjąć decyzje w kwestii procesów i struktur zgodnie z wymaganiami bez świadomości szczególnego systemu podejmowania decyzji i ich implementacji. Stosowanie się do zasad CSR wymaga zaangażowania i zrozumienia, które powinno zaczynać się od góry, tj. od właściciela. Skuteczne stosowanie CSR opiera się na odpowiednim zaangażowaniu Podręcznik Użytkownika NORMAPME dla europejskich MŚP dotyczący ISO Strona 11 z 14

12 pracowników. Może to wymagać szczegółowych informacji, środków oraz szkoleń. W dalszej perspektywie oznacza to dla pracowników regularne możliwości przedstawiania swoich pomysłów, sugestii i wyrażaniu krytyki. Zrozumienie społecznej odpowiedzialności u MŚP Osobiste zaangażowanie: Przedsiębiorstwo powinno określić potencjalny negatywny społeczny, środowiskowy i gospodarczy wpływ swoich decyzji i działań, tak aby ich uniknąć lub je zminimalizować. W przypadku MŚP opiera się to głównie na osobistym zaangażowaniu właściciela Określenie znaczenia kluczowych zagadnień i tematów: Przedsiębiorstwo powinno dokonać przeglądu istotnych kwestii i zagadnień. Może to objąć sieci kontaktów partnerskich w tym procesie identyfikacji w celu poszerzenia perspektywy Strefa wpływu MŚP: MŚP mogą korzystać ze swoich wpływów indywidualnie dzięki swoim osobistym kompetencjom, bądź poprzez przyjęcie zbiorowego podejścia w ramach stowarzyszeń branżowych Jedno działanie na raz: Po określeniu odpowiednich istotnych kwestii, tematów i strefy wpływu, MŚP mogą stwierdzić, że dla rozwoju ich działalności mogą mieć znaczenie różne aspekty. Jednakże w celu uniknięcia nieefektywnego działania, MŚP powinny być ostrożne w podejmowaniu wielu inicjatyw w jednym czasie. Zamiast tego, powinno się ustalić priorytety i podejmować jednorazowo jedną akcję. Podejście zbiorowe Dla pojedynczego MŚP podejście zbiorowe może przyczynić się do lepszego postrzegania w społeczeństwie. MŚP są zachęcane do takiego zbiorowego podejścia zarówno bezpośrednio jak i wraz z innymi przedsiębiorstwami lub stowarzyszeniami. W pierwszym etapie MŚP będą musiały zdecydować o tym, jaka organizacja będzie dla niego najbardziej odpowiednia. Dla każdego stowarzyszenia MŚP podstawą działania jest przejrzystość oraz demokratyczny proces podejmowania decyzji. W oczach opinii publicznej MŚP uznawane są za część określonego sektora, w którym działają. Wpływają na nie nie tylko lokalne czy regionalne interesy; muszą one także sprostać szeregowi zobowiązań prawnych opracowanych na poziomie krajowym bądź europejskim. Układy zbiorowe pracy w zakresie wynagrodzeń oraz warunków pracy dla pracowników często uzgadniane są poprzez krajowe federacje. Wspólne lokalne interesy powinny być organizowane i prezentowane przez regionalne stowarzyszenia zawodowe. Podejście zbiorowe jako szczególny rodzaj networkingu może zwiększyć indywidualny wpływ MŚP w wielu aspektach. Przykłady to: Popieranie wspólnych działań w danym sektorze przemysłu Wspieranie wymagań w zakresie podnoszenia kwalifikacji i szkoleń zawodowych Wzmocnienie wizerunku przemysłu oraz zwiększenie zaufania publicznego Udostępnianie wiedzy technicznej i informacji, takich jak dostęp do nowych technologii Zapobieganie lub ograniczanie potencjalnych konfliktów z konsumentami dotyczących produktów lub usług Rzecznicy członkowskich MŚP dla różnych zagadnień, w tym dla kontaktów z rządem, związkami i innymi stowarzyszeniami. Podręcznik Użytkownika NORMAPME dla europejskich MŚP dotyczący ISO Strona 12 z 14

13 Komunikacja Komunikacja w kwestii stosowania ISO ma istotne znaczenie. Niemniej to od każdego przedsiębiorstwa należy decyzja o tym w jaki sposób ma ona przebiegać, w zależności od jego zasobów i priorytetów. Informacje o stosowaniu CSR mogą mieć bardzo pozytywny wpływ zarówno na zewnętrzny jak i wewnętrzny wizerunek MŚP: pozwala na zaangażowanie w dialog z zainteresowanymi stronami, może także stanowić narzędzie motywujące dla pracowników. Aby taka komunikacja przebiegała sprawnie, informacja musi być kompletna, łatwa do zrozumienia, dokładna, aktualna i łatwo dostępna. Przykłady wewnętrznej komunikacji: Regularne spotkania zespołu i informowanie o postępie w stosowaniu CSR Zachęcanie zespołu do zgłaszania swoich sugestii Rozmieszczenie plakatów w miejscu pracy jako przypomnienia o wartościach firmy Wewnętrzny biuletyn. Przykłady zewnętrznej komunikacji: Informacja o stosowaniu się do CSR na stronie internetowej przedsiębiorstwa Aktualizowane listy mailingowe i wysyłanie regularnych informacji o ostatnich praktykach CSR Rozprowadzanie broszur informacyjnych Organizacja wydarzeń w celu zwrócenia uwagi na przykładowe inicjatywy dotyczące odpowiedzialności. Komunikacja taka może przyjąć różne formy, jak spotkania, wydarzenia publiczne, biuletyny, ogłoszenia, raporty lub blogi. Komunikacja w tym przedmiocie może zostać znacząco zwiększona dzięki stowarzyszeniom sektorowym. W zbiorowym podejściu pod uwagę mogą być brane następujące działania: publiczne oświadczenia, odpowiedzialny lobbing i wykorzystanie kontaktów z mediami, współpraca z ważnymi krajowymi zainteresowanymi podmiotami praz wspólne przedsięwzięcia na krajowym lub regionalnym szczeblu. Dobrowolne inicjatywy CSR opiera się na dobrowolnych inicjatywach, a takie praktyki nie mogą być narzucane MŚP w drodze wymagań prawnych. Istnieje wiele stowarzyszeń biznesowych, które rozwinęły dobrowolne inicjatywy, których celem jest pomoc członkom w celu zwiększenia ich społecznej odpowiedzialności, jak kodeksy postępowania, zalecenia i wytyczne. MŚP powinno określić czy dana inicjatywa pomoże mu zastosować CSR. Istnieją różne czynniki, które pomagają ustalić czy uczestniczyć w takiej inicjatywie: zgodność z zasadami CSR renoma stowarzyszenia które rozwija inicjatywę możliwość przyłączenia się do niej. Przykłady takich inicjatyw: Podręcznik Użytkownika NORMAPME dla europejskich MŚP dotyczący ISO Strona 13 z 14

14 Przewodnik CSR opracowany przez CGPME, CGPME to Konfederacja Generalna Małych i Średnich Przedsiębiorstw (Confédération Générale des Petites et Moyennes Entreprises), zobacz: (po fracusku, ) Kodeks Postępowania ZVEI. ZVEI to Niemieckie Stowarzyszenie Producentów Urządzeń Elektrycznych i Elektronicznych; Kodeks dostępny jest w wielu językach pod adresem: (po niemiecku ) CSR Niemcy: forum BDA (Niemieckie Organizacje Pracodawców), BDI (Federacja Niemieckiego Przemysłu), DIHK (Niemiecka Izba Przemysłowo-Handlowa) i ZDH (Niemiecka Konfederacja Rzemiosła i Małych Przedsiębiorstw), gdzie przedstawiane są i wymieniane praktyki firm w zakresie CSR, dostępne pod adresem (po niemiecku ). Zachęcamy do zapoznania się z dalszymi przykładami działań MŚP w obszarze CSR na stronie NORMAPME. Niniejszy podręcznik jest dostępny w języku angielskim, francuskim, niemieckim, włoskim i hiszpańskim pod adresem Podręcznik Użytkownika NORMAPME dla europejskich MŚP dotyczący ISO Strona 14 z 14