Znaczenie megainstytucji finansowych w świetle ryzyka systemowego
|
|
- Teodor Marszałek
- 2 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Julita Majczyk Znaczenie megainstytucji finansowych w świetle ryzyka systemowego Wstęp Kryzys ujawnił poważne braki w możliwościach dokonania analizy kondycji instytucji finansowych i rynków na poziomie już sektorowym. Okazało się, że organy ostrożnościowe nie dysponują wystarczającymi informacjami, by na czas zidentyfikować i zapobiec jego pierwszym zwiastunom. Stąd, w okresie globalnych rynków i globalnych megainstytucji finansowych o znaczeniu systemowym, celem priorytetowym stała się potrzeba, poza opracowaniem jednolitych ram określających ryzyko, ścisłej współpracy i koordynacji działań z naciskiem na współpracę międzynarodową. Współpraca między Radą Stabilności Finansowej (Financial Stability Board), Komitetem Bazylejskim (Basel Committee on Banking Supervision), Komitetem ds. Globalnego Systemu Finansowego (Committee on the Global Financial System), Komitetem ds. Systemów Płatności i Rozrachunku (Committee on Payment and Settlement Systems), Międzynarodową Organizacją Komisji Papierów Wartościowych (International Organization of Securities Commissions) i Międzynarodowym Stowarzyszeniem Nadzorów Ubezpieczeniowych (International Association of Insurance Supervisors) ma na celu zidentyfikowanie globalnych megainstytucji o znaczeniu systemowym a w związku z tym ograniczenie samego ryzyka systemowego. Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza instytucji finansowych w kontekście ryzyka systemu finansowego. Praca ma na celu wskazać kryteria i kategorie tych uważanych za systemowo ważne. Stąd dokonano przeglądu literatury przedmiotu. Do badania wykorzystano dokumenty źródłowe w postaci raportów, decyzji i wniosków, dotyczące podjętych działań prewencyjnych publikowanych przez organy międzynarodowe w okresie Mgr, Katedra Systemów Zarządzania, Wydział Zarządzania, Uniwersytet Warszawski, ul. Szturmowa 1/ Warszawa
2 496 Julita Majczyk 1. Charakterystyka ryzyka systemowego w okresie pokryzysowym Do rozproszenia ryzyka systemowego na znacznie większy obszar przyczyniła się w głównym stopniu globalizacja finansowa, która pozwoliła instytucjom i rynkom finansowym na prowadzenie działalności o zasięgu ponadnarodowym. Znaczący udział odegrały przede wszystkim innowacje finansowe, sekurytyzacja oraz instrumenty pochodne, które umożliwiły transfer ryzyka pomiędzy podmioty finansowe, jak i niefinansowe. Głównymi problemami, przed którymi stanęły organy odpowiedzialne za zaprowadzenie nadzoru ostrożnościowego, była skomplikowana struktura derywatów i brak odpowiedniej przejrzystości sprawozdania z sytuacji finansowej na koniec okresu, co powodowało trudności w wyznaczeniem właściwego poziomu ekspozycji na ryzyko podmiotów gospodarczych. Istotną rolę odegrały również operacje ujmowane w formie działalności pozabilansowej. Brak przejrzystości instrumentów finansowych, operacje inwestorów często ukierunkowane wyłącznie na wynik, niedostatecznie kontrolowana działalność podmiotów gospodarczych, doprowadziły do kryzysu finansowego W wielu krajach regulacje zniesiono do minimum, rynki nie były wyposażone w odpowiednio rozwiniętą infrastrukturę finansową, bankom umożliwono prowadzenie hojnej polityki kredytowej, a monitorowanie działań instytucji finansowych było oparte na niekompletnej dokumentacji, gdyż instytucje parabankowe nie podlegały szczególnym regulacjom prawnym. Ostatni kryzys unaocznił również kluczową rolę stabilności finansowej w funkcjonowaniu nie tylko systemu finansowego, ale i całej gospodarki. Otóż, znaczenie globalnej stabilności gospodarczej wzrasta wraz z liczbą międzynarodowych instytucji finansowych, instytucji o znaczeniu systemowym. Należą do nich między innymi megabanki, które w dużym stopniu odpowiadają za rozprzestrzenianie szoków w obrębie systemu finansowego, jak i całej gospodarki. Na skutek szoków bądź wstrząsów, utraty bezpieczeństwa obrotu gospodarczego, będących konsekwencją ataku terrorystycznego, nieprawidłowości w funkcjonowaniu znaczącej instytucji finansowej czy utraty pozytywnego nastawienia uczestników do sytuacji panującej na rynkach finansowych, może dojść do zachwiania systemu finansowego, czyli zmaterializowania ryzyka systemowego [Solarz, 2008, s. 12]. Kryzys finansowy ma charakter systemowy, gdy kilka banków upada jed-
3 Znaczenie megainstytucji finansowych w świetle ryzyka systemowego 497 nocześnie lub gdy upadek jednego banku pociąga za sobą kolejne (efekt zarażania). Stąd ryzyko systemowe to wspólne niepowodzenia grupy banków wynikającego z dodatnio skorelowanych stóp zwrotu z aktywów ujętych w operacjach bilansowych tych podmiotów [Acharya, 2009, s. 225]. Z kolei międzynarodowe organizacje finansowe, Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Rada Stabilności finansowej i Bank Rozrachunków Międzynarodowych, przyjęły wspólną definicję, tłumacząc, że ryzyko systemowe jest ryzykiem zaburzeń w obszarze usług finansowych (będących rezultatem uszkodzenia części bądź całości systemu finansowego) o tak negatywnych oddziaływaniach tych zaburzeń, że można się spodziewać pogorszenia warunków realnej sfery gospodarki [FSB i inni, 2009, s. 2]. Wyróżnia się trzy kategorie ryzyka systemowego. Pierwsza, odnosi się do wstrząsu o tak dużej sile oddziaływania, że towarzyszące mu na wielką skalę negatywne skutki zauważalne są niemal w całej gospodarce krajowej w sektorze bankowym, finansowym albo w całym systemie ekonomicznym. Drugi rodzaj ryzyka systemowego ma miejsce na poziomie mikro. Zarażenie przyjmuje formę reakcji łańcuchowej następstwa danego zjawiska w niezmiernie krótkim czasie zaczynają przemieszczać się z jednej jednostki do drugiej połączonych na przykład pożyczkami na rynku międzybankowym. Z czasem staje się to o tyle niebezpieczne, że ryzyko systemowe obejmujące początkowo instytucje niewypłacalne zaczyna zagrażać tym wypłacalnym, nie dając możliwości zabezpieczenia rynków. Trzecia kategoria obejmuje ryzyko systemowe, którego źródło upatruje się w szoku pochodzenia egzogenicznego (wzrost kosztów energii wskutek wojny, głód wywołany niewielkimi zbiorami), jednak tu rozwija się ono bez względu na stopień współzależności elementów systemu finansowego. Wystarczy, że wzrośnie niepewność uczestników rynku do jego sprawnego funkcjonowania, choćby na skutek defraudacji, korupcji, plotki, zmian na arenie politycznej czy upadku ważnej systemowo instytucji, a panika zaczyna obejmować jednostki sprawne, ale podatne na podobne skutki [Kaufmann, Scott, 2003, s ]. Globalizacja finansowa spowodowała, że ryzyko systemowe swoim zasięgiem nie ogranicza się jedynie do konkretnego regionu bądź pojedynczego państwa, ale obejmuje znacznie większe obszary niekoniecznie sąsiadujące czy zbliżone pod względem gospodarczym, społecznym lub kulturowym. Zdaniem Niemieckiej Rady Doradców ds.
4 498 Julita Majczyk Zmian Globalnych [WBGU, 2000, s. 57] przy charakterystyce tego ryzyka powinno się przede wszystkim uwzględnić: prawdopodobieństwo wystąpienia sytuacji kryzysowej, skalę strat wycenić straty produkcyjne, liczbę wypadków, straty w ludziach, stopień pewności wystąpienia dwóch wyżej wymienionych czynników, geograficzne rozproszenie skutków zjawiska, trwałość czas występowania potencjalnych strat, stopień nieodwracalności zaistniałych skutków jeśli jest niski to opisuje możliwości powrotu do danego stanu rzeczy sprzed momentu zaistniałej szkody, np. przywrócenie zaufania publicznego do systemu bankowego, problem wycofywania depozytów, efekt opóźnienia czas potrzebny do ujawnienia się efektów danego zdarzenia, choćby skutki rosnącej podaży i popytu na kredyty subprime przy pogorszającej się jakości oferowanego produktu, rolowanie kredytów, efekt mobilizacji rozumiany jako naruszenie wartości i interesów indywidualnych, społecznych bądź kulturalnych, które prowadzą do reakcji zwrotnych grup odczuwających skutki danego zdarzenia. Na podstawie tych ośmiu kryteriów wyznaczono sześć różnych klas ryzyka systemowego (zobacz tablica 1). Rodzaj ryzyka, który najlepiej charakteryzuje minione wydarzenia i którego skutki odczuwa się do dzisiaj, określa się ryzykiem trojańskiej królewny Kasandry [WBGU, 2000, s. 60]. Opisuje sytuację, w przypadku której prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia i skala strat są znane, jednak z uwagi na bliżej nieokreślony termin jego zmaterializowania, nie podejmuje się odpowiednich działań, by ryzyku zapobiec. W odniesieniu do kryzysu , prawdopodobieństwo wystąpienia załamania cen na rynku nieruchomości było wysokie, ale zdaniem wielu specjalistów oddalone w czasie. Co więcej, powszechna deregulacja rynków finansowych w dużym stopniu uniemożliwiła szybkie i skuteczne łagodzenie konsekwencji zaburzeń na rynkach, stąd poniesione straty są wysokie.
5 Znaczenie megainstytucji finansowych w świetle ryzyka systemowego 499 Tablica1. Klasyfikacja ryzyka systemowego Klasa ryzyka Prawdopodobieństwo Skala strat Inne cechy wystąpienia zdarzenia Damokles Niskie Duża Cyklop Niepewne Duża Pytia Niepewne Niepewna Pandora Niepewne Niepewna Wysoka trwałość Kasandra Wysokie Duża Oddalenie konsekwencji w czasie Meduza Niskie Mała Istotna reakcja zwrotna Źródło: Opracowanie własne na podstawie WBGU, 2000, s Kontrola ryzyka systemowego nie należy do najłatwiejszych, głównie z powodu innowacji technologicznych i niekontrolowanych ale szybkich przepływów kapitałów. Mimo to występują czynniki, które pozwalają na jego wcześniejsze rozpoznanie. Ryzyko systemowe, które zaburza stabilność systemu finansowego, poprzedzają boom kredytowy, wysoka dźwignia finansowa, uzależnione od siebie strategie inwestycyjne czy sprzeczne informacje napływające z rynku [Sławiński, 2009, s. 33]. Pomimo sygnałów ostrzegawczych pewne symptomy ryzyka zwiastujące kryzys były niedostrzegalne na stabilnych rynkach, przez co z większą siłą wywołały negatywne skutki w okresie zaburzeń gospodarczych. Problem tkwi w niejednoznacznej definicji ryzyka systemowego. Z kolei zróżnicowane definicje prowadzą do stosowania zróżnicowanych modeli pomiaru tego ryzyka, co jest kolejnym utrudnieniem. Uniemożliwia to porównywanie otrzymywanych wyników na poziomie globalnym. Kolejną przeszkodę w efektywnym kontrolowaniu stanowił brak przejrzystości informacji dotyczących wyceny instrumentów finansowych, negocjowanych kontraktów i prowadzonych działań operacyjnych przez dany podmiot finansowy. Brak transparentności danych finansowych doprowadził do utrudnionego i często nienależycie sprawowanego nadzoru nad przeprowadzanymi transakcjami. Otóż nie tylko kadra zarządzająca, menedżerowie, ale i rządy poszczególnych krajów godziły się na wysoko lewarowane operacje i nadto ryzykowne przedsięwzięcia. Kanałem rozprzestrzeniania ryzyka systemowego była także dywersyfikacja oferty produktów finansowych. Kryzys pokazał, że wprowadzenie derywatów kredytowych i szerokie zastosowanie se-
6 500 Julita Majczyk kurytyzacji przyczyniło się do skumulowania ryzyka systemowego w samym centrum finansowym. Przyczyną wystąpienia tego zagrożenia był powszechny brak obowiązku sporządzania sprawozdawania z działalności w zakresie derywatów kredytowych (za wyjątkiem Stanów Zjednoczonych), duży udział obrotu derywatami ryzyka kredytowego w działalności banków, zwiększona ekspozycja na ryzyko u inwestorów na tym rynku i niedostateczna płynność instrumentów sekurytyzowanych. Poza wymienionymi źródłami należy wymienić także udział agencji ratingowych, których rekomendacje nie zawsze były adekwatne do rzeczywistej wartości instrumentów finansowych czy ocenianych podmiotów. 1. Instytucje finansowe o znaczeniu systemowym Działania ostrożnościowe na szeroko zakrojoną skalę mają na celu identyfikowanie poziomu i eliminowanie ryzyka wynikającego z rosnącej współzależności systemowo ważnych megainstytucji finansowych (Systemically Important Financial Institutions), które zyskały na znaczeniu poprzez rozrastanie się na skutek procesów fuzji i przejęć [Goldstein, Véron, 2011, s. 7]. Zmiany mają umożliwić skuteczne zarządzanie kryzysowe, działania naprawcze bądź likwidacyjne megainstytycji a to wszystko ma być realizowane w oparciu o współpracę międzynarodową i wymianę informacji między regulatorami rynku [BIS, 2010, s. 8]. Jedną z wielu charakterystycznych cech globalnych megainstytucji finansowych jest wielkość tych instytucji mierzona wielkością aktywów, kapitalizacją lub obrotami. Rada Stabilności Finansowej i Bank Rozrachunków Międzynarodowych we współpracy z Międzynarodowym Funduszem Walutowym, które podjęły się identyfikacji instytucji finansowych o znaczeniu systemowym, zaznaczyły, że badań nad ryzykiem systemowym nie powinno się ograniczać jedynie do pośredników finansowych, ale i do rynków oraz infrastruktury, systemów płatności czy systemów rozliczeniowych, które mogą pełnić istotną systemowo rolę na poziomie lokalnym, narodowym bądź międzynarodowym, w systemie finansowym lub całej gospodarce [FSB i inni, 2009, s. 2]. Pośród rynków największe ryzyko generują rynki akcji, międzybankowy rynek pieniężny, rynek walutowy i papierów dłużnych. O tym jak bardzo rynki są ważne systemowo, decydują instytucje finansowe, które w nim funkcjonują, oraz poziom rozwoju infrastruktury finansowej. Wzajemne powiązania między różnymi rynkami wiążą się z uza-
7 Znaczenie megainstytucji finansowych w świetle ryzyka systemowego 501 leżnieniem jednych od drugich a wielkość danego rynku determinuje potencjalne koszty ekonomiczne w przypadku jego niestabilności [FSB i inni, 2009, s. 3]. Destabilizująco na rynki oraz instytucje finansowe wpływał również interwencjonizm państwowy i implementowane regulacje (błędna alokacja zasobów, polityka podporządkowania działań konkretnym grupom interesów) odnośnie konglomeratów finansowych, rajów podatkowych, niewłaściwego procesu umiędzynarodowienia sektora bankowego czy innowacji finansowych [Solarz, 2008, s. 115]. Systemowo ważne mogą być również podmioty finansowe, które pełnią rolę pośredników kredytowych, proponują zróżnicowane programy oszczędnościowe, oferują usługi płatnicze i zarządzanie ryzykiem, koordynują działania rynku wtórnego i pierwotnego. Brane pod uwagę osobno mogą znaczyć niewiele w przeciwieństwie do ogromnych strat, jakie mogą wywołać razem, jednocześnie ulegając zaburzeniu. Istotnym jest również fakt, że część podmiotów finansowych jest nie do zastąpienia ich systemowy charakter wynika z tego, że problemy zaistaniałe w organizacjach prowadzących choćby działalność rozrachunkową bądź rozliczeniową znacząco wpływa na sytuację w systemie finansowym, gdyż brakuje instytucji, które mogłyby stymulować sytuację zastępując je w działaniach [FSB i inni, 2009, s. 2] Kategorie instytucji finansowych systemowo ważnych Miara rozproszenia potencjalnego ryzyka, które te instytucje finansowe generują, dzieli je na te, które powodują zaburzenia w podmiotach trzecich, oraz te, których problemy finansowe są skorelowane dodatnio z trudnościami zachodzącymi w innych finansowych instytucjach. Biorąc pod uwagę kanały rozprzestrzeniania zaburzeń, wyróżnia się cztery poziomy podmiotów finansowych [Brunnermeier, 2009, rdz. 3]. Kategoria 1 Instytucje finansowe uważane za SIFIs głównie na podstawie wielkości są klasycznym przykładem doktryny za duże by upaść i źródłem rozszerzania się ryzyka w systemie. Przez wzgląd na koncentrację działalności, gdzie podmiot uważany za dominujący na danym rynku cechuje wysoki stopień powiązania go z innymi instytucjami, rząd, by zapobiec ewentualnemu zjawisku zarażania, stara się w pełni nadzorować tę kategorię poprzez regulacje ostrożnościowe zarówno na poziomie mikro jak i makro. Kategoria 2
8 502 Julita Majczyk Traktowane pojedynczo uważane za małe i nieistotne, analizowane w ujęciu grupy ważne systemowo ze względu na dodatni stopień korelacji ekspozycji na ryzyko problem zbyt wielu by pozwolić im upaść. Innym czynnikiem przesądzającym o przynależności do tej kategorii mogą być warunki otoczenia, systuacja ekonomiczna, w której podmioty aktualnie prowadzą działalność i dokonują transakcji. By zapobiec ryzyku systemowemu podkreśla się tu istotność regulacji ostrożnościowych ujednoliconych na poziomie makro oraz pojedyncze regulacje na poziomie mikro. Przykładem ilustrującym podmiot istotny w rozumieniu grupy mogą być lewarowane fundusze hedgingowe. Kategoria 3 Duże i złożone instytucje finansowe, które co do zasady nie są podmiotami wysoko lewarowanymi (firmy ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne), uważane za nieistotne systemowo. Jednak zakłócenia działalności na skutek zaburzeń wewnętrznych lub zewnętrznych, bądź upadłość, mogą mieć istotny ekonomicznie wpływ na gospodarki regionalne. Stąd zwraca się tu szczególną uwagę na regulacje ostrożnościowe o podłożu regionalnym. Kategoria 4 Małe podmioty o niewielkich aktywach i wąsko zakrojonej aktywności finansowej. W tym przypadku regulacje powinny odnosić się do postępowania w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej. Miara rozproszenia potencjalnego ryzyka powinna decydować o tym czy instytucja wymaga regulacji ostrożnościowych na poziomie makro (poziom 1. i 2.), czy też nie (poziom 3. i 4.), oraz o tym w jakim stopniu podmiot powinien dysponować kapitałem rezerwowym na wypadek nagłego załamania bądź gwałtownych fluktuacji cen na rynku. Zgodnie z zaleceniami Banku Rozrachunków Międzynarodowych banki uważane za SIFI mają podwyższone wymogi kapitałowe w porównaniu do regulacji Bazylei III Kryteria instytucji finansowych o znaczeniu systemowym W toku badań nad instytucjami ważnymi dla globalnego systemu finansowego kryterium wielkości instytucji ustąpiło miejsca wzajemnym powiązaniom podmiotów, wielkości dźwignii finansowej stosowanej przed dany podmiot oraz zróżnicowanemu okresowi zapadalności aktywów i pasywów [FSB i inni, 2009, s. 5]. Federal Reserve Bank of Cleveland wymienia z kolei takie czynniki jak zarażanie (contagion), korelacja (correlation), koncentracja (concentration) i kontekst (conditions)
9 Znaczenie megainstytucji finansowych w świetle ryzyka systemowego 503 [Thomson, 2009, s. 2-5]. Z kolei Komitet Bazylejski podjął się stworzenia dla megainstytucji ram opartych na dopłatach kapitału, kapitale rezerwowym i dofinansowaniu długów. Opracował również jakościowe i ilościowe wskaźniki, które miałyby określić jak bardzo istotne systemowo są wybrane banki w ujęciu globalnym. Tym samym wyróżniono pięć kryteriów, na podstawie których Rada Stabilności Finansowej opublikowała listę 29 banków systemowo ważnych. O tym, że z próby 73 banków wybrano 29, zadecydowała wielkość podmiotów, powiązania międzynarodowe z innymi podmiotami, stopień substutycyjności usług/ infrastruktury finansowej dla tych usług, aktywność podmiotu na poziomie globalnym i jego złożoność [BIS, 2011, s. 4-10]. Wszystkie kryteria są sobie równe i o wadze 20% każde. Wybrane wskaźniki są odpowiedzią na trzy klasyczne przypadki instytucji finansowych, które decydenci starali się za wszelką cenę uratować z obawy przed konsekwencjami omawianego ryzyka systemowego. Wymienia się podmioty: za duże by upaść, zbyt liczne by pozwolić im upaść, zbyt powiązane transakcyjnie z innymi by dać im upaść. Należy zwrócić uwagę, że korelacja pomiędzy różnymi instytucjami doprowadziła do świadomej pokusy nadużycia i owczego pędu w przypadku nadmiernego angażowania w sekurytyzację papierów wartościowych opartych na rynku nieruchomości subprime społeczeństwo było świadome faktu, że rządzący będą mniej skłonni do przyjęcia informacji o upadłości danego podmiotu, jeśli wpłynęłoby to na dekapitalizację innych instytucji w tym samym momencie. Jeśli firmy o znacznym udziale w rynku napotykają problemy finansowe, mogą zakłócić bądź całkowicie zamrozić rynek, na którym działają. Aspekt koncentracji traci na znaczeniu w przypadku, gdy transakcje, operacje finansowe instytucji finansowej o złej kondycji finansowej, mogą być szybko przejęte lub zastąpione na przykład przez podmiot dopiero wchodzący na rynek. Jednak istnieją sytuacje, gdzie regulatorzy rynku są powściągliwi w ogłoszeniu upadłości zagrożonej instytucji obliczu danej sytuacji ekonomicznej, bez względu na to jak dany podmiot jest postrzegany w normalnej sytuacji (kontekst). Przykładem może być interwencja mająca na celu pomoc w organizacji przejęcia Bear Sterns przez JP Morgan Chase w Otóż sam bank był najmniejszym z głównych banków inwestycyjnych na terenie Stanów zjednoczonych, ale wykazywał wysoki stopień powiązań z innymi podmiotami finansowymi. Ryzyko syste-
10 504 Julita Majczyk mowe, które mogło wywołać bankructwo Bear Stearns, rozpatruje się w kontekście ryzyka kontrahenta. Będąc głównym podmiotem na rynku repo, bankructwo tego banku oznaczałoby, że fundusze rynku pieniężnego zamiast pieniędzy otrzymałyby zabezpieczenie Bear Stearns. Natomiast przy braku możliwości upłynnienia tego zabezpieczenia, fundusze rozpoczęłyby wycofanie kapitału z rynku, doprowadzając do runu na system finansowy [Acharya, Richardson, 2009, s. 297]. Powyższy zbiór kryteriów może wskazywać na potencjalne negatywne skutki ryzyka systemowego zakrojone na szeroką skalę występujące w systemie finansowym i sferze realnej gospodarki, aczkolwiek niekoniecznie musi być uznawany za jedyny wyznacznik SIFIs, gdyż te kryteria mogą być uwarunkowane przede wszystkim sytuacją ekonomiczną badanego obszaru, regulacjami, infrastrukturą finansową systemu finansowego czy czynnikami wewnętrznymi cechującymi pojedynczy kraj, region, organizację polityczno-gospodarczą. Z tego powodu Komitet Bazylejski poza głównymi kryteriami ustalił dodatkowe wskaźniki, które mają ułatwić identyfikację kolejnych instytucji systemowo ważnych, m.in. przychody brutto lub netto, kapitalizację rynku akcji w przypadku kryterium wielkości czy liczbę jurysdykcji w przypadku złożonej działalności banku [BIS, 2011, s. 12]. 2. Kwestia jawności megainstytucji finansowych W listopadzie 2011 Rada Stabilności Finansowej zadecydowała o ujawnieniu listy, na której znajdowało się 29 banków istotnych systemowo [FSB, 2011]. Do tego czasu kwestię jawności podobnej listy poruszano na łamach wielu czasopism, gazet i konferencji. Co prawda doszukiwano się pojedynczych banków czy towarzystw ubezpieczeniowych uważanych za systemowo ważne, jednak brak było oficjalnego potwierdzenia. Jedni optowali za powszechną jawnością listy, inni byli zdecydowanymi jej przeciwnikami. J.M. Ackermann SIFIs uważa za podmioty dynamiczne w odniesieniu do swoich atrybutów, dlatego stwierdza, że lista może odwrócić uwagę decydentów i regulatorów rynku od instytucji, które się na niej nie znajdują, a które w pewnym okresie czasu mogłyby w sposób istotny zagrozić funkcjonowaniu systemu finansowemu [Ackermann, 2011]. Co więcej, sugerowano, że część instytucji będzie dążyć do tego, by na tej liście się znaleźć, ponieważ uważa się, że podmiotom uważanym za duże by mogły upaść będzie udzielać się kapitału na preferencyjnych
11 Znaczenie megainstytucji finansowych w świetle ryzyka systemowego 505 warunkach czy nadawać im wyższego ratingu w porównaniu do mniejszych podmiotów, co powodowane jest głównie świadomością interwencji rządu i wsparcia finansowego w przypadku ich dysfunkcji [Goldstein, Véron, 2011, s. 20]. Z drugiej strony zakłada się, że banki znajdujące się na takiej liście, byłyby ściśle regulowane i podlegałyby ciągłej obserwacji ze strony organów państwowych. Również rynki dokonywałyby ciągłej ich rewizji na podstawie publikowanych zmian w strukturze kapitałowej, pozycji bilansowych. Zatem, publikowanie listy SIFIs, przy uwzględnieniu metodologii jej sporządzania, kryteriów wyboru, prognoz co do ewentualnego pojawienia się/ usunięcia z listy, wymusiłyby efektywniejszą ich kontrolę. Tym samym powinno to ograniczyć partycypację podatników w finansowaniu akcji ratunkowej niedołężnych instytucji [Thomson, 2009, s ]. Podobną listę do tej oficjalnej ujawnionej przez RSF opublikowano w listopadzie 2009 roku [Jenkins, Davis, 2009]. Obok 24 banków znajdowało się sześć firm ubezpieczeniowych. Aczkolwiek metodologia utworzenia tego zestawienia nie została podana, to 19 banków na obu listach się powtarza. Czy kryteria na podstawie, której tworzy się taką listę, korespondują jednak z regulacjami poszczególnych krajów? Lista z 4 listopada 2011 roku uwzględnia jedynie siedem podmiotów w grupie banków amerykańskich, tymczasem reforma Wall Street i ustawa ochrony konsumenta (Dodd-Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act) za systemowo ważne, będące w stanie zachwiać stabilność systemu finansowego Stanów Zjednoczonych, uważa każdy bank i niebankową instytucję finansową mające skonsolidowane aktywa o wartości co najmniej 50 miliardów dolarów. Wówczas wymaga się od podobnego podmiotu raportów na temat jego kondycji finansowej, modeli kontroli ryzyka (m. in. finansowego, operacyjnego) czy scenariuszy wpływu tej instytucji na stabilność systemu finansowego USA w przypadku dysfunkcji tego podmiotu [An Act, 2010, s. 31]. Wobec takiego postrzegania SIFI przez Akt lista RSF powinna ujmować 32 banki według danych statystycznych Fedu sporządzonych na 30. września 2011 roku. Biorąc po uwagę metodologię działań, należałoby rozpatrzeć kwestię częstotliwości przeprowadzania analiz danych statystycznych. Rada Stabilności Finansowej poinformowała, że lista zawierająca globalne instytucje finansowe systemowo ważne, którą dotychczas tworzą wyłącznie megabanki, będzie aktualizowana każdego listopada. Należałoby się zastanowić czy interwał roczny nie jest za długi, gdyż w sytuacji
12 506 Julita Majczyk innowacji i zaawansowanej inżynierii finansowej, zmiany na wynikach bilansowych podlegają znacznym fluktuacjom. Biorąc pod uwagę wydarzenia minionego kryzysu, decydenci powinni rozważyć także sens zastosowania krótszych interwałów (półrocznych, kwartalnych) z jednej strony pozwoliłoby to na zebranie danych z rynku i wygenerowanie w miarę efektywnych prognoz, z drugiej organy nadzorujące dysponowałyby czasem na reakcję w przypadku pojawienia się konkretnych symptomów nakreślających możliwą dysfunkcję w aktywności podmiotu finansowego. Zakończenie Ryzyko systemowe, znane również jako ryzyko systemu finansowego, jest o tyle niebezpieczne, że decydenci i organy nadzorcze podmiotów gospodarczych, nie są w stanie określić charakteru i skali potencjalnych skutków jego wystąpienia. W końcu spodziewano się wystąpienia kryzysu na rynku nieruchomości w Stanach Zjednoczonych, jednak nie brano pod uwagę krystalizacji kryzysu bankowego, a co dopiero globalnego kryzysu finansowego. Co prawda specjaliści ze świata finansów przewidywali zagrożenie dekoniunktury w gospodarce światowej, część z nich ostrzegała przed zagrożeniem związanym z zaawansowaną inżynierią finansową i brakiem odpowiednich kompetencji osób, które starały się korzystać z innowacyjnych produktów, jednak te sygnały ignorowano dopóki upadek jednego banku doprowadził do załamania krajowego systemu finansowego o globalnych reperkusjach. Analizowane czynniki, będące źródłem ryzyka systemowego, jak i kanały, którymi się ono rozprzestrzenia, ukazują, że różne aspekty infrastruktury systemu finansowego i przemiany zachodzące na rynkach kapitałowych i pieniężnych są od siebie silnie uzależnione. Regulacje powinny stać się remedium na to, z czym rynek sam nie jest w stanie sobie poradzić, oraz niwelować słabe punkty rynków finansowych, powstające w okresie nasilonego procesu globalizacji i innowacji. Tym samym nieoceniona jest dalsza współpraca instytucji międzynarodowych odpowiedzialnych za opracowywanie globalnych norm i regulacji. Należy się jednak zastanowić na ile podjęte kroki uważa się za wystarczające, by zapobiec kolejnym kryzysom systemowym. Należy także rozważyć czy upublicznianie instytucji systemowo ważnych nie odwróci uwagi od podmiotów mniejszych ale będących w stanie zakłócić działanie systemu finansowego poprzez wzajemne zależności czy podobny profil działalności.
13 Znaczenie megainstytucji finansowych w świetle ryzyka systemowego 507 Literatura 1. Acharya V.V. (2009), A Theory of Systemic Risk and Design of Prudential Bank Regulation, Journal of Financial Stability Vol. 5/3. 2. Acharya V.V., M. Richardson (2009), Restoring Financial Stability. How to Repair a Failed System, Wiley Finance, New Jersey. 3. Ackermann J.M. (2011), UPDATE 2-Systemic banks too hard to define lobby chairman, 23 marzec 2011, 03/23/deutschebank-sifis-idUSLDE72M24P ?pageNumber=1, dostęp dnia An Act to Promote the Financial Stability of the United States by Improving Accountability and Transparency in the Financial System, to End Too Big to Fail, to Protect the American Taxpayer by Ending Bailouts, to Protect Consumers from Abusive Financial Services Practices, and for Other Purposes, Pub.L ,H.R BIS (2010), The Basel Committee s Response to the Financial Crisis: Report to the G20, Basel Committee on Banking Supervision, Basel, BIS (2011), Global systemically important banks: assessment methodology and the additional loss absorbency requirement. Rules text, Basel Committee on Banking Supervision, Basel, November Brunnermeier M., et. al. (2009), The Fundamental Principles of Financial Regulation. Geneva Reports on the World Economy 11, International Center for Monetary and Banking Studies, Geneva. 8. Fed (2011), Large Commercial Banks, The Federal Reserve Board, Washington, September 30, 2011, releases/lbr/ /default.htm, dostęp dnia FSB (2011), Policy Measures to Address Systemically Important Financial Institutions, Financial Stability Board, Basel, November FSB, IMF, BIS (2009), Guidance to Assess the Systemic Importance of Financial Institutions, Markets and Instruments: Initial Considerations. Report to G20 Finance Ministers and Governors, Financial Stability Board, International Monetary Fund, Bank for International Settlements, October Goldstein M., N. Véron (2011), Too Big to Fail: The Transatlantic Debate, Working Paper Series No. WP Jenkins S., S.J. Davis (2009), Thirty financial groups on systemic risk list, Finacial Times, November 2009, 80e0da-dd4e-11de-ad feabdc0.html#axzz1JE16NXAI, dostęp dnia
14 508 Julita Majczyk 13. Kaufman G.G., K.E. Scott (2003) What Is Systemic Risk, and Do Bank Regulators Retard or Contribute to It?, The Independent Review Vol. VII, No Sławiński A. (2009), Przyczyny globalnego kryzysu bankowego, w: Nauki społeczne wobec kryzysu na rynkach finansowych (2009), Kolegium Ekonomiczno-Społecznego SGH, Warszawa. 15. Solarz J.K. (2008), Zarządzanie Ryzykiem Systemu Finansowego, WN PWN, Warszawa. 16. Thomson J.B. (2009), On Systemically Important Financial Institutions and Progressive Systemic Mitigation, Policy Discussion Paper No. 27, August WBGU (2000), World in Transition. Strategies for Managing Global Environmental Risks. Annual Report 1998, German Advisory Council on Global Change, Berlin. Streszczenie Celem pracy jest pokazanie roli ryzyka systemowego na globalnym rynku finansowym. Na podstawie analizy literatury przedmiotu pokazano czym jest ryzyko systemowe i jakie mogą być konsekwencje jego wystąpienia. Praca bada również potencjalne skutki ryzyka kreowanego przez megainstytucje finansowe o znaczeniu systemowym. Rozważania dotyczą kategorii tych instytucji oraz kryteriów, na podstawie których podmioty finansowe zaliczane są do tych systemowo ważnych. Niniejszą pracę kończy dyskusja na temat wpływu ujawnienia tożsamości banków systemowo ważnych na globalny system finansowy. Słowa kluczowe G-SIFI, kryzys, ryzyko A hidden secret of the systemically important financial institutions and ignored Cassandra s prophetic warning (Summary) The aim of the paper is to examine impact of systemic risk on global financial market. The literature analysis shows the nature of systemic risk and its possible consequences. It explains also the potential effects of risk emerging from the systemically important financial institutions. The paper discusses particular categories of such institutions and an assessment methodology for systemic importance. The paper concludes with a discussion on the impact of the published list of global systemically important banks to the global financial system. Keywords G-SIFI, crisis, risk
Kredytowe instrumenty a stabilność finansowa
Monografie i Opracowania 563 Paweł Niedziółka Kredytowe instrumenty a stabilność finansowa Warszawa 2009 Szkoła Główna Handlowa w Warszawie OFICYNA WYDAWNICZA Spis treści Indeks skrótów nazw własnych używanych
Rola instytucji bankowych w destabilizacji systemu finansowego
Rola instytucji bankowych w destabilizacji systemu finansowego Aleksandra Szunke Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach Katedra Bankowości i Rynków Finansowych aleksandra.szunke@ue.katowice.pl Plan wystąpienia
SPIS TREŚCI. Rozdział 1. Współczesna bankowość komercyjna 12. Rozdział 2. Modele organizacji działalności banków komercyjnych 36
SPIS TREŚCI Część I. Organizacja i strategie działalności banków komercyjnych Rozdział 1. Współczesna bankowość komercyjna 12 1.1. Pojęcie i cechy... 13 1.2. Determinanty rozwoju współczesnych banków komercyjnych...
Bezpieczeństwo biznesu - Wykład 8
Wykład 8. Ryzyko bankowe Pojęcie ryzyka bankowego i jego rodzaje. Ryzyko zagrożenie nieosiągniecia zamierzonych celów Przyczyny wzrostu ryzyka w działalności bankowej. Gospodarcze : wzrost, inflacja, budżet,
SPRAWOZDANIE Z ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ DOMU MAKLERSKIEGO PRICEWATERHOUSECOOPERS SECURITIES SPÓŁKA AKCYJNA
SPRAWOZDANIE Z ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ DOMU MAKLERSKIEGO PRICEWATERHOUSECOOPERS SECURITIES SPÓŁKA AKCYJNA ZA OKRES OD 1 STYCZNIA 2012 r. DO 31 GRUDNIA 2012 r. PricewaterhouseCoopers Securities S.A., Al.
Z. Pozsar i in.: pośrednictwo finansowe, które jest związane z dokonywaniem transformacji terminów zapadalności oraz płynności bez jednoczesnego
Shadow banking. Z. Pozsar i in.: pośrednictwo finansowe, które jest związane z dokonywaniem transformacji terminów zapadalności oraz płynności bez jednoczesnego dostępu do środków banku centralnego lub
UNIA BANKOWA GDZIE JESTEŚMY
UNIA BANKOWA GDZIE JESTEŚMY KOMENTARZ SEMINARIUM WARSZAWA, 9 KWIETNIA 2015 Stefan Kawalec Prezes Zarządu Dlaczego Unia Bankowa? Unia Bankowa stanowi kontynuację prowadzonego od lat 90. XX w. procesu integracji
Budowa i odbudowa zaufania na rynku finansowym. Piotr Szpunar Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski
Budowa i odbudowa zaufania na rynku finansowym Piotr Szpunar Departament Systemu Finansowego Narodowy Bank Polski Aktywa instytucji finansowych w Polsce w latach 2000-2008 (w mld zł) 2000 2001 2002 2003
II. Cele i strategie w zakresie zarządzania ryzykiem 1
II. Cele i strategie w zakresie zarządzania ryzykiem 1 Grupa opracowała kompleksowy dokument o charakterze wytycznych dotyczących polityki/strategii w zakresie zarządzania ryzykiem Strategia ryzyka na
Wpływ światowego kryzysu finansowego na prowadzenie działalności bankowej w Europie Zachodniej i Europie Środkowej
Wpływ światowego kryzysu finansowego na prowadzenie działalności bankowej w Europie Zachodniej i Europie Środkowej Wojciech Kwaśniak Narodowy Bank Polski Źródła kryzysu Strategie instytucji finansowych
Ważne zagadnienia finansowe związane z publikacjami na 2014 rok - punkt widzenia organów nadzoru
ESMA/2013/1671 4 grudnia 2013 r./ Warszawa Ważne zagadnienia finansowe związane z publikacjami na 2014 rok - punkt widzenia organów nadzoru Roxana Damianov Senior Officer ESMA (Europejski Urząd Nadzoru
POLITYKA INFORMACYJNA SPÓŁDZIELCZEGO BANKU POWIATOWEGO W PIASKACH
Załącznik do Uchwały Nr 1/45/2015 Zarządu Spółdzielczego Banku Powiatowego w Piaskach z dnia 11.12.2015. POLITYKA INFORMACYJNA SPÓŁDZIELCZEGO BANKU POWIATOWEGO W PIASKACH grudzień, 2015r. Spis treści I.
Polityka Informacyjna Nest Bank S. A. w zakresie ujawniania informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących adekwatności kapitałowej
Polityka Informacyjna Nest Bank S. A. w zakresie ujawniania informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących adekwatności kapitałowej oraz zakresu informacji podlegających ujawnianiu w ramach
Shadow banking. Dobiesław Tymoczko. Warszawa, 15 listopada 2012 r.
Shadow banking Dobiesław Tymoczko Warszawa, 15 listopada 2012 r. Z. Pozsar i in.: pośrednictwo finansowe, które jest związane z dokonywaniem transformacji terminów zapadalności oraz płynności bez jednoczesnego
WSPÓŁCZESNY SYSTEM BANKOWY
JOANNA redakcja naukowa SWIDERSKA WSPÓŁCZESNY SYSTEM BANKOWY Ujęcie instytucjonalne Difin Spis treści Wprowadzenie 11 Część I System gwarantowania depozytów 15 Rozdział 1. Geneza i uwarunkowania tworzenia
Systematyka ryzyka w działalności gospodarczej
Systematyka ryzyka w działalności gospodarczej Najbardziej ogólna klasyfikacja kategorii ryzyka EFEKT Całkowite ryzyko dzieli się ze względu na kształtujące je czynniki na: Ryzyko systematyczne Ryzyko
INFORMACJA DOTYCZĄCA ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ RBS BANK (POLSKA) S.A. ZA ROK 2011
Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr 40/2012 Zarządu RBS Bank (Polska) S.A. z dnia 1 sierpnia 2012 roku INFORMACJA DOTYCZĄCA ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ RBS BANK (POLSKA) S.A. ZA ROK 2011 Dane według stanu na 31
Klasyfikacja funduszy inwestycyjnych
Klasyfikacja funduszy inwestycyjnych Klasyfikacja funduszy inwestycyjnych opiera się na deklaracjach składanych przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych. Kryterium decydującym o zaliczeniu do danej kategorii
BANK SPÓŁDZIELCZY w Krzeszowicach
BANK SPÓŁDZIELCZY w Krzeszowicach Polityka informacyjna Banku Spółdzielczego w Krzeszowicach dotycząca adekwatności kapitałowej Krzeszowice, 2014. r. Spis treści 1. Postanowienia ogólne... 3 2. Zakres
Spis treści Wstęp 1. Ryzyko a pojęcie cykliczności, procykliczności i antycykliczności zjawisk sfery realnej i systemu finansowego gospodarki
Wstęp... 11 1. Ryzyko a pojęcie cykliczności, procykliczności i antycykliczności zjawisk sfery realnej i systemu finansowego gospodarki... 23 1.1. Wprowadzenie... 23 1.2. Definicje zjawiska cyklu koniukturalnego,
Informacja Banku Spółdzielczego w Chojnowie
BANK SPÓŁDZIELCZY W CHOJNOWIE Grupa BPS Informacja Banku Spółdzielczego w Chojnowie wynikająca z art. 111a ustawy Prawo Bankowe według stanu na dzień 31.12.2016 r. 1. Informacja o działalności Banku Spółdzielczego
INFORMACJE PODLEGAJĄCE UPOWSZECHNIENIU, W TYM INFORMACJE W ZAKRESIE ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ EFIX DOM MALERSKI S.A. WSTĘP
INFORMACJE PODLEGAJĄCE UPOWSZECHNIENIU, W TYM INFORMACJE W ZAKRESIE ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ EFIX DOM MALERSKI S.A. WEDŁUG STANU NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2011 ROKU I. WSTĘP 1. EFIX DOM MAKLERSKI S.A., z siedzibą
Spis treści Przedmowa Wykaz skrótów Bibliografia Wprowadzenie Rozdział I. Polityczne uwarunkowania regulacji europejskiego rynku usług finansowych
Przedmowa... Wykaz skrótów... Bibliografia... Wprowadzenie... XIII XV XXI XXVII Rozdział I. Polityczne uwarunkowania regulacji europejskiego rynku usług finansowych... 1 1. Uwagi ogólne... 1 2. Od wspólnego
Warszawa, dnia 21 czerwca 2013 r. Poz. 15 OBWIESZCZENIE KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO. z dnia 21 czerwca 2013 r.
DZIENNIK URZĘDOWY Warszawa, dnia 21 czerwca 2013 r. Poz. 15 OBWIESZCZENIE z dnia 21 czerwca 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu uchwały Nr 384/2008 Komisji Nadzoru Finansowego w sprawie wymagań
Polityka makrostabilnościowa jako konieczny element polityki stabilizowania koniunktury. Prof. dr hab. Marek Belka Prezes Narodowego Banku Polskiego
Polityka makrostabilnościowa jako konieczny element polityki stabilizowania koniunktury Prof. dr hab. Marek Belka Prezes Narodowego Banku Polskiego Polityka makrostabilnościowa w perspektywie Seria kryzysów
Sytuacja polskiego sektora bankowego. Warszawa, 22 listopada 2012
Sytuacja polskiego sektora bankowego Warszawa, 22 listopada 2012 Plan prezentacji Struktura rynku finansowego Uwarunkowania makroekonomiczne Struktura sektora bankowego w Polsce Bilans Należności brutto
Spis treści. Wstęp. 2. Procykliczność w działalności bankowej na gruncie teorii zawodności mechanizmu rynkowego i finansów
Spis treści Wstęp 1. Ryzyko a pojęcie cykliczności, procykliczności i antycykliczności zjawisk sfery realnej i systemu finansowego gospodarki 1.1. Wprowadzenie 1.2. Definicje zjawiska cyklu koniukturalnego,
Systemy bankowe Ryszard Kokoszczyński. Japoński system bankowy Wykład 9
Systemy bankowe Ryszard Kokoszczyński Japoński system bankowy Wykład 9 Japoński system bankowy przed Big-Bangiem Struktura systemu wyznaczona przez regulacje i politykę rządu (subsydiowane finansowanie,
Klasyfikacje ryzyka w działalności bankowej. dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu
1 Klasyfikacje ryzyka w działalności bankowej 2 Porozmawiajmy o wystąpieniach Wystąpienia na temat: Afera Art B Upadek Banku Staropolskiego SA w Poznaniu Upadek banku Barings Upadek Banku Allfirst Upadek
Zarządzanie portfelem kredytowym w banku w warunkach kryzysu. Dr Agnieszka Scianowska Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
Zarządzanie portfelem kredytowym w banku w warunkach kryzysu Dr Agnieszka Scianowska Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi Założenia Umowy Kapitałowej Przyjętej w 1988r.(Bazylea I) podstawowym wyznacznikiem
KREDYTOWE INSTRUMENTY POCHODNE A STABILNOŚĆ FINANSOWA Autor: Paweł Niedziółka,
KREDYTOWE INSTRUMENTY POCHODNE A STABILNOŚĆ FINANSOWA Autor: Paweł Niedziółka, Wstęp Intencją autora jest, aby analiza teoretyczna związków między pochodnymi instrumentami kredytowymi a stabilnością finansową
BEZPIECZEŃSTWO OBROTU GOSPODARCZEGO MODUŁY WARSZTATOWE
BEZPIECZEŃSTWO OBROTU GOSPODARCZEGO MODUŁY WARSZTATOWE WARSZTAT G-A PRAWNO-TEORETYCZNE PODSTAWY OBROTU GOSPODARCZEGO. Podstawy ekonomii. Podstawy finansów i bankowości. Pojęcie gospodarki i obrotu gospodarczego.
Spis treści: Wstęp. ROZDZIAŁ 1. Istota i funkcje systemu finansowego Adam Dmowski
Rynki finansowe., Książka stanowi kontynuację rozważań nad problematyką zawartą we wcześniejszych publikacjach autorów: Podstawy finansów i bankowości oraz Finanse i bankowość wydanych odpowiednio w 2005
SYSTEM FINANSOWY Płynność instrumentów pochodnych w kontekście uwarunkowań regulacyjnych
SYSTEM FINANSOWY Płynność instrumentów pochodnych w kontekście uwarunkowań regulacyjnych dr Anna Chmielewska Plan Wieloaspektowa analiza rynków instrumentów pochodnych Ryzyko systemowe Kluczowe reformy
Unia bankowa skutki dla UE, strefy euro i dla Polski. Warszawa, 29 listopada 2012 r.
Unia bankowa skutki dla UE, strefy euro i dla Polski Warszawa, 29 listopada 2012 r. Unia bankowa skutki dla UE i dla strefy euro Andrzej Raczko Narodowy Bank Polski Strefa euro Strefa euro doświadcza bardzo
Część I. WPROWADZENIE DO BANKOWOŚCI KORPORACYJNEJ. Rozdział 1. Wprowadzenie do bankowości korporacyjnej
Spis treści Wstęp Część I. WPROWADZENIE DO BANKOWOŚCI KORPORACYJNEJ Rozdział 1. Wprowadzenie do bankowości korporacyjnej 1.1. Bank jako pośrednik finansowy i dostawca płynności 1.2. Segmentacja działalności
1 PRZEDMIOT I METODA NAUKI FINANSÓW
Spis treści Wstęp Rozdział 1 PRZEDMIOT I METODA NAUKI FINANSÓW 1.1. Etymologia terminu finanse i główne etapy rozwoju finansów 1.2. Współczesne rozumienie finansów 1.2.1. Ogólna charakterystyka finansów
SYSTEM BANKOWY. Finanse 110630-1165
SYSTEM BANKOWY Finanse Plan wykładu Rodzaje i funkcje bankowości Bankowość centralna Banki komercyjne i inwestycyjne Finanse Funkcje banku centralnego(1) Bank dla państwa Bank dla banków Emisja pieniądza
Jan Śliwa PODSTAWY FINANSÓW
Jan Śliwa PODSTAWY FINANSÓW Łódź Warszawa 2011 SPIS TREŚCI WSTĘP... 9 ROZDZIAŁ I. FINANSE PRZEDSIĘBIORSTWA FINANSE SFERY REALNEJ... 13 1. Istota finansów przedsiębiorstwa... 13 1.1. Podstawowe pojęcia...
MetLife Towarzystwo Ubezpieczeń na Życie i Reasekuracji S.A.
MetLife Towarzystwo Ubezpieczeń na Życie i Reasekuracji S.A. Półroczne sprawozdanie ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego Niniejsze sprawozdanie zostało sporządzone na podstawie Rozporządzenia Ministra
PRZEZ EURO BANK S.A.
Uchwała Zarządu Euro Banku nr DC/101/2016 z dnia 30.03.2016 r. Uchwała Rady Nadzorczej nr 05/04/2016 z dnia20.04.2016 r. POLITYKA INFORMACYJNA W ZAKRESIE ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ I INNYCH INFORMACJI PODLEGAJĄCYCH
KURS DORADCY FINANSOWEGO
KURS DORADCY FINANSOWEGO Przykładowy program szkolenia I. Wprowadzenie do planowania finansowego 1. Rola doradcy finansowego Definicja i cechy doradcy finansowego Oczekiwania klienta Obszary umiejętności
Selekcja negatywna w czasie kryzysu finansowego Alicja Muszalska Łukasz Tomaszewski
Selekcja negatywna w czasie kryzysu finansowego 2007-2009 Alicja Muszalska Łukasz Tomaszewski Selekcja negatywna w bankowości Kredytobiorca i kredytodawca mają różne stopnie ryzyka przy nawiązywaniu umowy
Publikujemy zestawienie najważniejszych zapisów dyrektywy BRRD dotyczących zwolnień IPS z niektórych wymogów i restrykcji. Wyróżnienia w tekście red.
UPORZĄDKOWANA LIKWIDACJA BANKÓW WYJĄTKI DLA IPS W DYREKTYWIE BRRD 15 maja 2014 r. opublikowany został tekst dyrektywy BRRD, dotyczącej reguł restrukturyzacji banków oraz określenia kluczowych zasad finansowania
Opis systemu kontroli wewnętrznej funkcjonującego w Banku Pocztowym S.A.
Opis systemu kontroli wewnętrznej funkcjonującego w Banku Pocztowym S.A. Działający w Banku Pocztowym S.A. (dalej: Bank) system kontroli wewnętrznej stanowi jeden z elementów systemu zarządzania Bankiem.
I. Zwięzła ocena sytuacji finansowej 4fun Media S.A.
SPRAWOZDANIE RADY NADZORCZEJ 4FUN MEDIA SPÓŁKA AKCYJNA Z OCENY SYTUACJI SPÓŁKI W ROKU 2014 WRAZ Z OCENĄ SYSTEMU KONTROLI WEWNĘTRZNEJ I SYSTEMU ZARZĄDZANIA ISTOTNYM RYZYKIEM Zgodnie z częścią III, punkt
Regulation of the European Parliament and of the Council on indices used as benchmarks in financial instruments and financial contracts, 8 June 2016
Warszawa, 27 czerwca 2016 OPIS KLUCZOWYCH ASPEKTÓW NOWEJ REGULACJI UNII EUROPEJSKIEJ Rozporządzenie Parlamentu i Komisji Europejskiej w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki w instrumentach i kontraktach
POLITYKA INFORMACYJNA W ZAKRESIE PROFILU RYZYKA I POZIOMU KAPITAŁU w Piastowskim Banku Spółdzielczym
Załącznik Nr 1 do Uchwały Zarządu PBS w Janikowie Nr 66/2015 z dnia 22 kwietnia 2015 roku POLITYKA INFORMACYJNA W ZAKRESIE PROFILU RYZYKA I POZIOMU KAPITAŁU w Piastowskim Banku Spółdzielczym w Janikowie
MIĘDZYNARODOWE STANDARDY RACHUNKOWOŚCI w praktyce
Rozwoju Rachunkowości DmFundacja w Polsce Deloitłe & Touche O MIĘDZYNARODOWE STANDARDY RACHUNKOWOŚCI w praktyce Georgette T. Bai/ey, Ken Wild Deloitte & Touche Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce Warszawa
Ujawnienia informacji związanych z adekwatnością kapitałową ERSTE Securities Polska S.A. według stanu na dzień 31.12.2010 r.
Ujawnienia informacji związanych z adekwatnością kapitałową ERSTE Securities Polska S.A. według stanu na dzień 31.12.2010 r. Niniejsze Sprawozdanie stanowi wykonanie Polityki Informacyjnej Domu Maklerskiego
Wydział Nauk Ekonomicznych (rok akademicki 2013/2014) Wybór promotorów prac licencjackich i magisterskich na kierunku Finanse i rachunkowość
Wydział Nauk Ekonomicznych (rok akademicki 2013/2014) Wybór promotorów prac licencjackich i magisterskich na kierunku Finanse i rachunkowość Katedry zasilające tzw. minimum kadrowe dla kierunku Finanse
OGŁOSZENIE O ZMIANIE PROSPEKTU INFORMACYJNEGO IPOPEMA SPECJALISTYCZNEGO FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO OTWARTEGO Z DNIA 11 WRZEŚNIA 2012 R.
OGŁOSZENIE O ZMIANIE PROSPEKTU INFORMACYJNEGO IPOPEMA SPECJALISTYCZNEGO FUNDUSZU INWESTYCYJNEGO OTWARTEGO Z DNIA 11 WRZEŚNIA 2012 R. Niniejszym, Ipopema Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A., ogłasza
Strategia identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka w Domu Maklerskim Capital Partners SA
Strategia identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka zatwierdzona przez Zarząd dnia 14 czerwca 2010 roku zmieniona przez Zarząd dnia 28 października 2010r. (Uchwała nr 3/X/2010) Tekst jednolity
Polityka informacyjna Banku BPH S.A. w zakresie adekwatności kapitałowej
Załącznik do Uchwały Zarządu Banku BPH S.A. nr 145/2015 Polityka informacyjna Banku BPH S.A. w zakresie adekwatności kapitałowej Strona 1 z 9 Rozdział I Przepisy Ogólne Zakres przedmiotowy 1 1. Przedmiotem
Informacja o istotnych zmianach w treści Informacji dla Klientów Alternatywnego Funduszu Inwestycyjnego
Informacja o istotnych zmianach w treści Informacji dla Klientów Alternatywnego Funduszu Inwestycyjnego Data zmian: 13 lipca 2017 r. Dotyczy: PKO PŁYNNOŚCIOWY SPECJALISTYCZNY FUNDUSZ INWESTYCYJNY OTWARTY
Informacja dotycząca adekwatności kapitałowej HSBC Bank Polska SA na 31 grudnia 2009 r. Warszawa, 31 sierpnia 2010 r.
Informacja dotycząca adekwatności kapitałowej HSBC Bank Polska SA na 31 grudnia 2009 r. Warszawa, 31 sierpnia 2010 r. Spis treści 1. Wstęp............................ 3 2. Fundusze własne...................
Informacja nt. Polityki inwestycyjnej KDPW_CCP S.A.
Informacja nt. Polityki inwestycyjnej KDPW_CCP S.A. 21.08.2014 1. KDPW_CCP zgodnie ze swoją Polityką inwestycyjną przyjętą w drodze uchwały Zarządu KDPW_CCP S.A. inwestuje następujące rodzaje aktywów:
MIROSŁAWA CAPIGA. m #
MIROSŁAWA CAPIGA m # Katowice 2008 SPIS TREŚCI WSTĘP 11 CZĘŚĆ I DWUSZCZEBLOWOŚĆ SYSTEMU BANKOWEGO W POLSCE Rozdział 1 SPECYFIKA SYSTEMU BANKOWEGO 15 1.1. System bankowy jako element rynkowego systemu finansowego
POLITYKA INFORMACYJNA PIENIŃSKIEGO BANKU SPÓŁDZIELCZEGO
Załącznik do Uchwały Nr 59/12/2015 Zarządu Pienińskiego Banku Spółdzielczego z dnia 30-12-2015r. Załącznik Do uchwały nr 43/2015 Rady Nadzorczej Pienińskiego Banku Spółdzielczego z dnia 30-12-2015r. POLITYKA
Załącznik do uchwały Zarządu Banku Nr 48/2009 z dnia 30 czerwca 2009 r. DYSCYPLINA RYNKOWA ZASADY POLITYKI INFORMACYJNEJ w Banku Zachodnim WBK S.A.
Załącznik do uchwały Zarządu Banku Nr 48/2009 z dnia 30 czerwca 2009 r. DYSCYPLINA RYNKOWA ZASADY POLITYKI INFORMACYJNEJ Wrocław 2009 SPIS TREŚCI Rozdział I. Definicje...3 Rozdział II. Cel i zakres polityki...5
Polityka informacyjna Banku Spółdzielczego w Przasnyszu
Załącznik do Uchwały Zarządu Banku Spółdzielczego w Przasnyszu nr 128/2016 z dnia 28.12.2016r. Załącznik do Uchwały Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w Przasnyszu nr 23/2016 z dnia 29.12.2016r. Polityka
Okres sprawozdawczy oznacza okres od 7 stycznia 2010 roku do 31 grudnia 2010 roku objęty ww. sprawozdaniem finansowym.
Informacja w zakresie adekwatności kapitałowej Domu Maklerskiego ALFA Zarządzanie Aktywami S.A. (dalej: DM ALFA lub Dom Maklerski ). Stan na 31 grudnia 2010 roku na podstawie zbadanego przez biegłego rewidenta
Anatomia kryzysu (Dlaczego nie tylko Allan Greenspan i Chińczycy) Andrzej Raczko
Anatomia kryzysu (Dlaczego nie tylko Allan Greenspan i Chińczycy) Globalny przepływ kapitału 2008 2007 7 6 4 3 2 1 0 Polityka pieniężna Stopy procentowe ECB i FED 2003 2004 200 2006 Lata ECB FED 2002 2001
Informacja dotycząca adekwatności kapitałowej HSBC Bank Polska S.A. na 31 grudnia 2011 r.
Informacja dotycząca adekwatności kapitałowej HSBC Bank Polska S.A. na 31 grudnia 2011 r. PUBLIC Spis treści: 1. Wstęp... 3 2. Fundusze własne... 4 2.1 Informacje podstawowe... 4 2.2 Struktura funduszy
Ujawnienia dotyczące adekwatności kapitałowej Domu Maklerskiego mbanku S.A. na 31 grudnia 2013 r.
Załącznik nr 2 do uchwały Zarządu 7/214 Ujawnienia dotyczące adekwatności kapitałowej Domu Maklerskiego mbanku S.A. na 31 grudnia 213 r. Warszawa, 14 maja 214 r. Wstęp Na podstawie Rozporządzenia Ministra
Raport o stabilności systemu finansowego Grudzień 2012 r. Departament Systemu Finansowego 1
Raport o stabilności systemu finansowego Grudzień 2012 r. Departament Systemu Finansowego 1 Raport o stabilności finansowej Raport jest elementem polityki informacyjnej NBP przyczyniającym się do realizacji
BANK HANDLOWY W WARSZAWIE S.A.
BANK HANDLOWY W WARSZAWIE S.A. Wyniki skonsolidowane za III kwartał 2011 roku Listopad 2011 III kwartał 2011 roku podsumowanie Wolumeny Kredyty korporacyjne 12% kw./kw. Kredyty hipoteczne 20% kw./kw. Depozyty
Spis treści. Wstęp... 9 CZĘŚĆ I. SPECYFIKA SYSTEMU BANKOWEGO W POLSCE... 13
Spis treści Wstęp......................................... 9 CZĘŚĆ I. SPECYFIKA SYSTEMU BANKOWEGO W POLSCE..... 13 Rozdział 1. System bankowy jako element rynkowego systemu finansowego.............................
Ujawnienia informacji związanych z adekwatnością kapitałową Dom Maklerskiego Banku Ochrony Środowiska S.A. według stanu na 31.12.2010 r.
Ujawnienia informacji związanych z adekwatnością kapitałową Dom Maklerskiego Banku Ochrony Środowiska S.A. według stanu na 31.12.2010 r. Warszawa, marzec 2011 r. Słownik Rozporządzenie DM BOŚ rozporządzenie
Polityka informacyjna
Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 115/2016 Zarządu Banku Spółdzielczego w Zgierzu z dnia 15.12.2016r. zatwierdzony Uchwałą Nr 29/2016 Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w Zgierzu z dnia 16.12.2016r. Polityka
POLITYKA INFORMACYJNA w Polskim Banku Spółdzielczym w Wyszkowie
Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr 17/2017 Zarządu Polskiego Banku Spółdzielczego w Wyszkowie z dnia 08.05.2017 zatwierdzona Uchwałą Rady Nadzorczej Nr 11/2017 z dnia 09.05.2017 POLITYKA INFORMACYJNA w Polskim
I. Wykaz zmian w Prospekcie Informacyjnym PZU SFIO Globalnych Inwestycji
09.09.2011 Z dniem 9 września 2011 r. dokonuje się zmian w treści Prospektu Informacyjnego oraz Skrótu Prospektu Informacyjnego PZU SFIO Globalnych Inwestycji I. Wykaz zmian w Prospekcie Informacyjnym
Ewolucja rynku obligacji korporacyjnych. Jacek A. Fotek 29 września 2014 r.
Ewolucja rynku obligacji korporacyjnych Jacek A. Fotek 29 września 2014 r. Trendy i możliwości Perspektywa makroekonomiczna - wysoki potencjał wzrostu w Polsce Popyt na kapitał - Wzrost zapotrzebowania
Raport z zakresu adekwatności kapitałowej Podlasko-Mazurskiego Banku Spółdzielczego w Zabłudowie według stanu na dzień 31.12.
Załącznik do Uchwały Nr 49/2014 Zarządu Podlasko-Mazurskiego Banku Spółdzielczego w Zabłudowie z dnia 10.07.2014r. Raport z zakresu adekwatności kapitałowej Podlasko-Mazurskiego Banku Spółdzielczego w
BILANS PŁATNICZY W LUTYM 2012 R.
N a r o d o w y B a n k P o l s k i Departament Statystyki Warszawa, dnia 12 kwietnia 2012 r. BILANS PŁATNICZY W LUTYM 2012 R. Miesięczny bilans płatniczy został oszacowany przy wykorzystaniu danych z
Polityka zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w Powiatowym Banku Spółdzielczym we Wrześni
Załącznik do Uchwały 36/2017 Zarządu Powiatowego Banku Spółdzielczego we Wrześni z dnia 30.03.2017 Załącznik do Uchwały 35/2017 Rady Nadzorczej Powiatowego Banku Spółdzielczego we Wrześni z dnia 30.03.2017
INFORMACJE DOTYCZĄCE ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ ORAZ POLITYKI ZMIENNYCH SKŁADNIKÓW WYNAGRODZEŃ W MILLENNIUM DOMU MAKLERSKIM S.A.
INFORMACJE DOTYCZĄCE ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ ORAZ POLITYKI ZMIENNYCH SKŁADNIKÓW WYNAGRODZEŃ W MILLENNIUM DOMU MAKLERSKIM S.A. (stan na dzień 31 grudnia 2013 r.) SPIS TREŚCI I. WPROWADZENIE... 3 II. KAPITAŁY
FM Bank PBP S.A. Spis treści
Polityka Informacyjna FM Bank PBP S. A. w zakresie ujawniania informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących adekwatności kapitałowej oraz zakresu informacji podlegających ujawnianiu w ramach
dr Hubert Wiśniewski 1
dr Hubert Wiśniewski 1 Agenda: 1. Istota gospodarki finansowej. 2. Cechy charakterystyczne gospodarki finansowej zakładów ubezpieczeń. 3. Wybrane elementy sprawozdawczości finansowej zakładów ubezpieczeniowych:
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW 1) z dnia. 2011 r.
Projekt z dnia 1 czerwca 2011 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW 1) z dnia. 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia szczegółowych warunków technicznych i organizacyjnych dla firm inwestycyjnych,
WZÓR SPRAWOZDANIE MIESIĘCZNE (MRF-01)
Dziennik Ustaw Nr 25 2164 Poz. 129 WZÓR SPRAWOZDANIE MIESIĘCZNE (MRF-01) Załącznik nr 3 Dziennik Ustaw Nr 25 2165 Poz. 129 Dziennik Ustaw Nr 25 2166 Poz. 129 Dziennik Ustaw Nr 25 2167 Poz. 129 Dziennik
SPRAWOZDANIE Z ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ DOMU MAKLERSKIEGO PRICEWATERHOUSECOOPERS SECURITIES SPÓŁKA AKCYJNA ZA OKRES 29.10.2010-31.12.
SPRAWOZDANIE Z ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ DOMU MAKLERSKIEGO PRICEWATERHOUSECOOPERS SECURITIES SPÓŁKA AKCYJNA ZA OKRES 29.10.2010-31.12.2011 PricewaterhouseCoopers Securities S.A., Al. Armii Ludowej 14, 00-638
Ujawnienia informacji związanych z adekwatnością kapitałową ERSTE Securities Polska S.A. według stanu na dzień 31.12.2011 r.
Ujawnienia informacji związanych z adekwatnością kapitałową ERSTE Securities Polska S.A. według stanu na dzień 31.12.2011 r. Niniejsze Sprawozdanie stanowi wykonanie Polityki Informacyjnej Domu Maklerskiego
Bankowość Zajęcia nr 1
Motto zajęć: "za złoty dukat co w słońcu błyszczy" Bankowość Zajęcia nr 1 Bankowość centralna, przemiany w pośrednictwie finansowym System bankowy Dwuszczeblowość: bank centralny + banki komercyjne (handlowe);
POLITYKA INFORMACYJNA NOBLE SECURITIES S.A.
POLITYKA INFORMACYJNA NOBLE SECURITIES S.A. W ZAKRESIE UPOWSZECHNIANIA INFORMACJI ZWIĄZANYCH Z ADEKWATNOŚCIĄ KAPITAŁOWĄ Warszawa, kwiecień 2016 r. SPIS TREŚCI I. Cel ustalenia Polityki informacyjnej Noble
STRATEGIA TMS GLOBAL RETURN
STRATEGIA TMS GLOBAL RETURN Strategia TMS Global Return przewiduje możliwość inwestowania powierzonych środków w notowane na uznanych rynkach regulowanych, których lista została przedstawiona na końcu
SKRÓCONE JEDNOSTKOWE SPRAWOZDANIE FINANSOWE KREDYT BANKU S.A.
SKRÓCONE JEDNOSTKOWE SPRAWOZDANIE FINANSOWE KREDYT BANKU S.A. 1. RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT I kwartał 2006 I kwartał 2005 okres od okres od 01.01.2006 do 01.01.2005 do 31.03.2006 31.03.2005 Przychody z tytułu
Fuzje i przejęcia Redakcja naukowa Waldemar Frąckowiak
Fuzje i przejęcia Redakcja naukowa Waldemar Frąckowiak Fuzje i przejęcia wiążą się ze złożonymi decyzjami inwestycyjnymi i finansowymi. Obejmują: kluczowe elementy biznesu, zarządzanie i analizy strategiczne,
POLITYKA INFORMACYJNA DOTYCZĄCA ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ
Załącznik nr 1 do Uchwały Zarządu nr 5/2014 Banku Spółdzielczego we Mstowie z dnia 29.01.2014r. Zatw. Uchwałą RN nr 3/2014 z dn. 30.01.2014 Tekst jednolity uwzględniający wprowadzone zmiany: 1) Uchwałą
STRATEGIA TMS GLOBAL RETURN
STRATEGIA TMS GLOBAL RETURN Strategia TMS Global Return przewiduje możliwość inwestowania powierzonych środków w notowane na uznanych rynkach regulowanych, których lista została przedstawiona na końcu
Polityka wynagradzania menedżerów w sektorze finansowym a praktyka polskich banków wnioski z kryzysu finansowego
Polityka wynagradzania menedżerów w sektorze finansowym a praktyka polskich banków wnioski z kryzysu finansowego Piotr Urbanek Katedra Ekonomii Instytucjonalnej Uniwersytet Łódzki Główne kierunki reformy
Polityka informacyjna Banku Spółdzielczego w Węgierskiej Górce
Załącznik do Uchwały Nr 62 /14 Zarządu Banku Spółdzielczego w Węgierskiej Górce z dnia 30.12.2014r.( z późn.zm) Załącznik do Uchwały Nr 7 /15 Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w Węgierskiej Górce z
INFORMACJA BANKU SPÓŁDZIELCZEGO W OZORKOWIE
INFORMACJA BANKU SPÓŁDZIELCZEGO W OZORKOWIE wynikająca z art. lila ustawy Prawo bankowe Stan na 31 grudnia 2015 roku Spis treści 1. Informacja o działalności Banku Spółdzielczego w Ozorkowie poza terytorium
Polityka kapitałowa w Banku Spółdzielczym w Wąsewie na 2016 rok
Załącznik nr 4 do Uchwały Zarządu Nr 145/2015 dnia 18.12.2015 r. Załącznik nr 4 do Uchwały Rady Nadzorczej Nr 36/2015 z dnia 21.12.2015r. Polityka kapitałowa w Banku Spółdzielczym w Wąsewie na 2016 rok
Wybór promotorów prac magisterskich
Wydział Nauk Ekonomicznych (rok akademicki 2013/2014) Wybór promotorów prac magisterskich na kierunku Finanse i Rachunkowość studia niestacjonarne Katedry zasilające tzw. minimum kadrowe dla kierunku Finanse
GRUPA KAPITAŁOWA NOBLE BANK S.A. PRZEGLĄD WYNIKÓW FINANSOWYCH ZA IV KWARTAŁ 2009 ROKU. 8 Marca 2010 r.
GRUPA KAPITAŁOWA NOBLE BANK S.A. PRZEGLĄD WYNIKÓW FINANSOWYCH ZA IV KWARTAŁ 2009 ROKU 8 Marca 2010 r. ZASTRZEŻENIE Niniejsza prezentacja została opracowana wyłącznie w celu informacyjnym na potrzeby klientów
INFORMACJA BANKU SPÓŁDZIELCZEGO W STRZYŻOWIE
Załącznik nr 1 INFORMACJA BANKU SPÓŁDZIELCZEGO W STRZYŻOWIE wynikająca z art. 111a ustawy Prawo bankowe Stan na 31 grudnia 2016 roku Spis treści 1. Informacja o działalności Banku Spółdzielczego w Strzyżowie
Załącznik do Uchwały Zarządu Nr 55/2016 z dnia r.
Załącznik do Uchwały Zarządu Nr 55/2016 z dnia 10.05.2016r. Polityka w zakresie informacji ujawnianych w Śląskim Banku Spółdzielczym Silesia w Katowicach (zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego
DR GRAŻYNA KUŚ. specjalność: Gospodarowanie zasobami ludzkimi
DR GRAŻYNA KUŚ specjalność: Gospodarowanie zasobami ludzkimi 1. Motywacja pracowników jako element zarządzania przedsiębiorstwem 2. Pozapłacowe formy motywowania pracowników na przykładzie wybranej organizacji
Warszawa, dnia 27 marca 2015 r. Poz. 4. KOMUNIKAT Nr 169 KOMISJI EGZAMINACYJNEJ DLA DORADCÓW INWESTYCYJNYCH. z dnia 16 marca 2015 r.
DZIENNIK URZĘDOWY KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO Warszawa, dnia 27 marca 2015 r. Poz. 4 KOMUNIKAT Nr 169 KOMISJI EGZAMINACYJNEJ DLA DORADCÓW INWESTYCYJNYCH z dnia 16 marca 2015 r. w sprawie zakresu tematycznego