Transkrypt

1 Projekt współfinansowany jest ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

2 Maciej Kosinski Project Manager Bildungswerk der Sächsischen Wirtschaft ggmbh, Drezno

3 1. Ramy systemu edukacji zawodowej 2. Wybrane pozycje 3. Zalety i szanse dla firm i młodzieży 4. Dane stytystyczne 5. Best practice 6. Zalety i wady kształcenia w systemie dualnym

4 1. Ramy systemu edukacji zawodowej: Wszystkie niemieckie kraje związkowe posiadają własne ustawy o szkolnictwie według Niemieckiej Konstytucji ( Grundgesetz, czyli tak zwanej ustawy zasadniczej) Saksońskie regulacje obejmują saksońską ustawę o szkolnictwie ( Ministerstwo Kultury) oraz odrębną od niej ustawę o szkolnictwie wyższym ( Ministerstwo Nauki i Sztuki) ustawę o kształceniu zawodowym (BBiG) regulującą spójnie obowiązek kształcenia zawodowego w Niemczech do 18 roku życia, ponadto inne ustawy, jak na przykład ustawa o opiece nad osobami chorymi i starszymi ( zawody medyczne,terapeutyczne i opiekuńcze) lub zawody rolnicze Regulaminy ramowe dot. edukacji zawodowej w około 350 zawodach z dziedziny przemysłu, rzemiosła, ogrodnictwa i rolnictwa, opieki zdrowotnej lub socjalnej i medycyny ( obowiązują jednakowo w całym kraju) Saksońskie plany nauczania dla szkół zawodowych, przygotowane przez komisję ds. planów nauczania składające się z nauczycieli oraz zakładów kształcenia zawodowego pod nadzorem instytutu rozwoju szkolnictwa Comenius ( w zależności od kraju związkowego)

5

6

7 Szkoła zawodowa (3-letnia) Z reguły 2 dni szkoły w tygodniu lub jako blok w zależności od praktykantów, klasy podzielone najczęściej według rzemiosła i przemysłu (np. przemysł metaliczny). Wymóg: 9 lub 10 klasa. Specjalistyczna szkoła zawodowa (2-letnia, medycyna 3-letnia) h tygodniowe pełny wymiar, specyficzne plany nauczania <ewentualny> i przedmioty w oparciu o zawody dualne (np. asystent ds. informatyki) Wymóg: Na ogół 10 klasa z egzaminem państwowym Szkoła specjalna kształcenia zawodowego (3 letnia) Podobnie jak szkoła zawodowa z odrębnymi planami nauczania. Wymóg: 9 klasa Średnia szkoła zawodowa (Pełny wym. 1 rok, niepełny 2 lata) Profile: technika, gospodarka, nauki społ. matura przedmiotowa Wymóg: 10. klasa lub wykszt. zawodowe (dualne lub specjalistyczna szkoła zawodowa) Gimnazum zawodowe (3 letnie do matury) Profile: technika, gospodarka, rolnictwo, nauki społeczne, opieka zdrowotna, biotechnologia, żywienie, i in. Wymóg: 10 klasa Szkoła ustawicznego kształcenia zawodowego (2 letnia) Tylko po poprzedzającym wykszt. zawodowym oraz praktyce (w zal. od zawodu, ok. 100 profili)

8 1. Ramy systemu edukacji zawodowej: Miejsce nauki zakład szkoła Regulamin kształcenia zawodowego i ramowy plan nauczania Szkoleniowcy (AEVO) i nauczyciele (szkół zawodowych) Władza federalna i na poziomie landów Umowa o nauce zawodu i ustawowy obowiązek szkolny Odpowiedzialność personalna zakładu i państwowe wsparcie

9 Państwowe Uczniowie zgłaszają się do 30 czerwca lub 30 września Szkoła zawodowa Kształcenie praktyczne + teoretyczne Praktyki w zakładzie -Hauswirtschafter/in -Assistent/in für Automatisierung- und Computertechnik Prywatne - Hotelfachmann/frau - Koch/Köchin - Restaurantfachmann/frau Dyplom ukończenia 9

10 Uczniowie zgłaszają się Przedsiębiorstwo Firma zgłasza ucznia/praktykanta Szkoła zawodowa Kształcenie praktyczne umowa pomiędzy praktykantami i zakładami Dyplom ukończenia Kształcenie teoretyczne - Pozytywny wynik egzaminu przed odpowiedzialną izbą

11 1. Ramy systemu edukacji zawodowej: Praktyki w systemie dualnym Na podstawie umowy pomiędzy praktykantami i zakładami (rzemiosło, przemysł, rolnictwo) za wynagrodzeniem zakładu. 3 lata wykształcenia praktycznego i szkolnego (państwowa szkoła zawodowa), egzamin przed izbą. (pełnowymiarowe) praktyki szkolne Na podstawie umowy o praktyki z państwowym lub prywatnym technikum zawodowym, 2-3 lata uczęszczania do szkoły w pełnym wymiarze godzin, na każdy rok kształcenia 4-6 tygodni praktyk w zakładzie, egzamin państwowy, bez wynagrodzenia, ew. dotacja edukacyjna od państwa (w zal. od potrzeby), egzamin państwowy. Formy specjalne (1) Kształcenie pozazakładowe Uczniowie są finansowani przez państwo i poddawani kształceniu w specjalnych placówkach oświaty analogowo do systemu dualnego. (2) Ponadzakładowe pierwsze wykształcenie: Uczniowie odbywają praktyki w systemie dualnym w poszczególnych dużych zakładach (3) Wykształcenie łączone: Zakłady dzielą kształcenie praktyczne w sys.rotacyjnym pracy dzielonej (4) Kształcenie na zlecenie: Specjalne zakłady kształcące otrzymują (pod)zlecenie na przeprowadzenie kształcenia.

12 Zakres odpowiedzialności w systemie dualnym: Źródło: BMBF

13 Kształcenie dualne Kształcenie szkolne Formy specjalne Praktyka regulowana jest z zakładem umownie (wynagrodzenie dla uczniów,praktykantów), finansowanie zakładowe części przedsiębiorczej; finansowanie państwowe szkół zawodowych (państwowych i pryw.). Szkoły pryw. otrzymują dotacje na wniosek i za potwierdzeniem. Szkoły kształcące w pełnym wymiarze godzin mogą działać państwowo lub prywatnie. Koszty ponoszone są przez państwo (szkoły prywatne otrzymują dotacje). Brak wynagrodzenia dla uczniów. W razie potrzeby państwo wypłaca osobom przyjmującym wykształcenie zawodowe zapomogę (obojętnie jakich szkół). Państwo zapewnia korzyści podatkowe (ulgi podatkowe na wydatki na naukę i czesne w wysokości 30%) (a) Finansowanie pokrzywdzonych wg kodeksu prawa socjalnego (SGB II) w celu zapewnienia poza- i ponadzakładowego kształcenia, włącznie z finansowaniem utrzymania. (b) Finansowanie składek przedsiębiorstw w przypadku kształcenia łączonego i partnerskiego oraz w placówkach medycznych i opiekuńczych

14 2. Wybrane pozycje : Kształcenie zawodowe w systemie dualnym jako centralna forma kształcenia zawodowego na rzecz zapewnienia młodej kadry specjalistów w niemieckiej gospodarce pozostaje zarówno średnio- jak i długoterminowo bez alternatywy. Postulaty: więcej elastyczności większa różnorodność duża otwartość Przejrzystość (dla pracodawców i młodzieży)

15 kształcenie dualne Kształcenie zorientowane na zakres nauczania na podstawie realnych struktur produkcyjnych i usługowych. Teoria i praktyka wg spójnych regulacji dotyczących kształcenia w około 350 zawodach w Niemczech Pełny wymiar czasu Państwowe plany nauczania krajów związkowych z regionalnymi priorytetami. Na rok kształcenia przypada czterotygodniowa praktyka na końcu roku wedle wyboru i wniosku o przyjęcie ucznia. poza i ponad- zakładowo Uregulowane według ustawy o kształceniu zawodowym jeśli brak dualnego partnera lub zakładowego finansowania. Finansowanie odbywa się wówczas poprzez niemiecki Urząd Pracy. Praktyki, laboratoria itd. Model łączony i partnerski Innowacyjne modele dla zawodów, w których kształci się niewielka ilość osób, lub które powinny być na nowo uregulowane i wprowadzone. Zadania pracy dzielonej w praktyce zawodowej, wypróbowanie korzystnych form.

16 2. Wybrane pozycje:

17 2. Wybrane pozycje: Zasada grup zawodowych w przypadku zawodów spokrewnionych np. zawody przemysłowe w zakresie metali i elektroniki zawody w gastronomii, hotelarstwie

18 2. Wybrane pozycje: egzamin zawodowy i specjalizacja w różnych formach kształcenia elastyczny forma przejścia między zakończeniem edukacji zawodowej a dalszym kształceniem

19 3 Zalety dla przedsiębiorstw: przedsiębiorstwo decyduje o rozpiętości, głębokości i czasie trwania praktyki (model strukturalny 2 plus X) dostosowane oferty praktyk (np. dodatkowe elementy centrów kształcenia) elastyczne zatrudnianie i specjalizacja pracowników (np. zasada grup zawodowych dla MSP) proste zainicjowanie kształcenia zawodowego (certyfikacja elementów edukacji zawodowej) lepsze zazębianie się edukacji zawodowej i kształcenia ustawicznego łatwiejsze aktualizowanie regulaminu kształcenia zawodowego (poprzez reorganizację elementów edukacji zawodowej) przejrzyste i elastyczne stwierdzanie rezultatów (w odniesieniu do MSP)

20 3 Zalety dla młodzieży: Indywidualne oferty praktyk (dopasowanie do profilu osiągnięć i zainteresowań) silne powiązanie z kształceniem ustawicznym (pierwsze elementy kształcenia ustawicznego już w czasie praktyk szanse na dodatkowe pola działalności) lepsza dokumentacja wyników częściowych (także w alternatywnych formach kształcenia zawodowego, istotne dla rynku pracy certyfikaty) lepsze przejście z fazy przygotowania do zawodu (poprzez przeprowadzenie akredytacji w fazie przygotowania do zawodu)

21 4 Dane statystyczne Entwicklung des Ausbildungsmarktes von 2010 bis ) im Überblick Liczba zawartych umów (stan 30 wrzesień 2011): Deutschland Entwicklung abs. in % Ausbildungsplatzangebot insgesamt ,5% erfolgreich besetztes Angebot (= neue Ausbildungsverträge) ,8% unbesetztes Angebot ,4% betriebliches Ausbildungsplatzangebot ,7% außerbetriebliches Angebot ,7% Ausbildungsplatznachfrage insgesamt ,4% erfolgreiche Nachfrage (= neue Ausbildungsverträge) ,8% erfolglose Nachfrager ,3% Angebots-Nachfrage-Relation (Angebote je 100 Nachfrager) 89,9 92,7 2,8 betrieblich = nicht (überwiegend) öffentlich finanziert außerbetrieblich = (überwiegend) öffentlich finanziert 1) Diese Angaben beziehen sich auf den Berichtszeitraum vom 01. Oktober 2010 bis zum 30. September 2011 Quellen: Ausbildungsmarktstatistik der Bundesagentur für Arbeit; Bundesinstitut für Berufsbildung, Erhebung zum Źródło: Bundesagentur für Arbeit, BIBB

22 Wynagrodzenia wg wybranych zawodów (stan 2011 rok):

23 Wynagrodzenia (średnia w 2011 roku):

24 5 Best practice 1: Pracownik działu badań marketingowych i społecznych (FAMS) nowo powstały zawód kształcenia w systemie dualnym Wspieranie przedsiębiorstw przy tworzeniu analiz rynkowych i konsumenckich przy zastosowaniu metod empirycznego badania społecznego oraz pracy naukowej (przedsiębiorstwa docelowe: państwowe oraz prywatne uniwersytety i szkoły wyższe instytuty badania rynku i opinii) szczególna forma przeprowadzania kształcenia zawodowego (brak tradycyjnych form szkolenia teoretycznego i praktycznego, integracja różnych zakresów praktyki przedsiębiorstwa docelowego, wymagany wysoki poziom wykształcenia ogólnego praktykantów! Kształcenie zawodowe odbywa się centralnie w Nürnberg kształcenie następuje w ramach modelu partnerskiego przedsiębiorstw w regionalnych gronach badawczych (np. w Saksonii*, Köln/Düsseldorfie, Hamburgu, południowych Niemczech) Finansowanie analogowo do systemu dualnego przy wykorzystaniu środków pochodzących z usług badawczych, fundraisingu/sponsoringu oraz składek zakładów. * Projekt pilotażowy TU Dresden

25 5 Best practice 2: Specjalista ds. mikrotechnologii - zawód kształcenia dualnego w dziedzinie przemysłu w warunkach laboratoryjnych i pomieszczeń sterylnych Wyspecjalizowane przedsiębiorstwa działające międzynarodowo, które otworzyły swoje siedziby w Saksonii korzystają z placówek uczelnianych i badawczych w celu przeprowadzania praktycznego kształcenia w warunkach laboratoryjnych, na przykład na uniwersytecie Technische Universität w Dreźnie, w instytuce Max-Planck-Institut oraz Frauenhofer Institut, aby w optymalnych warunkach móc korzystać z najnowszych osiągnięć technicznych. Niewielkie grupy (8 do 10) są kształcone i specjalizowane zawodowo w optymalnych warunkach, zanim rozpoczną pracę w realnych warunkach. Wykształcenie zawodowe dostarcza podstaw do kształcenia ustawicznego. Finansowanie obywa się przez delegujące zakłady (mniejsze koszty aniżeli w przypadku pełnego kształcenia zawodowego we własnym przedsiębiorstwie)

26 6 Zalety i wady kształcenia zawodowego w niemieckim systemie dualnym Samoodpowiedzialność przedsiębiorstw Obowiązek współdziałania i zasada solidarności (możliwa edukacja na własne potrzeby i wykraczająca poza nie) Wpływ na treść i sposób organizacji systemu edukacji zawodowej Kształcenie ukierunkowane na ofertę Ukierunkowanie na cały proces funkcjonowania przedsiębiorstwa, na bazie struktur produkcyjnych i usługowych. Większe korzyści gospodarcze (bezpośrednia wydajność produkcyjna) Relatywnie wysokie koszty dla przedsiębiorstwa Wyższa presja i konkurencja o adeptów zawodu (mniejsze szanse dla słabiej wykwalifikowanych uczniów szkół głównych: preferowani są abiturienci) Przedsiębiorstwa decydują wg zasady koszty-korzyści Aktualnie brak wystarczającej liczby miejsc praktyk w systemie dualnym Trudności w zintegrowaniu szczególnych grup docelowych (osoby niepełnosprawne, nieproduktywne, migranci) TU Dresden, Dr. R. Helmig

27 Dziękuję za uwagę! Prezentacja powstała w ramach projektu współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Związek Pracodawców Dolnego Śląska ul. Szewska 3, Wrocław, mail: forum@zpds.com.pl tel./fax tel. kom Saksońska Akademia Zarządzania INTERNATIONAL Bildungswerk der Sächsischen Wirtschaft ggmbh Management Akademie Sachsen INTERNATIONAL Rudolf- Walther- Straβe 4, D Dresden mail:masi@bsw-mail.de