Federalne struktury niemieckiego systemu szkolnictwa

Transkrypt

1 Federalne struktury niemieckiego systemu szkolnictwa Wszystkie niemieckie kraje związkowe posiadają własne ustawy o szkolnictwie według Niemieckiej Konstytucji ( Grundgesetz, czyli tak zwanej ustawy zasadniczej) Saksońskie regulacje obejmują saksońską ustawę o szkolnictwie ( Ministerstwo Kultury) oraz odrębną od niej ustawę o szkolnictwie wyższym ( Ministerstwo Nauki i Sztuki) ustawę o kształceniu zawodowym (BBiG) regulującą spójnie obowiązek kształcenia zawodowego w Niemczech do 18 roku życia, ponadto inne ustawy, jak na przykład ustawa o opiece nad osobami chorymi i starszymi ( zawody medyczne,terapeutyczne i opiekuńcze) lub zawody rolnicze Regulaminy ramowe dot. edukacji zawodowej w około 340 zawodach z dziedziny przemysłu, rzemiosła, ogrodnictwa i rolnictwa, opieki zdrowotnej i socjalnej i medycyny ( obowiązują jednakowo w całym kraju) Saksońskie plany nauczania dla szkół zawodowych, przygotowane przez komisje ds. planów nauczania składające się z nauczycieli oraz zakładów kształcenia zawodowego pod nadzorem instytutu rozwoju szkolnictwa Comenius ( w zależności od kraju związkowego)

2 System oświaty Republiki Federalnej Niemiec Fledged (fully established and equipted) University Uniwersytet lub szkoła a wyższa University of Applied Sciences Wyższa szkoła a zawodowa University of Cooperative Education Akademia zawodowa Szkoły zawodowe 2 lub 3 lata w różnych formach, wymiar pełny/ niepełny Szkoła a zawodowa/ technikum zawodowe Secondary High School Klasa 5 12/13 Różnorodne pola nauczania (języki, nauki, sztuka, sport m.in.) Gimnazjum Upper Secondary, 10 klasa Szkoła realna Secondary School 5/7 9 klasa Szkoła a głównag Secondary Comprehensive School 5/7 9/10/12/13 klasa Szkoła a zbiorcza Primary School, 1 4/6 klasa Szkoła a podstawowa Przedszkole, zerówka, dzieci między 1 i 6 rokiem życia, dobrowolnie, brak obowiazku TU Dresden Dr. R. Helmig

3 Saksoński system oświaty

4 Rodzaje praktyk zawodowych w Saksonii Praktyki w systemie dualnym (pełnowymiarowe) praktyki szkolne Formy specjalne Na podstawie umowy pomiędzy praktykantami i zakładami (rzemiosło, przemysł, rolnictwo) za wynagrodzeniem zakładu. 3 lata wykształcenia praktycznego i szkolnego na zmianę ( państwowa szkoła zawodowa), egzamin przed izbą. Na podstawie umowy o praktyki z państwowym lub prywatnym technikum zawodowym, 2-3 lata uczęszczania do szkoły w pełnym wymiarze godzin, na każdy rok kształcenia 4-6 tygodni praktyk w zakładzie, egzamin państwowy, bez wynagrodzenia, ew. dotacja edukacyjna od państwa (w zal. od potrzeby), egzamin państwowy. (1) Kształcenie pozazakładowe Uczniowie są finansowani przez państwo i poddawani kształceniu w specjalnych placówkach oświaty analogowo do systemu dualnego. (2) Ponadzakładowe pierwsze wykształcenie: Uczniowie odbywają praktyki w systemie dualnym w poszczególnych dużych zakładach (3) Wykształcenie łączone: Zakłady dzielą kształcenie praktyczne w sys.rotacyjnym pracy dzielonej (4) Kształcenie na zlecenie: Specjalne zakłady kształcące otrzymują (pod)zlecenie na przeprowadzenie kształcenia.

5 Rodzaje szkół zawodowych Szkoła a zawodowa (3-letnia) Z reguły 2 dni szkoły w tygodniu lub jako blok w zależności od praktykantów, klasy podzielone najczęściej według rzemiosła i przemysłu (np. przemysł piekarniczy/ piekarnictwo). Wymóg: 9 lub 10 klasa. Specjalistyczna szkoła zawodowa (2-letnia, medycyna 3-letnia) h tygodniowe pełny wymiar, specyficzne plany nauczania i przedmioty w oparciu o zawody dualne (np. asystent ds. informatyki) Wymóg: Na ogół 10 klasa z egzaminem państwowym Szkoła a specjalna kształcenia zawodowego (3 letnia) Podobnie jak szkoła zawodowa z odrębnymi planami nauczania. Wymóg: 9klasa Średnia szkoła a zawodowa (Pełny wym. 1 rok, niepełny 2 lata) Profile: technika, gospodarka, nauki społ. matura przedmiotowa Wymóg: 10. klasa lub wykszt. zawodowe (dualne lub specjalistyczna szkoła zawodowa) Gimnazum zawodowe (3 letnie do matury) Profile: technika, gospodarka, rolnictwo, nauki społeczne, opieka zdrowotna, biotechnologia, żywienie, i in. Wymóg: 10 klasa Szkoła a ustawicznego kształcenia zawodowego (2 letnia) Tylko po poprzedzającym wykszt. zawodowym oraz praktyce (w zal. od zawodu, ok. 100 profili)

6 Finansowanie kształcenia zawodowego Kształcenie dualne Kształcenie szkolne Formy specjalne Praktyka regulowana jest z zakładem umownie (wynagrodzenie dla uczniów,praktykantów), finansowanie zakładowe części przedsiębiorczej; finansowanie państwowe szkół zawodowych (państwowych i pryw.). Szkoły pryw. otrzymują dotacje na wniosek i za potwierdzeniem. Szkoły kształcące w pełnym wymiarze godzin mogą działać państwowo lub prywatnie. Koszty ponoszone są przez państwo (szkoły prywatne otrzymują dotacje). Brak wynagrodzenia dla uczniów. W razie potrzeby państwo wypłaca osobom przyjmującym wykształcenie zawodowe zapomogę (obojętnie jakich szkół). Państwo zapewnia korzyści podatkowe (ulgi podatkowe na wydatki na naukę i czesne w wysokości 30%) (a) Finansowanie pokrzywdzonych wg kodeksu prawa socjalnego (SGB II) w celu zapewnienia poza- i ponadzakładowego kształcenia, włącznie z finansowaniem utrzymania. (b) Finansowanie składek przedsiębiorstw w przypadku kształcenia łączonego i partnerskiego oraz w placówkach medycznych i opiekuńczych

7 Formy kooperacji pomiędzy przedsiębiorstwami a placówkami oświaty kształcenie dualne Kształcenie zorientowane na zakres nauczania na podstawie realnych struktur produkcyjnych i usługowych. Teoria i praktyka wg spójnych regulacji dotyczących kształcenia w około 340 zawodach w Niemczech Pełny wymiar czasu Państwowe plany nauczania krajów w związkowych zkowych z regionalnymi priorytetami. Na rok kształcenia przypada czterotygodniowa praktyka na końcu roku wedle wyboru i wniosku o przyjęcie ucznia. poza i ponad- zakładowo adowo Uregulowane według ustawy o kształceniu zawodowym jeśli brak dualnego partnera lub zakładowego finansowania. Finansowanie odbywa się wówczas poprzez niemiecki Urząd Pracy. Praktyki, laboratoria itd. Model łączony i partnerski Innowacyjne modele dla zawodów, w których kształci się niewielka ilość osób, lub które powinny być na nowo uregulowane i wprowadzone. Zadania pracy dzielonej w praktyce zawodowej, wypróbowanie korzystnych form.

8 Przykłady i Best Practice (1) Pracownik działu badań marketingowych i społecznych (FAMS) nowo powstały zawód kształcenia w systemie dualnym Wspieranie przedsiębiorstw przy tworzeniu analiz rynkowych i konsumenckich przy zastosowaniu metod empirycznego badania społecznego oraz pracy naukowej (przedsiębiorstwa docelowe: państwowe oraz prywatne uniwersytety i szkoły wyższe instytuty badania rynku i opinii) szczególna forma przeprowadzania kształcenia zawodowego (brak tradycyjnych form szkolenia teoretycznego i praktycznego, integracja różnych zakresów praktyki przedsiębiorstwa docelowego, wymagany wysoki poziom wykształcenia ogólnego praktykantów! Kształcenie zawodowe odbywa się centralnie w Nürnberg kształcenie następuje w ramach modelu partnerskiego przedsiębiorstw w regionalnych gronach badawczych (np. w Saksonii*, Köln/Düsseldorfie, Hamburgu, południowych Niemczech) Finansowanie analogowo do systemu dualnego przy wykorzystaniu środków pochodzących z usług badawczych, fundraisingu/sponsoringu oraz składek zakładów. * Pilotprojekt der TU Dresden

9 Przykłady i Best Practice (2) Specjalista ds. mikrotechnologii - zawód kształcenia dualnego w dziedzinie przemysłu w warunkach laboratoryjnych i pomieszczeń sterylnych Wyspecjalizowane przedsiębiorstwa działające międzynarodowo, które otworzyły swoje siedziby w Saksonii korzystają z placówek uczelnianych i badawczych w celu przeprowadzania praktycznego kształcenia w warunkach laboratoryjnych, na przykład na uniwersytecie Technische Universität w Dreźnie, w instytuce Max-Planck-Institut oraz Frauenhofer Institut, aby w optymalnych warunkach móc korzystać z najnowszych osiągnięć technicznych. Niewielkie grupy (8 do 10) są kształcone i specjalizowane zawodowo w optymalnych warunkach, zanim rozpoczną pracę w realnych warunkach. Wykształcenie zawodowe dostarcza podstaw do kształcenia ustawicznego. Finansowanie obywa się przez delegujące zakłady (mniejsze koszty aniżeli w przypadku pełnego kształcenia zawodowego we własnym przedsiębiorstwie)

10 Przykłady i Best Practice (3) Warsztaty techniki spawania organizowane przez Niemiecki Związek Techniki Spawania (DVS). Zintegrowanie podstawowych elementów kształcenia zawodowego z dualnym kształceniem w zawodach metalowych. Centra kształcenia i technologii, centra kształcenia izb (IHK i HKW, związki, prywatne instytucje oświatowe) oferują standardowe kursy, które określone są programem nauczania (państwowe programy nauczania oraz regulacje dotyczące kształcenia zawodowego) i odbywają się na najwyższym poziomie pod względem techniczno-technologicznym. Zapewnienie jakości i spójna ocena/certyfikacja przez DVS Możliwość synergetycznego połączenia kształcenia wstępnego i ustawicznego.

11 Przykłady und Best Practice (4) Ustrukturyzowane programy szkoleniowe w gabinetach lekarskich i placówkach medycznych, na przykład dla pracowników pomocniczych w dziedzinie medycyny i stomatologii. Kształcenie w systemie dualnym w dziedzinie zawodów medycznych odbywa się w małych gabinetach. Wraz z wykorzystywaniem ustrukturyzowanych programów w szkoleniowych dla pacjentów (np. w przypadku Diabetes mellitus) praktykanci zdobywają nową wiedzę poprzez współdziałanie przy programowym kształtowaniu skutecznych rozwiązań dla klientów. Poprzez rozwiązywanie problemów oraz praktyczne zastosowanie wiedzy ze szkoleń praktykanci zaznajamiają się ze specyficznymi wymaganiami klientów i integrują kształcenie zawodowe częściowo z własnym kształceniem ustawicznym w trakcie kształcenia.

12 Zalety i wady kształcenia zawodowego w niemieckim systemie dualnym Zalety Samoodpowiedzialność przedsiebiorstw Obowiązek współdziałania i zasada solidarności (możliwa edukacja na własne potrzeby i wykraczająca poza nie) Wpływ na treść i sposób organizacji systemu edukacji zawodowej Kształcenie ukierunkowane na ofertę Ukierunkowanie na cały proces funkcjonowania przedsiębiorstwa, na bazie struktur produkcyjnych i usługowych. Większe korzyści gospodarcze (bezpośrednia wydajność produkcyjna) Wady Relatywnie wysokie koszty dla przedsiębiorstwa Wyższa presja i konkurencja o adeptów zawodu (mniejsze szanse dla słabiej wykwalifikowanych uczniów szkół głównych: preferowani są abiturienci) Przedsiębiorstwa decydują wg zasady koszty-korzyści Aktualnie brak wystarczającej liczby miejsc praktyk w systemie dualnym Trudności w zintegrowaniu szczególnych grup docelowych (osoby niepełnosprawne, nieproduktywne, migranci)