Edukacja ekologiczna jako integralny element edukacji dla zrównoważonego rozwoju

Transkrypt

1 Edukacja ekologiczna jako integralny element edukacji dla zrównoważonego rozwoju Tadeusz Borys Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

2 DWA PROBLEMY/PYTANIA: Pytanie pierwsze: Jakie wnioski wynikają z analizy porównawczej programów EDUKACJI EKOLOGICZNEJ i programów EDUKACJI DLA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU?

3 Pytanie drugie: Jakie są osiągnięcia i perspektywy integracji i nasycania EDUKACJI EKOLOGICZNEJ cechami EDUKACJI DLA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU?

4 PYTANIE PIERWSZE: Dokumenty - EDUKACJA EKOLOGICZNA poziom globalny: lata 80. Międzynarodowy Program EE (IEEP) Międzynarodowa Strategia Edukacji Środowiskowej (International Strategy for Action in the Field of Environmental Education and Training for the 1990s) poziom europejski: od 1971 roku EAP: Programy Działań Środowiskowych UE ; Dokumenty - EDU dla ZR POZIOM GLOBALNY: styczeń 2005 ogłoszenie przez ONZ Dekady Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju na lata POZIOM EUROPEJSKI: przyjęcie w marcu Strategii Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju Europejskiej Komisji Gospodarczej

5 Poziom krajowy: Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej - przez Edukację do Zrównoważonego Rozwoju (1996) i Narodowy Program EE Poziom regionalny/wojewódzki: wojewódzkie programy EE Poziom lokalny: powiatowe i gminne programy EE Poziom krajowy: brak odpowiednika/ pustka programowa tylko konferencje ; komisja Polskiego Komitetu UNESCO Poziom regionalny: brak odpowiednika/pustka programowa Poziom lokalny: brak odpowiednika/pustka programowa

6 Ważniejsze SKUTKI PUSTKI PROGRAMOWEJ W ZAKRESIE Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju PRZYSTOSOWANIA EDUKACJI EKOLOGICZNEJ DO WIZJI I CELÓW EDU DLA ZR

7 (1) DEZINTEGRACJA/ AUTONOMIZACJA/ IZOLOWANIE poszczególnych rodzajów EDUKACJI (ekologicznej, społecznej, ekonomicznej (homo oeconomicus), technicznej itp.) syndrom Zosi samosi w edukacji ekologicznej jest samowystarczalna

8 (2) ZAWĘŻAJACE i mylące PODEJŚCIE DO NOWEGO PARADYGMATU ROZWOJU; negatywne SKUTKI dla samego paradygmatu (np. w samorządach nie będziemy budować strategii zrównoważonego rozwoju, bo to strategia eksponująca tylko ochronę środowiska!!! )

9 Wąskie rozumienie ZR Zrównoważony rozwój = ochrona środowiska = ekorozwój w opozycji do szerokiego rozumienia ZR: Zrównoważony rozwój = zrównoważone uwzględnianie w rozwoju aspektów ekonomicznych, społecznych i środowiskowych

10 (3) znaczny jeszcze udział walczących, najczęściej w słusznej sprawie form EDUKACJI Ekologicznej (jako środka budzenia sumienia zbiorowego) do lat 90. jako walka z systemem politycznym (przypadki Celwiskozy, Huty Siechnice, Nowej Huty itp.); współ. przykłady: przypadek Rospudy; patologie rozcinania ekosystemów przy budowie autostrad; kompania przeciwko GMO; przeciwko toksycznym dodatkom do żywności oraz kontrowersje dotyczące budowy elektrowni jądrowych

11 (4) pokaźny dorobek dobrych, ale także ZŁYCH PRAKTYK w prowadzeniu EE: dużo rywalizacji i mało współpracy, często brutalna i nieuczciwa walka (gra) o wpływy w różnych funduszach celowych i towarzyszące temu dyskryminowanie niektórych organizacji i czasopism o tematyce ekologicznej.

12 (5) istnienie obok siebie realnej EDUKACJI EKOLOGICZNEJ (rzeczywiste podnoszenie świadomości ekologicznej) i iluzyjnej EDUKACJI EKOLOGICZNEJ jak formy przerabiania otrzymanych pieniędzy (dotacji) bez rzeczywistych zmian w świadomości ekologicznej (SYNDROM technicznie sprawnych raportów z realizacji często jałowych projektów);

13 (6) nadmierne ZAWĘŻENIE ZAINTERESOWAŃ organizatorów EE; dominacja lokalizacji EE na obszarach cennych przyrodniczo i pewne zaniedbania w edukacji, której przedmiotem jest: ekologia miasta, miejsca zamieszkania, ekologia kultury czy tzw. EKOLOGIA CODZIENNOŚCI!!!! (7) PRZEWAGA AKCJI nad systematycznym działaniem słynne dni bez lub z (bez większych efektów edukacyjnych)

14 (8) główny nacisk w EE na stronę ROZUMOWĄ (mental, intelekt, racjonalizm intelektualny, zgromadzoną wiedzę i umiejętności wynikające z tej wiedzy) i częste też wykorzystywanie NEGATYWNYCH EMOCJI (strachu, poczucia zagrożenia); wykorzystywanie w wysoce niewystarczającym stopniu innych intelektów czy inteligencji, które powinny być rozwijane w systemie edukacji ekologicznej, a mianowicie inteligencji emocjonalnej (+ emocji), intuicyjnej czy inteligencji uczuciowej (wrażliwości, empatii, odpowiedzialności czy troski o siebie i innych itp.) cel: poczucie współodpowiedzialności za stan środowiska!!!

15 Pytanie drugie: Czy możliwa jest edukacja dla zrównoważonego rozwoju bez edukacji ekologicznej? Jakie są osiągnięcia i perspektywy integracji i nasycania EDUKACJI EKOLOGICZNEJ cechami EDUKACJI DLA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU? Bez edukacji ekologicznej EDUKACJA DLA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU nie ma fundamentów!!!.

16 Edukacja ekologiczna Proces równoważenia edukacji Edukacja ekonomiczna/aspekty ekonomiczne ekologii i ochrony środowiska Edukacja społeczna/ aspekty społeczne ekologii i ochrony środowiska zrównoważona/zintegrowana edukacja ekologiczna

17 na czym oprzeć ZINTEGROWANĄ EDUKACJĘ EKOLOGICZNĄ?

18 Kilka wniosków:

19 Wniosek pierwszy: uprawianie edukacji ekologicznej w ujęciu autonomicznym/ zdezintegrowanym, w oderwaniu od edukacji społecznej i edukacji ekonomicznej oraz w oderwaniu od systemu wartości NIE MA ŻADNEJ PRZYSZŁOSCI!!! uprawianie takiej edukacji uwidacznia bardzo często tzw. błędne/iluzyjne koło edukacyjne, tzn. ciągłe powtarzanie i sprawne finansowo rozliczanie różnych projektów edukacyjnych bez TRWAŁYCH I POZYTYWNYCH EFEKTÓW w świadomości człowieka!!!

20 Wniosek drugi: edukacja ekologiczna powinna być wkomponowana w holistyczny system edukacji dla zrównoważonego rozwoju jako jej integralny moduł o fundamentalnym znaczeniu nie tylko dla człowieka

21 Wniosek trzeci : konieczne jest powszechne zrozumienie podstawowej zależności, że skuteczna i efektywna ochrona środowiska i współkształtowana przez edukację ekologiczną wysoka świadomość człowieka jest warunkiem jego przetrwania na Ziemi, a problemy z ochroną środowiska to głównie problemy człowieka ze swoim człowieczeństwem!!!

22 Wniosek trzeci : konieczne jest powszechne zrozumienie podstawowej zależności, że skuteczna i efektywna ochrona środowiska i współkształtowana przez edukację ekologiczną wysoka świadomość człowieka jest warunkiem jego przetrwania na Ziemi, a problemy z ochroną środowiska to głównie problemy człowieka ze swoim człowieczeństwem!!!

23 Wniosek końcowy:

24 konieczna jest zatem odbudowa pełni człowieczeństwa w stosunku do nie tylko do przyrody, ale także do siebie i innego człowieka poprzez edukację i tworzenia społeczeństwa mądrości (nie tylko wiedzy!!)- społeczeństwa empatycznego i realnie obywatelskiego, opartego na kulturze bez przemocy, na kulturze wrażliwości i wzajemnego szacunku