Nasz znak: PIRP-879/X/02/2009 Warszawa, 30 kwietnia 2009 r. Do wiadomosci:

Transkrypt

1 POLSKA IlBA RZECZNIKOW PATENTOWYCH POLISH CHAMBER OF PATENT ATTORNEYS POL5KA IZBA RZECZNIKOW PATENTOWYCH ul. Madaliriskiego 20 10k. 2, Warszawa tel./fax: , NIP: Nasz znak: PIRP-879/X/02/2009 Warszawa, 30 kwietnia 2009 r. Pan Waldemar Pawlak Wiceprezes Rady Ministr6w Minister Gospodarki Ministerstwo Gospodarki Plac Trzech KrzyZy 3/ Warszawa Do wiadomosci: Pani dr Alicja Adamczak Prezes Urz~du Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej AI. Niepodleglosci 188/ Warszawa Dot.:,,Analizy aspektow prawnych, spolecznych i gospodarczych Protokolu londynskiego odnoszqcego sill do patentu europejskiego w kontekscie ewentualnego przystqpienia Polski do Protokolu" W nawillzaniu do zaproszenia Ministerstwa Gospodarki do dyskusji w sprawie skutk6w ewentualnego przyst~ienia Polski do Porozumienia londynskiego 1 (zwanego tez Protokolem londynskim), przedstawiamy, bezposrednio Panu Premierowi, uwagi Polskiej Izby Rzecznik6w Patentowych dotyczllce z jednej strony spostrzezen krytycznych wobec mozliwego przyst~ienia Polski do Porozumienia londyilskiego, kt6re przemawiajll za niewyrazaniem zgody na przyst~ienie przez Polsk~ w obecnym momencie, a z drugiej strony kilka komentarzy do opinii Pani prof. UW dr hab. 1 Agreement dated 17 October 2000 on the application of Article 65 of the Convention on the Grant of European Patents, see OJ EPO 2001,549 (dalej "Porozumienie londyiiskie"). 1

2 Krystyny Szczepanowskiej-Kozlowskiej oraz Pani dr Joanny Lagowskiej pt:,,analiza aspekt6w prawnych, spolecznych i gospodarczych Protokolu londyfzskiego odnoszqcego si~ do patentu europejskiego w kontekscie ewentualnego przystqpienia Polski do Protokolu w zwiqzku z wejsciem wymienionego Protokolu w tycie w stosunku do niekt6rych pafzstw czlonkowskich Europejskiej Organizacji Patentowej" (dalej "Opinia"). Aby przedstawic swoje stanowisko w powyzszych kwestiach, Polska Izba Rzecznik6w Patentowych uzyskala opini~ prawn~ Pani prof. UJ dr. hab. Elzbiety Traple, wybitnej specjalistki w zakresie prawa wlasnosci intelektualnej z Uniwersytetu Jagiellonskiego. Pani profesor zajmuje si~ prawem cywilnym i prawem wlasnosci intelektualnej od ponad 30 lat, jest uczestnikiem prac nad projektami ustaw oraz ekspertem przygotowuj~cym opinie dla Sejmu RP. W okresie przygotowan do akcesji RP do Unii uczestniczyla w pracach nad harmonizacj~ prawa autorskiego i wlasnosci przemyslowej w grupie ekspert6w powolanych przez Komisj~ Europejsk~. Jest pracownikiem naukowym w Katedrze Prawa Cywilnego UJ. Za1llcznik: Opinia prof. Traple dot. przystllpienia Polski do Porozumienia londynskiego z dnia 30 kwietnia 2009 r. (zal. nr 1) Opinia prof. Traple omawia wszystkie istotne kwestie prawne zwi~zane z mozliwym przyst~ieniem Polski do Porozumienia londynskiego, m.in. kwestie konstytucjonalnosci implementacji Porozumienia londynskiego do polskiego prawa, charakter prawny decyzji 0 udzieleniu patentu europejskiego, jakosc i pewnosc prawn~ trumaczen, ochron~ os6b trzecich, pewnosc obrotu prawnego oraz problematyk~ spor6w s~dowych, a Polska Izba Rzecznikow Patentowych przedstawia wymienionll opini~ jako wlasnll w wyzej poruszanych sprawach. Z tego tez wzgl~du ponizej pragniemy wyl~cznie om6wic kilka dodatkowych istotnych kwestii w zwi~zku z mozliw~ implementacj~ Porozumienia w Polsce, na kt6re zdaniem naszym warto zwr6cic uwag~. 1. Polska Izba Rzecznikow Patentowych Na wst~pie pragniemy przedstawic pokr6tce kilka informacji 0 zawodzie rzecznika patentowego, kt6re w naszej opinii uzasadniaj~ wzi~cie udziaru w obecnej dyskusji nad Porozumieniem londynskim przez Polsk~ Izb~ Rzecznik6w Patentowych (dalej "Izba"). Zaw6d rzecznika patentowego czyli zawodowego pelnomocnika wyst~puj~cego w sprawach patent6w, znak6w towarowych i wzor6w - powstal w Niepodleglej Polsce w 1918 roku. Obecnie zakres dzialania rzecznik6w patentowych reguluje ustawa z dnia 11 kwietnia 2001 r. 0 rzecznikach patentowych (Dz. U. Nr 49,poz. 509 z p6in. zm.). Rzecznicy patentowi swiadcz~ specjalistyczn~ pomoc w sprawach z zakresu wlasnosci przemyslowej. 2

3 Wlasnosc przemyslowa obejmuje patenty na wynalazki, wzory uzytkowe, wzory przemyslowe, znaki towarowe, znaki usmgowe, nazwy handlowe, oznaczenia pochodzenia, jak r6wniez zwalczanie nieuczciwej konkurencji. Rzecznicy patentowi wyst~pujlt w charakterze pemomocnik6w przed Urz~dem Patentowym RP, sltdami administracyjnymi oraz przed innymi sltdami i organami orzekajltcymi w sprawach wlasnosci przemyslowej, takze przed Sltdami cywilnymi. Rzecznicy patentowi i aplikanci tworzlt Polsklt Izb~ Rzecznik6w Patentowych. Obecnie Izba liczy 949 czlonk6w, z czego 146 rzecznik6w patentowych nie wykonuje zawodu z powodu swiadczen emerytalnych, tak wi~c aktywnych w Polsce rzecznik6w patentowych jest ok Od 1 marca 2004 r. polscy rzecznicy patentowi, kt6rzy zostali wpisani na list~ Europejskiego Urz~du Patentowego w Monachium uzyskujltc tytul europejskiego rzecznika patentowego (European patent attorney, Zugelassener Vertreter vor dem EPA, mandataire en brevets europeens) moglt reprezentowac klient6w przed tym Urz~dem. Obecnie rzecznik6w polskich posiadajltcych tytul europejskiego rzecznika patentowego jest 381, co stanowi 4,07% calkowitej liczby wszystkich czynnych przed Europejskim Urz~dem Patentowym w Monachium europejskich rzecznik6w patentowych 2 Natomiast od 1 maja 2004 r. polscy rzecznicy patentowi wpisani na list~ zawodowych pemomocnik6w w sprawach znak6w towarowych i wzor6w pemilt t~ rol~ przed unijnym Urz~dem Harmonizacji Rynku Wewn~trznego (Znaki Towarowe i Wzory) w Alicante. lednoczesnie chcielibysmy podkreslic, iz Polska Izba Rzecznik6w Patentowych uczestniczy aktywnie w pracach europejskich i mi~dzynarodowych organizacji wlasnosci intelektualnej i wsp6lpracuje od lat m.in. takze z Europejskim Urz~dem Patentowym w Monachium (dalej "EPO"). Ponizej przedstawiamy tabele zawierajltce dane dotyczltce znajomosci j~zyk6w obcych przez polskich rzecznik6w patentowych (nie uwzgl~dniajltc w tabelach obecnych 135 aplikant6w rzecznikowskich, kt6rzy zgodnie z wymogami Krajowej Rady Rzecznik6w Patentowych ustanowionymi na podstawie ustawy 0 rzecznikach patentowych, wykazali si~ podczas konkursu na aplikacj~ rzecznikowsklt znajomoscilt co najmniej jednego j~zyka obcego): Dla rzecznik6w nie wykonuj~cych zawodu: Liczbajf;Z)'kOw obcych i wi~cej, 13/cibarzectnilMw Zob. epi Information , Information of the Secretariat, List of professional representatives as of by their place of business or employment in the Contracting States, str. 5. 3

4 Dla rzecznik6w wykonuj~cych zaw6d w kancelarii patentowej lub na podstawie umowy 0 prac~ lub umowy cywilno-prawnej: 1JJicz6ilijfzYkowil6cych i wi~cej EiczllarzecUiikOw Dla wszystkich rzecznik6w: Liczbaj~zykOwohcych i wi~cej Eiczha rtecznikow Jak widac z powyzszego, tylko 8% rzeeznik6w patentowyeh nie deklaruje jakiejkolwiek znajomosci j~zyka obeego, z ezego wi~kszosc s~ to rzeezniey niewykonuj~ey juz zawodu. 13% rzeeznik6w wladajednymj~zykiem obeym, a ponad 47% co najmniej dwomaj~zykami obeymi. 30% polskieh rzeeznik6w patentowyeh posiada znajomosc co najmniej 3 j~zyk6w obeyeh. Powyzsze dane przytaezamy w eelu skonfrontowania ieh z bl~dnymi, naszym zdaniem, informaejami w tej sprawie zawartymi w opinii prof. Szezepanowskiej-Kozlowskiej. 2. Patenty europejskie w Polsce oraz Porozumienie londynskie - wyjasnienia 2.1 Patenty europejskie Europejska Konweneja Patentowa (dalej "EPC") umozliwia uzyskanie oehrony patentowej w 38 krajaeh europejskieh w wyniku dokonania jednego zgloszenia. Ubiegaj~ey si~ 0 patent europejski deeyduje, w kt6ryeh krajaeh nalez~eyeh do Konweneji 0 patencie europejskim b~dzie obowi~zywala oehrona patentowa. Patenty europejskie udzielane s~ przez Europejski Urz~d Patentowy przy zastosowaniu jednolitej i seentralizowanej proeedury prowadzonej w jednym z trzech oficjalnyeh j~zyk6w tj. angielskim, franeuskim lub niemieekim. Patenty europejskie w kazdym kraju, w odniesieniu do kt6rego zostaly udzielone, wywoluj~ takie same skutki prawne jak patenty krajowe. W styezniu 2008 do Europejskiej Organizaeji Patentowej przyst~ily Norwegia oraz Chorwaeja, a w paidziemiku dokument akeesyjny zlo:zyla byla Jugoslowianska Republika Macedonii, tym samym staj~e si~ panstwem ezlonkowskim z dniem 1 styeznia Tak wi~e obeenie w sklad Organizaeji wehodzi 35 panstw ezlonkowskieh, a uwzgl~dniaj~e trzy panstwa dodatkowe (uznaj~ee patent europejski na swoim terytorium), Organizacja tajest swoist~ drog~ do oehrony patentowej w 38 krajaeh. Dowod: Statystyki EPO Raport Roczny 2008 (zal. nr 2) 4

5 W 2008 r. zaproszono takze do przystlijjienia Serbi~ i Albani~, kt6re obok San Marino (zaproszonego w 2007 roku) najprawdopodobniej stan~ si~ panstwami czlonkowskimi w bliskiej przyszlosci, podczas gdy Czamog6ra uzyskala prawne i techniczne wsparcie w przygotowaniu projektu swego prawa patentowego, utworzeniu Urz~du Wlasnosci Intelektualnej oraz przygotowaniu umowy 0 przystlijjieniu. W 2008 roku zlozono zgloszen na mocy przepis6w Konwencji 0 Patencie Europejskim, co w por6wnaniu z zgloszeniami zlozonymi w 2007 roku, dowodzi 3,6% wzrostu. Liczba ta uwzgl~dnia zgloszen europejskich (+0,4%) zlozonych bezposrednio na mocy przepis6w Konwencji 0 Patencie Europejskim do Europejskiej Organizacji Patentowej b~di do urz~d6w patentowych panstw czlonkowskich oraz zgloszen (+6,2%) wchodz~cych w faz~ europejsk~ na mocy Ukladu 0 Wsp6lpracy Patentowej (PCT). Mniej niz polow~ wszystkich zgloszen zlo:zyli mieszkancy panstw czlonkowskich (49%), podczas gdy 26% zgloszen wplyn~lo od zglaszaj~cych ze Stan6w Zjednoczonych Ameryki, 16% z Japonii, a 9% zgloszen z innych kr~6w (polowa z tego pochodzila z Republiki Korei i Kanady). Zgloszenia mi~dzynarodowezglaszane na podstawie Ukladu 0 Wsp6lpracy Patentowej na p6iniejszych etapach mog~ stac si~ przedmiotem post~powatl przed Europejskim Urz~dem Patentowym. Wedlug Swiatowej Organizacji Wlasnosci Intelektualnej (WIPO), liczba zgloszen wzrosla 0 2,4% si~gaj~c zgloszen (2007 rok: ). Uwzgl~dniaj~c bezposrednie zgloszenia europejskie, oznacza to ze w 2008 roku zostalo zlozonych okolo zgloszen patentowych, kt6re maj~ szans~ zakonczyc si~ udzieleniem patent6w europejskich (w 2007 roku ). Dowod: Statystyki EPO Raport ROCZDy 2008 (zal. Dr 2) Patrz~c na sytuacj~ w Polsce, w 2007 r. do Urz~du Patentowego RP zgloszono 2606 wynalazk6w w trybie krajowym, w tym 2392 wynalazki krajowe i 214 wynalazk6w zagranicznych, co oznacza wzrost liczby zgloszen wynalazk6w krajowych i zagranicznych w trybie krajowym w stosunku do roku ok. 10%. W faz~ badan prowadzonych przez Urz~d Patentowy RP (tzw. faz~ krajowv weszlo 147 zgloszen dokonanych w trybie Ukladu 0 Wsp6lpracy Patentowej (PCT). Dzialaj~c w trybie mi~dzynarodowym,jako urz~d przyjmuj~cy, Urz~d Patentowy RP przyj~l od polskich podmiot6w 89 zgloszen wynalazk6w w trybie Ukladu 0 Wsp61pracy Patentowej (PCT) oraz 49 zgloszen 0 udzielenie patentu europejskiego w celu uruchomienia procedury zgloszenia ich do ochrony za granic~. 5

6 W 2007 roku przyj~to i sprawdzono pod wzgl~dem formalnym dumaczenia patentow europejskich na j~zyk polski, co jest warunkiem wai:nosci ochrony obj~tych nimi wynalazkow na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Do wyodr~bnionej cz~sci rejestru patentowego prowadzonej dla patentow europejskich wpisano 277 patentow. Jednoczesnie wydano decyzji stwierdzaj~cych niewai:nose patentu europejskiego na terytorium Rzeczypospo1itej Po1skiej (decyzje takie wydaje si~ w przypadkach, kiedy Polska byla wyznaczona jako kraj ochrony wynalazku w zgloszeniu 0 patent europejski, a po uzyskaniu patentu europejskiego uprawniony nie zlozyi w wymaganym terminie tlumaczenia patentu na j~zyk polski w celu utrzymania ochrony na terytorium RP). Ogolem, na dzien 31 grudnia 2007 r., pozostawalo w mocy patentow, w tym patentow europejskich. Dowod: Raport roczny 2007 UP RP str (zal. nr 3) W 2008 r. UP RP przyj~l celem walidacji na terytorium Polski patentow europejskich, widoczna jest wi~c wyraina tendencja wzrostowa walidacji patentow europejskich na terytorium Polski. 2.2 Porozumienie londyriskie Otrzymanie zawiadomienia 0 zamiarze udzielenia patentu od Europejskiego Urz~du Patentowego daje pocz~tek dwufazowemu procesowi tlumaczenia. W pierwszej fazie, zastrzezenia patentowe musz~ bye przetlumaczone na dwa inne,j~zyki robocze" Europejskiej Organizacji Patentowej. Innymi slowy, jezeli zgloszenie patentowe jest opublikowane w j~zyku angielskim, wowczas rowniez wersja francuska i niemiecka zastrzezen patentowych musi bye przedlozona w Europejskim Urz~dzie Patentowym. Praktyka ta pozostaje niezmieniona, zatem po uiszczeniu oplat zwi~zanych z udzie1eniem patentu, patent europejski jest zawsze publikowany z zastrzezeniami w j~zyku angie1skim, francuskim i niemieckim. Druga faza procesu tlumaczenia jest nazywana faz~ wa1idacji (ang. validation) i tu wlasnie nowa praktyka na mocy przepisow Porozurnienia londynskiego odbiega od wczesniejszego rezimu. Wczesniej, istniala koniecznose walidacji patentow europejskich w poszczegolnych panstwach czlonkowskich, gdzie zlozenie calego opisu patentowego l~cznie z zastrzezeniami do urz~du krajowego w j~zyku urz~dowym tego panstwa powodowalo skutki prawne. W praktyce, poszczegolne panstwa wymagaly udost~pnienia kopii w ich j~zykach urz~dowych. Ogolnie rzecz ujmuj~c, za praktyk~ t~ przemawial pogl~d, iz potencjalny naruszyciel patentu powinien miee prawo zapoznania si~ w j~zyku ojczystym i zrozumienia calosci patentu by unikn~e zarzutow naruszania. 6

7 Porozumienie 0 zastosowaniu Artykulu 65 Konwencji 0 Patencie Europejskim - Porozumienie 10ndynskie - jest porozumieniem fakultatywnym majllcym na celu redukcj~ koszt6w tlumaczenia opisu patentowego patent6w europejskich. Zostalo one przyj~te 17 paidziemika 2000 na konferencji mi~dzyrzlldowej 12/2001,549). w Londynie (zob.: Dziennik Urz~dowy Europejskiego Urz~du Patentowego Panstwa Konwencji, kt6re ratyfikowaly lub przyst~ily do Porozumienia 10ndynskiego, zobowill zujll si~ odst~ic, w calosci lub w znacznym stopniu, od wymogu tlumaczenia opisu patentowego walidowanych na swoim terytorium patent6w europejskich. Na mocy Art. 1 ust. 1,2 oraz 3 Porozumienia 10ndynskiego: panstwo, kt6rego j~zyk urz~dowy jest jednym z j~zyk6w urz~dowych Konwencji powinno calkowicie odst~ic od wymog6w tlumaczenia przewidzianych wart. 65 ust.l Konwencji o Patencie Europejskim; panstwo, kt6rego j~zyk urz~dowy nie jest zadnym z j~zyk6w urz~dowych Konwencji powinno odst~ic od wymog6w tlumaczenia przewidzianych wart. 65 ust.l Konwencji 0 Patencie Europejskim, jesli patent europejski zostal udzielony w j~zyku urz~dowym Konwencji, wskazanym przez to Panstwo, lub jesli patent europejski zostal przetlumaczony na ten j~zyk oraz zlozony na warunkach przewidzianych wart. 65 ust. 1 Konwencji. Jednakowoz Panstwa te majll prawo zazlldac tlumaczenia zastrzezen patentowych patentu europejskiego na jeden z ich j~zyk6w urz~dowych. Porozumienie 10ndyfiskie weszlo w Zycie 1 maja 2008 roku. Zakres zastosowania: Porozumienie 10ndynskie ma zastosowanie do patent6w europejskich, w przypadku kt6rych informacja 0 udzieleniu patentu zostala ogloszona w Europejskim Biuletynie Patentowym po dacie wejscia w Zycie tego Porozumienia dla panstwa, kt6rego one dotyczy (zobacz Art. 9). Og61nie rzecz ujmujllc - po wy1llczeniu pewnych postanowien tymczasowych - nowy rezim w kwestii tlumaczen ma zastosowanie w tych panstwach, kt6re ratyfikowaly blldz przyst~i Iy do Porozumienia 10ndynskiego - dla wszystkich patent6w europejskich, w przypadku ktorych informacja 0 udzieleniu patentu zostala ogloszona w Europejskim Biuletynie Patentowym 1 maja 2008 lub po tej dacie. Porozumienie 10ndynskie rozr6.znia: (1) panstwa, kt6rych j~zyki urz~dowe Sll jednym z j~zyk6w urz~dowych Konwencji (angielski, francuski, niemiecki) oraz (2) panstwa, kt6rych j~zyki ur~dowe nie sllzadnym zj~zyk6w urz~dowych Konwencji. 7

8 Panstwa, ktorych j~zyki urz~dowe s~jednym z j~zykow urz~dowych Konwencji odst~puj~ od wymogow tlumaczenia w trybie Art. 65 ust.l Konwencji 0 Patencie Europejskim (Art. 1 ust.l Porozumienia londynskiego). Przepis ten ma obecnie zastosowanie do nast~puj~cych Panstw: Francja Niemcy Liechtenstein Luksemburg Monaco Szwajcaria Wielka Brytania Panstwa, ktorych j~zyki urz~dowe nie s~ zadnym z j~zykow urz~dowych Konwencji maj~ prawo zaz~dac tlumaczenia zastrzezen patentowych patentu europejskiego na jeden z ich j~zykow urz~dowych (Art. 1 ust. 3 Porozumienia londynskiego). Nast~puj~ce panstwa mog~zaz~dac tlumaczenia zastrzezen patentowych patentu europejskiego ichj~zyk urz~dowy: Chorwacja (chorwacki) Dania (dunski) Islandia (islandzki) Lotwa (lotewski) Litwa (litewski) Holandia (niderlandzki) Szwecja (szwedzki) Slowenia (slowenski) Wyzej wymienione Panstwa odst~puj~ od dalszych wymogow tlumaczenia jezeli patent europejski zostal udzie10ny w j~zyku urz~dowym Konwencji, wskazanym przez to Panstwo, lub jesli patent europejski zostal przetlumaczony na ten j~zyk i zlozony na warunkach przewidzianych wart. 65 ust.l Konwencji ( Art. 1 ust. 2 Porozumienia londynskiego). Nast~puj~ce kraje wskazaly na j~zyk angielski: Chorwacja Dania Islandia Holandia Szwecja 8

9 W Danii, Islandii Holandii i Szwecji, patent europejski moze rowniez bye zlozony w j~zyku narodowym. Nast~puj~ce kraje nie wskazaly na zadenj~zyk Lotwa w trybie Art. I ust.2 Porozumienia londytiskiego: Litwa Slowenia W zal~czeniu zal~czamy raport w sprawie statusu przyst~ienia do Protokolu, wykazuj~cy powyi: sze okolicznosci. Dowod: Status of accession and ratification, EPO 29 kwietnia 2009 r. (zal. nr 4) Mimo iz wiele patistw umozliwia uprawnionym z patentu korzystanie z obnizonych kosztow tlumaczeti na mocy postanowieti Porozumienia londytiskiego, nie wszystkie kraje s~ sklonne go podpisae. Sposrod tych patistw, ktore nie podj~ly decyzji 0 podpisaniuprotokolu, najistotniejsza z punktu widzenia obecnosci gospodarczej jest Hiszpania. Ubiegaj~cy si~ 0 walidacj~ patentu europejskiego w tym kraju nadal zobowi~ani s~ do przedlozenia pemego tlumaczenia w j~zyku hiszpatiskim. Komentatorom Porozumienia londytiskiego skutecznie udalo si~ przekonae hiszpatiskich ustawodawcow, iz podpisanie Porozumienia byloby krzywdz~ce dla j~zyka hiszpatiskiego jako j~zyka europejskiego, oraz utrudnialoby dost~p do informacji zawartych w obcych patentach. 3. Argumenty przemawiaj~ceza nieprzyst~pieniempolski do Porozumienia Polska Izba Rzecznikow Patentowych wyraza stanowisko, iz przyst~ienie przez Polsk~ do Porozumienia londytiskiego moze miee wiele ujemnych nast~pstw dla polskiego spoleczetistwa, a w szczegolnosci dla polskiej gospodarki w jej obecnej fazie rozwoju. Za wymienionym wnioskiem przemawia bardzo wiele argumentow podnoszonych, jak nam wiadomo, przez inne podmioty w Polsce, m.in. Stowarzyszenie Ochrony Wlasnosci Przemyslowej AIPPI, Kancelari~ Rzecznikow Patentowych POLSERVICE Sp. z o. o. oraz Przedsi~biorstwo Rzecznikow Patentowych PATPOL Sp. z o. o. i inne, ktore to podmioty takze wniosly swoje uwagi do Ministerstwa Gospodarki. Przyl~czaj~c si~ w pemi do podniesionych przez ww. podmioty argumentow, pragniemy ponizej wyl~cznie uwypuklie niektore argumenty merytoryczne, przemawiaj~ce za nieprzyst~ieniem Polski do Porozumienia. Nasze wyst~ienie skoncentruje si~ na wykazaniu, z jednej strony, iz brak jest obecnie w polskim spoleczenstwie wystarczaj~cej znajomosci j~zykow obcych, a zwlaszcza j~zykow angielskiego, niemieckiego i francuskiego, aby przyj~e, iz polscy przedsi~biorcy mieliby wystarczaj~cy dost~p do europejskich opisow patentowych, udzielonych ze skutkiem na terytorium Polski, a niepubliko 9

10 wanych w j~zyku polskim. Z drugiej strony, wykai:emy, iz korzysci z przyst~ienia do Porozumienia przez wi~kszosc panstw w Dnii s1l. wyl1l.cznie pozome, co jest powodem nieprzyst~ienia do Porozumienia przez takie panstwa jak Hiszpania, Wlochy, Austria i inne, a korzysci te, zwlaszcza w Polsce, b~d1l. uzyskiwaly wyl1l.cznie przedsi~biorstwa zagraniczne spoza Dnii, a mianowicie z Japonii i Stanow Zjednoczonych Ameryki Znajomosc j~zykow obcych w Polsce, a przyst~pienie do Porozumienia Pomimo iz znajomosc zwlaszcza j~zyka angielskiego rosnie w Dnii Europejskiej, niemniej jednak nie oznacza to, iz znajomosc j~zykow obcych jest w Dnii na zadowalaj1l.cym poziomie. Przeciwnie, aktualny raport Komisji Europejskiej konkluduje, iz znacz1l.cy odsetek malych i srednich europejskich przedsi~biorstw ponosi kazdego roku straty z powodu niewystarczaj1l.cych umiej~tnosci j~zykowych 3. Wynika to ze sprawozdania ELAN", opublikowanego przez Komisj~ w lutym 2007 r., pierwsze badanie na skal~ europejsk1l. dotycz1l.ce strat dla biznesu spowodowanych nieznajomosci1l. j~zykow w przedsi~biorstwach. Zgodnie z badaniem ELAN, tylko 48 % malych i srednich europejskich przedsi~biorstw obj~tych prob1l. deklarowalo, ze dysponuje formalnymi strategiami j~zykowymi maj1l.cymi wspierac ich mi~dzynarodowe operacje. Prawie 40 % malych i srednich europejskich przedsi~biorstw nie posiada nawet wieloj~zycznychstron intemetowych. Jak stwierdza raport,,,rzqdy krajowe sq wciqt daleko od realizacji wsp6lnego celu okreslonego przez panstwa czlonkowskie na szczycie w Barcelonie w 2002 r., zakladajqcego, ze kazdy obywatel powinien uczyt sie w szkole, opr6cz jezyka ojczystego, dw6ch jezyk6w obcych. W wielu krajach tendencja jest wrfcz odwrotna: solidne opanowanie drugiego lub nawet pierwszego jfzyka obcego jest coraz trudniejsze. [...] Jednoczesnie przedsifbiorstwa majq coraz wifksze trudnosci Z rekrutacjq wykwalifikowanych pracownikow znajqcych inny jfzyk nit podstawowy angielski. Fakt ten jestpostrzeganyjako powazny problem." 5 (podkreslenie PIRP) Zgodnie z raportem Centrum Badania Opinii Spolecznej z listopada 2008 r., 60% badanych w Polsce nie zna zadnego j~zyka obcego na tyle dobrze, by moc si~ porozumiec z obcokrajowcem. Dowod: Raport "Czy Polacy s~ nowoczesni?", Centrum Badania Opinii Spolecznej, Iistopad 2008 r. (zal. nr 5) 3 Zob. Raport Komisji Europejskiej, DG Edukacja i Kultura, "J~zyki sit wazne dla przedsi~biorstw, Przedsi~biorstwa oshll~ajltlepsze wyniki dzi~ki znajomosci j~zyk6w, Zalecenia Forum Biznesu ds. Wieloj~zycznosci ustanowionego przez Komisj~", str. 5, 4 Pelna tresc sprawozdania i jego streszczenie sll dost~pne pod adresem: 5 Zob. Raport Komisji Europejskiej, DG Edukacja i Kultura, "J~zyki sit wazne dla przedsi~biorstw, Przedsi~biorstwa osill.gajlt1epsze wyniki dzi~ki znajomosci j~zyk6w, Zalecenia Forum Biznesu ds. Wieloj~zycznosci ustanowionego przez Komisj~", str. 5, 10

11 Por6wnanie z innymi krajami Unii Europejskiej dowodzi, ze pod wzgl~dem znajomosci j~zyka angielskiego Polacy s~ daleko za wi~kszosci~ kraj6w Unii Europejskiej. Zgodnie z badaniami z 1998 r., znajomosc j~zyka angielskiego w Polsce ksztaltowala si~ na poziomie 12%, a w tym samym czasie w krajach takich jak Holandia - 79%, Dania - 76%, Szwecja - 72%, Austria - 48%, Niemcy - 45%. Zatem w przypadku polskich konsument6w nie mozna m6wic 0 powszechnej znajomosci j~zyka angielskiego. Holendrzy czy Dunczycy znaj~j~zyk angielski ponad 6 razy lepiej od Polak6w. Dow6d: artykul "J~zyki bardzo wazoe" (1998) (zal. nr 6) W zakresie znajomosci j~zyk6w obcych os6b prowadz~cych dzialalnosc gospodarcz~ Polska, razem z Portugali~ Turcj~ W~grami, Rumuni~ Wlochami, Grecj~ i Hiszpani~ znajduje si~ na ostatnich miejscach w badaniu ELAN 6 Po drugiej stronie skali znajduje si~ Luksemburg oraz Szwecja, z najwyzsz~ znajomosci~ j~zyk6w obcych w malych i srednich europejskich przedsi~biorstw. Jak mozna wywnioskowac, por6wnuj~c powyzsze dane z danymi z opisu z punktu 2 oraz zal~cznika or 1 i 2, zadoe z panstw wymienionych w raporcie ELAN jako panstwa europejskie, w kt6rych znajomosc j~zyk6w obcych w dzialalnosci gospodarczej jest na poziomie ponizej 50% spoleczenstwa, nie przyst~ilo do Porozumienia. Z drugiej zas strony, do Porozumienia przyst~ily wyl~cznie te panstwa, kt6rych obywatele wykazuj~ bardzo wysok~ znajomosc j~zyk6w obcych, a zwlaszcza j~zyka angielskiego, czyli np. Szwecja, Dania, Holandia, Islandia, b~dz tez panstwa, kt6re jako j~zyk oficjalny maj~jeden z trzech j~zyk6w urz~dowych EPO, czyli np. Niemcy, Wielka Brytania, Luksemburg, Francja, Monaco, Szwajcaria. Niestety nic obecnie nie wskazuje na to, iz sytuacja w Polsce w zakresie chociazby znajomosci j~zyka angielskiego w najblizszym czasie b~dzie lepsza. Jak informuje prasa, polski narodowy program nauki angielskiego, kt6ry mial zasypac barier~ cywilizacyjn~ mi~dzy Polsk~ i "stant" Uni~ przezywa powazne zalamanie. W przededniu wprowadzenia obowi~kowej nauki j~zyka dla klas pierwszych szkolom brakuje wykwalifikowanych nauczycieli, a jak wynika z danych GUS, liczba uczni6w obj~tych obowi~kow~ nauk~ zamiast rosn~c z roku na rok, spada. Jak ostrzegaj~ eksperci, Polsce grozi w tym zakresie zast6j cywilizacyjny7. Umiej~tnosc porozumiewania si~ w j~zyku obcym, a zwlaszcza w j~zyku angielskim, to podstawa w dzisiejszych czasach, szczeg61nie w nauce i w obrocie gospodarczym, czyli w tzw. biznesie. Jednak sarna znajomosc j~zyka obcego, chociazby angielskiego, w zakresie istotnej tu problematy 6 Badanie ELAN, en.pdf, str Dziennik Online 11 lipca 2008 "Raport 0 znajomosci angielskiego: Polskajest na poziomie Rumunii". 11

12 ki, a mianowicie opisow patentowych, to jest zdecydowanie za malo. Specjalistom z danej dziedziny nie wystarcza znajomosc ogolnego j~zyka angielskiego uzywanego w powszechnej komunikacji, jako ze w swojej pracy posmguj~ si~ specjalistycznymi okresleniami, ktore wymagaj~ wieloletniej praktyki i nauki. Nie mozna porownac znajomosci j~zyka angielskiego na zwyklym poziomie, wystarczaj~cym do porozumienia si~ z obcokrajowcem, z tak~ znajomosci~ tego j~zyka, ktora pozwala na zapoznanie si~ i zrozumienie opisu patentowego w j~zyku angielskim chociazby w dziedzinie mechaniki, biotechnologii lub chemii. W celu zobrazowania tej konkluzji pragniemy przedstawic trzy nieskomplikowane przyklady europejskich opisow patentowych, z ktorymi rzecznicy patentowi zrzeszeni w Polskiej Izbie Rzecznikow Patentowych spotykaj~ si~ na co dzien w ich codziennej pracy i praktyce. Dowod: przykladowe europejskie opisy patentowe w j~zyku angielskim polskim trzech udzielonych patentow (zal. nr 7) Jak latwo wywnioskowac z powyzszych trzech przykladow, nawet osoba 0 wysokim poziomie j~zyka angielskiego moze miec duze trudnosci z zapoznaniem si~, a zwlaszcza ze zrozumieniem zakresu ochrony udzielonego patentu w j~zyku angielskim. Terminologia stosowana w opisach patentowych, ktor~ rzecznicy patentowi nabywaj~ przez wiele lat swojej praktyki, jest specyficzna, szczegolnie skomplikowana i hermetyczna. Jak zatem zwykly polski przedsi~biorca moze zapoznac si~ z opisami patentowymi wynalazkow chronionych na terytorium Polski nie tylko celem oceny, czy nie wkracza w monopol innego uprawnionego, ale takze celem zapoznania si~ z najbardziej aktualnym stanem techniki w dziedzinie, ktora jest przedmiotem jego dzialalnosci i prac badawczych, ktore prowadzi? Nale:zy wzi~c pod uwag~, iz jesli Polska przyst~i do Porozumienia, a zatem nie b~d~ wymagane tmmaczenia opisow patentowych patentow europejskich chronionych na naszym terytorium do momentu sporu s~dowego, to koszty oficjalnych tmmaczen opisow, ktore obecnie s~ ponoszone przez uprawnionego z patentu europejskiego, pragn~cego uzyskac ochron~. na terenie Polski podczas tzw. walidacji patentu, zostan~ niestety przerzucone na polskich przedsi~biorcow i naukowcow, pragn~cych zapoznac si~ ze swiatowym stanem techniki w interesuj~cej ich dziedzinie. Trudno przyj~c, iz przedsi~biorstwa, zwlaszcza z sektora malych i srednich przedsi~biorstw, jak i osrodki naukowe, stac na ponoszenie kosztow tmmaczenia opisow patentowych walidowanych w 12

13 Polsce patentow europejskich, ktorych koszt tlumaczenia waha si~ od EUR 8 w zaleznosci od pailstwa. Walidowanych w Polsce patentow europejskich na dzieil dzisiejszy jest ok , lecz mozna przyjltc znaczltclt tendencj~ wzrostowlt w najblizszych latach, zwlaszcza jesli Polska przyst~i do Porozumienia. Obecnie w Hiszpanii, pailstwie 0 podobnej wielkosci i znaczeniu jak Polska, walidowanychjest 52% wszystkich europejskich patentow, czyli ok patentow, tym samym dla Polski oznaczaloby to w najblizszych latach walidacje ok patentow, biorltc pod uwag~, iz Polska zostala wyznaczona do ochrony w patentow europejskich lo Polska Izba Rzecznik6w Patentowych jest swiadoma, iz rzeczywisty post~p gospodarczy zostanie osi~ni~ty w Polsce, jezeli polskie firmy, od mikro-przedsi~biorstw i srednich przedsi~biorstw po spolki-corki koncemow mi~dzynarodowych, opracujlt kreatywne i dynamiczne strategie j~zykowe dostosowane do indywidualnych potrzeb kazdego przedsi~biorstwa, a znajomosc chociazby j~zyka angielskiego b~dzie systematycznie w Polsce wzrastac. Jak wynika z badania ELAN, istnieje silna korelacja mi~dzy inwestowaniem w strategie j~zykowe, udzialem sprzedazy na eksport a wydajnoscilt przedsi~biorstwa. Co wi~cej, Polska Izba Rzecznikow Patentowych pragnie aktywnie przyczynic si~ do post~pu gospodarczego w Polsce m.in. poprzez szerzenie wiedzy i informacji 0 innowacji i wlasnosci intelektualnej w Polsce, jak i udzielanie pomocy w sprawach wlasnosci przemyslowej osobom trzecim. Niemniej jednak powyzej przedstawione dane i konkluzje wykazuj~ wyraznie, iz przyst~pienie przez Polsk~ w obecnej chwili do Porozumienia londynskiego b~dzie oznaczalo, i:i przewa:iaj~ca wi~kszosc polskiego spoleczenstwa (ok %), tak jak i przedsi~biorc6w oraz naukowcow, pozbawiona zostanie dost~pu do aktualnych opisow patentowych w j~zyku polskim, obowi~zuj~cych na terytorium Polski, wobec braku powszechnej znajomosci chociazby j~zyka angielskiego na terytorium Polski, a trudno przyjltc, iz osoby te zawsze stac b~dzie na wla sne tlumaczenia istotnych dla nich opisow patentowych. W konsekwencji, wprowadzi to znaczltclt niepewnosc prawnlt dla polskich przedsi~biorc6w w za kresie praw ochronnych przyslugujltcych ich konkurentom, ktore to prawa moglt byc przez tych przedsi~biorcow naruszane, nawet nieswiadomie, jako ze nie mogli si~ zapoznac z opisami obo wiltzujltcych w Polsce patentow. 8 Raport EPa z 2004 r., "Study on the cost of patenting", office.org/epo/new/cost analysis 2005 en.pdf, 9 Raport EPa z 2004 r., "Study on the cost of patenting", office.org/epo/new/cost analysis 2005 en.pdf, 10 Zob. punkt 2.1 powyzej oraz zalltczniki w tym punkcie (statystyka EPa z 2008 r.). 13

14 3. 2. Wieloj~zykowosc w VnH Europejskiej oraz konstytucyjna zasada ochrony j~zyka polskiego w Polsce W Unii Europejskiej obowi ujll 23 j~zyki urz~dowe. Sll to: angielski, bulgarski, czeski, dunski, estonski, finski, francuski, grecki, hiszpanski, irlandzki, litewski, lotewski, maltanski, niderlandzki, niemiecki, polski, portugalski, rumunski, slowacki, slowenski, szwedzki, w~gierski i wloski. W Unii Europejskiej, dla kt6rej istotnll wartoscilljest zr6micowanie, lingua franca nigdy nie zaspokoi potrzeby komunikacji. Pierwsze rozporzlldzenie Wsp6lnoty na tematj~zyk6w urz~dowych zostalo przyj~te w 1958 r. J~zykami urz~dowymi byly wtedy francuski, niderlandzki, niemiecki i wloski, czyli j~zyki 6wczesnych panstw czlonkowskich. W miar~ przyst~powania do Unii kolejnych panstw, rosla tez liczba j~zyk6w urz~dowych. Jest ich jednak mniej niz panstw czlonkowskich, poniewaz w niekt6rych krajach m6wi si~ tymi samymi j~zykami. Na przyklad w Belgii j~zykami urz~dowymi sll niderlandzki, francuski i niemiecki, a wi~kszosc mieszkanc6w Cypru m6wi w j~zyku greckim, kt6ry ma status j~zyka urz~dowego. Dwie niepodwaialne zasady polityki wieloj~zykowosci VnH Europejskie to respektowanie w odniesieniu do kaidego obywatela VnH, ii (i) moina korespondowac z instytucjami VE i przesylac dokumenty we wszystkich j~zykach urz~dowych, (H) a wszystkie rozporz~dzenia DE oraz inne akty prawne, obowi~zuj~ce na terenie VnH Europejskiej, s~ publikowane s~ w Dzienniku Vrz~dowym we wszystkich j~zykach urz~dowych. W listopadzie 2005 r. przyj~to pierwszy w historii komunikat Komisji dotyczllcy wieloj~zycznosci zatytulowany "Nowa strategia ramowa w sprawie wieloj~zycznosci"11. Komunikat stanowi uzupelnienie planu dzialan "Wspieranie naukij~zyk6w obcych i r6znorodnoscij~zykowej"l2. W komunikacie okreslono trzy gl6wne cele unijnej polityki wieloj~zycznosci: 1. zapewnienie obywatelom dost~pu do prawodawstwa, procedur oraz informacji dotycz~cych Vnii Europejskiej w ich wlasnym j~zyku, 2. uwzgl~dnianie znaczenia j~zyk6w i wieloj~zycznosci dla gospodarki europejskiej i poszukiwanie sposob6w na zwi~kszenie tego znaczenia, 3. zach~canie wszystkich obywateli do nauki j~zyk6w obcych, aby komunikowanie mi~dzy ludzmi bylo coraz doskonalsze, a porozumienie coraz pelniejsze. II

15 W aktualnych w tej kwestii Konkluzjach Rady z dnia 22 maja 2008 r. w sprawie wieloj~zycznosci (2008/C )13, Rada stwierdza, ze nale:zy zachowac r6znorodnoscj~zykow/t w Europie, a takze w pelni szanowac r6wnowag~ wsr6d j~zyk6w. Instytucje Unii Europejskiej, jak i instytucje krajowe, powinny odgrywac kluczow/t rol~ w realizacji tych cel6w. Komisja zach~ca panstwa czlonkowskie do tworzenia krajowych plan6w w dziedzinie propagowania wieloj~zycznosci i wsp61pracuje z nimi przy wdrazaniu tychze plan6w. Na koniec, chcielibysmy wskazac na artykul 22 Karty praw podstawowych Unii Europejskie/ 4, wyrazaj/tcy zasad~, ze Unia szanuje r6znorodnosc kulturowlt, religijn/t i j~zykow/t Przechodz/tc zas do polskiego prawa w tym zakresie, chcielibysmy wskazac na art. 27 Konstytucji RP, kt6ry stanowi, ze w Rzeczypospolitej Polskiej j~zykiem urz~dowym jest j~zyk polski. Art. 4 pkt 3 i art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 pazdziemika 1999 r. 0 j~zyku polskim (Dz. U. Nr 90, poz. 999 ze zm.) nakladaj/t na organy administracji publicznej obowiltzek dokonywania wszelkich czynnosci urz~dowych w j~zyku polskim. Zasada, ze w Rzeczypospolitej Polskiej j~zykiem urz~dowym jest j~zyk polski (art. 27 Konstytucji RP), w tym j~zykiem urz~dowym konstytucyjnych organ6w panstwa i terenowych organ6w wladzy publicznej (art. 4 pkt 1 i 3 ustawy z dnia 7 paidziemika 1999 r. 0 j~zyku polskim - Dz. U. Nr 90, poz. 999 ze zm.) niesie za sob/t m.in. obowiltzek prowadzenia post~powania wyl/tcznie w j~zyku polskim. Do ochrony j~zyka polskiego sit obowi/tzane wszystkie organy wladzy publicznej oraz instytucje i organizacje uczestnicz/tce w :zyciu publicznym. Jak uznal NSA w orzeczeniu z 2007 r. 15, "Umieszczenie art. 27 Konstytucji RP w rozdziale I Konstytucji zatytulowanym "Rzeczpospolita" zawierajqcym postanowienia podstawowe dla calej ustawy zasadniczej oznacza, te zawarte tu normy stanowiq naczelne zasady ustrojowe panstwa, a to Z kolei oznacza, ze nie tylko pozostale postanowienia Konstytucji, lecz caly porzqdek prawny musi bye z nimi zgodny. Tlumaczenia tresci dowod6w na jr~zyk polski mote dokonae jedynie tlumacz. [...} - dow6d taki musi bye zgodny z prawem, a zatem z art. 27 Konstytucji." (podkreslenie PIRP) Tym samym, w opinii PIRP, jesli zapewoieoie obywatelom dost~pu do prawodawstwa, procedur oraz ioformacji dotyczllcych UoH Europejskiej w ich wlasoym j~zyku jest oadrz~doll 13 Dziennik Vrz~dowy Vnii Europejskiej C 140/14 z dnia Dz.V. C 364 z , str I GSK 1647/06 wyrok NSA W-wa LEX ill

16 zasad~ UnH Europejskiej, a norma art. 27 Konstytucji RP naklada obowi~zek, aby caly porz~dek prawny w Polsce byl z ni~ zgodny, Polska Izha Rzecznik6w Patentowych nie widzi moz Iiwosci prawnych w przyst~ieniu Polski do Porozumienia londynskiego hez uprzedniego zhadania takiej ustawy ratyfikuj~cej co do swojej zgodnosci z Konstytucj~ RP przez Tryhunal Konstytuc)jnyl6. W naszej opinii, podobna ustawa ratyfikacyjna budzi juz na wst~pie powazne zastrzezenia co do swojej zgodnosci z art. 27 Konstytucji RP 17, bior~c pod uwag~, iz ograniczac b~dzie dost~p do opis6w praw wyl~cznych przyznanych na terytorium Polski skutecznych erga omnes dla przedsi~biorc6w polskich dzialaj~cych w Polsce, a wi~c znacz~co zwi~kszy niepewnosc prawn~ w obrocie. Tym samym, nie widzimy powodu, dla kt6rego Polska winna przyst~ic do Porozumienia 10ndyfJ. skiego, bior~c pod uwag~ znikome korzysci wynikaj~ce z Porozumienia dla polskich przedsi~biorc6w, jesli juz na wst~pie istniej~ tak powazne w~tpliwosci co do zgodnosci ustawy ratyfikacyjnej z Konstytucj~ RP Brak korzysci z przyst~pienia do Porozumieniadla Polski Jak wynika z danych w punkcie 2.2, mniej niz polow~ wszystkich zgloszen europejskich patent6w zlozyli mieszkancy panstw czlonkowskich (49%), podczas gdy 26% zgloszen wplyn~lo od zglaszaj~cych ze Stan6w Zjednoczonych Ameryki, 16% z Japonii, a 9% zgloszen z innych kraj6w (z kt6 rych polowa pochodzila z Republiki Korei i Kanady). Obrazuj~ to dane przedstawione w zal~czniku or 1 i 2, zawieraj~ce statystyki zgloszen patentowych podzielone na panstwa pochodzenia zglaszaj~cego w zakresie Dnii Europejskiej, kt6re pragniemy ponizej przedstawic w skr6cie celem ulatwienia: 16 Art Konstytucji RP stanowi, iz Trybunal orzeka w sprawach m.in. 1) zgodnosci ustaw i um6w mi~dzynarodowych z Konstytucj~ 2) zgodnosci ustaw z ratyfikowanymi umowami mi~dzynarodowymi, kt6 rych ratyfikacja wymagala uprzedniej zgody wyrazonej w ustawie, 4) skargi konstytucyjnej. Trybunal na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej stwierdza zgodnosc z Konstytucj/t ustawy przed jej podpisaniem oraz umowy mi~dzynarodowej przed jej ratyfikacj/t. 17 Podobne w/ttpliwosci miala takze Francja, w kt6rej kwestia ta byla dogl~bnie badana, zob. protocole londres anglais.pdf oraz EPa web site, L'Accord de Londres approuve par Ie Parlement francais, 10 October fr.html, nie mniej jednak umano Porozumienie londynskie za zgodny z francusk/t konstytucj/t ze wzgl~du na fakt, ze jednym z 3 j~zyk6w urz~dowych EPa jest j~zyk francuski - taka sytuacja oczywiscie nie ma miejsca w odniesieniu do j~zyka polskiego. 16

17 Litwa Polska (0,03%) Austria (1.04%) Niemcy (22.74%) Rumunia Belgia (0,89%) Finlandia (1.41%) Francja (7.16%) Lotwa Cypr (0,02%) Wlochy (3.69%) Estonia Czechy (0.03%) Szwecja (2.39%) Bulgaria (0.01%) Holandia (3.06%) Hiszpania (0.58%) Wielka Brytania (3.59%) Grecja (0.05%) Dania (0.81%) W~gry (0.06%) Irlandia (0.19%) Luksemburg (0.11%) Portugalia (0.03%) Slowenia (0.03%) Slowacja (0.01%) Jak wynika z tych danych, dla 52% przypadkow ( patentow europejskich), z obnizenia kosztow tlumaczen skorzystaj~ przedsi~biorstwa spoza Unii Europejskiej. Tym samym, koszt ten zostanie przeniesiony na unijne przedsi~biorstwa. Dla ok. 18 panstw czlonkowskich Unii, w tym takze dla Polski, oszcz~dnosci w zakresie tlumaczen b~d~ niemal zerowe, a podwyzszenie kosztow 0 tlumaczenia na j ~zyki narodowe b~dzie prawie 100%, jesli walidowane zostalyby wszystkie obecnie zglaszane patenty ze skutkiem dla kazdego z panstw unijnych. Dla 7 panstw czlonkowskich, obnizenie kosztow wyniesie ok. 4%, dla Francji wyniesie 7 % i koncowo dla Niemiec wyniesie 22%. Jak wida6 z cytowanych danych, najbardziej skorzystaj~ na implementacji Porozumienia londynskiego w Polsce przedsi~biorstwa spoza Unii, zwlaszcza ze Stanow Zjednoczonych Ameryki oraz z Japonii i Republiki KoreL Pozwoli to wzmocni6 gospodark~ tych panstw i zapewni ochron~ miejsc pracy w tzw. branzach innowacyjnych w tych panstwach. Stowarzyszenia gospodarcze szacujll, ze pozwoli to zaoszcz~dzi6 okolo 30 procent kosztow zwi~zanych z procedurami patentowymi dla ponad 50 % patentow, ktorych uprawnieni s~ spoza Unii Europejskiej. Z kolei z panstw Unii Europejskiej, najbardziej skorzysta gospodarka niemiecka, poniewaz sposrod wszystkich krajow europejskich, to Niemcy zglaszaj~ najwi~cej wnioskow patentowych. Na zmia 17

18 nie przepisow nie zyskajll niestety male i srednie przedsi~biorstwa w 18 panstwach unijnych, ktore takze do tej pory mialy najwi~ksze zastrzezenia wobec systemu ochrony patentowej. Z powodu implementacji Porozumienia w budzecie wielu firm pozostanie mniej srodkow, gdyz b~dll musialy bye wydawane na tlumaczenia walidowanych opisow, a nie na dodatkowe badania i rozwoj. Faktem jest, iz w Dnii Europejskiej, wi~kszose przedsi~biorstw znajdzie si~ po stronie pozwanych o mozliwe naruszenie patentu, zwlaszcza jesli chodzi 0 sektor MSP, jako ze uprawnieni z wi~kszosci udzielonych europejskich patentow Sll spolkami spoza Dnii. Zdecydowanie najbardziej surowa krytyka Porozumienia londynskiego wynika wi~c z faktu, ze zlagodzenie wymogow dotyczllcych tlumaczen wprowadzi duzll niepewnose prawnll, jako ze przedsi~biorstwa dzialajllce w 18 krajach Dnii moglyby po implementacji Protokolu naruszae bezwiednie patent, bez niezb~dnego dost~pu do tlumaczenia na j~zyk ojczysty opisu, koniecznego by gruntownie ocenie wlasne stanowisko i stan prawny w sprawie. W wielu przypadkach, strony nie znajllce j~zyka, w ktorym SPorzlldzono opis, zmuszone b~dll oprzee si~ wylllcznie na zastrzezeniach, ktore mogll bye niezrozumiale, jesli czytane Sll w oderwaniu od opisu. Co wi~cej, doktryna ekwiwalentow wart. 69 na mocy Konwencji 0 Patencie Europejskim 2000, naklada na slldy obowi/lzek brania pod uwag~ jakiegokolwiek elementu "r6wnowatnego do elementu wyszczeg6lnionego w zastrzeteniach". Totez Porozumienie na wlasnll niekorzyse, w sposob nieunikniony wprowadza niepewnose prawnll, jako ze strony b~dll mialy obawy, czy nie naruszajll ekwiwalentow, ktore nie wynikajll w sposob oczywisty z zastrzezen patentowych. Na pozor korzysci zwi/lzane z oszcz~dnoscill kosztow plynllce z Porozumienia londynskiego sll oczywiste. Jednakowoz, pomimo obnizek, ochrona patentu europejskiego jest nadal droga i jeszcze przez dlugi czas moze bye poza zasi~giem polskich firm. Tym samym, nie odniosll oni jakichkolwiek korzysci z przystllvienia Polski do Porozumienia londynskiego. Ponadto, pragniemy wskazae na argument systemowy, ktory pokazuje, iz w rzeczy samej implementacja Porozumienia do polskiego porzlldku prawnego nie przyniesie Polsce jakichkolwiek korzysci. Jak powszechnie przyj~to w wieku dziewi~tnastym, gdy powstawal system patentowy, istotil systemu patentowego jest monopol prawny, ktory uzyskuje si~ w zamian za ujawnienie rozwillzania. Po implementacji Porozumienia do polskiego porzlldku prawnego, gdy zdecydowana wi~kszose opisow patentowych patentow udzielonych na terytorium Polski b~dzie europejskimi patentami walidowanymi ze skutkiem dla Polski bez wymogu tlumaczenia opisu na j~zyk polski, nie mozna mowie 0 jakimkolwiek ujawnieniu rozwi/lzan chronionych na naszym terytorium. Obcoj~zyczne 18

19 opisy patentowe nie wnios~ niczego do znanego w Polsce stanu techniki, nie b~d~ wi~c przyczyniae si~ do rozwoju innowacyjnosci. Polska Izba Rzecznik6w Patentowych uwaza wi~c, ze zlagodzenie wymog6w dotycz~cych tlumaczen na j~zyk polski jest sprzeczne z interesem publicznym Polski. Podstaw~ tej krytyki jest fakt, ze tlumaczenia sluz~ informowaniu spoleczenstwa 0 najnowszych osi~ni~ciach technologicznych a zatem, bez wersji w j~zyku rodzimym, spoleczenstwo pozostaje w niewiedzy co do rozwi<\zania, na kt6re udzielono patent, a wi~c nie uzyskuje nie w zamian za monopol prawny na patent, kt6ry uzyskuje uprawniony. 4. Uwagi PIRP w zakresie Opinii Polska Izba Rzecznik6w Patentowych z ubolewaniem stwierdza, iz w Opinii autorstwa radcy prawnego, prof. Szczepanowskiej-Kozlowskiej kwestia implementacji Porozumienia londynskiego, zamiast do rzeczowej dyskusji, zostala wykorzystana do dzialan kwestionuj~cych prac~ srodowiska rzecznik6w patentowych i w pewnej mierze takze dyskredytowania zawodu rzecznika patentowego. Jest to tym bardziej zastanawiaj~ce, iz autorka Opinii od lat uczestniczy w szkoleniu kandydat6w na rzecznik6w patentowych i rna realny wplyw na program i poziom ich ksztalcenia. Jedynym wytlumaczeniem moze bye fakt, iz w niniejszej Opinii znalazl odbicie sp6r toc~cy si~ od lat pomi~dzy adwokatami i radcami prawnymi a rzecznikami patentowymi dotycz~cy takich spraw jak prawo do reprezentowania stron przed s~dami w sprawach wlasnosci przemyslowej czy przed Urz~dem Patentowym RP. Zdaniem Polskiej Izby Rzecznik6w Patentowych problem przyst~ienia Polski do Porozumienia Londynskiego to ani miejsce ani czas do rozstrzygania tego sporn. Pozostaje tylko miee nadziej~, ze krytyczna ocena srodowiska rzecznik6w patentowych zawarta w Opinii to opinia prywatna autorki Opinii, a nie oficjalne stanowisko Krajowej Izby Radc6w Prawnych alba Uniwersytetu Warszawskiego. W Opinii wiele miejsca poswi~cono kwestionowaniu umiej~tnosci rzecznik6w patentowych i wykazywaniu, ze negatywne stanowisko Polskiej Izby Rzecznik6w Patentowych odnosnie przys~ienia do Porozumienia Londynskiego, 0 kt6re to stanowisko autorka nigdy si~ do Izby nie zwr6cila, wynika wyl~cznie z ch~ci utrzymania dochod6w kancelarii patentowych. UZywaj~c tego typu argument6w, mozna by stwierdzie, ze srodowisko adwokackie lub radcowskie pragnie przyst~ienia do Porozumienia Londynskiego, gdyz liczy na wzrost ilosci spor6w i tym samym wzrost dochod6w lub iz polscy pelnomocnicy mi~dzynarodowych koncem6w chc~ przyj~cia przez Polsk~ Porozumienia, gdyz lezy to w interesie ich klient6w. Polska Izba Rzecznik6w Patentowych pragnie jednak jednoznacznie odci~e si~ od takiej retoryki, kt6ra nie licuje z powag~ zawodu rzecznika patentowego jak tez zawodu radcy prawnego i w swoim wyst~ieniu nie podnosi podobnej argumentacji. 19

20 Niemniej Polska Izba Rzecznikow Patentowych czuje si~ zobowi/tzana do wypowiedzenia si~ merytorycznie odnosnie niektorych tez zawartych w Opinii w odniesieniu do rzecznikow patentowych. Po pierwsze nie jest wiadome, dlaczego akurat dokonano badania znajomosci j~zyka angielskiego wsrod rzecznikow patentowych, a pomini~to srodowisko adwokatow i radcow prawnych, wszak te dwie grupy zawodowe takze zajmuj/t si~ wyst~powaniem w sprawach wlasnosci przemyslowej przed s/tdami. Adwokaci i radcowie prawni, tak jak i rzecznicy, po ewentualnym przyst/tpieniu przez Polsk~ do Porozumienia londynskiego, b~d/t musieli na etapie przeds/tdowym poslugiwac si~ nieprzetlumaczonym naj~zyk polski opisem patentowym. 18 Ponadto trzeba zauwai:yc, ze zasadnicze w/ttpliwosci budzi metodologia badan zastosowana w Opinii. Formulowanie wnioskow na podstawie proby uzyskanej z 25 odpowiedzi na ankiety, sposrod co najmniej 803 mozliwych (patrz str. 3 niniejszego wystltpienia) podwaza wartosc takich badan. Dane dotycz/tce liczebnosci zawodu rzecznikow patentowych sit publicznie dost~pne zas informacje dotycz/tce znajomosci j~zykow obcych udost~pniane sit zainteresowanym przez Polsk/t Izb~ Rzecznikow Patentowych. Jednoczesnie zastanawiaj/tce jest umieszczenie w Opinii postulatu dotycz/tcego ograniczenia prawnikom dost~pu do zawodu rzecznika. Pomijaj/tc fakt, iz wychodzi to zdecydowanie poza tematyk~ Opinii, Polska Izba Rzecznikow Patentowych nie uwaza, by posiadanie wyksztalcenia prawniczego bylo przeszkod/t w prawidlowym wykonywaniu zawodu rzecznika patentowego. Mozemy wskazac przyklady osob posiadaj/tcych wyksztalcenie prawnicze, ktore z powodzeniem dokonuj/t zgloszen wynalazkow, prowadz/t badania patentowe, czy z sukcesem uczestnicz/t w post~powaniach spornych dotycz/tcych patentow, w tym post~powaniach przed Europejskim Urz~dem Patentowym. Od powstania zawodu rzecznika patentowego zawod ten tradycyjnie i z powodzeniem jest wspolnie wykonywany przez osoby posiadaj/tce wyksztalcenie prawnicze lub techniczne jako rzecznicy patentowi. Izba uwaza, ze ograniczenie dost~pu do zawodu rzecznika w stosunku do prawnikow, ktorzy mog/t w praktyce uzupelnic wiedz~ 0 elementy techniczne, tak jak i ini:ynierowie uzupelniaj/t wiedz~ w zakresie prawa, oznaczaloby ograniczenie dost~pu do rynku uslug prawniczych i skazanie klientow na koniecznosc korzystania w przypadkach sporow s/tdowych wyl/tcznie z uslug adwokatow i radcow prawnych, z ktorych tylko niewielka liczba ma wystarczaj/tce kwalifikacje w dziedzinie wla 18 Autorka Opinii wyraza ubolewanie, iz rzecznicy patentowi w niewielkim stopniu odpowiedzieli na ankiet~. Jednakze jesli przeanalizuje si~ zawartosc tej ankiety, trudno si~ dziwic, ze wi~kszosc rzecznik6w nie chciala na ni~ odpowiedziec. Ot6z odpowiedz na znaczn~ cz~sc pytafj. oznaczalaby ujawnienie informacji poufnych dotycz~cych sposobu prowadzenia kancelarii. ZwaZywszy, ze autorka Opinii pracuje dla innej kancelarii radcowskiej, czyli bezposredniego konkurenta, nie mozna nie zrozumiec rzecznik6w, ze nie odpowiedzieli na ankiet~. Jak widac z danych ewidencyjnych Izby, polscy rzecznicy patentowi wykazuj~ si~ wysok~ i ponadprzeci~tn~ znajomosci~j~zyk6w obcych, tak jak i rzecznicy w innych krajach, jako ze j~zyki obce s~ podstawowym narz~dziem pracy rzecznika patentowego. 20

21 snosci przemyslowej (ten przedmiot traktowany jest jako fakultatywny i nie obejmuje go ani egzamin adwokacki ani radcowski). Wobec braku fachowego przygotowania w tej dziedzinie, zapewne znikoma liczba adwokatow i radcow prawnych posiada kwalifikacje do oceny sytuacji prawnej patentowanych rozwi'l.zan, przy ktorej to ocenie wiedza techniczna jest niezb~dna. Jesli chodzi 0 zarzut zlej jakosci tlumaczen obecnie walidowanych patentow, Polska Izba Rzecznikow Patentowych pragnie poznac konkretne przyklady takich "nieprawidlowych" w Opinii autorek tlumaczen. Jest to 0 tyle istotne, iz przedstawienie bl~dnego tlumaczenia walidowanego patentu stanowic moze naruszenie zasad etyki poprzez niewlasciwe swiadczenie uslug, a zatem wskazane jest, by Polska Izba Rzecznikow Patentowych uzyskala informacje na ten temat. 5. Powody niepewnosci prawnej w zakresie praw wlasnosci przemyslowej w Polsce Wlasnosc intelektualna jest niezwykle istotnym skladnikiem nowoczesnej globalnej gospodarki. Wlasnie inwestycja w wiedz~ i innowacje jest szczegolnie istotna w przypadku gospodarki polskiej. Analizy prowadzone w ramach Unii Europejskiej dowodz'l.. ze niepewnosc co do mozliwosci uzyskania ochrony wlasnosci intelektualnej, a zwlaszcza jej zakresu w pozniejszym sporze s'l.dowym, stanowi istotny koszt dla innowacyjnych przedsi~biorcow w Polsce i za granic'l.. Koszt ten jest szczegolnie dotkliwy w przypadku sektora MSP. Sprawy spome z zakresu wlasnosci intelektualnej charakteryzuj'l. si~ ponadprzeci~tnym skomplikowaniem (zwlaszcza w zakresie patentow) i duz'l. ilosci'l. materialu dowodowego. Wlasnosc intelektualna chocby mogla wydawac si~ dziedzin'l. dosyc w'l.sk'l.. jest jednoczesnie tematyk'l. bardzo gl~bok'l.. Specjalizacja osob rozstrzygaj~cych spory pozwala na zapewnienie jakosci orzecznictwa, jakiej oczekuje przemysl innowacyjny, ale takze przemysl odtworczy (m.in. produktow generycznych), ktory pragnie jak najszybciej uzyskae rozstrzygni~cie ewentualnego naruszenia, aby nie bye blokowanym w chwili wprowadzenia produktu odtworczego na rynek 19 Nieprzypadkowo wszystkie licz'l.ce si~ w innowacyjnej gospodarce panstwa europejskie, ale takze takie panstwa jak Turcja, Chiny, Japonia, Republika Korei lub Taiwan posiadaj'l. nowoczesne i wyspecjalizowane s'l.downictwo w omawianym zakresie. Ponad dwie trzecie panstw europejskich, ktore przyst'l.pily do EPC, posiada takie s'l.downictwo wyspecjalizowane, z bliskich nam panstw chociazby Czechy, Slowacja, Estonia, W~gry, Litwa, Austria, Bulgaria, Szwecja, Dania i Niemcy. 19 Zob. Wspolny Raport EGA (Europejskie Stowarzyszenie Producentow Lekow Generycznych) oraz Polskiego Zwi'l.zku Pracodawc6w Przemysru Farmaceutycznego pt. "Bariery zwi'l.zane z patentami utrudniaj'l.ce wprowadzenie lekow generycznych na rynek Unii Europejskiej", str