Oświadczenie o zrzeczeniu się odpowiedzialności:

Transkrypt

1 Witamy w

2 Wstep Niniejszy kieszonkowy przewodnik jest przeznaczony dla osób, które przyjechały z innych krajów Unii Europejskiej zamieszkać w Wielkiej Brytanii po raz pierwszy. Mamy nadzieję, że dostarczy on przydatnych informacji na temat niektórych najważniejszych kwestii, z którymi możesz się zetknąć. Oświadczenie o zrzeczeniu się odpowiedzialności: Podczas gdy podjęto wszelkie uzasadnione kroki, aby zapewnić, dokładność informacji podanych w broszurze, nie możemy jej zagwarantować. 2

3 Spis tresci 1. Prawa i demokracja 4 2. Dyskryminacja 6 3. Policja 8 4. Zdrowie Stomatolog Dzieci i edukacja Zatrudnienie Sprawy finansowe Prowadzenie pojazdów Sprawy mieszkaniowe Twoja społeczność Wywóz śmieci Przemoc domowa Informacje i pomoc 30 3

4 4 Prawa

5 Jako obywatel UE masz prawo do zamieszkania w dowolnym miejscu w Wielkiej Brytanii. Masz te same prawa i obowiązki, co obywatele brytyjscy. Więcej informacji na temat praw obywateli UE można odnaleźć na stronie Jeżeli jesteś obywatelem UE i ukończyłeś 18 lat, możesz głosować w: Lokalnych wyborach i referendach Europejskich wyborach i referendach Nie możesz głosować w krajowych wyborach (na przykład wyborach brytyjskiego rządu), jeżeli nie jesteś obywatelem Wielkiej Brytanii Jeżeli chcesz głosować, musisz zarejestrować się w samorządzie lokalnym (w council). Informacje i dane lokalne 5

6 6 Dyskryminacja

7 Dyskryminacja jest w Wielkiej Brytanii nielegalna. Odmienne traktowanie jakiejkolwiek osoby ze względu na jej wiek, niepełnosprawność, rasę, religię lub orientację seksualną, jest zabronione. Jeżeli ktokolwiek dyskryminuje cię z powyższych powodów ponieważ jesteś np. Romem, Polakiem, kobietą czy też niepełnosprawnym, możesz uzyskać pomoc. Zadzwoń do Stop Hate UK , a w pilnych sprawach na policję pod numer 999. Informacje i dane lokalne 7

8 Policja 8

9 Zadaniem policji w Wielkiej Brytanii jest ochrona wszystkich osób, w tym ciebie! Wszelkie przestępstwa należy zgłaszać na policję. W pilnych sprawach: Zadzwoń pod numer 999 Jeżeli nie jest to pilna sprawa Zadzwoń pod numer 101 Jeśli uważasz, że policja potraktowała cię niesprawiedliwie, możesz złożyć skargę. Zadzwoń do Niezależnej Komisji ds. Skarg na Policję: Informacje i dane lokalne 9

10 10 Zdrowie

11 Służba zdrowia jest bezpłatna dla większości osób zamieszkałych na terenie Wielkiej Brytanii legalnie i na okres stały. Spróbuj zarejestrować się u miejscowego lekarza pierwszego kontaktu (GP) najszybciej jak to możliwe. Jeżeli potrzebujesz porady telefonicznej, możesz zadzwonić do NHS Direct, dostępnej przez 24 godziny na dobę, 365 dni w roku: NHS Direct Szpitale zajmują się tylko pilnymi przypadkami, lub jeśli otrzymasz skierowanie od lekarza. W pilnej potrzebie należy: zadzwonić po karetkę pod numer 999, lub udać się na ostry dyżur (A&E) w najbliższym szpitalu Informacje i dane lokalne 11

12 12 Stomatolog

13 Spróbuj zarejestrować się u stomatologa najszybciej jak to możliwe. Aby znaleźć stomatologa, skontaktuj się z NHS Direct. NHS Direct Leczenie stomatologiczne jest bezpłatne dla dzieci w wieku do lat 16. Jest także bezpłatne do ukończenia 18 roku życia w przypadku kształcenia w trybie dziennym. Leczenie stomatologiczne dla dorosłych może być płatne. Zapytaj swojego stomatologa o szczegółowe informacje. Informacje i dane lokalne 13

14 14 Dzieci i edukacja

15 Kształcenie dzieci jest bezpłatne w Wielkiej Brytanii. Dzieci mogą uczęszczać do przedszkola na pół dnia od ukończenia trzeciego roku życia. Dzieci mogą zacząć naukę w szkole w klasie zerowej w wieku 4/5 lat. Zgodnie z prawem, nauka w szkole jest obowiązkowa dla dzieci od 5 do 16 roku życia. Podręczniki szkolne i artykuły piśmienne są bezpłatne. Opłata może obowiązywać w przypadku mundurka szkolnego. Skontaktuj się z miejscowym samorządem, aby dowiedzieć się więcej na temat edukacji i szkół w twojej okolicy. Informacje i dane lokalne 15

16 16 Zatrudnienie

17 Informacje na temat zatrudnienia są dość zawiłe. W większości obszarów znajdują się ośrodki doradcze, które bezpłatnie udzielą potrzebnych informacji. Obywatele UE nie potrzebują pozwolenia na pracę, aby podjąć zatrudnienie w Wielkiej Brytanii. Jednakże istnieją dodatkowe ograniczenia, jeżeli pochodzisz z Bułgarii lub Rumunii. Pracownicy muszą posiadać numer ubezpieczenia społecznego (NIN). Aby go otrzymać, skontaktuj się z Jobcentre Plus pod numerem W Wielkiej Brytanii obowiązuje minimalne wynagrodzenie krajowe. Wypłacanie niższej kwoty niż wynosi stawka dla twojej grupy wiekowej, jest nielegalne. Pracownicy mają różne uprawnienia, w tym: prawo do umowy o pracę płatne zwolnienie chorobowe i urlopy tydzień roboczy w wysokości maksymalnie 48 godzin prawo do stowarzyszania się w związkach zawodowych Jeżeli masz jakikolwiek problem dotyczący pensji lub praw pracowniczych, zadzwoń pod numer: Infolinia ds. pensji i uprawnień pracowniczych

18 Sprawy finansowe 18

19 Informacje na temat uprawnień do zasiłków są zawiłe. W większości obszarów znajdują się ośrodki doradcze, które bezpłatnie udzielą potrzebnych informacji. Odwiedź jeden z nich. Twoje prawa do zasiłków zależą od indywidualnych okoliczności, na przykład tego jak długo pracujesz w Wielkiej Brytanii. Jednakże istnieją dodatkowe ograniczenia, jeżeli pochodzisz z Bułgarii lub Rumunii. Podstawowe informacje znajdują się pod poniższym adresem: Jeżeli ktokolwiek odbiera ci zasiłki lub pensję wbrew twojej woli, popełnia przestępstwo. Zawsze przechowuj dane dotyczące ubezpieczenia społecznego i banku w bezpiecznym miejscu, zwłaszcza jeśli mieszkasz z innymi osobami. Informacje i dane lokalne 19

20 20 Prowadzenie pojazdów

21 Ruch jest lewostronny Dorośli i dzieci muszą mieć zapięte pasy. Kierowcy muszą posiadać: Prawo jazdy (wystąp o brytyjskie prawo jazdy, jeżeli zamierzasz tu zostać) Ubezpieczenie samochodu Podatek drogowy Aktualny przegląd techniczny Zabronione jest: prowadzenie pojazdu po wypiciu alkoholu lub zażyciu narkotyków korzystanie z telefonu komórkowego w czasie jazdy przekraczanie dozwolonej prędkości prowadzenie pojazdu bez prawa jazdy, ubezpieczenia, podatku i przeglądu technicznego 21

22 22 Sprawy mieszkaniowe

23 Lokalna rada miejska (city council) udziela bezpłatnych porad na temat spraw mieszkaniowych. Jeżeli twój dom jest przeludniony, niebezpieczny lub niezdrowy, bądź jeśli jego właściciel cię niepokoi, należy to zgłosić miejscowym organom. Mogą one sprawdzić sytuację i podjąć działania. Zazwyczaj będziesz musiał opłacać gaz, elektryczność wodę w swojej nieruchomości. Dowiedz się które firmy je dostarczają i powiadom je, gdy się wprowadzasz i wyprowadzasz, aby nie zostać obciążonym rachunkami innych osób. Musisz posiadać aktualną licencję dla swojego odbiornika telewizyjnego. Skontaktuj się z TV Licensing Informacje i dane lokalne 23

24 24

25 Wielka Brytania różni się od domu. Możesz sobie pomóc, jeżeli jak najszybciej poznasz te różnice. Poznaj rejon, w którym mieszkasz. Zapoznaj się z sąsiadami i przywitaj się z nimi Dowiedz się co Brytyjczycy uważają za uprzejme Przykłady: Zawsze stawaj na końcu kolejki Za każdym razem, gdy zwracasz się do kogoś, aby coś zrobił, powiedz proszę. Gdy ktoś coś dla ciebie zrobi (nawet jeśli jest to jego praca), powinieneś powiedzieć dziękuję. Nie pluj i nie wydmuchuj nosa w miejscu publicznym Nie stawaj zbyt blisko swojego rozmówcy. Jeżeli nie mówisz po angielsku, dowiedz się o możliwościach jego nauki w najbliższej okolicy. Informacje i dane lokalne 25

26 26 Wywóz Smieci

27 Miasto będzie regularnie odbierać śmieci z twojego domu. Śmieci należy umieszczać w kubłach, lub innych oficjalnych pojemnikach. Dla różnego rodzaju odpadów przeznaczone są inne pojemniki. Aby dowiedzieć się kiedy wywożone są śmieci i jakich kubłów lub pojemników używać dla różnego rodzaju odpadów zapytaj w miejscowej radzie miejskiej lub zapytaj sąsiada Nie wyrzucaj śmieci na ulicę użyj kosza. Informacje i dane lokalne 27

28 28 Przemoc domowa

29 Przemoc wobec członków rodziny, w tym dzieci, jest na terenie Wielkiej Brytanii zabroniona. Jeżeli doświadczasz przemocy ze strony partnera lub członka rodziny, możesz uzyskać poradę i pomoc w wyprowadzce od niego. Jeżeli problem ten dotyczy ciebie, na posterunkach policji wyznaczono wykwalifikowanych policjantów, którzy mogą udzielić ci pomocy. W nagłych przypadkach zadzwoń na policję pod numer 999. Możesz także zadzwonić na całodobową bezpłatną infolinię krajową w zakresie przemocy domowej pod numer Informacje i dane lokalne 29

30 30 Informacje i pomoc

31 W Wielkiej Brytanii istnieje wiele miejsc, gdzie możesz uzyskać bezpłatne informacje i pomoc. Między innymi: Miejscowa rada miejska (council) Biblioteka publiczna Biuro porad obywatelskich (CAB) Twój miejscowy radny może pomóc w wielu lokalnych kwestiach. Lokalna rada miejska udzieli informacji w jaki sposób się z nim skontaktować. Informacje i dane lokalne 31

32 Opublikowane przez Migration Yorkshire dla projektu Roma SOURCE. luty 2012 Niniejsza publikacja została przygotowana dzięki wsparciu finansowemu Programu Praw Podstawowych i Obywatelstwa Komisji Europejskiej. Treść niniejszej publikacji stanowi wyłączną odpowiedzialność projektu Roma SOURCE i w żaden sposób nie może być traktowana jako odzwierciedlająca poglądy Komisji Europejskiej. Language: Polish