Rzemieślniczy warsztat

Transkrypt

1 GRA TERENOWA Rzemieślniczy warsztat Bochnia 6 lipca 2008 r. Rzemieślniczy warsztat to marzenie każdego ucznia i czeladnika. Ale droga do własnego zakładu nie jest prosta. Początek kariery to ujednianie przyjęcie ucznia do zawodu właśnie to uczyniłeś poprzez rejestrację do gry. Teraz poznaj historię miasta, różne rzemiosła oraz ważne pojęcia. W skansenie rzemieślniczym przy szybie Campi sprawdź swoje praktyczne umiejętności. Kolejnym etapem będą wyzwoliny egzamin na czeladnika. Gdy rozwiążesz wszystkie zadania zawarte w tej książeczce, będziesz mógł przystąpić do końcowego sprawdzianu umiejętności. Dołącz do cechu! Zapraszamy do gry! Pierścień św. Kingi

2 Muzeum im. S. Fischera Nazwa Bochni pochodzi od słowa bochy oznaczającego bagna występujące w tej okolicy. Na tym właśnie terenie od dawien dawna pozyskiwano sól poprzez odparowanie wody z solanek (słonych źródeł). Po odkryciu złóż soli kamiennej szybko rozwinęła się tu osada górnicza, która z biegiem czasu przekształciła się w miasto. Rozwojowi kopalni soli towarzyszył rozkwit rzemiosła, które wytwarzało narzędzia i materiały na potrzeby pracujących w żupie górników i urzędników. Odwiedź sale prezentujące historię miasta. Poszukaj reprodukcji dokumentu, w którym po raz pierwszy wymieniono nazwę Bochnia. Co to za dokument? Kto go wystawił? Z którego roku pochodzi? Według średniowiecznego prawa osada stawała się miastem wraz z nadaniem mu przez władcę praw miejskich zawartych w akcie lokacji. Przywilej lokacyjny Bochni informuje nas m.in. o rozwiniętych rzemiosłach: piekarstwie, sukiennictwie, szewstwie, młynarstwie oraz o kramach kupieckich. Odszukaj akt lokacyjny Bochni i dowiedz się: Kto i w którym roku nadał Bochni prawa miejskie? Solny rodowód miasta utrwalony jest w herbie Bochni, przedstawiającym narzędzia pracy górników. Odszukaj na wystawie herb Bochni. Dowiedz się, jak nazywano te narzędzia i zanotuj ich nazwy. nazwa drużyny WAŻNE INFORMACJE rejestracja uczestników gry na stanowiskach startowych przy szybie Sutoris, Campi oraz na Plantach zakończenie gry, do tego czasu należy złożyć wypełnione instrukcje na stanowiskach startowych przy szybie Sutoris, Campi oraz na Plantach finał gry terenowej przy szybie Campi

3 Do pozyskiwania soli potrzebne były rozmaite narzędzia i przedmioty wytwarzane przez rzemieślników. Innymi metodami wydobywano sól kamienną, a innymi ją warzono. Obejrzyj rycinę przedstawiającą pracę w średniowiecznej warzelni soli. Jakie warsztaty rzemieślnicze dostarczały narzędzi potrzebnych do pracy w warzelni? Słowo cech pochodzi od niemieckiego słowa Zeichen znak. Cechy zajmowały się organizacją handlu i uroczystości religijnych, a także broniły miasta przed nieprzyjacielem. Każdy z cechów posiadał specjalny emblemat, tzw. obesłanie, które umieszczano na przedmiotach należących do cechu: skrzyniach, chorągwiach, pieczęciach, kuflach itp. Odszukaj na wystawie pieczęcie i inne pamiątkowe przedmioty cechowe. Jakie cechy udało Ci się rozpoznać? Jakie przedmioty je symbolizują? Bazylika pw. św. Mikołaja Rzemieślnicy skupieni w cechach tworzyli bractwa religijne. Ich członkowie wspólnie uczestniczyli w zaślubinach i pogrzebach członków cechu. Bractwa cechowe fundowały ołtarze, dbały o ich wystrój i utrzymanie. Opiekę nad cechowym ołtarzem sprawował przedstawiciel cechu zwany altarystą. Wejdź do świątyni i znajdź zaznaczone na planie 3 ołtarze cechowe. Na planie bazyliki wpisz nazwy cechów, które opiekowały się tymi ołtarzami. W bocheńskiej bazylice można odnaleźć ołtarze boczne, które w przeszłości należały do poszczególnych cechów. Powroźnicy sprawowali opiekę nad ołtarzem św. Antoniego, zaś ołtarz Trójcy Świętej należał do cechu krawców (umieszczono na nim również patronów krawców św. Dydaka oraz św. Homobonusa). Ołtarz cechu piekarzy przedstawia Chrystusa w Ogrójcu. Materiał opracowano na podstawie informacji ze strony Organizacje cechowe posiadały wyłączność na wykonywanie rzemiosła w mieście. Rzemieślnicy niezrzeszeni w cechach, zwani partaczami (łac. parte na stronie), musieli się trzymać z daleka od ośrodków miejskich. Rzemieślnicy pracujący w tej samej branży często zamieszkiwali przy jednej ulicy. Odszukaj na mapie Bochni ulice, których nazwy pochodzą od nazw rzemiosł i zanotuj je. Zaułek św. Mikołaja Św. Mikołaj to patron m.in. bednarzy, młynarzy, piekarzy, piwowarów oraz górników. Przedstawiano go jako biskupa z pastorałem. Jego atrybutami mogą być: chleb, troje dzieci, trzy złote kule, okręt, kotwica, księga. Znajdź w Zaułku płaskorzeźbę przedstawiającą postać św. Mikołaja i sprawdź, z jakim atrybutem został pokazany?

4 Planty Jednym z rzemiosł nierozerwalnie związanych z pracą górników było powroźnictwo. Liny i powrozy wykorzystywano m.in. do transportu wydobywanej soli i napędzania kołowrotów. Zanim wynaleziono i zastosowano pierwsze windy, górnicy spuszczani byli do kopalni na linach, w ten sposób również wydostawali się na powierzchnię ziemi. Od wytrzymałości lin zależało bezpieczeństwo górników. Między drzewami zamontowany został most linowy. Przespaceruj się po nim i sprawdź wytrzymałość użytych do jego montażu lin. Zadanie powinien wykonać przynajmniej jeden przedstawiciel drużyny. Wydobywanie na powierzchnię ziemi ciężkich brył soli możliwe było dzięki zastosowaniu mechanizmów kołowrotowych wprawianych w ruch za pomocą powrozów. Podejdź do stanowiska ze stukilogramowym workiem soli. Na spodzie worka znajduje się ważna informacja dotycząca historii wydobycia soli. Spróbuj go podnieść. Jeśli Ci się to nie uda, skorzystaj z mechanizmu kołowrotowego. Odczytaj i zanotuj wiadomość. Nad funkcjonowaniem kopalni czuwali wyznaczeni przez władcę urzędnicy zwani żupnikami. To oni odpowiadali za sprawne wydobywanie soli i zarządzali jej dystrybucją. Do administrowania kopalnią potrzebni byli jednak inni urzędnicy i specjaliści nadzorujący pracę. Wysłuchaj opowieści Skarbika księżnej Kingi. Dowiedz się, jak wyglądał podział prac w średniowiecznej kopalni. Kto to był podżupek i kto mu podlegał? Co to był dozór kopalniany i kto go tworzył? Co to była rodzina żupna i kto do niej należał? W pobliżu Plant znajdują się dwa szyby bocheńskiej kopalni: Sutoris i Campi. Po innych, nieistniejących już dziś szybach zachowały się tylko nazwy. Po Plantach przechadza się Skarbik księżnej Kingi kronikarz dziejów średniowiecznej Bochni. W swojej kronice zgromadził on mnóstwo informacji o historii górnictwa i bocheńskich rzemiosł. Porozmawiaj ze Skarbikiem i dowiedz się: Co oznacza nazwa Sutoris? A może uda Ci się poznać inne ciekawostki związane z pracą w średniowiecznej kopalni? Pilni słuchacze zostaną nagrodzeni pamiątkową pieczęcią! Dlaczego dla najstarszego szybu wybrano taką nazwę? Jak nazywały się inne, nieistniejące już szyby?

5 Skansen rzemieślniczy przy szybie Campi W XIII wieku w pobliżu warzelni soli znajdowała się wieś Sześciu Oraczy. Na jej terenie umiejscowiono jeden z szybów kopalni czynny do dziś szyb Campi. Obecnie znajduje się tu skansen rzemieślniczy, w którym odtworzono dawne warsztaty rzemieślnicze. Odwiedź Osadę Sześciu Oraczy i zapoznaj się z pracą warsztatów, które w dawnych wiekach zaopatrywały kopalnię i miasto w niezbędne do ich funkcjonowania narzędzia i przedmioty. Spróbuj swoich sił jako czeladnik! Wiedza i umiejętności, jakie tu zdobędziesz, mogą Ci się przydać podczas finału gry! * * * Wykonałeś wszystkie zadania? Udaj się do jednego z punktów informacyjnych. Jeżeli wykonałeś je prawidłowo, otrzymasz pieczęć uprawniającą do udziału w finale. Organizator: Partnerzy: Małopolski Instytut Kultury Kraków, ul. Karmelicka 27 tel instytucja kultury Województwa Małopolskiego Muzeum im. S. Fischera Urząd Miejski Uzdrowisko Kopalnia Soli Bochnia Sp. z o.o. Miejski Dom Kultury Wsparcie finansowe: MIK, Kraków 2008