Cech piekarzy. i handel chlebem w Krakowie w okresie nowożytnym. Kraków ^ Gadocha 'Cech piekarzy'.indb :38:42

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Cech piekarzy. i handel chlebem w Krakowie w okresie nowożytnym. Kraków ^ Gadocha 'Cech piekarzy'.indb :38:42"

Ludwik Markiewicz
7 lat temu
Przeglądów:

1 Cech piekarzy i handel chlebem w Krakowie w okresie nowożytnym Kraków 2012 ^ Gadocha 'Cech piekarzy'.indb :38:42

2 Niniejsza praca jest zarysem dziejów cechu niezwykle dla miasta istotnego, bo wytwarzającego i sprzedającego podstawowe produkty żywnościowe. Do podjęcia tematu skłonił mnie brak głębszych analiz tego tematu w literaturze naukowej. Natchnęły mnie także słowa pierwszego badacza cechu piekarzy krakowskich, Franciszka Bardla, następująco wyjaśniającego jeden z celów swojego opracowania: badacz przeszłości naszej znajdzie tu jaki szczegół do ogólniejszej pracy 1. W swoich badaniach skupiłem się na okresie nowożytnym (z uzasadnionymi odstępstwami, sięgającymi niekiedy czasów średniowiecza). Zakres terytorialny został ograniczony do miasta Krakowa, niemniej jednak w niektórych przypadkach, z powodu braku informacji miejscowych, posiłkowałem się badaniami porównawczymi dotyczącymi innych miast. Na temat cechów krakowskich powstało kilka ważnych monografii, z których na pierwszym miejscu należy wymienić pracę Klemensa Bąkowskiego Dawne cechy krakowskie 2 ; opracowań swoich dziejów doczekały się cechy rzeźników, złotników, chirurgów, rybaków czy introligatorów 3. Na szczególną uwagę zasługuje praca Feliksa Kiryka, będąca omówieniem dziejów rzemiosła metalowego w Krakowie 4. Nie wszystkie rzemieślnicze korporacje były przedmiotem tak szerokich i pogłę- 1 F. Bard e l, Cech piekarzy krakowskich w czasach Rzeczypospolitej polskiej. Na podstawie ksiąg i dokumentów tego cechu, Kraków K. Bąkow s k i, Dawne cechy krakowskie, Kraków 1903, BK, nr L. L e p s z y, Cech złotniczy w Krakowie, RK 1898, t. 1, s ; A. Chmiel, Rzeźnicy krakowscy, Kraków 1930; J. L achs, Krakowski cech chirurgów r , Lwów 1936; M. To b i a sz, Cech rybaków krakowskich, Olsztyn 1962; J. Pachoński, Zmierzch sławetnych. Z życia mieszczan w Krakowie w XVII i XVIII wieku, Kraków 1956; J. Pietr u s i ń s k i, Złotnicy krakowscy XIV-XVI wieku i ich cech, Warszawa 2000, Złotnicy krakowscy XIV-XVI wieku i ich księga cechowa, t. 1; Księga cechowa złotników krakowskich , oprac. B. D y ba ś, J. Tandecki, Warszawa 2000, Złotnicy krakowscy XIV-XVI wieku i ich księga cechowa, t F. K i r y k, Cechowe rzemiosło metalowe. Zarys dziejów do 1939 r., Kraków ^ Gadocha 'Cech piekarzy'.indb :38:42

3 6 Wstęp bionych studiów. Jako niekompletne lub wymagające uzupełnień trzeba określić wydawnictwa poświęcone m.in. miecznikom, garncarzom oraz piwowarom, karczmarzom i słodownikom 5. Przy rozważaniu różnych aspektów związanych z organizacją cechu piekarzy krakowskich sięgałem do prac z dziejów zrzeszeń w innych miastach. Do najrzetelniejszych należy bez wątpienia książka Jerzego Trzoski o gdańskich młynarzach i piekarzach w 2. poł. XVII i w XVIII w. 6 oraz praca Czesława Łuczaka o poznańskim przemyśle spożywczym w XVIII stuleciu 7. Warto dodać, że istnieją publikacje m.in. na temat piekarzy lubelskich ( Jana Kamińskiego), warszawskich (Ewy Koczorowskiej-Pielińskiej, Franciszka Reinsteina i Tadeusza Woynowskiego), poznańskich (Lucjana Kopydłowskiego) oraz opolskich (Damiana Tomczyka) 8. Wykorzystałem też kilka prac na temat historii rzemiosła w różnych ośrodkach miejskich. Warto wśród nich zwrócić uwagę na książki Łucji Charewiczowej, Stanisława Herbsta, Kazimierza Arłamowskiego, Józefa Guntrama Rolbieckiego i Franciszka Leśniaka 9. 5 A. Chmiel, Garncarze krakowscy, Kraków 1907; Z. B o c h eński, Krakowski cech mieczników, Kraków 1937, BK, nr 92; M. Gadocha, Cech piwowarów, karczmarzy i słodowników krakowskich w XVI i XVII wieku, [w:] Miasta polskie w średniowieczu i czasach nowożytnych, red. P. G o ł d y n, Kraków 2008, s , Biblioteka Porozumienia Doktorantów Uczelni Krakowskich, t J. Tr zoska, Gdańskie młynarstwo i piekarnictwo w II połowie XVII i w XVIII wieku, Gdańsk 1973, Seria Monografii, nr 45. Studia i Materiały do Dziejów Gdańska, 6. 7 Cz. Ł u c z a k, Przemysł spożywczy miasta Poznania w XVIII wieku, Poznań 1953, Badania z Dziejów Społecznych i Gospodarczych, nr 89. O kwestiach związanych m.in. z handlem chlebem w Poznaniu pisał także: B. W i ęcław s k i, Zaopatrzenie i konsumpcja w Poznaniu w drugiej połowie XVIII wieku, Poznań J. K a m i ń s k i, Z przeszłości rzemiosła piekarskiego w Lublinie, Lublin 1932, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Lublinie, nr 9. Prace Komisji Historycznej, nr 1; E. K o c zorow s k a -Pielińska, Rozwój rzemiosła piekarskiego w Warszawie w latach , Rocznik Warszawski 1974, t. 12, s ; F. R e i nste i n, Dzieje Cechu Piekarskiego m. stoł. Warszawy, Warszawa 1917; T. Woy n ow s k i, Cech Piekarzy miasta starej Warszawy, Warszawa 1931; L. K o p yd ł ow s k i, Dzieje Cechu Mistrzów Piekarskich w Poznaniu od założenia do chwili obecnej: , Poznań 1929; D. To m c z y k, Cech piekarski w Opolu w dawnych czasach, Kwartalnik Opolski 2001, R. 47, nr 4, s Ł. Charew iczowa, Lwowskie organizacje rzemieślnicze za czasów Polski przedrozbiorowej, Lwów 1929; S. Herbst, Toruńskie cechy rzemieślnicze. Zarys przeszłości, Toruń 1933; K. A r ł a m ow s k i, Dzieje przemyskich cechów rzemieślniczych w dawnej Polsce, Przemyśl 1931; G. J. R o l b i ecki, Prawo przemysłowe miasta Wschowy w XVIII w., Poznań 1951, Badania z Dziejów Społecznych i Gospodarczych, nr 38; F. L eśniak, Rzemieślnicy i kupcy w Krośnie (XVI pierwsza połowa XVII wieku), Kraków 1999, Prace Monograficzne, nr 283. ^ Gadocha 'Cech piekarzy'.indb :38:42

4 Wstęp... 5 Wykaz skrótów Rozdział I. Organizacja cechu piekarzy I.1. Wpływ sytuacji politycznej, gospodarczej i społecznej na przemiany cechu piekarzy w okresie nowożytnym I.2. Uczniowie I.3. Czeladnicy I.4. Mistrzowie I.5. Wybory starszych cechowych I.6. Zarząd cechu I.7. Finanse I.8. Sądownictwo I.9. Obronność I.10. Działalność religijna i humanitarna I.11. Powiązania rodzinne Rozdział II. Zaopatrzenie w surowce II.1. Przetwórstwo zboża II.2. Mąka II.3. Woda II.4. Drewno II.5. Inne składniki potrzebne do wypieku pieczywa Rozdział III. Produkcja III.1. Lokalizacja miejsc produkcji III.2. Wyposażenie piekarni III.3. Zasady wypieku III.4. Rodzaje pieczywa III.4.1. Pieczywo wypiekane przez piekarzy cechowych III.4.2. Pieczywo wypiekane przez piekarzy niecechowych III.5. Działalność uboczna piekarzy III.6. Opłacalność produkcji piekarskiej ^ Gadocha 'Cech piekarzy'.indb :38:59

5 Spis treści 251 Rozdział IV. Handel chlebem IV.1. Miejsca sprzedaży IV.2. Handel chlebem podczas wolnicy, jarmarków i targów IV.3. Ceny pieczywa w świetle taks wojewodzińskich IV.3.1. Wpływ czynników zewnętrznych na ceny zboża i pieczywa Rozdział V. Konkurencja V.1. Konflikty z piekarzami z jurydyk Błonia, Biskupiego i Pędzichowa oraz z miast Kleparza i Kazimierza V.2. Spory z piernikarzami V.3. Relacje z pasztetnikami Zakończenie Aneks Spis tabel Spis rycin Wkładka Cechu Rzemiosł Spożywczych w Krakowie Bibliografia Indeks nazwisk ^ Gadocha 'Cech piekarzy'.indb :38:59

Podobne dokumenty

KARTA KURSU. Wykład monograficzny epoka nowożytna (stacjonarne, I stopień) Monografish lecture

KARTA KURSU. Wykład monograficzny epoka nowożytna (stacjonarne, I stopień) Monografish lecture Załącznik nr 4 do Zarządzenia Nr.. KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Wykład monograficzny epoka nowożytna (stacjonarne, I stopień) Monografish lecture Kod Punktacja ECTS* Koordynator prof. dr hab. Franciszek