PODSTAWY INFORMATYKI laboratorium arkusz kalkulacyjny: MS Excel. Rysunek 2 Mechanizm przycisków opcji.

Transkrypt

1 Laboratorium 4 1 Formanty formularza wprowadzenie Legenda: aplikacja, program opcja menu, funkcja plik, folder, ścieżka formuła, kod pola KLAWISZ tekst do przepisania Formanty są obiektami graficznymi umieszczanymi w formularzu, służącymi do wyświetlania lub wprowadzania danych, wykonywania akcji lub zwiększania czytelności formularza. Przykładami tych obiektów są pola tekstowe, pola list, przyciski opcji, przyciski poleceń itp. Formanty zapewniają użytkownikom opcje, które można zaznaczać, lub przyciski, które można klikać w celu uruchomienia makr lub skryptów sieci Web. Program Microsoft Excel ma dwa typy formantów: formularza i ActiveX. Formanty formularza są prostsze w użyciu, gdyż nie wymagają pisania kodu w języku Visual Basic for Applications (VBA). I z nich będziemy korzystać na zajęciach. Formanty AcitveX wymagają umiejętności tworzenia makr w języku VBA, ale dzięki temu oferują znacznie więcej możliwości. Zazwyczaj, aby skorzystać z efektów działania konkretnego formantu, należy na nim kliknąć prawym przyciskiem myszy, wybrać z menu kontekstowego pozycję Formatuj formant, a następnie w zakładce Formant ustawić właściwe opcje. Jedną z nich jest Łącze komórki tu należy wskazać, do której komórki w arkuszu ma trafiać informacja będąca efektem działania formantu. Aby w Excelu 2007 uzyskać dostęp do formantów, należy włączyć pokazywanie karty Deweloper: 1. Kliknij przycisk Microsoft Office, a następnie kliknij polecenie Opcje programu Excel. 2. Kliknij opcję Popularne, a następnie zaznacz pole wyboru Pokaż kartę Deweloper na Wstążce. Rysunek 1 Formanty na karcie Deweloper. 2 Fabryka samochodów i motocykli Wykonamy w Arkusz1 prosty formularz służący ustalaniu planu produkcji dla europejskiej firmy motoryzacyjnej. Wykorzystamy formanty formularza. Pozwolą one podać, co będzie produkowane, jak zorganizowana ma być produkcja, w jakim kolorze będzie wyrób oraz ile sztuk ma zostać wytworzone. Korzystamy wyłącznie z formantów formularza, a nie ActiveX. 2.1 Przyciski opcji Zestaw przycisków opcji pozwala na wybranie dokładnie jednej opcji poprzez zaznaczenie przy niej kropki. Aby móc wykorzystać więcej niż jeden niezależnie działających od siebie zestawów przycisków opcji, musimy każdy zestaw obramować formantem pola grupy. W innym przypadku wszystkie przyciski opcji działają jako jeden system z jednym łączem komórki. Na początek narysujmy dwa przyciski opcji. Jeden niech mieści się mniej więcej w granicach komórek B3:C3 (opiszmy go Samochody), a drugi B5:C5 (Motocykle). Za ich pomocą będziemy określali, co zakład ma produkować. Otoczmy przyciski opcji polem grupy opisanym słowem Produkt. 1/8

2 W przypadku większej liczby przycisków opcji pole grupy pozwala podzielić je na mniejsze, niezależne od siebie systemy. Ważne wtedy jest, by obramowania przycisków opcji (które widać, gdy przycisk jest w trybie edycji, jak pokazuje to Rysunek 2) nie wystawały poza krawędzie pola grupy. Przy kolejnych opisywanych formantach możesz zastosować pola grupy, jak pokazano to na rysunkach. Rysunek 2 Mechanizm przycisków opcji. Spróbuj klikać na przemian na przyciski opcji. Teraz informację o tym, który przycisk jest aktywny, trzeba przekazać do jakiejś komórki arkusza. Kliknij na którymkolwiek z dwóch przycisków opcji prawym przyciskiem myszy i z menu kontekstowego wybierz Formatuj formant. Ostatnia zakładka (Formant) pozwala wskazać tzw. łącze komórki. Wskaż, by była to komórka E5. Zamknij okno formatowania formantu. Zobacz, co teraz będzie się działo w komórce E5, gdy przełączasz przyciski opcji. W komórce E5 pojawia się 1, gdy wybrane są Samochody lub 2, gdy wybrane są Motocykle. Będziemy teraz chcieli, aby zależnie od wybranej opcji w komórce F5 pojawiał się napis samochody lub motocykle. Wykorzystamy do tego funkcję WYSZUKAJ.PIONOWO. Najpierw przygotujmy niewielką tabelę pokazującą, jakiej wartości przycisków opcji odpowiada jaki produkt (komórki E2:F3 zobacz Rysunek 2). Następnie do komórki F5 wprowadźmy funkcję WYSZUKAJ.PIONOWO, która będzie wartości z komórki, która jest połączona z przyciskami opcji (E5) szukać w pierwszej od lewej kolumnie tabeli E2:F3 i zwróci nam z drugiej kolumny tej tabeli rodzaj produktu. Dla większej dokładności można podać czwarty, opcjonalny argument FAŁSZ. Gotową funkcję widać na pasku formuły rys. 2. Mamy gotowy moduł wyboru głównego produktu. W kolejnym miejscu określimy dodatkowe parametry związane z organizacją produkcji. Wykorzystamy do tego inny typ formantu formularza pole wyboru. Opisano to w poniższym punkcie. 2.2 Pole wyboru Pola wyboru działają zawsze niezależnie od siebie. Każde może być włączone (wtedy do połączonej komórki trafia wartość PRAWDA) lub wyłączone (FAŁSZ). Poniżej przycisków opcji stwórz pola wyboru, jak pokazano na rys. 3 Łącze komórki do pola opisanego jako Praca zmianowa znajduje się w E9, a do pola Kontrola statystyczna w E11 (czytaj: ustaw łącza z formantów do tych komórek). Rysunek 3 Mechanizm pola wyboru. 2/8

3 Za pomocą funkcji JEŻELI ustaw, by w komórkach F9 i F11 wyświetlał się wyraz tak, gdy dana opcja jest zaznaczona, lub nie, gdy jest wyłączona. Zwróć uwagę, że nie musimy sprawdzać żadnego złożonego warunku logicznego, skoro komórki E9 i E11 od razu przyjmują wartości PRAWDA lub FAŁSZ. Teraz, poniżej mechanizmu pól wyboru, zajmijmy się możliwością wyboru koloru lakieru dla produkowanych samochodów lub motocykli. Do tego celu przyda nam się pole kombi opisane w kolejnym punkcie ćwiczeń. 2.3 Pole kombi Pole kombi to rodzaj rozwijanej listy, z której można wybrać jedną opcję. Źródłem dla listy jest zwarty zakres ułożonych w jednej kolumnie komórek. Do łącza komórki zwracana jest liczba porządkowa wybranego elementu listy. Funkcjonalnie pole kombi jest bardzo podobne do przycisków opcji. Przygotuj mechanizm pola kombi tak, jak pokazano na rys. 4. Dla tego pola kombi zakres wejściowy to F14:F18 (nazwy kolorów), łącze komórki znajduje się w E20, a linie rzutu niech wynoszą 5, bo tyle mamy kolorów do wyboru (samo się to nie zrobi ustaw odpowiednie opcje formantu). Do F20 wpisz funkcję WYSZUKAJ.PIONOWO, która podobnie jak przy przyciskach opcji będzie zwracać nazwę wybranego koloru w oparciu o komórkę połączoną z polem kombi. Rysunek 4 Mechanizm pola kombi. Ostatnim parametrem będzie określenie liczby sztuk wyrobu, jaką europejska fabryka ma wyprodukować. Do tego celu przyda się pasek przewijania. 2.4 Pasek przewijania Poniżej mechanizmu pola kombi narysuj poziomy pasek przewijania (rys. 5). Ustaw łącze komórki do tego formantu w C26. Pozostałe ustawienia paska mogą zostać bez zmian. Sprawdź, czy pasek działa. Rysunek 5 Mechanizm paska przewijania. 3/8

4 Użyliśmy czterech typów formantów do określenia szczegółów planu dla działu produkcji. Teraz zbierzmy informacje o tych decyzjach w jednym miejscu, poniżej mechanizmu paska przewijania. Na rys. 6. pokazano, jak należy zebrać przygotowane w poprzednich krokach dane w, informację zbiorczą na temat zlecenia produkcyjnego. Na tym etapie można by jeszcze zastanowić się nad ergonomią i estetyką wykonania formularza, np. pozbycia się widocznych krawędzi komórek przy formantach, zmieniając kolor wypełnienia tych komórek na biały. Autorzy ćwiczenia pozostawiają tę kwestię do samodzielnego rozważenia. Rysunek 6 Formularz zlecenia produkcyjnego z pokazaniem zależności między komórkami. 4/8

5 2.5 Okno dialogowe PODSTAWY INFORMATYKI laboratorium W tym ćwiczeniu spróbujemy uzyskać ten sam efekt, jak w zadaniu wcześniejszym. Tym razem za pomocą okna dialogowego. Wstawmy do Excela arkusz dialogu kliknij prawym przyciskiem myszy na zakładkach arkuszy u dołu ekranu. Wybierz z menu kontekstowego Wstaw, a z okna, które zostanie otwarte, MS Excel 5.0 dialog. Excel doda nowy arkusz o nazwie Dialog1. W nim znajdzie się szablon okna dialogowego (rys. 7). Rysunek 7 Szablon okna dialogowego. Umieść w obrębie okna takie same typy formantów, jak poprzednio w arkuszu i ustaw im łącza do tych samych komórek w arkuszu Arkusz1, do których prowadzą łącza identycznych formantów, które zostały przez Ciebie wstawione wcześniej (Uwaga! Może być problem z paskiem przewijania, gdy trzeba kliknięciem wybrać jako łącze komórkę C26 w Arkusz1. Najlepiej wtedy kliknąć w inną komórkę w tym arkuszu, a adres poprawić ręcznie. Powodem problemu jest pole grupy obramowujące m.in. komórkę C26). Przykładowy układ formantów w oknie pokazano na rys. 8. Rysunek 8 Gotowe uruchomione okno dialogowe zlecenia produkcyjnego. Aby ułatwić sobie testowanie działania okna, zarejestruj najpierw proste makro (jak tworzyć makra: będąc w arkuszu Dialog1 uruchom okno dialogowe (za pomocą opcji o takiej nazwie na karcie Deweloper), a następnie je zamknij. Pamiętaj o zatrzymaniu rejestrowania makra! Potem będzie można to makro uruchamiać w arkuszu Arkusz1, by przywoływać okno, np. przypisując je do przycisku (jak: Przetestuj działanie okna dialogowego mając wyświetlony Arkusz1. Zobacz, co dzieje się z formantami osadzonymi bezpośrednio w arkuszu oraz z zależnymi od nich komórkami. Zapisz wykonany przez siebie skoroszyt i jeśli chcesz zachowaj jako pomoc w wykonaniu pracy domowej znajdującej się na kolejnych stronach oraz do przygotowania się do sprawdzianu i do realizacji projektu. 5/8

6 3 Praca domowa salon samochodowy Wykonaj system wspomagania obsługi klienta w małym salonie samochodowym. Wykorzystaj formanty formularza wstawione bezpośrednio do arkusza, a nie do okna dialogowego. 3.1 Zadania skoroszytu Zaprojektowany skoroszyt musi realizować następujące funkcje: Obliczanie ceny samochodu w zależności od wybranego modelu i wybranych dodatków oraz pakietu ubezpieczeniowego. Kalkulowanie wysokości rat kredytowych przy zakupie ratalnym (np. za pomocą funkcji finansowej PMT). Sporządzanie gotowego do wydruku zamówienia klienta. Cena podstawowa Gotówka Cena dodatków Cena samochodu Przelew Ubezpieczenie Kredyt Zakładamy, że klient: kupuje tylko jeden samochód, do auta może dobrać dowolną kombinację dodatków, może wybrać tylko jeden pakiet ubezpieczenia lub zdecydować o tym, by w ogóle nie wykupywać polisy, auto może nabyć jedną z trzech dróg: (1) za gotówkę, (2) płacąc przelewem lub (3) na raty. 3.2 Dane W tabelach 1 4 przedstawiono informacje, z których powinien korzystać skoroszyt. Tabela 1 Modele samochodów i ich ceny Lp. Model Cena podstawowa 1 Seicento zł 2 Punto zł 3 Croma zł Tabela 2 Cennik dodatków Lp. Rodzaj Cena 1 Klimatyzacja zł 2 Aluminiowe felgi zł 3 Radio+6 głośników zł 4 Skórzana tapicerka zł 6/8

7 Tabela 3 Cennik pakietów ubezpieczeniowych PODSTAWY INFORMATYKI laboratorium Lp. Rodzaj pakietu Cena 1 Ubezpieczenie samochodu na rok 10% ceny podstawowej 2 Ubezpieczenie auta + ubezpieczenie mieszkania 300 zł + 10% ceny podstawowej 3 Ubezpieczenie dla stałych klientów zł Tabela 4 Dane do kalkulatora rat kredytowych Stopa procentowa 10% w skali roku Liczba rat Zależna od klienta Wpłata własna Zależna od klienta Podstawa kredytu = Cena samochodu - Wpłata własna Elementy dodatkowe: łatwe przejście z arkusza głównego do arkusza z potwierdzeniem zamówienia (np. przycisk). Dane o kliencie do wprowadzenia w arkuszu głównym: W osobnych komórkach: Imię, Nazwisko, Ulica, Nr domu, Kod Pocztowy, Miejscowość. Decyzja klienta dotycząca formy płatności (gotówka, przelew lub raty) powinna być uwzględniona w potwierdzeniu zamówienia. 3.3 Wskazówki Podobno łatwiej dawać dobre rady niż je przyjmować. Mimo to: Aby w Excelu 2007 uzyskać dostęp do formantów formularza należy włączyć kartę Deweloper. Jak? Zauważ, że wiele wymagań w tym zadaniu bazuje na sprawdzaniu warunków logicznych przydatna będzie funkcja JEŻELI. Czasami wygodniej będzie użyć funkcji WYSZUKAJ.PIONOWO. Do wyboru modelu samochodu czy innych opcji można wykorzystać pola dostępne z narzędzi Formantów formularzy. Niektóre przydają się bardziej w sytuacjach, gdzie należy wskazać jedną tylko pozycję. Inne gdzie potrzeba wskazać dwie lub więcej możliwości. Postaraj się tak zaprojektować skoroszyt, by cały mechanizm, dzięki któremu działa wybór samochodu, był ukryty przed użytkownikiem (w innym arkuszu? w ukrytych kolumnach lub wierszach?). Pamiętaj, że aplikacja ma być przyjazna w korzystaniu. W arkuszu potwierdzenia zamówienia użyj odwołań do arkusza, gdzie dane o zamówieniu są zbierane dzięki formantom. Być może też w jednej komórce trzeba będzie połączyć dane z wielu komórek (np. połączyć imię z nazwiskiem) czy zastosować określone formatowanie (ceny powinny mieć format walutowy). Za przyciskiem pozwalającym przełączać się do innego arkusza kryje się proste zarejestrowane makro. Jaką czynność zarejestrowano? 7/8

8 3.4 Wzór potwierdzenia zamówienia Realizacja zamówienia - zestawienie klient: adres: kod: Jan Kowalski ul. Zielona Małdyty zakup marka: cena auta cena za dodatki cena za ubezpieczenie Fiat Croma ,00 zł 6 300,00 zł 2 800,00 zł forma płatności razem do zapłaty wielkość kredytowana okres spłaty (miesiące) rata kredytu ,00 zł kredyt ,00 zł ,32 zł Podpis klienta 4 Pytania sprawdzające wiedzę i umiejętności 1. Jak działają następujące formanty: przyciski opcji, pole grupy, pole wyboru, pole kombi, pasek przewijania, pokrętło i przycisk? 2. Przyciski opcji i pole kombi pełnią tę samą funkcję: ze zbioru możliwości pozwalają wybrać jedną. Kiedy lepiej jest zastosować przyciski opcji, a kiedy pole kombi? 3. Jak działa funkcja WYSZUKAJ.PIONOWO? Do czego można jej użyć? 4. Jakie są zalety wprowadzania danych za pomocą formantów? 5. Jak można korzystać z formantów, by cały mechanizm ich działania nie był widoczny dla osoby korzystającej ze skoroszytu? 6. Jak można sprawić, by w gotowym formularzu użytkownik mógł tylko korzystać z formantów, ale nie mógł ich przesuwać, zmieniać rozmiaru czy edytować właściwości? 7. Jak wstawiać do komórek komentarze (na rys. 6 ich treść to łącze komórki )? 8. Jak wyświetlić takie niebieskie strzałki, jak na rys. 6 i czemu one służą? 9. Jak rejestruje się makro? 5 Literatura Formularze: Typy formantów: Dodawanie formantów: Makra: Makro formantu: Funkcja JEŻELI: Funkcja WYSZUKAJ.PIONOWO: Inspekcja formuł: 8/8