egzemplarz bezpłatny

Transkrypt

1 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA egzemplarz bezpłatny

2

3 Publikacja powstała w ramach projektu PI Nawigator zdobywców przyszłości współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Człowiek najlepsza inwestycja! Człowiek najlepsza inwestycja!

4

5 SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 5 2. Zmiany postaw wychowawców 9 3. Dlaczego tak ważne są kompetencje kluczowe? Czemu ma służyć ich stałe doskonalenie? Wskazówki dla wychowawcy Kompetencje kluczowe 21 Umiejętność uczenia się 23 Kompetencje językowe 31 Kompetencje matematyczne i naukowo-techniczne 35 Kompetencje informacyjne 38 Kompetencje społeczne i obywatelskie 41 Inicjatywa i przedsiębiorczość 44 Świadomość i ekspresja kulturalna Coaching aspekty teoretyczne Metody do zastosowania w warunkach domu dziecka 59 Metoda projektu 61 Webquest 64 Metaplan 68 Mapa myśli 70 Zoo Burst 72 Sześć kapeluszy myślowych 74 Mnemotechniki 81 Drama 85 Możliwość wykorzystywania gier komputerowych w edukacji Bibliografia i netografia 88

6

7 1. WPROWADZENIE

8

9 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Wprowadzenie 7 1. WPROWADZENIE Współczesny człowiek żyje w rytmie nieustających zmian i przeobrażeń. Szybki postęp technologiczny i techniczny zwany rewolucją informacyjną, który w naszym kręgu cywilizacyjnym zmienia rzeczywistość, począwszy od ostatnich dziesięcioleci XX wieku, skutkuje przemianami społeczno-gospodarczymi określanymi najczęściej jako formowanie się społeczeństwa informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy. Jesteśmy również świadkami głębokiego procesu globalizacji i funkcjonowania w warunkach wielokulturowych. Tak szybkie przemiany stawiają przed człowiekiem nowe oczekiwania i nowe wyzwania. Cechami charakteryzującymi społeczeństwo informacyjne i społeczeństwo wiedzy są: nieograniczony przepływ informacji zależny od zastosowania technologii informacyjnej oraz aktualizacja wiedzy, która zmienia się pod wpływem rozwoju nauki. Dlatego też edukacja poszukuje nowych rozwiązań, które będą adekwatne do wymagań współczesności, i które w sposób optymalny wykorzystają możliwości oferowane przez technologie, udostępniając człowiekowi spersonalizowane warunki rozwoju. Nadrzędnym zadaniem zatem jest przygotowanie dzieci i młodzieży do przejęcia odpowiedzialności za własną naukę, rozwijanie ich samodzielności, kształcenie kreatywnego myślenia i działania, umiejętności samokształcenia i doskonalenia się. Korzystania z dóbr, które człowiekowi towarzyszą. Nowa rzeczywistość coraz bardziej wymuszać będzie zmianę postaw starszego pokolenia odejście i uwolnienie od przeszłości i starych form zarządzania wychowaniem na rzecz zbliżenia z pokoleniem cyfrowych tubylców, tworząc model kultury prefiguratywnej (starsi uznają niezależność dzieci i młodzieży, uczą się od nich postaw i zachowań, których nie nabyli w swoim dzieciństwie, ze względu na akcelerację rytmu współczesnego życia). W związku z tym zmieniać się będzie rola nauczyciela, który stanie się doradcą, obserwatorem, przewodnikiem w rozwoju swoich uczniów i organizatorem procesu ich uczenia się. Sytuacja taka już wymusza konieczność zmian w edukacji, w tym sięgnięcia po nowe, bardziej efektywne metody kształcenia. W wyniku procesu unifikacji systemów edukacji krajów zrzeszonych w Unii Europejskiej został opracowany i scharakteryzowany w Zaleceniach Parlamentu Europejskiego i Rady zestaw 8 kompetencji kluczowych, wśród których znalazły się: 1. umiejętność uczenia się, 2. porozumiewanie się w języku ojczystym, 3. porozumiewanie się w językach obcych, 4. kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne, 5. kompetencje informatyczne, 6. kompetencje społeczne i obywatelskie,

10 8 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Wprowadzenie 7. inicjatywa i przedsiębiorczość, 8. świadomość i ekspresja kulturalna. Kompetencje, uznane współcześnie za kluczowe, mają zapewnić każdemu obywatelowi możliwość osobistej samorealizacji, aktywność zawodową i spójność społeczną oraz stworzyć warunki do uzyskania szans na osobisty rozwój i zdobycie zatrudnienia w społeczeństwie wiedzy, przy uwzględnieniu wielorakich kompetencji indywidualnych. Praca wokół kompetencji kluczowych jest więc idealnym sposobem pomocy wychowankom domów dziecka w ich osobistym rozwoju, jest zarazem środkiem budowania w nich przekonania o swojej wartości na podstawie tego, co umieją i co prezentują w codziennym życiu. W oparciu o kompetencje kluczowe oraz stwierdzone deficyty i potrzeby wychowanków domów dziecka zawarte w raporcie Analiza funkcjonowania placówek opiekuńczo-wychowawczych na terenie województwa podkarpackiego opracowanym na potrzeby projektu Nawigator zdobywców przyszłości zostały wytyczone w ramach Akademii Rozwoju Kompetencji ścieżki wsparcia, które mają pomóc wychowawcom rozwijać kompetencje kluczowe u swoich wychowanków. Wszystkie prezentowane w opracowaniu ścieżki łączą się i przenikają podobnie jak kompetencje kluczowe. Są jednakowo ważne w pracy wychowawcy z wychowankiem, ponieważ rozwinięcie każdej kompetencji wpływa na polepszenie jakości jego życia w społeczeństwie wiedzy. Wszystkie zatem muszą się wzajemnie uzupełniać, pokrywać i wiązać. W celu zwiększenia aktywnego uczestnictwa wychowanków w procesie edukacyjnym powstała również symulacyjna gra komputerowa Nawigator zdobywców przyszłości, która jest uzupełnieniem ścieżek wsparcia, i pozwoli w trakcie zabawy w wirtualnym świecie samodzielnie rozwijać wiedzę, umiejętności i kształtować postawy.

11 2. ZMIANY POSTAW WYCHOWAWCÓW

12

13 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Zmiany postaw wychowawców ZMIANY POSTAW WYCHOWAWCÓW W realiach współczesności zmieniać się również będzie rola wychowawcy w domu dziecka. Wychowawca w większym stopniu niż dotychczas będzie pełnił funkcję doradcy, słuchacza, coacha, który zamiast dawania gotowych odpowiedzi pobudza wychowanków do poszukiwania własnych pomysłów i rozwiązań. Działania wychowawcze powinny być skoncentrowane na pomocy młodemu człowiekowi w tym, aby potrafił wytworzyć sobie pogląd na dany temat, potrafił go zmieniać w wyniku negocjacji ze światem i pomagał innym w budowaniu własnych przekonań. Stwarzanie własnego poglądu na świat wymaga jednak refleksji opartej na wysiłku i postrzeganiu świata jako szansy dla spełnienia swoich celów. Dlatego interakcje wychowawca wychowanek powinny przybierać postać podmiotowego współdziałania, gdzie każdy zachowuje własną indywidualność i autonomię. W interakcjach tych ważne jest przestrzeganie takich zasad, jak: wzajemność brania i dawania, naprzemienność zajmowania pierwszej i drugiej pozycji w parze przyległej (np. pytanie odpowiedź) zmienność funkcji pełnionych w układach interakcyjnych, dochodzenie do wspólnych znaczeń. Każda z osób uczestniczących w tym procesie musi godzić się na ograniczenia swojej podmiotowości podmiotowością drugiej osoby. Aby wychowanek mógł przygotować się do podjęcia pracy w warunkach współczesnego świata, nie może otrzymywać gotowej wiedzy do zapamiętania. Musi kształcić swój umysł. Uczyć się rozwiązywania problemów, wyszukiwania, selekcjonowania i przetwarzania informacji, korzystania z różnorodnych źródeł wiedzy. Dzięki tym umiejętnościom efektywniejszy stanie się jego proces uczenia się, zwiększy samodzielność i kreatywność. Te atuty zaś zwiększają szansę pracownika wobec pracodawcy, podniosą jego kompetencje i skuteczność działania w różnych grupach zawodowych albo społecznych. Nowa rola wychowawcy jest znacznie trudniejsza od dotychczasowej, ponieważ odpowiada on za prawidłowe postawienie zadań i nakłonienie wychowanków do refleksji po ich wykonaniu. Kompetencje kluczowe człowiek może posiąść jedynie wtedy, gdy wykonuje zadania całkowicie samodzielnie. Musimy więc, drodzy wychowawcy, pozwolić swoim wychowankom na popełnianie ich własnych błędów i wykazać cierpliwość, nie poddając się presji tempa wykonywania wielości różnorodnych zadań i pełnionych funkcji.

14

15 3. DLACZEGO TAK WAŻNE SĄ KOMPETENCJE KLUCZOWE? CZEMU MA SŁUŻYĆ ICH STAŁE DOSKONALENIE?

16

17 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Dlaczego tak ważne są kompetencje kluczowe? Czemu ma służyć ich stałe doskonalenie? DLACZEGO TAK WAŻNE SĄ KOMPETENCJE KLUCZOWE? CZEMU MA SŁUŻYĆ ICH STAŁE DOSKONALENIE? Przygotowanie młodych ludzi do wyzwań stawianych przez XXI wiek nie jest łatwe i nie polega tylko na podniesieniu poziomu ich wykształcenia, lecz także na przygotowaniu do funkcjonowania w otwartym, zinformatyzowanym, wielokulturowym świecie. Uczenie się przez całe życie stało się koniecznością dla każdego obywatela. Nieodzowne jest zatem uświadomienie wychowankom, że oni również muszą rozwijać swoje umiejętności i podnosić kompetencje, nie tylko w celu samorealizacji i aktywnego udziału w życiu społeczeństwa, lecz także po to, by w przyszłości z powodzeniem mogli funkcjonować na rynku pracy, który ulega ciągłym zmianom. Rynek oczekuje pracowników, którzy bez większych ograniczeń radzą sobie w stechnicyzowanym środowisku, a przy tym potrafią być kreatywni, myśleć krytycznie, współpracować w grupie, wyszukiwać i przetwarzać informacje oraz nimi zarządzać, korzystać z mediów cyfrowych, adaptować się do zmieniających się warunków, podejmować samodzielne decyzje, posługiwać się językami obcymi. W nowych warunkach rozwoju gospodarczego, związanych z kształtowaniem się cywilizacji informacyjnej, szybki postęp technologiczny już skazuje na marginalizację osoby, które mają braki w posługiwaniu się technologią komputerową. W niedalekiej przyszłości, w warunkach dynamicznego rozwoju społeczeństwa informacyjnego, będzie prowadziło to do tzw. wykluczenia cyfrowego. Aby radzić sobie w nowym, cyfrowym świecie, potrzebne są im nowe kompetencje nie tylko umiejętności techniczne, lecz także świadomość możliwości, wyzwań, a niekiedy nawet problemów natury etycznej, wiążących się z nowymi technologiami. Poziom zdobytych kompetencji będzie miał wpływ na ich samo motywację i satysfakcję zawodową, co z kolei wpłynie na jakość wykonywanej przez nich pracy. Przyczyni się również do rozwoju życia osobistego oraz budowania spójności społecznej.

18

19 4. WSKAZÓWKI DLA WYCHOWAWCY

20

21 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Wskazówki dla wychowawcy WSKAZÓWKI DLA WYCHOWAWCY Wychowankom należy zawsze podać i wyjaśnić powody, dla których przekazywane są te, a nie inne treści. Wszelkie instrukcje powinny być zorientowane na działanie (wykonaj, napisz, wskaż), a nie na zapamiętywanie (dowiedz się, poznaj, zapamiętaj). Wykorzystuj różnorodne doświadczenia wychowanków. Jeżeli planujesz zajęcia z użyciem komputera (Internetu), weź pod uwagę poziom zaawansowania w jego obsłudze. Twoje działanie powinno ułatwiać samodzielne i niezależne od innych osób dochodzenie do wiedzy, a w przypadku błędu powinno zapewniać odpowiednią informację zwrotną. Wykorzystuj metody innowacyjne, korzystając z rozdziału metody pracy z wychowankiem. Pomysły bierz z życia. Przestań wierzyć w to, że człowieka możesz zmienić, ponieważ to on zmienia się sam. Ty możesz dać jedynie chwilowy bodziec, podsunąć temat do przemyśleń, jednak to od niego zależy, co z tym zrobi. Prawdziwa siła zmian jest tylko w nim samym. CZY WIESZ, ŻE: Cyfrowi tubylcy : potrafią wyobrażać sobie i rozumieć wirtualną powierzchnię przez przesuwanie nad nią okienka miniaturowego ekranu, z powodzeniem czytają wszelkie teksty z ekranów urządzeń multimedialnych, przedkładają obraz i dźwięk nad tekst, preferują swobodny (hipertekstowy i hipermedialny) dostęp do źródeł informacji i równoległe przetwarzanie informacji z wielu źródeł. JEŻELI CHCESZ OSIĄGNĄĆ SUKCES PEDAGOGICZNY, MUSISZ MYŚLEĆ TAK JAK ONI.

22

23 5. KOMPETENCJE KLUCZOWE

24

25 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Kompetencje kluczowe KOMPETENCJE KLUCZOWE UMIEJĘTNOŚĆ UCZENIA SIĘ Wszystkie umiejętności zawarte w kompetencjach kluczowych uważa się za jednakowo ważne, ich zakresy częściowo się pokrywają i są powiązane; niezbędne w jednej dziedzinie wspierają kompetencje w innej, a wszystkie są ważne w życiu i aktywności zawodowej. Wśród kompetencji umiejętność uczenia się odgrywa szczególną rolę. Bez niej nie można nabyć nowej wiedzy oraz pozostałych kompetencji. DEFINICJA: Umiejętność uczenia się to zdolność konsekwentnego i wytrwałego uczenia się, organizowania własnego procesu uczenia się, w tym poprzez efektywne zarządzanie czasem i informacjami, zarówno indywidualnie, jak i w grupach. Kompetencja ta obejmuje świadomość własnego procesu uczenia się i potrzeb w tym zakresie, identyfikowanie dostępnych możliwości oraz zdolność pokonywania przeszkód w celu osiągnięcia powodzenia w uczeniu się. Kompetencja ta oznacza nabywanie, przetwarzanie i przyswajanie nowej wiedzy i umiejętności, a także poszukiwanie i korzystanie ze wskazówek. Umiejętność uczenia się pozwala osobom nabyć umiejętności korzystania z wcześniejszych doświadczeń w uczeniu się i ogólnych doświadczeń życiowych w celu wykorzystywania i stosowania wiedzy i umiejętności w różnorodnych kontekstach w domu, w pracy, a także w edukacji i szkoleniu. Kluczowymi czynnikami w rozwinięciu tej kompetencji u danej osoby są motywacja i wiara we własne możliwości. WIEDZA: W sytuacji, kiedy uczenie się skierowane jest na osiągnięcie konkretnych celów pracy lub kariery, osoba powinna mieć znajomość wymaganych kompetencji, wiedzy, umiejętności i kwalifikacji. We wszystkich przypadkach umiejętność uczenia się wymaga znajomości i rozumienia własnych preferowanych strategii uczenia się, silnych i słabych stron własnych umiejętności i kwalifikacji, a także zdolności poszukiwania możliwości kształcenia i szkolenia się oraz dostępnej pomocy lub wsparcia.

26 24 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Kompetencje kluczowe UMIEJĘTNOŚCI: Umiejętność uczenia się wymaga po pierwsze nabycia podstawowych umiejętności czytania, pisania, liczenia i umiejętności w zakresie technologii informacyjnych i komunikacyjnych koniecznych do dalszego uczenia się. Na podstawie tych umiejętności osoba powinna być w stanie docierać do nowej wiedzy i umiejętności oraz zdobywać, przetwarzać i przyswajać je. Wymaga to efektywnego zarządzania własnymi wzorcami uczenia się, kształtowania kariery i pracy, a szczególnie wytrwałości w uczeniu się, koncentracji na dłuższych okresach oraz krytycznej refleksji na temat celów uczenia się. Osoby powinny być w stanie poświęcać czas na samodzielną naukę charakteryzującą się samodyscypliną, ale również na wspólną pracę w ramach procesu uczenia się, czerpać korzyści z różnorodności grupy oraz dzielić się nabytą wiedzą i umiejętnościami. Powinny one być w stanie organizować własny proces uczenia się, ocenić swoją pracę oraz w razie potrzeby szukać rady, informacji i wsparcia. POSTAWY: Pozytywna postawa obejmuje motywację i wiarę we własne możliwości w uczeniu się i osiąganiu sukcesów w tym procesie przez całe życie. Nastawienie na rozwiązywanie problemów sprzyja zarówno procesowi uczenia się, jak i zdolności osoby do pokonywania przeszkód i zmieniania się. Chęć wykorzystywania doświadczeń z życia i uczenia się, a także ciekawość w poszukiwaniu możliwości uczenia się i wykorzystywania tego procesu w różnorodnych sytuacjach życiowych to niezbędne elementy pozytywnej postawy. 1 Brak rozwiązań systemowych powoduje, że wiele dzieci i młodzieży nie korzysta w pełni ze swoich talentów i nie planuje z dobrym skutkiem edukacyjnych sukcesów. Umiejętność uczenia się jest podstawą poczucia własnej wartości i przystosowania do współczesnego świata. Kompetencja ta wiąże się nie tylko z umiejętnością stawiania sobie celów życiowych, zdobyciem kwalifikacji i rozwojem kariery, lecz także z pracą nad własnym rozwojem, by poznać swoje silne i słabe strony, te ostatnie po to, by w procesie pozytywnej motywacji nad nimi pracować. Zdolność do motywacji wewnętrznej i dążenie do samowiedzy są wyznacznikami tzw. inteligencji emocjonalnej, jednym z warunków życiowych powodzeń. 1 Komisja Europejska kompetencje kluczowe w uczeniu się przez całe życie europejskie ramy odniesienia, Luksemburg: Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich.

27 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Kompetencje kluczowe 25 KIERUNEK PRACY Z WYCHOWANKIEM: rozwój osobistych kompetencji wychowanka Inteligencja emocjonalna są to kompetencje osobiste człowieka w rozumieniu zdolności rozpoznawania stanów emocjonalnych własnych i innych osób oraz umiejętność używania własnych emocji do radzenia sobie ze stanami emocjonalnymi innych. Relacje z samym sobą Samoświadomość umiejętność rozpoznawania własnych stanów emocjonalnych, wiedza o własnych uczuciach, wartościach, preferencjach, możliwościach i ocenach intuicyjnych. Samoocena poczucie własnej wartości, wiara we własne siły, świadomość swoich możliwości, umiejętności oraz swoich ograniczeń; umiejętność doświadczania własnej osoby niezależnie od sądów innych ludzi. Samokontrola zdolność świadomego reagowania na bodźce zewnętrzne i kontrolowania własnych stanów emocjonalnych; kształtowania własnych emocji zgodnie z samym sobą, z własnymi normami oraz wyznawanymi wartościami. Relacje z innymi ludźmi Empatia umiejętność doświadczania stanów emocjonalnych innych, uświadamianie sobie uczuć, potrzeb i wartości wyznawanych przez innych, czyli rozumienie innych, wrażliwość na odczucia innych; postawa nastawiona na pomaganie i wspieranie innych osób; zdolność odczuwania i rozumienia relacji społecznych. Asertywność posiadanie i wyrażanie własnego zdania oraz bezpośrednie, otwarte wyrażanie emocji, postaw oraz wyznawanych wartości w granicach nienaruszających praw i psychicznego terytorium innych osób; zdolność obrony własnych praw bez naruszania praw innych osób do ich obrony. Perswazja umiejętność wzbudzania u innych pożądanych zachowań i reakcji, czyli wpływania na innych; umiejętność pozyskiwania innych na rzecz porozumienia, zdolność łagodzenia konfliktów. Przywództwo zdolność tworzenia wizji i pobudzania ludzkiej motywacji do jej realizacji; zdolność zjednywania sobie zwolenników. Współpraca zdolność tworzenia więzi i współdziałania z innymi, umiejętność pracy w grupie na rzecz osiągania wspólnych celów, umiejętność zespołowego wykonywania zadań i wspólnego rozwiązywania problemów.

28 26 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Kompetencje kluczowe Kompetencje działania Motywacja własne zaangażowanie, skłonności emocjonalne, które prowadzą do nowych celów lub ułatwiają ich osiągnięcie, czyli dążenie do osiągnięć, inicjatywa i optymizm. Zdolności adaptacyjne umiejętność panowania nad swoimi stanami wewnętrznymi; zdolność radzenia sobie w zmieniającym się środowisku, elastyczność w dostosowywaniu się do zmian w otoczeniu, zdolność działania i podejmowania decyzji pod wpływem stresu. Sumienność zdolność przyjmowania odpowiedzialności za zadania i ich wykonywanie; umiejętność czerpania zadowolenia z wykonywanych obowiązków; konsekwencja w działaniu, w zgodzie z przyjętymi przez siebie standardami. W rozwijaniu omawianej kompetencji istotna jest również świadomość efektywnych sposobów uczenia się, ponieważ tylko wtedy przyjmujemy odpowiedzialność za proces zdobywania przez nas wiedzy. KIERUNEK PRACY Z WYCHOWANKIEM: poznawanie efektywnych metod i technik uczenia się Patrz metody pracy z wychowankiem. KIERUNEK PRACY Z WYCHOWANKIEM: zarządzanie sobą w czasie Czas jest ograniczonym zasobem, dlatego podobnie jak pieniędzmi powinniśmy nauczyć się nim gospodarować. Każdy z nas jest w stanie nauczyć się takiego zarządzania sobą w czasie, przeznaczając go na to, co jest dla nas w danym momencie najważniejsze, żeby pogodzić naukę, inne obowiązki i przyjemności. Brak zarządzania sobą w czasie jest nawykiem, co oznacza, że nie da się tego zmienić jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki. Jednak można to zmienić przy odrobinie dobrych chęci i wytrwałości. Nasz mózg jest w pewnym sensie jak mięsień. Ćwiczony do jakiejś czynności, będzie w niej coraz lepszy. To tak jak z nauką jeżdżenia na rowerze. Nie można się tego nauczyć z książek, trzeba próbować. Czasem nauka oznacza upadki i obdarte kolana. Jednak gdy się już raz nauczymy, to ta umiejętność zostaje nam na całe życie. Realizowanie własnych pasji jest jednym z czynników, które sprawiają, że czujemy się szczęśliwi. Warto zatem jak najszybciej znaleźć czas na swoje pasje i zacząć korzystać z życia jak najwcześniej.

29 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Kompetencje kluczowe 27 Pracę z wychowankiem najlepiej rozpocząć od zadania: Moja indywidualna alokacja czasu 1. Zapisz obszary, które są dla Ciebie ważne, np. koledzy, zainteresowania i umieść je w pustych miejscach przy poszczególnych ćwiartkach koła. 2. Zaznacz Twój poziom zadowolenia w każdym z 8 obszarów, nie namyślając się zbyt długo środek koła to 0, obwód to 5 na umownej skali satysfakcji (skala ocen: 1 minimalne zadowolenie, 5 maksymalne zadowolenie). 3. Zaznaczone punkty połącz kreską i zobacz, jakie jest Twoje indywidualne koło życia Przyjrzyj się uważnie obszarom, które zaznaczyłeś/zaznaczyłaś. Zobacz, czemu/komu poświęcasz więcej, a czemu/komu mniej czasu 2. Następnie należy przejść do wprowadzania technik. Technika 25 minut jest dobra na początek, kiedy uczymy się technik zarządzania sobą w czasie. Urzeka jej prostota i zaskakuje skuteczność. Wszystko, czego Ci trzeba, to lista zadań i czasomierz kuchenny. Etapy stosowania techniki: Wybierz dowolne zadanie z listy. 1. Ustaw czasomierz na 25 minut. 2. Bez żadnych przerw pracuj nad zadaniem. 3. Po upływie 25 minut zaznacz zadanie jako wykonane. 2 Efektywne zarządzanie czasem, ZARZ%C4%84DZANIE-CZASEM-materia%C5%82y-szkoleniowe-II-edycja.pdf

30 28 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Kompetencje kluczowe Pamiętaj o tym, że po każdej sesji należy zrobić 5 minut przerwy, zaś po czterech 25-minutowych seriach efektywnej pracy należy nam się nieco dłuższy odpoczynek. Możemy wykorzystać zasadę Pareto, w celu poprawy efektywności pracy. Pozwala ona na organizację czasu w ten sposób, aby osiągnąć maksymalne wyniki w minimalnym czasie. Działaj zgodnie z zasadą 20% zadań generuje 80% efektów. Znając tę zależność, wykonaj następujące działania: stwórz listę zadań, przypomnij sobie nadrzędny cel, do którego dążysz, nadaj najwyższy priorytet tym zadaniom, które mają największy wpływ na realizację celu, wykonaj w pierwszej kolejności zadania oznaczone najwyższym priorytetem. Ważne jest również rozwijanie myślenia metakognitywnego, czyli myślenia o myśleniu. Oznacza to, że wychowanek powinien wnikliwie analizować proces swojego uczenia się oraz jego rezultaty. Te refleksje potrzebne są do zrozumienia sensu wykonywanych zadań i podejmowanych działań ukierunkowanych na sukces oraz sposobów ich wykorzystania i monitorowania w celu ewaluacji swojego procesu uczenia się. KIERUNEK PRACY Z WYCHOWANKIEM: poznawanie strategii uczenia się Co to są strategie uczenia się? W dużym uproszczeniu jest to wszystko, co osoba robi, aby się uczyć i systematyzować swoją wiedzę. Chcąc opisać to bardziej obrazowo, można powiedzieć, że jest to zbiór czynności, planów, zwyczajów i rytuałów stosowanych przez nią w celu ułatwienia sobie zdobywania przechowywania, przywoływania, oraz wykorzystywania informacji. Strategie mogą być świadome oraz podświadome. Dzielą się na 2 rodzaje: strategie uczenia się (metakognitywne, kognitywne, socjafektywne) i strategie komunikowania się (powtórzenie, klaryfikacja, parafraza). Strategie metakognitywne myślenie o uczeniu się: planowanie nauki, organizowanie czasu, samoocena, stawianie sobie krótkoterminowych celów, monitorowanie postępów, organizowanie sobie nauki i wykorzystywanie materiałów dydaktycznych, ocenianie swojej aktywności i wykonywanych ćwiczeń.

31 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Kompetencje kluczowe 29 Strategie kognitywne wykonywanie pewnych rzeczy w celu uczenia się: napisanie w zeszycie nowego słowa 10 razy, szybkie przeczytanie artykułu, słuchanie w celu zdobycia konkretnych informacji, powtarzanie na głos nowych zwrotów, prowadzenie własnego słowniczka, pisanie SMS-ów po angielsku. Strategie socjo-afektywne ukierunkowane są na naukę z innymi (praca w grupie, wymiana doświadczeń) oraz umiejętność radzenia sobie z emocjami (unikanie stresujących sytuacji, zachowanie spokoju w sytuacjach trudnych, nagradzanie się za swoje osiągnięcia) 3. W większości domów dziecka to wychowawca planuje zajęcia, dostarcza materiały dydaktyczne oraz ocenia wyniki nauki, podczas gdy w świetle obecnego trendu promowania autonomii podopiecznych wychowawca powinien dawać im prawo do podejmowania pewnych decyzji. Nie chodzi tu o bezkrytyczne promowanie autonomii i pozostawienie wychowanków samym sobie (podczas wyprawy wysokogórskiej nie oczekujemy, aby przewodnik pytał nas: No to którą trasą chcesz pójść? ). Każdy z nich stosuje pewne strategie. Rolą wychowawcy jest zadbanie o to, aby mieli oni świadomość strategii stosowanych przez siebie oraz wiedzę na temat alternatywnych strategii, które mogą zastosować, aby zwiększyć efektywność swojej nauki. KIERUNEK PRACY Z WYCHOWANKIEM: organizowanie zasobów internetu Nie można już dziś ignorować faktu, że młodzi ludzie znaczną część swojego życia spędzają w środowisku internetu. Są przyzwyczajeni do szybkiej wymiany informacji z innymi użytkownikami sieci w niemal dowolnym zakątku na ziemi, a strony internetowe stanowią dla nich miejsce pozyskiwania wiedzy. Fakty te musimy uwzględniać, kiedy uczymy wychowanków uczyć się. Dlatego tak ważne jest wykształcenie umiejętnego korzystania z zasobów internetowych. Przykładowe zadania: 1. Znajdź 3 adresy związane z danym tematem i porównaj zawartość wskazanych przez nie stron (można podać kryteria porównania lub pozostawić swobodę). Można też zadać pytanie: którą z tych stron uważasz za najbardziej wartościową, najbardziej przekonywującą dlaczego? 2. Wskaż adres strony związanej tematycznie z zadanym tematem i przedstaw jej krótką rekomendację (własnymi słowami). Można zachęcić też do odwiedzenia stron polecanych przez innych. 3

32 30 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Kompetencje kluczowe 3. Korzystaj z metody WebQuestu (podana w rozdziale metody pracy z wychowankiem). 4. Wykorzystaj aplikację internetową MINDOMO. Pozwala ona na tworzenie map myślowych, które wspomagają realizację projektów indywidualnych i grupowych oraz uczenie się przez działanie. Rozwijanie umiejętności efektywnego uczenia się, w tym procesu logicznego myślenia, pomoże wychowankowi w osiągnięciu głębszego zrozumienia różnorodnych problemów i umożliwi mu wnikliwe poznawanie otaczającego go świata. Proces ten mobilizuje do planowania swojej pracy, kreatywnego myślenia i odzwierciedlania zdobytych umiejętności uczenia się w swoim codziennym życiu. Rozwinięta strategia myślenia pomoże myśleć elastycznie, analizować problem i poszukiwać najlepszych rozwiązań. Dla osób ciekawych, jak działa nasz mózg, zamieszczony został link do gry Rusz głową. Gra od National Geographic Channel Rusz głową

33 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Kompetencje kluczowe 31 KOMPETENCJE JĘZYKOWE Człowiek będący istotą społeczną nieustannie uczestniczy w różnych interakcjach, zatem fundamentalna jest dla niego predyspozycja komunikowania się. Znajomość werbalnych i pozawerbalnych środków komunikacji wpływa na jakość relacji z innymi ludźmi. Porozumiewanie się w języku ojczystym to znajomość sytuacji komunikacyjnych i umiejętność dostosowania do nich tworzonych tekstów, a także prowadzenia dialogu, poszukiwania i gromadzenia informacji. DEFINICJA: Porozumiewanie się w języku ojczystym to zdolność wyrażania i interpretowania pojęć, myśli, uczuć, faktów i opinii w mowie i piśmie (rozumienie ze słuchu, mówienie, czytanie i pisanie) oraz językowej interakcji w odpowiedniej i kreatywnej formie w pełnym zakresie kontekstów społecznych i kulturowych w edukacji i szkoleniu, pracy, domu i czasiewolnym. WIEDZA: Kompetencja komunikacyjna jest wynikiem opanowania języka ojczystego, nieodłącznie związanego z rozwojem indywidualnych zdolności poznawczych umożliwiających interpretację świata i relacje z innymi ludźmi. Porozumiewanie się w języku ojczystym wymaga znajomości słownictwa, gramatyki funkcjonalnej i funkcji języka. Obejmuje ona świadomość głównych typów interakcji słownej, znajomość pewnego zakresu tekstów literackich i innych, głównych cech rozmaitych stylów i rejestrówjęzyka oraz świadomość zmienności języka i sposobów porozumiewania się w różnych kontekstach. UMIEJĘTNOŚCI: Osoby powinny mieć umiejętność porozumiewania się w mowie i piśmie w różnychsytuacjach komunikacyjnych, a także obserwowania swojego sposobu porozumiewaniasię i przystosowywania go do wymogów sytuacji. Kompetencja ta obejmuje równieżumiejętności rozróżniania i wykorzystywania różnych typów tekstów, poszukiwania, gromadzenia i przetwarzania informacji, wykorzystywania pomocy oraz formułowaniai wyrażania własnych argumentów w mowie i w piśmie w przekonujący sposób, odpowiednio do kontekstu.

34 32 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Kompetencje kluczowe POSTAWY: Pozytywna postawa w stosunku do porozumiewania się w ojczystym języku obejmuje skłonność do krytycznego i konstruktywnego dialogu, wrażliwość na walory estetyczne oraz chęć ich urzeczywistniania, a także zainteresowanie kontaktami z innymi ludźmi. Wiąże się to ze świadomością oddziaływania języka na innych ludzi oraz potrzebę rozumienia i używania języka wsposób pozytywny i odpowiedzialny społecznie. Pozytywna postawa obejmuje również świadomość różnorodności kulturowej, a także zainteresowanie i ciekawość językówi komunikacji międzykulturowej. Kształcenie kompetencji językowych służy również propagowaniu idei tolerancji i poszanowania odmienności kulturowej. Składniki kompetencji językowych mają charakter bierny (słuchanie i czytanie) i czynny (mówienie i pisanie). Słuchanie to nie tylko prosty akt percepcji informacji, lecz nade wszystko umiejętność odczytania intencji partnera we właściwym kontekście społeczno-kulturowym. Słuchanie kontekstowe pozwala lepiej odczytać intencjonalny zamysł partnera, a tym samym właściwie go zrozumieć, zbliżyć się do niego, usłyszeć go, aby podjąć z nim rozmowę. Zasadniczym celem mowy ludzkiej jest nie tylko odbieranie i nadawanie komunikatów w formie przekazów językowych, lecz także budowanie relacji partnerskich. E. Lévinas znany filozof dialogu rozumiał rozmowę jako formę dialogu, który ludzie prowadzą twarzą w twarz, gdyż osoba niejako jawi się poprzez twarz (oblicze) innego człowieka. W takim rozumieniu kompetencje językowe umożliwiają prowadzenie dialogu (dialogos) partnerskiego, w którym kluczową rolę odgrywa słowo. Jest to słowo wypełnione osobową treścią, ponieważ w nim wypowiada się osobowa treść. Dopiero w tak pojętym dialogu można pełniej odkrywać, rozumieć i urzeczywistniać partnerstwo. Kompetencja czytania (ze zrozumieniem) wydaje się podstawową umiejętnością intelektualną, gdyż ma kluczowe znaczenie w nabywaniu innych kompetencji. Umożliwia korzystanie z dorobku nauki i kultury, a także wzbogaca własną wiedzę oraz kształtuje ludzką osobowość. Brak tej podstawowej umiejętności przekłada się na trudności w dalszym uczeniu się i staje się prawdziwą barierą przy nabywaniu kolejnych kompetencji. Od kompetencji językowych odbiorcy zależy, czy informacja przekazana przez partnera w formie tekstu zostanie właściwie odczytana (rozkodowana). Kompetencje czytania i pisania jako formy komunikacji językowej odgrywają ważną rolę w tworzeniu relacji partnerskich, a ostatecznie w budowaniu samego partnerstwa. Ważnym elementem rozwoju umiejętności językowych jest retoryka stosowana w praktyce pomijana w programach nauczania uczy wykorzystywania perswazyjnej funkcji języka w dialogu społecznym, wiąże się ponadto z wymogami rynku pracy, kształcąc umiejętność autoprezentacji.

35 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Kompetencje kluczowe 33 Kompetencja porozumiewania się w języku obcym opiera się na tych samych umiejętnościach, jakie wykorzystywane są w języku ojczystym, istnieje zatem ścisły związek obu kompetencji językowych. W dobie budowania międzynarodowych partnerstw (np. międzynarodowych projektów edukacyjnych) porozumiewanie się w języku obcym nabiera szczególnego znaczenia. Nie chodzi tylko o budowanie samego partnerstwa, lecz także o rozszerzenie doświadczeń kulturowych, które mają kluczowe znaczenie we współpracy pomiędzy osobami z różnych krajów. Ponadto wraz ze wzrostem znaczenia języków obcych w nauce rośnie znaczenie kompetencji międzykulturowych, rozumianych jako zdolność do komunikacji i współdziałania. KIERUNEK PRACY Z WYCHOWANKIEM: twórcze zabawy językowe i nie tylko Wykorzystaj program komputerowy ZOO BURST (info: w metodach) do tworzenia kreatywnych opowiadań, bajek, komiksów (możecie prezentować je podczas np. wolontariackich wizyt w szpitalu u najmłodszych pacjentów. Wykonajcie wcześniej projekt). Skorzystaj ze wskazach przykładów WebQuestów, a pomysły same przyjdą ci do głowy. KIERUNEK PRACY Z WYCHOWANKIEM: literatura warta przeczytania Stwórz swoją własną biblioteczkę. Na okładkach wpisz tytuły książek, które chciałbyś, żeby się tam znalazły (mogą być już przeczytane i te, które zamierzasz przeczytać). Do wykonania zadania można wykorzystać programy graficzne lub kopie pokazanej biblioteczki.

36 34 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Kompetencje kluczowe KIERUNEK PRACY Z WYCHOWANKIEM: komunikacja i atrakcyjność wypowiedzi Wykorzystywanie elementów retoryki do tworzenia tekstów użytkowych (może to być np. reklama). W trakcie zabaw z dramą ćwiczenie autoprezentacji do budowania pożądanego wizerunku. Samoświadomość odbioru przez innych nadanego komunikatu (przekaz werbalny i niewerbalny). Zwracaj uwagę na dostrojenie się niewerbalne, na poziomie języka, środowiska, reprezentowanych przekonań i wartości. Można wykorzystać do zajęć techniki NLP. Pisanie krótkich informacji zawierających dużo treści, w sposób zrozumiały dla odbiorcy (np. wykorzystaj telefony komórkowe). Wykorzystuj technologie Web 2.0 blogi i mikroblogi, dzięki którym wychowankowie będą mogli dzielić się z innymi zapisem chwili, miejsca, w którym obecnie przebywają, przedstawiać ludzi, których spotkali i którzy wywarli na nich wrażenie, nieoczekiwane zdarzenia, w których przypadkowo uczestniczyli. KIERUNEK PRACY Z WYCHOWANKIEM: tworzenie wizji zdarzeń kulturalnych Szukanie pomysłów, opracowywanie formy (np. zakładamy Biuro Interesujących Spotkań).

37 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Kompetencje kluczowe 35 KOMPETENCJE MATEMATYCZNE I NAUKOWO-TECHNICZNE Istotne, z punktu widzenia aktywnego uczestnictwa w gospodarce opartej na wiedzy, jest rozwijanie kompetencji matematycznych, ponieważ są one fundamentem logicznego myślenia w każdym aspekcie życia i zarazem umiejętnością niezbędną w podejmowaniu życiowych decyzji ekonomicznych oraz prowadzeniu własnego biznesu. Zaś kompetencje naukowo-techniczne uczą m.in. wyciągania logicznych wniosków, opartych na dowodach i pozwalają na wykorzystanie istniejącej już wiedzy i metodologii w codziennych sytuacjach. Zwracają one uwagę na rozumienie wpływu działalności człowieka na środowisko, w którym on żyje. DEFINICJE: kompetencjematematyczne obejmują umiejętność rozwijania i wykorzystywaniamyśleniamatematycznegowcelu rozwiązywania problemówwynikających z codziennych sytuacji. Istotne są zarówno proces i czynność, jak i wiedza, przy czym podstawę stanowi należyte opanowanie umiejętności liczenia. Kompetencje matematyczne obejmują w różnymstopniu zdolność i chęćwykorzystywaniamatematycznych sposobówmyślenia(myślenielogiczneiprzestrzenne)orazprezentacji(wzory,modele,konstrukty,wykresy,tabele). Kompetencje naukowe odnoszą się do zdolności i chęci wykorzystywania istniejącego zasobu wiedzy i metodologii do wyjaśniania świata przyrody, w celu formułowania pytań iwyciągania wniosków opartych na dowodach. Za kompetencje techniczne uznaje się stosowanie tej wiedzy i metodologii w odpowiedzi na postrzegane potrzeby lub pragnienia ludzi. Kompetencje w zakresie nauki i techniki obejmują rozumienie zmian powodowanych przez działalność ludzką oraz odpowiedzialność poszczególnych obywateli. WIEDZA: Konieczna wiedza w dziedzinie matematyki obejmuje solidną umiejętność liczenia, znajomość miar i struktur, głównych operacji i sposobów prezentacji matematycznej, rozumienie terminów i pojęć matematycznych, a także świadomość pytań, na które matematyka może dać odpowiedź. W przypadku nauki i techniki niezbędna wiedza obejmuje główne zasady rządzące naturą, podstawowe pojęcia naukowe, zasady i metody, technikę oraz produkty i procesytechniczne, a także rozumienie wpływu nauki i technologii na świat przyrody. Kompetencje te powinny umożliwiać osobom lepsze rozumienie korzyści, ograniczeń i zagrożeńwynikających z teorii i zastosowań naukowych oraz techniki w społeczeństwach w sensieogólnym (w powiązaniu z podejmowaniem decyzji, wartościami, zagadnieniami moralnymi, kulturą itp.).

38 36 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Kompetencje kluczowe UMIEJĘTNOŚCI: W przypadku nauki i techniki niezbędna wiedza obejmuje główne zasady rządzące naturą, podstawowe pojęcia naukowe, zasady i metody, technikę oraz produkty i procesy techniczne, a także rozumienie wpływu nauki i technologii na świat przyrody. Kompetencje te powinny umożliwiać osobom lepsze rozumienie korzyści, ograniczeń i zagrożeń wynikających z teorii i zastosowań naukowych oraz techniki w społeczeństwach w sensie ogólnym (w powiązaniu z podejmowaniem decyzji, wartościami, zagadnieniami moralnymi, kulturą itp.). Umiejętności obejmują zdolność do posługiwania się narzędziami i urządzeniami technicznymi oraz danymi naukowymi, a także do wykorzystywania ich do osiągnięcia celu bądź podjęcia decyzji lub wyciągnięcia wniosku na podstawie dowodów. Osoby powinny również być w stanie rozpoznać niezbędne cechy postępowania naukowego oraz mieć zdolność wyrażania wniosków i sposobów rozumowania, które do tych wniosków doprowadziły. POSTAWY: Pozytywna postawa w matematyce opiera się na szacunku dla prawdy i chęci szukania przyczyniocenianiaichzasadności. Kompetencje w tym obszarze obejmują postawy krytycznego rozumienia i ciekawości, zainteresowanie kwestiami etycznymi oraz poszanowanie zarówno bezpieczeństwa, jak i trwałości, w szczególności w odniesieniu do postępu naukowo-technicznego w kontekście danejos oby,jejrodzinyispołecznościorazzagadnieńglobalnych. Kompetencje matematyczne są przedmiotem szczególnej troski strategów edukacji w Europie, gdyż tego wagę do myślenia logicznego i przestrzennego. Wydawałoby się, że są one przydatne jedynie w sytuacjach, w których wymagane są konkretne umiejętności matematyczne, np. liczenia. Warto jednak podkreślić, że przyczyniają się również do rozwiązywania problemów wynikających z codziennych sytuacji. Z kolei kompetencje naukowo-techniczne uczą m.in. wyciągania logicznych wniosków, opartych na dowodach i pozwalają na wykorzystanie istniejącej już wiedzy i metodologii w codziennych sytuacjach. Zwracają one uwagę na rozumienie wpływu działalności człowieka na środowisko, w którym on żyje. Kształtowanie odpowiedzialności za otaczające środowisko pozwala na nawiązanie bliskiego związku między osobą i światem materialnym. Kluczowe umiejętności, jak rozumowanie analityczne, odróżnianie faktów od opinii, rozpoznawanie zagadnień możliwych do zweryfikowania z wykorzystaniem metod naukowych, stawianie pytań i weryfikowanie hipotez za pomocą odpowiednio zaplanowanych doświadczeń i obserwacji oraz formułowanie wniosków, wbrew nazwie myślenie naukowe, nie jest niezbędne jedynie w pracy badawczej. Wiedza i warsztat myślenia przyrodnika pozwalają zrozumieć zjawiska zachodzące w świecie natury i świecie

39 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Kompetencje kluczowe 37 techniki, ale także pomagają uporządkować procesy społeczne i cywilizacyjne. Są podstawą kształcenia zawodowego przyszłych inżynierów, techników, lekarzy, naukowców, ale także rzemieślników, kierowców i pracowników fizycznych. Pomagają w codziennym życiu. KIERUNEK PRACY Z WYCHOWANKIEM: matematyka wokół nas, twórcze myślenie i kreatywność Projektowanie placu zabaw (patrz przykład WebQuestu), zestawienie w arkuszu kalkulacyjnym swoich aktywów i pasywów, sporządzanie wykresów, na co wydają najczęściej pieniądze i w jakiej proporcji. Kalkulowanie i plan np. tygodniowych zakupów, kosztu produktów sporządzenia pizzy. KIERUNEK PRACY Z WYCHOWANKIEM: koncentracja na zadaniu Trening w rozwiązywaniu sudoku, układanie tangramów, szukanie rozwiązań. KIERUNEK PRACY Z WYCHOWANKIEM: nowe technologie Zbieranie informacji dotyczących wprowadzania nowych technologii (różne dziedziny nauki) wykorzystaj WebQuesty. (robotyka itp.) Młodsi wychowankowie, zdobywając wiedzę o Internecie, natrafiają na wiele fachowych i technicznych pojęć. Należy wykorzystać taką sytuację do stworzenia przez starszych, doświadczonych kolegów zbioru terminów z wyjaśnieniami zapisanymi w prosty i zrozumiały sposób (wskazówki i porady, jak korzystać z internetu (czatować online, tworzyć zakładki, aktualizować przeglądarki, a nawet skutecznie wyszukiwać w sieci) oraz definicji niektórych pojęć, które mogą być Ci nieznane (np. open source czy usługi w chmurze). Wykonywanie prezentacji np. w PREZI dotyczącej najnowszych osiągnięć technologii wyświetlaczy. KIERUNEK PRACY Z WYCHOWANKIEM: wpływ nauki i techniki na świat przyrody Np. elektrownie wiatrowe za i przeciw.

40 38 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Kompetencje kluczowe KOMPETENCJE INFORMACYJNE Kompetencje informacyjne zaczynają odgrywać coraz większą rolę w różnych wymiarach życia ludzkiego: pracy, rozrywce, komunikacji. DEFINICJA: Kompetencje informacyjne/informatyczne obejmują umiejętne i krytyczne wykorzystywanie technologii społeczeństwa informacyjnego (TSI) w pracy, rozrywce i porozumiewaniu się. Opierają się one na podstawowych umiejętnościach w zakresie TIK: wykorzystywania komputerów do uzyskiwania, oceny, przechowywania, tworzenia, prezentowania i wymiany informacji oraz do porozumiewania się i uczestnictwa w sieciach współpracy za pośrednictwem Internetu. WIEDZA: Kompetencje informacyjne/informatyczne wymagają solidnego rozumienia i znajomościnatury, roli i możliwości TSIwcodziennych kontekstach:wżyciu osobistymi społecznym, a także w pracy. Obejmuje to główne aplikacje komputerowe edytory tekstu, arkuszekalkulacyjne, bazy danych, przechowywanie informacji i posługiwanie się nimi orazrozumienie możliwości i potencjalnych zagrożeń związanych z internetem i komunikacjąza pośrednictwem mediów elektronicznych (poczta elektroniczna, narzędzia sieciowe)do celówpracy, rozrywki,wymiany informacji i udziału wsieciach współpracy, a także docelów uczenia się i badań. Osoby powinny także rozumieć, w jaki sposób TSI mogą wspierać kreatywność i innowacje, a także być świadome zagadnień dotyczących prawdziwościi rzetelności dostępnych informacji oraz zasad prawnych i etycznych mających zastosowanieprzyinteraktywnymkorzystaniu ztsi. UMIEJĘTNOŚCI: Konieczne umiejętności obejmują zdolność poszukiwania, gromadzenia i przetwarzania informacji oraz ich wykorzystywania w krytyczny i systematyczny sposób, przy jednoczesnej ocenie ich odpowiedniości, z rozróżnieniem elementów rzeczywistych od wirtualnychprzy rozpoznawaniu połączeń. Osoby powinny mieć umiejętności wykorzystywania narzędzi do tworzenia, prezentowania i rozumienia złożonych informacji, a także zdolnośćdocierania do usług oferowanych w Internecie, wyszukiwania ich i korzystania z nich; powinny również być w stanie stosować TSI jako wsparciekrytycznegomyślenia, kreatywności iinnowacji.

41 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Kompetencje kluczowe 39 POSTAWA: Korzystanie z TSI wymaga krytycznej i refleksyjnej postawy w stosunku do dostępnych informacji oraz odpowiedzialnego wykorzystywania mediówinteraktywnych. Rozwijaniu tych kompetencji sprzyja również zainteresowanie udziałem w społecznościach i sieciach w celach kulturalnych, społecznych lub zawodowych. Dzieci stosunkowo szybko opanowują umiejętność korzystania z komputera, prostych programów graficznych i oczywiście gier. Programy edukacyjne pomagają im poznawać litery, wprowadzają w świat liczb, ale przede wszystkim w świat obrazów. Świat poznawany jest za pośrednictwem ekranu komputera czy tabletu. Człowiek uczy się więc percepcji świata przez obraz i ma to skutki w jego edukacji. Oczekuje na szybkie zmiany bodźców i równie szybkie reagowanie na nie. Dlatego też tak ogromną popularnością cieszy się internet. Pozwala na szybki dostęp do najważniejszych informacji często aktualizowanych (wiadomości sprzed 3 4 dni uznawane są za stare, a te sprzed tygodnia można znaleźć tylko w archiwum). Młody człowiek chce mieć informację dostarczoną szybko i bezpośrednio na ekran jego komputera. Niezwykła popularność technologii oraz serwisów społecznościowych określanych mianem Web 2.0 powodują, że są ciągle podłączeni do sieci. Przenoszą do niej sporą część kontaktów, życie towarzyskie Nawiązują w niej przyjaźnie i znajomości, dzielą się informacjami wyszukanymi w sieci, również w sieci rozwiązują zadania domowe, wykonują wspólne projekty. Na sieciowych blogach publikują swoje przemyślenia, a na forach dyskusyjnych wpisują swoje uwagi i komentarze. Korzystają również z telefonów komórkowych jako komunikatorów. Wymaga to zawarcia jak największej treści w krótkiej wiadomości i prowadzi do stosowania skrótów i emotikon. Zastanów się, czy z tym walczyć czy wykorzystać to i ukierunkować aktywność wychowanka w przestrzeni internetowej do jego edukacji. KIERUNEK PRACY Z WYCHOWANKIEM: wykorzystanie technologii IT Pozwól wychowankowi na wykorzystanie komputera do pracy, rozrywki i nauki, porozumiewania się, uczestniczenia w życiu społecznym (poczta elektroniczna, internet, komunikatory). KIERUNEK PRACY Z WYCHOWANKIEM: tworzenie mapy myśli przy pomocy programu komputerowego FREEPLANE jest to darmowy program do tworzenia map myśli. Jest łatwy w obsłudze. Program jest napisany w Javie. Freeplane dostępny jest w kilku różnych językach, między innymi w polskim. Program ten pozwala na zwiększenie wydajności uczenia się dzięki odpowiedniemu rozmieszczenie informacji

42 40 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Kompetencje kluczowe na przestrzeni kartki papieru. Freeplane to aplikacja o rozbudowanym interfejsie, który pozwoli stworzyć idealną mapę pamięci. Program jest doskonałą propozycją dla uczniów, studentów. Można go łatwo ściągnąć. Pracę w tym programie zaczynamy od pojawienia się pierwszej strony: Aby wpisać hasło główne naszej myśli, należy kliknąć prawym przyciskiem myszy w środek, gdzie jest napisane: Nowa mindmapa i wpisać słowo kluczowe. Następnym krokiem jest utworzenie nowych myśli od naszego słowa kluczowego: Z głównego paska narzędzi wybieramy polecenie Wstaw i następnie wybieramy polecenie Nowy węzeł (poniżej)/(powyżej) w zależności od tego, gdzie chcemy, aby powstała nasza nowa myśl. W taki sposób tworzymy nasze kolejne myśli. Możemy również dodawać ikony z rysunkami: z głównego paska narzędzi wybieramy polecenie Ikony i interesujący nas rysunek. KIERUNEK PRACY Z WYCHOWANKIEM: organizowanie informacji wokół zagadnienia Wykorzystaj do tego celu MentorMob. Jest to narzędzie do organizowania zasobów internetu w postaci materiału dotyczącego jakiegoś tematu. Aplikacja umożliwia tworzenie tzw. learning playlists, w których można zamieścić treści, zadania do wykonania, zastosować różne modele uczenia się i różne technologie Web 2.0. KIERUNEK PRACY Z WYCHOWANKIEM: tworzenie prezentacji, animacji filmowych itp. Wykorzystaj humor jako wspaniałą metodę nauki. Pomysły na komiks, śmieszną prezentację zapewne wychowankowie znajdą sami. Nadają się do tego Adobe Photoshop i Premier są to kreatywne edytory graficzne. Możesz skorzystać również z Sand Forge i 3D Studio Max. Prezentacja wykonana w PREZI na pewno zachwyci wszystkich. Do robienia ulotek, dyplomów, biuletynów itp. sprawdzi się Microsoft Office Publisher 2007.

43 AKADEMIA ROZWOJU KOMPETENCJI ŚCIEŻKI WSPARCIA Kompetencje kluczowe 41 KOMPETENCJE SPOŁECZNE I OBYWATELSKIE DEFINICJA: Są to kompetencje osobowe, interpersonalne i międzykulturowe obejmujące pełnyzakres zachowań przygotowujących osoby do skutecznego i konstruktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym, szczególnie w społeczeństwach charakteryzujących się coraz większą różnorodnością, a także rozwiązywania konfliktów w raziepotrzeby. Kompetencje obywatelskie przygotowują osoby do pełnego uczestnictwaw życiu obywatelskim w oparciu o znajomość pojęć i struktur społecznych i politycznych oraz poczuwanie się do aktywnego i demokratycznego uczestnictwa. WIEDZA: Kompetencje społeczne są związane z dobrem osobistym i społecznym, które wymaga świadomości, w jaki sposób można zapewnić sobie optymalny poziom zdrowia fizycznego i psychicznego, rozumianego również jako zasób danej osoby i jej rodziny oraz bezpośredniego otoczenia społecznego, a także wiedzy, w jaki sposób może się do tego przyczynić odpowiedni styl życia. Dla powodzenia w kontaktach interpersonalnych i uczestnictwie społecznym niezbędne jest rozumienie zasad postępowania i reguł zachowania ogólnie przyjętych w różnych społeczeństwach i środowiskach (np. w pracy). Równie istotna jest świadomość podstawowych pojęć dotyczących osób, grup, organizacji zawodowych, równości płci i niedyskryminacji, społeczeństwa i kultury. Konieczne jest rozumienie wielokulturowych i społeczno-ekonomicznych wymiarów społeczeństw europejskich, a także wzajemnej interakcji narodowej tożsamości kulturowej i tożsamości europejskiej. Kompetencje obywatelskie opierają się na znajomości pojęć demokracji, sprawiedliwości, równości, obywatelstwa i praw obywatelskich, łącznie ze sposobem ich sformułowania w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej i międzynarodowych deklaracjach oraz ich stosowaniem przez różne instytucje na poziomach: lokalnym, regionalnym, krajowym, europejskim i międzynarodowym. Obejmują one również znajomość współczesnych wydarzeń, jak i głównych wydarzeń i tendencji w narodowej, europejskiej i światowej historii. Ponadto należy zwiększyć świadomość celów, wartości i polityk, jakimi kierują się ruchy społeczne i polityczne.niezbędna jest również znajomość integracji europejskiej oraz struktur UE, z ich głównymi celami i wartościami, jak i świadomość różnorodności i tożsamości kulturowych w Europie.