ROZDZIAŁ III POWIETRZE ATMOSFERYCZNE

Transkrypt

1 ROZDZIAŁ III POWIETRZE ATMOSFERYCZNE (Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie) Powietrze atmosferyczne jest bezbarwną i bezwonną mieszaniną gazów, tworzącą zewnętrzną strefę Ziemi. Procentowy skład powietrza w przeliczeniu na powietrze suche, pozbawione pary wodnej jest następujący: Azot - 78,6 % (objętościowych); Tlen - 2,98 % (objętościowych); Argon -,93% (objętościowych); inne -,3 % (objętościowych). Jest to średni skład tzw. powietrza czystego, stanowiącego wzorzec do oceny stopnia zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego, z którym człowiek ma kontakt codziennie. Odstępstwa od składu czystego powietrza świadczą o jego zanieczyszczeniu. Substancje, które w wyniku naturalnych zdarzeń przyrodniczych lub działalności ludzkiej dostają się do powietrza zmieniając ilościowo lub jakościowo jego skład naturalny uważane są za zanieczyszczenia. Im bardziej skład powietrza będzie różny od składu powietrza czystego, tym bardziej będzie ono zanieczyszczone, a tym samym bardziej uciążliwe dla środowiska biologicznego. Stopień zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego nad wybranym obszarem zależy głównie od następujących czynników: wielkości emisji z wszystkich emitorów znajdujących się na tym obszarze oraz rodzaju, ilości, rozmieszczenia i wysokości efektywnej emitorów, napływu zanieczyszczeń spoza tego obszaru, warunków klimatycznych i meteorologicznych regionu, na którym znajduje się rozpatrywany obszar, ukształtowania i zagospodarowania terenu. 1. Emisja zanieczyszczeń do powietrza Do określenia presji powodowanej w 25 roku przez źródła punktowe na jakość powietrza w województwie podkarpackim wykorzystano dane Urzędu Marszałkowskiego, zebrane do celów opłatowych. Informacje o znaczących źródłach emisji uzyskano z ankiet rozesłanych przez WIOŚ bezpośrednio do podmiotów. Wykorzystano również zestawienia Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące emisji zanieczyszczeń do powietrza. Według informacji Urzędu Marszałkowskiego w 25 roku na obszarze województwa podkarpackiego działalność prowadziło 814 podmiotów wprowadzających gazy i pyły do powietrza, w ilości podlegającej zgłoszeniu. Łącznie wyemitowały one następujące ilości zanieczyszczeń: - dwutlenek siarki Mg; - dwutlenek azotu Mg; - tlenek węgla Mg; - pyły 4754 Mg; - benzen 2,1 Mg; - ołów,2 Mg; - dwutlenek węgla Mg; - zanieczyszczenia specyficzne 2439 Mg. Procentowo najwięcej zanieczyszczeń wprowadzanych jest do powietrza w powiatach stalowowolskim, mieleckim i mieście Rzeszów. W 25 roku z powiatów tych wyemitowanych zostało do powietrza atmosferycznego łącznie 58,8 % emisji wojewódzkiej gazów oraz 3,6 % zanieczyszczeń pyłowych.

2 Mapa 3.1. Emisja zanieczyszczeń gazowych w województwie podkarpackim w 25 roku Mapa 3.2. Emisja zanieczyszczeń pyłowych w województwie podkarpackim w 25 roku

3 Według danych WIOŚ-Rzeszów na terenie województwa podkarpackiego w 25 roku prowadziło działalność 47 podmiotów odznaczających się dużą uciążliwością dla czystości powietrza. Za podmioty takie uznano zakłady, które wyemitowały w ciągu roku łącznie ponad 5 Mg SO 2, NO 2, CO i zanieczyszczeń pyłowych. Zakłady te wyemitowały w 25 roku 25,8 tys. Mg zanieczyszczeń gazowych i 3,4 tys. Mg zanieczyszczeń pyłowych. Pod względem emisji zanieczyszczeń z zakładów znacząco wpływających na jakość powietrza województwo podkarpackie zajmuje 13 miejsce w Polsce. Mapa 3.3. Rozmieszczenie źródeł uciążliwych dla jakości powietrza w województwie podkarpackim

4 Tabela 3.1. Emisja zanieczyszczeń pyłowych i gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych w 25 roku (tys. Mg/rok) SO 2 NO 2 CO Pyły Polska 855,5 351, ,5 Podkarpackie 15,2 6,8 3,8 3,4 Udział % 1,8 1,9 1,2 3,1 Wykres 3.1. Procentowy udział poszczególnych zanieczyszczeń z zakładów uciążliwych w 25 roku 13% 23% 12% 52% SO2 NO2 CO Pyły Zakłady znacząco oddziaływujące na jakość powietrza stanowią 5,8 % wszystkich podmiotów wprowadzających gazy i pyły do powietrza w województwie podkarpackim. W 25 roku emisja z tych zakładów stanowiła 84,9 % całkowitej emisji w województwie. Wykres 3.2. Porównanie ilości zanieczyszczeń emitowanych przez zakłady uciążliwe do emisji wojewódzkiej tys. Mg/rok dwutlenek siarki dwutlenek azotu tlenek węgla pyły Emisja wojewódzka Emisja z zakładów szczególnie uciążliwych Według danych GUS najwięcej zanieczyszczeń gazowych i pyłowych wprowadzanych jest do powietrza z podmiotów zakwalifikowanych według Europejskiej Klasyfikacji Działalności do branży wytwarzania i zaopatrywania w energię elektryczną, gaz i wodę. W 25 roku wyemitowały one 56% gazów i 72,6% zanieczyszczeń pyłowych.

5 Tabela 3.2. Emisja zanieczyszczeń do powietrza wg Europejskiej Klasyfikacji Działalności w 25 roku [w % zanieczyszczeń wytworzonych] Sekcja Przetwórstwo przemysłowe Podsekcja Emisja Emisja gazów pyłów Produkcja artykułów spożywczych 4,4 7,7 Produkcja wyrobów włókienniczych i odzieży,1 - Produkcja drewna i wyrobów z drewna 4,7 15,1 Wytwarzanie koksu, produktów rafinacji ropy naftowej i paliw jądrowych,7 - Produkcja wyrobów chemicznych,8 2,8 Produkcja wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych 4 7,7 Produkcja wyrobów z surowców niemetalicznych 9,35 5,1 Produkcja metali i wyrobów z metali 1,2 2,8 Produkcja maszyn i urządzeń,2 - Produkcja sprzętu transportowego 1,2 2,8 Produkcja pozostała,1 - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę 72,6 56 Budownictwo,5 - Pozostałe,6 - Według danych WIOŚ-Rzeszów spośród 47 zakładów o dużej uciążliwości dla jakości powietrza 15 należy do branży wytwarzania i zaopatrywania w energię elektryczną, wodę i gaz. W 25 roku wyemitowały one 72% gazów i 6% zanieczyszczeń pyłowych z całkowitej emisji z zakładów uciążliwych. Wykres 3.3. Emisja z zakładów uciążliwych w 25 roku tys. Mg/rok ,6 2,1 Emisja z dużych źródeł ciepłowniczych 3,6 1 Emisja z dużych kotłowni zakładowych gazy 3,6 pyły,3 Emisja technologiczna Emisja z energetycznego spalania paliw ma charakter sezonowy. Jej wpływ widoczny jest głównie w okresie zimowym. W sezonie grzewczym 25 roku zakłady uciążliwe wyemitowały 15,86 tys. Mg zanieczyszczeń gazowych i 2,43 tys. Mg pyłów pochodzących z energetycznego spalania paliw, natomiast w sezonie letnim 6,37 tys. Mg zanieczyszczeń gazowych i,68 tys. Mg pyłowych.

6 Wykres 3.4. Miesięczny rozkład emisji zanieczyszczeń z energetycznego spalania paliw w 25 roku zakłady uciążliwe 2 1,5 tys. Mg 1,5 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII miesiące dwutlenek siarki dwutlenek azotu tlenek węgla pyły Wśród zanieczyszczeń pyłowych dominują pyły ze spalania paliw, które stanowiły w 25 roku 9%. Znaczne ilości zanieczyszczeń pyłowych oraz częściowo szkodliwe gazy zatrzymywane są na urządzeniach oczyszczających. W 25 roku w województwie podkarpackim na urządzeniach oczyszczających zatrzymanych i zneutralizowanych zostało: 98,6 % pyłów, 4,5 % dwutlenku siarki, 3,1 % dwutlenku azotu, 7,1 % tlenku węgla, 74,7 % węglowodorów. Urządzenia do redukcji zanieczyszczeń zainstalowane w zakładach zlokalizowanych na obszarze województwa podkarpackiego odznaczają się w większości wysoką skutecznością oczyszczania. Wykres 3.5. Rodzaje pyłów wyemitowanych w województwie podkarpackim w 25 roku 8% 1,3% 9% 2% z energetycznego spalania paliw,7% inne cementowo-wapienne krzemowe, z nawozów sztucznych, środków powierzchniowo-czynnych, węglowo-grafitowe i polimerowe

7 Wykres 3.6. Urządzenia do redukcji zanieczyszczeń w zakładach uciążliwych dla jakości powietrza w województwie podkarpackim 17% 27% 15% 1% 2% 36% 8% 56% 29% cyklony filtry tkaninowe urządzenia mokre multicyklony elektrofiltry inne niska skuteczność oczyszczania średnia skuteczność oczyszczania wysoka skuteczność oczyszczania W 25 roku w województwie podkarpackim wyemitowanych zostało ponad 2,4 Mg zanieczyszczeń specyficznych związanych z procesami technologicznymi. Wśród zanieczyszczeń specyficznych ponad 6 % stanowiły węglowodory alifatyczne. Wykres 3.7. Emisja zanieczyszczeń specyficznych w 25 roku Mg węglowodory alifatyczne węglowodory aromatyczne ksylen fluor amoniak formaldehyd toluen aceton alkohole alifatyczne octan butylu trójtlenek siarki WWA inne 2. Wpływ warunków meteorologicznych na jakość powietrza Istotny wpływ na ilość emitowanych do atmosfery zanieczyszczeń z dużych źródeł branży ciepłowniczej, jak również z sektora komunalno-bytowego, mają warunki meteorologiczne występujące na danym terenie. Korzystając z danych IMGW zamieszczonych w Biuletynie Państwowej Służby Hydrologiczno-Meteorologicznej przeanalizowano warunki meteorologiczne występujące w województwie podkarpackim w 25 roku. Najniższa średnia miesięczna temperatura powietrza wynosząca -4,1 o C zanotowana została w miesiącu lutym. Najcieplejszym miesiącem roku był lipiec ze średnią miesięczną temperaturą powietrza 19,8 o C. Największe miesięczne opady powyżej 1 mm notowane były w miesiącach maj-sierpień. Na terenie województwa dominują wiatry z kierunku zachodniego. W tabelach zestawiono informacje o warunkach meteorologicznych na terenie województwa w 25 roku.

8 Tabela 3.3. Warunki meteorologiczne w 25 roku Miesiąc Temp. Powietrz [ o C] Suma opadów [mm] Liczba dni z opadami Usłonec znienie Styczeń -,6 49,6 2 67,9 Luty -4,1 29, ,8 Marzec,3 46, ,1 Kwiecień 9,1 48, ,9 Maj 14, 17, ,5 Czerwiec 16,8 19, ,6 Lipiec 19,8 19, ,5 Sierpień 17,5 123, ,2 wrzesień 14,8 62, , Październik 8,9 6, ,9 listopad 3,1 17,8 1 73,3 grudzień -,4 62, ,8 Porównanie do norm wieloletnich Styczeń był ciepły zwłaszcza w I połowie i zdecydowanie wilgotniejszy od przeciętnego. Temperatury powietrza były wyższe od wielolecia. Luty był chłodniejszy i na przeważającym obszarze wilgotniejszy od przeciętnego. Średnia temperatura miesiąca była niższa od średniej wieloletniej o 1-3 stopnie. Miesięczna suma opadów przekroczyła wartości średnie wieloletnie Marzec był chłodniejszy od przeciętnego i w części wschodniej i północnej również wilgotniejszy Kwiecień był ciepły i stosunkowo suchy. Średnia temperatura miesięczna była wyższa od średniej wieloletniej. Maj był termicznie zmienny i bardzo wilgotny. Średnia temperatura układała się w granicach normy i była zbliżona do średniej wieloletniej. Miesięczne sumy opadów były znacznie wyższe od norm Czerwiec na ogół chłodny, suchy charakteryzował się zmienną pogodą. Średnia temperatura miesięczna była niższa od średniej wieloletniej Średnia miesięczna temperatury w lipcu przekroczyła normę wieloletnią, miesięczne sumy opadów przekraczały wartości średnie z wielolecia Średnia temperatura powietrza kształtowała się w pobliżu średniej wieloletniej, opady przekroczyły normę miesięczną 3 krotnie Średnia temperatura była wyższa od normy wieloletniej natomiast opady były niższe od norm Październik był suchy i ciepły, średnia miesięczna temperatura była wyższa od norm wieloletnich. Miesięczne sumy opadów były niższe od norm wieloletnich Listopad był ciepły i suchy. Średnia miesięczna temperatura była wyższa od wieloletniej, opady niższe od średniej wieloletniej Przeciętne warunki termiczne, opady zdecydowanie przekroczyły normy wielolecia, temperatura nie odbiegała od norm wieloletnich

9 Tabela 3.4. Dominujące kierunki wiatrów w województwie w 25 roku Miesiąc Zakres dat Kierunek i siła wiatru Styczeń 1-15 stycznia stycznia stycznia 31 stycznia silny wiatr zachodni silny wiatr południowy i południowo zachodni, umiarkowany wiatr zachodni i północny silny wiatr zachodni Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień 1-3 luty 4-15 luty luty 2-23 luty luty 1-9 marzec 1-19 marzec 2-24 marzec marzec 1-5 kwiecień 6-9 kwiecień 1-13 kwiecień kwiecień 2-24 kwiecień kwiecień 28-3 kwiecień 1-4 maj 5-14 maj maj maj maj 1-12 czerwiec czerwiec 27-3 czerwiec 1-9- lipiec 1-31 lipiec 1-13 sierpień sierpień sierpień sierpień 1-3 wrzesień 4-12 wrzesień wrzesień wrzesień 19-3 wrzesień 1-2 październik 3-14 październik październik październik październik 1-9 listopad 1-14 listopad listopad listopad 25-3 listopad 1-3 grudzień 4-8 grudzień 9-1 grudzień grudzień grudzień grudzień grudzień słaby wiatr północno-zachodni umiarkowany wiatr południowo-zachodni umiarkowany wiatr północno-wschodni umiarkowany wiatr południowo-wschodni umiarkowany wiatr północno-wschodni umiarkowany i silny wiatr z kierunków północno i zachodniego dość silny porywisty wiatr z kierunków południowego i zachodniego umiarkowany i słaby wiatr południowo -wschodni słaby i umiarkowany wiatr ze wschodu i północy słaby i umiarkowany wiatr z południa i zachodu umiarkowany i słaby wiatr z południa i południowego wschodu umiarkowany i słaby zmienny wiatr północno-zachodni i zachodni umiarkowany okresami porywisty wiatr ze wschodu i północy umiarkowany okresami porywisty wiatr z północy i zachodu umiarkowany okresami porywisty wiatr ze wschodu i północy słaby i umiarkowany wiatr północno zachodni słaby i umiarkowany okresami porywisty wiatr północno-zachodni umiarkowany okresowo dość silny wiatr zachodni słaby i umiarkowany wiatr południowo-wschodni umiarkowany wiatr północny umiarkowany wiatr zachodni i północno-zachodni umiarkowany okresowo dość silny wiatr zachodni umiarkowany wiatr północny umiarkowany wiatr zachodni słaby i umiarkowany wiatr z kierunków północnego i wschodniego słaby i umiarkowany wiatr północno-wschodni i wschodni słaby i umiarkowany wiatr z kierunku zachodniego słaby i umiarkowany wiatr z kierunku wschodniego słaby i umiarkowany wiatr z kierunku zachodniego słaby i umiarkowany wiatr z kierunku wschodniego umiarkowany wiatr wschodni umiarkowany wiatr wschodni i północny umiarkowany wiatr południowy i zachodni umiarkowany wiatr północny i północno-wschodni umiarkowany wiatr wschodni umiarkowany wiatr południowo-wschodni umiarkowany wiatr wschodni i południowo-wschodni umiarkowany wiatr zachodni i północny umiarkowany wiatr południowy i zachodni umiarkowany wiatr południowo-wschodni umiarkowany wiatr południowo-wschodni i południowy umiarkowany wiatr południowy umiarkowany wiatr północno-zachodni i zachodni umiarkowany wiatr zachodni i północny umiarkowany wiatr południowy umiarkowany wiatr południowy umiarkowany wiatr zachodni i północny umiarkowany wiatr północny umiarkowany wiatr zachodni umiarkowany wiatr zachodni i północny umiarkowany wiatr zachodni umiarkowany wiatr wschodni

10 Na mapie przedstawiono roczne róże wiatrów wykonane w oparciu o informacje o kierunkach wiatrów w 25 r. ze stacji METEO-WIOŚ zlokalizowanych w Rzeszowie, Jaśle, Tarnobrzegu i Przemyślu. Mapa 3.4. Warunki meteorologiczne na terenie województwa podkarpackiego Warunki meteorologiczne, występujące na przestrzeni roku, decydują o zapotrzebowaniu na energię cieplną, a tym samym decydują o wielkości emisji z energetycznego spalania paliw. Korzystając z danych uzyskiwanych na stacjach METEO obsługiwanych przez WIOŚ obliczono liczbę stopniodni grzewczych w poszczególnych miesiącach 25 roku, pokazujących zapotrzebowanie na energię cieplną w tym okresie. Największe zapotrzebowanie na energię cieplną w sezonie grzewczym wystąpiło w miesiącach grudzień- marzec. Tabela 3.5. Liczba stopniodni grzewczych w 25 roku w województwie podkarpackim Miesiąc I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rzeszów ,7 572,8 39,9 182,1 66,5 3,3 33,2 122,3 321, ,6 Jasło 591, ,6 241,1 116,7 45,9 5,9 62,9 248,3 415,8 533,7 Przemyśl 56,2 595,3 513,3 236,9 115,8 39,3 5 68, ,3 552,6 Tarnobrzeg 531,9 564,4 52,7 21,2 11,7 33,3 24,5 24,9 423,6 547,3

11 Z porównania ilości stopniodni grzewczych w latach wynika, że zapotrzebowanie na energię cieplną w sezonie grzewczym w roku 25, oprócz stycznia, który był cieplejszy od przeciętnego, było wyższe. Wykres 3.8. Porównanie stopniodni grzewczych w latach Rzeszów Przemyśl I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Jasło Tarnobrzeg I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 3. Jakość powietrza w województwie podkarpackim w 25 roku i wyniki klasyfikacji stref 3.1. Sieć monitoringu jakości powietrza atmosferycznego w województwie podkarpackim w 25 roku Badania jakości powietrza w województwie podkarpackim w 25 roku prowadzone były przez WIOŚ-Rzeszów i WSSE-Rzeszów w zakresie zanieczyszczeń normowanych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 22 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji na: stacji automatycznej w Rzeszowie:SO 2,NO 2, NOx, NO, PM1, CO; 25 stanowiskach manualnych do pomiarów SO 2 i NO 2 ; 8 stanowiskach manualnych do pomiarów PM1; 4 stanowiskach do pomiarów ołowiu w PM1; 11 stanowiskach pasywnych do pomiarów benzenu; 3 stanowiskach manualnych do pomiarów SO 2 i NO 2 ; 4 stacjach meteorologicznych do interpretacji wyników pomiarów. Dane ze stacji i stanowisk pomiarowych monitoringu powietrza wprowadzane są do wojewódzkiej bazy JPOAT i przekazywane drogą elektroniczną do bazy krajowej.

12 Jednostkowe wyniki stężeń zanieczyszczeń ze stacji automatycznej zlokalizowanej w Rzeszowie, oraz ze stacji manualnych z obszaru województwa podkarpackiego udostępniane są na stronie internetowej WIOŚ Rzeszów: Mapa 3.5. Monitoring powietrza atmosferycznego w 25 roku 3.2. Wyniki pomiarów zanieczyszczeń powietrza uzyskane w 25 roku Dwutlenek siarki Dwutlenek siarki mierzony był w województwie podkarpackim w 25 roku na 29 stacjach pomiarowych, w tym na jednej automatycznej, 25 manualnych oraz na 3 stanowiskach do pomiarów pasywnych. Pomiarami objęto wszystkie miejscowości posiadające status uzdrowiska na terenie województwa. Nie odnotowano przekroczeń, ustalonych dla tego zanieczyszczenia norm, zarówno dla jednej godzinny, do której porównywano wyniki uzyskane na stacji automatycznej w Rzeszowie, jak również normy średniodobowej, na żadnym stanowisku pomiarowym, gdzie prowadzone były badania z tym czasem uśredniania stężeń. Poziomy średnich rocznych stężeń mieściły się w granicach od 1,4 µg/m 3 do 9,4 µg/m 3. Najwyższe stężenia średnioroczne zanotowano w Rzeszowie 9,3 µg/m 3 oraz w Krośnie 9,4 µg/m 3, gdzie stanowiły one 46,5-47 % normy. Na stanowiskach pomiarowych zlokalizowanych na terenach objętych ochroną uzdrowiskową stężenia dwutlenku siarki były niskie i nie stanowiły zagrożenia przekroczenia dopuszczalnych stężeń. Stężenia średnioroczne obliczone z rocznej serii stężeń średniodobowych kształtowały się w przedziale 2,2-4,44 µg/m 3. Maksymalne stężenie 1-godzinne na stacji automatycznej w Rzeszowie zanotowane zostało w lutym i wyniosło 149 µg/m 3 co stanowi 42,6 % normy ustanowionej na poziomie 35 µg/m 3.

13 Wysokości notowanych w powietrzu stężeń dwutlenku siarki wykazują ścisłą zależność z porami roku. Stężenia notowane w 25 roku w sezonie grzewczym na kilku stacjach były 3-4 razy wyższe niż w sezonie letnim. Zróżnicowanie w zależności od sezonów oraz wysokości stężeń obliczonych ze stężeń średniodobowych dla poszczególnych miesięcy w roku przedstawiono na wykresach. Wykres 3.9. Stężenia SO 2 w rozbiciu na sezony µg/m 3 sezon zimowy sezon letni Czarna-Nafta- Gaz Dębica-Parkowa Horyniec Zdr- Sobieskiego Iwonicz Zdr.- Torosiewicza Jarosław- Grunwaldzka Jasło-Floriańska Jasło- Sroczyńskiego Komańcza- Ośrodek Krosno- Lewakowskiego Lesko-Rynek Mielec- Grunwaldzka Nisko-Sopocka Polańczyk- Stacja Pomp Przemyśl- Pl.Dominikański Rymanów Zdr.- Zdrojowa Rzeszów- Szopena Rzeszów- Piłsudskiego Rzeszów- Poniatowskiego Rzeszów Skubisza Rzeszów- Wierzbowa Sanok- Jezierskiego Stalowa Wola- Niezłomnych Sanok-J.Pawła II Tarnobrzeg- Św.Barbary Tarnobrzeg-1 Maja Ustrzyki-Bełska Wykres 3.1. Miesięczne stężenia dwutlenku siarki na wybranych stacjach pomiarowych w 25 roku Jasło Przemyśl-Plac Dominikański µg/m µg/m I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Floriańska Sroczyńskiego 5 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Nisko-Sopocka Tarnobrzeg µg/m I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII µg/m I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Św. Barbary 1 Maja Rzeszów µg/m I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Szopena Piłsudskiego Poniatowskiego Skubisza Wierzbowa

14 W porównaniu do wyników uzyskanych w 24 roku na kilku stacjach zaobserwowano wzrost stężeń średniodobowych, a tym samym wzrost stężeń średniorocznych. Porównanie wysokości stężeń średniorocznych w latach przedstawiono na poniższym wykresie. Wykres Porównanie wysokości stężeń średniorocznych dwutlenku siarki w latach g/m Czarna-Nafta- Gaz Dębica-Parkowa Horyniec Zdr- Sobieskiego Iwonicz Zdr.- Torosiewicza Jarosław- Grunwaldzka Jasło-Floriańska Jasło- Sroczyńskiego Komańcza- Ośrodek zdrowia Krosno- Lewakowskiego Lesko-Rynek Mielec- Grunwaldzka Nisko-Sopocka Polańczyk-Stacja Pomp Przemyśl- Pl.Dominikański Rymanów Zdr.- Zdrojowa Rzeszów- Piłsudskiego Rzeszów- Poniatowskiego Rzeszów Skubisza Rzeszów- Wierzbowa Sanok- Jezierskiego Stalowa Wola- Niezłomnych Sanok-J.Pawła II Tarnobrzeg- Św.Barbary Tarnobrzeg-1 Maja Ustrzyki-Bełska Mapa 3.6. Rozkład stężeń średniorocznych SO 2 w 25 roku

15 Dwutlenek azotu Dwutlenek azotu mierzony był w województwie podkarpackim w 25 roku na 29 stacjach pomiarowych w tym na jednej automatycznej w Rzeszowie, 25 manualnych i 3 stanowiskach pasywnych. Na stacji automatycznej oprócz dwutlenku azotu monitorowane były także stężenia tlenku azotu i suma tlenków azotu NO x. Wartości stężeń średniorocznych mieściły się w 25 roku w przedziale 5,1 µg/m 3 do 44 µg/m 3. Najwyższe stężenie średnioroczne zanotowane zostało w Nisku, gdzie stężenie średnioroczne wyniosło 44,7 µg/m 3 (111,7% normy). Na stanowiskach pomiarowych zlokalizowanych na terenach objętych ochroną uzdrowiskową stężenia dwutlenku azotu nie stanowiły zagrożenia przekroczenia dopuszczalnych stężeń. Najwyższe stężenie średnioroczne na poziomie 9,7 µg/m 3 zanotowane zostało w Horyńcu Zdrój, co stanowi 27,7% normy średniorocznej określonej dla uzdrowisk na wysokości 35 µg/m 3. Stężenia dwutlenku azotu nie wykazują tak wyraźnej tendencji sezonowej, jak w przypadku dwutlenku siarki, z uwagi na to, że znaczny udział w emisji tego zanieczyszczenia stanowi komunikacja. Zróżnicowanie w zależności od sezonów oraz wysokości stężeń miesięcznych, obliczonych ze stężeń średniodobowych, przedstawiono na wykresach. Wykres Stężenia NO 2 w rozbiciu na sezony 6 µg/m sezon zimowy sezon letni Czarna-Nafta- Gaz Dębica-Parkowa Horyniec Zdr- Sobieskiego Iwonicz Zdr.- Torosiewicza Jarosław- Grunwaldzka Jasło-Floriańska Jasło- Sroczyńskiego Komańcza- Ośrodek zdrowia Krosno- Lewakowskiego Lesko-Rynek Mielec- Grunwaldzka Nisko-Sopocka Polańczyk- Stacja Pomp Przemyśl- Pl.Dominikański Rymanów Zdr.- Zdrojowa Rzeszów- Szopena Rzeszów- Piłsudskiego Rzeszów- Poniatowskiego Rzeszów Skubisza Rzeszów- Wierzbowa Sanok- Jezierskiego Stalowa Wola- Niezłomnych Sanok-J.Pawła II Tarnobrzeg- Św.Barbary Tarnobrzeg-1 Maja Ustrzyki-Bełska Wykres Miesięczne stężenia dwutlenku azotu na wybranych stacjach pomiarowych w 25 roku Jasło Przemyśl-Plac Dominikański µg/m I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Floriańska Sroczyńskiego µg/m I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

16 Nisko-Sopocka Tarnobrzeg 8 5 µg/m I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII µg/m I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Św. Barbary 1 Maja Rzeszów µg/m I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Szopena Piłsudskiego Poniatowskiego Skubisza Wierzbowa W porównaniu do wyników uzyskanych w 24 roku na większości stacji zaobserwowano wzrost stężeń średniodobowych, a tym samym wzrost stężeń średniorocznych. Związane jest to ze zwiększającym się corocznie natężeniem ruchu na terenie województwa. W kolejnych latach należy się spodziewać dalszej tendencji wzrostowej tego zjawiska, a tym samym rosnących stężeń dwutlenku azotu szczególnie w miastach. Porównanie wysokości stężeń średniorocznych w latach przedstawiono na wykresie. Wykres Porównanie wysokości stężeń średniorocznych dwutlenku siarki w latach g/m Czarna-Nafta- Gaz Dębica-Parkowa Horyniec Zdr- Sobieskiego Iwonicz Zdr.- Torosiewicza Jarosław- Grunwaldzka Jasło-Floriańska Jasło- Sroczyńskiego Komańcza- Ośrodek zdrowia Krosno- Lewakowskiego Lesko-Rynek Mielec- Grunwaldzka Nisko-Sopocka Polańczyk-Stacja Pomp Przemyśl- Pl.Dominikański Rymanów Zdr.- Zdrojowa Rzeszów- Piłsudskiego Rzeszów- Poniatowskiego Rzeszów Skubisza Rzeszów- Wierzbowa Sanok- Jezierskiego Stalowa Wola- Niezłomnych Sanok-J.Pawła II Tarnobrzeg- Św.Barbary Tarnobrzeg-1 Maja Ustrzyki-Bełska 24 25

17 O znacznym wpływie komunikacji na stopień zanieczyszczenia powietrza tlenkami azotu świadczy również analiza dobowego i tygodniowego przebiegu stężeń 1-godzinnych na stacji automatycznej w Rzeszowie. Wartości stężeń tlenków azotu wzrastają w ciągu doby w godzinach szczytów komunikacyjnych oraz w powszednie dni tygodnia. Wykres Dobowy przebieg stężeń NO 2, NO i NO x w 25 roku na stacji Rzeszów-Szopena g/m NOx NO2 NO 1: 2: 3: 4: 5: 6: 7: 8: 9: 1: 11: 12: 13: 14: 15: 16: 17: 18: 19: 2: 21: 22: 23: 23:59 Wykres Tygodniowy przebieg stężeń NO 2, NO i NO x w 25 roku na stacji Rzeszów-Szopena 2 15 NOx NO2 NO g/m poniedzi wtorek środa czwartek piątek sobota niedziela

18 Mapa 3.7. Rozkład stężeń średniorocznych NO 2 w 25 roku Pył PM1 Pomiary pyłu zawieszonego PM1 prowadzone były w 25 roku na ośmiu stanowiskach pomiarowych. Pomiary wykonywane były z wykorzystaniem referencyjnych metodyk pomiarowych. Z uwagi na to, że zanieczyszczenie pyłem powstaje głównie w wyniku energetycznego spalania paliw, wyniki stężeń notowane na stacjach pomiarowych różnią się w zależności od sezonów. Zróżnicowanie stężeń PM1 w zależności od sezonów oraz wysokości stężeń obliczonych ze stężeń średniodobowych dla poszczególnych miesięcy w roku przedstawiono na wykresach. Wykres Stężenia PM1 w rozbiciu na sezony 6 µg/m sezon zimowy sezon letni Jasło-Floriańska Przemyśl- Pl.Dominikański Rzeszów-Szopena Rzeszów- Wierzbowa Rzeszów- Piłsudskiego Sanok- Jezierskiego Tarnobrzeg- Św.Barbary

19 Wykres Miesięczne stężenia PM1 na stacjach pomiarowych w 25 roku µg/m Jasło Mielec Przemyśl Sanok Tarnobrzeg I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Rzeszów g/m Szopena Piłsudskiego Wierzbowa I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Zanieczyszczenie powietrza pyłem PM1 stwarza w województwie największe problemy. Na wszystkich stanowiskach, gdzie prowadzono w 25 roku pomiary, zanotowano przypadki przekroczeń dopuszczalnej normy średniodobowej. Najwięcej przekroczeń, powyżej 35 dopuszczonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z 6 czerwca 22r w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji, zanotowano w Przemyślu i Rzeszowie. Wysokie stężenia PM1, na granicy ilości przypadków dozwolonych, stwierdzono również na stacji pomiarowej zlokalizowanej w Jaśle. Wykres Ilości przekroczeń PM1 zanotowanych na stanowiskach pomiarowych w 25 roku Jasło-Floriańska Mielec-Zarząd Strefy Przemyśl- Pl.Dominikański Rzeszów- Piłsudskiego Rzeszów- Wierzbowa Rzeszów- Szopena Sanok- Jezierskiego Tarnobrzeg-1 Maja

20 Mapa 3.8. Rozkład stężeń średniorocznych pyłu PM1 w 25 roku Tlenek węgla W 25 r. na terenie województwa podkarpackiego pomiary zanieczyszczenia powietrza tlenkiem węgla prowadzone były na dwóch stacjach pomiarowych: w Rzeszowie przy ul. Szopena, w Sanoku na ul. Jana Pawła II. Obliczone 8-godzinne stężenia tlenku węgla na podstawie pomiarów jednogodzinnych nie przekraczały w 25 roku dopuszczalnej normy. W Rzeszowie maksymalna wartość ze średnich 8-godzinnych kroczących zanotowana została w miesiącu lutym i wyniosła ona 4523,2 µg/m 3 co stanowi 45 % normy. W Sanoku najwyższe stężenia tlenku węgla wystąpiły w lutym i wynosiły 6972,8-7238,2 µg/m 3 stanowiąc 7-72% stężenia dopuszczalnego. Benzen Badania jakości powietrza w zakresie stężeń benzenu na terenie województwa podkarpackiego prowadzone były w 25 roku na 11 stanowiskach pomiarowych. Stanowiska pomiarowe rozlokowane zostały na podstawie informacji o emisji tego zanieczyszczenia w województwie, głównie na terenach miejskich, gdzie na negatywne działanie zanieczyszczenia narażona jest największa liczba ludności. Pomiary prowadzone były przy użyciu metody pasywnej. W ciągu roku wykonano cztery dwutygodniowe serie pomiarowe, rozłożone tak, aby uzyskać wyniki z sezonu letniego i grzewczego. Stężenia średnioroczne obliczone z wyników pomiarów nie wykazały przekroczenia dopuszczalnej normy średniorocznej. Najwyższe stężenie średnioroczne zanotowane zostało w Przemyślu i wyniosło ono 4,9 µg/m 3 (98% normy). Stężenia przekraczające 5% normy

21 średniorocznej zanotowano również na stanowiskach pomiarowych zlokalizowanych w: Dębicy, Jaśle, Jedliczu i Mielcu. Stężenia średnioroczne na stanowiskach pomiarowych przedstawiono na wykresie. Wykres 3.2. Średnioroczne stężenia benzenu zanotowane w punktach pomiarowych w 25 roku 6 5 4,9 µg/m ,17 3,2 2,9 2,4 2,6 1,4 1,99 2,4 1,4 1,3 1 Dębica Jasło Jedlicze Łańcut Mielec Nisko Nowa Sarzyna Przemyśl Rzeszów Stalowa Wola Tarnobrzeg Stężenia benzenu różniły się znacznie w sezonie letnim i zimowym. Stężenia zanotowane w czasie serii pomiarowych w miesiącach letnich były średnio 3 razy niższe niż w miesiącach zimowych. Wykres Stężenia benzenu w rozbiciu na sezony 9 µg/m sezon zimowy sezon letni Dębica Jasło Jedlicze Łańcut Mielec Nisko Nowa Sarzyna Przemyśl Rzeszów Stalowa Wola Tarnobrzeg Porównując wyniki pomiarów z lat zauważyć należy, że w 25 roku, na wszystkich stanowiskach pomiarowych, zanotowano wzrost stężeń benzenu w powietrzu atmosferycznym,. Znaczne podwyższenie stężeń na wszystkich stanowiskach pomiarowych zanotowane zostało w sezonie zimowym, natomiast w sezonie letnim, stężenia benzenu utrzymywały się na podobnym poziomie jak w 24 roku lub uległy niewielkiemu obniżeniu. Porównanie sezonowych stężeń benzenu na stanowiskach pomiarowych przedstawiono na wykresach. Utrzymująca się tendencja wzrostowa stężeń benzenu w powietrzu w kolejnych latach może spowodować przekroczenie dopuszczalnej normy średniorocznej ustalonej dla tego zanieczyszczenia.

22 Wykres Porównanie wysokości stężeń średniorocznych benzenu w latach µg/m Dębica Jasło Jedlicze Łańcut Mielec Nisko Nowa Sarzyna Przemyśl Rzeszów Stalowa Wola Tarnobrzeg Wykres Porównanie wysokości stężeń benzenu w sezonie zimowym w latach µg/m sezon zimowy 24 sezon zimowy 25 Dębica Jasło Jedlicze Łańcut Mielec Nisko Nowa Sarzyna Przemyśl Rzeszów Stalowa Wola Tarnobrzeg Wykres Porównanie wysokości stężeń benzenu w sezonie letnim w latach ug/m 3 1,8 1,6 1,4 1,2 1,8,6,4,2 Dębica Jasło Jedlicze Łańcut Mielec Nisko Nowa Sarzyna Przemyśl Rzeszów Stalowa Wola Tarnobrzeg sezon letni 24 sezon letni 25

23 Mapa 3.9. Rozkład stężeń średniorocznych benzenu w 25 roku Ołów Badania stężeń ołowiu w pyle PM1 prowadzone były w 25 roku na czterech stanowiskach pomiarowych zlokalizowanych w Rzeszowie przy ul. Piłsudskiego i Wierzbowej, w Tarnobrzegu przy ul. 1 Maja oraz w Sanoku przy ul. Jezierskiego. Stężenia średnioroczne na tych stanowiskach pomiarowych mieściły się w zakresie od,18 µg/m 3 (3,6% normy) w Sanoku do,3 µg/m 3 (6% normy) w Rzeszowie przy ul. Piłsudskiego. W porównaniu z rokiem poprzednim stężenia ołowiu w 25 roku uzyskane z pomiarów utrzymywały się podobnym poziomie. Wykres Porównanie wysokości stężeń średniorocznych ołowiu w latach µg/m 3,35,3,25,2,15,1,5 Rzeszów Wierzbowa Rzeszów Piłsudskiego Tranobrzeg 1Maja Sanok Jezierskiego

24 4. Roczna ocena jakości powietrza 4.1. Podstawy prawne Zgodnie z zapisami ustawy Prawo ochrony środowiska wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska zobowiązane są do sporządzania ocen i klasyfikacji stref: 1. zgodnie z art. 88 ww. ustawy raz na 5 lat oceny jakości powietrza i klasyfikacji stref na potrzeby ustalenia odpowiedniego sposobu oceny jakości powietrza, 2. zgodnie z art. 89 ww. ustawy corocznie tzw. oceny bieżącej i klasyfikacji stref w oparciu o dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu oraz poziomy dopuszczalne powiększone o marginesy tolerancji. Obowiązek prowadzenia oceny rocznej dotyczy następujących zanieczyszczeń: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, pyłu zawieszonego PM1, ołowiu, benzenu, tlenku węgla, ozonu, przy uwzględnieniu kryterium związanego z ochroną zdrowia oraz: dwutlenku siarki, tlenków azotu, ozonu, przy uwzględnieniu kryterium związanego z ochroną roślin/ekosystemów. Oceny jakości powietrza dokonuje się w strefach definiowanych jako obszar aglomeracji o liczbie mieszkańców większej od 25 tysięcy lub obszar powiatu, który nie wchodzi w skład aglomeracji. Ponadto kryteria ustanowione ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ze względu na ochronę roślin stanowią dwie niezależne grupy kryteriów oceny. Podstawę klasyfikacji stref w oparciu o wyniki rocznej oceny jakości powietrza, zgodnie z art. 99 ustawy Prawo ochrony środowiska stanowią: dopuszczalny poziom substancji w powietrzu (w niektórych przypadkach rozporządzenie określa dozwoloną liczbę przekroczeń określonego poziomu), dopuszczalny poziom substancji w powietrzu powiększony o margines tolerancji. Dopuszczalne poziomy substancji, ustanowione w celu ochrony zdrowia, określone dla terenu kraju odnoszą się do obszaru całego kraju, z wyłączeniem obszarów wydzielonych, dla których określono odrębne normy dla danej substancji ( obszary ochrony uzdrowiskowej, parki narodowe). Poniższe tabele przedstawiają wartości kryterialne dla terenu kraju, na podstawie których dokonano czwartej oceny jakości powietrza w województwie podkarpackim, wraz z wartościami marginesów tolerancji dla poszczególnych substancji określonych w rozporządzeniu na rok 25. Tabela 3.6. Dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu oraz marginesy tolerancji określone dla 25 roku Substancja Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu (µg/m 3 ) Wartość marginesu tolerancji w roku 25 (µg/m 3 ) Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu powiększony o margines tolerancji za rok 25 (µg/m 3 ) Dopuszczalna częstość przekroczenia dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym Benzen rok kalendarzowy Dwutlenek jedna godzina razy azotu rok kalendarzowy Dwutlenek siarki jedna godzina razy 24 godziny razy rok kalendarzowy Ołów rok kalendarzowy,5,5 - Ozon 8 godzin dni*

25 Pył 24 godziny razy zawieszony PM1 rok kalendarzowy Tlenek węgla 8 godzin * liczba dni z przekroczeniami poziomu dopuszczalnego w roku kalendarzowym, uśredniona w ciągu ost. 3 lat. Tabela 3.7. Dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu na terenie uzdrowisk Substancja Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu (µg/m 3 ) Benzen rok kalendarzowy 4 Dwutlenek azotu Dwutlenek siarki jedna godzina 2 rok kalendarzowy 35 jedna godzina godziny 125 Ołów rok kalendarzowy,5 Tlenek węgla 8 godzin 5 Tabela 3.8. Dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu na obszarze parków narodowych Substancja Okres uśredniania wyników pomiarów Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu Tlenki azotu* rok kalendarzowy 2 µg/m 3 Dwutlenek siarki rok kalendarzowy 15 µg/m 3 * suma dwutlenku azotu i tlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu Poszczególne klasy stref decydują o potrzebie podjęcia działań w celu poprawy jakości powietrza. Dla zanieczyszczeń, dla których określony jest margines tolerancji obowiązuje trójstopniowa skala klasyfikacji: Klasa A poziom zanieczyszczeń nie przekracza poziomu dopuszczalnego nie ma wymaganego podejmowania działań; Klasa B poziom zanieczyszczeń chociaż jednej substancji mieści się pomiędzy poziomem dopuszczalnym, a poziomem dopuszczalnym powiększonym o margines tolerancji wymagane jest określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych; Klasa C poziom zanieczyszczeń chociaż jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji - wymagane jest określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych oraz wartości dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji oraz opracowanie programu ochrony powietrza POP Dla zanieczyszczeń bez określonego marginesu tolerancji obowiązuje dwustopniowa klasyfikacja stref: Klasa A poziom zanieczyszczeń nie przekracza poziomu dopuszczalnego nie ma wymaganego podejmowania działań; Klasa C poziom zanieczyszczeń chociaż jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powiększony - wymagane jest określenie obszarów przekroczeń wartości dopuszczalnych oraz opracowanie programu ochrony powietrza POP

26 4.2. Ocena jakości powietrza w 25 roku ze względu na ochronę zdrowia ludzi Ocena jakości powietrza ze względu na zdrowie ludzi wykonywana jest corocznie odnośnie dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku węgla, pyłu PM1, ołowiu ozonu i benzenu. Dla poszczególnych zanieczyszczeń określono normy związane z różnymi czasami uśredniania stężeń oraz dopuszczalną częstością ich przekroczenia w ciągu roku. Klasyfikację stref w zakresie SO 2 wykonano w oparciu o wyniki pomiarów ze stałych stacji monitoringu powietrza, dane emisyjne oraz wykorzystując obiektywne szacowanie. Nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych norm w żadnym punkcie pomiarowym. Wyższe wartości stężeń dwutlenku siarki stwierdzono w sezonie grzewczym, jednak nie stanowiły one zagrożenia dla zdrowia ludzi. Wszystkie strefy zakwalifikowane zostały do klasy A, co oznacza, że na terenie województwa nie wystąpiło w 25 roku zagrożenie przekroczenia dopuszczalnych stężeń tego zanieczyszczenia powietrza. Klasyfikację stref w zakresie NO 2 wykonano na podstawie dostępnych wyników pomiarów i danych emisyjnych. Stwierdzone przekroczenie normy średniorocznej na stacji pomiarowej w Nisku spowodowało zakwalifikowanie strefy niżańskiej w ocenie rocznej do klasy B, co oznacza potrzebę wzmocnienia monitorowania stężeń dwutlenku azotu w tym rejonie w 26 roku. Na obszarze pozostałych stref nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych norm, co dało podstawę do zakwalifikowania ich do klasy A. Klasyfikację stref w zakresie PM1 wykonano na podstawie wyników pomiarów oraz informacji o wielkości emisji pyłów w województwie. Strefy miasto Przemyśl i miasto Rzeszów zaliczone zostały do klasy C. Pozostałe strefy województwa zaliczono do klasy A. Z uwagi na obowiązujący sposób klasyfikowania stref w zakresie PM1, dla którego nie obowiązuje w 25 roku margines tolerancji, do klasy A zaliczono także strefę jasielską, w której zanotowano przekroczenia średniodobowe PM1 na granicy ilości dozwolonej. Klasyfikacja poszczególnych stref w zakresie CO w 25 roku wykonana została głównie na podstawie danych o wielkości emisji tego zanieczyszczenia. Na terenie województwa funkcjonowały dwa stanowiska do pomiarów tlenku węgla w Rzeszowie i Sanoku. W ocenie za 25 rok wszystkie strefy w województwie podkarpackim zaliczone zostały do klasy A. W zakresie benzenu klasyfikacja stref za 25 rok wykonana została w oparciu o wyniki pomiarów pasywnych oraz dostępne informacje o emisji tego zanieczyszczenia w poszczególnych strefach. Wykorzystano także dane pomiarowe z poprzednich lat. Wszystkie strefy województwa podkarpackiego ze względu na ochronę zdrowia zaliczono do klasy A. Wykorzystując dane pomiarowe z 25 roku oraz z lat poprzednich, a także informacje o wielkości emisji ołowiu w województwie podkarpackim, dokonano klasyfikacji stref. Z uwagi na bardzo niskie stężenia ołowiu notowane w powietrzu atmosferycznym wszystkie strefy województwa zakwalifikowano do klasy A, co oznacza że nie wystąpiło zagrożenie przekroczenia dopuszczalnej normy oraz negatywnego oddziaływania na zdrowie ludzi. Analiza danych z lat poprzednich pozwala na stwierdzenie, że na terenie województwa stężenia ołowiu nie wykazują tendencji wzrostowej. W zakresie ozonu, klasyfikacja stref za 25 rok w kryterium ochrony zdrowia, wykonana została w oparciu o wyniki pomiarów okresowych wykonanych w 25 roku. Wykorzystano również wyniki pomiarów ze stacji zlokalizowanej w Krakowie Krowodrza. Nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnej normy, co pozwoliło na zakwalifikowanie wszystkich stref województwa podkarpackiego do klasy A.

27 Mapa 3.1. Klasyfikacja stref w 25 roku-cel ochrona zdrowia Dwutlenek siarki Dwutlenek azotu Pył PM1 Tlenek węgla Ołów Benzen

28 Przyjmując skalę odpowiadającą poziomom oceny uwzględniającej górne i dolne progi szacowań stwierdzić należy, że w zakresie dwutlenku siarki stan powietrza na obszarze województwa jest bardzo dobry i dobry. W odniesieniu do dwutlenku azotu na większości stanowisk pomiarowych stwierdzono dobrą i bardzo dobrą jakość powietrza, za wyjątkiem Rzeszowa przy ul Piłsudskiego, Jarosławia, Stalowej Woli i Tarnobrzega gdzie stan powietrza oceniono na dostateczny, oraz Niska, gdzie w 25 roku jakość powietrza oceniono jako złą. Najbardziej niekorzystna sytuacja występuje w przypadku PM1. Na stanowiskach pomiarowych zlokalizowanych w województwie podkarpackim, za wyjątkiem Sanoka, w 25 roku jakość powietrza ze względu na PM1 uznano za dostateczną lub złą. Tabela 3.9. Ocena jakości powietrza na podstawie wartości stężeń średniorocznych Stanowisko pomiarowe Dwutlenek siarki Dwutlenek azotu Pył PM1 Rzeszów -Szopena dobry dobry zły Rzeszów -Skubisza b.dobry b.dobry nie badany Rzeszów -Poniatowskiego b.dobry dobry nie badany Rzeszów -Piłsudskiego b.dobry dostateczny dostateczny Rzeszów -Wierzbowa b.dobry b.dobry zły Dębica- Parkowa b.dobry dobry nie badany Mielec -Grunwaldzka b.dobry b.dobry nie badany Czarna -Ośrodek Nafta-Gaz b.dobry b.dobry nie badany Iwonicz Zdrój- Torosiewicza b.dobry b.dobry nie badany Jasło -Floriańska b.dobry b.dobry dostateczny Jasło -Sroczyńskiego b.dobry b.dobry nie badany Komańcza- Ośrodek Zdrowia b.dobry b.dobry nie badany Krosno -Lewakowskiego dobry b.dobry nie badany Polańczyk -Stacja Pomp b.dobry b.dobry nie badany Rymanów Zdr.-Zdrojowa b.dobry b.dobry nie badany Sanok -Jezierskiego dobry b.dobry dobry Sanok -Jana Pawła II b.dobry b.dobry nie badany Ustrzyki Dln- Bełska dobry b.dobry nie badany Przemyśl -Pl. Dominikański dobry dobry zły Jarosław- Grunwaldzka dobry dostateczny nie badany Horyniec Zdr.-Sobieskiego b.dobry b.dobry nie badany Stalowa Wola -Niezłomnych b.dobry dostateczny nie badany Tarnobrzeg -1 Maja b.dobry dostateczny dostateczny Tarnobrzeg -Św. Barbary b.dobry dobry nie badany Nisko -Sopocka b.dobry zły nie badany Lesko- Rynek b.dobry dobry nie badany -4 % normy b.dobry 41-6% normy dobry 61-1% normy dostateczny >1% normy zły

29 Tabela 3.1. Stężenia średnioroczne ze stacji pomiarowych w 25 Stacja Powiat SO 2 NO 2 PM1 Pb NO x NO Benzen Dębica-Parkowa dębicki 6,19 19,5 Dębica- strefa Firmy Oponiarskiej dębicki 3,17 Czarna-ośrodek Nafta-Gaz bieszczadzki 3,13 5,1 Ustrzyki Dolne- Bełska bieszczadzki 8,45 13,1 Horyniec Zdrój - Sobieskiego lubaczowski 4,44 9,7 Iwonicz Zdrój - Torosiewicza krośnieński 2,2 6,73 Rymanów Zdrój - Zdrojowa krośnieński 2,8 7,86 Jedlicze -Rejtana krośnieński 2,93 Jarosław-Grunwaldzka jarosławski 8,4 29,5 Jasło - Floriańska jasielski 3,86 15,98 38,36 3,22 Jasło - Sroczyńskiego jasielski 1,85 15,86 Żydowskie- Magurski Park Narodowy jasielski 9,7 2,32 Sanok-Jana Pawła II sanocki 5,7 15,46 Sanok - Jezierskiego sanocki 8,1 1,76 23,8,2 Komańcza Ośrodek Zdrowia sanocki 3,14 7,16 Lesko-Rynek leski 4,75 16,3 Polańczyk Stacja Pomp leski 2,71 5,29 Mielec-Zarząd Strefy mielecki 27,9 2,58 Mielec Grunwaldzka mielecki 6,64 14,57 Nisko-Sopocka niżański 3,35 44,67 2,44 Łańcut Wola Dalsza łańcucki 8,22 7,39 2,4 Nowa Sarzyna - leżajski 5,15 9,49 1,99 Stalowa Wola - Niezłomnych stalowowolski 5,9 22,99 3,3 Krosno- Lewakowskiego miasto Krosno 9,4 15,25 Rzeszów-Szopena miasto Rzeszów 9,3 21,6 57,98 23,8 5,19 Rzeszów Piłsudskiego miasto Rzeszów 4,45 31,86 39,5,29 Rzeszów Poniatowskiego miasto Rzeszów 5,67 21,1 Rzeszów Skubisza miasto Rzeszów 3,27 13,78 Rzeszów Wierzbowa miasto Rzeszów 3,41 13,7 44,8,3 Rzeszów Langiewicza miasto Rzeszów 11,2 17,97 2,43 Przemyśl pl. Dominikański miasto Przemyśl 8,25 22,46 42,2 4,92 Tarnobrzeg Św. Barbary miasto Tarnobrzeg 2,2 23,96 2,84 Tarnobrzeg 1 Maja miasto Tarnobrzeg 1,43 26,4 24,5,21

30 4.3. Wyniki klasyfikacji stref ze względu na ochronę roślin Ze względu na ochronę roślin klasyfikowanych jest w województwie podkarpackim 21 stref (z wyłączeniem miast na prawach powiatów). Klasyfikacja dokonywana jest na podstawie wyników pomiarów ze stanowisk, które spełniają wymagania lokalizacyjne określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 22 roku w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu. W kryterium ochrony roślin na terenie województwa znajdują są trzy stanowiska mierzące stężenia dwutlenku siarki i dwutlenku azotu zlokalizowane w: Komańczy, Czarnej i Żydowskim ( teren Magurskiego Parku Narodowego). Dodatkowo przy wykonywaniu oceny wykorzystano wyniki pomiarów realizowanych przez WIOŚ w Krakowie Delegatura w Nowym Sączu na terenie Magurskiego Parku Narodowego w punktach zlokalizowanych w Nieznajowej, Krempnej i Ciechani. Dwutlenek siarki Poziom zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki ze względu na ochronę roślin ocenia się w odniesieniu do poziomu dopuszczalnego ustalonego dla rocznego czasu uśredniania stężeń. Dopuszczalne stężenie średnioroczne ze względu na ochronę roślin ustalone zostało dla dwutlenku siarki na poziomie 2 µg/m 3. Wyniki pomiarów uzyskane w 25 roku wykazały, że stężenia dwutlenku siarki w punktach pomiarowych nie przekroczyły poziomu dopuszczalnego. W poszczególnych punktach pomiarowych stężenia te wyniosły: Żydowskie 9,7 µg/m 3 (48,5% normy) Komańcza 3,14 µg/m 3 (15,7% normy) Czarna 3,13 µg/m 3 (15,6 % normy) W punktach pomiarowych nadzorowanych przez WIOŚ-Kraków stężenia średnioroczne dwutlenku siarki mieściły się w przedziale: 5,5-8,4 µg/m 3. Na podstawie dostępnych wyników badań w ocenie rocznej za rok 25 wszystkie strefy województwa podkarpackiego zaliczone zostały do klasy A. Wykres Miesięczne stężenia dwutlenku siarki na stacjach pomiarowych w 25 roku - cel ochrona roślin 3 25 g/m I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Czarna Komańcza Żydowskie

31 Mapa Klasyfikacja stref w 25 roku-so 2 -cel ochrona roślin Dwutlenek azotu Poziom zanieczyszczenia powietrza pod kątem zawartości tlenków azotu, ze względu na ochronę roślin, ocenia się w odniesieniu do poziomu dopuszczalnego ustalonego dla rocznego czasu uśredniania stężeń. Dopuszczalne stężenie średnioroczne ze względu na ochronę roślin ustalone zostało dla tlenków azotu na poziomie 3 µg/m 3. Wyniki pomiarów dwutlenku azotu uzyskane w punktach monitoringowych w 25 roku wykazały, że stężenia tego zanieczyszczenia na terenach pozamiejskich są niskie. W punktach pomiarowych wytypowanych do oceny jakości powietrza ze względu na ochronę roślin, stężenia średnioroczne NO 2 wyniosły odpowiednio: Żydowskie 2,32 µg/m 3 Komańcza 7,16 µg/m 3 Czarna 5,1 µg/m 3 W punktach pomiarowych nadzorowanych przez WIOŚ-Kraków stężenia dwutlenku azotu w 25 roku mieściły się w przedziale 5-5,5 µg/m 3. W ocenie jakości powietrza na terenie województwa podkarpackiego za rok 25 ze względu na ochronę roślin wszystkie strefy zakwalifikowane zostały do klasy A. Wykres Miesięczne stężenia dwutlenku azotu na stacjach pomiarowych w 25 roku - cel ochrona roślin 12 1 µg/m I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Czarna Komańcza Żydowskie

32 Mapa Klasyfikacja stref w 25 roku-no 2 -cel ochrona roślin Ozon Na obszarze województwa nie ma punktu pomiarowego do badań stężeń ozonu ze względu na ochronę roślin. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 22 roku w sprawie oceny poziomów substancji w powietrzu, obowiązek prowadzenia pomiarów ozonu w stałym punkcie pomiarowym powstaje przy aglomeracji lub innej strefie o liczbie ludności powyżej 25 tys. Natomiast jedno stanowisko wiejskie powinno obejmować obszar 25 km 2, obliczane jako średnia gęstość stacji pomiarowych we wszystkich strefach w kraju. Opierając się na danych o stężeniach ze stacji pomiarowych zlokalizowanych na obszarze kraju oraz wysokości stężeń dwutlenku azotu (prekursora ozonu) na stanowiskach pomiarowych przeznaczonych do prowadzenia pomiarów zanieczyszczeń powietrza ze względu na ochronę roślin zlokalizowanych w Czarnej, Komańczy i Żydowskim wszystkie strefy województwa podkarpackiego zakwalifikowano do klasy A Mapa Klasyfikacja stref w 25 roku-ozon-cel ochrona roślin

33 4.4.Strefy wymagające podjęcia określonych działań ze względu na przekroczenie wartości kryterialnych Wykonywanie corocznych ocen jakości powietrza ma na celu uzyskanie informacji o wysokości stężeń poszczególnych zanieczyszczeń w strefach. Analiza rocznych serii wyników pozwala na wskazanie obszarów przekroczeń wartości kryterialnych oraz wskazanie prawdopodobnych przyczyn występowania ponadnormatywnych stężeń oraz potrzeb wzmocnienia istniejącego w tych rejonach systemu monitoringu. Analiza wyników pomiarów zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego na terenie województwa podkarpackiego za rok 25 wykazała, że największy problem stanowią wysokie stężenia PM1. W ocenie rocznej 25 do klasy C zaliczono dwie strefy: miasto Przemyśl i miasto Rzeszów. Przekroczenia średniodobowe PM1 na granicy ilości dozwolonej stwierdzono również w strefie Jasło. W ocenie za rok 25 strefa jasielska zaliczona została, pod względem zanieczyszczenia powietrza pyłem PM1, do klasy A z założeniem potrzeby wzmocnienia systemu monitoringu w 26r w zakresie PM1 w mieście Jasło. Wyniki pomiarów z 26 roku, w przypadku potwierdzenia skali zanieczyszczenia powietrza tym wskaźnikiem, będą podstawą do zakwalifikowania strefy jasielskiej do klasy C. Wysokie stężenie dwutlenku azotu w Nisku zdecydowało również o zakwalifikowaniu strefy niżańskiej do klasy B. Miasto Przemyśl Strefa miasto Przemyśl zakwalifikowana została do klasy C na podstawie wyników pomiarów za 24 rok. Stężenie średnioroczne pyłu PM1 w 24 roku wyniosło w Przemyślu 52,5 µg/m 3. Zarejestrowano 51 przekroczeń średniodobowych pyłu PM1. Dla strefy tej opracowany został naprawczy Program Ochrony Powietrza. W 25 roku stężenie średnioroczne pyłu PM1 na obszarze miasta Przemyśl wyniosło 42,2 µg/m 3. Zanotowano 41 przypadków przekroczeń stężeń średniodobowych. W porównaniu z latami poprzednimi stężenie średnioroczne oraz ilość dni z przekroczeniami uległy obniżeniu, co przedstawione zostało na wykresach. Wykres Stężenia średnioroczne PM1 w Przemyślu Liczba przekroczeń PM1 w Przemyślu µg/m ,6 52,5 42,2 ilość przekroczeń Wszystkie przypadki przekroczeń zanotowane w 25 roku wystąpiły w sezonie grzewczym: styczeń-kwiecień-2 incydentów, październik-grudzień- 21 przypadków stężeń średniodobowych powyżej 5 µg/m 3. Najwięcej dni z przekroczeniami dopuszczalnej normy średniodobowej stwierdzono przy wiatrach wiejących z północnego-wschodu. W tych dniach notowane stężenia osiągnęły również najwyższe wartości powyżej 1 µg/m 3. Dodatkowo w dni, w których stwierdzono ponadnormatywne stężenia PM1, małe prędkości wiatrów powodowały słabą przewietrzalność terenu. Na wykresie pokazano wpływ temperatury na wysokość zanotowanych incydentalnych ponadnormatywnych stężeń.