Spis treści 1. Wstęp Podstawy prawne wykonania oceny jakości powietrza Wartości kryterialne obowiązujące w ocenie jakości

Transkrypt

1

2

3 Spis treści 1. Wstęp Podstawy prawne wykonania oceny jakości powietrza Wartości kryterialne obowiązujące w ocenie jakości powietrza Kryteria dla SO 2, NO 2, O, benzenu, pyłu PM1, pyłu PM2.5, Pb ochrona zdrowia Kryteria dla s, d, Ni, B(a)P w pyle PM1 ochrona zdrowia Kryteria dla ozonu ochrona zdrowia i ochrona roślin Kryteria dla SO 2, NO x - ochrona roślin Zasady oceny jakości powietrza i klasyfikacji stref System oceny jakości powietrza w województwie podkarpackim w 16 r Wyniki monitoringu powietrza w województwie podkarpackim Dwutlenek siarki Dwutlenek azotu, tlenki azotu Tlenek węgla Benzen Pył zawieszony PM Pył zawieszony PM Zanieczyszczenia w pyle PM Metale w pyle PM Benzo(a)piren Zanieczyszczenia wtórne-ozon Wyniki oceny jakości powietrza i klasyfikacji stref za rok Kryterium ochrony zdrowia Kryterium ochrony roślin Wnioski końcowe Udokumentowanie wyników oceny Spis literatury

4 1. Wstęp Zgodnie z ustawą z 27 kwietnia 1 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 17 r. poz. 519) wojewódzki inspektor ochrony środowiska zobowiązany jest do opracowania w terminie do 3 kwietnia 17 r. oceny jakości powietrza w województwie za rok 16. elem wykonanej przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie oceny jakości powietrza w województwie podkarpackim za rok 16 jest przekazanie Zarządowi Województwa Podkarpackiego informacji na temat czystości powietrza w regionie na potrzeby zarządzania jakością powietrza, w tym wdrażania opracowanych Programów ochrony powietrza. Na podstawie klasyfikacji stref w poszczególnych województwach w Głównym Inspektoracie Ochrony Środowiska opracowywana jest ocena zbiorcza jakości powietrza, przekazywana corocznie do Komisji Europejskiej. W opracowaniu uwzględniono wszystkie zanieczyszczenia, dla których w świetle przepisów prawa krajowego, zgodnych z dyrektywami UE, istnieje obowiązek prowadzenia oceny: dwutlenek siarki (SO 2 ), dwutlenek azotu (NO 2 ), tlenki azotu (NO x ), tlenek węgla (O), benzen ( 6 H 6 ), ozon (O 3 ), pył PM1, pył PM2,5 oraz ołów (Pb), arsen (s), kadm (d),nikiel (Ni) i benzo(a)piren (B(a)P) oznaczane w pyle PM1. Ocena jakości powietrza w województwie podkarpackim za rok 16 opracowana została w oparciu o wyniki pomiarów poziomów stężeń zanieczyszczeń w powietrzu wykonanych w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 16 r. Pomiary przeprowadzone zostały na stacjach monitoringu powietrza, zlokalizowanych w województwie podkarpackim, działających w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ). Dodatkowo w ocenie jakości powietrza w województwie podkarpackim wykorzystano wyniki modelowania zanieczyszczenia powietrza wykonanego na poziomie krajowym na zlecenie GIOŚ przez firmę TMOTERM S.. Modelowanie objęło dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, ozon, pył zawieszony PM1, pył zawieszony PM2.5 i benzo(a)piren. Wyniki pomiarów oraz wyniki modelowania stanowiące podstawę oceny spełniają wymagania dotyczące jakości danych, określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 13 września 12 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 12 r. poz. 132). 2

5 2. Podstawy prawne wykonania oceny jakości powietrza Ocena jakości powietrza w województwie podkarpackim za rok 16 opracowana została w oparciu o przepisy Unii Europejskiej, przeniesione do prawa krajowego. Podstawowymi dokumentami prawa UE w tym zakresie są: 1. dyrektywa 8/5/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 8 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (Dz. Urz. UE L 152 z ), 2. dyrektywa 4/17/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 4 r. w sprawie arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu (Dz. Urz. UE L 23/3 z ), 3. dyrektywa Komisji (UE) 15/148 z dnia 28 sierpnia 15 r. zmieniająca niektóre załączniki do dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 4/17/WE i 8/5/WE ustanawiających przepisy dotyczące metod referencyjnych, zatwierdzania danych i lokalizacji punktów pomiarowych do oceny jakości powietrza(dz. Urz. UE L 226/4 z ), 4. decyzja wykonawcza Komisji Europejskiej 11/85/UE z dnia 12 grudnia 11 r. ustanawiająca zasady stosowania dyrektyw 4/17/WE i 8/5/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do systemu wzajemnej wymiany informacji oraz sprawozdań dotyczących jakości otaczającego powietrza (Dz. Urz. UE L 335/76 z ),. Podstawowymi krajowymi aktami prawnymi, określającymi obowiązki, zasady i kryteria w zakresie prowadzenia oceny jakości powietrza w Polsce są: 1. ustawa z dnia 27 kwietnia 1 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 17 r. poz. 519), 2. rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 12 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 12 r. poz. 131), 3. rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 12 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz. U. z 12 r. poz. 132), 4. rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 12 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. z 12 r. poz. 914). elem wykonanej oceny jakości powietrza jest uzyskanie informacji o stężeniach zanieczyszczeń na obszarze poszczególnych stref, w zakresie umożliwiającym: 1. dokonanie klasyfikacji stref za rok 16 w oparciu o dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu lub poziomy docelowe określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu. Dokonana klasyfikacja będzie podstawą dla Zarządu Województwa Podkarpackiego do podjęcia decyzji o potrzebie prowadzenia działań na rzecz poprawy jakości powietrza w ch, w których przekroczone zostały poziomy dopuszczalne bądź docelowe, 2. uzyskanie informacji o przestrzennych rozkładach stężeń zanieczyszczeń w 16 r. na obszarze stref, w zakresie umożliwiającym wskazanie obszarów przekroczeń wartości kryterialnych. Informacje te są niezbędne do określenia obszarów wymagających podjęcia działań na rzecz poprawy jakości powietrza, 3

6 3. wskazanie prawdopodobnych przyczyn występowania ponadnormatywnych stężeń zanieczyszczeń w 16 r. w określonych rejonach (w zakresie możliwym do uzyskania na podstawie posiadanych informacji). Oceny jakości powietrza dokonuje się z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów: 1. ustanowionych ze względu na ochronę zdrowia, 2. ustanowionych ze względu na ochronę roślin. Ocena obejmuje wszystkie substancje, dla których w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu określono wartości dopuszczalne lub wartości docelowe stężeń w powietrzu. Lista zanieczyszczeń, jakie należy uwzględnić w ocenie rocznej, dokonywanej pod kątem spełnienia kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia, obejmuje: 1. dwutlenek azotu (NO 2 ), 2. dwutlenek siarki (SO 2 ), 3. tlenek węgla (O), 4. benzen ( 6 H 6 ), 5. ozon (O 3 ) 6. pył zawieszony o średnicy ziaren poniżej 1 m (PM1), 7. pył zawieszony o średnicy ziaren poniżej 2.5 m (PM2.5), 8. ołów (Pb), 9. kadm (d), 1. nikiel (Ni), 11. arsen (s), 12. benzo(a)piren (B(a)P). Do zanieczyszczeń, które należy uwzględnić w ocenie rocznej dokonywanej pod kątem spełnienia kryteriów określonych w celu ochrony roślin, zalicza się: 1. dwutlenek siarki (SO 2 ), 2. tlenki azotu (NO x ), 3. ozon (O 3 ). Ocena i wynikające z niej działania odnoszone są do obszarów nazywanych mi, obejmujących teren całego kraju. Zgodnie z art. 87 ustawy Prawo ochrony środowiska, obecnie dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnianych w ocenach jakości powietrza, strefę stanowią: 1. aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 25 tysięcy, 2. miasto (nie będące aglomeracją) o liczbie mieszkańców powyżej 1 tysięcy, 3. pozostały obszar województwa, nie wchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 1 tys. mieszkańców. Nazwy i kody stref określa rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza. Liczba stref w Polsce wynosi 46. Oceny jakości powietrza pod kątem ochrony zdrowia ludzi prowadzone są w każdej z 46 stref. W ocenach pod kątem ochrony roślin uwzględnia się 16 stref. Ocenie w kryterium ochrony roślin nie podlegają strefy-aglomeracje o liczbie mieszkańców powyżej 25 tys. i strefy-miasta o liczbie mieszkańców powyżej 1 tys. 4

7 W województwie podkarpackim ocenie pod kątem ochrony zdrowia podlegają 2 strefy: miasto Rzeszów i. Pod kątem ochrony roślin ocena wykonana jest dla strefy j. 3. Wartości kryterialne obowiązujące w ocenie jakości powietrza Zgodnie z art. 89 ustawy Prawo ochrony środowiska, kryteriami oceny i klasyfikacji stref w rocznej ocenie jakości powietrza za rok 16 są: 1. poziom substancji w powietrzu (z uwzględnieniem dozwolonej liczby przypadków przekroczeń poziomu dopuszczalnego, określonej dla niektórych zanieczyszczeń), 2. poziom docelowy substancji w powietrzu (z uwzględnieniem dozwolonej liczby przypadków przekroczeń, określonej w odniesieniu do ozonu), 3. poziom celu długoterminowego (dla ozonu). Poddawane ocenie dotrzymania w roku 16 poziomy kryterialne zostały zdefiniowane w Dyrektywie 8/5/WE: 1. poziom - oznacza poziom substancji w powietrzu ustalony na podstawie wiedzy naukowej, w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludzkie lub środowisko jako całość, który powinien być osiągnięty w określonym terminie i po tym terminie nie powinien być przekraczany. 2. poziom docelowy - oznacza poziom substancji w powietrzu ustalony w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludzkie lub środowisko jako całość, który ma być osiągnięty tam, gdzie to możliwe w określonym czasie. 3. poziom celu długoterminowego - oznacza poziom substancji w powietrzu, który należy osiągnąć w dłuższej perspektywie z wyjątkiem przypadków, gdy nie jest to możliwe w drodze zastosowania proporcjonalnych środków w celu zapewnienia skutecznej ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu, na obszarze całego kraju (w tym na obszarach ochrony uzdrowiskowej) obowiązują jednolite wartości normatywne stężeń zanieczyszczeń ustanowione w celu ochrony zdrowia Kryteria dla SO 2, NO 2, O, benzenu, pyłu PM1, pyłu PM2.5, Pb ochrona zdrowia Kryteriami w rocznej ocenie jakości powietrza dla SO 2, NO 2, O, 6 H 6, pyłu PM1 i zawartości ołowiu w pyle PM1, dokonywanej pod kątem ochrony zdrowia, są poziomy dopuszczalne wymienionych substancji. Tabela Kryteria obowiązujące w rocznych ocenach jakości powietrza dla SO 2 ochrona zdrowia [3] Okres unia stężeń Dopuszczalny poziom SO 2 w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczana częstość przekroczenia dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym jedna godzina razy 24 godziny razy 5

8 Tabela Kryteria obowiązujące w rocznych ocenach jakości powietrza dla NO 2 ochrona zdrowia [3] Okres unia stężeń Dopuszczalny poziom NO 2 w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczana częstość przekroczenia dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym jedna godzina 18 razy rok kalendarzowy 4 nie dotyczy Tabela Kryteria obowiązujące w rocznych ocenach jakości powietrza dla O ochrona zdrowia [3] Dopuszczalny poziom Okres unia Dopuszczana częstość przekroczenia O w powietrzu stężeń [μg/m 3 dopuszczalnego poziomu w roku ] kalendarzowym 8 godzin 1 nie dotyczy Tabela Kryteria obowiązujące w rocznych ocenach jakości powietrza dla benzenu - ochrona zdrowia [3] Okres unia stężeń Dopuszczalny poziom benzenu w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczana częstość przekroczenia dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym rok kalendarzowy 5 nie dotyczy Tabela Kryteria obowiązujące w rocznych ocenach jakości powietrza dla pyłu PM1 - ochrona zdrowia [3] Okres unia stężeń Dopuszczalny poziom PM1 w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczana częstość przekroczenia dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym rok kalendarzowy 4 nie dotyczy 24 godziny 5 35 razy Tabela Kryteria obowiązujące w rocznych ocenach jakości powietrza dla ołowiu w pyle PM1 - ochrona zdrowia [3] Okres unia stężeń Dopuszczalny poziom Pb w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczana częstość przekroczenia dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym rok kalendarzowy,5 nie dotyczy Tabela Kryteria obowiązujące w rocznych ocenach jakości powietrza dla pyłu PM2.5 - ochrona zdrowia [3] Okres unia stężeń rok kalendarzowy PM2.5 w powietrzu [μg/m 3 ] 25 W ocenie rocznej dotyczącej pyłu PM2,5 uwzględnia się ponadto dodatkowe kryterium, zawarte w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu - określony dla fazy II, równy µg/m 3, z terminem osiągnięcia do 1 stycznia r. Jest to orientacyjna wartość dopuszczalna, która zostanie zweryfikowana przez Komisję Europejską w świetle dalszych informacji, w tym na temat skutków dla zdrowia i środowiska oraz wykonalności technicznej. 6

9 3.2. Kryteria dla s, d, Ni, B(a)P w pyle PM1 ochrona zdrowia Kryteriami stosowanymi w rocznej ocenie jakości powietrza dla s, d, Ni i B(a)P w pyle PM1, dokonywanej pod kątem ochrony zdrowia, są poziomy docelowe. Dyrektywa 4/17/WE w sprawie arsenu, kadmu, rtęci, niklu i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w otaczającym powietrzu, zobowiązuje Państwa złonkowskie do podjęcia wszelkich niezbędnych środków, które nie pociągają za sobą niewspółmiernych kosztów, w celu zapewnienia, aby począwszy od 31 grudnia 12 r., stężenia arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu w otaczającym powietrzu, nie przekraczały wartości docelowych. Tabela Kryteria obowiązujące w rocznych ocenach jakości powietrza dla s, d, Ni, B(a)P, zawartych w pyle PM1 [3] Zanieczyszczenie Okres unia stężeń 7 Docelowy poziom substancji w powietrzu [ng/m 3 ] rsen rok kalendarzowy 6 Benzo(a)piren rok kalendarzowy 1 Kadm rok kalendarzowy 5 Nikiel rok kalendarzowy 3.3. Kryteria dla ozonu ochrona zdrowia i ochrona roślin Ocena jakości powietrza w odniesieniu do ozonu, pod kątem ochrony zdrowia opiera się na dwóch wartościach kryterialnych, którymi są: poziom docelowy oraz poziom celu długoterminowego. Terminem osiągnięcia wartości docelowej określonej dla ozonu w celu ochrony zdrowia ludzi był 1 stycznia 1 r. Dla ozonu określony został również poziom celu długoterminowego z terminem osiągnięcia do r. Tabela Kryteria obowiązujące w rocznych ocenach jakości powietrza dla ozonu - ochrona zdrowia [3] Kryterium Okres unia stężeń docelowy i celu długoterminowego dla O 3 w powietrzu [μg/m 3 ] Dopuszczana liczba dni z przekroczeniami poziomu docelowego w roku kalendarzowym docelowy 8-godzin 1) 1 1) 25 dni 2) celu długoterminowego 8-godzin 1 3) nie dotyczy (określana jest wartość max) 1) Maksymalna ośmiogodzinna w ciągu doby, spośród średnich kroczących obliczanych co godzinę z ośmiu stężeń średnich jednogodzinnych. Każdą tak obliczoną średnią 8-godzinną przypisuje się dobie, w której się ona kończy; pierwszym okresem obliczeniowym dla każdej doby jest okres od godziny 17. dnia poprzedniego do godziny 1. danego dnia; ostatnim okresem obliczeniowym dla każdej doby jest okres od godziny 16. do 24. tego dnia czasu środkowoeuropejskiego ET. 2) Liczba dni z przekroczeniem poziomu docelowego w roku kalendarzowym uśredniona w ciągu kolejnych trzech lat. W przypadku braku danych pomiarowych z trzech lat, dotrzymanie dopuszczalnej częstości przekroczeń sprawdza się na podstawie danych pomiarowych co najmniej z jednego roku. 3) Maksymalna ośmiogodzinna, w ciągu roku kalendarzowego, spośród średnich kroczących obliczanych co godzinę z ośmiu stężeń średnich jednogodzinnych. W przypadku ocen w zakresie ozonu, prowadzonych w odniesieniu do ochrony roślin, ocena jakości powietrza dla ozonu opiera się również na dwóch wartościach kryterialnych: poziomie docelowym oraz poziomie celu długoterminowego. Terminem osiągnięcia wartości docelowej określonej dla ozonu w celu ochrony roślin był 1 stycznia 1 r. celu długoterminowego dla ozonu powinien zostać osiągnięty do r.

10 Tabela Kryteria obowiązujące w rocznych ocenach jakości powietrza dla ozonu (OT4) - ochrona roślin [3] Kryterium 1) Okres unia stężeń Dopuszczalna wartość parametru OT41) dla O 3 w powietrzu docelowy okres wegetacyjny (1 V 31 VII) 18 2) (μg/m 3 ) h celu długoterminowego okres wegetacyjny (1 V 31 VII) 6 (μg/m 3 ) h 1) Normowany parametr OT4 [(µg/m 3 ) h] oblicza się na podstawie stężeń 1-godz., jako sumę różnic pomiędzy stężeniem średnim jednogodzinnym wyrażonym w µg/m 3 a wartością 8 µg/m 3, dla każdej godziny w ciągu doby pomiędzy godziną 8. a. czasu środkowoeuropejskiego (ET), dla której stężenie jest większe niż 8 µg/m 3, w okresie od 1 maja do 31 lipca. Obliczaną wartość OT 4 należy pomnożyć przez iloraz liczby możliwych terminów pomiarowych do liczby wykonanych w tym okresie pomiarów; OT4 nie oblicza się jeśli seria pomiarowa nie spełnia wymaganych warunków kompletności (zob. tab. 8.6). 2) Wartość tę uznaje się za dotrzymaną, jeżeli nie przekracza jej z wyżej określonych sum obliczona dla okresów wegetacyjnych z pięciu kolejnych lat. W przypadku braku danych pomiarowych stężeń ozonu z pięciu lat, dotrzymanie tej wartości sprawdza się na podstawie danych pomiarowych z co najmniej trzech lat Kryteria dla SO 2, NO x - ochrona roślin Kryterium oceny jakości powietrza pod kątem ochrony roślin, dotyczącej SO 2 i NO x, stanowią poziomy dopuszczalne dla stężeń długookresowych tych zanieczyszczeń, określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu. Tabela Kryteria obowiązujące w rocznych ocenach jakości powietrza dla SO 2 i NO x - ochrona roślin [3] Substancja Dwutlenek siarki Okres unia stężeń substancji w powietrzu [μg/m 3 ] rok kalendarzowy pora zimowa (okres od 1 X do 31 III) Tlenki azotu rok kalendarzowy 3 4. Zasady oceny jakości powietrza i klasyfikacji stref Ocena poziomów substancji w powietrzu dokonana jest odrębnie dla każdej substancji w danej strefie, w oparciu o obowiązujące wartości kryterialne (poziomy dopuszczalne lub poziomy docelowe substancji w powietrzu). Klasyfikacja stref dokonana została oddzielnie dla dwóch grup kryteriów: 1. określonych w celu ochrony zdrowia (dla terenu kraju), 2. określonych w celu ochrony roślin (dla obszaru całego kraju z wyłączeniem stref - aglomeracji oraz stref- miast powyżej 1 tys. mieszkańców). Klasyfikacji stref dokonuje się dla każdego zanieczyszczenia oddzielnie, na podstawie jego stężeń występujących w rejonach, gdzie stężenia te są najwyższe na obszarze strefy. Wynikiem rocznej oceny jakości powietrza w strefie jest określenie klasy strefy dla zanieczyszczenia. Każdej strefie przypisuje się jedną klasę dla każdego zanieczyszczenia, oddzielnie ze względu na ochronę zdrowia ludzi i ze względu na ochronę roślin. Zaliczenie strefy o dużym obszarze do klasy oznacza, że jakość powietrza na terenie strefy nie spełniła określonych kryteriów także wówczas, gdy jakość ta jest generalnie dobra na obszarze całej strefy, z wyjątkiem wydzielonych terenów o ograniczonym zasięgu. Nie oznacza to konieczności prowadzenia intensywnych działań na rzecz poprawy jakości powietrza na obszarze całej strefy. Oznacza natomiast potrzebę podjęcia odpowiednich działań w odniesieniu do 8

11 wybranych obszarów w strefie (zwykle o ograniczonym zasięgu) w tym opracowanie Programu ochrony powietrza dla danego zanieczyszczenia i obszaru. Zaliczenie strefy do danej klasy wiąże się z określonymi wymaganiami w zakresie działań na rzecz poprawy jakości powietrza (w przypadku, gdy nie są spełnione odpowiednie kryteria) lub na rzecz utrzymania tej jakości (jeżeli spełnia ona przyjęte standardy). Powiązanie poziomów stężeń zanieczyszczenia, uzyskanych w wyniku rocznej oceny jakości powietrza, z klasami stref i wymaganymi działaniami przedstawiono w tabelach Tabela 4.1. Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczenia, uzyskanych w rocznej ocenie jakości powietrza, dla przypadków gdy dla zanieczyszczenia jest określony poziom [1,4] Klasa strefy stężeń zanieczyszczenia nie przekraczający poziomu dopuszczalnego powyżej poziomu dopuszczalnego Wymagane działania - utrzymanie stężeń zanieczyszczenia poniżej poziomu dopuszczalnego oraz próba utrzymania najlepszej jakości powietrza zgodnej ze zrównoważonym rozwojem. - określenie obszarów przekroczeń poziomów ch; - opracowanie programu ochrony powietrza POP w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów ch substancji w powietrzu (jeśli POP nie był uprzednio opracowany); - kontrolowanie stężeń zanieczyszczenia na obszarach przekroczeń i prowadzenie działań mających na celu obniżenie stężeń przynajmniej do poziomów ch. Tabela 4.2. Klasy stref i oczekiwane działania w zależności od poziomów stężeń zanieczyszczenia, uzyskanych w rocznej ocenie jakości powietrza, dla przypadków gdy dla zanieczyszczenia jest określony poziom docelowy [1,4] Klasa strefy stężeń zanieczyszczenia Oczekiwane działania nie przekraczający poziomu docelowego brak - dążenie do osiągnięcia poziomu docelowego substancji w określonym czasie za pomocą ekonomicznie uzasadnionych powyżej poziomu docelowego działań technicznych i technologicznych; - opracowanie programu ochrony powietrza, w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów docelowych w powietrzu, jeśli POP nie był opracowany pod kątem określonej substancji. Tabela 4.3. Klasy stref i wymagane działania w zależności od poziomów stężeń ozonu z uwzględnieniem poziomu celu długoterminowego [1,4] Klasa strefy stężeń ozonu Oczekiwane działania D1 nie przekraczający poziomu celu brak długoterminowego D2 powyżej poziomu celu dążenie do osiągnięcia poziomu celu długoterminowego długoterminowego do roku 9

12 5. System oceny jakości powietrza w województwie podkarpackim W zakresie wszystkich uwzględnionych zanieczyszczeń ocena za rok 16 przeprowadzona została dla dwóch stref: miasta Rzeszów i strefy j (ryc. 5.1). Ryc Podział stref w województwie podkarpackim [5] Przy sporządzaniu oceny jakości powietrza na terenie województwa go wykorzystano wyniki pomiarów ze stacji monitoringu powietrza działających w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, nadzorowanych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie. Przy opracowywaniu oceny stopnia zanieczyszczenia powietrza analizie poddano wyniki pomiarów poziomów stężeń zanieczyszczeń z 12 stacji pomiarowych włączonych do wojewódzkiej sieci monitoringu powietrza (ryc. 5.2). Podstawę oceny stanowiły serie pomiarowe ze stacji monitoringu powietrza spełniające wymagania dotyczące jakości danych. Wymagania te dotyczą liczby ważnych danych pomiarowych, pokrycia pomiarami roku objętego oceną oraz niepewności pomiaru. 1

13 Wymagania w zakresie jakości danych dla pomiarów stanowiących podstawę oceny, określone zostały w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu oraz w dyrektywach: 8/5/WE i 4/17/WE. Informacje o stacjach monitoringu powietrza działających w ramach PMŚ oraz wyniki pomiarów stężeń zanieczyszczeń powietrza uzyskane z tych stacji gromadzone są w krajowej bazie danych JPOT2.. Baza ta pozwala na systematyczne archiwizowanie informacji dotyczących monitoringu powietrza atmosferycznego oraz obserwację kierunków i trendów zmian zachodzących w jakości powietrza na przestrzeni lat. Jednostkowe wyniki stężeń zanieczyszczeń ze stacji automatycznych i manualnych, zlokalizowanych na obszarze województwa go udostępniane są na stronie internetowej WIOŚ w Rzeszowie: Ryc Lokalizacja stacji pomiarowych w województwie w roku 16 [8] W ocenie jakości powietrza w województwie podkarpackim za rok 16 wykorzystane zostały wyniki modelowania zanieczyszczenia powietrza wykonanego na poziomie krajowym na zlecenie GIOŚ przez firmę TMOTERM S.. Modelowanie objęło dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, ozon, pył zawieszony PM1, pył zawieszony PM2.5 i benzo(a)piren. Do obliczeń rozkładu stężeń zanieczyszczeń 11

14 użyto modelu almet/alpuff. Obliczenia rozkładów stężeń wykonano w oparciu o bazę emisji i dane meteorologiczne za 16 rok. Na obszarze strefy j modelowanie wykonane zostało w siatce 1 km x 1 km, natomiast na terenie strefy miasto Rzeszów w siatce,5 km x,5 km. W wykorzystanej do modelowania bazie emisyjnej zebrano dane o jednostkach, obszarach, źródłach emisji, aktywności źródeł emisji, emitorach i parametrach wprowadzania substancji do powietrza oraz wielkości emisji poszczególnych substancji. Baza emisyjna podzielona została na obszary zestawiające emisję ze źródeł: - powierzchniowych (źródła komunalno-bytowe), - liniowych (źródła związane z transportem, drogi krajowe, wojewódzkie i lokalne, również emisja poza spalinowa i wtórna: ścieranie opon, okładzin hamulcowych, nawierzchni jezdni, unos z jezdni), - punktowych (energetyka zawodowa, procesy technologiczne i inne jednostki organizacyjne), - rolnictwa (w tym pola uprawne i hodowla, maszyny rolnicze), - naturalnych (lasy, emisja biogenna), - inne źródła, np. niezorganizowane obejmujące wyłącznie kopalnie i hałdy. 12

15 6. Wyniki monitoringu powietrza w województwie podkarpackim 6.1. Dwutlenek siarki W 16 r. na obszarze województwa go badania zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki w kryterium ochrony zdrowia prowadzone były w 6 punktach pomiarowych, metodą automatyczną z jednogodzinnym czasem unia stężeń (ryc ). We wszystkich punktach pomiarowych uzyskano wymagane do oceny rocznej pokrycie roku pomiarami, wyniki ze stacji stanowiły podstawę do sporządzenia oceny za rok 16. Dodatkowo ocena zanieczyszczenia powietrza SO 2 w regionie poszerzona została o wyniki modelowania. Ryc Rozmieszczenie stanowisk pomiarowych SO 2 w województwie podkarpackim w 16 r. w kryterium ochrony zdrowia [8] W 16 r. nie odnotowano przekroczeń ustalonej dla dwutlenku siarki normy 1-godzinnej na stacjach automatycznych zlokalizowanych w województwie podkarpackim. W strefie miasto Rzeszów najwyższe stężenie jednogodzinne SO 2 odnotowane na stacji zlokalizowanej na osiedlu Nowe Miasto wyniosło 47 g/m 3 (13 % normy). Na poszczególnych stacjach pomiarowych w strefie j 13

16 stężenie SO2 { g/m 3 ] stężenie SO2 { g/m 3 ] stężenie SO2 { g/m 3 ] najwyższe stężenia jednogodzinne SO 2 wyniosły odpowiednio: Przemyśl - 54 g/m 3 (15 % normy) Jasło - 8 g/m 3 (23 % normy), Nisko g/m 3 (36 % normy), Mielec 8 g/m 3 (23 % normy), Krempna 44 g/m 3 (13 % normy). Maksymalne stężenie średniodobowe dwutlenku siarki obliczone ze stężeń jednogodzinnych, zmierzonych na stacji automatycznej w Rzeszowie wyniosło g/m 3 (16 % normy) (ryc ). W strefie j maksymalne stężenia średniodobowe dwutlenku siarki wyniosły: w Nisku 35 g/m 3 (28 % normy), w Jaśle 56 g/m 3 (45 % normy), w Przemyślu 31 g/m 3 25 % normy), w Mielcu 38 g/m 3 3 % normy), w Krempnej 14 g/m 3 11 % normy) (ryc ) 14 1 stężenie dobowe dopuszczalne stężenie dobowe Ryc Stężenia średniodobowe SO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Rzeszowie w 16 r. [8] 14 1 stężenie dobowe dopuszczalne stężenie dobowe Ryc Stężenia średniodobowe SO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Jaśle w 16 r. [8] 14 1 stężenie dobowe dopuszczalne stężenie dobowe Ryc Stężenia średniodobowe SO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Nisku w 16 r. [8] 14

17 stężenie SO2 { g/m 3 ] stężenie SO2 { g/m 3 ] stężenie SO2 { g/m 3 ] 14 1 stężenie dobowe dopuszczalne stężenie dobowe Ryc Stężenia średniodobowe SO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Przemyślu w 16 r. [8] 14 1 stężenie dobowe dopuszczalne stężenie dobowe Ryc Stężenia średniodobowe SO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Mielcu w 16 r. [8] 14 1 stężenie dobowe dopuszczalne stężenie dobowe Ryc Stężenia średniodobowe SO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Krempnej w 16 r. [8] W strefie miasto Rzeszów stężenie średnioroczne dwutlenki siarki wyniosło 5 g/m 3. W strefie j stężenia średnioroczne SO 2 kształtowały się na poziomie: w Jaśle 7 g/m 3, w Przemyślu 4 g/m 3, w Nisku 6 g/m 3, w Mielcu 9 g/m 3, w Krempnej 4 g/m 3 (ryc ) 15

18 Rzeszów-Nowe Miasto Nisko Szklarniowa Jasło Sikorskiego Przemyśl Grunwaldzka Mielec Solskiego Krempna stężenie SO 2 [ug/m 3 ] Ryc Stężenia średnioroczne SO 2 na stanowiskach pomiarowych w 16 r. [8] Wyniki modelowania zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki, przeprowadzone w województwie podkarpackim dla roku 16 nie wykazały przekroczenia obowiązujących norm dla tego zanieczyszczenia. W zakresie stężeń 1-godzinnych dwutlenku siarki, wyniki modelowania za rok 16 wykazały występowanie wartości 25 max. ze stężeń 1-godzinnych w przedziale g/m 3. Najwyższe stężenia 1-godz. SO 2 w granicach % normy wskazane zostały w Sanoku, Boguchwale, Kolbuszowej, zerminie (powiat mielecki) i Gorliczynej (powiat przeworski) (ryc ). W Rzeszowie wartości 25 max. ze stężeń 1-godzinnych SO 2 zawierały się w przedziale g/m 3 (5-23 % normy). Najwyższe stężenia 1-godzinne określone zostały z modelowania na obszarze obrębów ewidencyjnych miasta: Zalesie, Nowe Miasto, Zwięczyca (ryc ). W zakresie stężeń dobowych dwutlenku siarki wyniki modelowania wykazały występowanie wartości 4 max. ze stężeń 24-godzinnych w zakresie 6-47 g/m 3 (5-38% normy). Najwyższe stężenia dobowe w granicach % normy wskazane zostały w Dębicy, Jarosławiu i Kolbuszowej (ryc ). W Rzeszowie stężenia dobowe SO 2 zawierały się w przedziale g/m 3 (1-28 % normy). Najwyższe stężenia dobowe określone zostały z modelowania na obszarze obrębów ewidencyjnych miasta: Śródmieście, Zalesie, Nowe Miasto, Wilkowyja i Słocina (ryc ). 16

19 Ryc Rozkład wartości 25 maksimum ze stężeń 1-godzinnych SO 2 w województwie podkarpackim w 16 r. - wyniki modelowania [9] 17

20 Ryc Rozkład wartości 4 maksimum ze stężeń dobowych SO 2 w województwie podkarpackim w 16 r. wyniki modelowania [9] 18

21 Średnia wartość stężenia dwutlenku siarki na stacji pomiarowej w Krempnej wynosiła w 16 r. 4 µg/m 3, co stanowi % wartości stężenia dopuszczalnego, ustalonego w kryterium ochrony roślin na poziomie g/m 3. W porze zimowej tj. od 1 X do 31 III, wartość stężenia dwutlenku siarki w tym punkcie monitoringu powietrza wyniosła 4,4 g/m 3 co stanowi 22 % wartości dopuszczalnej w kryterium ochrony roślin ( g/m 3 ). Wyniki modelowania zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki w zakresie stężeń średniorocznych, przeprowadzonego w 16 r. dla województwa go również nie wykazały przekroczenia obowiązującego poziomu dopuszczalnego dla tego zanieczyszczenia w kryterium ochrony roślin. Dla stężenia średniorocznego SO 2 wyniki modelowania za rok 16 wykazały występowanie wartości w przedziale 1,1-1,5 g/m 3 stanowiących 6-53 % poziomu dopuszczalnego. Na obszarach pozamiejskich stężenia średnioroczne SO 2 nie przekroczyły 7 g/m 3 (35 % poziomu dopuszczalnego) (ryc ). Ryc Rozkład stężeń średniorocznych dwutlenku siarki w województwie podkarpackim w 16 r. - wyniki modelowania [9] 19

22 6.2. Dwutlenek azotu, tlenki azotu W 16 r. na obszarze województwa go badania zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem azotu w kryterium ochrony zdrowia prowadzone były w 6 punktach pomiarowych metodą automatyczną z jednogodzinnym czasem unia stężeń (ryc ). We wszystkich punktach pomiarowych uzyskano wymagane do oceny rocznej pokrycie roku pomiarami, wyniki ze stacji stanowiły podstawę do sporządzenia oceny za rok 16. Dodatkowo ocena zanieczyszczenia powietrza NO 2 w regionie poszerzona została o wyniki modelowania. Ryc Rozmieszczenie stanowisk pomiarowych NO 2 w województwie podkarpackim w 16 r. [8] W strefie miasto Rzeszów stężenie średnioroczne dwutlenku azotu na stacji pomiarowej w 16 r. wyniosło 19 g/m 3 i stanowiło 48 % normy. W strefie j średnioroczne stężenia dwutlenku azotu wyniosły: w Jaśle 13 g/m 3 (33 % normy), w Przemyślu 13 g/m 3 (33 % normy), w Nisku 13 g/m 3 (33 % normy), w Mielcu 16 g/m 3 (4 % normy), w Krempnej 5 g/m 3 (13 % normy) (ryc ).

23 stężenie NO 2 [ug/m 3 ] stężenie NO 2 [ug/m 3 ] Rzeszów-Nowe Miasto Jasło Sikorskiego Przemyśl Grunwaldzka Nisko Szklarniowa Mielec Solskiego Krempna stężenie NO 2 [ug/m 3 ] stężenie średnioroczne stężenie dopuszczalne Ryc Stężenia średnioroczne NO 2 na stanowiskach pomiarowych w 16 r. [8] Dopuszczalne stężenie określone dla 1-godzinnych stężeń NO 2, ustalone na poziomie g/m 3 nie zostało przekroczone. Maksymalne stężenie jednogodzinne stwierdzone w Rzeszowie na stacji na osiedlu Nowe Miasto wyniosło 111 g/m 3 (56 % normy) (ryc ). Dopuszczalna norma określona dla 1-godzinnych stężeń NO 2 nie została przekroczona na żadnej stacji monitoringu powietrza w strefie j. Maksymalne stężenia godzinowe, zanotowane na poszczególnych stacjach w 16 r. wyniosły: w Jaśle - 83 g/m 3 (42 % normy), w Przemyślu - 97 g/m 3 (49 % normy), w Nisku - 83 g/m 3 (42 % normy), w Mielcu - 98 g/m 3 (49 % normy), w Krempnej - 31 g/m 3 (16 % normy) (ryc ). 25 max. stężenie 1-godz. 1-godz. stęzenie dopuszczalne Ryc Maksymalne stężenia jednogodzinne NO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Rzeszowie w 16 r. [8] 25 max. stężenie 1-godz. 1-godz. stęzenie dopuszczalne Ryc Maksymalne stężenia jednogodzinne NO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Jaśle w 16 r. [8] 21

24 stężenie NO 2 [ug/m 3 ] stężenie NO 2 [ug/m 3 ] stężenie NO 2 [ug/m 3 ] stężenie NO 2 [ug/m 3 ] 25 max. stężenie 1-godz. 1-godz. stęzenie dopuszczalne Ryc Maksymalne stężenia jednogodzinne NO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Przemyślu w 16 r. [8] 25 max. stężenie 1-godz. 1-godz. stęzenie dopuszczalne Ryc Maksymalne stężenia jednogodzinne NO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Nisku w 16 r. [8] 25 max. stężenie 1-godz. 1-godz. stęzenie dopuszczalne Ryc Maksymalne stężenia jednogodzinne NO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Mielcu w 16 r. [8] 25 max. stężenie 1-godz. 1-godz. stęzenie dopuszczalne Ryc Maksymalne stężenia jednogodzinne NO 2 z poszczególnych dni pomiarowych zanotowane w Krempnej w 16 r. [8] 22

25 Jasło-Sikorskiego Mielec-Solskiego Nisko-Szklarniowa Przemyśl- Grunwaldzka Krempna stężenie NOx [ug/m 3 ] Wyniki modelowania zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem azotu, przeprowadzone w województwie podkarpackim dla roku 16 nie wykazały przekroczenia obowiązujących norm dla tego zanieczyszczenia. W zakresie stężeń 1-godzinnych dwutlenku azotu wyniki modelowania za rok 16 wykazały występowanie w województwie podkarpackim wartości 19 max. w przedziale g/m 3 (11-51 % normy). Najwyższe wartości 19 max. ze stężenia 1-godz. NO 2 wynoszące 1-12 g/m 3 wskazane zostały w Rzeszowie w centralnej części miasta z intensywnym ruchem drogowym ryc W zakresie stężeń średniorocznych dwutlenku azotu wyniki modelowania wykazały występowania w województwie podkarpackim wartości w przedziale 2-24 g/m 3 (5-6 % normy). Najwyższe stężenia średnioroczne NO 2 powyżej 5% normy zostały wskazane przez model w Rzeszowie i w Jarosławiu (ryc ). W Rzeszowie najwyższe średnioroczne stężenia NO 2 wskazane w modelowaniu wystąpiły głównie na obszarach ewidencyjnych miasta: Śródmieście, Nowe Miasto, Wilkowyja. Na stacjach tła miejskiego w strefie j stężenia średnioroczne tlenków azotu wyniosły w 16 roku od 17 g/m 3 do 24 g/m 3 i stanowiły 57-8 % normy ustalonej w kryterium ochrony roślin. Na stacji pozamiejskiej stężenie średnioroczne NO x było znacznie niższe, wyniosło ono 6 g/m 3 i stanowiło % normy (ryc ) stężenie średnioroczne stężenie dopuszczalne Ryc Stężenia średnioroczne NO x w strefie j w 16 r. [8] 23

26 Ryc Rozkład wartości 19 max. ze stężeń 1-godzinnych NO 2 w województwie podkarpackim w 16 r. - wyniki modelowania [9] 24

27 Ryc Rozkład stężeń średniorocznych NO 2 w województwie podkarpackim w 16 r. - wyniki modelowania [9] 25

28 max. stężenie 8-godz. O [g/m 3 ] max. stężenie 8-godz. O [g/m 3 ] 6.3. Tlenek węgla W 16 r. na terenie województwa go pomiary zanieczyszczenia powietrza tlenkiem węgla prowadzone były na dwóch stacjach pomiarowych w Rzeszowie na osiedlu Nowe Miasto i w Nisku przy ul. Szklarniowej. W punktach pomiarowych uzyskano wymagane do oceny rocznej pokrycie roku pomiarami, wyniki ze stacji stanowiły podstawę do sporządzenia oceny za rok 16. Stężenia jednogodzinne tlenku węgla w 16 r. na stacjach pomiarowych zawierały się w przedziałach: Rzeszów,1-4,4 g/m 3 ; Nisko,1-3,3 g/m 3. Obliczone maksymalne 8-godzinne kroczące stężenia tlenku węgla na stacjach pomiarowych w województwie podkarpackim nie przekraczały dopuszczalnej normy w żadnej dobie pomiarowej. Maksymalne wartości ze średnich 8-godzinnych kroczących, obliczonych na podstawie pomiarów 1-godzinnych zanotowanych na stanowiskach pomiarowych wyniosły: 1. w strefie miasto Rzeszów na stacji Nowe Miasto 2,26 g/m 3 (23 % normy), 2. w strefie j na stacji w Nisku przy ul. Szklarniowej 2,51 g/m 3 (25 % normy). Na ryc przedstawiono przebieg maksymalnych stężeń 8-godzinnych w poszczególnych dobach pomiarowych na stacjach automatycznych w 16 r. 12 max. stęzenie 8-godz. stężenie dopuszczalne Ryc Maksymalne stężenia ośmiogodzinne O w poszczególnych dobach pomiarowych w Nisku w 16 r. [8] 12 max. stężenie 8-godz. stężenie dopuszczalne Ryc Maksymalne stężenia ośmiogodzinne O w poszczególnych dobach pomiarowych w Rzeszowie w 16 r. [8] 26

29 6.4. Benzen Pomiary stopnia zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego benzenem prowadzone były w 16 r. w województwie podkarpackim w 3 punktach pomiarowych metodą automatyczną z godzinnym uniem stężeń. Dodatkowo w 6 punktach pomiarowych w strefie j badania zanieczyszczenia powietrza benzenem prowadzone były metodą pasywną (ryc ). Są to pomiary wskaźnikowe wspomagające metodę automatyczną. Wykonano dwanaście miesięcznych serii pomiarowych rozłożonych w ciągu roku. We wszystkich punktach pomiarowych uzyskano wymagane do oceny rocznej pokrycie roku pomiarami, wyniki ze stacji stanowiły podstawę do sporządzenia oceny za rok 16. Ryc Rozmieszczenie stanowisk pomiarowych benzenu w województwie podkarpackim w 16 r. [8] 27

30 stężenie 6 H 6 [ug/m 3 ] stężenie 6 H 6 [ug/m 3 ] Rzeszów-Nowe Miasto Przemyśl-Grunwaldzka Mielec-Solskiego Jasło-Sikorskiego Krosno-Kletówki Mielec-Pogodna Nisko-Szklarniowa Sanok-Sadowa Tarnobrzeg- M.Dabrowskiej stężenie benzenu [ug/m 3 ] Stężenia średnioroczne benzenu w wyznaczonych punktach pomiarowych nie wykazały przekroczenia dopuszczalnej normy rocznej. Najwyższe stężenie średnioroczne benzenu na poziomie 1,9 g/m 3 (38 % normy) zanotowano w Mielcu (ryc ). Najwyższe stężenie dobowe benzenu na stacji automatycznej w Mielcu wystąpiły w styczniu natomiast w Przemyślu i w Rzeszowie w listopadzie i wyniosły odpowiednio: Rzeszów 5,7 g/m 3, Przemyśl 8,4 g/m 3, Mielec 8,2 g/m 3 (rys ). Maksymalne stężenia 1-godzinne zanotowane z pomiarów automatycznych w 16 r wyniosły odpowiednio: Rzeszów 13,3 g/m 3, Przemyśl 21,6 g/m 3, Mielec 23,9 g/m Ryc Średnioroczne stężenia benzenu na stanowiskach pomiarowych w 16 r. [8] Ryc Dobowe stężenia benzenu w Rzeszowie w 16 r. [8] Ryc Dobowe stężenia benzenu w Przemyślu w 16 r. [8] 28

31 benzen [ g/m 3 ] benzen [ g/m 3 ] benzen [ g/m 3 ] benzen [ g/m 3 ] benzen [ g/m 3 ] benzen [ g/m 3 ] stężenie 6 H 6 [ug/m 3 ] Ryc Dobowe stężenia benzenu w Mielcu w 16 r. [8] W strefie j w 16 r. najwyższe wartości miesięcznego stężenia benzenu, mierzonego metodą pasywną wystąpiły w styczniu i zawierały się w przedziale 3,3-4 g/m 3 (ryc ). 6 Krosno-Kletówki 4 Nisko-Szklarniowa Tarnobrzeg-M.Dąbrowskiej 6 Sanok-Sadowa Jasło-Sikorskiego 4 Mielec-Pogodna Ryc Rozkład stężeń benzenu na stanowiskach z pomiarami pasywnymi w 16 r. [8] 29

32 6.5. Pył zawieszony PM1 W 16 r. badania zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym o średnicy ziaren poniżej 1 m prowadzone były w województwie podkarpackim na 11 stanowiskach pomiarowych (ryc ). Na 1 stacjach badania wykorzystane w ocenie wykonywane były z wykorzystaniem referencyjnej metodyki grawimetrycznej. W Mielcu przy ul. Solskiego pomiary pyłu PM1 wykonywane były metodą automatyczną. Na wszystkich stanowiskach pomiarowych uzyskano wymagane 9% pokrycia roku pomiarami. Ryc Rozmieszczenie stanowisk pomiarowych pyłu zawieszonego PM1 w województwie podkarpackim w 16 r. [8] W 16 r. na żadnej stacji pomiarowej w województwie podkarpackim nie wystąpiło przekroczenie dopuszczalnego stężenia średniorocznego pyłu zawieszonego PM1. Stężenia średnioroczne pyłu PM1 na stacjach pomiarowych zawierały się w przedziale g/m 3 (65-88 % normy średniorocznej). Stężenie średnioroczne PM1 na stacji pomiarowej w Rzeszowie wyniosło 28 g/m 3 i stanowiło 7 % dopuszczalnej normy. W strefie j najwyższe stężenie średnioroczne pyłu zawieszonego PM1 wystąpiło w Jarosławiu (ryc ). W 16 r. stężenia średnioroczne pyłu PM1 na stacjach pomiarowych były nieco niższe niż w latach ubiegłych. 3

33 Rzeszów-Rejtana Jasło-Sikorskiego Krosno-Kletówki Mielec-Solskiego Mielec-Pogodna Nisko-Szklarniowa Przemyśl-Grunwaldzka Dębica-Grottgera Jarosław-Pruchnicka Sanok-Sadowa Tarnobrzeg- Dąbrowskiego liczba przekroczeń dobowych pyłu PM1 Rzeszów-Rejtana Jasło-Sikorskiego Krosno-Kletówki Mielec-Solskiego Mielec-Pogodna Nisko-Szklarniowa Przemyśl-Grunwaldzka Dębica-Grottgera Jarosław-Pruchnicka Sanok-Sadowa Tarnobrzeg-Dąbrowskiego stężenie pyłu PM1 [ug/m 3 ] 5 4 stężenie średnioroczne dopuszczalne stężenie średnioroczne Ryc Stężenia średnioroczne pyłu PM1 w województwie podkarpackim w 16 r. [8] W 16 r. na stacjach pomiarowych odnotowano od 26 do 58 dni ze stężeniem dobowym wyższym od 5 g/m 3. W Rzeszowie pomiary nie wykazały przekroczenia normy dobowej pyłu PM1. Na stacji pomiarowej na Nowym Mieście w 16 r. zarejestrowano 31dni ze stężeniem dobowym wyższym od 5 g/m 3. W strefie j 16 r. pomiary wykazały przekroczenie normy dobowej pyłu PM1 w Mielcu, Dębicy, Tarnobrzegu i Jarosławiu. Na stanowiskach pomiarowych zlokalizowanych w tych miastach liczba dni ze stężeniem dobowym pyłu PM1 wyniosła odpowiednio: Mielec-Solskiego-37: Mielec-Pogodna-46; Dębica-Grottgera-52; Tarnobrzeg-M.Dąbrowskiej-38; Jarosław-Pruchnicka-58. Na pozostałych stacjach w strefie j liczba dni z przekroczeniem normy dobowej pyłu PM1 zawierała się w przedziale (ryc ) liczba stwierdzonych przekroczeń 46 dopuszczalna liczba przekroczeń Ryc Przekroczenia dobowe pyłu PM1 w województwie podkarpackim w 16 r. [8] Przekroczenia 24-godzinne pyłu PM1 zanotowano głównie w sezonie grzewczym. Najwięcej przekroczeń wystąpiło w styczniu. Maksymalne wartości stężeń dobowych pyłu PM1 zanotowane na stacjach pomiarowych wyniosły g/m 3 ( % normy) występowały one w styczniu lub w grudniu w zależności od lokalizacji stacji (ryc ). 31

34 liczba przekroczeń dobowy ch PM1 min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] liczba przekroczeń dobowy ch PM1 min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] liczba przekroczeń dobowy ch PM1 min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] liczba przekroczeń dobowy ch PM1 min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] liczba przekroczeń dobowy ch PM1 min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] liczba przekroczeń dobowy ch PM1 min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] liczba przekroczeń dobowy ch PM1 min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] liczba przekroczeń dobowy ch PM1 min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] Rzeszów-Nowe Miasto liczba przekroczeń przekroczenie minimalne przekroczenie maksymalne Jarosław-Pruchnicka liczba przekroczeń przekroczenie minimalne przekroczenie maksymalne I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Jasło-Sikorskiego liczba przekroczeń przekroczenie minimalne przekroczenie maksymalne Krosno-Kletówki liczba przekroczeń przekroczenie minimalne przekroczenie maksymalne I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Mielec-Pogodnai liczba przekroczeń przekroczenie minimalne przekroczenie maksymalne Mielec-Solskiego liczba przekroczeń przekroczenie minimalne przekroczenie maksymalne I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Nisko-Szklarniowa liczba przekroczeń przekroczenie minimalne przekroczenie maksymalne Przemy śl-grunwaldzka liczba przekroczeń przekroczenie minimalne przekroczenie maksymalne I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ryc Liczba przekroczeń dobowych PM1 w województwie podkarpackim w 16 r. w rozbiciu na miesiące [8] 32

35 liczba przekroczeń dobowy ch PM1 min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] liczba przekroczeń dobowy ch PM1 min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] liczba przekroczeń dobowy ch PM1 min. i max. przekroczenie dobowe PM1 [ g/m 3 ] Sanok-Sadowa Tarnobrzeg-M.Dąbrowskiej 1 liczba przekroczeń przekroczenie minimalne przekroczenie maksymalne 1 16 liczba przekroczeń przekroczenie minimalne przekroczenie maksymalne I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Dębica-Grottgeraj 14 liczba przekroczeń przekroczenie minimalne przekroczenie maksymalne I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ryc Liczba przekroczeń dobowych PM1 w województwie podkarpackim w 16 r. w rozbiciu na miesiące c.d. [8] nalizując wyniki stężenia pyłu PM1 w kontekście czasu, w którym wystąpiło narażenie na ponadnormatywne zanieczyszczenie powietrza pyłem PM1 w województwie podkarpackim stwierdzić można, że zjawisko takie utrzymywało się przez 7-16 % roku. W rozbiciu na miesiące najbardziej niekorzystne warunki na większości stacji wystąpiły w styczniu (29-48 % czasu) i w grudniu (3-61%) (ryc ). 1 Rzeszów -Nowe Miasto brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) 1 Jarosław-Pruchnicka brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ryc Zanieczyszczenie powietrza pyłem PM1 w województwie podkarpackim w 16 r. w kontekście wpływu na zdrowie człowieka [8] 33

36 1 Jasło-Sikorskiego brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) 1 Krosno-Kletówki brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 1 Mielec-Pogodna brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) 1 Mielec-Solskiego brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 1 Nisko-Szklarniowa brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) 1 Przemy śl-grunwaldzka brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 1 Sanok-Sadowa brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) 1 Tarnobrzeg-M.Dąbrowskiej brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII 3 1 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Dębica-Grottgera brak informacji (%) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Ryc Zanieczyszczenie powietrza pyłem PM1 w województwie podkarpackim w 16 r. w kontekście wpływu na zdrowie człowieka c.d. [8] 34

37 Wartości stężeń średniorocznych pyłu PM1 w województwie podkarpackim określone w modelowaniu zawierały się w przedziale 15,3-36,9 g/m 3 (38-92 % poziomu dopuszczalnego). Najwyższe stężenie średnioroczne pyłu PM1 zlokalizowano w Jarosławiu. W Rzeszowie stężenia średnioroczne pyłu PM1 osiągnęły wartość od 19,7 g/m 3 do 32,8 g/m 3 (49-82 % poziomu dopuszczalnego). Najwyższe stężenia średnioroczne pyłu PM1 w Rzeszowie wskazane w modelowaniu wystąpiły na obszarach ewidencyjnych miasta: Śródmieście, Nowe Miasto, Wilkowyja (ryc ). W zakresie stężeń dobowych określono wartość 36 max. wskazującego wystąpienie ponad 35 dni w ciągu roku ze stężeniem dobowym pyłu PM1 wyższym od 5 g/m 3. Na terenie województwa go wartość 36 max. ze stężeń dobowych pyłu PM1 zawierała się w przedziale 24,1-6,6 g/m 3. W Rzeszowie wartości 36 max. ze stężeń dobowych pyłu PM1 wskazanego w modelowaniu wyniosła od 31,6 g/m 3 do 55,9 g/m 3 (ryc ). Na obszarze podkarpackich uzdrowisk został dotrzymany zarówno średnioroczny poziom PM1 jak i dopuszczalna ilość przekroczeń dobowych. Stężenia średnioroczne PM1 wyniosły odpowiednio: Polańczyk 17,-19,7 g/m 3, Iwonicz- Zdrój 17,7-23,1 g/m 3, Horyniec-Zdrój 16,6-21,8 g/m 3, Rymanów-Zdrój 17,1-23,6 g/m 3. Wartość 36 max. ze stężeń dobowych pyłu PM1 wyniosła odpowiednio: Polańczyk -27,7-32,9 g/m 3, Iwonicz- Zdrój 28,2-39,6 g/m 3, Horyniec-Zdrój 26,9-37,7 g/m 3, Rymanów-Zdrój 27,3-4,1 g/m 3. 35

38 Ryc Rozkład średniorocznych stężeń pyłu PM1 w województwie podkarpackim w 16 r. - wyniki modelowania [9] 36

39 Ryc Wartość 36 max. ze stężeń dobowych pyłu PM1 w województwie podkarpackim w 16 r. - wyniki modelowania [9] 37

40 6.6. Pył zawieszony PM2.5 W 16 r. badania zanieczyszczenia powietrza pyłem zawieszonym o średnicy ziaren poniżej 2.5 m prowadzone były w województwie podkarpackim na 6 stanowiskach pomiarowych (ryc ). We wszystkich punktach pomiarowych uzyskano wymaganą do oceny rocznej kompletność serii. Dodatkowo ocena zanieczyszczenia powietrza PM2.5 w regionie poszerzona została o wyniki modelowania. Ryc Rozmieszczenie stanowisk pomiarowych pyłu zawieszonego PM2.5 w województwie podkarpackim w 16 r. [8] Wyniki pomiarów pyłu PM2.5 w województwie podkarpackim w 16 r. nie wykazały przekroczenia dopuszczalnego stężenia średniorocznego. W Rzeszowie średnioroczne stężenie pyłu PM2.5 wyniosło 22 g/m 3 i stanowiło 88 % normy rocznej. W strefie j średnioroczne stężenia pyłu PM2.5 zawierały się w przedziale -25 g/m 3 (8-1 % normy). Najwyższe stężenia pyłu PM2.5, na granicy dopuszczalnej normy wystąpiły w Mielcu i w Przemyślu (ryc ). W porównaniu z rokiem 15 w 16 r. stężenia średnioroczne pyłu PM2.5 w województwie podkarpackim utrzymywały się na podobnym poziomie. 38

41 stężenie pyłu PM2.5 [ug/m 3 ] stężenie pyłu PM2.5 [ug/m 3 ] Rzeszów-Rejtana Jasło-Sikorskiego Krosno-Kletówki Mielec-Solskiego Nisko-Szklarniowa Przemyśl- Grunwaldzka stężenie py łu PM2.5 [ug/m 3 ] W rocznej serii pomiarowej liczba dni ze stężeniem dobowym PM2.5 wyższym od 25 g/m 3 wyniosła: w Rzeszowie 14, w Nisku - 76, w Krośnie - 113, w Przemyślu 117, w Jaśle 91, w Mielcu (ryc ). Maksymalne dobowe stężenia pyłu PM2.5 na stanowiskach pomiarowych zlokalizowanych w województwie podkarpackim wyniosły odpowiednio: Rzeszów - 99 g/m 3, Nisko - 97 g/m 3, Przemyśl g/m 3, Krosno g/m 3, Jasło g/m 3, Mielec g/m 3. 3 stężenie średnioroczne stężenie dopuszczalne Ryc Stężenia średnioroczne pyłu PM2.5 w województwie podkarpackim w 16 r. [8] Ryc Stężenia średniodobowe pyłu PM2.5 w Rzeszowie w 16 r. [8] Ryc Stężenia średniodobowe pyłu PM2.5 w Krośnie w 16 r. [8] 39

42 stężenie pyłu PM2.5 [ug/m 3 ] stężenie pyłu PM2.5 [ug/m 3 ] stężenie pyłu PM2.5 [ug/m 3 ] stężenie pyłu PM2.5 [ug/m 3 ] Ryc Stężenia średniodobowe pyłu PM2.5 w Przemyślu w 16 r. [8] Ryc Stężenia średniodobowe pyłu PM2.5 w Nisku w 16 r. [8] Ryc Stężenia średniodobowe pyłu PM2.5 w Jaśle w 16 r. [8] Ryc Stężenia średniodobowe pyłu PM2.5 w Mielcu w 16 r. [8] 4

43 Rzeszów-Nowe Miasto Nisko-Szklarniowa Jasło -Sikorskiego Krosno -Kletówki Przemyśl- Grunwaldzka Mielec -Solskiego nalizując wyniki stężenia pyłu PM2.5 w kontekście czasu, w którym wystąpiło narażenie ludzi na ponadnormatywne zanieczyszczenie powietrza pyłem stwierdzić można, że zjawisko takie utrzymywało się w strefie miasto Rzeszów przez 28 % roku, natomiast w strefie j od 21 % do 34 % roku (ryc ) warunki korzystne (%) warunki niekorzystne (%) brak informacji (%) Ryc Zanieczyszczenie powietrza pyłem PM2.5 w województwie podkarpackim w 16 r. w kontekście wpływu na zdrowie człowieka [8] W zakresie poziomu dopuszczalnego określonego dla tzw. fazy II, równego μg/m 3, z terminem osiągnięcia do 1 stycznia r. wyniki pomiarów za rok 16 wykazały dotrzymanie tej wartości tylko na stacji w Nisku. Na pozostałych stacjach pomiarowych stężenia średnioroczne pyłu PM2.5 stanowiły % poziomu dopuszczalnego fazy II. Wartości stężeń średniorocznych pyłu PM2.5 w województwie podkarpackim określone w modelowaniu zawierały się w przedziale g/m 3 ( % poziomu dopuszczalnego). Najwyższe stężenia średnioroczne pyłu PM2.5 zlokalizowano w Jaśle i w Mielcu. W Rzeszowie średnioroczne stężenia pyłu PM2.5 wyniosły od 16 g/m 3 do 28 g/m 3. Najwyższe stężenia średnioroczne pyłu PM2.5 w Rzeszowie wskazane w modelowaniu wystąpiły na obszarach ewidencyjnych miasta: Śródmieście, Nowe Miasto, Wilkowyja (ryc ). Na obszarach podkarpackich uzdrowisk został dotrzymany średnioroczny poziom pyłu PM2.5. Stężenia średnioroczne PM2.5 wyniosły odpowiednio: Polańczyk 14,3-16,8 g/m 3, Iwonicz- Zdrój 14,8-19,9 g/m 3, Horyniec-Zdrój 13,7-18,3 g/m 3, Rymanów-Zdrój 14,3-,1 g/m 3. 41

44 Ryc Rozkład stężeń średniorocznych pyłu PM2.5 w województwie podkarpackim w 16 r. - wyniki modelowania [9] 42

45 6.7. Zanieczyszczenia w pyle PM Metale w pyle PM1 W 16 r. WIOŚ w Rzeszowie prowadził badania zawartości arsenu, kadmu, niklu, ołowiu w pyle PM1 na 4 stanowiskach pomiarowych, z których wyniki uwzględniono w ocenie rocznej ( ryc ). rsen Ryc Rozmieszczenie stanowisk pomiarowych metali w województwie podkarpackim w 16 r. [8] Z badań prowadzonych w 16 r. w wojewódzkiej sieci monitoringu jakości powietrza wynika, że stężenia arsenu na całym obszarze województwa go utrzymywały się na niskim poziomie. Najwyższe średnioroczne stężenie s wynoszące 1,3 ng/m 3 (17 % poziomu docelowego) odnotowano w Jaśle (ryc ). 43

46 stężenie tygodniowe s [ng/m 3 ] Rzeszów-Nowe Miasto Jasło- Sikorskiego Krosno- Kletówki Przemysl- Grunwaldzka stężenie s [ng/m 3 ] 7 stężenie średnioroczne stężenie docelowe Ryc Stężenia średnioroczne arsenu w województwie podkarpackim w 16 r. [8] W strefie miasto Rzeszów stężenia średniotygodniowe arsenu uzyskane na stacji na Nowym Mieście kształtowały się w przedziale,5-2,1 ng/m 3. Podwyższone stężenia s, w stosunku do całej serii pomiarowej, zanotowane zostały głównie w okresach styczeń-marzec i listopad-grudzień. Najwyższe tygodniowe stężenie arsenu w Rzeszowie wystąpiło w styczniu (ryc ). 2,5 2, 1,5 1,,5, Ryc Przebieg stężeń tygodniowych arsenu w Rzeszowie w 16 r. [8] W strefie j stężenia średniotygodniowe arsenu na stacjach monitoringu powietrza zawierały się w przedziale,5-5 ng/m 3. Podwyższone stężenia arsenu zanotowane zostały na stacjach pomiarowych głównie w sezonie zimowym. Na stacjach pomiarowych najwyższe stężenia tygodniowe arsenu w 16 r. wyniosły: Jasło 2,89 ng/m 3 (styczeń); Krosno 2,99 ng/m 3 (grudzień); Przemyśl 2,32 ng/m 3 (styczeń) (ryc ). 44

47 stężenie tygodniowe s [ng/m 3 ] stężenie tygodniowe s [ng/m 3 ] stężenie tygodniowe s [ng/m 3 ] 3,5 3, 2,5 2, 1,5 1,,5, Ryc Przebieg stężeń tygodniowych arsenu w Jaśle w 16 r. [8] 3,5 3, 2,5 2, 1,5 1,,5, Ryc Przebieg stężeń tygodniowych arsenu w Krośnie w 16 r. [8] 3,5 3, 2,5 2, 1,5 1,,5, Ryc Przebieg stężeń tygodniowych arsenu w Przemyślu w 16 r. [8] Kadm Badania przeprowadzone w 16 r. w wojewódzkiej sieci monitoringu jakości powietrza nie wykazały przekroczenia rocznego poziomu docelowego ustalonego dla kadmu. Najwyższe stężenie średnioroczne kadmu na poziomie,77 ng/m 3 (15 % poziomu docelowego) zanotowano w Krośnie (ryc ). 45

48 stężenie tygodniowe d [ng/m 3 ] Rzeszów-Nowe Miasto Jasło- Sikorskiego Krosno- Kletówki Przemysl- Grunwaldzka stężenie d [ng/m 3 ] 6 stężenie średnioroczne stężenie docelowe Ryc Stężenia średnioroczne kadmu w województwie podkarpackim w 16 r. [8] W strefie miasto Rzeszów stężenia średniotygodniowe kadmu uzyskane na stacji na Nowym Mieście kształtowały się w przedziale,5-,92 ng/m 3. Najwyższe stężenie d zanotowane zostało w styczniu (ryc ). 1,,9,8,7,6,5,4,3,2,1, Ryc Przebieg stężeń tygodniowych kadmu w Rzeszowie w 16 r. [8] W strefie j stężenia średniotygodniowe kadmu na stacjach monitoringu powietrza zawierały się w przedziale,5-7,2 ng/m 3. W Jaśle najwyższe stężenie kadmu na poziomie 2,1 ng/m 3 wystąpiło w marcu. W Krośnie najwyższe stężenie kadmu na poziomie 7,2 ng/m 3 wystąpiło w marcu. W Przemyślu najwyższe stężenie kadmu na poziomie 1,2 ng/m 3 zanotowano w styczniu (ryc ). 46

49 stężenie tygodniowe d [ng/m 3 ] stężenie tygodniowe d [ng/m 3 ] stężenie tygodniowe d [ng/m 3 ] 2,5 2, 1,5 1,,5, Ryc Przebieg stężeń tygodniowych kadmu w Jaśle w 16 r. [8] 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1,, 1,2 1,,8,6,4,2, Ryc Przebieg stężeń tygodniowych kadmu w Krośnie w 16 r. [8] Ryc Przebieg stężeń tygodniowych kadmu w Przemyślu w 16 r. [8] Nikiel Z badań prowadzonych w wojewódzkiej sieci monitoringu jakości powietrza wynika, że w 16 r. na obszarze województwa go stężenia niklu nie przekroczyły wartości docelowej. Najwyższe stężenie średnioroczne niklu na poziomie 1,3 ng/m 3 (7 % poziomu docelowego) zanotowano w Krośnie (ryc ). 47

50 stężenie tygodniowe Ni [ng/m 3 ] Rzeszów-Nowe Miasto Jasło- Sikorskiego Krosno- Kletówki Przemysl- Grunwaldzka stężenie Ni [ng/m 3 ] 25 stężenie średnioroczne stężenie docelowe Ryc Stężenia średnioroczne niklu w województwie podkarpackim w 16 r. [8] W strefie miasto Rzeszów stężenia średniotygodniowe niklu uzyskane na stacji zlokalizowanej na osiedlu Nowe Miasto kształtowały się w przedziale,75-4,5 ng/m 3. Najwyższe stężenie Ni zanotowane zostało w sierpniu (ryc ) Ryc Przebieg stężeń tygodniowych niklu w Rzeszowie w 16 r. [8] W strefie j stężenia średniotygodniowe niklu na stacjach monitoringu powietrza zawierały się w przedziale,75-5,95 ng/m 3. W Jaśle najwyższe stężenie niklu na poziomie 5,5 ng/m 3 wystąpiło w lipcu. W Krośnie najwyższe stężenie niklu na poziomie 5,59 ng/m 3 wystąpiło w czerwcu. W Przemyślu najwyższe stężenie niklu na poziomie 3,6 ng/m 3 zanotowano w kwietniu (ryc ). 48

51 stężenie tygodniowe Ni [ng/m 3 ] stężenie tygodniowe Ni [ng/m 3 ] stężenie tygodniowe Ni [ng/m 3 ] Ryc Przebieg stężeń tygodniowych niklu w Jaśle w 16 r. [8] Ryc Przebieg stężeń tygodniowych niklu w Krośnie w 16 r. [8] Ryc Przebieg stężeń tygodniowych niklu w Przemyślu w 16 r. [8] Ołów Badania prowadzone w ramach wojewódzkiej sieci monitoringu jakości powietrza nie wykazały przekroczenia poziomu dopuszczalnego ołowiu na obszarze województwa go w 16 r. W punktach pomiarowych średnioroczne stężenia ołowiu kształtowały się na poziomie,1 g/m 3 (2 % poziomu dopuszczalnego) (ryc ). 49

52 stężenie tygodniowe Pb [ug/m 3 ] Rzeszów-Nowe Miasto Jasło- Sikorskiego Krosno- Kletówki Przemysl- Grunwaldzka stężenie Pb [ug/m 3 ],6 stężenie średnioroczne stężenie dopuszczalne,5,4,3,2,1, Ryc Stężenia średnioroczne ołowiu w województwie podkarpackim w 16 r. [8] W strefie miasto Rzeszów stężenia średniotygodniowe ołowiu uzyskane w 16 r. na stacji zlokalizowanej na osiedlu Nowe Miasto kształtowały się w przedziale,3-,3 g/m 3. Najwyższe stężenia Pb zanotowane zostały w styczniu (ryc ).,3,2,1, Ryc Przebieg stężeń tygodniowych ołowiu w Rzeszowie w 16 r. [8] W strefie j stężenia średniotygodniowe ołowiu na stacjach monitoringu powietrza zawierały się w przedziale,2-,4 g/m 3. W Jaśle najwyższe stężenie ołowiu na poziomie,4 g/m 3 wystąpiło w styczniu. W Krośnie najwyższe stężenie ołowiu na poziomie,3 g/m 3 wystąpiło styczniu. W Przemyślu najwyższe stężenie ołowiu na poziomie,2 g/m 3 zanotowano w grudniu (ryc ). 5

53 stężenie tygodniowe Pb [ug/m 3 ] stężenie tygodniowe Pb [ug/m 3 ] stężenie tygodniowe Pb [ug/m 3 ],5,4,3,2,1,,4 Ryc Przebieg stężeń tygodniowych ołowiu w Jaśle w 16 r. [8],3,2,1,,3 Ryc Przebieg stężeń tygodniowych ołowiu w Krośnie w 16 r. [8],2,1, Ryc Przebieg stężeń tygodniowych ołowiu w Przemyślu w 16 r. [8] Benzo(a)piren W 16 r. WIOŚ w Rzeszowie prowadził badania zawartości benzo(a)pirenu w pyle PM1 na 1 stanowiskach pomiarowych, z których wyniki uwzględniono w ocenie rocznej. (ryc ). 51

54 Rzeszów-Rejtana Dębica-Grottgera Jarosław- Pruchnicka Jasło-Sikorskiego Krosno-Kletówki Mielec-Pogodna Nisko-Szklarniowa Przemyśl- Grunwaldzka Sanok-Sadowa Tarnobrzeg- M.Dabrowskiej stężenie B(a)P [ng/m 3 ] Ryc Rozmieszczenie stanowisk pomiarowych B(a)P w województwie podkarpackim w 16 r. [8] Badania benzo(a)pirenu prowadzone w wojewódzkiej sieci monitoringu jakości powietrza w 16 r. wykazały przekroczenie wartości docelowej we wszystkich punktach pomiarowych. Najwyższe średnioroczne stężenie benzo(a)pirenu wynoszące 7,5 ng/m 3 (75 % poziomu docelowego) odnotowano w Dębicy. W pozostałych punktach pomiarowych średnioroczne stężenia benzo(a)pirenu zawierały się w przedziale 3,3-5,3 ng/m 3 (33-53 % poziomu docelowego) (ryc ) , 7,5 5,3 stężenie średnioroczne 4,2 4,3 4, stężenie docelowe 4,3 3,8 3,3 4,3 Ryc Stężenia średnioroczne B(a)P w województwie podkarpackim w 16 r. [8] 52

55 stężenie tygodniowe B(a)P [ng/m 3 ] stężenie tygodniowe B(a)P [ng/m 3 ] stężenie tygodniowe B(a)P [ng/m 3 ] W strefie miasto Rzeszów stężenia średniotygodniowe B(a)P uzyskane w 16 r. na stacji zlokalizowanej na osiedlu Nowe Miasto kształtowały się w przedziale,1-22,8 ng/m 3. Maksymalne stężenie tygodniowe B(a)P w Rzeszowie zanotowano w styczniu (ryc ) Ryc Przebieg stężeń tygodniowych B(a)P w Rzeszowie w 16 r. [8] W strefie j stężenia średniotygodniowe benzo(a)pirenu na stacjach monitoringu powietrza zawierały się w przedziale,1-33 ng/m 3. Najwyższe zanotowane z pomiarów w 16 r. stężenia B(a)P kształtowały się na poziomie 17,9-33 ng/m 3. Wartość maksymalna benzo(a)pirenu wystąpiła w Dębicy (ryc ) Ryc Przebieg stężeń tygodniowych B(a)P w Jaśle w 16 r. [8] Ryc Przebieg stężeń tygodniowych B(a)P w Krośnie w 16 r. [8] 53

56 stężenie tygodniowe B(a)P [ng/m 3 ] stężenie tygodniowe B(a)P [ng/m 3 ] stężenie tygodniowe B(a)P [ng/m 3 ] stężenie tygodniowe B(a)P [ng/m 3 ] Ryc Przebieg stężeń tygodniowych B(a)P w Mielcu w 16 r. [8] Ryc Przebieg stężeń tygodniowych B(a)P w Nisku w 16 r. [8] Ryc Przebieg stężeń tygodniowych B(a)P w Przemyślu w 16 r. [8] Ryc Przebieg stężeń tygodniowych B(a)P w Jarosławiu w 16 r. [8] 54

57 stężenie tygodniowe B(a)P [ng/m 3 ] stężenie tygodniowe B(a)P [ng/m 3 ] stężenie tygodniowe B(a)P [ng/m 3 ] Ryc Przebieg stężeń tygodniowych B(a)P w Sanoku w 16 r. [8] Ryc Przebieg stężeń tygodniowych B(a)P w Tarnobrzegu w 16 r. [8] Ryc Przebieg stężeń tygodniowych B(a)P w Dębicy w 16 r. [8] Wartości stężeń średniorocznych B(a)P określone w modelowaniu zawierały się w przedziale,7-8,3 ng/m 3 (7-83 % poziomu docelowego). Najwyższe stężenie średnioroczne B(a)P zlokalizowano w Mielcu, Jarosławiu, Dębicy i Sanoku. W Rzeszowie stężenia B(a)P osiągnęły wartości od 1,7 ng/m 3 do 5,5 ng/m 3 (17-55 % poziomu docelowego) (ryc ). Na obszarze podkarpackich uzdrowisk średnioroczne stężenia B(a)P wyniosły odpowiednio: Polańczyk 1,2-1,9 ng/m 3, Iwonicz-Zdrój 1,3-3, ng/m 3, Horyniec-Zdrój 1,-2,3 ng/m 3, Rymanów- Zdrój 1,2-2,8 ng/m 3. 55

58 Ryc Rozkład stężeń średniorocznych benzo(a)pirenu w województwie podkarpackim w 16 r. - wyniki modelowania [9] 56

59 6.8. Zanieczyszczenia wtórne-ozon W 16 r. na terenie województwa go pomiary stężeń ozonu w powietrzu atmosferycznym, w kryterium ochrony zdrowia, prowadzone były na sześciu stacjach pomiarowych, metodą automatyczną z 1-godzinnym czasem unia stężeń (ryc ). Na wszystkich stacjach pomiarowych uzyskano wymagane 9% pokrycie roku pomiarami. Ryc Rozmieszczenie stanowisk pomiarowych O 3 w województwie podkarpackim w 16 r. [8] W Rzeszowie pomiary ozonu, prowadzone na stacji na osiedlu Nowe Miasto wykazały 4 dni z przekroczeniem poziomu docelowego ozonu, określonego w kryterium ochrony zdrowia (ryc ). Dopuszczona ilość dni ze stężeniem wyższym od 1 µg/m 3 wynosi 25 na rok. 57

60 max. stężenie 8-godz. O3 [ug/m 3 ] max. stężenie 8-godz. O3 [ug/m 3 ] max. stężenie 8-godz. O3 [ug/m 3 ] 14 1 max.stężenie 8-godz. stężenie docelowe Ryc Maksymalne stężenia 8-godz. ozonu zanotowane w Rzeszowie w 16 r. [8] W strefie j na poszczególnych stanowiskach pomiarowych liczba dni z maksymalnym stężeniem 8-godzinnym ozonu wyniosła odpowiednio: Jasło- dni, Krempna -6 dni, Mielec 5 dni, Nisko 2 dni, Przemyśl 4 dni (ryc ) max. stężenie 8-godz. stężenie docelowe Ryc Maksymalne stężenia 8-godz. ozonu zanotowane w Jaśle w 16 r. [8] 14 1 max.stężenie 8-godz. stężenie docelowe Ryc Maksymalne stężenia 8-godz. ozonu zanotowane w Nisku w 16 r. [8] 58

61 max. stężenie 8-godz. O3 [ug/m 3 ] max. stężenie 8-godz. O3 [ug/m 3 ] max. stężenie 8-godz. O3 [ug/m 3 ] 14 1 max.stężenie 8-godz. stężenie docelowe Ryc Maksymalne stężenia 8-godz. ozonu zanotowane w Mielcu w 16 r. [8] 14 1 max.stężenie 8-godz. stężenie docelowe Ryc Maksymalne stężenia 8-godz. ozonu zanotowane w Przemyślu w 16 r. [8] 14 1 max.stężenie 8-godz. stężenie docelowe Ryc Maksymalne stężenia 8-godz. ozonu zanotowane w Krempnej w 16 r. [8] Dotrzymanie poziomu docelowego ozonu w kryterium ochrony zdrowia określane jest na podstawie średniej z trzech lat. Na stacji w Jaśle liczba dni z przekroczeniami z lat wyniosła 7,7. Na stacjach w Rzeszowie, Nisku, Mielcu i Przemyślu, gdzie pomiary nie objęły pełnych trzech lat obliczono średnie liczby dni z przekroczeniami ozonu z lat i wyniosły one odpowiednio: Rzeszów-8,5, Nisko-13,3, Mielec-17, Przemyśl-7. Dla stacji w Krempnej ze względu na nietypowe warunki atmosferyczne w 15 r. uwzględniono tylko serię za rok

62 Wyniki modelowania stężeń ozonu troposferycznego na potrzeby oceny jakości powietrza wykazały, że w 16 r. liczba dni z przekroczeniem wartości docelowej na obszarze województwa wyniosła od 1 do 16. Na obszarze województwa nie została przekroczona dopuszczalna liczba dni z maksymalną 8-godzinną średnią kroczącą wyższą od 1 μg/m 3 (ryc ). Maksymalne stężenia 8- godzinne ozonu w województwie podkarpackim w 16 r. wyniosły od 118 μg/m 3 do 141 μg/m 3. Na obszarze Rzeszowa liczba dni z przekroczeniem stężenia 8-godzinnego wyniosła od 2 do 6. Maksymalne stężenia 8-godzinne ozonu w Rzeszowie z modelowania wyniosły od 13 μg/m 3 do 139 μg/m 3. Wyniki modelowania uśrednione dla trzech lat (14-16) nie wykazały przekroczenia dopuszczonej liczby dni z maksymalną 8-godzinną średnią kroczącą wyższą od 1 μg/m 3. Liczba dni z przekroczeniem wartości docelowej za 3 lata na obszarze województwa wyniosła od 1 do 17. Dla danych trzyletnich najwięcej dni z przekroczeniami poziomu docelowego w kryterium ochrony zdrowia (17 dni) zlokalizowano w powiecie leskim i bieszczadzkim (ryc ). Nie został osiągnięty w 16 r. na obszarze województwa poziom celu długoterminowego, wyznaczonego dla ozonu na poziomie 1 g/m 3 dla ośmiogodzinnego okresu unia wyników. Osiągnięcie celu długoterminowego ozonu powinno być dokonane za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych w ramach wojewódzkich programów ochrony środowiska. 6

63 Ryc Liczba dni z przekroczeniami wartości docelowej ozonu w województwie podkarpackim wyniki modelowania dla 16 r. [1] 61

64 Ryc Średnia liczba dni z przekroczeniami wartości docelowej ozonu w województwie podkarpackim za lata wyniki modelowania [1] 62

65 Pomiary stężeń ozonu ze względu na ochronę roślin prowadzone były w 16 r. dla stacji automatycznej w Krempnej. docelowy dla ozonu w kryterium ochrony roślin został określony jako wartość OT4 równą 18 g/m 3. h. ten uznaje się za dotrzymany jeżeli nie zostanie przekroczona jej wartość OT4 z ostatnich pięciu lat. W przypadku braku pomiarów z pięciu lat dotrzymanie poziomu docelowego określa się na podstawie minimum trzyletniego okresu pomiarowego. Wartość OT4 w 16 r w Krempnej wyniosła g/m 3. h i była niższa od wartości określonej dla średniej pięcioletniej OT (18 g/m 3. h). Wyniki modelowania ozonu troposferycznego za rok 16 wykonane na potrzeby rocznej oceny jakości powietrza wykazał wartości OT4 w województwie podkarpackim w zakresie μg/m 3 h. Wyniki modelowania obejmujące rok 16 wykazały obszary z wartością OT4 wyższą od 18 g/m 3. h incydentalnie w północnej części województwa (ryc ). Ryc OT4 w województwie podkarpackim za rok 16 r.- wyniki modelowania [1] 63

66 Wyniki modelowania wartości OT4 uśrednione dla pięciu lat (12-16) wykazały wartości w przedziale od μg/m 3 h. docelowy został dotrzymany. Najwyższe wartości, wystąpiły w północnej części województwa (ryc ). Ryc OT4 w województwie podkarpackim za lata wyniki modelowania [1] Wynik OT4 w 16 r obliczony z wartości stężeń ozonu rocznej serii pomiarowej ze stacji w Krempnej wykazały przekroczenie poziomu celu długoterminowego ozonu wartość wskaźnika OT4 przekroczyła 6 μg/m 3 h. Wyniki modelowania wykazały przekroczenie w 16 r. poziomu celu długoterminowego ozonu na całym obszarze województwa go wartość wskaźnika OT4 przekroczyła 6 μg/m 3 h. Osiągnięcie celu długoterminowego ozonu powinno być dokonane za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych w ramach wojewódzkich programów ochrony środowiska. 64

67 7. Wyniki oceny jakości powietrza i klasyfikacji stref 7.1. Kryterium ochrony zdrowia Dwutlenek siarki Wyniki pomiarów dwutlenku siarki ze stacji monitoringu powietrza oraz wyniki modelowania wykonane dla SO 2 za rok 16 wykazały dotrzymanie obowiązujących dla tego zanieczyszczenia poziomów ch dla stężeń 1-godzinnych i dobowych w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy (ryc ). Dwutlenek azotu Wyniki pomiarów dwutlenku azotu ze stacji monitoringu powietrza oraz wyniki modelowania wykonane dla NO 2 za rok 16 wykazały dotrzymanie obowiązujących dla tego zanieczyszczenia poziomów ch dla stężeń 1-godzinnych i średniorocznych w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy (ryc ). Tlenek węgla Wyniki pomiarów tlenku węgla ze stacji monitoringu powietrza wykazały dotrzymanie obowiązującego dla tego zanieczyszczenia poziomu dopuszczalnego dla stężeń 8-godzinnych w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy (ryc ). Benzen Wyniki pomiarów benzenu ze stacji monitoringu powietrza wykazały dotrzymanie obowiązującego dla tego zanieczyszczenia poziomu dopuszczalnego dla stężeń średniorocznych w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy (ryc ). Ozon Wyniki pomiarów ozonu ze stacji monitoringu powietrza oraz wyniki modelowania wykonane dla O 3 za rok 16 oraz za lata wykazały dotrzymanie obowiązującego dla tego zanieczyszczenia poziomu dopuszczalnego dla stężeń 8-godzinnych w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy (ryc ). Nie został dotrzymany poziom celu długoterminowego dla ozonu w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy D2. Ołów w pyle PM1 Wyniki pomiarów ołowiu w pyle zawieszonym PM1 ze stacji monitoringu powietrza za rok 16 wykazały dotrzymanie obowiązującego dla tego zanieczyszczenia poziomu dopuszczalnego dla stężeń średniorocznych w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy (ryc ). rsen w pyle PM1 Wyniki pomiarów arsenu w pyle zawieszonym PM1 ze stacji monitoringu powietrza za rok 16 wykazały dotrzymanie obowiązującego dla tego zanieczyszczenia poziomu docelowego dla stężeń średniorocznych w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy (ryc ). 65

68 Kadm w pyle PM1 Wyniki pomiarów kadmu w pyle zawieszonym PM1 ze stacji monitoringu powietrza za rok 16 wykazały dotrzymanie obowiązującego dla tego zanieczyszczenia poziomu docelowego dla stężeń średniorocznych w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy (ryc ). Nikiel w pyle PM1 Wyniki pomiarów niklu w pyle zawieszonym PM1 ze stacji monitoringu powietrza za rok 16 wykazały dotrzymanie obowiązującego dla tego zanieczyszczenia poziomu docelowego dla stężeń średniorocznych w kryterium ochrony zdrowia. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy (ryc ). Ryc Klasyfikacja stref w województwie podkarpackim z zakresie SO 2, NO 2, O, benzenu, ołowiu, arsenu, kadmu i niklu za rok 16 [8,9,1] 66

69 Pył zawieszony PM1 Wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM1 ze stacji monitoringu powietrza oraz wyniki modelowania rozkładu stężeń średniorocznych PM1 za rok 16 wykazały dotrzymanie średniorocznego poziomu dopuszczalnego PM1 w powietrzu na terenie województwa go. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy (ryc ) Ryc Klasyfikacja stref w województwie podkarpackim z zakresie stężenia średniorocznego pyłu PM1 za rok 16 [8,9] Na terenie strefy miasto Rzeszów pomiary pyłu PM1 wykazały dotrzymanie dopuszczalnego stężenia dobowego PM1. Strefa miasto Rzeszów w zakresie tego parametru otrzymała klasę. Wyniki modelowania wskazały niewielkie obszary, na których mogło wystąpić ponad 35 dni ze stężeniem dobowym przekraczającym 5 g/m 3. Wartość 36 max. określona została w modelowaniu na tych obszarach w granicach g/m 3. Z uwagi na to, że na stacji wystąpiło 28 dni z przekroczeniem, a wskazany przez modelowanie potencjalny obszar przekroczenia znajduje się w obszarze reprezentatywności stacji, nie wyznaczono w Rzeszowie obszaru przekroczenia dla dobowego stężenia pyłu PM1. 67

70 Na terenie strefy j pomiary pyłu PM1 wykazały przekroczenie dopuszczalnego stężenia dobowego PM1. Strefa w zakresie tego parametru otrzymała klasę. W oparciu o wyniki pomiarów wsparte modelowaniem rozkładu 36 max. ze stężeń dobowych pyłu PM1 wyznaczono obszary przekroczeń dla dopuszczalnego dobowego stężenia PM1. W strefie j wyznaczono 13 obszarów przekroczeń w zakresie dopuszczalnego stężenia dobowego pyłu PM1 obejmujących swoim zasięgiem 53,3 km 2 (,3 % województwa go) zamieszkałe przez mieszkańców (ryc ). Sumaryczne zestawienie obszarów przekroczeń dobowego poziomu dopuszczalnego pyłu PM1 w województwie podkarpackim za rok 16 zestawiono w tabeli Tabela Sumaryczne zestawienie obszarów przekroczeń dobowego poziomu dopuszczalnego pyłu PM1 w województwie podkarpackim za rok 16 [8,9] Nazwa strefy Powierzchnia [km 2 ] Ludność gmina powiat Stalowa Wola stalowowolski Tarnobrzeg Tarnobrzeg 18, Mielec mielecki, Kolbuszowa kolbuszowski, Przeworsk przeworski Jarosław jarosławski 9, Miasto Dębica, Dębica dębicki,5 529 Wielopole Skrzyńskie ropczycko-sędziszowski 5, Przemyśl Przemyśl Frysztak strzyżowski,25 79 Brzozów brzozowski, Krosno Krosno,53 25 Mielec mielecki Dodatkowo wyniki modelowania wskazały obszar na którym mogło wystąpić ponad 35 dni ze stężeniem dobowym przekraczającym 5 g/m 3 w Sanoku. Wartość 36 max. określona została w modelowaniu na tym obszarze w granicach g/m 3. Z uwagi na to, że na stacji wystąpiło 28 dni z przekroczeniem, a wskazany przez modelowanie potencjalny obszar przekroczenia znajduje się w obszarze reprezentatywności stacji, nie wyznaczono w Sanoku obszaru przekroczenia dla dobowego stężenia pyłu PM1. Ponadto wyniki modelowania nie wskazały obszaru przekroczenia w Mielcu na osiedlu Mościska. Wartość 36 max. określona została w modelowaniu na tym obszarze w granicach g/m 3. Z uwagi na to, że na stacji przy ul Pogodnej wystąpiło 46 dni z przekroczeniem dobowym pyłu PM1, wyznaczono w Mielcu dodatkowy obszar przekroczenia dla dobowego stężenia pyłu PM1 w oparciu o obszar reprezentatywności tej stacji. 68

71 Ryc Klasyfikacja stref w zakresie dobowego stężenia pyłu PM1 za rok 16 - cel ochrona zdrowia [8,9] Dębica Brzozów Ryc Obszary przekroczeń w zakresie dobowego stężenia pyłu PM1 za rok 16 - cel ochrona zdrowia [8,9] 69

72 Frysztak Jarosław Kolbuszowa Krosno Mielec Przemyśl Przeworsk Stalowa Wola Ryc Obszary przekroczeń w zakresie dobowego stężenia pyłu PM1 za rok 16 c.d.- cel ochrona zdrowia [8,9] 7

73 Tarnobrzeg Wielopole Skrzyńskie Ryc Obszary przekroczeń w zakresie dobowego stężenia pyłu PM1 za rok 16 c.d.- cel ochrona zdrowia [8,9] Pył zawieszony PM2.5 Wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM2.5 ze stacji monitoringu powietrza za rok 16 wykazały dotrzymanie obowiązującego dla tego zanieczyszczenia poziomu dopuszczalnego dla stężeń średniorocznych w kryterium ochrony zdrowia na terenie województwa go. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy (ryc ). Wyniki modelowania wskazały obszary, na których mogło wystąpić średnioroczne stężenie pyłu PM2.5 przekraczające 25 g/m 3. Duże obszary wskazano w Mielcu, Dębicy, Stalowej Woli, Jarosławiu, Przemyślu, Sanoku i Rzeszowie. Obszary wskazane w Mielcu, Przemyślu, Sanoku i Rzeszowie znajdują się w obszarach reprezentatywności stacji monitoringu powietrza, z których wyniki nie potwierdzają wyników modelowania. Obszar w Stalowej Woli wykluczono na podstawie wyników ze stacji monitoringu powietrza w Nisku, obejmującej swoim zasięgiem reprezentatywności teren wskazany w modelowaniu. Najbardziej prawdopodobne tereny podwyższonych stężeń pyłu PM2.5 wskazano w Jarosławiu i Dębicy, gdzie pomiary wykazały najwyższe stężenia średnioroczne pyłu PM1. Planowane jest w tych lokalizacjach wdrożenie pomiarów pyłu PM2.5 w celu potwierdzenia wyników modelowania. 71

74 Ryc Klasyfikacja stref w województwie podkarpackim z zakresie stężenia średniorocznego pyłu PM2.5 za rok 16 [8] Dodatkowa klasyfikacja stref dla pyłu PM2.5 obejmuje stężenie średnioroczne fazy II wyznaczone na poziomie μg/m 3. Wyniki pomiarów pyłu zawieszonego PM2.5 ze stacji monitoringu powietrza oraz wyniki modelowania rozkładu stężeń średniorocznych PM2.5 za rok 16 wykazały przekroczenie wartości dopuszczalnej ustalonej dla PM2.5 w powietrzu dla fazy II na obszarze województwa go. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy 1. ten powinien zostać osiągnięty do 1 stycznia r. W zakresie stężeń średniorocznych pyłu PM2.5 fazy II na obszarze województwa wyznaczono 16 obszarów przekroczeń. Łącznie w województwie podkarpackim obszary przekroczeń objęły 586 km 2 (3,3 % województwa) zamieszkałe przez mieszkańców (ryc ). Sumaryczne zestawienie obszarów przekroczeń średniorocznego poziomu dopuszczalnego pyłu PM2.5 fazy II w województwie podkarpackim za rok 16 zestawiono w tabeli

75 Ryc Klasyfikacja stref w zakresie średniorocznego stężenia pyłu PM2.5 fazy II za rok 16 - cel ochrona zdrowia [8,9] Tabela Sumaryczne zestawienie obszarów przekroczeń średniorocznego poziomu dopuszczalnego pyłu PM2.5 fazy II w województwie podkarpackim za rok 16 [8,9] Nazwa strefy Powierzchnia [km 2 ] Ludność Gmina Powiat miasto Rzeszów 48, miasto Rzeszów Rzeszów 4, Ustrzyki Dolne bieszczadzki 1,25 13 Domaradz brzozowski Nozdrzec brzozowski Jasienica Rosielna brzozowski,5 29 Dydnia brzozowski 27, miasto Brzozów, Brzozów brzozowski,5 3 Haczów brzozowski Dębica dębicki, zarna dębicki miasto Dębica, Dębica, Żyraków dębicki 7, miasto Pilzno, Pilzno dębicki 6, Jodłowa dębicki Jarosław, Pawłosiów jarosławski miasto Radymno jarosławski 1, Brzyska jasielski 3, Kołaczyce jasielski 1, Brzyska, Jasło jasielski 73

76 4, Skołyszyn jasielski miasto Jasło jasielski, molas kolbuszowski 9, Kolbuszowa kolbuszowski 38, miasto Krosno, Korczyna Krosno, krośnieński, Dukla krośnieński 2, Rymanów Krośnieński Lesko leski 6, Nowa Sarzyna leżajski 5, miasto Leżajsk, Leżajsk leżajski 7, miasto Lubaczów lubaczowski,5 833 miasto Łańcut, Łańcut, Białobrzegi łańcucki 1,25 83 Markowa łańcucki,5 728 zermin mielecki 45, miasto Mielec, Mielec mielecki,5 38 Wadowice Górne mielecki 1, Radomyśl Wielki mielecki 8, Nisko niżański,5 394 Rudnik nad Sanem niżański 1, Dubiecko przemyski,5 76 Krzywcza przemyski 1, Bircza przemyski 36, miasto Przemyśl Przemyśl miasto Przeworsk, Przeworsk przeworski,5 162 Gać przeworski Kańczuga przeworski 7, Sędziszów Młp ropczycko-sędziszowski 2, Ropczyce ropczycko-sędziszowski 13, Ropczyce, Ostrów ropczycko-sędziszowski,5 543 Iwierzyce ropczycko-sędziszowski 5, Wielopole Skrzyńskie ropczycko-sędziszowski,25 52 Sokołów Młp. rzeszowski 2,41 64 Trzebownisko rzeszowski,5 641 Świlcza rzeszowski 1, miasto Tyczyn rzeszowski 11, Boguchwała, Tyczyn, Krasne rzeszowski,5 93 Hyżne rzeszowski,5 9 Błażowa rzeszowski 26, miasto Sanok, Sanok sanocki, Zagórz sanocki,5 61 Zaklików stalowowolski miasto Stalowa Wola stalowowolski 1, Wiśniowa strzyżowski zudec strzyżowski 3,5 547 miasto Strzyżów, Strzyżów strzyżowski 2, Niebylec strzyżowski 8, Frysztak strzyżowski 12, zudec, Lubenia strzyżowski, rzeszowski 1, Tarnobrzeg Tarnobrzeg 4, Gorzyce tarnobrzeski Nowa Dęba tarnobrzeski Benzo(a)piren w pyle PM1 Wyniki pomiarów benzo(a)pirenu ze stacji monitoringu powietrza oraz wyniki modelowania rozkładu stężeń średniorocznych B(a)P za rok 16 wykazały przekroczenie średniorocznego poziomu docelowego ustalonego dla B(a)P w powietrzu w kryterium ochrony zdrowia na obszarze województwa go. Strefy miasto Rzeszów i zakwalifikowane zostały do klasy. W zakresie stężeń średniorocznych benzo(a)pirenu na obszarze województwa wyznaczono 56 obszarów przekroczeń. Łącznie w województwie podkarpackim obszary przekroczeń objęły km 2 (62% województwa) zamieszkałe przez mieszkańców (ryc ). Wyznaczone obszary przekroczeń średniorocznego poziomu docelowego B(a)P przedstawione zostały w tabeli Na podstawie wyników modelowania rozkładów stężeń średniorocznych B(a)P za rok 16 wszystkie uzdrowiska znalazły się w wyznaczonych obszarach przekroczeń. Od 17 r. na 74

77 terenie dwóch uzdrowisk Iwonicz-Zdrój i Rymanów-Zdrój wdrożone zostały pomiary benzo(a)pirenu w pyle PM1, umożliwiające weryfikację wyników modelowania. Ryc Klasyfikacja stref w zakresie benzo(a)pirenu za rok 16 - cel ochrona zdrowia [8,9] Tabela Sumaryczne zestawienie obszarów przekroczeń średniorocznego poziomu docelowego B(a)P w województwie podkarpackim za rok 16 [8,9] Nazwa strefy Powierzchnia [km 2 ] Ludność Gmina Powiat miasto Rzeszów miejska Rzeszów Rzeszów 28, Zaklików stalowowolski,5 19 Pysznica stalowowolski 28, Harasiuki niżański,5 544 Narol lubaczowski 16,5 347 ieszanów lubaczowski Horyniec-Zdrój lubaczowski 6,5 16 Dzikowiec kolbuszowski 58, Stary Dzików lubaczowski 75