MACIERZANKA TYMIANEK - (Thymus vulgaris L.)

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "MACIERZANKA TYMIANEK - (Thymus vulgaris L.)"

Wacław Kozłowski
7 lat temu
Przeglądów:

1 Macierzanka tymianek (Thymus vulgaris L.) gatunek roliny należcy do rodziny jasnotowatych. Zwyczajowo nazywany jest też tymiankiem pospolitym, tymiankiem wła ciwym, tymianem. Pochodzi z rejonów Morza Ś ródziemnego, jest uprawiany w Europie, Azji, Afryce. Rolina trwała. Niska krzewinka dorastajca do cm wys. Łodygi wyprostowane lub łukowato podnosz ce się, silnie rozgałęzione, 4-kanciaste, popielato-szaro owłosione, u podstawy drewniej ce. Ulistnienie naprzeciwległe, licie podługowatojajowate, krótkoogonkowe, górne prawie siedzc e; długo ci do 1,2 cm i pół centymetra szeroko ci; całobrzegie, podwinięte z obu stron (charakterystyczna cecha gatunkowa), gruczołkowato kropkowane, spodem białojedwabiste. Kwiaty Drobne, osadzone w nibyokółkach w ktach lici, krótkoszypułkowe. Kielich dzwonkowaty, dwuwargowy. Górna warga 3-zbkowa, dolna 2-zbkowa o ostrych zakończeniach, zabarwiona na kolor liliowy do różowego. Kwitnie od maja do wrze nia. 1 / 5

2 Owoc Brunatne rozłupki. Korzeń Wrzecionowaty, słabo rozgałęziony, zdrewniały. Tymianek znano już w starożytnoci. Egipcjanie stosowali go do kadzideł i mumifikacji zwłok. Samarytanie używali go jako rodka bakteriobójczego na 3000 lat p.n.e. Aktualnie stosuje się tymianek jako przyprawę, zwłaszcza w kuchni francuskiej. Ma silny aromat. Ziele tymianku zawiera od 0,75 do 3,5% olejku, którego głównym składnikiem jest tymol i karwol. Włanie wzajemny stosunek obu tych fenoli odpowiada za walory smakowe przyprawy. Jest również rolin lecznicz. Ma działanie bakterio- i grzybobójcze oraz wykrztune. Zawarte w li ciach substancje wykazuj również działanie przeciwutleniaj ce. Słowo "tymianek" pochodzi od greckiego thymon, co oznacza "odważny". Podobno jest lekiem na niemiałoć. Tymianek pospolity (Thymus vulgaris L.) pochodzi z zachodnich obszarów basenu Morza Śród ziemnego, gdzie po dzi dzień ro nie dziko na skalistych zboczach. Wykopaliska na terenie Mezopotamii i odcyfrowane gliniane tabliczki dowodz niezbicie, iż tymianek był niegdy ważnym składnikiem napojów uzdrawiaj cych. Medycyna egipska oraz sumeryjska wpłynęły w znacznym stopniu na pó ź niejszy rozwój lecznictwa u Greków i Rzymian. Grecy sporz dzali z tymianku nawet napoje chłodz ce. Znany i bardzo wysoko oceniany przez smakoszy był miód tymiankowy. W krajach słowiańskich historia tymianku sięga do ok. XI stulecia, kiedy to papiescy posłannicy przenie li zioło przez Alpy. Uprawę w Europie Ś rodkowej zaczęli benedyktyni. We Francji wino tymiankowe było uważane za remedium na 2 / 5

3 choroby głowy, piersi, płuc, w troby, przewodu pokarmowego, żoł dka, ledziony i nerek. Obecnie tymianek uprawiany jest w całej Europie oraz w Ameryce Północnej. Głównymi producentami tej przyprawy s: Włochy, kraje byłego Zwizku Radzieckiego, Bułgaria, Niemcy, Hiszpania, Portugalia, Francja oraz Grecja. Tymianek to wieloletnia krzewina z rodziny wargowych. Można go uprawiać w ogródku skalnym, na balkonie i w doniczce, jako ro linę ozdobn. Ro lina jest silnie rozgałęzion krzewin, której wysoko ć dochodzi do 30 cm. Ze zdrewniałych łodyg wyrastaj zielone pędy z naprzeciwlegle ułożonymi drobnymi w skimi listkami, owłosionymi od spodu i podwiniętymi na brzegach. W k tach górnych li ci wyrastaj małe kwiaty - białe, różowoczerwone, jasno czerwonofioletowe lub szkarłatne - w kształcie kielichów, zebrane w kwiatostany. Cała ro lina silnie pachnie. Ziele tymianku, w zależno ci od pochodzenia, terminu zbioru, sposobu przechowywania itp. zawiera od 0,75 do 3,5% olejku, którego głównym składnikiem jest tymol i karwol. Włanie wzajemny stosunek obu tych fenoli odpowiada za walory smakowe przyprawy. Jadaln częci krzewinki s jej zielone częci. Najsmaczniejsze s licie i kwiaty odcięte z łodygi na wysoko ci 6-8 cm od ziemi. Z zasianej i pielęgnowanej krzewinki gał 3 / 5

4 zki można cinać dwa - trzy razy w sezonie. Jeli hodujemy tymianek w domowych warunkach musimy pamiętać, że pod koniec listopada lub na pocz tku grudnia doniczki z tymiankiem trzeba przenieć z okna do chłodniejszego pomieszczenia (10-15 C) i ograniczyć podlewanie. W kuchni W kuchni wykorzystuje się wieże i suszone zielone częci zarówno rolin uprawnych, jak i dzikich odmian tymianku. Jest to przyprawa charakterystyczna dla kuchni francuskiej. Tymianek dodaje się do odwarów mięsnych, ostrych sosów, ciężkich zup (grochowa, fasolowa), pieczonej kaczki, dziczyzny, królika, cielęciny, wołowiny oraz ryb. Przyprawia się nim wędliny, bigos, mielone mięsa, pasztety, sery, sałaty, potrawy z ro lin str czkowych, warzyw oraz pizzę. Tymianek, szałwia i ocet stanowi jedn z kompozycji przyprawowych, której używa się do aromatyzowania mostków cielęcych. Ziele dodaje się też do duszonej cielęciny oraz niektórych potraw z drobiu. Właciwoci Pomimo, że dzi tymianek jest przede wszystkim przypraw, nie zapomniano o jego właciwo ciach leczniczych. Wyci gi z tymianku wchodz w skład rodków wykrztu nych. Olejek tymiankowy ma działanie bakterio i grzybobójcze, głównie dzięki zawarto ci wspomnianego już wcze niej tymolu. Posiada duże znaczenie jako rodek o właciwociach antybiotycznych w przemyle parafarmaceutyków i rodków kosmetycznych (pasty do zębów, wody do ust itp). 4 / 5

5 {jcomments off} 5 / 5

Podobne dokumenty

ESTRAGON - (Artemisia dracunculus L.)

ESTRAGON - (Artemisia dracunculus L.) Bylica draganek, bylica estragon, draganek, bylica głupich,estragon (Artemisia dracunculus L.) gatunek ro liny należcy do rodziny astrowatych. Dziko występuje w Azji, południowo-wschodniej Europie i Ameryce