Opracowanie: Małgorzata Jakubczak

Transkrypt

1 Opracowanie: Małgorzata Jakubczak Projekt: Polskie Forum Integracyjne jest wspó finansowany ze rodków Europejskiego Funduszu na Rzecz Integracji Obywateli Pa stw Trzecich oraz z bud etu pa stwa. oprac: Małgorzata Jakubczak

2 Z raportów organizacji zajmujących się imigrantami i uchodźcami wynika, że obecność uczniów z innych krajów w szkołach oznacza duże wyzwanie edukacyjne i wychowawcze. oprac: Małgorzata Jakubczak

3 Badania dotyczące doskonalenia nauczycieli w zakresie specyfiki pracy z uczniami wywodzącymi się z innych krajów/kultur oprac: Małgorzata Jakubczak

4 W maju i czerwcu 2009 r. Pracownia Wspomagania Rozwoju i Integracji Centrum Metodycznego Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej za pomocą ankiety przeprowadziła badanie dotyczące szkoleń doskonalących kompetencje nauczycieli w zakresie realizowania spójności społecznej integracji uczniów z innych kręgów kulturowych w polskich szkołach. Ankieta była skierowana do ośrodków doskonalenia nauczycieli i ich oddziałów na terenie całego kraju. Wysłano 56 ankiet, otrzymano odpowiedzi z 27 ośrodków doskonalenia nauczycieli ze wszystkich województw z wyjątkiem województwa opolskiego, pomorskiego oraz świętokrzyskiego. oprac: Małgorzata Jakubczak

5 Wyniki badania ankietowego oprac: Małgorzata Jakubczak

6 bariery i adaptacja językowa, programy nauczania, uczęszczanie do szkół dzieci z innych kultur, np. dzieci romskich, opuszczaniem zajęć szkolnych, nie respektowanie obowiązku szkolnego przez ich rodziców i trudności nawiązywania kontaktu z rodzicami, hermetyczność środowiska romskiego, konflikty rówieśnicze, zachowania nietolerancyjne, różnice kulturowe, słaba integracja z polskimi dziećmi, zaburzenia emocjonalne. oprac: Małgorzata Jakubczak

7 konferencje, szkolenia, kursy doskonalące, warsztaty projekty. oprac: Małgorzata Jakubczak

8 wielokulturowość w edukacji, rola edukacji międzykulturowej w kształtowaniu postaw uczniów, tolerancja i humanizm, kultury mniejszości narodowych, popularyzacja problematyki innych kręgów kulturowych, umiejętności psychospołeczne: reagowania na zagrożenia niedostosowaniem społecznego, rozwiązywanie konfliktów, oprac: Małgorzata Jakubczak

9 kształcenie tożsamości regionalnej, narodowej i europejskiej we współczesnej szkole, stereotypy i uprzedzenia kulturowe / etniczne, doradztwo metodycznego dla nauczycieli języków mniejszości narodowych i etnicznych, prawa ucznia, dziecka, człowieka. oprac: Małgorzata Jakubczak

10 Żaden z ośrodków doskonalenia nauczycieli w swojej ofercie szkoleniowej nie obejmuje całego zakresu szkoleń: edukacji o mniejszościach narodowych i etnicznych które mieszkają na terenie Polski, edukacji wielokulturowej, praw człowieka, umiejętności psychospołecznych. oprac: Małgorzata Jakubczak

11 W ośrodkach doskonalenia nauczycieli jest niewielu specjalistów zajmujących się omawianą problematyką. Na poziomie krajowym tylko w dziewięciu placówkach na 27 z których otrzymaliśmy odpowiedzi na ankietę, zatrudnieni są specjaliści, którzy zajmują się wsparciem i szkoleniami doskonalącymi kompetencje nauczycieli w omawianym zakresie. Brak w strukturach ośrodków stanowiska konsultanta, który zajmowałby się wyłącznie diagnozowaną problematyką, opisywane zagadnienia realizowane są pojedynczo w treściach kształcenia jako moduły innych zajęć. oprac: Małgorzata Jakubczak

12 Ponieważ wg Rezolucji Parlamentu Europejskiego z 2 kwietnia 2009 r. dotyczącej kształcenia dzieci imigrantów, w przyszłości w szkołach w krajach UE prawdopodobnie wzrośnie odsetek uczniów z imigranckich rodzin, należy zwrócić szczególną uwagę na przygotowanie kadry szkoleniowej - nauczycieli konsultantów oraz doradców metodycznych, która realizowałaby doskonalenie kompetencji nauczycieli pracującymi z uczniami wywodzącymi się z innych krajów/kultur. oprac: Małgorzata Jakubczak

13 Jakich kompetencji potrzebuje nauczyciel do pracy z uczniem imigranckim? oprac: Małgorzata Jakubczak 13

14 Zatrzymajmy się Czego potrzebuje uczeń -cudzoziemiec w szkole? Jakich emocji doświadcza uczeń cudzoziemiec w szkole? Czego obawia się uczeń cudzoziemiec w szkole? Oprac:Małgorzata Jakubczak 14

15 Emocje ucznia cudzoziemca poczucie izolacji lęk samotność bezradność przygnębienie panika smutek Oprac:Małgorzata Jakubczak 15

16 Potrzeby ucznia - cudzoziemca Bezpieczeństwa Stabilizacji Szacunku Akceptacji Zrozumienia Empatii Przyjaźni Wsparcia emocjonalnego Wsparcia organizacyjnego Oprac:Małgorzata Jakubczak 16

17 Obawy ucznia - cudzoziemca przed nieznanym przed izolacją przed odrzuceniem przed wyśmianiem przed przymusem przed niespełnieniem oczekiwań przed zdradą Oprac:Małgorzata Jakubczak 17

18 Zatrzymajmy się: Jakich kompetencji potrzebuje nauczyciel do pracy z uczniem imigranckim? oprac: Małgorzata Jakubczak 18

19 Kompetencje wiedza umiejętności postawa WIEM POTRAFIĘ CHCĘ Oprac: Małgorzata Jakubczak 19

20 Kompetencje osobiste - wiedza Pedagogika i psychologia Znaczenie relacji w pedagogice Wiedza o komunikacji (psychologia humanistyczna) Znajomość specyfiki kulturowej i religijnej poszczególnych grup etnicznychi Oprac: Małgorzata Jakubczak 20

21 Kompetencje osobiste - umiejętności Intrapersonalne kontakt z samym sobą Interpersonalne kontakt z innymi Oprac: Małgorzata Jakubczak 21

22 Umiejętności intrapersonalne Świadomość własnych wartości i priorytetów; Identyfikacja uczuć i potrzeb jako źródeł emocji; Radzenie sobie z trudnymi emocjami; Znajdowanie skutecznych sposobów zaspokajania swoich potrzeb bez szkody dla innych; Podejmowanie decyzji w oparciu o swoje wartości i priorytety. Oprac: Małgorzata Jakubczak 22

23 Umiejętności interpersonalne Świadome wyrażanie swoich intencji, obserwacji, myśli, uczuć, potrzeb, oczekiwań; Odbiór i wyrażanie trudnych komunikatów; Nawiązywanie i podtrzymywanie relacji; Aktywne słuchanie; Okazywanie empatii; Rozwiązywanie konfliktów. INSPIRO Małgorzata Jakubczak 23

24 Kompetencje osobiste - postawa SAMOŚWIADOMOŚĆ Poczucie kompetencji Świadomość zakresu wpływu i odpowiedzialności Poczucie celu i sensu podejmowanych działań Motywacja wewnętrzna ( intencja) EMPATIA, WYOBRAŹNIA OTWARTOŚĆ, TOLERANCJA GOTOWOŚĆ DO WSPÓŁPRACY INSPIRO Małgorzata Jakubczak 24

25 A w pracy z uczniem wywodzącym się z innej kultury szczególnie Oprac. Małgorzata Jakubczak 25

26 Umiejętności nauczyciela w pracy z cudzoziemcami Nawiązywanie kontaktu niezależnie od barier językowych Umiejętności komunikacyjne; * Odbiór i wyrażanie trudnych komunikatów; * Aktywne słuchanie, Okazywanie empatii, Rozwiązywanie konfliktów, Budowanie relacji rówieśniczych Profesjonalne planowanie i realizowanie działań Oprac:Małgorzata Jakubczak 26

27 Postawa nauczyciela w pracy z cudzoziemcami Poczucie celu i sensu działania, osobista motywacja; Gotowość do współpracy, dbałość o porozumienie); Kreatywność i elastyczność w działaniu. Empatia, wyobraźnia (świadomość potrzeb oraz sytuacji emocjonalnej ucznia i jego rodziny); Oprac:Małgorzata Jakubczak 27

28 Carl R. Rogers o empatii Empatia to szczególny sposób bycia z drugą osobą, wywołujący zmiany osobowości i zachowania obu stron. Wysoki poziom empatii w relacji jest prawdopodobnie najsilniejszym czynnikiem przynoszącym przemianę i zdobywanie wiedzy. Jest jednym z najdelikatniejszych, a zarazem najpotężniejszych sposobów funkcjonowania w relacji międzyludzkiej. Empatycznego sposobu bycia można się nauczyć od empatycznej osoby. Oprac: Małgorzata Jakubczak 28

29 Empatia w relacjach Zdolność empatii jest czynnikiem rozwoju postaw społecznie aprobowanych, ponieważ pozytywnie wpływa na kształtowanie takich cech jak: życzliwość, serdeczność, zainteresowanie innymi ludźmi i ich sprawami oraz zwiększa zdolność do budowania wzajemnych relacji, np. przyjaźni, związków partnerskich. Oprac: Małgorzata Jakubczak 29

30 Doświadczyć empatii oznacza Zostać wysłuchanym z pełną uwagą; Mieć poczucie, że zostało się zrozumianym; Mieć poczucie, że nie jest się ocenianym za swoje myśli i uczucia, wyglad czy pochodzenie; Poczuć ulgę i siłę do nowego spojrzenia na siebie i swoje działanie. Oprac: Małgorzata Jakubczak 30

31 Człowiek doświadczający empatii Szanuje i ceni siebie; Buduje własną tożsamość opartą na adekwatnej samoocenie; Jest otwarty na nowe doświadczenia służące jego rozwojowi; Jest bardziej empatyczny, wyrozumiały, prawdziwy i spójny; Jest bardziej skłonny doceniać i szanować innych, kochać ich i obdarzać empatią. Oprac:Małgorzata Jakubczak 31

32 Znaczenie relacji nauczyciela z uczniem Nauczyciel jest wysoko usytuowany w rankingu osób znaczących w życiu ucznia. Relacje nauczyciela z uczniem mogą decydować o pozycji socjometrycznej ucznia, mają wpływ na procesy i role grupowe w klasie. Dla nastolatka nauczyciel może stać się drugą co do ważności osobą znaczącą. Jest oceniany przez młodzież jako bardziej obiektywny od rodziców, toteż jego opinie mają wielki wpływ na formującą się osobowość ucznia (samoocenę, emocje, obraz świata). Wsparcie ze strony nauczyciela może rekompensować brak wsparcia ze strony rodziców i/lub rówieśników Wspierający nauczyciel stanowi istotny czynnik chroniący (uodporniający). Źródło: Małkowska A., Woynarowska B. (2005), Harper S. (2001), Wentzel K.R. (1998) Oprac: Małgorzata Jakubczak 32

33 Wspierający nauczyciel w opinii uczniów Wspierający nauczyciel to taki, który mnie dobrze zna i któremu na mnie zależy. Stawia wysokie wymagania, które są jasne i uczciwe. Jest sprawiedliwy. Wentzel K.R. (1998) Oprac: Małgorzata Jakubczak 33

34 Jakie formy doskonalenia nauczycieli mogą w największym stopniu Wpłynąć na rozwój empatycznej postawy nauczyciela, ich umiejętności i wiedzy niezbędnej do pracy z uczniem wywodzącym się z innej kultury, innego kraju? oprac: Małgorzata Jakubczak

35 Dziękuję za uwagę oprac: Małgorzata Jakubczak