Pieniądz, inflacja oraz mierzenie inflacji.

Transkrypt

1 Pieniądz, inflacja oraz mierzenie inflacji. Pieniądz to towar powszechnie akceptowany, za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczone dobra lub wywiązujemy się ze zobowiązań; Funkcje pieniądza : środek wymiany pośrednictwo w transakcjach; korzyść w postaci znacznego obniżenia kosztów transakcyjnych jednostka rozrachunkowa w jednostkach pieniężnych podawane są ceny dóbr i prowadzone rozliczenia; najczęściej jednostka rozrachunkowa jest jednostka wymiany (ale nie zawsze) środek tezauryzacji przechowywanie wartości (gromadzenie oszczędności) warunek konieczny dla zaakceptowania pieniądza jako środka wymiany Rodzaje pieniądza : - pieniądz towarowy - pieniądz symboliczny - pieniądz bezgotówkowy Inflacja to wzrost średniego poziomu cen w danym okresie. Stopa inflacji to procentowa zmiana poziomu cen. deflator PKB. Deflator (stosunek PKB nominalnego do realnego) mierzy średnia zmianę poziomu cen wszystkich dóbr wchodzących w skład PKB. wskaźnik cen konsumenta. Wskaźnik cen konsumenta pokazuje, o ile zmieniły się koszty utrzymania na skutek wzrostu cen i usług dóbr konsumpcyjnych. hiperinflacja. ( przyjmuje się ze występuje, gdy miesięczna stopa inflacji przekracza 50%) Przyczyny inflacji : Inflacja popytowa gdy globalny popyt będzie większy niż globalna podaż (przy pełnym zatrudnieniu), wzrośnie cena dóbr, które gospodarka może wyprodukować (przesunięcie AD do AD, ceny rosną z P 0 do poziomu P 1 ). Inflacja podażowa gwałtowny wzrost kosztów produkcji (np. w wyniku wzrostu cen ropy naftowej lub wzrostu płac) powoduje obniżenie podaży dóbr, co przekłada się na wzrost ich cen (przesunięcie AS na AS, ceny rosną z P 0 do poziomu P 2 ).

2 Koszty inflacji: koszt zdzieranych zelówek wzrost inflacji powoduje wzrost nominalnych stóp procentowych, co zmniejsza realne zasoby pieniądza i powoduje, że więcej zasobów jest zużywane na zawieranie transakcji. koszt zmienianych jadłospisów im wyższe tempo zmiany cen, tym częściej trzeba zmieniać etykiety, na których znajduje się cena. drenaż podatkowy przy progresywnym systemie podatkowym, wzrost nominalnych dochodów powoduje przesunięcie podatnika do wyższej grupy podatkowej, czyli powoduje wzrost efektywnego opodatkowania, jeżeli progi podatkowe nie są dostosowywane. redystrybucja dochodów inflacja powoduje spadek realnej wartości stałych dochodów. Spadają także realne przychody pożyczkodawców, ale spadają także realne zobowiązania pożyczkobiorców. Pomiar inflacji: Deflator PKB iloraz nominalnego PKB i PKB w ujęciu realnym. W ten sposób mierzona jest zmiana średniego poziomu cen wszystkich dóbr i usług wyprodukowanych przez gospodarkę w danym roku. Deflator opiera się na formule indeksu cenowego Paaschego.

3 Indeks cen konsumpcyjnych (CPI consumer price index) zmiana średniego poziomu cen dóbr i usług konsumpcyjnych wchodzących w skład danego koszyka. CPI opiera się na formule indeksu cenowego Laspeyersa. Indeks cen producenta (PPI producer price index) zmiana średniego poziomu cen dóbr nabywanych przez producentów. Pieniądz a inflacja. Wg ilościowej teorii pieniądza - zmiany nominalnej podaży pieniądza powodują identyczne zmiany poziomu cen, lecz nie wpływają na produkcję i zatrudnienie. MV=PY Gdzie: M - ilość pieniądza w gospodarce, V - prędkość obiegu pieniądza (ile raz w ciągu roku 1 jednostka pieniądza jest wydawana na zakup dóbr), P - ogólny poziom cen, PY - PKB w ujęciu nominalnym. Zał: Prędkość obiegu pieniądza jest stała oraz stałe jest PKB. Zmiana zasobu pieniądza w gospodarce przekłada się bezpośrednio na zmianę poziomu cen. Wielkości nominalne i realne. Stopa procentowa: nominalna stopa procentowa (i) - przychód z inwestycji realna stopa procentowa (r) - stopa procentowa po uwzględnieniu inflacji (Π) Płace: r = i Π Hipoteza Fishera - realna stopa procentowa nie ulega zmianom, zatem wzrostowi inflacji o 1% towarzyszy taki sam wzrost nominalnej stopy procentowej. Jeżeli płacę nominalna oznaczymy jako w, to płaca w ujęciu realnym będzie równa w/p, gdzie P oznacza średni poziom cen.

4 Rynek pracy. Podstawowe Definicje: Ludność w wieku produkcyjnym (POP) liczba ludności powyżej 15 roku życia (do wieku emerytalnego). Ludność aktywna zawodowo (LF) osoby, które są w wieku produkcyjnym i chcą oraz mogą pracować. POP = LF + N (nieaktywni zawodowo) Pracujący (E) wszyscy, którzy wykonywali pracę przynoszącą zarobek lub dochód. Bezrobotni (U) wszystkie osoby w wieku produkcyjnym, które nie pracują, choć mogą i chcą podjąć pracę, a także aktywnie jej poszukują. LF = E + U stopa bezrobocia iloraz liczby bezrobotnych do ludności aktywnej zawodowo u = U/LF stopa aktywności zawodowej liczba aktywnych zawodowo w populacji w wieku produkcyjnym a = LF/POP stopa (wskaźnik) zatrudnienia liczba pracujących w populacji w wieku produkcyjnym e = E/POP

5 Bezrobotni Pracujący (E) 6 5 Nieaktywni Zawodowo 1 - osoby, które tracą pracę, czasowo zwolnieni oraz rezygnujący z pracy (którzy rejestrują się jako bezrobotni). 2 - nowozatrudnieni oraz zatrudnieni ponownie 3 - zniechęceni bezrobotni 4 - powracający i nowo wchodzący na rynek pracy 5 - osoby bierne zawodowo, które uaktywniają się i podejmują pracę 6 osoby przechodzące na emeryturę oraz chwilowo nie zatrudnieni Rodzaje bezrobocia: Frykcyjne minimalny poziom bezrobocia, niemożliwy do obniżenia, który wynika ze stale zmieniającej się struktury siły roboczej Strukturalne wynika z niedopasowania podaży pracy o określonych cechach i popytu na nią Keynesowskie powstaje, gdy po spadku popytu globalnego ceny i płace nie zdążyły się dostosować, by przywrócić pełne zatrudnienie Klasyczne powstaje, gdy płace są utrzymywane powyżej poziomu, który wynika z równowagi popytu i podaży pracy.

6 Naturalna stopa bezrobocia: Równowaga na rynku pracy. Linia LD - popyt na pracę (przedsiębiorstwa zatrudniają tym mniej pracowników, im wyższa realna płaca). Linia LF - przedstawia osoby, które przy danej płacy realnej wchodzą do grupy osób aktywnych zawodowo. Linia LE - liczba osób, które przy danej płacy realnej przyjmą ofertę pracy. Dlaczego LF nie pokrywa się z LE? Rynek pracy znajduje się w równowadze w punkcie E N N N - odpowiadający mu naturalny poziom zatrudnienia. Odcinek E N E 4 - naturalna wielkość bezrobocia, czyli liczba aktywnych zawodowo, którzy nie chcą podjąć pracy przy płacy realnej na poziomie równowagi. Prawo Okuna Każdemu punktowi procentowemu, o jaki poziom bezrobocia faktycznego przewyższa bezrobocie naturalne odpowiadają 3 punkty procentowe, o które produkcja faktyczna jest mniejsza niż produkcja potencjalna (luka dochodowa). Procentowa zmiana (Y*-Y)=3*Procentowa zmiana (u-u*)

7 Krzywa Philipsa - Związek inflacji i sytuacji na rynku pracy. Wg krzywej Philipsa wyższej stopie inflacji towarzyszy niższa stopa bezrobocia. można wybrać niższe bezrobocie za cenę wyższej inflacji lub odwrotnie (wybór cos za cos). powszechny pogląd do lat sześćdziesiątych. PI długookresowa krzywa Phillipsa 0 u * krótkookresowa krzyw u Krzywa Philipsa z uwzględnieniem oczekiwań inflacyjnych: należy uwzględnić oczekiwania inflacyjne. wzrostowi inflacji może towarzyszyć wzrost bezrobocia. w długim okresie Π e = Π; u = u n ;