RAPORT NUMERU str

Transkrypt

1 nr 6 CZERWIEC 2012 r. rok LI PL ISSN X INDEX MIESIĘCZNIK OGRODNICZY RAPORT NUMERU str cena 9,90 zł (w tym 5% VAT) Nawadnianie pomidorów wczesnym latem Produkcja wiśni i śliwek dla przemysłu Lato z marką koncepcje marketingowe

2

3 CZERWIEC 2012 nr 6 SPIS TREŚ CI 14 RAPORT NUMERU PRZETWÓRSTWO 34 WARZYWNICTWO WYDARZENIA OGRODNICZE SPRAWY CO DALEJ Z GRUPAMI? Rafał Szeleźniak ŚRODKI OCHRONY ROŚLIN Zdzisław Woźniak FRUBELLA MA SIĘ DOBRZE... prof. Augustyn Mika WIĘCEJ NIŻ JABŁKA Joanna Najda NA PARTNERSKICH ZASADACH Mariusz Podymniak Z KROBI DO PUDLISZEK Marta Szyperek RYNEK Z KRAJU Tomasz Smoleński NASTĘPSTWO CZY ZASTĘPSTWO? dr Grzegorz Klimek RAPORT NUMERU. PRZETWÓRSTWO PRODUKCJA I EKSPORT PRZETWORÓW Z OWOCÓW I WARZYW mgr Grażyna Stępka ILE ZA OWOCE? mgr Tomasz Smoleński CENY WARZYW mgr Tomasz Smoleński O PROGNOZACH I UMOWACH Rafał Szeleźniak PRZED SEZONEM Tomasz Werner JAKOŚĆ SUROWCA Krystyna Szymańska JAGODOWE WCZORAJ, DZIŚ, JUTRO Aleksandra Jóźwicka KONTRAKTACJA PORZECZKI JEDNAK MOŻLIWA Rafał Szeleźniak WARZYWNICTWO NAWADNIANIE POMIDORÓW WCZESNYM LATEM dr Krzysztof Fatel POMIDORY NA POCZĄTKU SEZONU Marta Szyperek SZARA PLEŚŃ CHOROBA SŁABOŚCI Wojciech Juńczyk SKUTECZNA WALKA Z SZARĄ PLEŚNIĄ Wojciech Juńczyk SIŁA BIOLOGII (cz. I) mgr inż. Agnieszka Wiśniewska POMIDORY DLA PRZETWÓRSTWA dr Irena Babik CEBULA OZIMA WIOSNĄ Anna Wize KIEDY BOR I MOLIBDEN? dr hab. Zenia M. Michałojć JAK I CZYM NAWOZIĆ PEKINKĘ Wiesław Ciecierski MĄCZNIAK WCIĄŻ GROŹNY Jędrzej Pytkowski POŁYŚNICA MARCHWIANKA dr Maria Rogowska CO POWODUJE ORDZAWIENIE PIETRUSZKI? PROTEUS 110 OD SKUTECZNY NA SZKODNIKI dr Maria Rogowska 3

4 SPIS TRE ŚCI CZERWIEC 2012 nr 6 66 SADOWNICTWO 82 ROŚLINY OZDOBNE OCHRONA CO NA MSZYCE? prof. dr hab. Jan Narkiewicz-Jodko PRZECHOWALNICTWO NOWE TECHNOLOGIE Mariusz Podymniak SADOWNICTWO RYNEK WIŚNI dr Grzegorz Klimek WIŚNIE I ŚLIWKI DLA PRZEMYSŁU prof. dr hab. Augustyn Mika POZAKORZENIOWE DOKARMIANIE JABŁEK WAPNIEM dr hab. Tadeusz Olszewski JAK ZAPOBIEC ORDZAWIENIOM? TULIPANY NA PODIUM Danuta Pyza-Grzybowska CZYTELNICY PYTAJĄ O PRODUKCJĘ CHRYZANTEM dr Piotr Zakrzewski AJANIA NA KWIAT CIĘTY mgr Małgorzata Antkowiak ZŁOTE MEDALE FLEUROSELECT 2013 ZWYCIĘSKIE TRIO Danuta Pyza-Grzybowska OPTYMALNIE WYKORZYSTAĆ POWIERZCHNIĘ Danuta Pyza-Grzybowska NAWOŻENIE DOLISTNE ROŚLIN OZDOBNYCH dr Piotr Chohura POLSKA SERCEM EUROPY dr Anita Schroeter-Zakrzewska NAWADNIANIE POPRZEZ ZANURZANIE Marek Gajewski prof. dr hab. Alina Basak MAJÓWKA Z BAYEREM Mariusz Podymniak SADY I OWOCE NA UKRAINIE prof. dr hab. Eberhard Makosz JUBILEUSZ PROFESORA EBERHARDA MAKOSZA Aleksandra Jóźwicka Projekt okładki: Agata Janik Autorzy zdjęć na okładce: ROŚLINY OZDOBNE NA PODSUMOWANIE 25 LAT Alicja Cecot LATO Z MARKĄ Alicja Cecot Fotolia.com: Daniel Ernst, Splash, g215, MiloszBartoszczuk Firma Grodan, Augustyn Mika, Alicja Cecot 4

5 OD RE DAKCJI ADRES REDAKCJI ul. Kopernika 34, IV piętro, pok Warszawa tel./faks ZESPÓŁ REDAKCYJNY Aleksandra Jóźwicka redaktor naczelna, tel. wew. 126 Danuta Pyza-Grzybowska z-ca redaktor naczelnej, tel. wew. 125 Henryk Czerwiński redaktor, tel Rafał Szeleźniak redaktor, tel. wew. 127 Marta Szyperek redaktor, tel. wew. 128 DZIAŁ REKLAMY Anna Kurek dyrektor tel , Ewa Żurczak tel wew. 110, Malwina Szymańska tel wew. 141, WYDAWCA HORTPRESS Spółka z o.o. ul. Kopernika 34, Warszawa info@hortpress.com, KONTO: Bank Millenium S.A (podstawowe) (prenumerata i książki) Redakcja zastrzega sobie prawo redagowania i skracania tekstów oraz zmiany tytułów. Za treść ogłoszeń i artykułów reklamowych redakcja nie odpowiada. KONSULTANCI prof. Franciszek Adamicki, prof. Augustyn Mika, prof. Kazimierz Mynett, mgr Jan Świetlik, dr Michał Trzęsowski, dr Maria Wysocka-Owczarek Na partnerskich zasadach? Prze twór stwo sta no wi wa żny kie ru nek za go spo da ro wa nia owo ców i wa rzyw. Jak po da ją spe cja li ści, w na szym kra ju prze twa rza się po - nad 60% owo ców i bli sko 40% wa rzyw. Tak du ża ro la prze twór stwa po - wo du je, że tym te ma tem są za in te re so wa ni za rów no pro du cen ci, jak i prze twór cy. Dla tych pierw szych współ pra ca z za kła da mi, po le ga ją ca na pod pi sy wa niu umów kon trak ta cyj nych, jest bar dzo istot na, po nie - waż zapewnia im zbyt. Dla prze twór ni na to miast jest gwa ran cją po zy - ska nia od po wied niej ilo ści su row ca. W nie któ rych za kła dach funk cjo - nu ją do brze zor ga ni zo wa ne dzia ły kon trak ta cji. Do ty czy to jed nak przede wszyst kim wa rzyw. Przy kła dem pra wi dło wo ukła da ją cej się współ pra cy jest za kład Bon du el le Pol ska. W ar ty ku le Na part ner skich za sa dach (str ) Ja ro sław Klu zek, szef dzia łu agro tech nicz ne go, mó wi, że dzię ki umo wom za wie ra nym z oko ło 180 go spo dar stwa mi (jest w nich de kla ro wa na po wierzch nia upra wy i ce na zby tu) fir ma ma ba zę su row co wą. Na to miast dla pro du cen tów po da nie ce ny, któ rą otrzy ma ją za wa rzy wa, jest po moc ne w pro wa dze niu go spo dar stwa i pla no wa niu in we sty cji. Trud no ukła da się współ pra ca mię dzy prze twór ca mi a pro du cen ta - mi owo ców. Mówi o tym poseł Mirosław Maliszewski i Romuald Ozimek wiceprezes Krajowej Unii Producentów Soków (str ). Wza jem ne kon tak ty ogra ni cza ją się do dys ku sji na te mat cen. Pro du - cen ci chcą dro go sprze dać, a prze mysł chce ta nio ku pić. Wa run ki umów kon trak ta cyj nych, któ re mo gły by sprzy jać sta bi li za cji na ryn ku, do trzy my wa ne są za zwy czaj tyl ko wte dy, kie dy usta lo na ce na jest wy ż - sza od ce ny ryn ko wej. Przy czy ną ner wo wej sy tu acji w bra nży prze - twór czej jest przede wszyst kim nie sta bil na wiel kość pro duk cji ogrod ni - czej. Wy ni ka to ze zmien nych wa run ków at mos fe rycz nych oraz bra ku pla no wa nia pro duk cji. Zby tu nie uła twia ją rów nież sto sun ki po li tycz ne na are nie mię dzy na ro do wej, a czę sto ta kże kon ku ren cyj na ofer ta no - wych pro du cen tów na ryn ku świa to wym. Nakład: 7500 egzemplarzy Druk: LOTOS POLIGRAFIA Sp. z o.o. Warszawa, ul. Wał Miedzeszyński 98, tel Opracowanie graficzne i techniczne Beata Gałązka Reklamy całostronicowe: str. 2, 35, 39, 42, 43, 49, 61, 83, 91, 104 Ogłoszenia całostronicowe wydawcy: str. 60, 102, 103

6 W Y DA R Z E N I A SEKTOR JAGODOWYCH ZACIEŚNIA WSPÓŁPRACĘ Or ga ni zo wa nie ryn ku owo ców ja go do wych w Pol sce od by wa się z co raz więk szą in ten syw no ścią. Jed nym z ele men tów te go pro ce su by ło spo tka nie przed sta wi cie li bra nży w ra mach Ko mi sji Wnio sko wej w Mi ni ster stwie Rol nic twa i Roz wo ju Wsi, 12 kwiet nia br. w War sza wie. W spo tka niu, pro wa dzo nym przez prof. Eber har da Ma ko - sza, przed sta wio no głów ne pro ble my do ty czą ce sek to ra pro duk cji i prze twór stwa owo ców ja go do wych. Są ni mi: brak środ ków ochro ny ro ślin do zwal cza nia szkod ni ków i cho rób w upra wach ro ślin ja go do wych; brak do radz twa wspie ra ją ce go ma ło ob sza ro wych pro du cen tów su row ca dla prze my słu; zmniej sza nie się ba zy su row co wej (brak upra wy od mian do prze twór stwa, np. tru skaw ki Sen ga Sen ga ); nie pre cy zyj ne (od bie ga ją ce od rze czy wi sto ści) in for ma cje sza cun ko we zbio rów de sta bi li zu ją ce ry nek; nie chęć prze twór ców do współ pra cy z pro du cen ta mi, w tym do pod pi sy wa nia dłu go ter mi no wych umów kon - trak ta cyj nych; brak wie dzy wśród pro du cen tów na te mat ocze ki wań kon su men tów wzglę dem pro duk tu; brak dzia - łań zwięk sza ją cych spo ży cie owo ców ja go do wych. Przed sta wi cie le grup pro du cenc kich, prze twór ców, do - rad ców sa dow ni czych, mi ni ster stwa oraz in sty tu tów ba - daw czych sta ra li się wy zna czyć spo so by roz wią zy wa nia n Prof. Eber hard Ma kosz pre zes To wa rzy stwa Roz wo ju Sa dów Kar ło wych (z le wej) i Lech Dur ski za stęp ca dy rek to ra De par - ta men tu Ryn ków Rol nych w Mi ni ster stwie Rol nic twa i Roz wo ju Wsi obec nych trud no ści. Pro fe sor Eber hard Ma kosz za pre - zen to wał pro jekt utwo rze nia tzw. Fo rum Ogrod ni cze go, sku pia ją ce go oko ło 10 spe cja li stów, bę dą cych przed sta - wi cie la mi bra nży, któ rzy re pre zen to wa li by in te re sy pro du - cen tów. (R.Sz.) FINAŁ KONKURSU n Przed sta wi cie le MRiRW, KRUS, SGGW oraz spon so rzy na gród Bay er Crop Scien ce, Po et tin ger, Yama ha i DLG, pod czas ga li fi na ło wej Kon kur su Pod su mo wa nie IV. Ogól no pol skie go Kon kur su Wie dzy o Er go no mii i Bez pie czeń stwie Pra cy w Rol nic twie od by ło się 18 ma ja br. w War sza wie. Or ga ni za to rem Kon kur su był Wy dział In ży nie rii Pro duk cji SGGW w War sza wie oraz re dak - cja cza so pi sma AGRO me cha ni ka Tech ni ka w go spo dar - stwie, a ge ne ral nym spon so rem fir ma Bay er Crop Scien ce. W tym ro ku do eta pu szkol ne go przy stą pi li ucznio wie z pra wie 180 śred nich szkół o pro fi lu rol ni czym i le śnym z ca łej Pol ski. Pod czas ga li fi na ło wej, pro dzie kan WIP SGGW To masz Nu rek ogło sił wy ni ki Kon kur su, po da - jąc nazwiska 5 lau re atów. Bay er Crop Scien ce ufun do wał dla nich 12-mie sięcz ne sty pen dia. Uczest nic two w tym przed się wzię ciu to dla Bay er Crop - Scien ce jed no z dzia łań kam pa nii edu ka cyj no -in for ma cyj nej Grunt to bez pie czeń stwo. Edu ko wa nie mło dych lu dzi, któ - rzy zdobytą wie dzę wy ko rzy sta ją w przy szło ści w swo ich go - spo dar stwach to je den z ce lów kam pa nii. Bay er Crop - Scien ce pla nu je dal sze wspie ra nie szkół po przez prze ka zy - wa nie spe cja li stycz ne go sprzę tu, szko le nia i po ka zy w Cen - trach Do radz twa Tech nicz ne go.(red.) XXVIII Ogólnopolska Pielgrzymka Ogrodników na Jasną Górę 10 czerwca br. (druga niedziela czerwca) Organizatorzy: krajowy duszpasterz ogrodników ks. kanonik Wojciech Kołakowski i Wielkopolski Związek Ogrodniczy w Poznaniu Informacje: Wielkopolski Związek Ogrodniczy w Poznaniu, tel ,

7 ŚWIĘ TO KWIT NĄ CEJ JA BŁO NI NA UKRA INIE 4 ma ja br. na Ukra iń skim Uni wer sy te cie Sa dow ni - czym w Uma niu, z ini cja ty wy prof. Alek san dra Mel nika z Ka te dry Sa dow nic twa i Upra wy Wi no ro śli, od by ło się XXVIII Mię dzy na ro do we Se mi na rium Sa dow ni cze. Wzię ło w nim udział oko ło 300 osób, głów nie sa dow ni - ków z Ukra iny, Moł da wii i Ro sji. Wy kła dy wy gło si li spe - cja li ści z Pol ski (więk szość), Włoch i Nie miec. Nasz kraj był re pre zen to wa ny przez 5 człon ków Za rzą du To - wa rzy stwa Roz wo ju Sa dów Kar ło wych. Prof. Eber hard Ma kosz przed sta wił sy tu ację w upra wie ro ślin ja go do - wych w Pol sce. Ma ciej Li pec ki mó wił o pro duk cji drze - wek owo co wych wy so kiej ja ko ści, Ta de usz Pa ga cz o tym, jak uzy skać owo ce wy so kiej ja ko ści, a Zbi g - niew Cho łyk o dzia łal no ści zrze sze nia Stryj no -Sad. Zbi gniew Re we ra przed sta wił no we urzą dze nia do sor - to wa nia i pa ko wa nia ja błek, a przed sta wi ciel fir my Ti mac Agro za chę cał do na wo że nia drzew pro duk ta mi tej fir my. Po in for mo wa no rów nież o no wych par cho od - por nych od mia nach ja bło ni, wy ho do wa nych w Dres - den -Pil l nitz, ofer cie dwóch wło skich firm szkół kar skich oraz trzech firm pro du ku ją cych chłod nie ze zmo dy fi ko - wa ną at mos fe rą, słup ki be to no we i siat ki prze ciw gra - do we. Seminarium towarzyszyła wystawa książek i cza - so pism ogrodniczych. Prof. Alek san der Mel nik or ga ni za tor se mi na rium, omó wił za kres i efek ty współ pra cy Ka te dry Sa dow nic - twa i Upra wy Wi no ro śli z To wa rzy stwem Roz wo ju Sa - dów Kar ło wych. Or ga ni za to rom i gru pie ukra iń skich sa dow ni ków prze ka za no pły ty DVD o pol skich sa dach ja bło nio wych i pro ble mach w pro duk cji owo ców wol - nych od po zo sta ło ści, jak rów nież pu bli ka cje o od mia - nach ja bło ni za le ca nych w na szym kra ju. Po kaz cię cia drzew w sa dzie do świad czal nym po pro wa dzi ła Alek - san dra Lip nic ka, a w go spo dar stwie sa dow ni czym rów nież pa ni Alek san dra z Ta de uszem Pa ga czem. Cie szy ły się one du żym za in te re so wa niem wśród uczest ni ków. Wię cej o sa dow nic twie na Ukra inie na str. 79. (E.M.) POZNAJ DOBRĄ ŻYWNOŚĆ Pik nik z pro gra mem Po znaj Do brą Żyw ność, pod pa tro na tem mi ni stra rol nic twa i roz wo ju wsi Mar ka Sa wic kie go, od był się 26 ma ja br. w ogro dach war szaw - skiej SGGW. Ta ro dzin na im pre za, z żyw no ścią eko lo - gicz ną w tle, jak co ro ku przy cią gnę ła tłu my miesz kań - ców War sza wy. W pro gra mie zna la zły się de gu sta cje naj lep szych pol skich spe cja łów, po ka zy ku li nar ne, wy s - ta wa zwie rząt go spo dar skich, atrak cje dla dzie ci i kon - kur sy z na gro da mi. Pik ni ko wi to wa rzy szy ła kon fe ren cja na uko wa Me dia re la tions w sek to rze rol no -spo żyw czym. Mó wio no m.in. na te mat ro li Te le wi zji Pol skiej w bu do wa niu wi ze run ku sek to ra, pro mo cji pol skiej żyw no ści w me diach, no wych for mach ko mu ni ka cji na ryn ku żyw no ści, re kla mie w me - diach i pra wie kon ku ren cji, źró dłach in for ma cji rol ni czej w od bio rze spo łecz nym, bu do wa niu re la cji z me dia mi w spo łe czeń stwie sie cio wym. (D.P.G.)

8 OGRODNICZE S PRAWY Co dalej z grupami? Ra fał Sze leźniak: Jak mo żna tłu - ma czyć de cy zję Ko mi sji Eu ro pej - skiej wpro wa dza ją cą zmia ny tak nie ko rzyst ne dla pol skich pro du - cen tów? Wi told Bo gu ta: Pro blem po le ga na tym, że Ko mi sja Eu ro pej ska wpro - wa dza jąc to roz po rzą dze nie, za bra ła pie nią dze nie tyl ko tym, któ rzy jesz - cze się nie zor ga ni zo wa li, ale pró bu - je za brać pie nią dze ta kże tym, któ rzy re ali zu ją pla ny do cho dze nia do uzna - nia. Ko mi sja ar gu men tu je tę decyzję ko niecz no ścią wpro wa dze nia dys cy - pli ny bu dże to wej i ogra ni cze nia wy - pły wu środ ków. Po wód wpro wa dza - nych zmian ko mi sarz Da cian Cio los tłu ma czy zbyt du żą licz bą wnio sków o do fi nan so wa nie spły wa ją cych z Pol ski. Na to miast my nic in ne go nie ro bi my, jak wdra ża my w ży cie pra wo, któ re obo wią zu je w Unii Eu ro pej skiej. Pol scy pro du cen ci dzia ła ją zgod nie z pra wem, któ re za pew nia po moc gru pom. Mo żna przypuszczać, że z punk tu wi dze nia nie któ rych państw sta rej Unii, ta kie wy dat ko wa nie środ ków na roz wój sek to ra ogrod ni - cze go w Pol sce i bu do wę kon ku ren - cji dla nich, jest im nie na rę kę. Uwa - żam, że to może być powodem wpro wa dza nych ogra ni czeń. Na to - miast war to zwró cić uwa gę, że w Pol - sce je ste śmy w po ło wie dro gi do osią gnięcia stop nia zor ga ni zo wa - nia śred nie go dla kra jów sta rej Unii. Ma my dziś oko ło 20% zor ga ni zo wa - nia ryn ku ta ka ilość pro duk tów tra - fia na ry nek za po śred nic twem grup pro du cen tów. We wspo mnia nych kra jach jest to oko ło 40%, nie mó - wiąc o Ho lan dii czy Bel gii, gdzie sprze daż pro duk tów za po śred nic - twem grup sta no wi bli sko 100%. W Pol sce chce my osią gnąć ta ki po - ziom zor ga ni zo wa nia, któ ry po zwo li nam za cho wać kon ku ren cyj ność na ryn ku eu ro pej skim oraz umo żli wi funk cjo no wa nie na ryn kach trze cich. Ponadto, by w spo sób kon ku ren cyj - ny sprze da wać pro duk ty na ryn ku we wnętrz nym pro du cen ci mu szą ofe - ro wać to wa ry wy so kiej ja ko ści, a te - go nie da się osią gnąć bez in we sty cji w sprzęt i prze cho wal nic two. Jak pol ska stro na dzia ła w od - po wie dzi na roz po rzą dze nie KE? Roz po rzą dze nie Ko mi sji Eu ro - pej skiej jest dla nas nie tyl ko za ska - n Witold Boguta ku ją ce, ale rów nież za sta na wia ją ce. Ta ka de cy zja nie mo że po zo stać bez re ak cji i od po wie dzi z na szej stro ny. Od po wied nie dzia ła nia zo sta ły już pod ję te przez przed sta wi cie li pol - skie go sek to ra. By ły to pro te sty i ape - le wy sy ła ne przez gru py pro du cenc - kie do ko mi sa rza ds. rol nic twa Da cia - na Cio lo sa oraz do ko mi sa rza ds. 8

9 O GRO DNICZE S PRAWY unij ne go bu dże tu Ja nu sza Le wan - dow skie go, któ re go de cy zja mia ła ogra ni czyć prze ka zy wa nie środ ków fi nan so wych na wspar cie grup. Bar - dzo moc no w spra wę za an ga żo wa ny jest mi ni ster rol nic twa Ma rek Sa wic ki, któ ry ro zu mie po trze bę or ga ni zo wa - nia się pro du cen tów owo ców i wa - rzyw w kon tek ście za pew nie nia kon - ku ren cyj no ści pro duk tów. Sto sow ne dzia ła nia po dej mu je już od dłu ższe - go cza su, by Ko mi sja od stą pi ła od nie ko rzyst nych za pi sów, któ re zna la zły się w roz po rzą dze niu. Rów - nież eu ro po sło wie Cze sław Sie kier - ski i Ja ro sław Ka li now ski są za an ga - żo wa ni w tę spra wę. Ma my obec nie sze ro ki front w Bruk se li, któ ry pró bu - je bro nić na szych ra cji. Ja ko Kra jo wy Zwią zek Grup Pro du cen tów Owo ców i Wa rzyw ta kże nie dzia ła my sa mi. W tej spra wie współ pra cu je my ze Związ kiem Sa dow ni ków Rzecz po - spo li tej Pol skiej, Stowarzyszeniem Unia Owo co wa, To wa rzy stwem Roz - wo ju Sa dów Kar ło wych i Sto wa rzy - sze niem Gru py Wiel ko pol skie. Ra - zem wy sto so wu je my pi sma do ko mi - sa rzy i mi ni stra. Na ra zie nie otrzy ma - li śmy od po wie dzi KE. Oba wiam się, że na wet je śli ją uzy ska my, bę dzie to od po wiedź nie wie le wno szą ca do spra wy i nie zmie nia ją ca obec nej sy tu acji. Ja kie re al ne za gro że nia nie sie ze so bą zmia na w fi nan so wa niu grup? Nie ste ty, gru py bę dą ce w trak cie re ali za cji pla nów, w przy pad ku ich nie wy ko na nia, mo gą być za gro żo ne ban kruc twem, po nie waż w ra zie nie - speł nie nia wy mo gów uzna nia bę dą zmu szo ne zwró cić uzy ska ną po moc. Z ana li zy wy ko na nej przez KZG PO iw wspól nie z Mi ni ster stwem Rol nic twa i Roz wo ju Wsi wy ni ka, że obec nie w kra ju jest ini cja tyw łą cze nia się pro du cen tów w gru py, na ró żnych eta pach za awan so wa nia. Za tem do obec nie działających 300 grup i or ga ni za cji w naj bli ższym ro ku mo - gło by do łą czyć ko lej nych około 100. Jed nak do te go naj wy raź niej nie doj - dzie, gdyż roz po rzą dze nie za blo ku je ich za mie rze nia. Naj wię cej pro du cen - tów pla nu ją cych zor ga ni zo wa nie się jest w sek to rze wa rzyw nym. Pro du - cen ci owo ców (jabł ka, bo rów ki), pie - cza rek, po mi do rów szklar nio wych są już zrze sze ni, więc ich no we roz po - rzą dze nie nie do tknie w tak du żym stop niu. Zmiana zasady fi nan so wa - nia grup spo wo du je, że pro du cen ci nie bę dą w sta nie przy go to wać się do funk cjo no wa nia na ryn ku. Nie bę - dzie ich stać na in we sty cje za wła sne pie nią dze. Jednocześnie mu si my so - bie zda wać spra wę z te go, że 300 obec nych grup i or ga ni za cji to suk - ces pol skie go sek to ra z ostat nich lat. Uzy ska ne z do płat pie nią dze po zwo - li ły na stwo rze nie ma jąt ku grup, któ ry trze ba te raz do brze wy ko rzy stać. Bez tych sta rań mo żli we są sy tu acje pro - wa dzą ce do ban kruc twa i przej mo - wa nia po je dyn czych grup. Mo że nam za gra żać efekt do mi na, co by ło by cał ko wi tą klę ską bra nży i ozna cza ło - by po wrót do te go, co już kie dyś mie - li śmy. Wte dy pro du cent był ty ko do - staw cą su row ca i nie uczest ni czył w dal szych eta pach ob ro tu pro duk - tem. n

10 O G RO DN I C Z E S PR AW Y Zdzisław Woźniak wiceprezes PZO Środ ki ochro ny ro ślin Od 15 lip ca 1993 r. do 13 czerw ca 2011 r. w pań stwach człon kow skich UE re je stra cję środ ków ochro ny ro ślin re gu lo wa ła Dy rek ty wa Ra dy z 15 lip ca 1993 r. do ty - czą ca wpro wa dze nia do ob ro tu środ ków ochro ny ro ślin. Od 14 czerw ca 2012 r. w pań stwach człon kow skich UE w za - kre sie re je stra cji środ ków ochro ny ro ślin obo wią zu ją prze pi - sy roz po rzą dze nia par la men tu Eu ro pej skie go i Ra dy (WE) nr 1107/2009 z 21 paź dzier ni ka 2009 r., do ty czą ce wpro wa - dza nia do ob ro tu środ ków ochro ny ro ślin i uchy la ją ce go Dy - rek ty wę Ra dy 79/117 EWG i 91/414/EWG. ROZ SZE RZE NIE ZA KRE SU ZE ZWO LEŃ NA ZA STO SO WA NIA MA ŁO OB SZA RO WE Prze pi sy art. 51 ust. 8 cy to wa ne go roz po rzą dze nia zo bo - wią zu ją pań stwa człon kow skie do usta no wie nia i re gu lar ne - go ana li zo wa nia wy ka zu upraw i za sto so wań ma ło ob sza ro - wych. Wy kaz ten w Pol sce bę dzie usta no wio ny w for mie roz - po rzą dze nia wy ko naw cze go do usta wy o środ kach ochro ny ro ślin (pla no wa ny ter min opu bli ko wa nia 2013 r.). Za sto so wa nia ma ło ob sza ro we to sto so wa nie środ ków ochro ny ro ślin w da nym pań stwie człon kow skim UE do ochro ny przed or ga ni zma mi szko dli wy mi ro ślin lub pro - duk tów ro ślin nych, któ re nie są po wszech nie upra wia ne w tym pań stwie człon kow skim (ro śli ny ma ło ob sza ro we), lub są upra wia ne po wszech nie, a sto so wa nie w nich środ ków ochro ny ro ślin jest ko niecz ne, aby spro stać wy jąt ko wym po - trze bom zwią za nym z ich ochro ną (za sto so wa nia ma ło ob - sza ro we). Pro blem ten do ty czy wie lu upraw ro ślin ozdob - nych, a ta kże wa rzyw w szklar niach i pod in ny mi osło na mi, nie któ rych upraw sa dow ni czych, a ta kże zie lar skich. Pod sta wo wym kry te rium za li cza nia do ro ślin ma ło ob sza - ro wych jest wiel kość po wierzch ni upraw nie prze kra cza ją - ca 1% grun tów rol nych w do brej kul tu rze rol nej, a za li cza nie do za sto so wań ma ło ob sza ro wych sto so wa nie środ ków ochro ny ro ślin prze ciw ko or ga ni zmom szko dli wym po wo du - ją cym stra ty na ro śli nach upraw nych lub pro duk tach ro ślin - nych, dla któ rych bra ku je efek tyw nych me tod ich zwal cza nia. Zgod nie z ty mi kry te ria mi, do upraw ma ło ob sza ro wych na le - żą: ro śli ny wa rzyw ne; owo co we, z wy jąt kiem ja bło ni; krze wy owo co we, plan ta cje ro ślin ja go do wych, lesz czy na; szkół ki drzew i krze wów sa dow ni czych; szkół ki drzew i krze wów ozdob nych; plan ta cje ro ślin ozdob nych. W wy ka zie ogra ni - czo no się do wy mie nie nia upraw za li cza nych do ogrod nic - twa. Wnio sko daw ca mi roz sze rze nia za kre su ze zwo leń na za - sto so wa nia ma ło ob sza ro we mo gą być: po sia dacz ze zwo le - nia, pod mio ty urzę do we lub na uko we zaj mu ją ce się spra wa - mi rol nic twa, bra nżo we or ga ni za cje rol ni cze lub użyt kow ni cy pro fe sjo nal ni. Zgod nie z obo wią zu ją cy mi, zmie nio ny mi ure - gu lo wa nia mi w UE, pań stwa człon kow skie mo gą roz sze rzyć za kres ze zwo le nia m.in. pod wa run kiem, że: za mie rzo ne za - sto so wa nie ma cha rak ter ma ło ob sza ro wy; roz sze rze nie jest zgod ne z in te re sem pu blicz nym; wnio sko daw cy przed ło ży li do ku men ta cję i in for ma cje uza sad nia ją ce roz sze rze nie (szcze gól nie do ty czą ce po zio mu po zo sta ło ści, a w uza sad - nio nych przy pad kach oce ny ry zy ka dla użyt kow ni ków, pra - cow ni ków i osób po stron nych). Po nad to, śro dek ochro ny ro - ślin mu si być już w Pol sce do pusz czo ny do ob ro tu w in nym od wnio sko wa ne go za kre sie. Pro po no wa ne za sto so wa nie nie mo że ta kże sta no wić za gro że nia dla zdro wia czło wie ka, zwie rząt i śro do wi ska oraz wy ka zy wać nie po żą da ne go dzia - ła nia na or ga ni zmy, któ re nie są nim zwal cza ne. Nie zbęd nym wa run kiem jest rów nież okre śle nie ska li strat eko no micz nych w upra wach lub pro duk tach ro ślin nych, a ta kże zgo da po sia - da cza ze zwo le nia na do pusz cze nie środ ka ochro ny ro ślin do ob ro tu i za sto so wa nia we wska za nym za kre sie. Wy ni ka z te go, że mo żli wość roz sze rze nia za kre su ze zwo leń na za - sto so wa nia ma ło ob sza ro we wy ma ga uzy ska nia wie lu opi nii, jed no stek upraw nio nych do ich wy da wa nia. Wnio sek o roz sze rze nie ze zwo le nia na za sto so wa nia ma - ło ob sza ro we skła da ny jest do MRiRW. Tam jest oce nia ny, a na stęp nie opi nio wa ny przez Ko mi sję ds. Środ ków Ochro ny Ro ślin. De cy zję po dej mu je mi ni ster. Pod czas spo tka nia w MRiRW po da no, że zmniej sze nie wy so ko ści opła ty re je - stro wej, uprosz czo na pro ce du ra re je stra cyj na, ogra ni czo ny za kres do ku men ta cji re je stra cyj nej, a ta kże brak wy mo gów skła da nia ra por tów z ba dań sku tecz no ści dzia ła nia środ ka ochro ny ro ślin, ma ją za chę cić lub uła twić skła da nie wnio - 10

11 O GRO DNICZE S PRAWY sków o roz sze rze nie na za sto so wa nie ma ło ob sza ro we. Mo im zda niem, wszyst kie te we dług usta wo daw ców uła twie nia, dla pro du cen tów za in te re so wa nych roz sze rze niem są i tak bar dzo pra co chłon ne, kosz tow ne i cza so chłon ne. Zwra ca my się z ape lem WZA JEM NE UZNA WA NIE ZE ZWO LEŃ Zgod nie z cy to wa ny mi ure gu lo wa nia mi praw ny mi, wza - jem ne uzna wa nie ze zwo leń re gu lu je ar ty kuł 40., zgod nie z któ rym... po sia dacz ze zwo le nia (w in nym pań stwie człon - kow skim) mo że zło żyć wnio sek o ze zwo le nie dla te go sa me - go środ ka ochro ny ro ślin, ta kie go sa me go za sto so wa nia i przy za sto so wa niu po rów ny wal nych prak tyk rol nych w in - nym pań stwie człon kow skim. Ta kie wza jem ne uzna nie mo że zo stać udzie lo ne: w tej sa - mej stre fie (Pol ska jest za li cza na do stre fy cen tral nej UE, w skład któ rej wcho dzi 11 państw, w tym m.in. Bel gia, Ho lan - dia, Niem cy, Da nia); w in nej stre fie pod wa run kiem, że ze zwo - le nie to nie jest wy ni kiem wza jem ne go uzna nia; bez wzglę du na stre fę, pod wa run kiem, że ze zwo le nie re fe ren cyj ne do ty czy za sto so wa nia w szklar niach lub po zbio rach, lub w pu stych po miesz cze niach, lub po jem ni kach uży wa nych do prze cho - wy wa nia pro duk tów ro ślin nych, lub do za pra wia nia ro ślin. Je - śli po sia dacz ze zwo le nia nie jest za in te re so wa ny zło że niem wnio sku o wza jem ne uzna nie, mo że on być zło żo ny przez pod mio ty urzę do we, na uko we zaj mu ją ce się rol nic twem oraz or ga ni za cje bra nżo we, jed nak zło że nie wnio sku mu si być po - prze dzo ne uzy ska niem zgo dy po sia da cza ze zwo le nia. W sy tu acji, gdy po sia dacz ze zwo le nia nie wy ra ża zgo dy, urząd (w na szym przy pad ku MRiRW) mo że przy jąć wnio - sek, uza sad nia jąc to in te re sem pu blicz nym. Wnio sek mu si za wie rać: po da nie (na żą da nie w ję zy ku na ro do wym); ko pię ze zwo le nia oraz je go tłu ma cze nie; oświad cze nie o iden tycz - no ści środ ka; do ku men ta cję środ ka i ra port re je stra cyj ny spo rzą dzo ny w ję zy ku pol skim lub an giel skim. Pro blem wza jem ne go uzna wa nia ze zwo leń w za kre sie upraw i za sto so wań ma ło ob sza ro wych re gu lu je art. 51 ust. 7 roz po rzą dze nia Par la men tu Eu ro pej skie go i Ra dy (WE) nr 1107/2009 z 21 paź dzier ni ka 2009 r. Wza jem ne uzna wa nie do ty czy tyl ko środ ków ochro ny ro ślin, któ re uzy ska ły uprzed - nio ze zwo le nie na wpro wa dze nie do ob ro tu na te ry to rium RP w try bie re je stra cji stre fo wej lub wza jem ne go uzna nia. W tym przy pad ku po le ga ono na fak tycz nym roz sze rze niu za - kre su sto so wa nia już za re je stro wa ne go środ ka ochro ny ro - ślin. Po dob nie jak w przy pad ku roz sze rze nia za kre su ze zwo - leń na za sto so wa nia ma ło ob sza ro we lub wza jem ne go i uzna - wa nia ze zwo leń, te sa me pod mio ty są upraw nio ne do skła da - nia wnio sków, bez ko niecz no ści uzy ska nia zgo dy po sia da - cza ze zwo le nia. Za kres do ku men ta cji jest ta ki sam jak w przy pad ku wnio sku o wza jem ne uzna nie. KOSZ TY WY DA WA NYCH ZE ZWO LEŃ Na spo tka niu po da no wy so kość opłat re je stra cyj nych wno szo nych do MRiRW. W przy pad ku roz sze rze nia za kre su ze zwo le nia na za sto so wa nia ma ło ob sza ro we wy no szą one 1 tys. zł, a wza jem ne go uzna wa nia ze zwo leń 10 tys. zł. Na po sie dze niu Ko mi te tu Tech nicz ne go ds. Owo ców i Wa - rzyw RGŻ 1 wrze śnia 2011 r., po świę co nym m.in. środ kom ochro ny ro ślin, człon ko wie Ko mi te tu po in for mo wa li, że opi nie In sty tu tu Ochro ny Śro do wi ska, In sty tu tu Ochro ny Ro ślin, ko - niecz ne do roz sze rze nia za kre su sto so wa nia środ ków ma ło - ob sza ro wych, kosz to wa ły od kil ku do kil ku na stu ty się cy zło - tych, a łącz nie z opła tą re je stro wą wno szo ną do MRiRW, wy - nio sły po nad 30 tys. zł. Czy pro du cen tów za in te re so wa nych roz sze rze niem stać na ta kie kosz ty? Na tym spo tka niu, przed sta wi łem jak się oka za ło bar - dzo kon tro wer syj ny spo sób roz wią za nia te go pro ble mu. Zda - niem Pol skie go Związ ku Ogrod ni cze go, in sty tu ty rol ni cze, któ re po win ny mieć naj lep sze ro ze zna nie co do za gro żeń upraw (mo ja pro po zy cja od no si ła się do upraw ogrod ni - czych, ale ten pro blem do ty czy wszyst kich upraw rol nych, ta - kże le śnic twa), i peł nią ce słu żeb ną ro lę wo bec pol skie go ogrod nic twa, upraw nio ne do skła da nia wnio sków o roz sze - rze nie za sto so wań drob no ob sza ro wych, po win ny zgła szać je, zgod nie z okre ślo ny mi wy ma ga nia mi, do MRiRW do pil no wu - jąc ca łe go pro ce su z tym zwią za ne go. Usto sun ko wu jąc się do tej wy po wie dzi, przed sta wi ciel In sty tu tu Ochro ny Ro ślin w Po zna niu stwier dził, że pro duk cja rol ni cza, w tym ogrod ni - cza, to biz nes, i w związ ku z tym pro du cen ci po win ni po no sić kosz ty zwią za ne z for ma mi roz sze rze nia lub wza jem ne go uzna nia środ ków ochro ny ro ślin. Wy da je się, że przed sta wi - ciel IOR nie do koń ca ro zu mie funk cję in sty tu tów rol ni czych. Za miast sta no wi ska pod kre śla ją ce go sa mo fi nan so wa nie in - sty tu tów, po wi nien za pro po no wać pod ję cie wspól nych dzia - łań z or ga ni za cja mi rol ni czy mi ma ją cych na ce lu zna le zie nie środ ków na sfi nan so wa nie te go do dat ko we go za kre su dzia ła - nia. Zda je my so bie spra wę, że roz wią za nie te go pro ble mu nie jest pro ste, ale bę dzie my o to pro sić kie row nic two MRiRW. W lu tym br. przed sta wi ciel PZO spo tkał się z Bo gu sła wem Rzeź nic kim za stęp cą dy rek to ra De par ta men tu Ho dow li i Ochro ny Ro ślin, któ ry wy ka zał go to wość pod ję cia prób cho - ciaż czę ścio we go roz wią za nia pro ble mu środ ków ochro ny ro - ślin w upra wach ogrod ni czych. W spra wie tej wy stą pi li śmy do In sty tu tu Ogrod nic twa w Skier nie wi cach z proś bą o prze ka - za nie wy ka zu środ ków ochro ny ro ślin za re je stro wa nych w stre - fie cen tral nej UE, któ re mo gły by być przy dat ne do upraw ogrod ni czych w Pol sce. Ta ki wy kaz, w od nie sie niu do ro ślin ozdob nych, opra co wa ny przez pro fe so rów: Ga brie la Ła ba now - skie go, Ada ma Woj dy łę, Lesz ka Or li kow skie go i dr hab. Bo że - nę Ma ty siak otrzy ma li śmy po kil ku dniach. Nie otrzy ma li śmy na to miast wy ka zu do ty czą ce go upraw sa dow ni czych i wa rzyw - ni czych, gdyż we dług otrzy ma nych wy ja śnień In sty tut nie ma ta kich re je strów. Bę dzie my sta ra li się uzy skać bra ku ją ce in - for ma cje i wspól nie z De par ta men tem pod jąć pró by przy naj - mniej czę ścio we go roz wią za nia pro ble mu zwią za ne go z roz - sze rze niem za kre su sto so wa nia naj bar dziej in te re su ją cych nas środ ków, w tym ta kże znalezienia spo sóbu fi nan so wa nia. n Wy ko rzy sta no ma te ria ły udo stęp nio ne PZO, opra co wa ne przez Prze my sła wa Kieł ka na czel ni ka Wy dzia łu Re je stra cji Środ ków Ochro ny Ro ślin oraz Do ro tę Ciar kę pra cow ni ka te go Wy dzia łu. 11

12 RY N E K Z K R A J U LO KAL NE STRA TY MRO ZO WE We dług in for ma cji GUS, w więk szo ści re jo nów kra ju uszko dze nia mro zo we wy stą pi ły tyl ko lo kal nie lub do ty czy ły je dy nie nie któ rych ga tun ków lub po je dyn czych od mian roślin sadowniczych. W wo je wódz twie lu bu skim za no to wa no prze - mar z nię cia pą ków kwia to wych wi no ro śli, na to miast w in nych re jo nach stra ty mro zo we wy stą pi ły w sa dach brzo skwi nio - wych, mo re lo wych i cze re śnio wych oraz no wych na sa dze - niach drzew owo co wych, m.in. ja bło ni. Upra wy tru ska wek zo sta ły uszko dzo ne tam, gdzie pod czas zi my były sil ne mro - zy przy bra ku okry wy śnie żnej. W nie któ rych miej scach, zwłasz cza w po łu dnio wo -za chod niej i cen tral nej Pol sce, stra - ty te są zna czą ce i mo gą mieć nie ko rzyst ny wpływ na plo no - wa nie tru ska wek. Naj bar dziej ucier pia ły od mia ny de se ro we (część plan ta cji za ora no). TRU SKAW KI ZA PO WIEDŹ NI ŻSZYCH ZBIO RÓW No tu je się du że stra ty w tru skaw kach, zwłasz cza od mian wra żli wych na mróz, nieprzystosowanych do pol skie go kli - ma tu in for mu je In sty tut Ogrod ni czy w Skier nie wi cach. Te - go rocz nym zbio rom tru ska wek po go da mo że jesz cze za - gro zić. Je że li bę dzie ni ska tem pe ra tu ra, a póź niej gwał to - wa ne ocie ple nie, mo że wy stą pić pro blem drob nie nia owo - ców. Po nie waż więk szość pol skich plan ta cji nie jest na wad - nia na, su sza mo że ta kże po gor szyć wa run ki wzro stu i doj - rze wa nia tru ska wek. Na świa to wych ryn kach bra ku je obec - nie tych owoców z po wo du sta le ro sną cych kosz tów si ły ro - bo czej. DO BRY STAN PLAN TA CJI NA WAR MII I MA ZU RACH Pro du cen ci tru ska wek i ma lin z War mii i Ma zur na le żą do tych, któ rych plan ta cji nie znisz czy ły zi mo we mro zy. Plan ta to rzy owo ców mięk kich w tych re jo nach mo gą spo - dzie wać się plo nów na po zio mie lat ubie głych. Zbio ry bę dą za le żeć od na wo że nia oraz na wad nia nia upraw. Plan ta to rzy obec nie naj bar dziej oba wia ją się nie sprzy ja ją cych wa run - ków at mos fe rycz nych oraz uszko dzeń przez ró żne ga tun ki przę dzior ka, któ re mo gą spo wo do wać du że stra ty. Plan ta - cje tru ska wek na War mii i Ma zu rach zaj mu ją po wierzch nię 1 tys. ha, ma lin 460 ha, a po rze czek czer wo nych i czar - nych 585 ha. Za głę bie tru skaw ko we sta no wią po wia ty: olec ki, ełc ki, goł dap ski, bar to szyc ki, ostródz ki, el blą ski, bra - niew ski i lidz bar ski. CENY POMIDORÓW I OGÓRKÓW Spadki cen skupu pomidorów i ogórków w trzeciej dekadzie maja były niższe niż w latach ubiegłych. Ceny skupu pomidorów na rynek detaliczny wyniosły ponad 5,50 zł/kg, a ogórków 3,70 zł/kg. W roku ubiegłym o tej samej porze ogórki były skupowane po około 2 zł/kg, a pomidory po 3,20 zł/kg informuje Zakład Ekonomiki Ogrodnictwa IERIGŻ-PIB. Popyt na te warzywa w maju był duży (okres I Komunii Św.), a import znacznie mniejszy niż rok temu. Producenci ponieśli duże straty w ubiegłym roku w związku ze spadkiem popytu w następstwie informacji z Niemiec o skażeniu bakterią E.coli i ograniczyli tegoroczne nasadzenia tych warzyw. TRUD NA SY TU ACJA NA PLAN TA CJACH SZPA RA GÓW Tak trud ne go po cząt ku se zo nu, spo wo do wa ne go ostry mi mro za mi, pro du cen ci nie ob ser wo wa li od kil ku na stu lat in - for mu je ma ga zyn Far mer, przy ta cza jąc wy po wie dzi przed - sta wi cie li Pol skie go Związ ku Pro du cen tów Szpa ra ga. Ucier - pia ły głów nie de li kat ne, ho len der skie wcze sne od mia ny szpa ra gów bez ły ka. Brak opa dów oraz pod wy ższo na tem - pe ra tu ra spo wo do wa ły, że wy pust ki nie wy peł nia ły się. Po ja - wił się pro blem du że go udzia łu w plo nie (na wet 80%) szpa ra - gów dziu ra wych, któ rych nie chcie li ku po wać za chod ni od - bior cy. W kwiet niu i na po cząt ku ma ja opa dy desz czu oraz ochło dze nie zmniej szy ły tem po wzro stu szpa ra gów. W trze - ciej de ka dzie ma ja br. ce ny hur to we szpa ra gów w woj. wiel - ko pol skim jed nak znacz nie się ob ni ży ły do po zio mu 7,00 12,00 zł/kg (w pęcz kach 0,5 kg). Obec nie w Pol sce jest co raz wię cej plan ta cji wiel ko po wierzch nio wych, a ma łe szpa - ra gar nie stop nio wo za ni ka ją. W ma ju i w czerw cu ob ser wu je się du że za po trze bo wa nie na szpa ra gi śred niej gru bo ści, któ - re na da ją się do wy ro bów gar ma że ryj nych. Za in te re so wa nie szpa ra ga mi w kra ju bar dzo wzro sło, jed nak na dal są re jo ny, gdzie są one ma ło po pu lar ne. TAŃ SZY RA BAR BAR W DO STA WACH DO CHŁOD NI Ra bar bar sku po wa ny przez chłod nie do mro że nia mo że być w tym se zo nie tań szy niż w ostat nich kil ku la tach. Więk - sze za pa sy mro żo ne go ra bar ba ru w za kła dach prze twór - czych, do god ne wa run ki we ge ta cji w ma ju oraz brak strat zi - mo wych i wio sen nych to głów ne czyn ni ki wpły wa ją ce na pro - gno zo wa ną ob ni żkę cen su row ca. Skup ra bar ba ru do mro że - nia roz po czął się w trze ciej de ka dzie ma ja po ce nie od 0,70 do 0,90 zł/kg lo co za kład in for mu je Za kład Eko no mi ki Ogrod nic twa IE Ri GŻ -PIB. We dług prze twór ców z wo je wódz - twa ku jaw sko -po mor skie go i po mor skie go, w dal szym okre - sie ce ny sku pu mo gą na wet spa dać po ni żej po zio mu z po - cząt ku kam pa nii. Dla po rów na nia w ubie głym ro ku ma jo we i czerw co we ce ny sku pu wa ha ły się od 1,00 do 1,30 zł/kg lo - co za kład. Tomasz Smoleński 12

13 O W O C N E R E F L E KS J E Dr Grzegorz Klimek In sty tut Ogrodnictwa Skier nie wi ce RY N E K Na stęp stwo czy za stęp stwo? Na stęp stwo ko ja rzy się do brze, bo ja wi się ja ko sku tek lo gicz ne go dzia ła nia, wy ni ka ją ce go z dą że nia ku okre ślo nym efek tom. Przy glą da jąc się na sze mu sa - dow nic twu w ostat nich la tach, nie trud no za uwa żyć, że stop - nio wo sta ra my się od cho dzić od che mii przy naj mniej tej naj bar dziej agre syw nej. Część ne ga tyw nych skut ków jej sto - so wa nia da je się po znać już po pa ru la tach, ale część wy cho - dzi na jaw cza sem znacz nie póź niej, i to w ta kim sek to rze śro - do wi ska, gdzie naj mniej by śmy się te go spo dzie wa li. Dziś już pew nie ma ło kto pa mię ta fa tal ne skut ki dzia ła nia DDT czy HCH. A szko da, bo jest to me men to, któ re ko niecz nie po - win no nas cze goś na uczyć. Jed nak obec nie pod cho dzi my do sto so wa nia pe sty cy dów ze znacz nie więk szą re zer wą i roz sąd kiem niż by ło to, po wiedz my, kil ka na ście lat te mu. Dziś, na wet je śli wpro wa dza my do śro do wi ska no we sub - stan cje czyn ne, to nikt ra czej nie ma od wa gi twier dzić, że agro fa gi nie wy se lek cjo nu ją ras od por nych. Prze ciw nie przed tym się ostrze ga. Są to spra wy zna ne, a je śli o nich przy po mi nam, to dla te - go, że jest to przy kład pro ce su, ma ją ce go pro wa dzić do okre ślo nych na stępstw. W tym wy pad ku cho dzi mi o po - wszech ną pro duk cję owo ców zgod nie z za sa da mi IPO. W ro - ku 2014 ma to już być obo wią zek, nie zaś je dy nie kwe stia do - brej wo li. Z te go też wzglę du chęt nie wy ko rzy stu je my na przy kład na wo zy, któ re wy ka zu ją wtór ne dzia ła nie grzy bo - bój cze. Czę sto ta kie fun gi cy dy nie ma ją wca le okre su ka - ren cji. Po pu lar ność zy sku ją ostat nio rów nież sub stan cje obo - jęt ne dla śro do wi ska, bar dzo na to miast sku tecz ne w zwal - cza niu jaj pew nych szkod ni ków. Aby nie być po są dzo nym o kryp to re kla mę, o kon kre tach nie wspo mi nam. Jed nak ka ż - dy, kto zna za gad nie nie, ła two przy po mni so bie licz ne przy - kła dy ta kich sub stan cji. Po dob nie jest ze zwal cza niem chwa stów. I tu, oczy wi ście, ma my do czy nie nia z pro ble mem od por no ści i ne ga tyw ne go wpły wu her bi cy dów na śro do wi sko gle bo we. Dla te go naj więk - sze na dzie je po kła da się w me cha nicz nych me to dach zwal cza - nia chwa stów, któ re dzię ki elek tro ni ce sta ją się co raz bar dziej pre cy zyj ne. Już te raz, np. na plan ta cji tru ska wek, mo żna zwal - czać chwa sty w od le gło ści kil ku na stu mi li me trów od krze win ki. Sko ro zaś stop nio wo wy co fu je my się z che mi za cji, to wi - docz ne jest to rów nież w ten den cjach do mi nu ją cych obec nie na przy kład w ho dow li od mian ja bło ni. Wia do mo, że ry nek wy kre ował za po trze bo wa nie na okre ślo ne od mia ny czy na - wet gru py od mian. Jest in te re su ją ce, że pod sta wo wym ce - lem, ja ki sta wia so bie co raz wię cej re ali zo wa nych obec nie pro gra mów ho dow la nych, jest uzy ska nie od mian miesz czą - cych się w za kre sie wspo mnia ne go ryn ko we go stan dar du. Bę dą one mia ły wszyst kie ce chy al bo więk szość cech do - tych czas ist nie ją cych od mian, ale bę dą nad ni mi gó ro wa ły od por no ścią na naj groź niej sze cho ro by, przede wszyst kim na par cha. Za szcze gól nie war to ścio we uwa ża się ta kie, któ - re rów no cze śnie wy ka zu ją ma łą po dat ność al bo na wet od - por ność na mącz nia ka. Słusz nie rów nież naj wy żej ce nio - na jest po li ge no wa od por ność na par cha. Ta ka bo wiem by wa naj bar dziej trwa ła. Cha rak te ry stycz ne jest rów nież i to, że co raz licz niej szych zwo len ni ków zy sku je kon cep cja roz po wszech nia nia ta kich od mian ja ko do stęp nych na ogól nie przy ję tych za sa dach. Mam tu na my śli re zy gna cję wie lu ho dow ców z kon cep cji od - mian klu bo wych, i to cza sem na wet wte dy, gdy ja kaś mia ła ta ki sta tus wcze śniej. My ślę, że skła nia ją ich do te go do tych - cza so we ryn ko we do świad cze nia. Oto ka żdy sys tem za - mknię ty sztucz nie, czy li ad mi ni stra cyj nie, jest z na tu ry rze czy nie tyl ko ma ło sku tecz ny, ale i kosz tow ny. Wy pro mo wa nie no wej od mia ny na ryn ku jest bar dzo kosz tow ne nie za le żnie od te go czy jest to od mia na klu bo wa, czy nie. A trze ba pa - mię tać, że w przy pad ku tej pierwszej licz ba wy pro du ko wa - nych eg zem pla rzy jest z za ło że nia li mi to wa na. To zaś ogra ni - cza ewen tu al ne, przy szłe zy ski. Ani w Eu ro pie, ani na świe cie nie ma my oczy wi ście w peł ni otwar te go ryn ku opar te go na wol nej kon ku ren cji. Nie ozna cza to jed nak, że na le ży prze - stać do te go dą żyć. I na tym wła ści wie koń czy się kra ina siel skiej spój no ści, któ rą ro zu mie my ja ko na stęp stwo. Te raz po ra na za stęp stwo, któ re przy wo dzi mniej przy jem ne my śli. Jesz cze od cza sów szkol nych ko ja rzy mi się to z za py cha niem dziur, i to czę sto czy nio nym na si łę, by le tyl ko uczniów nie zwol nić do do mu. Czy li tak ja koś ma ło sym pa tycz nie. Ma ło sym pa tycz ne jest ta kże to, co te raz mam do po wie dze nia. Czar ny sce na riusz w za kre sie unij nej po mo cy dla owo co wo-wa rzyw nych grup wstęp nie uzna nych stał się bo wiem fak tem. Pią te go kwiet nia br. we szło w ży cie Roz po rzą dze nie Ko mi sji 302/2012. Zgod - nie z nim, unij na po moc dla no wo po wsta łych grup wstęp nie uzna nych zo sta nie ogra ni czo na do za le d wie 10 mln eu ro rocz nie i to we wszyst kich kra jach przy ję tych do UE po 1 ma ja 2004 ro ku. Przy po mnieć zaś trze ba, że w prze szło ści na ten cel prze zna cza no mln eu ro. Co za miast te - go? Pew ne na dzie je da je wspo ma ga nie w ra mach PROW. Ale to tyl ko do przy szłe go ro ku i też znacz nie mniej. Z ana liz prze pro wa dzo nych przez za in te re so wa nych wy ni - ka ewi dent nie, że nie któ re ure gu lo wa nia za war te w tym roz - po rzą dze niu są bar dzo nie pre cy zyj ne. Co na przy kład ozna - cza sfor mu ło wa nie: in we sty cje od po wied nie al bo istot ne? Co wię cej, prze pi sy roz po rzą dze nia mo żna in ter pre to wać tak, że na ru sza ją one pra wa na by te. Ina czej mó wiąc pra wo ma dzia łać wstecz, co jest nie zgod ne z je go fun da men tal ną za sa dą sfor mu ło wa ną jesz cze przez Rzy mian. Mo że to sta no - wić pod sta wę do za ska rże nia po wy ższych prze pi sów do Eu - ro pej skie go Try bu na łu Spra wie dli wo ści. Ale za nim spra wa tra fi na wo kan dę, mo że mi nąć pa rę lat. A w tym cza sie zdą ży się wy da rzyć bar dzo wie le złe go z ban kruc twa mi grup włącz nie. I ja każ to wol na kon ku ren cja? n 13

14 RAPORT NUM ERU PRZETWÓRSTWO Mgr Grażyna Stępka IERIGŻ-PIB, Warszawa Produkcja i eksport przetworów z owoców i warzyw PRO DUK CJA W se zo nie 2008/2009 śred nie i du że za kła dy wy pro du - ko wa ły 2,54 mln ton prze two rów owo co wych i 985 tys. ton prze two rów wa rzyw nych. W na stęp nych la tach wiel kość pro duk cji prze two rów owo co wych zmniej sza ła się, a wa - rzyw nych wzra sta ła. W se zo nie 2011/12, w po rów na niu do se zo nu po przed nie go, szacuje się, że za kła dy wy pro - du kowały o oko ło 2% mniej prze two rów z owo ców (oko - ło 2,3 mln ton) i o 2% wię cej prze two rów z wa rzyw (oko - ło 1,1 mln ton). Na spa dek pro duk cji prze two rów owo co - wych wpłyn ęła ni ższa o 8% pro duk cja so ków pit nych (oko ło 1,45 mln ton), któ re ma ją wśród tych pro duk tów naj więk sze zna cze nie, sta no wiąc bli sko 70% wszyst kich wy ro bów owo co wych. Prze wi du je się na to miast wy ższą pro duk cję in nych prze two rów owo co wych, np. so ków za - gęsz czo nych o po nad 30% (255 tys. ton). Wzrost pro duk cji prze two rów wa rzyw nych wy ni kał z trzy pro cen to wej wy - ższej pro duk cji mro żo nek wa rzyw nych (do 545 tys. ton) i z czte ro pro cen to wej wy ższej pro duk cji kon serw (145 tys. ton). Spo śród prze two rów wa rzyw nych naj wię cej pro du - ku je się mro żo nek, gdyż ich pro duk cja sta no wi oko - ło 50%. Ni ższa o po nad 10% (według szacunków IERiGŻ- PIB) była w bie żą cym se zo nie, w po rów na niu z ubie głym, pro duk cja ma ry nat wa rzyw nych (wy nie sie 130 tys. ton). Produkcja przetworów owocowych i warzywnych Wyszczególnienie * szacunek IERiGŻ-PIB Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS Produkcja (tys. ton) Struktura (%) Szacunek (tys. ton) 2011/ / / / / / / /12* (%) Przetwory owocowe Soki pitne Soki zagęszczone Dżemy Mrożonki Przetwory warzywne Konserwy Marynaty Mrożonki Keczup i pasty pomidorowe

15 R A P O RT N U MERU Produkcja przetworów owocowych i warzywnych (tys. ton) Eksport przetworów owocowych i warzywnych (tys. ton) * szacunek IERiGŻ-PIB Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS * prognoza IERiGŻ-PIB Źródło: dane CAAC Eksport przetworów owocowo-warzywnych z Polski Wyszczególnienie 2007/ / / /11 Struktura (%) 2010/ /12* 2011/ /11 (%) w tys. ton Przetwory owocowe ogółem 603,1 775,1 753,1 647, ,0 107 Mrożonki 249,6 279,4 287,2 270, ,0 101 Zagęszczony sok jabłkowy 157,5 293,3 265,1 195, ,0 115 Soki pitne, nektary i napoje 104,6 112,0 115,2 95, ,0 113 Przetwory warzywne ogółem 486,5 461,5 489,5 487, ,0 107 Mrożonki 351,1 316,4 339,4 331, ,0 105 Konserwy 25,8 35,0 34,0 37,3 8 40,0 107 Keczup i sosy pomidorowe 19,5 24,2 33,4 37,3 8 41,0 110 * prognoza IEREiGŻ-PIB Źródło: dane CAAC w mln euro Przetwory owocowe ogółem 923,2 911,6 718,7 845, ,0 118 Mrożonki 342,9 359,0 279,1 329, ,0 119 Zagęszczony sok jabłkowy 376,8 355,8 267,4 326, ,0 125 Soki pitne, nektary i napoje 54,2 50,3 43,5 45,7 5 50,0 109 Przetwory warzywne ogółem 308,4 322,3 323,8 349, ,0 99 Mrożonki 173,3 170,4 170,5 187, ,0 96 Konserwy 26,8 38,6 36,2 37, ,0 101 Keczup i sosy pomidorowe 17,9 24,7 34,2 35, ,0 107 EKS PORT Spo śród prze two rów owo co wych naj wię cej sprze da je - my mro żo nek (42% ogól ne go eks por tu w se zo - nie 2010/11), za gęsz czo ne go so ku jabł ko we go (30%) oraz so ków pit nych, nek ta rów i na po jów (15%). Wśród prze two rów wa rzyw nych naj więk sze zna cze nie ma ją mro - żo ne wa rzy wa (68%), mniejsze zaś kon ser wy wa rzyw ne (8%) oraz ke czup i so sy po mi do ro we (8%). In sty tut Eko - no mi ki Rol nic twa i Go spo dar ki Żyw no ścio wej -PIB pro gno - zu je, że w se zo nie 2011/12 eks port prze two rów owo co - wych wy nie sie 695 tys. ton, a je go war tość 1 mld eu ro. Eks - port prze two rów wa rzyw nych prze wi du je się na po zio - mie 520 tys. ton (war to ść 345 mln eu ro). W po rów na niu z se zo nem po przed nim sprze daż prze two rów wzro śnie o 7%, a war tość o 18%. W tym sa mym okre sie sprze daż prze two rów wa rzyw nych bę dzie wy ższa o 7%, na to miast war tość nie znacz nie ob ni ży się (o 1%). Po win ni śmy sprze dać o 1% wię cej mro żo nek owo co wych (273 tys. ton) i o 5% wię cej mro żo nek wa rzyw nych (350 tys. ton). Przewiduje się, że sprzedaż za gęsz czo ne go so ku jabł ko - we go, wzrośnie o 15%, so ków pit nych nek ta rów i na po - jów owo co wych o 13%, kon serw wa rzyw nych o 7%, a ke - czu pu i so sów po mi do ro wych o 10%. Naj wa żniej sze w eks por cie mro żon ki owo co we i wa rzyw ne sprze da wa - ne są głów nie do kra jów UE (owo co we w oko ło 80%, a wa rzyw ne w oko ło 75%) oraz do kra jów WNP (od po - wied nio: oko ło 15% i 20%). n 15

16 RAPORT NUM ERU P R Z E T W Ó R S T W O Mgr Tomasz Smoleński IERIGŻ-PIB, Warszawa Ile za owo ce? Se zon sku pu owo ców ja go do - wych i pest ko wych w 2011 ro ku roz po czął się oko ło dwa ty go - dnie wcze śniej niż w ro ku Z po - wo du strat przy mroz ko wych w ma ju oraz su szy w okre sie zbio ru, owo ców ja go do wych by ło w 2011 r. mniej niż w ro ku po przed nim. GUS sza cu je, że ze bra no 159 tys. ton tru ska wek (177 tys. ton w 2010 r.), 115 tys. ton po rze - czek czar nych (146 tys. ton), 105 tys. ton ma lin (88 tys. ton) i 16 tys. ton agre - stu (15 tys. ton). W ma ju i czerw cu na te re nie ca łe go kra ju wy stą pił nie do - bór opa dów, co spo wo do wa ło skró ce - nie okre su zbio rów, ob ni że nie pro duk - cji tru ska wek oraz zdrob nie nie owo ców nie któ rych ga tun ków, np. po rze czek. Ce ny owo ców ja go do wych by ły wy so - kie i wy ka zy wa ły ten den cję wzro sto wą w ca łym okre sie han dlo wym. Oprócz ni ższej po da ży przy czy nił się do te go rów nież wy so ki po pyt w prze twór stwie spo wo do wa ny bra kiem za pa sów owo - ców mro żo nych. TRU SKAW KI Ce ny sku pu tru ska wek do mro że nia wzra sta ły w okre sie ca łe go se zo nu z 3,50 zł/kg w pierw szej de ka dzie czerw ca do 4,85 zł/kg pod ko niec sku - pu (w pierw szej de ka dzie lip ca). Śred - nia ce na wy nio sła oko ło 4 zł/kg, pod - czas gdy rok wcze śniej 2,80 zł/kg. Bar - dzo wy so kie ce ny sku pu do ty czy ły tru - ska wek z szy puł ką prze zna cza nych na kon cen trat 3,20 zł/kg (rok wcze ś - niej 1,60 zł/kg). Nie któ re z więk szych za kła dów sza co wa ły, że sku pi - ły 40 50% pla no wa nej ilo ści. W upra - wie tru ska wek wy stą pi ły stra ty w wy ni - ku spad ku tem pe ra tu ry na prze ło mie lu te go i mar ca, przy bra ku okry wy śnie - żnej. Na po cząt ku ma ja w za chod niej i pół noc nej Pol sce wy stą pi ły sil ne przy - mroz ki, któ re spo wo do wa ły stra ty w upra wach. Nie do bór opa dów w czerw cu wpły nął na ma ły przy rost ma sy owo ców, a tym sa mym ich zdrob - nie nie. Lip co we desz cze po gor szy ły ja - kość owo ców, ale wy so ki po pyt nie spo wo do wał zna czą ce go spad ku cen sku pu. Za pa sy mro żo nych tru ska wek w pol skich prze twór niach na po cząt ku ubie gło rocz ne go sku pu by ły ni skie, zaś mo żli wo ści im por tu z Chin, Ma ro ka i Tur cji ograniczone. PO RZECZ KI CZAR NE Ce ny sku pu po rze czek czar nych do mro że nia bar dzo sil nie ro sły od po - cząt ku zbio rów (trze cia de ka da czerw - ca) z 4,00 zł/kg do po nad 5 zł/kg w pierw szej de ka dzie lip ca. Na stęp nie spa dły do 4,02 4,40 zł/kg. Śred nia ce - na sku pu po rze czek czar nych wy nio - sła 4,10 zł/kg (rok wcze śniej 1,90 zł/kg). Bar dzo du ży wzrost cen sku pu tru ska wek i po rze czek czar nych był spo wo do wa ny spad kiem kra jo wych zbio rów i mniej szą po da żą tych owo - ców na ryn ku eu ro pej skim. Ni ższa ten - den cja wzro stu cen sku pu mia ła miej - sce na ryn ku po rze czek ko lo ro wych, agre stu i let nich od mian ma lin. Więk - szość za kła dów, pła cąc wy so kie ce ny sku pu za po rzecz ki czar ne i tru skaw ki, ogra ni czy ła skup in nych owo ców ja go - do wych. Ce ny sku pu po rze czek ko lo - ro wych do mro że nia wy no siły 1,65 zł/kg i zwięk szy ły się w re la cji do ro ku po przed nie go o 50%, a ce ny sku pu agre stu do mro że nia 3,30 zł/kg (wzrost o oko ło 60%). MA LI NY Ni ski po pyt za kła dów prze twór - czych wpły nął na spa dek cen sku pu ma lin let nich do mro że nia. Wy ższe zbio ry i du że za pa sy mro żo nych ma lin w Pol sce i in nych kra jach eu ro pej skich spo wo do wa ły zmniej sze nie cen sku pu. Śred nia ce na sku pu ma lin wy nio - sła 2,30 zł/kg (rok wcze śniej 3,60 zł/kg). Po czą tek sku pu roz po czął się od ceny 3,00 zł/kg, która spadła pod ko niec se zo nu do oko ło 2,30 zł/kg. Na po cząt ku paź dzier ni ka koń czył się w wie lu za kła dach prze twór czych i chłod niach skup ma lin od mian je sien - nych (póź nych). Han dlow cy pod kre śla - li, że ma li ny pod wzglę dem ja ko ści nie osią ga ły po żą da nych pa ra me trów. Owo ce by ły drob ne na sku tek su szy oraz słab sze go przy ro stu wy ni ka ją ce - go z ni ższej tem pe ra tu ry w no cy. Za owo ce ma lin w kla sie extra pro du - cen ci mo gli otrzy mać od 3,00 do 3,50 zł/kg lo co za kład. Ce ny sku pu by ły po - dob ne jak w ro ku Od kil ku lat na ryn ku kra jo wym ce ny sku pu od mian póź nych są sta bil ne. 16