INFORMACJA O STANIE BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO MIASTA KATOWICE

Transkrypt

1 INFORMACJA O STANIE BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO MIASTA KATOWICE 2012 Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Katowicach

2 Spis treści: I. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych 5 1. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie wybranych chorób zakaźnych 5 2. Szczepienia ochronne 27 II. Stan sanitarny podmiotów wykonujących działalność leczniczą Stan sanitarny podmiotów leczniczych Podmioty lecznicze jako zakłady pracy 48 III. Stan sanitarny zakładów branży spożywczej, jakość zdrowotna żywności Badania prób żywności Powiadomienia typu RASFF i RAPEX Zakłady produkcyjne Obiekty obrotu żywnością Zakłady żywienia zbiorowego Import Imprezy masowe Środki transportu żywności 63 IV. Jakość wody Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi Ocena jakości wody ciepłej w zakresie obecności bakterii legionella Baseny kąpielowe Miejsca wykorzystywane do kąpieli 71 V. Stan sanitarny obiektów i miejsc użyteczności publicznej Obiekty użyteczności publicznej Gospodarka odpadami komunalnymi Akcje deratyzacyjne 79 VI. Stan sanitarny szkół i innych placówek oświatowo wychowawczych Żłobki i kluby dziecięce Placówki wychowania przedszkolnego Oddziały zerowe Zespoły szkolne i szkolno - przedszkolne Szkoły Placówki wypoczynku zimowego i letniego zorganizowanego w obiektach stałych w miejscu zamieszkania Szkoły wyższe 98 2

3 VII. Warunki sanitarno-higieniczne środowiska pracy Stan sanitarno - higieniczny zakładów pracy Choroby zawodowe 105 VIII. Interwencje mieszkańców miasta 110 IX. Środki zastępcze 116 X. Zapobiegawczy nadzór sanitarny 117 XI. Działalność w zakresie oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia, programy edukacyjne i akcje prozdrowotne Trzymaj Formę! Lokalny program Dbam o siebie, żyję zdrowo Program edukacyjny Żywienie na wagę zdrowia Program Ograniczenia Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce Krajowy Program Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV Program profilaktyki WZW B i C pod hasłem Podstępne WZW Program profilaktyki niektórych chorób pasożytniczych ROBALOM STOP Projekt Edukacyjny Zdrowy Przedszkolak Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży Dopalacze - profilaktyka uzależnień i przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu psychoaktywnych środków zastępczych Weekend Qzdrowiu Polskie Rekordy i Osobliwości 151 3

4 Szanowni Państwo Mam przyjemność przekazać Państwu raport o stanie bezpieczeństwa sanitarnego i sytuacji epidemiologicznej miasta Katowice w 2012 roku. W raporcie znajdziecie Państwo szczegółowe oceny, wyniki i zestawienia statystyczne dotyczące poszczególnych obszarów życia publicznego. Opracowanie zawiera między innymi ocenę stanu sanitarnego miasta w zakresie warunków życia, pracy, wypoczynku i rekreacji oraz nauczania i wychowania, a także wyniki prowadzonego przez nas monitoringu wody przeznaczonej do spożycia i żywności oferowanej mieszkańcom Katowic. Raport zawiera też przegląd interwencji mieszkańców miasta, którzy zwrócili się do nas o pomoc w rozwiązaniu swoich problemów. Na rzecz poprawy życia i zdrowia katowiczan Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach przeprowadził w ubiegłym roku na terenie miasta ponad 7600 kontroli, wydał ponad 1700 decyzji i nałożył 308 mandatów karnych w celu wyeliminowania stwierdzonych nieprawidłowości i niezgodności z aktualnie obowiązującymi przepisami. W 2012 roku dostosowywaliśmy nasze działania do zmieniającej się rzeczywistości. Musieliśmy sprostać nowym wyzwaniom takim jak: walka z dopalaczami, rozwijający się ciągle rynek suplementów diety czy afery z zafałszowaną żywnością. Ponadto chciałabym zwrócić Państwa uwagę na podejmowanie w koalicji z władzami samorządowymi i lokalnymi partnerami działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej na rzecz zdrowia i zdrowego stylu życia katowiczan. Mam nadzieję na zainteresowanie Państwa efektami naszej codziennej pracy, będącej ogniwem sprawnego funkcjonowania miasta. 4

5 I. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych 1. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie wybranych chorób zakaźnych Przygotowana analiza stanu bezpieczeństwa epidemiologicznego powiatów została oparta na danych zawartych w sprawozdaniach PSSE w Katowicach: MZ-55, MZ-56, MZ-57, raportów dotyczących zachorowań na niektóre choroby zakaźne, dane porównawcze dotyczące wskaźników epidemiologicznych Polski uzyskano z meldunków - opracowań Zakładu Epidemiologii NIZP-PZH i Departamentu Zapobiegania oraz Zwalczania Zakażeń i Chorób Zakaźnych u Ludzi GIS, Biuletynów Statystycznych Ministerstwa Zdrowia Centrum Systemów. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny (PPIS) w Katowicach sprawuje nadzór sanitarno-epidemiologiczny na obszarze 3 miast na prawach powiatu: Katowice, Mysłowice i Siemianowice Śląskie. Na terenie sprawowanego nadzoru zamieszkuje niemal 10% ludności województwa śląskiego (Tabela nr 1, Wykres nr 1). Informacyjnych Ochrony Zdrowia, Biuletynu Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc. Z uwagi na swoją specyfikę, zagęszczenie ludności i centralne położenie w konurbacji górnośląskiej oraz na przecięciu europejskich szlaków komunikacyjnych, obszar prowadzonej działalności wymaga stałego nadzoru sanitarnoepidemiologicznego, w tym monitoringu stanu bezpieczeństwa epidemiologicznego. Katowice Obszar sprawowanego nadzoru przez PSSE w Katowicach Obszar [km 2 ] 164,64 255,89 Liczba ludności Tabela nr 1. Charakterystyka obszaru działalności Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach 1 1 Na podstawie danych statystycznych uzyskanych z Urzędu Statystycznego w Katowicach w dniu r. 5

6 Wykres nr 1. Liczebność populacji miasta Katowice oraz ogółem liczba ludności objętej nadzorem sanitarnoepidemiologicznym PSSE w Katowicach w latach W trakcie roku 2012 dzięki kontynuacji działań mających na celu poprawę zgłaszalności chorób zakaźnych utrzymano akceptowalny poziom realizacji opisanego obowiązku ustawowego. Ponowiono kontrole zgłaszalności chorób zakaźnych na podstawie danych przekazanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia, w roku 2012 przeprowadzono 29 kontroli. W 1 przypadku wystosowano do kierownika podmiotu leczniczego wystąpienie. W przypadku 9 kontroli stwierdzono nieprawidłowości i dodatkowo przeprowadzono rozmowy zarówno z osobami odpowiedzialnymi za niedopatrzenia, jak i z kierownikami nadzorującymi funkcjonowanie podmiotu leczniczego. W roku sprawozdawczym do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach zgłoszono 3364 przypadki zachorowań dotyczące mieszkańców miasta Katowice. Strukturę zachorowań oraz porównanie z rokiem 2011 przedstawia Wykres nr

7 Wykres nr 2-3. Zgłoszone przypadki zachorowań w roku na terenie miasta Katowice. Zatrucia i zakażenia pokarmowe W 2012r. odnotowano 9 przypadków salmoneloz, w tym 2 przypadki salmoneloz pozajelitowych. Stwierdzono w porównaniu do minionego roku spadek liczby zachorowań (2011r zachorowań wskaźnik zapadalności 3,94/ mieszkańców). Poziom zapadalności był znacznie niższy niż poziom uzyskany na terenie całego kraju w 2012 roku - 21,94/ (Wykres nr 4). Jednocześnie odnotowano spadek liczby zachorowań na bakteryjne zatrucia pokarmowe (366 przypadków 118,33/ w porównaniu do 437 przypadków 140,33/ w roku 2011) (Wykres nr 5). 7

8 Wykres nr 4. Zachorowania na salmonelozy w latach na terenie miasta zapadalności na ludności). Katowice (wskaźnik Wykres nr 5. Zachorowania na zatrucia pokarmowe w latach na terenie miasta Katowice (wskaźnik zapadalności na ludności). W minionym roku utrzymywał się dalszy systematyczny wzrost zapadalności w zakresie biegunek u dzieci do lat 2 (mimo spadku liczby zachorowań w latach z 204 do 187 zachorowań wskaźnik zapadalności z uwagi na mniejszą liczbę dzieci do lat 2 zamieszkałych na terenie miasta wzrósł i osiągnął w 2012r. poziom: 166,86/10 000). (Wykres nr 6). Tendencja wzrostowa dotyczyła również zachorowań na wirusowe zakażenia jelitowe 304 przypadki zachorowań 98,28/ (Wykres nr 7). 8

9 Wykres nr 6. Zachorowania na biegunki u dzieci do lat 2 w latach na terenie miasta Katowice (wskaźnik zapadalności na ludności). Po przeanalizowaniu danych z ostatnich 5 lat dotyczących zapadalności na biegunki, zatrucia pokarmowe i wirusowe zakażenia jelitowe ogółem, można zauważyć wzrost liczby rejestrowanych przypadków zachorowań (Wykres nr 8). Wzrost utrzymuje się od 2010r., co czasowo pokrywa się z wdrożeniem kontroli ukierunkowanych na egzekwowanie zgłaszalności podejrzeń zachorowań i zachorowań na choroby zakaźne, również z wykorzystaniem danych otrzymanych z Narodowego Funduszu Zdrowia. Wykres nr 7. Zachorowania na wirusowe zakażenia jelitowe w latach na terenie miasta Katowice (wskaźnik zapadalności na ludności). 9

10 Wykres nr 8. Zachorowania na biegunki, zatrucia pokarmowe i zakażenia jelitowe ogółem w latach na terenie miasta Katowice (liczba zachorowań). Opisane zmiany tendencji epidemiologicznych wybranych chorób zakaźnych przenoszonych drogą pokarmową wymagają dalszej analizy, jednakże można przypuszczać, że na aktualny poziom zapadalności w zakresie poszczególnych jednostek chorobowych ma wpływ m. in. coraz powszechniejsza diagnostyka w kierunku czynników wirusowych, wzrost sumienności lekarzy w realizacji obowiązków ustawowych, zwiększona świadomość społeczna zagrożeń związanych z chorobami zakaźnymi przenoszącymi się drogą pokarmową. W 2012 roku zarejestrowano 5 ognisk choroby przenoszonej drogą pokarmową (w tym 2 domowe): 1. Ognisko obejmujące 9 dzieci z objawami zatrucia pokarmowego uczęszczających do prywatnego punktu przedszkolnego, tylko w 1 przypadku uzyskano materiał do badań (kał) wyniki badań były ujemne. Zachorowanie zaklasyfikowano jako inne bakteryjne zatrucie pokarmowe nieokreślone. W trakcie kontroli firmy cateringowej stwierdzono nieprawidłowości, nałożono grzywnę w drodze mandatu karnego, wydano zalecenia dotyczące używania naczyń stołowych wyłącznie jednorazowego użycia; 2. Ognisko obejmujące 3 pacjentów z zakażeniem jelitowym hospitalizowanych w szpitalu klinicznym, badania mikrobiologiczne wykazały Clostridium difficile (toksyny A i B). Równolegle do prowadzonego dochodzenia epidemiologicznego prowadzono postępowanie związane z podejrzeniem zakażenia szpitalnego. W trakcie kontroli sanitarnej przeprowadzonej w ognisku choroby przenoszonej drogą pokarmową nie stwierdzono nieprawidłowości. Zgodnie z ustaleniami wystąpienie ogniska łączono z przewlekłą antybiotykoterapią z powodu choroby podstawowej. Ostatecznie opisane przypadki sklasyfikowano jako inne bakteryjne zakażenie jelitowe określone; 10

11 3. Ognisko obejmujące pacjentów z objawami zakażenia jelitowego, hospitalizowanych w katowickim szpitalu. Objawy wystąpiły u 5 pacjentów. Testem immunoenzymatycznym wykryto Clostridium difficile (toksyny A i B) zachorowania zaklasyfikowano jako inne bakteryjne zakażenia jelitowe określone. Równolegle do prowadzonego dochodzenia epidemiologicznego prowadzono postępowanie związane z podejrzeniem zakażenia szpitalnego. W trakcie kontroli sanitarnej nie stwierdzono nieprawidłowości. Zgodnie z ustaleniami wystąpienie ogniska łączono z przewlekłą antybiotykoterapią z powodu choroby podstawowej. Wydano zalecenia zobowiązujące do przeglądu stosowanych metod dekontaminacji środowiska oddziału oraz dotyczące szkoleń personelu i zgłaszania podejrzeń zachorowań i chorób zakaźnych oraz ognisk chorób zakaźnych. 4. Zatrucie pokarmowe obejmujące 2 osoby chore oraz 1 osobę z otoczenia chorego zamieszkałe w dzielnicy Załęska Hałda. Nie dostarczono materiału do badania mikrobiologicznego w celu określenia etiologii zakażenia. Ostatecznie przypadki zachorowań wykazano w meldunkach statystycznych, jako wirusowe zakażenie jelitowe nieokreślone. 5. Zatrucie pokarmowe obejmujące 2 osoby chore oraz 3 osoby z otoczenia chorego zamieszkałe w dzielnicy Koszutka. Nie dostarczono materiału do badania mikrobiologicznego w celu określenia etiologii zakażenia. Zachorowania zaklasyfikowano, jako wirusowe zakażenie jelitowe nieokreślone. W ramach prowadzonych dochodzeń epidemiologicznych analizowano możliwość przeniesienia zakażenia przez spożywaną wodę lub żywność. W przypadku zatruć pokarmowych domowych osoby chore i osoby z otoczenia chorych, zazwyczaj nie pamiętały produktów z jakich przyrządzały potrawy lub nie potrafiły podać miejsca zakupu produktów lub potraw. Mimo podejmowanych starań w celu uściślenia informacji uzyskiwano jedynie nazwę sieci handlowej, typ sklepu lub położenie (nazwa dzielnicy miasta). Choroby zakaźne wieku dziecięcego W 2012r. wśród zachorowań na choroby zakaźne wieku dziecięcego dominowała, podobnie jak w minionych latach ospa wietrzna (Wykres nr 9), choroba wystąpiła aż u 1387 osób, co daje wskaźnik zapadalności 448,43 na mieszkańców (2011r. 350,66). Najwięcej zachorowań wystąpiło wśród dzieci w wieku od 2 do 5 roku życia, kolejną pod względem liczebności grupę stanowiły dzieci w wieku od 6 do 10 lat. Tylko w 3 przypadku uzyskano informacje o wcześniejszych szczepieniach przeciwko chorobie: 1 osoba - 2 dawkami 11

12 preparatu, 2 osoby 1 dawką preparatu, w dalszych 2 przypadkach wykluczono uodpornienie poprzez szczepienia, w pozostałych przypadkach nie uzyskano informacji. Najwięcej zachorowań wystąpiło w I kwartale 2012r. Zaznaczyć należy, że wysoka zapadalność na ospę wietrzną nie jest jedynie problemem lokalnym, podobne tendencje obserwowano w zakresie danych epidemiologicznych dla całego kraju (Wykres nr 10) charakteryzującego się wskaźnikiem zapadalności 539,72/ mieszkańców. Dane uzyskane z terenu miasta Katowice (1387 zachorowań 448,43/ ) mieszczą się poniżej poziomu kraju. Wykres nr 9. Zachorowania na choroby zakaźne wieku dziecięcego w latach na terenie miasta Katowice (wskaźnik zapadalności na ludności). Prowadzona wieloletnia analiza wskaźników epidemiologicznych na terenie działalności PSSE w Katowicach, wskazuje na niepokojący trend rosnący w zakresie zachorowań na ospę wietrzną z okresowymi wahaniami w zakresie liczby rejestrowanych przypadków w cyklach dwuletnich. 12

13 Wykres nr 10. Zachorowania na ospę wietrzną w latach na terenie miasta Katowice (wskaźnik zapadalności na ludności). Niestety mimo prowadzonych starań zarówno środowisk medycznych, jak i Władz Samorządowych zmierzających do spopularyzowania szczepień zalecanych przeciwko chorobie, nadal liczba wykonywanych szczepień wśród dzieci i młodzieży jest niewielka. W minionym roku na terenie kraju nadal można było obserwować wzrost zapadalności na płonicę 65,89/ mieszkańców (Wykres nr 11). W tym czasie wśród mieszkańców miasta odnotowano niewielki spadek zapadalności, liczba zachorowań zmniejszyła się o 5% i w minionym roku osiągnęła wartość 261 co stanowi wskaźnik zapadalności 84,38/ mieszkańców. Niestety wskaźnik zapadalności od 2007r. utrzymuje się powyżej poziomu uzyskanego na terenie kraju i mimo niewielkich, cyklicznych zniżek zapadalności, wykazuje stałą tendencję rosnącą. Analogiczna tendencja zapadalności na szkarlatynę obserwowana jest na terenie kraju od roku Analiza zapadalności wykazała, że zachorowania w 2012r. dotyczyły najczęściej dzieci od 3 do 5 roku życia. Zaobserwowano również wzrost liczby chorych w grupie wiekowej lat. W przypadku osób pełnoletnich wystąpiły jedynie pojedyncze przypadki zachorowań osób do 40 roku życia. Wśród chorych w minionym roku przeważały osoby płci męskiej 55%. Nie stwierdzono istotnych tendencji sezonowych występowania choroby. 13

14 Wskaźnik zapadalności Płonica - Katowice Płonica - Polska Wykres nr 11. Zachorowania na płonicę w latach na terenie miasta Katowice (wskaźnik zapadalności na ludności). Rok 2012 był kolejnym rokiem obserwowanej stabilizacji zachorowań na świnkę. Z uwagi na brak danych, nie było możliwości przeanalizowania stopnia uodpornienia osób, które zachorowały. Najwięcej zachorowań odnotowano w grupach wiekowych 2-10 lat i powyżej 30r.ż., 64% chorych stanowiły osoby płci żeńskiej. Uzyskany wskaźnik zapadalności wynosił 6,14/ mieszkańców i był niższy od wskaźnika uzyskanego na terenie Polski (7,20/ ). Można wysunąć wniosek, że aktualna korzystana sytuacja jest wynikiem skuteczności szczepień, jako formy zapobiegania chorobom zakaźnym. Znaczący spadek zapadalności na nagminne zapalenie przyusznic jest obserwowany na terenie sprawowanego nadzoru od 2004r, a więc od roku wprowadzenia szczepień obowiązkowych przeciwko tej chorobie i 6 lat po wprowadzeniu do PSO szczepień zalecanych przeciwko odrze, śwince i różyczce (Wykres nr 12). W zakresie sezonowości, nie stwierdzono współzależności wzrostu zachorowań z określoną porą roku. 14

15 Wykres nr 12. Zachorowania na świnkę w latach na terenie miasta Katowice i Polski (wskaźnik zapadalności na ludności). W 2012r. zaobserwowano istotną zmianę w zakresie wskaźników epidemiologicznych krztuśca (Wykres nr 13). Odnotowano 57 przypadków zachorowań (wskaźnik zapadalności 18,43/ mieszkańców), co daje poziom wyższy od poziomu zachorowań na terenie Polski (wskaźnik 12,16/ mieszkańców, wzrost w porównaniu do 2011r., kiedy to wynosił 4,27/ mieszkańców). Ogółem liczba zachorowań na terenie działalności PPIS w Katowicach wzrosła o 340%. Po uwzględnieniu wzrostów zapadalności w poszczególnych miastach zauważalny jest znaczący wzrost liczby chorych w Katowicach o 338%. Na podstawie wywiadów epidemiologicznych przeprowadzono analizę przypadków zachorowań mieszkańców miasta: chorzy w przewarzającej większości byli zaszczepieni IV dawkami (41 osób), 5 osób (w tym 2 niemowląt) posiadało niepełny schemat szczepień, 10 osób dorosłych nie pamiętało faktu uodpornienia, 1 osoba nie była szczepiona z powodu przeciwwskazań; zachorowania występowały najczęściej u młodzieży w wieku lat (47%), rzadziej w wieku lat (30%), pojedyncze zachorowania odnotowano w grupach wiekowych mieszczących się w przedziale od 31 do 60 lat (19%) oraz 2 przypadki krztuśca u niemowląt w wieku 1 i 2 miesięcy (3%); najwięcej zachorowań wystąpiło na początku i pod koniec I kwartału, w trakcie II kwartału odnotowano spadek zapadalności, kolejny wzrost wystąpił w miesiącu sierpniu. 15

16 Przypuszczalnie obserwowany wzrost wskaźnika zapadalności krztuśca wynika ze stopniowego zmniejszania się odporności poszczepiennej u młodzieży szkolnej i dorosłych oraz rosnącej liczby wykonywanych ukierunkowanych badań laboratoryjnych w przypadku podejrzenia choroby. Aktualnie szczepienia obowiązkowe przeciwko krztuścowi są wykonywane u dzieci w 1 i 2 roku życia, dawkę przypominającą szczepionki podaje się w 6 roku życia. W przypadku młodzieży i dorosłych jest możliwość wykonania szczepień zalecanych przeciwko krztuścowi, jednak nie cieszą się one dużą popularnością. Odporność poszczepienna utrzymuje się ok. 6 do 12 lat. Wykres nr 13. Zachorowania na krztusiec w latach na terenie miasta Katowice i Polski (wskaźnik zapadalności na ludności). W zakresie nadzoru nad różyczką (Wykres nr 14), zarejestrowano 14 zachorowań, uzyskano wskaźnik zapadalności 4,53, co stanowi poziom niższy niż na terenie kraju (wskaźnik zapadalności: 16,25/ mieszkańców). Brak danych na temat historii szczepień pacjentów uniemożliwił analizę stanu uodpornienia większości chorych. Uzyskano informacje potwierdzające szczepienie I dawką u 4 osób. 16

17 Wykres nr 14. Zachorowania na różyczkę w latach na terenie miasta Katowice i Polski (wskaźnik zapadalności na ludności). Wśród chorych przeważali mężczyźni (71%). Najwięcej zachorowań wystąpiło u dzieci i młodzieży w wieku 2-5 lat oraz lat. Nie zgłoszono żadnego przypadku różyczki wrodzonej. Wirusowe zapalenia wątroby W roku sprawozdawczym na terenie działalności tutejszej Stacji nie zarejestrowano przypadków wirusowego zapalenia wątroby typu A (Wykres nr 15). W 2012 roku potwierdzono 3 zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby B lub C (Wykres nr 16 i 17), w tym: 2 zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu B dotyczące: 1 kobiety 32 lata wg pacjentki zakażenie w wyniku procedur medycznych nie uzyskano dowodów potwierdzających błędy jatrogenne; 1 mężczyzny 41 lat pacjent nie podaje ewentualnych czynników ryzyka, zaznacza możliwość wystąpienia różnorodnych czynników ryzyka, bez podania okoliczności; 1 zachorowanie na wirusowe zapalenie wątroby typu C dotyczyło 40-letniego mężczyzny wg lekarza prowadzącego narażenie niemedyczne (kolczykowanie, tatuaż) brak możliwości weryfikacji hipotezy. 17

18 Wykres nr 15. Zachorowania na WZW A w latach na terenie miasta Katowice i Polski (wskaźnik zapadalności na ludności). Wy kres nr 16. Zachorowania na WZW B (ostre) w latach na terenie miasta Katowice i Polski (wskaźnik zapadalności na ludności). Podobnie jak w minionych latach rejestrowano informacje o osobach zgłaszanych po raz pierwszy, jako zakażeni wirusami HBV lub HCV. W analizowanym okresie czasu otrzymano 35 zgłoszeń zakażenia HBV (Wykres nr 18) i 66 zgłoszeń zakażeń HCV (Wykres nr 19). Dane dotyczące wieku osób ze stwierdzonym zakażeniem HBV lub HCV w roku 2012 przedstawia Wykres nr 20 i 21. Niepokojący jest fakt wystąpienia 2 przypadków zakażeń HCV u dzieci w wieku 5-14 lat. Podsumowując można stwierdzić, że w minionym roku zaobserwowano wzrost nowowykrytych zakażeń HBV i HCV. 18

19 Wskaźnik zapadalności Wskaźnik zapadalności Wskaźnik zapadalności WZW C - Katowice WZW C - Polska WZW C - Polska - wg definicji z 2005r. WZW C - Polska - wg definicji z 2009r. Wykres nr 17. Zachorowania na WZW C w latach na terenie miasta zapadalności na ludności). Katowice i Polski (wskaźnik 18,00 16,00 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0, HBV - Katowice Wykres nr 18. Zakażenia wirusem HBV (zgłoszone po raz pierwszy) w latach na terenie miasta Katowice (wskaźnik zapadalności na ludności). 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0, HCV - Katowice Wykres nr 19. Zakażenia wirusem HCV (zgłoszone po raz pierwszy) w latach na terenie miasta Katowice (wskaźnik zapadalności na ludności). 19

20 0-4 lata 5-9 lat lat lat lata lat lata lat lata lat lata lat lata lata 75 i więcej lat Nowozarejestrowane zakażenie HBV - Katowice Wykres nr 20. Zakażenia wirusem HBV (zgłoszone po raz pierwszy) w roku 2012 na terenie miasta Katowice (liczba osób w poszczególnych grupach wiekowych). Wykres nr 21. Zakażenia wirusem HCV (zgłoszone po raz pierwszy) w 2012r. na terenie miasta Katowice (liczba osób w poszczególnych grupach wiekowych ). 20

21 Wskaźnik zapadalności Grypa Liczba zachorowań na grypę i podejrzenia grypy w 2012 roku, osiągnęła poziom 418 przypadków była znacznie niższa niż w roku przypadków (543,90 na mieszkańców). W minionym roku wskaźnik zapadalności znacznie odbiegał od wskaźnika Polski, który wyniósł 3781,95 na mieszkańców (Wykres nr 22). Szczególny zakres nadzoru nad grypą stanowiły podejrzenia zachorowania i zachorowania wywołane wirusem A/H1N1. Na terenie działalności tutejszej stacji stwierdzono 1 przypadek zachorowania wywołanego przez w/w czynnik wirusowy (pacjent wymagał hospitalizacji w katowickim szpitalu). Analizę liczby zachorowań (z uwzględnieniem sezonowości) przedstawia Wykres nr letnia analiza poziomów podejrzeń zachorowań i zachorowań na grypę, wskazuje na spadek osiąganych wartości zachorowań, prawidłowość ta jest obserwowana również w większości przypadków okresowych wzrostów wskaźnika zapadalności (Wykres nr 24). Charakterystyczna dla wirusa grypy zmienność i potencjał epidemiczny powoduje, że mimo malejącego wskaźnika zapadalności pozostaje on nadal istotnym zagrożeniem epidemiologicznym Grypa - Katowice Grypa - Polska Wykres nr 22. Zachorowania na grypę w latach na terenie miasta zapadalności na ludności). Katowice i Polski (wskaźnik 21

22 Wykres nr 23. Zachorowania na grypę w latach ogółem na terenie miasta Katowice (liczba zachorowań). zachorowań). Wykres nr 24. Zachorowania na grypę w latach na terenie miasta Katowice (liczba Choroby odzwierzęce W minionym roku zarejestrowano w zakresie chorób odzwierzęcych przypadki boreliozy z Lyme i listeriozy. Dodatkowo prowadzono nadzór w zakresie pokąsań ludzi przez zwierzęta z uwagi na możliwość narażenia na wściekliznę. 22

23 Borelioza z Lyme Borelioza jest najczęstszą chorobą odzwierzęcą występującą mieszkańców miasta Katowice. W roku sprawozdawczym odnotowano ogółem 115 zgłoszeń zachorowań i podejrzeń zachorowań na boreliozę. W trakcie prowadzonych dochodzeń epidemiologicznych po uwzględnieniu wymogów definicji przypadku boreliozy potwierdzono 91 zachorowań. Porównując zapadalność na terenie miasta i kraju (Wykres nr 25) można zauważyć, że wskaźnik zapadalności w przypadku Katowic (29, mieszkańców) znacząco przekracza wskaźnik Polski (22,86/ mieszkańców). Dalsza analiza danych, z uwzględnieniem aktywności zawodowej wykazała, że wśród chorych były zarówno osoby nieletnie (2 osoby), pełnoletnie pracujące (20 osób), pełnoletnie niepracujące (8 osób), jak i renciści i emeryci (48 osób). Nie stwierdzono przypadku zachorowania w wyniku występowania narażenia zawodowego. Wykres nr 25. Zachorowania na boreliozę w latach na terenie miasta Katowice, i Polski (wskaźnik zapadalności na ludności). Objawy z jakimi pacjenci najczęściej zgłaszali się do lekarza to rumień wędrujący (objaw charakterystyczny wczesnej fazy choroby) oraz bóle kostno-stawowe. Ustalono, że 32 osoby zdecydowanie identyfikowało miejsce narażenia, jako miasto zamieszkania, 13 osób wiązało zakażenie krętkami z narażeniem poza granicami miasta. Najczęściej miejscem ekspozycji na kleszcze na terenie miasta były parki, skwery, działki lub tereny rekreacyjne i lasy. 23

24 Listerioza W minionym roku zarejestrowano 3 przypadki listeriozy, co dało wskaźnik zapadalności 0,97/ mieszkańców, w tym samym okresie na terenie kraju wystąpiła zapadalność rzędu 0,13/ mieszkańców. Zaznaczyć należy, że w poprzednich latach nie odnotowano zachorowań na literiozę. W toku dochodzeń epidemiologicznych wykluczono kontakt pacjentów z chorymi zwierzętami lub spożywanie produktów potencjalnie skażonych z obrotu nieuspołecznionego. W przypadku jednego chorego z uwagi na ciężki stan i zgon wywołany chorobą podstawową brak było możliwości uzyskania informacji na temat narażenia na zakażenie. Pokąsania przez zwierzęta i profilaktyka zachorowań na wściekliznę W minionym roku nadal utrzymywał się problemem pokąsań ludzi przez zwierzęta. W 2012r. zarejestrowano 30 pokąsań wskaźnik zapadalności na mieszkańców wyniósł 9,70 (Wykres nr 26). W analogicznym okresie na terenie kraju odnotowano poziom narażenia na wściekliznę/potrzeby szczepień 20,70/ mieszkańców. Pokąsania w 2 przypadkach dotyczyły osób niepełnoletnich. 24

25 Wskaźnik zapadalności 20,00 15,00 10,00 5,00 0, Osoby zaszczepione - Katowice Wykres nr Narażenia na wściekliznę/potrzeba szczepień w latach na terenie miasta Katowice (wskaźnik zapadalności na ludności). Równolegle do zgłoszeń pokąsań otrzymywano informacje o wszczęciu poekspozycyjnych szczepień przeciwko wściekliźnie, których wykonanie ostatecznie potwierdzono u 54 osób. Do części ekspozycji doszło w czasie wyjazdów poza Katowice, a osoby poszkodowane zgłosiły się do lekarzy poza terenem prowadzenia nadzoru przez tutejszą stację. W ostatnich z opisanych przypadków potwierdzono realizację szczepień poekspozycyjnych u 18 osób (Wykres nr 27). Gruźlica Zapadalność na gruźlicę w minionym roku utrzymywała się na podobnym poziomie, jak w roku Zgłoszono 98 przypadków gruźlicy, chorobę potwierdzono w trakcie badań u 82 osób ogółem (wskaźniki zapadalności 26,51/ mieszkańców) (Wykres nr 28). Wśród chorych nie zarejestrowano niepełnoletnich. Najczęściej chorowali niepracujący dorośli (50 chorych), renciści i emeryci (19), najrzadziej pracujący dorośli (10). Rok 2012 był kolejnym rokiem utrzymywania się tendencji występowania gruźlicy wśród osób o niskim statucie socjalno-bytowym. W jednym przypadku choroba dotyczyła osoby bezdomnej, dzięki pomocy funkcjonariuszy Straży Miejskiej ustalono aktualne miejsce przebywania pacjenta i ostatecznie potwierdzono hospitalizację i leczenie. 25

26 Wykres nr 28. Zachorowania na gruźlicę w latach na terenie miasta Katowice i Polski (wskaźnik zapadalności na ludności), brak opublikowanych danych dotyczących województwa śląskiego i Polski z 2012r. W związku z zarejestrowanymi przypadkami zachorowania na gruźlicę w ciagu minionego roku nadzorem objęto 111 osób z kontaktu z chorym. U 1 osoby z otoczenia chorego potwierdzono zachorowanie. Inwazyjne choroby wywołane przez Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae typu b W 2012r. zarejestrowano 3 przypadki inwazyjnej choroby meningokokowej. W każdym przypadku podejrzenia choroby inwazyjnej wywołanej w/w drobnoustrojami podejmowano dochodzenie epidemiologiczne. Szczególnie w przypadku choroby inwazyjnej o etiologii meningokokowej, podejmowane są wszelkie konieczne działania w celu ustalenia osób z otoczenia chorego, wymagających konsultacji lekarskich i/lub chemioprofilaktyki. W celu skrócenia do minimum czasu między stwierdzeniem zachorowania, a zastosowaniem chemioprofilaktyki przez osoby z kontaktu, prowadzone były w tutejszej Stacji oprócz dyżurów pod nr telefonu alarmowym, dyżury pod nr telefonu alarmowym - epidemiologicznym. Wytypowani pracownicy Sekcji Epidemiologii prowadzili dyżury telefoniczne w cyklach całodobowych tygodniowych, przyjmowali zgłoszenia zachorowań dotyczące niektórych chorób zakaźnych, prowadzili dochodzenia epidemiologiczne oraz udzielają informacji na temat profilaktyki osobom wykonującym zawody medyczne. 26

27 Choroby przenoszone drogą płciową W minionym roku kontynuowano nadzór nad chorobami przenoszonymi drogą płciową. Ogółem na terenie miasta zarejestrowano jedynie 15 zachorowań wskaźnik zapadalności 4,85/ , w tym 13 przypadków kiły (4,20/ ). Nie odnotowano zachorowań na kiłę wrodzoną. Zarejestrowano 2 zachorowania na rzeżączkę. Porównując dane dotyczące zapadalności na choroby przenoszone drogą płciową na terenie prowadzonej działalności do danych ogólnokrajowych, można stwierdzić wyższy wskaźnik zapadalności na terenie Katowic w stosunku do wskaźnika Polski (w roku 2011 zbiorczo zapadalność wynosiła 3,59/ , w tym samym okresie na terenie kraju wynosiła 2,5/ mieszkańców). Znaczyć należy że mimo wzrostu liczby rejestrowanych przypadków należy przypuszczać, że rzeczywista skala występowania chorób przenoszonych drogą płciowa jest znacznie większa, niż wskazują to zebrane dane statystyczne. HIV I AIDS W minionym roku wystąpiło 5 przypadków zachorowań na AIDS (wskaźnik zapadalności 1,62). Uzyskany poziom zapadalności znacznie przewyższy poziom uzyskany na terenie kraju (0,57/ ). Jednocześnie zarejestrowano mniejszą niż w poprzednim roku liczbę nowych zakażeń HIV - 12 (3,88/ ) w porównaniu do 15 zgłoszeń z roku W analizowanym okresie czasu na terenie Polski uzyskano wskaźnik zapadalności na HIV 2,88/ Szczepienia ochronne Uodpornienie czynne dzieci, młodzieży i osób dorosłych wykonywane jest w drodze realizacji Programu Szczepień Ochronnych. Program ten ogłaszany jest corocznie przez Głównego Inspektora Sanitarnego w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym ministra właściwego do spraw zdrowia, publikowanego do 31 października roku poprzedzającego realizację (na podstawie art. 17, ust. 11 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi). Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych na rok 2012 przeprowadzane były szczepienia obowiązkowe przeciw: gruźlicy, WZW typu B, błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, zakażeniom Haemophilus influenzae typu b - dzieci w 1 roku życia; 27

28 błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, zakażeniom Haemophilus influenzae typu b, odrze, śwince i różyczce - dzieci w 2 roku życia; błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis - dzieci w 6 roku życia; odrze, śwince i różyczce - dzieci w 10 roku życia; błonicy, tężcowi - młodzież w 14 roku życia; błonicy, tężcowi - młodzież w 19 roku życia; pneumokokom - dzieci do ukończenia 5 roku życia z wybranych grup ryzyka zagrożonych szczególnie ciężkim przebiegiem tych zakażeń, dzieci do 5 roku życia cierpiące na schorzenia określone w 3 pkt 4 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz.U. Nr182, poz. 1086) tj. na przewlekłe choroby serca, płuc, nerek, śledziony, choroby metaboliczne i pierwotne zaburzenia odporności oraz dzieci od 2 miesiąca życia do ukończenia 12 miesięcy życia urodzone przed 37 tygodniem ciąży lub urodzone z masą urodzeniową poniżej 2500 g; ospie wietrznej dzieci do ukończenia 12 roku życia z wybranych grup ryzyka zagrożonych szczególnie ciężkim przebiegiem tych zakażeń oraz dzieci do ukończenia 12 roku życia z ich otoczenia, które dotychczas nie chorowały na ospę wietrzną a także dzieci do ukończenia 12 roku życia, inne niż wymienione powyżej, narażone na zakażenie ze względów środowiskowych, w szczególności narażone na zakażenie ze względu na czasowe lub stałe przebywanie we wspólnych pomieszczeniach, co umożliwia przeniesienie wirusa i wybuch ogniska epidemicznego, w tym zwłaszcza w domach opieki długoterminowej, domach dziecka, żłobkach i innych instytucjach opiekuńczych; tężcowi osoby ze wskazań indywidualnych w związku z ekspozycją na zakażenie; WZW typu B osoby narażone w sposób szczególny na zakażenie w wyniku styczności z osoba zakażoną wirusem zapalenia wątroby typu B, osoby wykonujące zawód medyczny, uczniowie i studenci uczelni medycznych lub innych uczelni kształcących na kierunkach medycznych, osoby zakażone wirusem zapalenia wątroby typu C; Szczepienia zalecane niefinansowane ze środków znajdujących się w budżecie Ministra właściwego do spraw zdrowia realizowano zgodnie z wytycznymi Programu Szczepień Ochronnych. W 2012 roku realizowano akcje szczepień organizowane i finansowane przez Urząd Miasta Katowice: 28

29 Szczepienia ochronne przeciwko pneumokokom dla dzieci z oddziałów Żłobka Miejskiego, wychowanków domów dziecka, dzieci z rodzin zastępczych, dla mieszkańców Katowic w wieku pow. 65 roku życia przebywający w całodobowych zakładach opiekuńczych oraz zakładach opieki długoterminowej z terenu Katowic; Szczepienia ochronne przeciwko meningokokom dla dzieci z domów dziecka; Szczepienia ochronne przeciwko grypie dla dzieci z domów dziecka, dla mieszkańców Katowic w wieku pow. 65 roku życia przebywający w całodobowych zakładach opiekuńczych oraz zakładach opieki długoterminowej z terenu Katowic, dla mieszkańców Katowic w wieku pow. 65 roku życia - w akcji brało udział 12 podmiotów leczniczych wytypowanych w drodze konkursu; Szczepienia ochronne przeciwko WZW typu B dla mieszkańców Katowic w wieku pow. 65 r.ż. przebywający w całodobowych zakładach opiekuńczych oraz zakładach opieki długoterminowej z terenu Katowic; Akcja prozdrowotna: Katowicki Tydzień Promocji Zdrowia - szczepienia przeciwko grypie dla mieszkańców Katowic. Realizowano także akcje szczepień organizowane przez zakłady pracy: Szczepienia przeciwko grypie dla pracowników zakładu (finansowane przez Samodzielny Publiczny Zakład Lecznictwa Ambulatoryjnego w Katowicach, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. A. Mielęckiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach ul. Francuska, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 7 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Górnośląskie Centrum Medyczne im. Prof. Leszka Gieca ul. Ziołowa, NZOZ Epione, NZOZ Diaverum, Prof.-Med. Przychodnia Medycyny Pracy); Szczepienia p/grypie dla pacjentów dializowanych (finansowane przez NZOZ Diaverum); Szczepienia ochronne realizowane w podmiotach leczniczych (m.in. Lux Med., Medicover, Przychodnia Kamed, NZOZ Agmed, NZOZ Inter-Med., Prof.-Med. Przychodnia Medycyny Pracy, NZOZ Epione) na koszt zakładów pracy (przeciwko grypie, WZW A i/lub B, tężcowi, durowi brzusznemu, kleszczowemu zapaleniu mózgu i opon mózgowych), pracownicy mogli korzystać ze szczepień na koszt pracodawcy w dowolnym terminie albo w określonym czasie w formule akcji profilaktycznej, w zależności od ustaleń z pracodawcą; Szczepienia ochronne realizowane w SP ZOZ MSW w Katowicach przeciwko WZW B, tężcowi, kleszczowemu zapaleniu mózgu i opon mózgowych organizatorem była Komenda Wojewódzka Policji w Katowicach. W maju 2012 roku Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach zorganizował w Miejskim Domu Kultury Szopienice-Giszowiec w Katowicach spotkanie szkoleniowe. 29

30 Uczestniczyli w nim pracownicy merytoryczni zajmujący się realizacją szczepień ochronnych z terenu miast Katowice, Mysłowice i Siemianowice Śląskie. Tematem spotkania były m.in. następujące zagadnienia: analiza wykonawstwa szczepień ochronnych w roku 2011 i aktualne zagadnienia; obowiązkowe i zalecane szczepienia dla podróżujących; kontrola wewnętrzna w podmiocie leczniczym. W roku sprawozdawczym nie wprowadzono zmian w zakresie punktów szczepień do szczepień masowych uwzględnionych w planach reagowania kryzysowego i podobnie jak poprzednim roku wyznaczono dla Katowic: NZOZ Centrum Medyczne Szopienice Sp. z o.o. ul. Wiosny Ludów 24, Katowice SPZLA w Katowicach Moja Przychodnia Przychodnia nr 13 ul. Ordona 3, Katowice NZOZ EPIONE ul. Piotrowicka 68, Katowice W 2012 roku Program Szczepień Ochronnych na terenie Katowic realizowany był przez 105 świadczeniodawców, u których znajdowały się karty uodpornienia roczników (stan na dzień 31 grudnia 2012r.). Liczba kart uodpornienia dzieci i młodzieży od 0 do 20 roku życia zmniejszyła się w stosunku do roku poprzedniego o 846 kart. Ocenę realizacji Programu Szczepień Ochronnych w 2012 roku przeprowadzono w oparciu o analizę danych zawartych w rocznych sprawozdaniach ze szczepień ochronnych MZ- 54 sporządzonych przez świadczeniodawców prowadzących szczepienia. W 2012 r. na terenie Katowic odsetek zaszczepionych dzieci i młodzieży w rocznikach podlegających szczepieniom był porównywalny w stosunku do roku ubiegłego. Nadal utrzymuje się zbyt niski odsetek zaszczepionych dzieci i młodzieży przeciwko: wzw typu B (dawka uzupełniająca) w 1 r.ż 39,15%; odrze, śwince i różyczce w m.ż. - 71,03%; błonicy, tężcowi, krztuścowi i poliomyelitis (dawka uzupełniająca) w 2 r.ż. 41,30%; zakażeniom Haemophilus influenzae typu b (dawka uzupełniająca) w 2 r.ż. 41,30%; błonicy, tężcowi, krztuścowi i poliomyelitis (I dawka przypominająca) w 6 r.ż. 70,58%; odrze, śwince i różyczce w 10 r.ż. 76,36%; błonicy i tężcowi (II dawka przypominająca) w 14 r.ż. 84,85%; błonicy i tężcowi (III dawka przypominająca) w 19 r.ż. 64,59%; 30

31 Od czterech lat na porównywalnym poziomie utrzymuje się liczba niemowląt nie objętych szczepieniami przeciw gruźlicy w 1 i 2 roku życia (Tabela nr 2). Rok Liczba niemowląt nie objętych szczepieniami BCG w 1 roku życia Liczba dzieci nie objętych szczepieniami BCG w 2 roku życia Tabela nr 2. Liczba niemowląt nie objętych szczepieniami BCG w 1 i 2 roku życia Przyczyny zbyt niskiego odsetka zaszczepienia dzieci i młodzieży są analogiczne do lat ubiegłych m.in.: nieterminowe zgłaszanie się opiekunów prawnych z dziećmi na obowiązkowe szczepienia ochronne, czasowe lub stałe przeciwwskazania do szczepień ochronnych, uchylanie się rodziców od obowiązku poddania dziecka szczepieniom, występująca na naszym terenie znaczna migracja ludności ( Tabela nr 3). Rok Liczba osób uchylających się od realizacji obowiązkowych szczepień ochronnych Tabela nr 3. Liczba osób uchylających się od realizacji obowiązkowych szczepień ochronnych Ocena realizacji szczepień ochronnych w 2012 roku wykazała, że wykonane są one w odsetku gwarantującym w odniesieniu do wielu chorób odporność zbiorowiskową i korzystną sytuację epidemiologiczną chorób zwalczanych poprzez szczepienia ochronne. Uzyskanie wysokiego poziomu zaszczepienia populacji wymagało szczególnego zaangażowania i mobilizacji wszystkich jednostek biorących udział w realizacji Programu Szczepień Ochronnych. Należy jednak zauważyć, że liczba osób nie poddających się ustawowemu obowiązkowi szczepień nadal utrzymuje się na wysokim poziomie, co jest niepokojące w kontekście bezpieczeństwa zdrowotnego populacji (Wykresy 29 33). Wykres nr 29. Procentowy stan zaszczepienia dawką uzupełniającą p/wzw typu B dzieci w 1 i 2 roku życia 31

32 Wykres nr 30. Procentowy stan zaszczepienia dawką uzupełniającą p/haemophilus influenzae typu b dzieci w 2 i 3 roku życia Wykres nr 31. Procentowy stan zaszczepienia p/odrze, śwince i różyczce dzieci w 2 i 10 roku życia Wykres nr 32. Procentowy stan zaszczepienia dawką uzupełniającą p/błonicy, tężcowi, krztuścowi i polio dzieci w 2 roku życia i dawką I przypominającą w 6 roku życia 32

33 Wykres nr 33. Procentowy stan zaszczepienia dawkami przypominającymi p/błonicy i tężcowi młodzieży w 14 i 19 roku życia Na przestrzeni ostatnich lat obserwuje się spadek liczby osób poddających się czynnemu uodpornieniu przed sezonem epidemicznym grypy (Wykres nr 34). Wykres nr 34. Liczba osób zaszczepionych p/grypie na przestrzeni 4 lat W 2012 roku w stosunku do roku 2011 zmniejszyła się liczba osób poddających się szczepieniom przeciw tężcowi, durowi brzusznemu, kleszczowemu zapaleniu mózgu, WZW typu A i p/zakażeniom brodawczaka ludzkiego (Wykresy 35 39). Wyjątkowo wysoka liczba zaszczepionych w roku 2011 związana była np. z realizacją szczepień ochronnych wymaganych u pracowników różnych zakładów pracy ze względu na rodzaj wykonywanych czynności (m.in. akcja szczepień pracowników Śląskiego Ogrodu Zoologicznego). 33

34 Wykres nr 35. Liczba osób zaszczepionych p/zakażeniom brodawczaka ludzkiego na przestrzeni 4 lat Wykres nr 36. Liczba osób zaszczepionych p/tężcowi na przestrzeni 4 lat Wykres nr 37. Liczba osób zaszczepionych p/durowi brzusznemu na przestrzeni 4 lat 34

35 Wykres nr 38. Liczba osób zaszczepionych p/kleszczowemu zapaleniu mózgu na przestrzeni 4 lat Wykres nr 39. Liczba osób zaszczepionych p/wzw typu A na przestrzeni 4 lat Zmalała również w stosunku do roku poprzedniego liczba zaszczepionych niemowląt przeciwko biegunce rotawirusowej (Wykres nr 40). 35

36 Wykres nr 40. Liczba osób zaszczepionych p/biegunce rotawirusowej na przestrzeni 4 lat Znacząco zwiększa się liczba szczepień u osób wyjeżdżających za granicę (Wykresy nr 41-42). W ostatnich latach systematycznie wzrasta liczba wykonanych szczepień przeciwko zakażeniom Neisseria meningitidis, zakażeniom Streptococcus pneumoniae i przeciwko ospie wietrznej (Wykresy 43-45). Wykres nr 41. Liczba osób zaszczepionych p/żółtej gorączce na przestrzeni 4 lat 36

37 Wykres nr 42. Liczba osób zaszczepionych p/błonicy na przestrzeni 4 lat Wykres nr 43. Liczba osób zaszczepionych p/zakażeniom Neisseria meningitidis na przestrzeni 4 lat Wykres nr 44. Liczba osób zaszczepionych p/streptococcus pneumoniae na przestrzeni 4 lat 37

38 Wykres nr 45. Liczba osób zaszczepionych p/ospie wietrznej na przestrzeni 4 lat Szczepienia zalecane przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B realizowane są w szerokim zakresie przez wszystkie punkty szczepień na terenie Katowic, głównie u osób przygotowywanych do zabiegów operacyjnych i innych osób dorosłych dotychczas nie szczepionych. Liczba szczepionych utrzymuje się na porównywalnym poziomie (Tabela nr 4). Szczepienia zalecane przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B 2010 rok 2011 rok 2012 rok I i II III Dawka I i II III Dawka I i II III Dawka dawka dawka przypominająca dawka dawka przypominająca dawka dawka przypominająca Tabela nr 4. Liczba szczepień zalecanych przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B W 2012 r. z terenu miasta Katowice do Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Katowicach wpłynęło 49 zgłoszeń wystąpienia niepożądanego odczynu poszczepiennego (NOP). Liczba zgłoszeń NOP od kilku lat utrzymuje się na podobnym poziomie. Zgłoszone odczyny dotyczyły w przeważającej większości dzieci, tylko trzy zgłoszenia dotyczyły osób dorosłych. Biorąc pod uwagę kryterium kwalifikacji NOP w ubiegłym roku z terenu Katowic zarejestrowano: 46 przypadków niepożądanych odczynów poszczepiennych łagodnych, 3 przypadki niepożądanych odczynów poszczepiennych poważnych. Wszystkie informacje dotyczące zgłoszonych NOP są niezwłocznie przekazywane Śląskiemu Państwowemu Wojewódzkiemu Inspektorowi Sanitarnemu, Narodowemu Instytutowi Zdrowia Publicznego Państwowemu Zakładowi Higieny w Warszawie, Urzędowi Rejestracji 38

39 Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych - Wydziałowi Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych. II. Stan sanitarny podmiotów wykonujących działalność leczniczą Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w roku 2012 sprawował nadzór nad następującymi podmiotami prowadzącymi działalność leczniczą: podmiotami leczniczymi udzielającymi: stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych: 21 szpitalami; 3 zakładami opiekuńczo-leczniczymi; 1 zakładem pielęgnacyjno-opiekuńczym; 2 hospicjami; ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych: 302 przychodniami, ośrodkami zdrowia, poradniami, ambulatoriami, lecznicami; 18 zakładami badań diagnostycznych i medycznymi laboratoriami diagnostycznymi; 6 zakładami rehabilitacji, 30 innymi podmiotami leczniczymi (w tym pogotowia i pracownie protetyki); praktykami zawodowymi: 18 indywidualnymi praktykami lekarskimi ogólnymi; 129 indywidualnymi specjalistycznymi praktykami lekarskimi ogólnymi; 1 grupową praktyką lekarską ogólną; 124 indywidualnymi praktykami lekarzy dentystów; 23 indywidualnymi specjalistycznymi praktykami lekarzy dentystów; 3 grupowymi praktykami lekarzy dentystów; 4 indywidualnymi praktykami pielęgniarek i położnych; 3 indywidualnymi specjalistycznymi praktykami pielęgniarek i położnych; 1 grupową praktyką pielęgniarek i położnych; 13 innymi praktykami. 39

40 indywidualne specjalistyczne praktyki lekarzy dentystów; 23 indywidualne specjalistyczne praktyki pielęgniarek i położnych; 3 grupowe praktyki lekarskie ogólne; 1 indywidualne praktyki pielęgniarek i położnych; 4 grupowe praktyki lekarzy dentystów; 3 indywidualne praktyki lekarzy dentystów; 124 indywidualne specjalistyczne praktyki lekarskie ogólne; 129 grupowe praktyki inne pielęgniarek i praktyki; 13 położnych; 1 szpitale; 21 zakłady opiekuńczo - lecznicze; 3 hospicja stacjonarne; 2 przychodnie, ośrodki zdrowia, poradnie, ambulatoria; 302 zakłady pielęgnacyjno - opiekuńcze; 1 indywidualne praktyki lekarskie ogólne; 18 inne zakłady (w tym pogotowia i pracownie protetyki); 30 zakłady badań diagnostycznych i zakłady medyczne rehabilitacji; 6 labolatoria diagnostyczne; 18 Wykres nr 29. Podmioty lecznicze na terenie miasta Katowice. 1. Stan sanitarny podmiotów leczniczych Rok 2012 był kolejnym rokiem dostosowywania przez podmioty lecznicze warunków technicznych udzielania świadczeń zdrowotnych, do wymagań obowiązujących przepisów. Na wniosek podmiotów leczniczych przeprowadzano kontrole i wydawano decyzje administracyjne o spełnieniu, bądź o braku spełnienia wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opiek zdrowotnej. W większości przypadków niezgodności z wymogami przepisów prawa dotyczyły podmiotów leczniczych posiadających w swojej strukturze najstarsze budynki. Nowo wybudowane lub zmodernizowane obiekty, oddane do użytku w ciągu ostatnich lat, zazwyczaj uwzględniły wymogi na etapie projektowania i budowania. W 2012r. wydawano również decyzje opiniujące programy dostosowania podmiotów wykonujących działalność leczniczą. 40

41 Ogółem w roku sprawozdawczym przeprowadzono 378 kontroli dotyczących spełnienia wymogów obowiązujących przepisów i wydano: 88 decyzji administracyjnych o spełnieniu wymogów obowiązującego rozporządzenia celem rejestracji podmiotu w Śląskiej Izbie Lekarskiej, 234 decyzje administracyjne o spełnieniu wymogów obowiązującego rozporządzenia celem rejestracji w Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach (w tym 35 dotyczące szpitali i 199 dotyczące pozostałych podmiotów leczniczych), 20 decyzji pozytywnie opiniujących programy dostosowania podmiotów leczniczych do wymogów rozporządzenia, 18 decyzji zmieniających. Szpitale W roku 2012 sprawowany był nadzór sanitarno-epidemiologiczny nad 21 katowickimi szpitalami skontrolowano 100% obiektów przeprowadzając w nich 198 kontroli. Przeprowadzone kontrole bieżącego stanu sanitarno-higienicznego, w tym stosowania procedur zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych w związku z udzielaniem świadczeń medycznych wykazały nieprawidłowości w następujących przypadkach: nieprawidłowości w zakresie stosowania procedur: postępowania z bielizną (2 kontrole), postępowania z odpadami medycznymi (2 kontrole), postępowania z narzędziami wielokrotnego użycia (5 kontroli), dekontaminacji wyposażenia lub powierzchni pomieszczeń (4 kontrole), postępowania po ekspozycji na materiał biologiczny potencjalnie zakaźny (1 kontrola), nieprawidłowości w zakresie opracowania procedur: brak ujęcia w procedurze podstawowych dla zapobiegania zakażeniom szpitalnym elementów postępowania (3 kontrole), brak aktualizacji procedur (1 kontrola), brak dokumentacji potwierdzającej zapoznanie się osób zobowiązanych do stosowania procedur (1 kontrola). Zaznaczyć należy, że na przestrzeni lat znaczniej poprawie uległ stan sanitarnohigieniczny szpitali. Obserwowany jest proces doskonalenia przyjętych rozwiązań. Utrzymanie czystości na terenie omawianych podmiotów, realizowane jest przez personel szpitala, bądź 41

42 przez firmy zewnętrzne. Obowiązują procedury z zakresu higieny szpitalnej, stosowany jest profesjonalny sprzęt do sprzątania i środki. Zarówno realizacja procedur utrzymania czystości, jak i postępowanie ze sprzętem po jego użyciu zazwyczaj nie budzą zastrzeżeń. Z roku na rok maleje liczba stwierdzanych uchybień, a ewentualne nieprawidłowości są zazwyczaj usuwane jeszcze przed zakończeniem kontroli. W szpitalach nadal podejmowane są starania w celu poprawy stanu sanitarnotechnicznego obiektów. Planowane lub realizowane są liczne inwestycje zmierzające do dostosowania warunków panujących w podmiotach leczniczych do obowiązujących wymogów przepisów. Wśród istotnych inwestycji w lokalnych podmiotach należałoby wymienić m. in.: Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. Andrzeja Mielęckiego Śląskiego Uniwersytety Medycznego w Katowicach ul. Francuska Katowice zakończenie remontu i modernizacji: Bloku Operacyjnego Oddziału Chirurgii Ogólnej, Naczyniowej i Transplantacyjnej oraz Oddziału Chirurgicznego (III piętro); Oddziału Hematologii i Transplantacji Szpiku (VI piętro); wykonanie prac remontowych dotyczących niektórych pomieszczeń lub wyposażenia Oddziału Chorób Wewnętrznych i Chemioterapii Onkologicznej Izby Przyjęć i Oddziału Pobytu Dziennego. Szpital im. Stanisława Leszczyńskiego ul. Raciborska Katowice zakończenie realizacji inwestycji dotyczącej: Oddziału Chorób Wewnętrznych I z Pododdziałem Onkologii, Izby Przyjęć, wykonanie prac remontowych dotyczących niektórych pomieszczeń Oddziału Radioterapii z Pododdziałem Chorób Wewnętrznych. Centrum Psychiatrii ul. Korczaka Katowice wykonanie prac remontowych dotyczących niektórych pomieszczeń: Oddziału Psychiatrycznego I, II, III, IV, Oddziału Terapii Uzależnień. Boni Fratres Catoviensis Sp. z o.o. Szpital Zakonu Bonifratrów pw. Aniołów Stróżów w Katowicach ul. Markiefki Katowice zakończenie remontu i modernizacji: Bloku Operacyjnego wraz z salą operacyjną ortopedyczną, Oddziału Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu. 42

43 Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 7 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Górnośląskie Centrum Medyczne im. prof. Leszka Gieca ul. Ziołowa Katowice zakończenie remontu i modernizacji: Oddziału Intensywnej Opieki Medycznej przy Oddziale Chirurgii Ogólnej, Naczyniowej i Audiologii oraz Neurologii, I odc. Oddziału Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu oraz Neurologii, Pracowni Endoskopii. Okręgowy Szpital Kolejowy w Katowicach Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej ul. Panewnicka Katowice oddanie do użytku w nowo dobudowanej części szpitala: Oddziału Anestezjologii (nowopowstałe pomieszczenia wyposażono w wysokospecjalistyczny sprzęt i aparaturę medyczną). Szpital Miejski Murcki w Katowicach ul. Sokołowskiego 2, Katowice prace modernizacyjne i remontowe w poszczególnych komórkach organizacyjnych, zakończenie remontu w niektórych pomieszczeniach Oddziału Chirurgicznego Ogólnego (parter). PROVITA Sp. z o. o. ul. Fabryczna 13D Katowice w podmiocie powstały nowe komórki organizacyjne w tym: Poradnia Neurologiczna, Poradnia Leczenia Bólu, Poradnia Chirurgii Naczyniowej. Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 5 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Katowice ul. Ceglana 35 przeprowadzenie kompleksowego remontu Oddziału Chirurgii Onkologicznej (IV piętro), dokonanie przebudowy i modernizacji holu głównego z zespołem rejestracji, wykonanie prac remontowych dotyczących niektórych pomieszczeń w Oddziale Okulistyki (III piętro). Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital Specjalistyczny im. prof. Emila Michałowskiego MED. Holding S.A. ul. Strzelecka Katowice 43

44 oddanie do użytku Bloku Operacyjnego w nowo powstałych pomieszczeniach, spełniających obowiązujące wymagania, wykonanie prac remontowych dotyczących niektórych pomieszczeń: Centralnej Sterylizatorni, I Odcinka Oddziału Urologii. System kontroli zakażeń szpitalnych Kontrole w zakresie systemu kontroli zakażeń szpitalnych przeprowadzono w 16 podmiotach leczniczych. Ustalono, że w 7 szpitalach jest wprowadzony certyfikat ISO. W roku szpitale zgłosiły chęć udziału w,,programie Czynnego Nadzoru nad Zakażeniami. We wszystkich szpitalach, zgodnie z obowiązującymi przepisami, powołano Komitet Kontroli Zakażeń Szpitalnych (KKZS). Dokumentacja w zakresie zakażeń szpitalnych prowadzona była prawidłowo. W szpitalach zapewniono warunki izolacji pacjentów z podejrzeniem/zakażeniem lub chorobą, wywołaną czynnikami alarmowymi oraz możliwość wykonywania badań laboratoryjnych mikrobiologicznych w ciągu całej doby. W każdym szpitalu prowadzone były rejestry oraz wdrożona była procedura postępowania po ekspozycji. Podmioty posiadają podpisaną umowę ze Szpitalem Specjalistycznym w Chorzowie Al. Zjednoczenia 10 w zakresie postępowania poekspozycyjnego. W sytuacji potwierdzonego epidemicznego wzrostu liczby zakażeń szpitalnych do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach z nadzorowanych szpitali przekazywane były,,raporty wstępne o podejrzeniu lub wystąpieniu ogniska epidemicznego. W roku 2012 zarejestrowano 4 ogniska epidemiczne, które były wywołane przez bakteryjne czynniki alarmowe: w 2 przypadkach ognisko epidemiczne było wywołane było przez Clostridium difficile toksyna A(+) B(+), postać kliniczna - zakażenie układu pokarmowego, w 1 przypadku - przez Klebsiella ozaenae ESBL (+), po weryfikacji w Krajowym Ośrodku Referencyjnym ds. Lekowrażliwości Drobnoustrojów szczep został zidentyfikowany jako Klebsiella pneumoniae, postać kliniczna - zakażenie miejsca operowanego, w 1 przypadku - przez Acinetobacter baumannii, postać kliniczna - zakażenie bezobjawowe (badanie wymazu z drzewa oskrzelowego, badania moczu). 44

45 Gospodarka bielizną szpitalną i pralnictwo Od kilku lat obserwowane jest stopniowe zastępowanie bielizny wielorazowej, bielizną jednorazowego użycia w niektórych aspektach działalności leczniczej. Na Oddziale Noworodkowym dodatkowo po urodzeniu dzieci otrzymują jako pierwsze komplety bielizny wyłącznie zestawy jałowe. Postępowanie z bielizną w szpitalach w minionym roku, jak w poprzednich regulowały odpowiednie procedury. Bielizna wielokrotnego użycia była odbierana przez firmy pralnicze. W 2012r. Katowicach początkowo funkcjonowały trzy pralnie - 2 pralnie szpitalne, 1 pozaszpitalna. W trakcie roku kalendarzowego w 1 z pralni szpitalnych zaprzestano prania bielizny. Pralnie piorące bieliznę szpitalną podlegały stałemu nadzorowi i w 2012r. wykonano w nich 9 kontroli sanitarnych. W trakcie jednej z nich stwierdzono nieprawidłowości dotyczące stanu sanitarnego glazury i drzwi uniemożliwiającego skuteczne przeprowadzenie dekontaminacji, brak śluzy między strefą czystą i brudną, brak pomieszczenia do mycia wózków na bieliznę. W związku z powyższymi uchybieniami wydano decyzję administracyjną oraz ukarano osobę odpowiedzialną za zaniedbania grzywną w drodze mandatu karnego. Ponowna kontrola wykazała oczekiwaną poprawę stanu sanitarnego. Dotyczyło to pralni należącej do Firmy Pralmag Serwis w Katowicach przy ul. Adama 1, która w czerwcu 2012r. została przeniesiona do nowych pomieszczeń przy ul. Boya- Żeleńskiego w Katowicach. Gospodarka odpadami stałymi i nieczystościami płynnymi Postępowanie z odpadami medycznymi opierało się na obowiązujących w podmiotach leczniczych procedurach. Odpady w miejscu wytwarzania były segregowane i gromadzone w większości zgodnie z obowiązującymi zasadami. Odpady przechowywane były do czasu transportu do utylizacji na terenie podmiotu leczniczego w wyznaczonych do tego celu magazynach. Za transport odpadów odpowiedzialne były wyspecjalizowane firmy. Szpitale posiadały zezwolenia na wytwarzanie, składowanie, transport i zbieraniem odpadów powstających w ramach prowadzonej działalności leczniczej. Nieczystości płynne wytwarzane w szpitalach były odprowadzane do kanalizacji. 45

46 Pozostałe podmioty prowadzące działalność leczniczą stacjonarną W minionym roku nadzorowi sanitarno-epidemiologicznemu podległy: 3 zakłady opiekuńczo-lecznicze skontrolowano 3 przeprowadzono 9 kontroli; 2 zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze skontrolowano 2 przeprowadzono 6 kontroli; 2 hospicja stacjonarne skontrolowano 2 przeprowadzono 6 kontroli. Nadzór na warunkami sanitarno-higienicznymi udzielania świadczeń medycznych w w/w podmiotach leczniczych był zbliżony jak w przypadku szpitali. Ocenie podlegały procedury zapobiegające szczerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych związanych z udzielaniem świadczeń medycznych. Sprawdzane było zaopatrzenie obiektów w sprzęt jednorazowego użycia, środki ochrony osobistej, środki czystości i dezynfekcyjne, bieliznę czystą, sposób postepowania z bielizna brudną i odpadami. Stan sanitarny omawianych podmiotów w trakcie kontroli sanitarnych nie budził zastrzeżeń. W lutym 2012r. mysłowickie hospicjum stacjonarne zostało przeniesione do nowej siedziby w Katowicach. W obecnej siedzibie znajduje się 38 jednoosobowych pokoi rodzinnych z łazienkami oraz 9 pokoi dziecięcych. Organizacja i wyposażenie pokoi uwzględnia najnowsze rozwiązania i najwyższy standard opieki. Dodatkowo w podmiocie znajduje się świetlica z aneksem kuchennym, 3 sale wannowe, kaplica. Aranżacja pokoi dla dzieci uwzględnia potrzeby najmłodszych pensjonariuszy. W Hospicjum zainstalowano również ścianę wspinaczkową, podwieszane huśtawki i hamaki. Dzięki rozwiązaniom architektonicznym umożliwiono przejście z niektórych pokoi bezpośrednio do ogrodu. Podmioty lecznicze udzielające ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych W ramach bieżącej działalności prowadzono nadzór nad: 394 przychodniami, ośrodkami zdrowia, poradniami, ambulatoriami, lecznicami - skontrolowano 277 (70%) wykonano 500 kontroli; 31 zakładami badań diagnostycznych i medycznymi laboratoriami diagnostycznymi skontrolowano 19 (61%) wykonano 27 kontroli; 10 zakładami rehabilitacji skontrolowano 6 (60%) wykonano 12 kontroli, 42 innymi podmiotami leczniczymi (w tym pogotowia i pracownie protetyki) - skontrolowano 18 (43%). 46

47 Przeprowadzone kontrole bieżącego stanu sanitarno-higienicznego, w tym stosowania procedur zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych w związku z udzielaniem świadczeń medycznych, wykazały nieprawidłowości przypadku: 9 podmiotów prowadzących działalność leczniczą na terenie miasta Katowice: brak niektórych wymaganych procedur (2 przychodnie), brak aktualizacji procedur postępowania (1 stacja dializ, 5 przychodni), nieprawidłowości dotyczące wdrożenia procedur (1 stacja dializ, 2 przychodnie), brak potwierdzenia przez pracowników odpowiedzialnych za realizację procedury, faktu zapoznania się z procedurą (1 przychodnia), nieprawidłowości w zakresie dekontaminacji sprzętu wielokrotnego użytku (1 przychodnia), nieprawidłowości w realizacji procedury dekontaminacji powierzchni (1 przychodnia), błędy dotyczące postępowania ze sprzętem do sprzątania (1 przychodnia), nieprawidłowości dotyczące raportów kontroli wewnętrznej (2 przychodnia), niezgodności w zakresie faktycznej częstotliwości przekazywania odpadów medycznych do utylizacji w stosunku do założeń procedury (1 przychodnia), Zaznaczyć należy, że podobnie jak w przypadku wcześniej opisanych typów podmiotów leczniczych, również w przypadku podmiotów prowadzących ambulatoryjną działalność leczniczą od kilku lat obserwowana jest zdecydowana poprawa zarówno opracowania, jak i realizacji obowiązujących procedur. Stwierdzane nieprawidłowości usuwane były zazwyczaj w trakcie kontroli sanitarnych lub po wydaniu zaleceń w krótkim okresie czasu. Praktyki zawodowe W 2012r. sprawowano nadzór sanitarno-epidemiologiczny nad 408 praktykami zawodowymi, w tym: 29 indywidualnymi praktykami lekarskimi ogólnymi skontrolowano 20 (69%) - przeprowadzono 20 kontroli; 162 indywidualnymi specjalistycznymi praktykami lekarskimi ogólnymi - skontrolowano 41 (25%) wykonano 41 kontroli; 3 grupowymi praktykami lekarskimi ogólnymi skontrolowano 3 (100%) wykonano 5 kontroli; 47

48 154 indywidualnymi praktykami lekarzy dentystów skontrolowano 40 (26%) - wykonano 44 kontrole; 27 indywidualnymi specjalistycznymi praktykami lekarzy dentystów skontrolowano 5 (18%) wykonano 6 kontroli; 6 grupowymi praktykami lekarzy dentystów skontrolowano 3 (50%) wykonano 3 kontrole; 4 indywidualnymi praktykami pielęgniarek i położnych skontrolowano 4 (100%) - wykonano 4 kontrole; 3 indywidualnymi specjalistycznymi praktykami pielęgniarek i położnych nie wykonano kontroli; 3 grupowymi praktykami pielęgniarek i położnych skontrolowano 2 (67%) wykonano 2 kontrole; 17 innymi praktykami pracowników wykonujących zawody medyczne skontrolowano 5 (29%) wykonano 8 kontroli. Zakres kontroli sanitarnych w przypadku praktyk zawodowych osób wykonujących zawody medyczne był zbliżony do zakresu kontroli podmiotów wykonujących ambulatoryjna działalność leczniczą. Nie stwierdzono istotnych uchybień w zakresie stanu sanitarnohigienicznego podmiotów. 2. Podmioty lecznicze jako zakłady pracy W roku 2012 prowadzono również nadzór nad podmiotami leczniczymi w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących ogólnych wymogów bezpieczeństwa i higieny pracy, stosowania niebezpiecznych substancji, ich mieszanin, czynników rakotwórczych i szkodliwych czynników biologicznych w środowisku pracy. W tym zakresie skontrolowano 23 podmioty lecznicze tj.: 11 szpitali, 3 przychodnie, 2 zakłady opiekuńczo- lecznicze, 6 zakładów rehabilitacyjno-leczniczych i 1 stację dializ, przeprowadzając w nich 26 kontroli sanitarnych. Nie stwierdzono nieprawidłowości. III.Stan sanitarny zakładów branży spożywczej, jakość zdrowotna żywności Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w 2012r. kontynuował nadzór w zakresie urzędowej kontroli żywności, sprawdzając spełnienie przez podmioty gospodarcze na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji żywności wymagań ujętych w prawie 48

49 żywnościowym. Działania kontrolne prowadzono w zakładach produkcji żywności, obiektach obrotu żywnością, żywienia zbiorowego oraz w wytwórniach i miejscach obrotu materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością, a także w miejscach produkcji i obrotu kosmetykami. W minionym roku w 3286 obiektach znajdujących się w ewidencji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach przeprowadzono 3879 kontroli sanitarnych. Wszystkie skontrolowane obiekty spełniały wymagania ujęte w arkuszu oceny stanu sanitarnego (w roku 2011 jeden obiekt nie spełniał wymagań). Obiekty żywieniowo-żywnościowe w Katowicach objęte nadzorem przez Sekcję HŻŻiPU W wyniku prowadzonego nadzoru Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał 131 decyzji administracyjnych nakazujących usunięcie stwierdzonych uchybień, w tym 2 decyzje przerwania działalności z powodu braku bieżącej ciepłej i zimnej wody w barach piwnych oraz 12 decyzji zakazujących wprowadzenia środków spożywczych do obrotu handlowego. Wykonano zarządzenia 106 decyzji, natomiast termin realizacji pozostałych zmieniono na późniejszy w związku z prośbą strony. Winnych zaniedbań PPIS w Katowicach ukarał 294 mandatami karnymi na łączną kwotę ,-zł (średnia kwota mandatu to 138,-zł wobec średniej kwoty 130,- zł w 2011r.). Ponadto w 2012r. skierowano 2 wnioski do Śląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego o wymierzenie kary pieniężnej, mianowicie za prowadzenie działalności w zakresie sprzedaży suplementów diety bez zgłoszenia do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach celem uzyskania decyzji zatwierdzającej oraz za rozszerzenie zakresu działalności w restauracji. 49

50 Zestawienie działań kontrolnych w latach w poszczególnych grupach obiektów. Kontrole Decyzje represyjne Mandaty Zakłady produkcyjne Obiekty obrotu żywnością Zakłady żywienia zbiorowego Wytwórnie kosmetyków, przedmiotów użytku oraz miejsca ich obrotu RAZEM

51 Porównanie ilości wydanych decyzji w poszczególnych grupach obiektów w latach Ogólna liczba wydanych w roku 2012 decyzji represyjnych w porównaniu z latami poprzednimi była niższa, co świadczy o poprawie stanu sanitarno-higienicznego w nadzorowanych obiektach. Średnio w roku 2010, co 28 kontrola kończyła się wydaniem decyzji administracyjnej, w roku 2011 co 19-ta kontrola, a w roku 2012 decyzje wydawano po co 29-tej kontroli. Najskuteczniejszą poprawę stanu sanitarnego w porównaniu z rokiem 2011 uzyskano w obiektach obrotu żywnością oraz zakładach żywienia zbiorowego i wytwórniach kosmetyków. W grupie zakładów produkcyjnych w minionym roku, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał taką samą ilość decyzji jak w roku

52 Porównanie ilości nałożonych mandatów karnych w poszczególnych grupach obiektów w latach Ogólna ilość nałożonych mandatów karnych w porównaniu z rokiem 2010 i 2011 była również niższa, co świadczy o poprawie czystości i porządku w obiektach żywieniowożywnościowe wszystkich typów. W roku 2010 i 2011, co 8 kontrola kończyła się ukaraniem grzywną w drodze mandatu karnego osób odpowiedzialnych za zaniedbania, natomiast w roku 2012, co 13-ta kontrola wymagała ukarania mandatem za stwierdzone nieprawidłowości. 1. Badania prób żywności W trakcie bieżącego nadzoru sanitarnego pobrano do badań laboratoryjnych 440 prób żywności, przedmiotów do kontaktu z żywnością i kosmetyków. Wykonanie tych badań zlecono laboratoriom wchodzącym w skład Zintegrowanego Laboratorium, znajdującym się w: Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Katowicach, Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Bytomiu, Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Częstochowie, Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Żywcu Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Dąbrowie Górniczej 52

53 Badania te były akredytowane lub objęte systemem jakości. Porównanie ilości próbek żywności i przedmiotów użytku pobranych i kwestionowanych w latach Próby Kwestionowane W roku 2012 kwestionowano 21 próby, tj. 5 prób suszu jajecznego oraz 5 prób śmietanki z powodu obecności bakterii z grupy Enterobacteriaceae, 1 próbę wiórek kokosowych ze względu na obecność pałeczek z rodzaju Salmonella, 1 próbę lizaków za niewłaściwy smak i zapach, 6 prób za obecność szkodników zbożowo-mącznych, 1 próbę mąki kukurydzianej za podwyższoną zawartość fumonizyn, 2 próby suplementów diety za przekroczoną zawartość substancji słodzącej acesulfamu i barwnika żółcieni chinolinowej. Procent prób kwestionowanych wzrósł w roku 2012 i wynosił 4,8 % liczby zbadanych prób - w porównaniu z rokiem 2011, gdzie kwestionowano 9 prób, tj. 2,5% oraz z rokiem 2010, kiedy kwestionowano 14 prób, co stanowi 3,1%. W roku 2012 zbadano większą ilość prób żywności w porównaniu z rokiem poprzednim. Ponadto zlecono przeprowadzenie badań w poniższych laboratoriach: 3 prób pieczywa w kierunku obecności organizmów GMO - w laboratorium WSSE w Tarnobrzegu, 5 prób (mleka dla niemowląt, oleje) w kierunku obecności węglowodorów wielopierścieniowych aromatycznych WWA w Laboratorium WSSE w Lublinie, 53

54 2 próby frytek smażonych na obecność akryloamidu w laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Białymstoku; 6 prób dań dla dzieci, mięsa drobiowego, szpinaku na obecność pestycydów w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Łodzi i w Rzeszowie; 2 próby mąki na obecność mykotoksyn w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Lublinie. Próby te były niekwestionowane. 2. Powiadomienia typu RASFF i RAPEX W roku 2012 przeprowadzano urzędowe kontrole żywności planowane i ponadplanowe związane z interwencjami konsumentów, wnioskami stron, a także powiadomieniami typu RASFF i RAPEX. System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach (RASFF) oraz o kosmetykach (RAPEX) to systemy szybkiego przekazywania informacji między urzędami ds. kontroli żywności w różnych państwach w wypadku wystąpienia zagrożenia i podjęcia określonych działań przez urząd. W roku 2012 otrzymano łącznie 102 powiadomienia alarmowe i informacyjne w ramach systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych RASFF oraz 1 powiadomienie typu RAPEX dot. kosmetyku. Przyczynami dla których dany produkt został zgłoszony do systemu RASFF były m.in. obecność pleśni, szkodników i ich pozostałości w bakaliach, grzybach, grochu, przekroczenie dopuszczalnego poziomu pestycydów w warzywach, produktach zbożowych czy wodzie mineralnej, zawartość nieautoryzowanych substancji w produktach, np. DDMA (1,3-dimetyloamyloaminy) w suplementach diety, nienadzorowana produkcja ryb i proszku jajecznego, niewłaściwe cechy organoleptyczne wody gotowanej w czajnikach elektrycznych, migracja formaldehydu z naczyń z tworzyw sztucznych oraz kadmu i ołowiu z naczyń szklanych. W płynie do kąpieli objętym powiadomieniem RAPEX stwierdzono zanieczyszczenia mikrobiologiczne. W obiektach monitorowano proces wycofywania tych produktów z obrotu handlowego. W większości przypadków producenci lub dystrybutorzy sami podejmowali takie działania. 54

55 Zestawienie rodzajów powiadomień systemu RASF i RAPEX. Powiadomienia Powiadomienia Kategorie produktów alarmowe informacyjne Ryby i przetwory rybne 3 0 Mięso i przetwory mięsne 2 2 Mleko i kaszki dla dzieci 2 0 Wody mineralne i napoje bezalkoholowe 1 3 Tłuszcze roślinne 2 0 Przetwory zbożowo - mączne 6 2 Warzywa i owoce 4 3 Przetwory owocowo - warzywne 0 1 Wyroby cukiernicze 2 2 Bakalie 4 7 Herbaty 0 1 Przyprawy 4 1 Zupa w proszku 0 2 Wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością Suplementy diety 18 5 Inne (prażynki, susz jajeczny, kotlety sojowe, groch) 1 4 Płyn do kąpieli dla dzieci (RAPEX) 1 0 Razem Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach zgłosił w roku 2012 do systemu RASFF 4 produkty: mix jajowy z powodu zawyżonej ilości bakterii z grupy Enterobacteriaceae, mąkę kukurydzianą z powodu obecności mykotoksyn fumonizyny B1 i B2, wiórki kokosowe z powodu obecności pałeczek Salmonella, suplement diety ARTROSTAW ze względu na zawyżoną zawartość barwnika żółcieni chinolinowej E

56 3. Zakłady produkcyjne Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w 2012r. nadzorował 116 zakładów produkcyjnych na terenie miasta Katowice tj.: 9 wytwórni lodów, 8 automatów do lodów, 52 piekarnie, 21 ciastkarni, 2 browary, 3 zakłady garmażeryjne, 3 wytwórnie cukiernicze, 2 wytwórnie koncentratów spożywczych, 14 innych wytwórni - zakłady konfekcjonowania ciastek, bakalii, produkcji kanapek, spodów do pizzy oraz zakład produkcji żuru. Największym zakładem produkcyjnym na nadzorowanym terenie jest Zakład Produkcyjny UNILEVER, gdzie produkowane są tłuszcze roślinne wzbogacone witaminami, przyprawy w płynie oraz konfekcjonowana jest herbata. W trakcie 4 przeprowadzonych kontroli nie stwierdzono uchybień sanitarnych w obiekcie. W roku 2012 przeprowadzono w obiektach omawianej grupy 191 kontroli sanitarnych i nałożono 23 mandaty karne za stwierdzone nieprawidłowości takie jak: brak czystości i porządku w pomieszczeniach, brudny sprzęt produkcyjny, obecność szkodników zbożowo- mącznych, zły stan techniczny ścian, sufitów i mebli. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał 17 decyzji nakazujących właścicielom zakładów poprawę stanu sanitarno-higienicznego pomieszczeń m.in. poprzez odnowienie ścian, przeprowadzenie zabiegów dezynfekcji, dezynsekcji i deratyzacji. Zarządzano również wdrożenie zasad GHP i HACCP. Omawiane uchybienia stwierdzano głównie w piekarniach. W pozostałych obiektach stan sanitarno-porządkowy w czasie przeprowadzanych kontroli nie budził zastrzeżeń. W zakładach produkujących żywność pobrano 50 prób, z czego zakwestionowano 5 prób suszu jajecznego z powodu obecności bakterii z grupy Enterobacteriaceae oraz 6 prób zmiotek z piekarni, w których stwierdzono szkodniki zbożowo-mączne. 56

57 4. Obiekty obrotu żywnością W minionym roku ewidencji PPIS w Katowicach figurowało 1971 obiektów obrotu żywnością, tj.: 1129 sklepów spożywczych, w tym 19 hiper- i supermarketów, 242 magazyny hurtowe, 180 środków transportu, 191 kiosków, 48 obiektów ruchomych i tymczasowych. Przeprowadzono w nich 2085 kontroli sanitarnych. Za usterki sanitarne nałożono 139 mandatów karnych, a Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał 68 decyzji zarządzając przywrócenie właściwego stanu sanitarnego. W porównaniu z rokiem 2011 wydano mniej decyzji i nałożono mniej mandatów karnych, co świadczy o poprawie stanu sanitarno-higienicznego w tej grupie obiektów. Najczęściej stwierdzanymi uchybieniami były: brak bieżącej czystości i porządku w sali sprzedaży i w zapleczu, sprzedaż środków spożywczych niewłaściwie oznakowanych, eksponowanie środków spożywczych na ladzie sprzedaży bez zabezpieczenia od strony klienta, braki w dokumentacji GHP. W obiektach obrotu żywnością pobrano do badań laboratoryjnych 356 prób, z czego zakwestionowano 9. Przyczyną kwestionowania było stwierdzenie pałeczek z rodzaju Salmonella w wiórkach kokosowych, obecność bakterii z grupy Enterobacteriaceae w śmietance, przekroczona zawartość substancji dodatkowej (acesulfamu K) w napoju dietetycznym oraz barwnika (żółcieni chinolinowej) w suplemencie diety. Super- i hipermarkety W Katowicach nadzorowano 19 super- i hipermarketów. Są to obiekty, w których sprzedawana jest duża ilość środków spożywczych dla masowego konsumenta. W sklepach tych przeprowadzono 97 kontroli sanitarnych, średnio 5 kontroli w obiekcie. Za stwierdzone nieprawidłowości Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach nałożył 57

58 5 mandatów karnych i wydał 2 decyzje administracyjne w celu wyegzekwowania poprawy stanu sanitarno-higienicznego. Ważnym dla katowiczan kompleksem obiektów żywieniowo-żywnościowych jest Centrum Handlowe Silesia City Center przy ul. Chorzowskiej 107. Na terenie CH Silesia City Center działa supermarket TESCO wraz z piekarnią, mini browar Bierhalle, wytwórnia lodów Carmello, stołówka dla pracowników TESCO, 37 obiektów gastronomicznych, 17 innych obiektów obrotu żywnością oraz 2 sklepy. Lokale gastronomiczne mieszczą się w pasażach centrum handlowego oraz w wydzielonej strefie tzw. food court. W wytwórni lodów przeprowadzono 4 kontrole sanitarne, po których Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał 1 decyzję administracyjną dotyczącą poprawy stanu technicznego. Browar Bierhalle skontrolowano 3 krotnie i wydano 1 decyzję administracyjną. W supermarkecie TESCO przeprowadzono 8 kontroli sanitarnych i nałożono 1 mandat karny za bieżące usterki. W 37 obiektach gastronomicznych przeprowadzono 65 kontroli sanitarnych, w czasie których nałożono 12 mandatów karnych za niewykorzystywanie stanowisk pracy i pomieszczeń zgodnie z przeznaczeniem, brak zachowanej segregacji przy przechowywaniu produktów, używanie środków spożywczych po upływie terminu przydatności do spożycia. W obiektach tych Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał 7 decyzji administracyjnych, zarządzenia których zostały wykonane w określonym terminie. Targowiska W minionym roku w Katowicach funkcjonowały 3 duże hale targowe tj.: przy ul. Pukowca, ul. Bocheńskiego 99b i ul. Obroki 130. Hurtowa sprzedaż warzyw prowadzona jest w 75 hurtowniach przy ul. Pukowca i 31 hurtowniach przy ul. Bocheńskiego. Bieżący stan sanitarny w hurtowniach w czasie przeprowadzonych kontroli był zachowany. Na terenie Śląskiego Rynku Hurtowego Obroki nadzorem objętych było 101 podmiotów prowadzących działalność w zakresie hurtowej sprzedaży środków spożywczych oraz 2 prowadzące działalność gastronomiczną. W wyniku przeprowadzonych 88 kontroli sanitarnych Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał 7 decyzji administracyjnych zobowiązujących strony do korekty oznakowania i poprawy stanu technicznego w obiektach oraz 8 decyzji nakazujących wycofanie z obrotu handlowego środków spożywczych o niewłaściwej jakości zdrowotnej. 58

59 W 16 przypadkach osoby odpowiedzialne za stwierdzone uchybienia ukarano grzywną w drodze mandatu karnego. Obiekty ruchome i tymczasowe PPIS w Katowicach nadzorem sanitarnym objął 48 ruchomych i tymczasowych punktów sprzedaży na terenie miasta tj.: stoiska w pasażach handlowych, na których sprzedawane były wędliny, pieczywo, słodycze, napoje oraz autosklepy, punkty sprzedaży obwarzanek i stragany. W czasie kontroli tych punktów w kilku przypadkach stwierdzano przechowywanie środków spożywczych łatwo psujących poza urządzeniem chłodniczym oraz eksponowanie towaru na ladzie sprzedaży bez zabezpieczenia od strony klienta. Akcja Alkohol z Czech W dniu r. Główny Inspektor Sanitarny wydał decyzję nakazującą wstrzymanie wprowadzania do obrotu na okres 1 miesiąca napojów alkoholowych o zawartości powyżej 10% alkoholu, wyprodukowanych na terytorium Republiki Czeskiej w związku z informacjami o przypadkach śmiertelnych zatruć tymi produktami. W ramach realizacji akcji Alkohol z Czech skontrolowano 540 sklepów, 19 supermarketów, 7 hurtowni alkoholu oraz 284 zakłady gastronomiczne dostarczając do obiektów w/w decyzję. Sprawdzono faktury dostaw alkoholu i stan banderoli na butelkach. Pobrano 13 prób alkoholu do badań laboratoryjnych. Próby te były niekwestionowane. Akcja Sól, Susz jajeczny i Suplementy diety W związku z pismem Śląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego z dnia r. w sprawie wzmożenia nadzoru nad jakością soli używanej do produkcji i znajdującej się w obrocie handlowym, od marca do czerwca minionego roku, przeprowadzono 146 kontroli w obiektach żywieniowo-żywnościowych, głównie w zakładach produkcyjnych (zakłady produkujące przyprawy, piekarnie, zakłady garmażeryjne) i w hurtowniach. W trakcie kontroli zwracano szczególną uwagę na dokumenty dostaw soli używanej do produkcji lub przeznaczonej do sprzedaży. Nie stwierdzono nieprawidłowości w tym zakresie, a pobrane do badań laboratoryjnych 4 próby soli były niekwestionowane. Ponadto po informacji przekazanej przez Głównego Inspektora Sanitarnego dotyczącej nielegalnej produkcji suszu jajecznego w okolicach Kalisza, od marca do czerwca przeprowadzono kontrole w 31 obiektach takich jak: piekarnie, ciastkarnie, zakłady 59

60 garmażeryjne i zakłady żywienia zbiorowego. W 30 obiektach nie stwierdzono stosowania do produkcji kwestionowanego suszu. W 1 piekarni policja zabezpieczyła podejrzany susz jajeczny i w ramach urzędowej kontroli celowanej pobrano do badań laboratoryjnych próbkę zabezpieczonego produktu. Próby te były kwestionowane. Wyniki przekazano Prokuraturze Rejonowej w Kaliszu. Podjęto również działania odnośnie decyzji Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia r. wstrzymującej wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu suplementów diety BE MAN i NO END z powodu stwierdzenia w nich nieautoryzowanych substancji farmakologicznie czynnych, które są niedozwolone do stosowania jako składniki żywności. Przeprowadzono 29 kontroli sanitarnych, głównie w hurtowniach i sklepach, w których sprzedawane są suplementy diety oraz w obiektach sieci Kolporter. Podczas kontroli nie stwierdzono w sprzedaży w/w suplementów diety. 5. Zakłady żywienia zbiorowego W 2012r. pod nadzorem PPIS w Katowicach znajdowały się 1162 obiekty żywienia zbiorowego: 365 restauracji i barów, 467 punktów małej gastronomii, 54 bufety w zakładach pracy, 25 bloków żywienia w szpitalach, 51 stołówek szkolnych, 103 bloki żywienia w przedszkolach, 13 w żłobkach i domach małego dziecka, 15 w domach pomocy społecznej 69 pozostałych (tj. stołówki w zakładach pracy, w internacie, areszcie, w zakładach opiekuńczo-wychowawczych. W zakładach żywienia zbiorowego Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach przeprowadził 1571 kontroli, w wyniku których nałożył 132 mandaty karne (najwięcej w barach i restauracjach oraz punktach małej gastronomii) i wydał 46 decyzji zarządzających, w tym 2 decyzje unieruchomienia działalności barów za brak bieżącej wody. Porównując z rokiem ubiegłym w tej grupie obiektów Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach nałożył mniej mandatów karnych i wydał mniej decyzji represyjnych. 60

61 W roku 2012 średnio co 12 kontrola wymagała nałożenia grzywny w drodze mandatu karnego, a co 34 wydania decyzji represyjnej. Nadal w zakładach żywienia zbiorowego stwierdzano: brak zaplecza magazynowego, rozszerzanie zakresu działalności mimo braku warunków lokalowych, nieprzestrzeganie noszenia odzieży ochronnej, zły stan techniczny urządzeń i drobnego sprzętu produkcyjnego brudne pomieszczenia i sprzęt. W 2012 roku w obiektach pobrano do badań laboratoryjnych 23 próby środków spożywczych, z czego 1 próbę zakwestionowano z powodu niewłaściwego zapachu i smaku. W listopadzie 2012 roku po otwarciu dworca PKP decyzjami Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach zatwierdzono do prowadzenia działalności 16 obiektów żywieniowo-żywnościowych - 11 punktów gastronomicznych i 5 sklepów spożywczych. Żywienie w placówkach oświatowo-wychowawczych W ewidencji PPIS w Katowicach figurowało 51 bloków żywieniowych w szkołach, w których przygotowywano posiłki na miejscu oraz 8 stołówek szkolnych działających w oparciu o catering. Ogółem przeprowadzono w nich 61 kontroli. Na ogół nie kwestionowano bieżącego stanu sanitarno-higienicznego i nałożono tylko 1 mandat karny. W okresie ferii zimowych i wakacji letnich przeprowadzono 9 kontroli kuchni w szkołach przygotowujących posiłki dla uczestników wypoczynku. Nałożono 1 mandat karny za prowadzenie prac remontowych w kuchni podczas przygotowywania posiłków. Pozostałe kontrole były bezusterkowe. Ponadto PPIS w Katowicach nadzorował 103 kuchnie przedszkolne, w tym 21 działających w oparciu o catering. W obiektach przeprowadzono 91 kontroli sanitarnych. Za stwierdzone nieprawidłowości sanitarno-higieniczne nałożono 1 mandat karny. Podczas pozostałych kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. W 2012r. PPIS w Katowicach zatwierdził prowadzenie żywienia w formie cateringu w 4 przedszkolach oraz 2 żłobkach. W wyniku realizacji zarządzeń decyzji zmodernizowano blok żywienia w Gimnazjum Nr 3 w Katowicach ul. Sokolska 23 oraz w Zespole Szkół Ogólnokształcących Nr 7 przy ul. Witosa

62 Żywienie w podmiotach leczniczych Na terenie Katowic przeprowadzono 34 kontrole sanitarne w 28 podmiotach leczniczych tj.: w kuchniach szpitalnych i kuchenkach oddziałowych, w zakładach opiekuńczych, hospicjum i stacjach dializ. W 10 placówkach posiłki dla pacjentów dostarczane były przez firmy cateringowe, a w pozostałych przygotowywane w kuchniach centralnych. W roku sprawozdawczym nie kwestionowano bieżącego stanu sanitarnego w obiektach. Natomiast Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał 2 decyzje terminowe zarządzając zapewnienie prawidłowych warunków mycia naczyń stołowych, przechowywania środków spożywczych łatwo psujących oraz doprowadzenia do należytego stanu mebli w kuchenkach oddziałowych szpitala. 6. Import W związku z prowadzeniem nadzoru nad jakością zdrowotną żywności i przedmiotów przeznaczonych do kontaktu z żywnością pochodzących z importu przeprowadzono 291 kontroli sanitarnych partii środków spożywczych, głównie bakalii oraz 84 kontrole sanitarne partii przedmiotów użytku. Wszystkie skontrolowane partie środków spożywczych i przedmiotów użytku były właściwej jakości zdrowotnej. 7. Imprezy masowe W związku z organizacją przez Polskę turnieju EURO 2012 w okresie od stycznia do czerwca objęto wzmożonym nadzorem 11 obiektów zlokalizowanych w hotelach i na szlakach przemieszczania się turystów. W obiektach tych przeprowadzono 87 kontroli sanitarnych, w czasie których nałożono 5 mandatów karnych za nieprawidłowości w bieżącym stanie sanitarnym. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał 1 decyzję w celu wyegzekwowania poprawy stanu technicznego w obiekcie, którą wykonano. Przeprowadzono 1 kontrolę wagonu restauracyjnego należącego do składu pociągu Pojezierze relacji Kraków Gdynia i nie stwierdzono nieprawidłowości. W miesiącu czerwcu skontrolowano 8 punktów gastronomicznych działających w strefie kibica zorganizowanej przy Hali Widowiskowo-Sportowej Spodek. 62

63 W obiektach tych przeprowadzono 12 kontroli, nałożono 6 mandatów karnych za stwierdzony brak czystości i porządku, sprzedaż produktów o zmienionych cechach organoleptycznych, po upływie terminu przydatności do spożycia oraz niewłaściwe przechowywanie opakowań jednorazowego użycia. W sierpniu w trakcie imprez muzycznych OFF Festiwal i TAURON w Dolinie Trzech Stawów skontrolowano 9 punktów gastronomicznych prowadzących sprzedaż dań typu fast food, kanapek, wędlin i mięsa z rożna oraz piwa i napojów. Ich stan sanitarno-higieniczny nie budził zastrzeżeń. 8. Środki transportu żywności W roku 2012 skontrolowano 87 samochodów dostawczych przewożących artykuły spożywcze. Tylko w 1 przypadku nałożono mandat karny za stwierdzone uchybienia sanitarne. Na ogół jednak stan sanitarno-higieniczny samochodów spełniał wymagania ujęte w rozdziale IV załącznika II rozporządzenia (WE) Nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz.Urz. UE L 139 z r. str.1). IV. Jakość wody 1.Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi W roku 2012 prowadzony był monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi na terenie miasta Katowice łącznie w 83 stałych punktach monitoringowych. Badania jakości wody były wykonywane przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach oraz przez przedsiębiorstwa wodociągowe w ramach kontroli wewnętrznej. W roku 2012 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach pobrał do badań laboratoryjnych ogółem: 173 próbki wody do badań fizykochemicznych, 163 próbki wody do badań bakteriologicznych. Kwestionowano 3 próbki wody (1,7%) ze względu na przekroczone parametry fizykochemiczne tj. ponadnormatywną mętność, barwę oraz przekroczoną zawartość żelaza oraz 1 próbkę (0,6%) ze względu na przekroczone parametry bakteriologiczne (Clostridium perfringens łącznie ze sporami). Pozostałe próbki wody w zakresie badanych parametrów fizykochemicznych i bakteriologicznych spełniały wymagania określone dla wody przeznaczonej do spożycia przez 63

64 ludzi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia r. (Dz. U. z 2007r. Nr 61 poz. 417 z późn. zm.). W porównaniu w roku 2011 kwestionowano 1 próbkę (0,6%) wody ze względu na przekroczone parametry fizykochemiczne tj. ponadnormatywną mętność, a w roku 2010 kwestionowano 1 próbkę (1%) wody ze względu na przekroczone parametry fizykochemiczne (ponadnormatywną mętność i przekroczoną zawartość żelaza) pobrane próbki fizyko-chemiczne kwestionowane próbki fizykochem. pobrane próbki bakteriologiczne kwestionowane próbki bakteriolog. 2012r. 2010r. 2011r. Wykres: Kwestionowane próbki wody przeznaczonej do spożycia na terenie miasta Katowice w latach 2010, 2011 i Ponadto w roku 2012 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach nadzorował prowadzenie przez Katowickie Wodociągi S. A. i Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów S. A. wewnętrznej kontroli jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Liczba próbek wody pobranych do badań w ramach kontroli wewnętrznej w zakresie monitoringu kontrolnego i przeglądowego była zgodna z wymaganiami określonymi w w/w rozporządzeniu. Liczba raportowanych próbek wody pobranych przez w/w przedsiębiorstwa wodociągowe w ramach prowadzonej kontroli wewnętrznej na terenie miasta Katowice wynosiła łącznie w 2012 roku: 436 próbek do badań fizykochemicznych, 424 próbki do badań bakteriologicznych. Kwestionowano 12 próbek ze względu na ponadnormatywną mętność, barwę oraz przekroczoną zawartość żelaza i manganu oraz 2 próbki wody ze względu na przekroczone parametry bakteriologiczne (bakterie grupy coli, ogólna liczba bakterii w 22 o C). Pozostałe raportowane 64

65 próbki wody z kontroli wewnętrznej w zakresie badanych parametrów fizykochemicznych i bakteriologicznych spełniały wymagania określone przepisem prawa. W przypadku stwierdzenia przekroczeń parametrów zalecano Katowickim Wodociągom S. A. i Górnośląskiemu Przedsiębiorstwu Wodociągów S. A. podjęcie działań zmierzających do usunięcia nieprawidłowości. Poprawę jakości wody potwierdzano ponownym poborem próbek wody do badań laboratoryjnych z punktów, w których występowały przekroczenia. Występowanie okresowych, krótkotrwałych przekroczeń parametrów związane było z awariami, remontami i modernizacją sieci wodociągowej. Wydano jedną decyzję płatniczą obciążającą Katowickie Wodociągi S. A. opłatą za badania parametrów, które nie spełniały wymagań określonych w w/w rozporządzeniu. W roku 2012 rozpatrzono 5 interwencji katowiczan w sprawie złej jakości wody przeznaczonej do spożycia. Problemy odczuwalne przez mieszkańców dotyczyły głównie okresowego pogarszania się wskaźników organoleptycznych, wstępowania rdzawej barwy wody oraz niskiej temperatury wody ciepłej. W związku z powyższym pobrano 7 próbek wody do badań laboratoryjnych w zakresie parametrów fizykochemicznych i 6 próbek do badań w zakresie parametrów bakteriologicznych. W wyniku podjętych działań wykazano, że 4 złożone interwencje były zasadne. W roku 2012 Katowickie Wodociągi S.A. usuwały 1019 awarii sieci wodociągowej. W porównaniu w roku 2011 odnotowano 863 awarie, a w roku awarie. Mimo prowadzonych przez przedsiębiorstwa wodociągowe napraw i modernizacji duża awaryjność sieci wodociągowej terenie miasta Katowice jest główną przyczyną okresowego pogarszania się parametrów organoleptycznych i podstawą do uzasadnionych interwencji składanych przez odbiorców wody. 65

66 rok 2010 rok 2011 rok 2012 Wykres: Ilość awarii sieci wodociągowej na terenie miasta Katowice w latach 2010, 2011 i W roku 2012 na terenie miasta Katowice objęta była nadzorem Stacja Uzdatniania Wody Dołowej należąca do Katowickiego Holdingu Węglowego Kopalni Węgla Kamiennego Wujek przy ul. Wincentego Pola 65 w Katowicach. W/w stacja uzdatniania produkowała wodę, która wykorzystywana była wyłącznie na terenie kopalni. Ponadto na podstawie umowy z miastem Katowice woda produkowana przez ten SUW stanowiła awaryjne źródło zaopatrzenia w wodę dla mieszkańców miasta. W 2012 roku z w/w obiektu pobrano łącznie 5 próbek wody do badań fizykochemicznych i bakteriologicznych. Woda produkowana przez SUW odpowiadała wymaganiom określone przepisem prawa. W roku 2012r. w ramach zabezpieczenia sanitarno- epidemiologicznego turnieju UEFA EURO 2012 pobrano dodatkowe próbki wody w hotelach i innych obiektach, z których mogli korzystać kibice. Pobrano łącznie 4 próbki wody przeznaczonej do spożycia oraz 9 próbek wody ciepłej do badań w kierunku bakterii Legionella sp. Dodatkowe badania wody wykonano w następujących obiektach: Hotel Senator przy ul. 1- go Maja 3 w Katowicach, Park Hotel Diament przy ul. Wita Stwosza 37 w Katowicach, Hotel Katowice przy ul. Korfantego 9 w Katowicach, Ogród Kibica w Katowicach Al. Korfantego 35. Wszystkie próbki wody pobrane w w/w obiektach w zakresie badanych parametrów fizykochemicznych i bakteriologicznych spełniały wymagania określone przepisem prawa. 66

67 2.Ocena jakości wody ciepłej w zakresie obecności bakterii Legionella sp W roku 2012 prowadzono badania wody ciepłej w kierunku bakterii Legionella sp. pobierając próbki wody w 46 obiektach tj. 16 szpitalach, 2 zakładach opiekuńczo- leczniczych, oraz zakładzie opieki długoterminowej i zakładzie opieki hospicyjnej, 10 hotelach i innych obiektach świadczących usługi hotelarskie, 4 domach dziecka i 3 ośrodkach wychowawczych, 4 domach studenta oraz 2 internatach i szkolnym schronisku młodzieżowym oraz w 2 domach pomocy społecznej. W obiektach tych pobrano łącznie 162 próbki wody ciepłej do badań laboratoryjnych. Kwestionowano 23 próbki wody ciepłej (14,2%) ze względu na obecność bakterii Legionella sp. w liczbie przekraczającej wartość dopuszczalną określoną w załączniku numer 1D do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia r. (Dz. U. z 2007r. Nr 61 poz. 417 z późn. zm.). Wydano 8 decyzji administracyjnych nakazujących właścicielom obiektów podjęcie działań zmierzających do redukcji liczby bakterii Legionella sp. w wodzie ciepłej. Decyzje dotyczyły następujących obiektów: 1. Szpital im. Stanisława Leszczyńskiego decyzja dotyczyła budynku Zespołu Nr 2 przy ul. Józefowskiej 119 w Katowicach decyzja została wykonana, 2. Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 5 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach przy ul. Ceglanej 35 decyzja została wykonana, 3. Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. Andrzeja Mielęckiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach przy ul. Francuskiej decyzja została wykonana, 4. Centrum Psychiatrii w Katowicach ul. Korczaka 27 decyzja została wykonana, 5. Szpital Zakonu Bonifratrów pw. Aniołów Stróżów w Katowicach przy ul. Markiefki 87 decyzja została wykonana, 6. Szpital Specjalistyczny Centrum Medycznego MAVIT ul. Szopienickiej 65 w Katowicach decyzja została wykonana, 7. Zakład Opiekuńczo- Leczniczy prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr św. Jadwigi przy ul. Gliwickiej 78 w Katowicach decyzja została wykonana, 8. Dom Studenta przy ul. Klimczoka 6 Wyższej Szkoły Zarządzania Marketingowego i Języków Obcych w Katowicach decyzja terminowa do dnia r. W porównaniu w roku 2011 do badań w kierunku bakterii Legionella sp. pobrano 127 próbek wody ciepłej, kwestionowano 24 próbki (18,9%), wydano 10 decyzji administracyjnych, 67

68 a w roku 2010 pobrano 154 próbki wody ciepłej, kwestionowano 47 próbek (30,5%), wydano 13 decyzji administracyjnych pobrane próbki wody ciepłej kwestionowane próbki wody ciepłej 2012r 2011r 2010r Wykres: Kwestionowane próbki wody ciepłej w obiektach zamieszkania zbiorowego i opieki zdrowotnej zamkniętej na terenie miasta Katowice w latach 2010, 2011 i Baseny kąpielowe W roku 2012 na terenie miasta Katowice nadzorem Powiatowej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Katowicach objęte były następujące czynne obiekty basenowe: 27 basenów kąpielowych krytych: w tym 7 basenów rekreacyjnych, 15 basenów szkolnych i przy uczelniach wyższych oraz 5 basenów rehabilitacyjnych, 4 baseny kąpielowe odkryte (sezonowe). Obiekty ocenia się jako dobre. Kontrole sanitarne basenów kąpielowych wykazały, że szatnie, przebieralnie, natryski, ustępy, pomieszczenia z niecką basenową i pomieszczenia ratownika oraz otoczenie utrzymane były czysto. W jednym obiekcie stwierdzono nieprawidłowy stan sanitarno-techniczny ścian i sufitów, ubytków w glazurze ściennej i niecce, duże zużycie posadzki wokół niecki basenu i słupków startowych, odpadające płaty farby z grzejników, dotyczyło to basenu w Gimnazjum Nr 3 im. A.Szklarskiego przy ul.sokolskiej 23. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał decyzję administracyjną z terminem wykonania zarządzeń do dnia r., której termin wykonania prolongowano do dnia r. W ramach nadzoru nad jakością wody w w/w obiektach próbki wody z niecek basenowych pobierano 1 raz w miesiącu do badań w zakresie parametrów bakteriologicznych i zawartości 68

69 wolnego chloru. W roku 2012 pobrano łącznie 339 próbek wody do badań laboratoryjnych. W zakresie badanych parametrów bakteriologicznych kwestionowano 26 próbek wody (7,7%) ze względu na stwierdzoną obecność bakterii E. coli, wysoką ogólną liczbę bakterii w 36 o C oraz obecność gronkowców koagulazo- dodatnich. W porównaniu w roku 2011 ze względu na nieodpowiednie parametry bakteriologiczne kwestionowano 19 próbek wody (5,6 %), a w roku próbek wody (5,4%) pobrane próbki w ody basenowej kwestionowane próbki wody basenowej 2012r 2011r 2010r Wykres: Kwestionowane próbki wody z basenów kąpielowych na terenie miasta Katowice w latach 2010, 2011 i W roku 2012 nieprawidłowości związane z kwestionowanymi parametrami bakteriologicznymi wody basenowej stwierdzono w następujących obiektach: 1. Katowice ul. Wesoła 3, basen kąpielowy w Centrum Odnowy Biologicznej (trzykrotnie), 2. Katowice ul. Szybowcowa 1A, basen kąpielowy w Hotelu Quality Silesian (dwukrotnie), 3. Katowice ul. Krzywoustego 11, basen kąpielowy w Zespole Szkół Integracyjnych Nr 1 (dwukrotnie), 4. Katowice ul. Sokolska 23, basen kąpielowy w Gimnazjum Nr 3 (dwukrotnie), 5. Katowice ul. Ks. J. Czempiela 1, basen kąpielowy w Domu Świętego Józefa - Caritas Archidiecezji Katowickiej (dwukrotnie), 6. Katowice ul. Boya- Żeleńskiego 100, basen rehabilitacyjny w NZOZ Derrata (dwukrotnie), 69

70 7. Katowice ul. Gościnna 8, basen rehabilitacyjny w Ośrodku Rehabilitacyjno- Edukacyjno- Wychowawczym im. dr Marii Trzcińskiej- Fajfrowskiej (dwukrotnie), 8. Katowice ul. Nasypowa 65, brodzik i mała niecka basenowa na Ośrodku Rekreacyjno- Wypoczynkowy Rolna (dwukrotnie), 9. Katowice ul. Głowackiego 6, basen kąpielowy w II Liceum Ogólnokształcącym (przekroczenie jednorazowe), 10. Katowice ul. Bankowa 12, basen kąpielowy Uniwersytetu Śląskiego (przekroczenie jednorazowe), 11. Katowice ul. Brynicy 7, basen kąpielowy w Gimnazjum Nr 13 (przekroczenie jednorazowe), 12. Katowice ul. Paderewskiego 46a, basen kąpielowy w Międzyszkolnym Ośrodku Sportowym (przekroczenie jednorazowe), 13. Katowice ul. Ordona 3d, basen kąpielowy w Szkole Podstawowej Nr 62 (przekroczenie jednorazowe), 14. Katowice ul. Ziołowa 45/47, basen rehabilitacyjny w SP Szpitalu Klinicznym Nr 7 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego GCM (przekroczenie jednorazowe), 15. Katowice ul. Dyrekcyjna 2, basen kąpielowy w Centrum Fitness (przekroczenie jednorazowe), 16. Katowice ul. Żeliwna 26, brodzik na Ośrodku Rekreacyjno- Wypoczynkowy Bugla (przekroczenie jednorazowe), 17. Katowice ul. Trzech Stawów 23, basen sezonowy na Campingu 215 (przekroczenie jednorazowe), W przypadku kwestionowanych parametrów zalecano właścicielowi wstrzymanie eksploatacji basenu do czasu poprawy jakości bakteriologicznej wody w niecce basenowej i podjęcie działań mających na celu usunięcie zanieczyszczeń bakteriologicznych oraz przeprowadzenie ponownego badania wody w celu sprawdzenia jej jakości po zastosowanych działaniach. 70

71 4.Miejsca wykorzystywane do kąpieli W sezonie letnim 2012r. zostało uruchomione jedno miejsce wykorzystywane do kąpieli tj. Staw Nr 4 na Dolinie Trzech Stawów (Staw Kąpielowy). Organizatorem w/w miejsca był Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Katowicach, który w ramach prowadzonej kontroli wewnętrznej wykonał 1 badanie wody w w/w zbiorniku (przez rozpoczęciem sezonu kąpielowego). Nie zostało wykonane przez organizatora badanie wody w trakcie sezonu kąpielowego. Na podstawie przekazanych przez organizatora wyników badań Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał jedną bieżącą ocenę jakości wody stwierdzając, że w zakresie badanych parametrów woda w w/w miejscu wykorzystywanym do kąpieli spełniała wymagania określone w załączniku numer 1A do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011r. (Dz. U. z 2011r. Nr 86 poz. 478) i była przydatna do kąpieli. V. Stan sanitarny obiektów i miejsc użyteczności publicznej Mając na uwadze bezpieczeństwo sanitarne mieszkańców miasta Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w minionym roku kontynuował bieżący nadzór sanitarny 865 obiektów użyteczności publicznej, w których przeprowadzono 400 kontroli sanitarnych. W efekcie tych działań wydał 51 decyzji administracyjnych zarządzając przywrócenie właściwego stanu sanitarnego, a winnych zaniedbań ukarał nakładając 10 grzywien w drodze mandatu karnego. W 2012r. prowadzono również działania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa sanitarnego w ramach przygotowań do turnieju UEFA EURO W związku z powyższym wzmożono nadzór sanitarny nad hotelami i innymi miejscami noclegowymi, transportem kolejowym i drogowym oraz obiektami sportowymi, ogródkiem kibica i ustępami publicznymi. 1.Obiekty użyteczności publicznej W roku 2012 na terenie miasta Katowice nadzorem objęto następujące grupy obiektów użyteczności publicznej: obiekty świadczące usługi hotelarskie 28 zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, fryzjersko-kosmetyczne, odnowy biologicznej i tatuażu 411 domy pomocy społecznej 17 71

72 noclegownie 5 ustępy publiczne 26 dworzec autobusowy 1 dworzec i przystanki PKP 4 obiekty kulturalno-widowiskowe 26 środki transportu publicznego obiekty sportowe 20 tereny rekreacyjne inne obiekty 214 tj. składowisko odpadów komunalnych, kompostownię, spalarnię odpadów, cmentarze, domy przedpogrzebowe, zakłady pogrzebowe, areszt, pralnie, magle, sklepy z odzieżą używaną, izbę wytrzeźwień, targowiska, apteki, stacje paliw. Obiekty świadczące usługi hotelarskie Na ogólną liczbę 28 obiektów, w tym: 16 hoteli, 12 obiektów bez zaszeregowania tj. zajazdy, gościńce, hotel pracowniczy, hostele oraz Camping na Dolinie Trzech Stawów, skontrolowano 21. Podstawowymi elementami uwzględnianymi przy ocenie stanu sanitarnego obiektów świadczących usługi hotelarskie były: gospodarka odpadami komunalnymi, sprawność wentylacji pomieszczeń, zaopatrzenie w wodę przeznaczoną do spożycia, odprowadzanie ścieków bytowo-gospodarczych, stan stolarki budowlanej i wyposażenia pomieszczeń mieszkalnych, sanitariatów i ciągów komunikacyjnych, zaopatrzenie i właściwe przechowywanie środków czystości i preparatów dezynfekcyjnych, postępowanie z bielizną, dbałość o stan bieżącej czystości i higieny pomieszczeń mieszkalnych i sanitariatów oraz otoczenia wokół obiektu. W oparciu o powyższe kryteria stan tych obiektów oceniono pozytywnie. Sprzątanie pomieszczeń odbywa się zgodnie z opracowanymi procedurami. W obiektach, w których dozwolony jest pobyt zwierząt domowych (koty, psy) opracowane są specjalne procedury sprzątania pokoi po ich pobycie. Kontrole dotyczyły również przestrzegania zakazu palenia tytoniu. Stwierdzono, że w obiektach umieszone są odpowiednie oznaczenia słowne i graficzne informujące o zakazie palenia wyrobów tytoniowych. Wydzielone są miejsca, piętra lub pokoje dla osób palących. 72

73 W roku 2012 zakończono modernizację Hotelu Diament Plaza w Katowicach przy ul. Dworcowej 9, co wpłynęło na zmianę kategoryzacji z *** na ****. W obiektach sukcesywnie prowadzone są remonty i modernizacje mające na celu poprawę standardu świadczonych usług min. dotyczy to Zajazdu Gościniec przy ul. Kościuszki 352, Hostelu przy ul. Klimczoka 7 oraz w Marysinego Dworu przy ul. Pukowca 17a. Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, fryzjersko-kosmetyczne, odnowy biologicznej i tatuażu W 2012r. pod nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach znajdowało się 411 zakładów usługowych. Z uwagi na fakt, że dnia 1 stycznia 2012r. zostało uchylone rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 17 lutego 2004r. w sprawie szczegółowych wymagań sanitarnych jakim powinny odpowiadać zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu i odnowy biologicznej, kontrolę stanu sanitarnego przeprowadzono tylko w zakładach, w których ich klienci zgłaszali niewłaściwy stan sanitarny. W minionym roku do PPIS w Katowicach wpłynęło 10 interwencji dotyczących omawianych zakładów usługowych, to jest tyle samo co w ciągu trzech poprzednich lat. Dwie z nich dotyczyły zakładów usługowych należących do firmy Groupon. Zarzuty potwierdzono w 4 skontrolowanych zakładach. Podczas kontroli stwierdzono brudne podłogi, brak ręczników jednorazowego użytku, brudne zabawki w wydzielonej dla dzieci bawialni, brudne narzędzia fryzjerskie, nie opisane środki kosmetyczne, brudny, zakurzony sprzęt w siłowni. W związku ze stwierdzonymi uchybieniami sanitarnymi wydano doraźne zalecenia usunięcia nieprawidłowości oraz nałożono grzywny w drodze mandatu karnego. Kontrole sprawdzające wykazały wykonanie zaleceń. Środki transportu publicznego i dworce W ostatnich dniach października 2012r. oddano nowowybudowaną halę Dworca PKP w Katowicach oraz kolejno oddawane były do użytku pasażerom perony po remoncie i modernizacji. W hali dworca funkcjonują nowe kasy biletowe, punkt obsługi klienta, zespół monitorowania dla pracowników PKP, poczekalnie, toalety ogólnodostępne dla kobiet, 73

74 mężczyzn i WC dla niepełnosprawnych, pomieszczenie dla matki z dzieckiem oraz lokale handlowe. Dworzec PKS przy ul. Piotra Skargi ocenia się jako dostateczny. Teren dworca jest utwardzony i częściowo ogrodzony. Autobusy przyjmowane są na wydzielonych stanowiskach. Na terenie dworca ustawiono ławki i kosze na śmieci. W miesiącu październiku minionego roku w blaszanej hali dworca zostały zamknięte kasy biletowe, pozostał punkt informacyjny oraz punkt dyżurnego ruchu. Podróżni mogą korzystać z hali do godziny Na terenie Dworca PKS zapewniono szalet publiczny należący do prywatnego dzierżawcy. W 2012r. skontrolowano losowo tramwaje należące do firmy Tramwaje Śląskie S.A. Rejon Komunikacyjny Nr 2 Katowice ul. 1-go Maja 152, autobusy miejskie należące do Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej Katowice Sp. z o.o. Katowice ul. Mickiewicza 59 i pociągi pasażerskie należące do Przewozów Regionalnych i PKP Intercity S.A. Tramwaje w dniu kontroli były prawidłowo przygotowane do wyjazdu. Nieprawidłowości sanitarne stwierdzono tylko w 2 wagonach dotyczyły one niedokładnie odkurzonych i niedomytych podłóg oraz brudnego pojemnika na śmieci. Autobusy również utrzymane były w prawidłowym stanie sanitarno porządkowym. W pociągach, w niektórych wagonach stwierdzono niedokładnie myte deski sedesowe i muszle klozetowe, w ubikacjach wyczuwalny był zapach moczu. W przedziałach wagonowych były brudne, niedokładnie myte podłogi i brudne pojemniki na śmieci, a w korytarzach brudne podłogi. Za stwierdzone zaniedbania nałożono grzywny w drodze mandatów karnych. Ponadto w związku ze stwierdzonymi w czasie kontroli uchybieniami sanitarnymi w tramwajach i pociągach, wydano zalecenia doraźne dotyczące utrzymywania na bieżąco wszystkich środków transportu publicznego w prawidłowym stanie sanitarno-higienicznym. Przeprowadzone kontrole sprawdzające wykazały poprawę stanu sanitarnego omawianych środków transportu. Na terenie Dworca PKP, PKS, przystankach i w środkach transportu publicznego umieszczono oznaczenia słowne i graficzne informujące o zakazie palenia wyrobów tytoniowych. 74

75 Domy Pomocy Społecznej W grupie tej znajdują się zakłady dzienne jak i zapewniające całodobową opiekę, zapewniające programy rehabilitacyjne oraz terapie zajęciowe i wyżywienie. Na ogólną liczbę 17 obiektów w ewidencji skontrolowano 9. Stan sanitarny tych obiektów, podobnie jak w ubiegłych latach, ocenia się jako dobry. Nie stwierdzono zaniedbań w utrzymaniu bieżącej czystości placówek i ich otoczenia. Obiekty przystosowane są dla osób niepełnosprawnych. W roku 2012 w Dziennym Domu Pomocy Społecznej przy ul. Brata Alberta 4 w Katowicach przeprowadzono remont i zwiększono ilość pomieszczeń sanitarno-higienicznych. Noclegownie W roku 2012 pod nadzorem PPIS w Katowicach znajdowało się 5 noclegowni i wszystkie zostały skontrolowane. Noclegownie są obiektami o niskim standardzie technicznym. O bieżącą czystość dbają mieszkańcy pod nadzorem kierownictwa. Obiekty posiadają podręczne kuchenki, lodówki, magazyny, pomieszczenia sanitarne, urządzenia do prania. Pokoje wyposażone są w: łóżka, szafki, krzesła, stoliki, szafy ubraniowe. Na czas zimy organizuje się dodatkowe miejsca noclegowe na materacach, które rozkładane są w jadalniach, świetlicach. W noclegowniach obowiązuje zakaz palenia wyrobów tytoniowych, o czym informują graficzne i słowne oznaczenia umieszczone w widocznych miejscach. Niewłaściwy stan sanitarno-porządkowy stwierdzono podobnie jak w 2011r. w Noclegowni dla Bezdomnych Mężczyzn Górnośląskiego Towarzystwa Charytatywnego ul. Sienkiewicza 23 w Katowicach. Zastrzeżenia dotyczyły brudnych podłóg i urządzeń sanitarnych. Za stwierdzone nieprawidłowości nałożono mandat karny i wydano zalecenia usunięcia uchybień. Ponadto w dwóch salach noclegowych stwierdzono zawilgocone ściany z odpryskami farby i tynku oraz zniszczone podłogi. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał decyzję administracyjną zarządzając przywrócenie właściwego stanu placówki. Zalecenia oraz zarządzenia decyzji zostały wykonane. Ponowna kontrola sanitarna przeprowadzona w placówce wykazała przywrócenie należytego stanu sanitarno-porządkowego. 75

76 Ustępy publiczne W roku 2012 w ewidencji PPIS w Katowicach figurowało 26 ustępów, w tym: 11 publicznych, 15 w centrach handlowych. Skontrolowano wszystkie. Bieżąca czystość w ustępach była zachowana, natomiast stan techniczny ustępów ocenia się jako dobry i dostateczny. W listopadzie 2012 roku na wniosek strony po raz kolejny zmieniono termin realizacji zarządzeń decyzji wydanej przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach we wrześniu 2009r. odnośnie Ustępu Publicznego przy Placu Andrzeja. Zarządzenia przedmiotowej decyzji dotyczą doprowadzenia do prawidłowego stanu sanitarno - higienicznego ścian i sufitów. Ze względu na wysoki koszt zaplanowanych robót, zadanie podzielono na etapy. Aktualnie wykonano izolację fundamentów, remont dachu, elewacji i wejść do szaletu oraz wyremontowano pomieszczenia wewnątrz obiektu po stronie męskiej. Pomieszczenia po stronie damskiej maja zostać wyremontowane do końca września 2013r. Pozostałe ustępy są sukcesywnie remontowane. W ustępie przy ul. Dworcowej pomalowano ściany, a w ustępie przy Placu Wolności naprawiono dach i pomalowano ściany. Obiekty sportowe W roku 2012 pod bieżącym nadzorem PPIS w Katowicach znajdowało się 20 obiektów sportowych, skontrolowano 11 spośród nich. Grupa ta obejmuje między innymi boiska, hale sportowe, kluby sportowe, korty tenisowe, kręgielnie, lodowiska, ściany wspinaczkowe i sale ćwiczeń. W 2012 roku dwukrotnie zmieniono termin wykonania zarządzenia decyzji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach wydanej w sierpniu 2011r. na rzecz Akademii Wychowania Fizycznego im J. Kukuczki w Katowicach przy ul. Mikołowskiej 72. Decyzja dotyczy Stadionu Sportowego AWF przy ul. Kościuszki 84,gdzie stwierdzono nieprawidłowego stan sanitarny podłóg w zespołach higieniczno-sanitarnych. Na wniosek strony termin realizacji wyznaczono na r. W 2012 roku w Spodku w szatniach dla sportowców częściowo wymieniono na nowe wieszaki i szafki na odzież, a pozostałe odnowiono. Zachowanie prawidłowego stanu sanitarnego w omawianych obiektach jest konieczne z uwagi na zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego osób korzystających z nich, zarówno na bieżąco jak i w trakcie imprez masowych. 76

77 Obiekty kulturalno-widowiskowe Na terenie Katowic nadzorowano 26 obiektów kulturalno-widowiskowych z czego skontrolowano 12. Grupa ta obejmuje teatry, muzea, ośrodki kultury, kina, galerie, filharmonie, kluby i obiekty widowiskowe. W dniu kontroli w obiektach stan sanitarny był zachowany. W minionym roku w Spodku wykonano remont szatni dla artystów oraz zakończono pracę przy nowej elewacji. Przy głównych wejściach do Spodka wymieniono na nowe podesty, wycieraczki i balustrady. W Cinema City Silesia przy ul. Chorzowskiej 107 rozpoczęto sprzedaż indywidualnych okularów widzom kina 3D. Tym samym zrezygnowano z okularów pozostawianych po seansie w kinie, które poddawane były dezynfekcji. Wprowadzone rozwiązanie niewątpliwie ma wpływ na poprawę higieny w trakcie oglądania filmów. Tereny Rekreacyjne Grupa ta obejmuje różnorodne obiekty przeznaczone do odpoczynku poza budynkami tj. place zabaw dla dzieci, piaskownice, skwery, parki, zieleńce, tereny rekreacyjne przy akwenach wodnych. Tereny rekreacji mieszkańców kontrolowane były przed rozpoczęciem sezonu oraz w trakcie jego trwania i wykazały właściwy stan sanitarno-porządkowy. Urządzenia na placach zabaw były w dobrym stanie technicznym. Piaskownice posiadały obudowy drewniane lub betonowe z drewnianymi siedziskami. W dniu kontroli we wszystkich piaskownicach piasek był czysty, bez widocznych zanieczyszczeń. Na placach zabaw umieszczono tabliczki informujące o zakazie wprowadzania psów oraz regulaminy korzystania z placów zabaw. Na niektórych terenach rekreacyjnych urządzono Strefy Aktywności Rodzinnej. Korzystać z nich mogą dorośli, dzieci zdrowe i niepełnosprawne. Strefy wyposażono w zestawy siłowe, huśtawki, kiwaki, zestawy zabawowe, drabinki, stoły do tenisa stołowego, stoliki szachowe, boiska do mini koszykówki. Na terenie miasta w latach zostały zmodernizowane i powstały nowe place zabaw np. w październiku 2012r. oddano do użytku po modernizacji plac zabaw na skwerze przy ul. Gnieździeńskiej w dzielnicy Wełnowiec. 77

78 Targowiska Na terenie Katowic w roku 2012 PPIS w Katowicach nadzorował 13 targowisk. Skontrolowano 9 spośród nich. Stan sanitarno-porządkowy w dniu kontroli był zachowany. Tereny targowisk na ogół są ogrodzone, częściowo zadaszone, nawierzchnia jest utwardzona. Ogólnodostępne są punkty wodne oraz sanitariaty. Gospodarka odpadami komunalnymi prowadzona była prawidłowo. Targowiska wyposażono w kontenery do gromadzenia odpadów, które po zakończeniu handlu były wywożone przez specjalistyczne firmy na składowiska odpadów komunalnych. W kontenerach i obok nie zalegały odpady. Cmentarze Na terenie miasta Katowice funkcjonuje 5 Cmentarzy Komunalnych tj. przy ul. Murckowskiej 9, ul. Panewnickiej 45, ul. Kołodzieja, ul. Goetla i ul. Meteorologów oraz 21 Cmentarzy Parafialnych. W dniu kontroli stan sanitarno-porządkowy cmentarzy był zachowany. W domach przedpogrzebowych przewidziano pomieszczenia do przetrzymywania zwłok przed ceremonią pogrzebową. Natomiast do kaplic zwłoki przywożone są tuż przed ceremonią pogrzebową. Okna w domach przedpogrzebowych i kaplicach zabezpieczone są przed dostępem owadów i gryzoni (siatki w oknach lub okna bez możliwości otwarcia), ściany i podłogi w pomieszczeniach wykonane są z materiałów zmywalnych. Większość alejek na cmentarzach jest utwardzona. Odpady komunalne gromadzone są w kontenerach i wywożone przez specjalistyczne firmy na składowiska odpadów komunalnych. W roku 2012 na cmentarzach przeprowadzono 19 ekshumacji zwłok lub szczątków ludzkich. PPIS w Katowicach wydał decyzje administracyjne określając warunki sanitarnohigieniczne przeprowadzania ekshumacji oraz nadzorował ich przebieg. 2.Gospodarka odpadami komunalnymi Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w 2012 roku kontynuował nadzór nad gospodarką odpadami komunalnymi na terenie miasta w zakresie: prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów sortowania zebranych surowców wtórnych kompostowania zebranych odpadów komunalnych unieszkodliwiania odpadów poprzez ich składowanie na wysypisku. 78

79 Gospodarka odpadami komunalnymi prowadzona była prawidłowo. Odpady komunalne systematycznie wywożone były z posesji mieszkalnych na składowisko odpadów Komunalnych przy ul. Żwirowej oraz do kompostowni odpadów komunalnych przy ul. Milowickiej. Na terenie miasta od 1997 roku prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów komunalnych, które wywożone są na sortownię odpadów komunalnych przy ul. Milowickiej. W dniu r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach przy współudziale przedstawiciela Wydziału Gospodarki Odpadami Urzędu Miasta Katowice przeprowadził wizję objazdową terenu miasta. W porównaniu z analogiczną wizją przeprowadzona w 2011r. stwierdzono, że wiele spośród zaśmieconych wcześniej terenów zostało uporządkowanych. Uprzątnięto zalegające śmieci, worki z odpadami, opakowania szklane, plastikowe, stare opony, gruz, zagniwające liści i gałęzie oraz zalegające przedmioty wielkogabarytowe. Na wielu terenach wycięto zarośla. Jednak zaśmiecone tereny stwierdzono nadal przy: ul. Meteorologów przy wejściu na ogródki działkowe oraz wzdłuż ogrodzenia, ul. Wróbli - na prawo od Nowego Ptasiego Osiedla, ul. Śląskiej teren po Przedsiębiorstwie Robót Kolejowych, ul. Żeliwnej - teren wzdłuż ogrodzenia kąpieliska Bugla i przy warsztatach wulkanizacyjnych, ul. Kolońskiej wzdłuż ekranów autostradowych, ul. Ondraszka skarpa kolejowa i teren przy torach kolejowych, ul. Budowlanej od ronda wzdłuż ogrodzenia ogródków działkowych, ul. Hallera teren naprzeciwko Miejskiego Domu Kultury, ul. Słonecznej wzdłuż ogrodzenia ogródków działkowych, ul. Kozioła, ul. Norwida, ul. Rysiej wzdłuż chodników i na skarpach. 3. Akcje deratyzacyjne W ramach akcji odszczurzania na terenie miasta Katowice, skontrolowano ogółem 224 posesje. Skontrolowane posesje były przygotowane do akcji odszczurzania przez administracje oraz firmy specjalistyczne takie jak: Firma DDD Narcyz Staszewski Katowice AL. Korfantego 111, Firma DDD Henryk Matejko ul. Spokojna 48 Katowice, Zakład DDD Małgorzata Deja w Katowicach Al. Korfantego

80 W skontrolowanych posesjach ganki piwniczne, komory zsypowe oraz tereny wokół posesji były uporządkowane. Drzwi wejściowe do piwnic oraz komór zsypowych oznakowano pisemną informacją o wyłożeniu trutki na szczury. Preparaty gryzoniobójcze wyłożone były na jednorazowych tackach papierowych lub w papierowych torebkach z widoczną nazwą preparatu. Do akcji zastosowano następujące preparaty: Murin Facoum granulat, Ratimor granulat. W ramach akcji odszczurzania na terenie miasta Siemianowice Śląskie skontrolowano ogółem 62 posesje. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie przygotowania do akcji odszczurzania posesji przez pracowników lub firmy specjalistyczne. Ganki piwniczne, komory zsypowe oraz tereny wokół posesji były uporządkowane. Drzwi do piwnic oraz komór zsypowych budynków wielokondygnacyjnych oznakowano informacją pisemną o wyłożeniu trutki. Trutkę Rat Killer Perfekt, Rat Killer Super, Bros wyłożono na papierowych tackach jednorazowego użytku w różnych miejscach ganków piwnicznych i komorach zsypowych. W ramach akcji odszczurzania na terenie miasta Mysłowice, skontrolowano ogółem 52 posesje. Skontrolowane posesje były przygotowane do akcji przez specjalistyczne firmy takie jak: Zakład Usługowy Jarex DDDz siedzibą przy ul. Gen. Ziętka 100h w Mysłowicach, P.U.H.P. Prus Mysłowice ul. Kopalniana 5 CELIKO Sp. z o. o. Sosnowiec ul. Gdańska 5 W posesjach ganki piwniczne oraz tereny wokół posesji były uporządkowane. Drzwi wejściowe do piwnic oraz miejsca wyłożenia trutek oznakowano informacją pisemną o wyłożeniu trutki. Zastosowano następujące preparaty: Rodentized pasta, Ratimol Fast, Rat Killer. Wyżej wymienione preparaty wyłożono na jednorazowych tackach papierowych. Firmy przeprowadzające akcje zobowiązane były do zebrania i zutylizowania pozostałości trutek ewentualnie martwych gryzoni po zakończeniu akcji. VI. Stan sanitarny szkół i innych placówek oświatowo wychowawczych Prowadzenie nadzoru sanitarnego nad placówkami oświatowo wychowawczymi ma na celu ochronę zdrowia dzieci i młodzieży biorących udział w procesie wychowania i nauczania. Czuwając nad stanem sanitarnym szkół i innych placówek opiekuńczo-wychowawczych, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w roku 2012 objął nadzorem 351 stałych obiektów nauczania i wychowania w mieście oraz 68 turnusów placówek sezonowego wypoczynku dzieci i młodzieży, w których przeprowadzono 358 kontroli sanitarnych. Kontrolowano warunki sanitarno-techniczne budynków i ich otoczenia, a także warunki zdrowotne nauczania i wychowania. Prowadzono ocenę dostosowania mebli szkolnych / 80

81 przedszkolnych do wzrostu uczniów / przedszkolaków, infrastruktury do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego oraz higieniczną ocenę rozkładów zajęć lekcyjnych. Sprawdzano warunki realizacji profilaktycznej opieki przedlekarskiej w szkołach. Oceniono również przygotowanie szkół do rozpoczęcia nowego roku szkolnego, a także warunki zdrowotne placówek wypoczynku letniego i zimowego. We wszystkich placówkach kontrolowano egzekwowanie zakazu palenia tytoniu. Placówki oświatowo-wychowawcze w Katowicach objęte nadzorem PPIS w Katowicach w 2012r. Kontrole potwierdziły dobry stan techniczny i sanitarny większości placówek oświatowo wychowawczych w Katowicach. W wyniku postępowania administracyjnego Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał w 2012 roku 13 decyzji administracyjnych. Ponadto w 31 przypadkach po przeanalizowaniu uzasadnionych wniosków stron zmienił na późniejszy termin wykonania obowiązków wynikających z decyzji wydanych w latach W minionym roku wykonano zarządzenia decyzji wydanych na rzecz 19 placówek wychowania i nauczania w latach r. Tym samym stan sanitarny w tych obiektach uległ poprawie. 81

82 Informacje zawarto w poniższej tabeli. Decyzje Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach Nazwa obiektu Zrealizowane w Prolongowane w Wydane w 2012r. 2012r. 2012r. Przedszkola Szkoły Podstawowe Gimnazja Zespoły Szkół Szkoły Policealne Szkoły Wyższe Pozostałe placówki stałe Razem: Decyzje zrealizowane, prolongowane i wydane w 2012 roku z lat stan na dzień r. Do realizacji, zgodnie ze stanem na dzień r. pozostały zarządzenia 41 decyzji w tym dotyczących 14 przedszkoli, 2 zespołów szkół, 10 szkół podstawowych, 10 gimnazjów, 1szkoły policealnej, 3 szkół wyższych oraz 1 placówki wychowania pozaszkolnego. Informacje zawarto w poniższej tabeli. Liczba Wydanych w roku: Obiekt decyzji do realizacji Przedszkola Szkoły Podstawowe Gimnazja Zespoły Szkół Szkoły Policealne Szkoły Wyższe

83 Pozostałe placówki stałe Razem: Decyzje pozostałe do realizacji z lat stan na dzień r. Po kontrolach przeprowadzonych w 2012 roku, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał 13 nowych decyzji zarządzających. Dotyczyły one między innymi przywrócenia właściwego stanu: dróg dojścia i ogrodzenia w: Miejskim Przedszkolu Nr 30 Katowice ul. Gliwicka157 Miejskim Przedszkolu Nr 45 Katowice ul. Sokolska 25 Miejskim Przedszkolu Nr 90 Katowice ul. Chrobrego 39 Zespole Szkół Ogólnokształcących Nr 3 Katowice ul. Chrobrego 4 terenu rekreacyjnego i boiska sportowego w: Szkole Podstawowej Nr 42 Katowice ul. Wiosny Ludów 22 sal lekcyjnych i innych sal zajęć dla dzieci w: Miejskim Przedszkolu Nr 90 Katowice ul. Chrobrego 39 Szkole Podstawowej Nr 22 Katowice ul. Wolskiego 3 Szkole Podstawowej Nr 59 Katowice ul. Chrobrego 5 Szkole Podstawowej Nr 45 Katowice ul. Korczaka 11 Sali Zabaw dla dzieci Figlarni Katowice ul. 1go Maja 11/13 toalet, w tym sprawności technicznej armatury w: Miejskim Przedszkolu Nr 20 Katowice ul. Ordona 11 Miejskim Przedszkolu Nr 25 Katowice ul. Mieszka I 13 warunków do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego w: Zespole Szkół Ogólnokształcących Nr 3 Katowice ul. Chrobrego 4 gabinetu profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej w: Szkole Podstawowej Nr 42 Katowice ul. Wiosny Ludów

84 1. Żłobki i kluby dziecięce Żłobek jest zakładem opiekuńczo wychowawczym sprawującym opiekę nad dziećmi od szóstego miesiąca życia do 3 lat. Na terenie Katowic w 2012 roku funkcjonowało 10 żłobków miejskich, w których opiekę otrzymywało 632 dzieci, 4 żłobki prywatne, w których opieką objęto 39 dzieci oraz 1 klub dziecięcy, do którego uczęszczało 5 dzieci. W minionym roku oddano do użytku dzieci 2 niepubliczne żłobki tj. Żłobek z Językiem Francuskim Lazurowy Obłoczek przy ul. W. Witosa 17 i Żłobek Klub Maluszka Gwiazdolandia przy ul. Stabika 34 oraz 1 klub dziecięcy Centrum Edukacji Małego Dziecka Twórczy Zakątek przy ul. Marcinkowskiego 6c. Żłobki prowadzone były w budynkach przystosowanych do tego celu. Kontrole sanitarne wykazały, że dzieciom zapewniono higieniczne i bezpieczne warunki pobytu. 2. Placówki wychowania przedszkolnego Na terenie miasta w 2012r. działało 115 przedszkoli, w tym 38 przedszkoli niepublicznych z liczbą dzieci 1486 oraz 77 przedszkoli miejskich, do których uczęszczało 7650 dzieci. Łącznie do przedszkoli uczęszczało 9136 dzieci. W minionym roku do dyspozycji przedszkolaków oddano 9 nowych placówek niepublicznych, tj.: 84

85 1. Przedszkole Niepubliczne przy ul. Szafirowej 5 2. Centrum Edukacji Małego Dziecka Twórczy Zakątek Punkt Przedszkolny przy ul. Marcinkowskiego 6c 3. Klub Kreatywnego Malucha Ele - Mele-Dudki przy ul. Jasnej Niepubliczne Przedszkole Dziecięcy Ogród Możliwości przy ul. Dziewanny Przedszkole Epionkowo Katarzyna Wrześniewska przy ul. Zawiszy Czarnego 7a 6. Punkt Przedszkolny Brzdąc przy ul. Uniczowskiej Niepubliczne Przedszkole Językowe MUNDO MARINO przy ul. Pijarskiej 5 8. Przedszkolne Niepubliczne English Montessori Preschool przy ul. Wspólnej 2 9. Specjalny Punkt Przedszkolny przy ul. Bieszczadzkiej 13 Wszystkie przedszkola funkcjonowały w budynkach przystosowanych do tego celu. Na 112 skontrolowanych przedszkoli uchybienia natury sanitarno higienicznej stwierdzono w 5 niżej wymienionych obiektach i dotyczyły one w: Miejskim Przedszkolu Nr 20 przy ul. Ordona 11 - ścian i sufitów w łazienkach dla dzieci; Miejskim Przedszkolu Nr 25 przy ul. Mieszka I 13 ścian, podłogi oraz urządzeń sanitarnych w łazienkach dla dzieci; 85

86 Miejskim Przedszkolu Nr 30 przy ul. Gliwicka 157 ogrodzenia działki przedszkolnej; Miejskim Przedszkolu Nr 45 przy ul. Sokolskiej 25 - ogrodzenia działki przedszkolnej; Miejskim Przedszkolu Nr 90 przy ul. Bolesława Chrobrego 39 podłogi w salach zajęć dla dzieci, głównym wejściu do budynku przedszkola oraz ogrodzenia działki przedszkolnej. W 8 katowickich przedszkolach stan sanitarny uległ poprawie ponieważ wykonano w nich wszystkie zarządzenia decyzji PPIS w Katowicach z lat , mianowicie w: 1. Miejskim Przedszkolu Nr 12 Katowice ul. Ligocka 3 doprowadzono do prawidłowego stanu sanitarnego podłogę w szatni dla dzieci i w holu na I piętrze; 2. Miejskim Przedszkolu Nr 23 Katowice ul. Dębowa 3 - zapewniono wentylację grawitacyjną w salach zajęć, łazience i szatni dla dzieci; 3. Miejskim Przedszkolu Nr 38 Katowice ul. Hallera 72 odnowiono elewację zewnętrzną budynku oraz wyposażono teren rekreacji zewnętrznej dla dzieci w urządzenia do zabaw; 4. Miejskim Przedszkolu Nr 55 Katowice ul. Szeptyckiego 3 wyremontowano łazienki dla dzieci przy salach zajęć Nr 14 i 15; 5. Miejskim Przedszkolu Nr 73 Katowice ul. Słoneczna 77a odnowiono stolarkę okienną w szatni dla dzieci, pomalowano ściany i sufity, naprawiono zniszczoną podłogę i niesprawne urządzenia w łazienkach dla dzieci 5 i 6 letnich na II piętrze budynku; 6. Miejskim Przedszkolu Nr 82 Katowice ul. Bytomska 8b wymieniono wykładzinę podłogową na korytarzu; 7. Miejskim Przedszkolu Nr 91 Katowice ul. Adama 33 wyremontowano łazienkę dla dzieci młodszych na parterze budynku; 8. Społecznym Przedszkolu Artystycznym Katowice ul. Grażyńskiego 47 pomalowano ścianę przy oknach w sali zajęć ruchowych dla dzieci. Ponadto 3 innych przedszkolach wykonano część zarządzeń decyzji z lat ubiegłych, mianowicie w: Miejskim Przedszkolu Nr 27 Katowice ul. Ściegiennego 27 doprowadzono do właściwego stanu sanitarnego podłogę w salach zajęć dla dzieci 3, 4 i 5 letnich oraz ściany w sali zajęć dla dzieci 5 letnich, pozostały do uzupełnienia ubytki w ogrodzeniu; Miejskim Przedszkolu Nr 47 Katowice ul. Słoneczna 60 odnowiono podłogę w pomieszczeniu sanitarnym dla dzieci na I piętrze, natomiast remontu wymagają łazienki na parterze i II piętrze budynku; 86

87 Miejskim Przedszkolu Nr 87 ul. Graniczna 44 pomalowano ściany i sufity w łazienkach dla dzieci przy salach Nr 9, 12 i 17, natomiast pomalować należy ściany i sufity w łazienkach dla dzieci przy salach zajęć Nr 8, 11 i 14, odnowić podłogi w sali dzieci młodszych oraz wyposażyć w osłony punkty świetlne w 4 salach zajęć dla dzieci i w sali rytmiki. Ponadto w wyniku prowadzonego nadzoru stwierdzono, że nadal w: Miejskim Przedszkolu Nr 21 Katowice ul. Tysiąclecia 27 - nie zapewniono wentylacji w salach zajęć dla dzieci, Miejskim Przedszkolu Nr 46 Katowice ul. Gen. Jankego w złym stanie pozostają toalety, Miejskim Przedszkolu Nr 57 Katowice ul. Piastów 13 - odnowienia wymaga stolarka drzwiowa w salach zajęć dla dzieci i korytarzu. Piaskownice i place zabaw W trakcie kontroli przedszkoli zwracano również uwagę na stan techniczny i sanitarny piaskownic i placów zabaw. We wszystkich skontrolowanych placówkach piasek w piaskownicach wymieniono przynajmniej jeden raz na początku sezonu. Piaskownice w przerwach między użytkowaniem były zabezpieczone plandekami, a tereny placów zabaw ogrodzone i utrzymane czysto. Ocena dostosowania mebli edukacyjnych do zasad ergonomii Niezwykle ważnym elementem procesu wychowania jest zapewnienie mebli i sprzętów dostosowanych do wzrostu dzieci. W tym zakresie przeprowadzono ocenę dostosowania mebli edukacyjnych do wymagań ergonomii w Miejskim Przedszkolu Nr 21 przy ul. Tysiąclecia 27. W 2 oddziałach dokonano pomiaru wzrostu 47 dzieci. Badania wykazały, że z mebli niedostosowanych do wzrostu korzystało tylko 2 dzieci w 1 oddziale, co stanowi zaledwie 4,25% badanych. 87

88 3. Oddziały zerowe Od pierwszych dni edukacji dzieci powinny mieć zagwarantowane prowadzenie zajęć ogólnorozwojowych we właściwych warunkach higienicznych i zdrowotnych. W 2012 roku przeprowadzono kontrole w zakresie oceny warunków, jakie zapewniono dla dzieci 5-6 letnich w 159 obiektach. Oddziały zerowe funkcjonowały w 116 obiektach, tj. w: 106 przedszkolach samodzielnych; 6 przedszkolach w zespołach szkół; 4 szkołach podstawowych samodzielnych. Uczęszczało do nich 2852 dzieci. Właściwą infrastrukturę i wyposażenie pomieszczeń do użytkowania przez dzieci 5-6 letnie posiadało 95 obiektów, w tym 89 przedszkoli funkcjonujących samodzielnie i 5 przedszkoli funkcjonujących w zespołach szkół oraz 1 szkoła podstawowa samodzielna. Nieprawidłowości stwierdzono w 21 placówkach, a mianowicie: Brak możliwości wydzielenia ciągów komunikacyjnych, tak by nie krzyżowały się z drogami komunikacyjnymi starszych uczniów w: Szkole Podstawowej Nr 27 w Katowicach ul. Łętowskiego 18, Szkole Podstawowej Nr 42 w Katowicach ul. Wiosny Ludów 22, Szkole Podstawowej Nr 45 w Katowicach ul. Korczaka 11, Zespole Szkolno-Przedszkolnym Nr 1 w Katowicach ul. Sportowa

89 Brak własnego wydzielonego placu rekreacyjnego dla dzieci w: Miejskim Przedszkolu Nr 9 Katowice ul. Dąbrówki 9, Miejskim Przedszkolu Nr 36 Katowice ul. Zacisze 2, Miejskim Przedszkolu Nr 40 Katowice ul. Panewnicka 73, Miejskim Przedszkolu Nr 67 z Oddziałami Integracyjnymi Katowice al. Roździeńskiego 88, Miejskim Przedszkolu Nr 74 Katowice al. Roździeńskiego 96, Miejskim Przedszkolu Nr 80 Katowice ul. Panewnicka 349, Miejskim Przedszkolu Nr 88 Katowice ul. Grzyśki 2, Prywatnym Przedszkolu Nr 1 Katowice ul. Ligocka 5a, Społecznym Przedszkolu Artystycznym Katowice ul. Grażyńskiego 47, Miejskim Przedszkolu Nr 12a Katowice ul. Załęska 43, Miejskim Przedszkolu Nr 40b Katowice ul. Śląska 34a Prywatnym Przedszkolu Siódme Niebo Katowice ul. Pijarska 5, Prywatnym Przedszkolu im."papy Smerfa" Katowice al. Krzywoustego 6, Przedszkolu Językowym Madzik Place Kindergarten Katowice ul. Z. Czarnego 8, Centrum Edukacji Małego Dziecka Twórczy Zakątek Punkcie Przedszkolnym Katowice ul. Marcinkowskiego 6c, Przedszkolu Epionkowo Katowice ul. Z. Czarnego 7a. 4. Zespoły szkolne i szkolno - przedszkolne W 2012 roku pod nadzorem PPIS w Katowicach było 17 zespołów szkolnych i szkolno przedszkolnych w mieście. Skontrolowano 15 spośród nich stwierdzając dobry stan sanitarny obiektów. W minionym roku przeniesiono siedzibę Społecznego Towarzystwa Edukacyjnego OMEGA z ul. Bocheńskiego 149 do budynku przy ul. Gliwickiej 276. Z dniem 1 września 2012r. utworzono Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 3 w Katowicach ul. Chrobrego 4, w skład którego weszło Gimnazjum Nr 8 i IX Liceum Ogólnokształcące. W zespole tym należy przywrócić właściwy stan sanitarny parkietu w sali gimnastycznej i ogrodzenia działki szkolnej- termin realizacji wyznaczono do dnia r. Do realizacji zgodnie ze stanem na r. pozostały decyzje administracyjne Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach dotyczące: 89

90 Stanu sanitarno-technicznego dróg dojścia i ogrodzenia w: Zespole Szkolno-Przedszkolnym Nr 4 Katowice ul. Wróblewskiego 42, Zespole Szkół Ogólnokształcących Nr 3 Katowice ul. Chrobrego 4. Sal lekcyjnych i innych sal zajęć dla dzieci i młodzieży w: Zespole Szkolno-Przedszkolnym Nr 4 Katowice ul. Wróblewskiego 42. Stanu sanitarno-higienicznego toalet, w tym sprawności technicznej armatury oraz wyposażenia w: Zespole Szkolno-Przedszkolnym Nr 4 Katowice ul. Wróblewskiego 42. Warunków do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego w: Zespole Szkół Ogólnokształcących Nr 3 Katowice ul. Chrobrego 4. Infrastruktura do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego Infrastrukturę do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego oceniono w trakcie kontroli 18 zespołów szkół i stwierdzono, że we wszystkich placówkach udostępnione są miejsca do uprawiania ćwiczeń fizycznych. W Zespole Szkół Zakonu Pijarów Matki Boskiej Szkół Pobożnych przy ul. Pijarskiej 7 oddano do użytku nową halę sportową z zapleczem sanitarnym. W 13 placówkach uczniowie mają do dyspozycji szkolny zespół sportowy z boiskiem, w 2 szkołach szkolny zespół sportowy bez boiska, a w 2 przypadkach sale zastępcze. Jeden zespół nie posiada własnej infrastruktury do prowadzenia zajęć fizycznych wobec czego uczniowie korzystając z sali gimnastycznej oraz basenu poza własną placówką. 90

91 5. Szkoły Szkoły Podstawowe Stan sanitarny 32 katowickich szkół podstawowych będących pod nadzorem PPIS w Katowicach ocenia się jako dobry. W większości szkół stworzono warunki higieniczne i zdrowotne tak, aby proces edukacji przebiegał efektywnie i przynosił oczekiwane rezultaty. W skontrolowanych 30 placówkach przeprowadzono 37 kontroli sanitarnych, wydano 10 decyzji administracyjnych. Na ogólny stan sanitarny szkół podstawowych rzutują nadal niezrealizowane obowiązki nałożone decyzjami Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach z lat dotyczące: Terenu rekreacyjnego i boiska sportowego w: Szkole Podstawowej Nr 42 Katowice ul. Wiosny Ludów 22. Pomieszczeń szkoły w: Szkole Podstawowej Nr 1 Katowice ul. Jagiellońska 18, Szkole Podstawowej Nr 22 Katowice ul. Wolskiego 3, Szkole Podstawowej Nr 34 Katowice ul. Zielonogórska 3, Szkole Podstawowej Nr 37 Katowice ul. Lompy 17, Szkole Podstawowej Nr 42 Katowice ul. Wiosny Ludów 22, Szkole Podstawowej Nr 45 Katowice ul. Korczaka 11, Szkole Podstawowej Nr 53 Katowice pl. Wyzwolenia 18, Szkole Podstawowej Nr 59 Katowice ul. Chrobrego 5, Szkole Podstawowej Nr 66 Katowice ul. Krzywoustego 7. 91

92 Warunków do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego w: Szkole Podstawowej Nr 27 Katowice ul. Łętowskiego 18 Infrastruktura do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego w szkołach podstawowych Niezwykle istotnym elementem procesu nauczania i wychowania jest aktywność ruchowa uczniów. Elementem każdej kontroli była ocena infrastruktury do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego. Stwierdzono, że we wszystkich placówkach udostępnione są miejsca do uprawiania ćwiczeń fizycznych. W 24 szkołach uczniowie mają do dyspozycji szkolny zespół sportowy z boiskiem, w 2 szkolny zespół sportowy bez boiska, w 1 szkole salę gimnastyczną z boiskiem, w 1 salę zastępczą z boiskiem, w 1 boisko sportowe oraz w 1 salę zastępczą. Ocena procesu higieny nauczania uczenia się w szkołach podstawowych Ocenę procesu higieny nauczania uczenia się przeprowadzono w I półroczu 2012 roku w 4 katowickich szkołach podstawowych tj.: Szkole Podstawowej Nr 19 Katowice ul. Agnieszki 2, Szkole Podstawowej Nr 22 Katowice ul. Wolskiego 3, Szkole Podstawowej Nr 42 Katowice ul. Wiosny Ludów 22, Szkole Podstawowej Nr 51 Katowice ul. Przyjazna 7a. 92

93 Spośród 4 skontrolowanych w tym temacie szkół podstawowych stwierdzono, że tylko w Szkole Podstawowej Nr 42 Katowice ul. Wiosny Ludów 22 utworzono oddział dla dzieci 5 6 letnich. Oddział znajduje się na wydzielonej kondygnacji dla dzieci młodszych. Posiada swoją salę zajęć, w której wydzielono miejsce na pozostawienie podręczników i pomocy szkolnych (szafki i szuflady). Dzieci mają do dyspozycji kącik zainteresowań. W sali zabaw położono wykładzinę, okna zabezpieczono przed nadmiernym nasłonecznieniem. Zajęcia ruchowe tj. gry i zabawy prowadzone są na świeżym powietrzu, w sali gimnastycznej oraz w salce do gimnastyki korekcyjnej. Ponadto kontrole higieny procesu nauczania uczenia się w w/w szkołach podstawowych pozwoliły wyciągnąć następujące wnioski: 2 szkołach wydzielono niezależne wejścia dla dzieci z klas młodszych, 2 szkołach zapewniono uczniom stały dostęp do niegazowanej wody mineralnej w klasach I VI oraz w świetlicy, 2 szkołach wydzielono sale rekreacyjne, 3 szkołach zapewniono minutowe przerwy śniadaniowe uczniów klas IV-VI, 3 szkołach zapewniono stałe godziny rozpoczynania zajęć lekcyjnych oraz równomiernie rozłożono lekcje w klasach IV-VI, oraz we wszystkich skontrolowanych szkołach: wydzielono oddzielny korytarz dla dzieci klas I-III, zapewniono uczniom stały dostęp do innych napojów niegazowanych w klasach I-VI i w świetlicy, wyposażono sale lekcyjne w wykładziny, karimaty lub materace, 93

94 zabezpieczono przed nadmiernym nasłonecznieniem sale zajęć, wyznaczono miejsca na pozostawienie podręczników i pomocy szkolnych, zapewniono stały dopływ bieżącej ciepłej wody w toaletach. Natomiast, podobnie jak w ubiegłych latach, trudności sprawiło władzom szkół: wydzielenie placu zabaw dla dzieci młodszych (brak w 4 skontrolowanych szkołach), wydzielenie oddzielnego wejścia dla dzieci klas młodszych (brak w 2 skontrolowanych szkołach), zapewnienie uczniom stałego dostępu do niegazowanej wody mineralnej w klasach I VI oraz w świetlicy (brak w 2 skontrolowanych szkołach), wyeliminowanie ze sprzedaży produktów wysokotłuszczowych z dużą zawartością cukru (w 2 szkołach, a w 2 szkołach brak sklepików). Dyrektorzy wszystkich szkół, w których została przeprowadzona higieniczna ocena procesu nauczania uczenia się zostali poinformowani o wynikach jakie uzyskały ich placówki. Gimnazja Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w 2012r. nadzorował 21 gimnazjów w mieście. Skontrolowano 19 szkół przeprowadzając w nich 23 kontrole sanitarne. Stwierdzono, że w wyniku realizacji zarządzeń decyzji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach poprawie uległ stan sanitarny w 3 obiektach. W budynku Gimnazjum Nr 11 przy ul. Deszczowej 14 przeprowadzono malowanie klatek schodowych i korytarzy na II piętrze budynku, odnowiono połogi w 2 salach lekcyjnych oraz zapewniono prawidłowy stan techniczny nawierzchni boiska do piłki ręcznej. W Gimnazjum Nr 16 przy ul. Wojciech 9 naprawiono ogrodzenie działki szkolnej, natomiast w Gimnazjum Nr 23 przy ul. Medyków 27 pomalowano ściany i sufity klatki schodowej oraz korytarza komunikacyjnego na II piętrze. Do realizacji pozostały nadal zarządzenia decyzji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach z lat odnośnie: Stanu sanitarno-technicznego dróg dojścia i ogrodzenia w: Gimnazjum Nr 1 Katowice ul. Grażyńskiego 17, Gimnazjum Nr 16 z Oddziałami Integracyjnymi Katowice ul. Wojciecha 9. 94

95 Terenu rekreacyjnego i boiska sportowego w: Gimnazjum Nr 14 Katowice ul. Oswobodzenia 47. Pomieszczeń szkoły w: Gimnazjum Nr 1 Katowice ul. Grażyńskiego 17, Gimnazjum Nr 2 Katowice ul. Głowackiego 4, Gimnazjum Nr 4 Katowice ul. Graniczna 46, Gimnazjum Nr 5 Katowice ul. Graniczna 27, Gimnazjum Nr 9 Katowice ul. Krzyżowa 12, Gimnazjum Nr 13 Katowice ul. Brynicy 7. Toalet, w tym sprawności technicznej armatury oraz wyposażenia w: Gimnazjum Nr 1 Katowice ul. Grażyńskiego 17, Gimnazjum Nr 10 Katowice ul. Słowiańska 1, Gimnazjum Nr 18 Katowice ul. Wantuły 11. Warunków do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego w: Gimnazjum Nr 1 Katowice ul. Grażyńskiego 17, Gimnazjum Nr 18 Katowice ul. Wantuły 11. Infrastruktura do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego w gimnazjach Infrastrukturę do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego oceniono w trakcie kontroli 19 gimnazjów i stwierdzono, że we wszystkich placówkach udostępnione są miejsca do uprawiania ćwiczeń fizycznych. W 16 szkołach uczniowie mają do dyspozycji szkolny zespół sportowy z boiskiem, w 1 szkole szkolny zespół sportowy bez boiska. W Niepublicznym Katolickim Gimnazjum przy ul. Z. Kossak -Szczuckiej 24 oraz Społecznym Gimnazjum im. Korfantego Stowarzyszenia Rodziców i Nauczycieli przy ul. Francuskiej 80 nie zorganizowano własnej infrastruktury do prowadzenia zajęć fizycznych, wobec czego uczniowie korzystają z sali gimnastycznej oraz basenu poza placówką. 95

96 Licea ogólnokształcące Pod nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach w minionym roku były 4 licea, skontrolowano 2 spośród nich tj.: Liceum Ogólnokształcące im. J. F. Kennedy ego Katowice ul. Studencka 18; Społeczne Liceum Ogólnokształcące im. W. Korfantego Stowarzyszenia Rodziców i Nauczycieli Katowice, ul. Francuska 80. Liceum Ogólnokształcące im. J. F. Kennedy ego mieści się w budynku należącym do Uniwersytetu Śląskiego. Do szkoły uczęszcza 47 uczniów. Ze względu na ograniczoną bazę sal specjalistycznych zajęcia z fizyki, biologii i chemii w dużym stopniu realizowane są w laboratoriach i pracowniach uczelni. Społeczne Liceum Ogólnokształcące im. W. Korfantego Stowarzyszenia Rodziców i Nauczycieli zlokalizowane jest w budynku należącym do Komunalnego Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w Katowicach i prowadzi zajęcia dla 28 uczniów. Stan sanitarny w/w pomieszczeń oceniono jako dobry. Natomiast w obydwu szkołach brak warunków do prowadzenia ćwiczeń fizycznych. Uczniowie korzystają z sali gimnastycznej oraz basenu poza własną placówką. Szkoły policealne Nadzorem sanitarnym objęto również 21 szkół policealnych w mieście, w tym 20 niepublicznych. W minionym roku skontrolowano 10 szkół policealnych, przeprowadzając w nich 12 kontroli sanitarnych. Stwierdzono, że w Prywatnej Szkole Policealnej AWANGARDA przy ul. Staromiejskiej 10 zapewniono dopływ bieżącej ciepłej wody w pomieszczeniach sanitarnych dla słuchaczy. Do realizacji pozostało zarządzenie decyzji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach w Medycznej Szkole Policealnej Województwa Śląskiego Nr 1 w Katowicach przy ul. Wiertniczej 3, gdzie nakładów inwestycyjnych wymaga teren rekreacyjny i boisko sportowe. Warunki realizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami w szkołach Spośród 76 skontrolowanych katowickich szkół w tym temacie, w 63 funkcjonowały samodzielne gabinety profilaktycznej opieki zdrowotnej. W przypadku 2 szkół uczniowie mogli korzystać z gabinetu profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej wspólnie z inną 96

97 placówką, lecz w tym samym obiekcie. W 9 szkołach profilaktyczna opieka zdrowotna świadczona była poza terenem placówki, a w 2 przypadkach zapewniono uczniom opiekę zdrowotną w pomieszczeniu zastępczym na terenie placówki. Dożywianie dzieci i młodzieży w szkołach Właściwe odżywianie jest nierozłącznym warunkiem zachowania dobrego zdrowia, a tym samym gotowości ucznia do uczestniczenia w procesie edukacyjnym. W minionym roku spośród 66 skontrolowanych szkół w 60 z nich prowadzono dożywianie dla uczniów. Posiłki w tych szkołach spożywało łącznie 7388 uczniów, w tym 7371 korzystało z obiadów pełnych, a 17 z posiłków jednodaniowych osób korzystało z posiłków dofinansowanych. Z informacji zebranych w trakcie kontroli wynika, iż znacznie wzrasta liczba placówek oświatowych oferujących swoim uczniom podawanie mleka, soku czy herbaty. W 2012 roku 32 szkoły zapewniły 9883 uczniom możliwość wypicia napoju w trakcie zajęć szkolnych. W 2012 roku nadzorowano również będący pod patronatem Głównego Inspektora Sanitarnego program Owoce w szkole, a realizowany przez Agencję Rynku Rolnego. Udział w nim wzięło 5604 uczniów klas I-III w 27 szkołach podstawowych funkcjonujących samodzielnie oraz w 8 zespołach szkół. 97

98 6. Placówki wypoczynku zimowego i letniego zorganizowanego w obiektach stałych w miejscu zamieszkania W minionym roku kontrolowano też spełnienie warunków, jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dzieci i młodzieży szkolnej. W tym temacie przeprowadzono ocenę wymagań higienicznych i zdrowotnych w 27 placówkach zorganizowanego wypoczynku dzieci i młodzieży w obiektach stałych w miejscu zamieszkania. W zorganizowanym wypoczynku uczestniczyło 1320 dzieci. W 2011 roku ocenie poddano 22 placówki, w których w wypoczynku brało udział 964 dzieci. Organizatorzy zgłaszając placówki wypoczynku letniego i zimowego spełniali określone przepisami wymagania tj: posiadali kartę kwalifikacyjną obiektu zatwierdzoną przez kuratora oświaty, zapewnili odpowiednie warunki zdrowotne w placówkach zgodnie z obowiązującymi przepisami w zakresie stanu sanitarnego pomieszczeń i otoczenia, zatrudnieni pracownicy posiadali wymaganą dokumentację medyczną, uczestnicy wypoczynku posiadali kartę kwalifikacyjną uczestnika. 7. Szkoły wyższe Mając na względzie zachowanie właściwych standardów sanitarnych i zdrowotnych w procesie kształcenia studentów, przedstawiciele Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach przeprowadzili 22 kontrole w publicznych i niepublicznych szkołach wyższych. Stwierdzono, że stan sanitarno-techniczny obiektów był zadawalający. Nie stwierdzono ponadnormatywnego zagęszczenia osób w salach wykładowych, w placówkach przestrzegany był zakaz palenia tytoniu. Nadal do wykonania pozostały zarządzenia decyzji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach dotyczące poprawy stanu sanitarnego niektórych pomieszczeń dydaktycznych oraz toalet w: Uniwersytecie Śląskim Wydział Matematyczno Fizyczno Chemiczny Katowice ul. Bankowa 14, Uniwersytecie Śląskim Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych Katowice ul. Szkolna 7, oraz wyłącznie pomieszczeń dydaktycznych w: 98

99 Uniwersytecie Śląskim Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Katowice, ul. Jagiellońska 28. VII. Warunki sanitarno higieniczne środowiska pracy 1. Stan sanitarno-higieniczny zakładów pracy W 2012 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach prowadził nadzór sanitarny nad warunkami zdrowotnymi środowiska pracy, celem wzmocnienia ochrony zdrowia pracowników przed negatywnym oddziaływaniem szkodliwych i uciążliwych czynników występujących w miejscu pracy. Bieżący nadzór sanitarny obejmował kontrolę przestrzegania przez pracodawców przepisów dotyczących m.in.: warunków sanitarno higienicznych w miejscu pracy, wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia na stanowiskach pracy, występowania substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, występowania szkodliwych czynników biologicznych w środowisku pracy, przeprowadzania profilaktycznych badań lekarskich u zatrudnionych pracowników, oceny i dokumentowania ryzyka zawodowego, bezpiecznego stosowania substancji i ich mieszanin. Głównymi aktami prawa krajowego regulującymi zagadnienia w obszarze warunków pracy jest przede wszystkim ustawa Kodeks pracy oraz akty wykonawcze do tej ustawy. Ustawa reguluje obowiązki pracodawcy, nakazujące stosowanie środków zapobiegających występowaniu chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywana pracą, w szczególności poprzez przeprowadzanie na swój koszt badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrowanie i przechowywanie wyników badań i pomiarów oraz udostępnianie ich pracownikom. Sprawował nadzór nad wprowadzaniem do obrotu środków zastępczych. Prowadził postępowania administracyjne w sprawach chorób zawodowych. W 2012 roku pod nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach było 592 zakłady pracy, zatrudniające ogółem pracowników. Skontrolowano 230 spośród nich, przeprowadzając 273 kontrole sanitarne. 99

100 Warunki pracy Za stan bezpieczeństwa i higieny pracy ponosi odpowiedzialność pracodawca. Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników, poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W ramach prowadzonego nadzoru nad warunkami środowiska pracy oraz stanem sanitarnym w zakładach zostały wydane 53 decyzje administracyjne. Dla porównania w 2011 roku wydano 34 decyzje, dotyczące nadzoru nad warunkami pracy. Szczegółowy opis stwierdzonych w czasie kontroli nieprawidłowości w 2012 r. obrazuje wykres. Wykres. Liczba zakładów pracy w mieście Katowice według stwierdzonych w 2012 roku nieprawidłowości. W 5 zakładach pracy stwierdzono przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia. W tym w 4 zakładach pracy stwierdzono przekroczenia natężenia hałasu, natomiast w 1 zakładzie pracy stwierdzono zarówno przekroczenie hałasu jak i stężenia czynników chemicznych. 100

101 W odniesieniu do zakładów pracy, w których stwierdzono przekroczenia normatywów higienicznych Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał decyzje. W wyniku podjętych działań poprawiono warunki pracy 6 pracownikom. Porównawczo w 2011 roku przekroczenia NDN i NDS czynników szkodliwych dla zdrowia, stwierdzono w 3 zakładach, poprawiono warunki pracy 36 pracownikom. W 2012 r. przeprowadzono kontrole sprawdzające w 4 zakładach pracy, w których ze względu na stosowane urządzenia oraz procesy technologiczne nie było możliwe poprzez działania techniczne zlikwidowanie przekroczeń hałasu. Zobowiązano pracodawców do dokonania indywidualnego doboru ochronników słuchu, jak również przestrzegania stosowania tych środków ochrony indywidualnej. Polecono pracodawcom systematyczne poddawanie pracowników profilaktycznym badaniom lekarskim oraz przeprowadzanie odpowiednich szkoleń BHP wraz z informowaniem pracowników o ryzyku utraty zdrowia związanym z pracą na stanowiskach o złym klimacie akustycznym. Czynniki o działaniu rakotwórczym lub mutagennym Prowadzony w 2012 r. nadzór, dotyczył również przestrzegania obowiązków wynikających z rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. poz. 890 ). Główną przyczyną stosowania substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w przemyśle był brak możliwości wyeliminowania ich z produkcji oraz brak możliwości zastąpienia ich innymi czynnikami mniej szkodliwymi. Często czynników rakotwórczych, mutagennych niestosowano bezpośrednio w procesie technologicznym, ale były jego produktem ubocznym. W trakcie prowadzenia czynności kontrolnych w zakładach zatrudniających pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym oceniano realizację wymogów obowiązujących przepisów w zakresie prowadzenia rejestru prac oraz pracowników wykonujących pracę w narażeniu na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, szkolenia pracowników jakie wynika z oceny narażenia na w/w czynniki; przeprowadzania badań i pomiarów czynników szkodliwych, profilaktycznych badań lekarskich pracowników, jak również przekazywania właściwemu państwowemu wojewódzkiemu 101

102 inspektorowi sanitarnemu informacji o substancjach chemicznych, ich mieszaninach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym. Na 47 zakładów pracy, w których w środowisku pracy, występowały substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, skontrolowano 29 zakładów, przeprowadzając 30 kontroli sanitarnych. W wyniku kontroli w 1 zakładzie pracy stwierdzono brak rejestru prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym oraz brak przekazania informacji o substancjach chemicznych, ich mieszaninach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym Śląskiemu Państwowemu Wojewódzkiemu Inspektorowi Sanitarnemu. Analogicznie w 2011 roku skontrolowano 47 zakładów, stwierdzając nieprawidłowości w 4 z nich. Na terenie Katowic nadzorowano również prace związane z usuwaniem wyrobów zawierających azbest, ze względu na jego szkodliwe działanie na organizm człowieka. W 2012 roku przeprowadzono 13 kontroli na placach budów w zakresie przestrzegania przepisów, zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas usuwania i transportu wyrobów zawierających azbest. Przeprowadzone kontrole podobnie jak w latach wcześniejszych nie wykazały nieprawidłowości. W 2012 roku stwierdzono 1 przypadek choroby zawodowej międzybłoniak opłucnej na stanowisku montera izolacji, gdzie jako czynnik przyczynowy wskazano pyły azbestu. Substancje chemiczne i ich mieszaniny W 2012 roku przeprowadzono 109 kontroli sanitarnych w 98 zakładach pracy w zakresie przestrzegania przepisów, dotyczących stosowania oraz wprowadzania do obrotu substancji chemicznych, ich mieszanin. W toku czynności kontrolnych poddawano ocenie: spis stosowanych substancji chemicznych, ich mieszanin, karty charakterystyki posiadanej/stosowanej substancji/mieszaniny niebezpiecznej oraz mieszanin chemicznych niezaklasyfikowanych jako niebezpieczne, dla których istnieje obowiązek dostarczenia karty charakterystyki, oznakowania stosowanych substancji i/lub mieszanin chemicznych, dostęp pracowników do treści karty charakterystyki, wdrożenie zalecanych środków kontroli ryzykiem, dostępność instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy (uwzględniających informacje zawarte w kartach charakterystyki) zapoznanie pracowników z ich treścią, środki ochrony indywidualnej (zapewnienie i stosowanie), sposób przechowywania substancji 102

103 W ramach realizacji wymogów w zakresie wprowadzania do obrotu substancji chemicznych w ich postaci własnej, jako składników mieszanin lub w wyrobach kontrole dotyczyły rejestracji substancji, przekazania informacji Inspektorowi do Spraw Substancji Chemicznych o mieszaninie niebezpiecznej lub mieszaninie stwarzającej zagrożenie, wytwarzanej lub sprowadzanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przekazywanie kart charakterystyki odbiorcom substancji chemicznych lub mieszanin. W 27 zakładach stwierdzono nieprawidłowości. Odnotowano brak spisu oraz kart charakterystyki stosowanych w działalności zawodowej niebezpiecznych substancji chemicznych, ich mieszanin, brak zainstalowania natrysku ratunkowego do obmycia całego ciała oraz natrysku do przemywania oczu w pomieszczeniach, w których w wyniku procesów pracy następuje niebezpieczeństwo oblania pracowników środkami żrącymi, nieprawidłowo opracowane instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy, w których nie uwzględniono informacji zawartych w kartach charakterystyki, nieprawidłowo oznakowane opakowania wprowadzanych do obrotu substancji i ich mieszanin oraz nieprawidłowo sporządzoną ocenę ryzyka zawodowego, w której nie uwzględniono narażenia zawodowego na działanie czynników chemicznych, wobec czego pracownicy nie zostali poinformowani o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą. Analogicznie w 2011 roku przeprowadzono 140 kontroli sanitarnych w 123 zakładach pracy. Stwierdzono nieprawidłowości w 4 zakładach. W porównaniu z rokiem 2011 liczba zakładów pracy, w których stwierdzono nieprawidłowości w zakresie substancji i ich mieszanin uległa zwiększeniu. Produkty biobójcze Przeprowadzono kontrole wprowadzania do obrotu produktów biobójczych pod kątem wymaganego pozwolenia na obrót, jak również przestrzegania zakazu stosowania substancji czynnych, które nie mogą wchodzić w skład produktów biobójczych po dniu r. zgodnie z Decyzją Komisji z dnia r. Decyzja ta dotyczy niewłączania niektórych substancji do załącznika I, IA lub IB dyrektywy 98/8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dotyczącej wprowadzania do obrotu produktów biobójczych. W ramach realizacji tematu przeprowadzono 6 kontroli, skontrolowano 6 zakładów, w których nie stwierdzono naruszenia przepisów w tym zakresie. Porównawczo w 2011 roku skontrolowano 14 zakładów, w tym w 1 zakładzie stwierdzono naruszenie przepisów w zakresie produktów biobójczych. Detergenty 103

104 W 2012 r. prowadzono również nadzór nad przestrzeganiem obowiązków dotyczących wprowadzania do obrotu detergentów i środków powierzchniowo-czynnych przez producentów zgodnie z obowiązującymi przepisami. W toku czynności kontrolnych oceniano karty charakterystyki, oznakowanie opakowań, arkusze danych składników wprowadzanych do obrotu detergentów. W ramach realizacji tematu skontrolowano 6 zakładów, przeprowadzając 6 kontroli. W 3 z nich stwierdzono uchybienia w zakresie nieprawidłowego oznakowania opakowań, nieprawidłowo sporządzonej karty charakterystyki oraz nieprawidłowo opracowanych arkuszy danych składników. Czynniki biologiczne Prowadzony nadzór w zakresie występowania w środowisku pracy szkodliwych czynników biologicznych oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki wykazał poprawę w porównaniu z rokiem 2011 w zakresie przestrzegania przez pracodawców wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki ( Dz. U. Nr 81 poz. 716 z późn. zm.). W trakcie prowadzenia czynności kontrolnych w zakładach zatrudniających pracowników w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy poddawano ocenie: ryzyko zawodowe uwzględniające klasyfikację i wykaz szkodliwych czynników biologicznych, rejestr pracowników i prac narażających pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych, okresowe szkolenia pracowników mających kontakt ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi, środki ochrony zbiorowej i indywidualnej, warunki spożywania posiłków, procedury bezpiecznego postępowania ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi. Ogółem w roku sprawozdawczym skontrolowano 50 zakładów pracy, stwierdzając uchybienia w 3 zakładach. W wyniku kontroli stwierdzono: brak szkoleń pracowników mających kontakt ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi w środowisku pracy, nieprawidłowo sporządzoną ocenę ryzyka zawodowego, w której nie uwzględniono narażenia pracowników na działanie szkodliwych dla zdrowia czynników biologicznych, brak rejestru prac i pracowników narażonych na działanie szkodliwych czynników biologicznych. Porównawczo w 104

105 roku 2011 przeprowadzono kontrole w 23 zakładach, stwierdzając nieprawidłowości w 7 zakładach. W 2012 roku w ramach planowanej działalności zwrócono szczególną uwagę na warunki pracy oraz narażenie zawodowe pracowników zatrudnionych w zakładach poligraficznych. Na 9 skontrolowanych zakładów pracy w 3 stwierdzono: brak aktualnych badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy, nieprawidłowy stan sanitarno higieniczny pomieszczenia jadalni dla pracowników, brak profilaktycznych badań lekarskich pracowników oraz nieprawidłowo opracowaną ocenę ryzyka zawodowego. W odniesieniu do zakładów, w których stwierdzono nieprawidłowości zostały wydane stosowne decyzje. W minionym roku również szczegółowo kontrolowano warunki pracy oraz narażenie zawodowe pracowników zatrudnionych w warsztatach samochodowych. W tym zakresie skontrolowano 36 warsztatów samochodowych, stwierdzając nieprawidłowości w 16 z nich. W zakładach tych stwierdzono: brak aktualnych badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy, nieprawidłowy stan sanitarno higieniczny pomieszczeń pracy, brak profilaktycznych badań lekarskich pracowników, brak spisu stosowanych w działalności zawodowej substancji chemicznych, ich mieszanin, brak rejestru obejmującego przypadki stwierdzonych chorób zawodowych i podejrzeń o takie choroby oraz nieprawidłowo opracowaną ocenę ryzyka zawodowego, wobec czego pracownicy nie zostali poinformowani o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami. W odniesieniu do zakładów, w których stwierdzono nieprawidłowości zostały wydane stosowne decyzje. 2. Choroby zawodowe Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach realizując zadania, dotyczące nadzoru nad warunkami pracy prowadzi postępowanie administracyjne w sprawie chorób zawodowych. W toku postępowania inspektor sanitarny wydaje imienną decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej, bądź o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej. Do celów diagnostyczno - orzeczniczych w sprawie pracowników występujących o stwierdzenie choroby zawodowej, sporządzane są oceny narażenia zawodowego, uwzględniające informacje dotyczące przebiegu zatrudnienia i narażenia na czynnik szkodliwy dla zdrowia, który mógł być przyczyną choroby zawodowej. 105

106 W każdym zakładzie w zależności od charakteru pracy, produkcji czy technologii mogą występować zagrożenia związane z czynnikami szkodliwymi dla zdrowia, będące przyczynami chorób zawodowych wśród pracowników. W 2012 roku w Katowicach stwierdzono 51 przypadków chorób zawodowych tj. o 11 przypadków mniej niż w roku poprzednim. W 107 przypadkach wydano decyzje o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej. L.p. Choroba Ilość stwierdzonych przypadków 1. Pylica płuc Uszkodzenie słuchu 8 3. Choroby opłucnej wywołane pyłem azbestu 1 4. Nowotwory złośliwe 1 5. Choroby układu ruchu 2 6. Choroby obwodowego układu nerwowego 3 8. Choroby zakaźne i inwazyjne 2 9. Choroby narządu głosu 4 10 Astma oskrzelowa 1 11 Alergiczny nieżyt nosa 1 Razem 51 Tabela. Dane o ilości i rodzaju stwierdzonych chorób zawodowych w 2012 roku w zakładach pracy na terenie Katowic W roku 2012 najliczniej stwierdzaną patologią była pylica płuc 54,9%, następnie choroby narządu słuchu 15,68 % oraz choroby narządu głosu 7,84 % ogółu przypadków stwierdzanych chorób zawodowych. Wśród chorób zakaźnych i inwazyjnych stwierdzono 1 przypadek wirusowego zapalenia wątroby typu C oraz 1 przypadek gruźlicy u pracowników szpitali. 106

107 Wykres. Analiza stwierdzonych chorób zawodowych w Katowicach w roku 2012 L.p. Choroba zawodowa Pylica płuc Choroby narządu głosu 3 Uszkodzenie słuchu Zespół wibracyjny Choroby zakaźne i inwazyjne 6 Alergiczny nieżyt nosa 7 Przewlekle choroby obwodowego układu nerwowego 8 Choroby skóry Astma oskrzelowa Nowotwór złośliwy

108 11 Przewlekłe choroby układu ruchu 12 Choroby opłucnej wywołane pyłem azbestu 13 Alergiczny nieżyt nosa 14 Przedziurawienie przegrody nosa Razem Tabela. Liczba i rodzaj stwierdzonych chorób zawodowych w latach w zakładach pracy na terenie Katowic W okresie w zakładach pracy na terenie Katowic stwierdzono łącznie 248 przypadków chorób zawodowych. Roczna liczba przypadków wykazywała nieznaczne wahania, a średnio wynosiła 62 przypadki. Najwięcej stwierdzonych patologii zawodowych odnotowano w 2010 roku, natomiast najmniej w 2012 r. W omawianym okresie najliczniej stwierdzaną chorobą zawodową była pylica płuc. W większości przypadków choroba ta dotyczyła pracowników górnictwa, gdzie jako czynnik przyczynowy wskazano pył węgla kamiennego z zawartością SiO2. Pylica płuc jest chorobą, która ujawnia się po okresie narażenia zawodowego liczonym w latach. Powodem jest również długi, około 10- letni okres ujawniania się choroby. Na drugim miejscu wśród patologii zawodowych stwierdzonych w latach była choroba zawodowa narządu głosu, rozpoznawana u pracowników narażonych na nadmierny wysiłek głosu. Liczba orzekanych przypadków w poszczególnych latach była zróżnicowana, maksimum tj. 14 przypadków osiągnęła w roku 2009, a najmniej w roku 2012 tj. 4 przypadki. W analizowanych okresie kolejną patologią wśród stwierdzonych chorób zawodowych był ubytek słuchu, rozpoznawany u pracowników, wykonujących prace w przekroczeniach natężenia hałasu. Należy zaznaczyć, że stwierdzane choroby zawodowe są często skutkiem braku odpowiednich warunków pracy w latach wcześniejszych. 108

109 Wykres. Analiza zapadalności na choroby zawodowe w Katowicach w latach Na przestrzeni ostatnich czterech lat, liczba stwierdzonych chorób zawodowych, uległa nieznacznym wahaniom, z tendencją spadkową w 2012 roku. Szczegółowe dane dotyczące stwierdzonych chorób zawodowych opracowywane są przez Instytut Medycyny Pracy w Łodzi w ramach Centralnego Rejestru Chorób Zawodowych. Celem Rejestru jest zbieranie i przetwarzanie danych dotyczących stwierdzonych chorób zawodowych i opracowywanie analiz kształtowania się zapadalności na te choroby. Rejestr jest tworzony na podstawie kart stwierdzenia chorób zawodowych przesyłanych przez państwowych powiatowych inspektorów sanitarnych, po uprawomocnieniu się decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej. 109

110 VIII. Interwencje mieszkańców miasta W 2012r. katowiczanie wnieśli ponad 400 wniosków kwestionując stan sanitarny w różnych obiektach będących pod nadzorem PPIS w Katowicach, z prośbą o interwencję. Po każdej informacji, również wniesionej anonimowo, przeprowadzano kontrolę sanitarną. Osoby, które dostrzegały uchybienia zwykle ujawniały swoje dane osobowe i w takich sytuacjach zawsze były informowane o wynikach przeprowadzonej kontroli. W sytuacji realnego zagrożenie zdrowia i życia mieszkańców reagowano natychmiast, a w pozostałych działania podejmowano po zawiadomieniu stron zgodnie z obowiązującym w tym zakresie przepisem prawa. Około połowa zgłaszanych interwencji znajdowała odzwierciedlenie w rzeczywistości. Często również stwierdzano nieprawidłowości inne niż te, które były przedmiotem interwencji. W każdej sytuacji stwierdzenia uchybień natury sanitarnej wszczynano postępowanie administracyjne, a osoby odpowiedzialne karano grzywną w drodze mandatu karnego. W sytuacjach uzasadnionych PPIS w Katowicach wydawał decyzje administracyjne nakazujące usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości. Kontrole sprawdzające wykazały przywrócenie właściwego stanu sanitarnego. W zależności od rodzaju sprawy w kontrolach uczestniczyli również przedstawiciele Straży Miejskiej, policji, administracji, spółdzielni mieszkaniowych i właściciele nieruchomości. Sprawy pozostające poza kompetencjami Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach przekazywano do rozpatrzenia zgodnie z właściwością przez odpowiednie organy. Najczęściej treścią interwencji były nieprawidłowości zaobserwowane w obiektach produkcji i obrotu żywnością wniesiono 192 wnioski z czego 63 były zasadne. Najwięcej spraw dotyczyło oferowania klientom środków spożywczych o niewłaściwej jakości zdrowotnej, często wywołujących dolegliwości żołądkowo jelitowe po spożyciu o zmienionych cechach organoleptycznych. Zgłaszano również: sprzedaż środków spożywczych po upływie terminu przydatności do spożycia, niehigieniczną formę sprzedaży żywności niepakowanej, przechowywanie środków spożywczych w niewłaściwych warunkach sanitarnych, nieuporządkowane otoczenie zakładów żywieniowo-żywnościowych, zły stan sanitarny oraz brak czystości w pomieszczeniach zakładów, obecność szkodników w pomieszczeniach lub otoczeniu, oraz 110

111 nieprawidłowe warunki przygotowywania posiłków i brak ciepłej wody, obecność zwierząt domowych w zakładzie, nieprzestrzeganie zakazu palenia, niewłaściwe warunki transportu, nieskuteczną wentylację, nieczynne WC dla klientów. W celu wyegzekwowania właściwego stanu sanitarnego w obiektach żywieniowożywnościowych wydano 20 decyzji administracyjnych, w tym 2 decyzje zamknięcia zakładów i 8 decyzji z terminem natychmiastowym oraz nałożono 54 mandaty karne na łączną kwotę 9 250,-zł. Ponadto w minionym roku zbadano laboratoryjnie 4 produkty pobrane i dostarczone przez skarżących. 2 próby tj. próbę lizaków oraz próbę jaj zakwestionowano. Jakość pozostałych zbadanych produktów (kebab i suplement diety) była bez zastrzeżeń. Porównanie ilości złożonych i zasadnych interwencji w latach W zakresie niewłaściwego stanu sanitarno porządkowego w obiektach użyteczności publicznej katowiczanie wnieśli 164 interwencje. Mieszkańcy najczęściej zgłaszali problemy dotyczące zawilgocenia mieszkań, sąsiedztwa uciążliwego lokatora oraz zalewania piwnic i terenów posesji fekaliami. Rzadziej sygnalizowano zły stan sanitarny posesji tj. brudne klatki schodowe i podwórka, zaleganie przedmiotów wielkogabarytowych na 111

112 strychach i w gankach piwnicznych, a także nie sprzątanie na bieżąco miejsc wokół pojemników na odpady komunalne, niewłaściwą lokalizację pojemników, uciążliwości zapachowe oraz problemy związane z bytowaniem gołębi, gryzoni i obecności insektów. Poniżej przedstawiono najczęściej sygnalizowane w 2012r. problemy w odniesieniu do lat wcześniejszych: zawilgocenie mieszkań w 2011r.,24 w 2010r., 33 w 2009r., uciążliwość sąsiada (zbieracz) w 2011r., 5 w 2010r., 5 w 2009r., zalewanie piwnic i terenu posesji fekaliami w 2011r., 24 w 2010r., 28 w 2009r., uciążliwości zapachowe 8-4 w 2011r., 10 w 2010r., zła jakość wody 5-4 w 2011r., 2 w 2010r., zły stan sanitarny posesji 3-16 w 2011r., 22 w 2010r., zła gospodarka odpadami 3-4 w 2011r., 6 w 2010r., obecność gryzoni, 6-13 w 2011r., obecność gołębi i ich odchodów 4 3 w 2011r., obecność insektów 5-6 w 2011r., Kontrole sanitarne wykazały zasadność zdecydowanej większości interwencji. Potwierdzone w trakcie kontroli nieprawidłowości najczęściej usuwane były w krótkim terminie na skutek wydanych zaleceń doraźnych. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał 1 decyzję administracyjną dotyczącą usunięcia uchybień sanitarnoporządkowych. Decyzja dotyczyła Noclegowni dla Bezdomnych Mężczyzn Górnośląskiego Towarzystwa Charytatywnego przy ul. Sienkiewicza 23 w Katowicach, gdzie stwierdzono zawilgocone ściany, z odpryskami farby i tynku oraz zniszczoną podłogę w dwóch salach. Wykres: Ilość i rodzaje najczęściej zgłaszanych interwencji w Katowicach w latach

113 Ponadto w minionym roku PPIS w Katowicach rozpatrzył między innymi interwencję, która dotyczyła zaśmiecenia terenu za budkami warzywnymi, zalegania odpadów wokół pojemników na śmieci i niedokładnego sprzątania terenu na Placu Targowym przy ul. Mickiewicza. Kontrola sanitarna wykazała jej zasadność. W związku z powyższym winnego zaniedbań ukarano grzywną w drodze mandatu karnego oraz wydano doraźne zalecenia usunięcia nieprawidłowości. Z uwagi na fakt okresowo powtarzających się interwencji, zlecono zwiększenie ilości pojemników do gromadzenia odpadów komunalnych, a dzierżawca targowiska utwardził teren na którym stoją pojemniki na odpady. Mieszkańcy Katowic poruszali także problem zanieczyszczania miasta przez psy. Interwencja dotyczyła okolic ul. Pawła i ul. Warszawskiej. Ponieważ zgłaszany problem mógł mieć miejsce przeprowadzono kilkakrotną wizję omawianego terenu w obecności zarządcy budynków - nie stwierdzono nieprawidłowości. Treścią innej sprawy zgłoszonej do rozpatrzenia był problem wydobywającego się fetoru z firmy Eko Harpoon Rewital Sp. zo.o. przy ul. Ks. Wożniaka 12c. W dniach kontroli fetor był wyczuwalny. Ustalono, że w zakładzie przyjęto ściek technologiczny z zakładu przetwórstwa śluzu jelitowego i przeprowadzano doświadczenia zmierzające do polepszenia procesu technologicznego. Przeprowadzone próby nie przyniosły oczekiwanego rezultatu, a spowodowały dodatkowo uciążliwości odorowe. Sytuacja nie powtórzyła się, na instalację przyjmowano wyłącznie odpady zgodnie z posiadanym przez firmę pozwoleniem. Odebrano także interwencję dotyczącą taboru kolejowego. Kontrole sanitarną podjęto po otrzymaniu informacji o pogryzieniu przez pluskwy podróżującego na trasie Katowice Gdynia. Stan sanitarno higieniczny wskazanego przez poszkodowanego wagonu nie budził zastrzeżeń. Dodatkowo w trakcie kontroli ustalono, że w związku z zarzutami dotyczącymi występowania insektów wykonano dezynsekcję oraz planowane jest powtórzenie zabiegu po przekazaniu wagonu do dysponenta mającego swoją siedzibę w Krakowie. Nawiązano współpracę z Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Krakowie, uzyskano dokumentację potwierdzającą skuteczność zabiegu. Po włączeniu wagonu w skład lokalnego taboru kolejowego ponowiono kontrolę sanitarną, nie stwierdzono nieprawidłowości. Mieszkańcy kwestionowali również jakość wody przeznaczonej do spożycia. W roku 2012 rozpatrzono 5 takich zgłoszeń. Problemy dotyczyły głównie okresowego pogarszania się wskaźników organoleptycznych, wstępowania rdzawej barwy wody oraz niskiej temperatury wody ciepłej. W związku z powyższym pobrano 7 próbek wody do badań 113

114 laboratoryjnych w zakresie parametrów fizykochemicznych i 6 próbek do badań w zakresie parametrów bakteriologicznych. Badania potwierdziły 4 złożone interwencje, 1 była niezasadna. Problemy zgłaszali także rodzice dzieci uczęszczających do przedszkoli i szkół oraz innych placówek opiekuńczo wychowawczych w Katowicach. Niepokój rodziców budziły zmiany skórne u dziecka z powodu kontaktu z detergentami w przedszkolu, a także występowanie w środowiskach dzieci i młodzież wszawicy, świerzbu, opryszczki oraz przeziębień. Interweniowano również z powodu remontu pomieszczeń podczas przebywania uczniów w szkole. W powyższych sprawach rozpatrzono 8 wniosków i potwierdzono zasadność 2 spośród nich. Stwierdzono mianowicie brak bieżącej czystości w Bajkowym Przedszkolu w Katowicach przy ul. Modrzewiowej 30a oraz w Figlarnii Sali Zabaw dla Dzieci w Katowicach przy ul.1-go Maja 11/13. Stan sanitarny w obiektach przywrócono w wyznaczonym terminie na skutek realizacji wydanych zaleceń pokontrolnych. W 2012 r. PPIS w Katowicach podjął także działania w związku z 22 niepokojącymi informacjami wniesionymi przez pracowników, mieszkańców, przedsiębiorcę, Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w Katowicach. Interwencje dotyczyły: nieprawidłowości w zakresie warunków pracy, pomieszczeń pracy i higienicznosanitarnych, wycieku glikolu etylenowego, nieprawidłowego oznakowania detergentów, usuwania wyrobów zawierających azbest, uciążliwości związanych z gospodarowaniem, segregacją odpadów i obecnością gryzoni w zakładzie pracy, uciążliwości wynikających z prowadzenia mechaniki pojazdowej, prac blacharskich i lakierniczych w sąsiedztwie budynków mieszkalnych, uciążliwości związanych z obecnością komarów, prusaków w środowisku pracy, W 5 przypadkach w wyniku przeprowadzonych czynności kontrolnych, potwierdzono zarzuty podniesione w interwencjach. W 2 zakładach pracy stwierdzono nieprawidłowy stan higieniczno-sanitarny pomieszczeń higieniczno-sanitarnych i pomieszczeń pracy. Wniesione zarzuty dotyczyły Urzędu Pracy w Katowicach, ul. Pośpiecha 14 oraz Global-L Sp. z. o. o. w Katowicach, ul. Muchowiec 53. Na rzecz pracodawców zostały wydane stosowne decyzje administracyjne. 114

115 W 1 sytuacji przeprowadzona kontrola potwierdziła nieprawidłowości w zakresie kart charakterystyki, oznakowania opakowania wprowadzanych do obrotu detergentów, co skutkowało również wydaniem decyzji. Natomiast w związku z interwencją dotyczącą wycieku glikolu etylenowego z klimatyzacji w Izbie Celnej w Katowicach przy ul. Słonecznej 34 stwierdzono, że pracownicy zostali ewakuowani z pomieszczeń pracy. Przeprowadzone badania środowiskowe stężenia glikolu w powietrzu nie wykazały przekroczeń wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia. Katowiczanie zwracali się również z wnioskami o podjęcie interwencji w związku z podejrzeniami nieprawidłowości w podmiotach leczniczych działających na terenie miasta. W tym obszarze rozpatrzono 12 spraw. Pacjenci podmiotów leczniczych w 5 przypadkach zgłosili podejrzenie zakażenia szpitalnego, w tym 4 sprawy dotyczyły świadczeń szpitalnych, 1 przychodni. Przeprowadzone kontrole sanitarne wykluczyły zgłoszone podejrzenia. W 4 innych wnioskach opisywano nieprawidłowości w zakresie stosowania procedur sanitarno-higienicznych, a w szczególności: nie stosowanie środków ochrony indywidualnej (rękawiczek) przez personel przy pobieraniu krwi w laboratorium - nie potwierdzono zarzutów; stosowanie bielizny jednorazowego użycia wielorazowo w przychodni przyszpitalnej - podczas kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości; nieprawidłowe wykorzystywanie pomieszczenia izolatki oraz nie przestrzeganie procedur higienicznych przez personel medyczny w szpitalu - kontrola nie potwierdziła nieprawidłowości; stosowanie przez lekarza do badania pacjentów tych samych instrumentów medycznych w przychodni - kontrola potwierdziła zasadność interwencji w zakresie postępowania z instrumentami medycznymi po użyciu, wydano zalecenia. Ponadto w 3 pismach zasygnalizowano inne uciążliwości, w przypadku których kontrole sanitarne nie potwierdziły wystąpienia zaniedbań sanitarno-higienicznych t. j.: nieprawidłowe przechowywanie preparatu szczepionkowego podczas transportu szczepionki zakupionej w przychodni; nieprawidłowy stan sanitarno-higieniczny oraz koedukacyjność toalet dla pacjentów w szpitalu; udzielanie świadczeń medycznych pacjentom zdrowym i chorym w tych samych pomieszczeniach, bez rozdziału czasowego w przychodni. 115

116 IX. Środki zastępcze Niezwykle istotnym i specyficznym zagadnieniem rozpatrywanym przez PPIS w Katowicach było podejmowanie działań na skutek zgłoszenia w obrocie handlowym dopalaczy. Dopalacze środki zastępcze - to nowe zjawisko na scenie substancji psychoaktywnych w Polsce. Sprawa stała się głośna w sierpniu 2008 roku, gdy w Łodzi utworzono pierwszy sklep sprzedający nieobecne dotąd na oficjalnym polskim rynku substancje chemiczne o działaniu psychoaktywnym. Dopalacze to termin nie posiadający charakteru naukowego. Obecnie najczęściej używa się go potocznie, dla nazwania grupy różnych substancji lub ich mieszanek pochodzenia naturalnego lub syntetycznego o rzekomym bądź faktycznym działaniu psychoaktywnym, nie znajdujących się na liście substancji kontrolowanych przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Nowy trend na scenie narkotykowej, niebezpiecznie rosnąca liczba osób hospitalizowanych po zatruciu dopalaczami stanowiły pod wieloma względami wyzwanie dla systemów monitorujących. Zaistniała więc konieczność podejmowania szybkich działań zmierzających do usunięcia potencjalnych i faktycznych zagrożeń dla życia i zdrowia osób z nich korzystających. Ponieważ działalność PIS podporządkowana jest nadrzędnemu celowi jakim jest ochrona życia i zdrowia obywateli, znowelizowano ustawę o Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz ustawę o przeciwdziałaniu narkomanii. Głównym celem przedmiotowej nowelizacji było wprowadzenie zakazu wytwarzania i wprowadzania do obrotu na terytorium Polski substancji o działaniu psychoaktywnym, nie dopuszczonych do stosowania na podstawie odrębnych przepisów. W przypadku stwierdzenia wytwarzania lub wprowadzania do obrotu środka zastępczego lub produktu, co do którego zachodzi podejrzenie, że jest on środkiem zastępczym, właściwy państwowy inspektor sanitarny nakazuje w drodze decyzji, wstrzymanie wytwarzania tego środka zastępczego lub produktu, lub wycofanie środka zastępczego lub produktu z obrotu. W 2012r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach skontrolował w asyście policji 3 firmy, co do których zachodziło podejrzenie, że oferują w sprzedaży dopalacze. Powyższe dotyczyło: 116

117 Marcin Upominki Sp. zo.o. Katowice ul. Jagiellońska 16/7 Sklep Marcin Upominki w Katowicach ul. Plebiscytowa 21, Rico Grande Sp. zo.o. Pabianice ul. Łaska 3/5 Sklep Marcin Upominki w Katowicach ul. Plebiscytowa 21, PW AKORS Marcin Sroka Oleśnica ul. Rejtana 11, Sklep w Katowicach ul. Zawiszy Czarnego 7a. Przeprowadzono w nich 7 kontroli i stwierdzono, że wszystkie firmy wprowadzały do obrotu produkty, które mogą stwarzać zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi. Wydano 4 decyzje zarządzające wstrzymać wprowadzanie do obrotu oraz zatrzymać omawiane produkty. Jednocześnie przekazano do badań próbki produktów. We wszystkich badanych próbach zidentyfikowane zostały analogi strukturalne substancji wymienionych w załącznikach do ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, będące środkami zastępczymi - dopalaczami. Zidentyfikowano również substancje wymienione w załącznikach do ww. ustawy o czym poinformowano według właściwości rzeczowej organy policji. X. Zapobiegawczy nadzór sanitarny Zapobiegawczy nadzór sanitarny spełnia w strukturze Państwowej Inspekcji Sanitarnej specyficzną rolę, mając za zadanie prowadzenie działań o charakterze profilaktycznym zmierzających do zapobiegania możliwości powstania zagrożeń dla bezpieczeństwa sanitarnego i zdrowia ludzi na różnych etapach procesu inwestycyjnego. Działania te polegają na kontroli przestrzegania wymagań higienicznych i zdrowotnych w procesie planowania i lokalizacji, sporządzania dokumentacji projektowej nowych i modernizowanych obiektów, w których pracować i przebywać będą ludzie oraz na etapie budowy i dopuszczania do użytku tych obiektów i realizowane są poprzez: uzgadnianie projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych; wydawanie opinii w sprawie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko i określanie zakresu raportu dla planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko; opiniowanie warunków realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko; 117

118 uzgadnianie pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dokumentacji projektowych dotyczących budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych; kontrolowanie obiektów w trakcie budowy, przebudowy lub rozbudowy pod względem zgodności ich realizacji z zatwierdzoną dokumentacją; uczestniczenie, na wniosek stron, w dopuszczeniu do użytkowania obiektów budowlanych. 1. W roku 2012 PPIS w Katowicach wydał 7 opinii dotyczących projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Plany te stanowią podstawę do późniejszego ustalania przez właściwe organy warunków zabudowy i zagospodarowania terenu, a także lokalizowania inwestycji celu publicznego. Uzgodnienia dotyczyły m.in. obszarów w rejonie: ul. Barbórki i Adama oraz ulicy 73 Pułku Piechoty; ul. Bytkowskiej; ul. Kościuszki i Mikołowskiej; ul. Ligockiej i torów PKP, ul. Załęskiej i Szadoka, ul Kościuszki i Ceglanej; ul. Lwowskiej i Kołodziejskiej. Przesłane do uzgodnienia projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obejmowały obszary o różnej powierzchni, w zdecydowanej większości niewielkie, obejmujące część dzielnicy lub kilka sąsiadujących ulic i miały na celu: adaptację istniejących zespołów zabudowy; wprowadzenie na tereny niezainwestowane, również biologicznie czynne, ale w większości zaniedbane lub zdegradowane, zabudowy mieszkaniowej jednoi wielorodzinnej oraz usługowej wraz z niezbędną infrastrukturą, w tym komunikacyjną; usankcjonowanie i regulację aktualnie prowadzonej działalności; rozszerzenie terenu istniejącego cmentarza; zmianę przeznaczenia gruntów leśnych na cele nieleśne; W ustaleniach poszczególnych planów kierowano się zasadą zapewnienia zrównoważonego rozwoju na terenie będącym przedmiotem opracowania oraz uwzględniano zapisy przyjętych już dokumentów, m.in. w dziedzinie ochrony środowiska, gospodarki odpadami i oczyszczania ścieków. 118

119 Projekty, co potwierdzały załączone do nich Prognozy oddziaływania..., zawierały zapisy i rozwiązania minimalizujące szkodliwe oddziaływanie na środowisko, przyrodę i krajobraz kulturowy oraz zdrowie ludzi planowanych do wprowadzenia zagospodarowań: nakazy i zakazy dotyczące gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami; nakaz stosowania proekologicznych systemów grzewczych; określenie minimalnego procentu powierzchni biologicznie czynnych; nakaz ochrony przed nadmiernym hałasem. W projektach planów nie wytyczano nowych terenów o charakterze przemysłowym, a jedynie utrzymywano taki sposób zagospodarowania już istniejących obszarów. W przypadku występowania bezpośredniego sąsiedztwa, również już istniejących terenów zabudowy mieszkaniowej projekty zawierały zapis dotyczący konieczności zastosowania przy realizacji nowej i przebudowie istniejącej zabudowy chronionej przed hałasem środków technicznych zmniejszających uciążliwość akustyczną do poziomu określonego w obowiązujących przepisach. Wydano również 5 opinii dotyczących zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko do projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Zapisy dotyczące przeznaczenia terenów należy uznać za prawidłowe i nie budzące problemów przy uzgadnianiu uwarunkowań środowiskowych dla planowanych przedsięwzięć. Rodzą je natomiast już obowiązujące, znacznie wcześniej uchwalone plany, przede wszystkim z uwagi na bliskie sąsiedztwo terenów mieszkalnych i przemysłowych oraz brak tzw. stref buforowych. 2. W ubiegłym roku wydano 40 opinii odnośnie konieczności sporządzenia raportu i określenia jego zakresu dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Dla 5 przedsięwzięć stwierdzono obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. Opinie te dotyczyły m.in. obiektów przemysłowych, budynków wielofunkcyjnych z parkingami, inwestycji infrastrukturalnych, punktów skupu złomu i odpadów, stacji paliw. Do ciekawszych zaliczyć można: budowę kompleksu mieszkaniowo - usługowego z częścią biurową - Diamentowe Wzgórze; budowę wielofunkcyjnego zespołu zabudowy biurowo - usługowej przy al. Roździeńskiego; modernizację części osadowej oczyszczalni ścieków Dąbrówka Mała - Centrum; budowę drogi i infrastruktury technicznej w rejonie kąpieliska Bugla przy ul. Żeliwnej; 119

120 budowę stacji paliw przy ul. Leopolda; rewitalizację budynku byłego Hotelu Śląskiego przy ul. Mariackiej; uruchomienie instalacji do mechanicznej obróbki stali i malarni proszkowej przy ul. Roździeńskiej; uruchomienie punktu do zbierania odpadów innych niż niebezpieczne przy ul. Porcelanowej. Wydając opinie brano pod uwagę: zawartość karty informacyjnej przedsięwzięcia, zakres i szczegółowość danych w niej ujętych; charakter przedsięwzięcia i jego skalę, wielkość i rodzaj zajmowanego terenu, planowaną technologię, wielkość produkcji oraz przewidywane rozwiązania techniczne i organizacyjne mające na celu eliminowanie lub ograniczanie skutków jego realizacji; usytuowanie przedsięwzięcia względem terenów chronionych, istniejący i planowany charakter zagospodarowania, występowanie głównych zbiorników wód podziemnych, ukształtowanie terenu, a także przeznaczenie terenu w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego- jeżeli został uchwalony. Jedynym przedsięwzięciem budzącym protesty była przebudowa/budowa linii kolejowej na odcinkach: Katowice Zwardoń oraz Katowice Zebrzydowice granica państwa z uwagi na planowany przebieg linii, jej kolizję z istniejącą zabudową i wynikającą z tego faktu konieczność wyburzeń. 3. W 2012 roku wydano 10 opinii dotyczących warunków realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Wśród uzgadnianych przedsięwzięć dominowały obiekty przemysłowe, drogi oraz związane ze składowaniem i odzyskiem odpadów, np.: zmiana przebiegu DK nr 79; rozbudowa zakładu Autoneum Poland przy ul. Owsianej; uruchomienie instalacji do odzysku metali przy ul. Wozniaka; budowa 3 i 4 kwatery Składowiska Odpadów Komunalnych przy ul. Żwirowej; budowa jednostki mieszkalno - usługowej przy ul. Roweckiego oraz Kaskady. Mając na uwadze ochronę środowiska oraz zdrowia ludzi przy uzgodnieniu powyższych przedsięwzięć szczególną uwagę zwracano na: 120

121 właściwą gospodarkę wodno ściekową,w tym zabezpieczenie przed zanieczyszczeniem gleby oraz wód powierzchniowych i podziemnych; prawidłowe usuwanie, gromadzenie i unieszkodliwienie odpadów; ochronę przed nadmiernym hałasem i zanieczyszczeniem powietrza poprzez egzekwowanie rozwiązań, które zapewniają spełnienie norm określających najwyższe dopuszczalne stężenie i natężenie czynników szkodliwych dla zdrowia ludzi i elementów środowiska - odpowiednie parametry emitorów, zastosowanie urządzeń pochłaniających, wyciszenie urządzeń wentylacyjnych, wprowadzenie zieleni izolacyjnej; zaopatrzenie nowych obiektów w ciepło otrzymywane z proekologicznych systemów grzewczych. Analizowano przedstawiane możliwości techniczne i organizacyjne zapobiegania oraz sposoby zmniejszenia wpływu tych przedsięwzięć na środowisko, a także jaki będzie bezpośredni i pośredni ich wpływ na zdrowie ludzi przy uwzględnieniu przedstawionych rozwiązań technicznych i organizacyjnych. Jedynym przedsięwzięciem, którego realizacja wzbudziła kontrowersje była budowa węzła betoniarskiego wraz z towarzyszącą mu infrastrukturą na działce o nr 15/10 położonej w Katowicach przy ul. Koszykowej ze względu na obawy mieszkańców najbliżej położonych budynków o nadmierny hałas w związku ze wzrostem natężenia ruchu oraz emisję szkodliwych substancji (pyłów). Mieszkańcy okolicznych domów i osiedli zakwestionowali rzetelność danych ujętych w Raporcie oddziaływania na środowisko, w wyniku czego zwrócono się do inwestora o uzupełnienie przedłożonej dokumentacji pozostawiając sprawę bez biegu do czasu złożenia niezbędnych wyjaśnień. Z końcem roku do PPIS w Katowicach wpłynęło postanowienie o zawieszeniu postępowania administracyjnego w przedmiotowej sprawie na wniosek inwestora. 4. W ubiegłym roku wydano 8 opinii dotyczących uzgodnienia dokumentacji projektowej (koncepcji). Przedłożone projekty dotyczyły niewielkich obiektów gabinetów lekarskich, fryzjerskich, kosmetycznych, lokali gastronomicznych; wśród ciekawszych wymienić można: pomieszczenia terapeutyczne przy ul. Ułańskiej 5a; restaurację przy ul. 3-go Maja 23; gabinety stomatologiczne przy ul lecia 82; salon fryzjerski przy ul. Ułańskiej 5; aptekę przy ul. Józefowskiej

122 Przy uzgadnianiu dokumentacji projektowych sprawdzano, czy dla planowanego zakresu i programu funkcjonowania obiektu zostaną spełnione wymagania określone w przepisach szczegółowych oraz przepisach i normach wynikających z zapisów ustawy Prawo budowlane. Oceniano rozwiązania proponowane przez projektantów w aspekcie m.in. zagwarantowania odpowiednich warunków sanitarno-higienicznych w miejscach pobytu ludzi poprzez zastosowanie prawidłowych warunków techniczno-użytkowych pomieszczeń, właściwej wymiany powietrza w projektowanych pomieszczeniach, odpowiedniego oświetlenia, zabezpieczenia ludzi przed narażeniem na ponadnormatywny poziom czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych. Zwracano również uwagę na konieczność zapewnienia odpowiednich warunków pracy osobom zatrudnionym. 5. W 2012 roku wydano 162 opinie odnośnie dopuszczenia do użytkowania obiektów nowo wybudowanych lub adaptowanych. W czasie czynności związanych z udziałem w dopuszczeniu do użytkowania obiektów budowlanych przeprowadzano kontrolę w zakresie wymagań higienicznych i zdrowotnych oceniając zgodność wykonania tych obiektów z zatwierdzonym w decyzji o pozwoleniu na budowę (zmianę sposobu użytkowania) projektem budowlanym oraz zapoznawano się z przedstawianymi dokumentami i sprawozdaniami z pomiarów, badań, sprawdzeń, które wykonano w celu potwierdzenia założeń projektowych oraz spełnienia wymagań higienicznych i zdrowotnych odpowiednio do zakresu tych dokumentów. Czynności odbiorowe mają na celu zapewnienie, aby nowo wybudowany obiekt został przekazany do użytkowania w stanie zapewniającym możliwość utrzymywania w nim właściwego stanu sanitarno-higienicznego, tj. prawidłowego układu funkcjonalnego, właściwej wymiany powietrza i temperatury, właściwego oświetlenia, poziomów hałasu zgodnych z obowiązującymi przepisami, wody o parametrach odpowiadających jakości wody do picia, prawidłowej gospodarki ściekami i odpadami. W 2012 roku obiekty budowlane zgłoszone do użytkowania w zdecydowanej większości wykonane zostały zgodnie z zatwierdzonymi projektami budowlanymi. Nieliczne obiekty zostały zrealizowane z nieistotnymi odstępstwami od zatwierdzonego projektu, które nie powodowały zagrożeń dla zdrowia i życia ludzi, a dodatkowo każdorazowo opisane były w oświadczeniu kierownika budowy i dodatkowo poświadczone przez inspektora nadzoru i projektanta stosownie do obowiązków wynikających z zapisów ustawy Prawo budowlane Biorąc pod uwagę powyższe w roku ubiegłym nie wniesiono sprzeciwu co do dopuszczenia obiektu budowlanego do użytkowania. 122

123 Dokonywano odbiorów obiektów niemal wszystkich branż: sklepy spożywcze, apteki, przychodnie i gabinety lekarskie, szpitale, przedszkola, budynki biurowo-usługowe, zakłady fryzjerskie i kosmetyczne, lokale gastronomiczne, pawilony handlowe, obiekty użyteczności publicznej, w tym nowy dworzec kolejowy i autobusowy. Wśród najciekawszych obiektów wymienić należy: przychodnię lekarską i punkt sprzedaży artykułów medycznych przy Placu Pod Lipami 9; pawilon handlowy przy ul. Ligockiej 103 oddział chirurgii onkologicznej na IV piętrze budynku kliniki Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Nr 5 przy ul. Ceglanej 35; gabinety stomatologiczne Śląskiego Centrum Implantologii i Stomatologii Estetycznej Astra Dent przy ul. Roździeńskiego 88a/X; dwumarkowy salon sprzedaży Hyundai i Mitsubishi w Katowicach przy ul. Kościuszki 253; budynek magazynowo usługowy z zapleczem socjalno biurowym przy ul. Roździeńskiej; NZOZ z chirurgią krótkoterminową oraz gabinetami specjalistycznymi przy ul. Brzozowej 54; rodzinne centrum zabaw Magiczna Laguna przy ul. Pszczyńskiej 6; Specjalistyczne Centrum Stomatologii Silesia Med przy ul. Pawła Kołodzieja 8; lecznicę weterynaryjną w Katowicach przy ul. Grota-Roweckiego 63; obiekt magazynowo biurowy wraz z infrastrukturą techniczną, drogową, parkingami i zagospodarowaniem terenu przy ul. Józefowskiej 102; gabinety stomatologiczne i pracownię protetyczną w Katowicach przy ul. Baildona 12; przychodnię przy ul. Konckiego 3; lokal gastronomiczny (winiarnia) przy ul. Plebiscytowej 10; pawilon handlowy przy ul. Uniwersyteckiej 4; budynek hali sportowej z zapleczem przy ul. Pijarskiej; aptekę w Katowicach przy ul. Wojciecha 57; Centralną Izbę Przyjęć wraz z oddziałami łóżkowymi na terenie Szpitala im. Stanisława Leszczyńskiego w Katowicach przy ul. Raciborskiej 27; lokal gastronomiczny w Katowicach przy ul. Józefowskiej 35; salon fryzjersko - kosmetyczny w Katowicach przy ul. Łętowskiego 32; 123

124 dworzec kolejowy Katowice Osobowa wraz z częścią handlową dworca (obiekt 1 i 2) zrealizowany w ramach budowy Wielofunkcyjnego Zintegrowanego Centrum Komunikacyjno Handlowego przy Placu Szewczyka 1; przedszkole w Katowicach przy ul. Zawiszy Czarnego 7a; restaurację Mc Donald s przy pl. Szewczyka 1; All4Skin Ośrodek Diagnostyki i Leczenia Chorób Skóry przy ul. Armii Krajowej 194/1; rozbudowę NZOZ Szpitala Specjalistycznego przy ul. Strzeleckiej 9 ; budynek produkcyjno - usługowo - magazynowo - biurowy w Katowicach przy ul. Bocheńskiego; dworzec autobusowy oraz przejazd drogowy pod Dworcem PKP wraz ze zjazdami i włączeniami do zewnętrznego układu drogowego (etap 2a) zrealizowany w ramach budowy Wielofunkcyjnego Zintegrowanego Centrum Komunikacyjno Handlowego przy Placu Szewczyka 1; pawilon handlowo usługowy Biedronka w Katowicach przy ul. 1-go Maja; Centrum Czystych Technologii Węglowych zlokalizowane na terenie Głównego Instytutu Górnictwa przy Pl. Gwarków 1; Stację Pogotowia Ratunkowego (po przebudowie i rozbudowie) w Katowicach przy ul. Ks. Bpa H. Bednorza 3. Podczas dokonywania kontroli obiektów w celu dopuszczenia ich do użytkowania szczególną uwagę zwracano na zastosowanie materiałów dopuszczonych do stosowania w budownictwie i posiadających aktualne atesty higieniczne. Z roku na rok coraz wyżej ocenia się sposób przygotowania obiektów do odbioru. W dalszym ciągu prym wiodą obiekty sieciowe np. sklepy Żabka, pawilony handlowe Biedronka i Lidl oraz obiekty służby zdrowia (przychodnie, szpitale, gabinety lekarskie, apteki). Nie sposób jednak nie zauważyć także znacznego postępu przygotowania do odbioru mniejszych obiektów realizowanych tzw. sposobem gospodarczym - małe sklepy, bary, lokale typu fast-food, zakłady fryzjersko-kosmetyczne. Nieliczne odnotowane podczas kontroli problemy wynikały przede wszystkim z: faktu zgłaszania obiektu do odbioru pomimo trwania prac budowlanych (wykończeniowych); wykonania obiektu w tzw. stanie deweloperskim, do przekazania przyszłemu często jeszcze nieznanemu w dniu kontroli użytkownikowi, do dalszej aranżacji stosownie do 124

125 potrzeb i wymagań wynikających z prowadzonej działalności; wykonania prac niezgodnie z zaopiniowanym projektem. Najczęściej dotyczyło to braku zapewnienia właściwej wymiany powietrza, kurtyny powietrznej nad drzwiami wejściowymi do obiektu oraz zaworu ze złączką do węża i wpustu kanalizacyjnego podłogowego z syfonem w pomieszczeniach z pisuarem; braku niezbędnych dokumentów (opinia z przeglądu urządzeń kominowych lub pomiary skuteczności wentylacji, wynik badania wody). Uwagę zwraca utrzymująca się od dłuższego czasu spora liczba zgłaszanych do odbioru budowanych, adaptowanych i modernizowanych obiektów służby zdrowia oraz pawilonów handlowych. Do odbioru zgłaszano również budynki mieszkalne jedno- i wielorodzinne, osiedla mieszkaniowe, garaże i parkingi. 6. Obiekty ustawowo nadzorowane przez Państwową Inspekcję Sanitarną były w miarę możliwości odbierane przy udziale nadzoru bieżącego. Na wniosek poszczególnych sekcji pracownicy Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego brali udział w kontrolach związanych z zatwierdzeniem zakładów prowadzących produkcję lub obrót środkami spożywczymi, a także punktów przedszkolnych, klubów malucha i podobnych związanych z opieką nad dziećmi. 6. Współpraca z organami administracji samorządowej oraz Powiatowym Inspektorem Nadzoru Budowlanego ograniczała się do kontaktów telefonicznych w pilnych sprawach i układała się poprawnie. W poniższej tabeli przedstawiono ilość opinii wydanych w latach opinie dotyczące: uzgodnienia projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego liczba w roku: stwierdzenia obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko

126 uzgodnienia środowiskowych uwarunkowań uzgodnienia dokumentacji projektowej dopuszczenia do użytkowania obiektów budowlanych Poniżej w formie graficznej przedstawiono wydawane opinie w latach Legenda: 1 uzgodnienia projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, 2 opinie w sprawie stwierdzenia obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, 3 uzgodnienia środowiskowych uwarunkowań, 4 uzgodnienia dokumentacji projektowej, 5 opinie dotyczące dopuszczenia do użytkowania obiektów budowlanych

127 XI. Działalność w zakresie oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia, programy edukacyjne i akcje prozdrowotne Działalność Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Katowicach, w zakresie promocji zdrowia w 2012 roku polegała na inicjowaniu, organizowaniu, koordynowaniu i monitorowaniu programów edukacyjnych i akcji prozdrowotnych. Realizowane działania dotyczyły przede wszystkim edukacji prozdrowotnej społeczeństwa w zakresie promocji zdrowego stylu życia, ze szczególnym uwzględnieniem: - profilaktyki antynikotynowej realizowanej na mocy ustawy z dnia 9 listopada 1995 roku o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych oraz Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce. - promowania zdrowego żywienia i aktywności fizycznej według wytycznych Krajowego Programu Zapobiegania Nadwadze, Otyłości i Chorobom Przewlekłym, - uwrażliwienia młodych kobiet na profilaktykę raka piersi i raka szyjki macicy zgodnie z zadaniami wynikającymi z ustawy z dnia 2 sierpnia 2005 roku o ustanowieniu Narodowego programu zwalczania chorób nowotworowych na lata oraz Europejskiego kodeksu walki z nowotworami złośliwymi, - zapobiegania HIV/AIDS oraz kształtowaniu właściwych postaw wobec żyjących z HIV/AIDS zgodnie z Harmonogramem realizacji Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS, - edukacji w zakresie profilaktyki uzależnień i przeciwdziałaniu rozprzestrzenianiu się psychoaktywnych środków zastępczych w środowisku młodzieży na mocy ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, - zadań dotyczących promocji zdrowia wynikających z ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Działania Sekcji Oświaty Zdrowotnej w roku 2012 realizowane były także w oparciu o zalecenia Departamentu Promocji Zdrowia Biostatystyki i Analiz Głównego Inspektoratu Sanitarnego, wytycznych Śląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, a także zadań wynikających z celów ujętych w Narodowym Programie Zdrowia na lata i objęły: 2 żłobki, 115 przedszkoli, 44 szkoły podstawowe, 34 gimnazja, 33 szkół ponad gimnazjalnych, 5 świetlic środowiskowych, 4 domy kultury, 2 placówki świadczące usługi medycyny szkolnej, 5 szpitali oraz areszt śledczy. 127

128 Uczestnikami powyższych działań byli: szkolni koordynatorzy realizowanych programów, dyrektorzy placówek nauczania i wychowania, pielęgniarki środowiska szkolnego, pedagodzy szkolni. W 2012 r. przeprowadzono 15 szkoleń i 69 narad oraz 37 wizytacji. 1. Trzymaj Formę! Program edukacyjny Trzymaj formę, został uznany za wzorcowy przykład realizacji programów edukacyjnych na zasadzie partnerstwa publiczno-prawnego przy szerokim zaangażowaniu strony rządowej, samorządowej, świata nauki oraz sektora prywatnego. Adresowany jest on zarówno do uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych jak i do ich rodziców. Cel główny, a także cele szczegółowe zostały osiągnięte poprzez kształtowanie sprzyjających zdrowiu postaw i zachowań, uzupełnianiu i wzbogacaniu wiedzy o zdrowiu, a także jego wartościach i zagrożeniach. Szkoły Podstawowe realizujące program edukacyjny Trzymaj Formę. Uczniowie szkół podstawowych biorących udział w programie edukacyjnym Trzymaj Formę. 128

129 Podjęte wspólne działania w realizacji programu pozwoliły na wyedukowanie dużej grupy osób. W tym celu wykorzystywano różne formy dydaktyczne tj. warsztaty edukacyjne, festiwal zdrowia, wykłady, prelekcje, pokazy, badania profilaktyczne, itp. Program realizowało 17 szkół podstawowych (1440 uczniów, 800 rodziców) i 14 szkół gimnazjalnych (4100 uczniów, 2150 rodziców). Gimnazja realizujące program edukacyjny Trzymaj Formę. Uczniowie szkół gimnazjalnych biorących udział w programie edukacyjnym Trzymaj Formę. Autorski opracowany przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Katowicach projekt pt.: "Dbam o siebie żyję zdrowo", wziął udział w ogólnopolskim konkursie 129