INFORMACJA O STANIE BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO MIASTA KATOWICE 2017

Transkrypt

1 INFORMACJA O STANIE BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO MIASTA KATOWICE 2017 Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Katowicach

2 Spis treści: I. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych 4 1. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie wybranych chorób zakaźnych 4 2. Szczepienia ochronne 22 II. Stan sanitarny podmiotów wykonujących działalność leczniczą Ocena stanu sanitarnego podmiotów wykonujących działalność leczniczą Podmioty lecznicze jako zakłady pracy 51 III. Stan sanitarny zakładów branży spożywczej, jakość zdrowotna żywności Jakość zdrowotna środków spożywczych, przedmiotów do kontaktu z żywnością, kosmetyków oraz suplementów diety Powiadomienia typu RASFF Zakłady produkcyjne Obiekty obrotu żywnością Zakłady żywienia zbiorowego Import, eksport Imprezy masowe Środki transportu żywności 69 IV. Jakość wody Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi Ocena jakości wody ciepłej w zakresie obecności bakterii legionella Pływalnie Miejsca wykorzystywane do kąpieli Fontanny uliczne 77 V. Stan sanitarny obiektów i miejsc użyteczności publicznej Obiekty użyteczności publicznej Gospodarka odpadami komunalnymi Akcje deratyzacyjne 95 VI. Stan sanitarny szkół i innych placówek oświatowo wychowawczych Żłobki i kluby dziecięce Placówki wychowania przedszkolnego Szkoły 102 2

3 4. Placówki wypoczynku zimowego i letniego zorganizowanego w obiektach stałych w miejscu zamieszkania Szkoły wyższe 109 VII. Warunki sanitarno-higieniczne środowiska pracy Stan sanitarno - higieniczny zakładów pracy Choroby zawodowe 115 VIII. Interwencje mieszkańców miasta 118 IX. Środki zastępcze 122 X. Zapobiegawczy nadzór sanitarny 126 XI. Działalność w zakresie oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia 138 3

4 I. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych 1. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie wybranych chorób zakaźnych Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w roku 2017 podobnie jak w latach poprzednich realizował zadania z zakresu zdrowia publicznego m.in. kontynuując bieżącą działalność przeciwepidemiczną oraz nadzór epidemiologiczny w zakresie zapobiegania, a także zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych, w tym również chorób występujących ogniskowo, wymienionych w ustawie z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2018 r., poz. 151). W uzasadnionych przypadkach wdrażane były interwencyjne działania przeciwepidemiczne. W przypadku większości chorób zakaźnych sytuację epidemiologiczną na nadzorowanym terenie w roku 2017 podobnie jak w roku ubiegłym należy uznać jako dobrą. W roku 2017 na terenie miasta Katowice ogółem zarejestrowano większą liczbę zachorowań na choroby zakaźne przypadków, niż w roku przypadków. Podobnie jak w roku ubiegłym dominującą jednostką chorobową była grypa przypadków oraz choroby zakaźne wieku dziecięcego przypadków. Hospitalizowano 1081 osoby co stanowi 12,75% wszystkich zarejestrowanych przypadków. Najczęstszą przyczyną hospitalizacji były wirusowe zakażenia jelitowe przypadki oraz inne bakteryjne zakażenia jelitowe przypadków. Odnotowano 5 zgonów z powodu choroby zakaźnej, które dotyczyły 4 osób zakażonych prątkami gruźlicy oraz 1 osoby która zachorowała na zapalenie opon mózgowo rdzeniowych inne i nie określone Ponadto zarejestrowano 1 przypadek zachorowania na odrę, u 57 letniego pacjenta, u którego potwierdzono zachorowanie na podstawie kryteriów klinicznych. Ocenę sytuacji epidemiologicznej na terenie miasta Katowice przeprowadzono na podstawie prowadzonego nadzoru epidemiologicznego w zakresie rejestracji, analizy i weryfikacji występowania zakażeń i chorób zakaźnych na wybrane jednostki chorobowe. Do wyliczenia współczynników zapadalności przyjęto liczbę ludności na terenie Katowic, stan na r. według GUS wynoszącą

5 Zgłoszone przypadki zachorowań wybranych jednostek chorobowych w roku na terenie miasta W roku 2017 podobnie jak w latach ubiegłych PPIS w Katowicach po przeprowadzanej analizie danych dotyczących zgłaszalności chorób zakaźnych i zakażeń otrzymywanych kwartalnie z Narodowego Funduszu Zdrowia przeprowadzał kontrole w nadzorowanych podmiotach leczniczych. Czynności kontrolne przeprowadzono w 5 podmiotach leczniczych i w 3 z nich potwierdzono nieprawidłowości. 5

6 Powyższe skutkowało wydaniem zaleceń mających na celu wzmożenie nadzoru nad przekazywaniem zgłoszeń podejrzeń i rozpoznań chorób zakaźnych i zakażeń. Ponadto w stosunku do 61 podmiotów leczniczych, gdzie stwierdzono niezgodności wystosowano wystąpienia. Zatrucia i zakażenia pokarmowe W roku 2017 zarejestrowano wzrost liczby zarejestrowanych zatruć pokarmowych wywołanych przez pałeczki Salmonella. Zarejestrowano 28 przypadków salmonelloz - wskaźnik zapadalności wyniósł 9,42/ (rok przypadki salmonelloz - wskaźnik zapadalności wyniósł 7,35/ ). W tym zarejestrowano 1 przypadek innego zakażenia pozajelitowego wywołanego pałeczkami Salmonella wykazanego jako posocznica. Nie odnotowano przypadków czerwonki bakteryjnej. Zgłoszone przypadki zachorowań na Salmonellozy ogółem w latach na terenie miasta Katowice. W roku 2017 odnotowano znaczny wzrost ogólnej liczby zachorowań na bakteryjne zatrucia i zakażenia pokarmowe przypadków - wskaźnik zapadalności 117,09/ , w porównaniu do 254 przypadków wskaźnik zapadalności 84,95/ w roku

7 Zgłoszone przypadki zachorowań na zatrucia i zakażenia pokarmowe w latach na terenie miasta W odniesieniu do zachorowań na biegunki u dzieci do lat 2 w minionym roku odnotowano nieznacznie mniejszą liczbę - 66 przypadków, wskaźnik zapadalności 122,10/10 000, niż w roku 2016 r przypadków, odpowiednio wskaźnik zapadalności wyniósł 89,65/ Zgłoszone przypadki zachorowań na biegunki u dzieci do lat 2 w latach na terenie miasta W odniesieniu do rejestrowanej corocznie wysokiej liczby zgłoszeń zachorowań na wirusowe zakażenia jelitowe, w roku 2017 wystąpiła mniejsza liczba 536 przypadków 7

8 zachorowań (242 przypadki dotyczyły zachorowań u dzieci do lat 2) wskaźnik zapadalności 180,35/ , w porównaniu z rokiem przypadków zachorowań wskaźnik zapadalności 225,74/ Powyższe zachorowania podobnie jak w latach poprzednich kwalifikowane były w większości przez lekarzy POZ tylko na podstawie objawów klinicznych jako wirusowe zakażenia jelitowe nie określone 279 przypadków. Można zauważyć, iż tylko w przypadku hospitalizacji dzieci w oddziałach pediatrycznych, wykonywane są szybkie testy diagnostyczne w kierunku diagnostyki wirusologicznej. Porównując dane z lat dotyczące zapadalności na zatrucia i zakażenia pokarmowe tendencje spadkową utrzymującą się od roku 2015 zanotowano w przypadku wirusowych zakażeń jelitowych, które każdego roku są czynnikiem etiologicznym wywołującym dużą ilość zakażeń pokarmowych. W odniesieniu do innych bakteryjnych zakażeń pokarmowych w roku ubiegłym ponad 100% wzrost w porównaniu do roku Biegunka u dzieci do lat 2 Bakteryjne zatrucia pokarmowe Wirusowe zakażenia jelitowe Czerwonka Inne bakteryjne zakażenia jelitowe Zachorowania na biegunki, zatrucia pokarmowe i zakażenia jelitowe ogółem w latach na terenie miasta Katowice zbiorczo (liczba zachorowań). Zachorowania powiązane epidemiologicznie dotyczące dwóch i więcej osób, zarówno w środowisku domowym jak i szpitalnym rejestrowano jako ogniska epidemiczne. W roku 2017 odnotowano ogółem 18 ognisk choroby przenoszonej drogą pokarmową, w tym 10 ognisk w 4 szpitalach, 6 w środowisku domowym, 2 na spotkaniach 8

9 zorganizowanych w lokalach gastronomicznych. W ogniskach zarejestrowano łącznie 119 osób chorych. Zachorowania w środowisku domowym w 5 przypadkach dotyczyły mieszkańców centrum miasta, gdzie u 11 hospitalizowanych osób stwierdzono wirusowe zapalenie wątroby typu A. W 1 przypadku zachorowania dotyczyły mieszkańców dzielnicy Nikiszowiec, gdzie u 2 osób (1 osoba hospitalizowana) stwierdzono zakażenie pałeczkami Salmonella Enteritidis. W roku 2017 podobnie jak w latach poprzednich wśród zarejestrowanych ognisk choroby przenoszonej drogą pokarmową w szpitalach, dominującym czynnikiem etiologicznym były bakterie z gatunku Clostridium difficile - w 6 przypadkach, natomiast w 4 przypadkach był to czynnik wirusowy. Wśród ognisk zarejestrowanych u osób uczestniczących w spotkaniach zorganizowanych w lokalach gastronomicznych w jednym przypadku czynnikiem etiologicznym było wirusowe zapalenie wątroby typy A, a w drugim pałeczki Salmonella Enteritidis. W każdym przypadku przeprowadzano wywiady epidemiologiczne u osób chorych, dodatkowo w szpitalach i w lokalach gastronomicznych wykonywano czynności kontrolne mające na celu ustalenie domniemanego źródła zakażenia oraz możliwości przeniesienia zakażenia m.in. drogą kontaktową (środowisko szpitalne) oraz przez spożywaną wodę lub żywność. W wyniku kontroli PPIS w Katowicach w 1 przypadku w szpitalu oraz w 2 przypadkach w lokalach gastronomicznych ukarał osoby odpowiedzialne za zaniedbania mandatem karnym. Podczas kolejnych kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. Choroby zakaźne wieku dziecięcego W roku 2017 wśród chorób zakaźnych wieku dziecięcego wykazujących sezonowe wzrosty zachorowań, podobnie jak w latach poprzednich dominowała ospa wietrzna. Analizują ilość rejestrowanych przypadków zachorowań od roku 2013, w roku minionym odnotowano najmniejsza liczbę zachorowań przypadków, co daje wskaźnik zapadalności 312,25 na mieszkańców (2016r zachorowań, zapadalność 440,78/ ). co stanowi poziom niższy niż na terenie kraju (wskaźnik zapadalności: 451,71/ mieszkańców). 9

10 W minionym roku podobnie jak w roku ubiegłym, najwięcej zachorowań dotyczyło dzieci od 1 do 4 roku życia oraz od 5 do 9 lat. Zgłoszone przypadki zachorowań na ospę wietrzną w latach na terenie miasta Katowice W przypadku płonicy na terenie miasta Katowice od roku 2015 rejestruje się tendencję spadkową zachorowań. W roku 2017 zarejestrowano 110 przypadków zachorowań, współczynnik zapadalności wyniósł 37,01/ , w porównaniu do roku zachorowań, co stanowiło 72,57 przypadków na mieszkańców. Na terenie kraju wskaźnik zapadalności był wyższy i wynosił: 42,74/ mieszkańców. Zgłoszone przypadki zachorowań na płonicę w latach na terenie miasta Katowice 10

11 W roku 2017 zarejestrowano wzrost zachorowań na świnkę. W roku 2017 zarejestrowano 13 przypadków. Najwięcej zachorowań odnotowano w grupach wiekowych lat. Wśród chorych większość stanowili mężczyźni - 61%. Wśród chorych odnotowano 5 osób szczepionych, w tym 3 z nich zaszczepionych dwoma dawkami, a 2 jedną dawką. Uzyskany wskaźnik zapadalności wynosił 4,37/ mieszkańców, co stanowi poziom porównywalny do krajowego (wskaźnik zapadalności: 4,34/ mieszkańców) Świnka Zgłoszone przypadki zachorowań na świnkę w latach na terenie miasta Katowice. W roku 2017 na terenie miasta zaobserwowano znaczny spadek w zakresie wskaźników epidemiologicznych krztuśca. Odnotowano 15 przypadków zachorowań - wskaźnik zapadalności 5,05/ mieszkańców, odpowiednio w 2016r. były 33 zachorowania, wskaźnik zachorowań wynosił 11,00/ mieszkańców, co stanowi poziom wyższy niż na terenie kraju (wskaźnik zapadalności: 7,92/ mieszkańców). Zachorowania występowały podobnie jak w latach poprzednich najczęściej u osób w wieku powyżej 30 lat (40%) oraz u dzieci w wieku lat (20%) pojedyncze zachorowania odnotowano w pozostałych grupach wiekowych. Najwięcej zachorowań było w IV kwartale 2017 roku. Podczas przeprowadzanych dochodzeń epidemiologicznych ustalono, że: 5 chorych było zaszczepionych V dawkami, 11

12 4 chorych było zaszczepionych IV dawkami, 6 osób dorosłych nie pamiętało faktu uodpornienia Krztusiec Zgłoszone przypadki zachorowań na krztusiec w latach na terenie miasta Katowice W minionym roku po notowanym od roku 2013 spadku zachorowań na różyczkę, zarejestrowano nieznaczny wzrost zachorowań - 7 przypadków w stosunku do 6 przypadków w roku Uzyskano wskaźnik zapadalności 2,35/ co stanowi poziom wyższy niż na terenie kraju (wskaźnik zapadalności: 1,29/ mieszkańców). Zachorowania dotyczyły osób w wieku (5 przypadków zachorowań) oraz dzieci w wieku 1-6 lat (2 przypadki zachorowań). Wśród chorych osoby płci żeńskiej stanowiły 57%. 1 osoba chora została zaszczepiona przeciw różyczce jedną dawką szczepionki. Nie zgłoszono żadnego przypadku różyczki wrodzonej. 2 przypadki zachorowania zostały potwierdzone badaniami laboratoryjnymi. Największą ilość zachorowań zarejestrowano w III kwartale 2017 roku. Różyczka jest ostrą wirusową chorobą zakaźną głównie wieku dziecięcego, a najskuteczniejszą metodą zapobiegania zachorowań na różyczkę są szczepienia. 12

13 Różyczka Zgłoszone przypadki zachorowań na różyczkę w latach na terenie miasta Katowice. W ciągu ostatnich lat eliminacja zachorowań na różyczkę jest priorytetowym celem w regionie europejskim WHO. W roku 2017 tak jak w latach poprzednich kontynuowano nadzór epidemiologiczny w ramach Programu WHO Eliminacja Odry/Różyczki. PPIS w Katowicach wystosował pismo do kierowników podmiotów leczniczych w sprawie m.in. możliwości wykonywania nieodpłatnych badań laboratoryjnych potwierdzających lub wykluczających zachorowania u osób z podejrzeniem odry i różyczki. W roku 2017 pobrano materiał do badania w kierunku wirusa odry i różyczki od 4 osób - u 2 osób potwierdzono wirus różyczki, a u 1 wirus odry. Wirusowe zapalenia wątroby W roku 2017 na terenie miasta Katowice rejestrowano przypadki zachorowań wywołane wirusowym zapaleniem wątroby typu A, B i C. W odniesieniu do wirusowego zapalenia wątroby typu B powszechne obowiązkowe i zalecane szczepienia przeciw WZW B przyczyniły się do istotnego zmniejszenia zapadalności na tą jednostkę chorobową szczególnie w najmłodszych grupach wiekowych. 13

14 W 2017 roku na terenie miasta zarejestrowano mniejszą ilość osób zakażonych wirusem HBV- 51 przypadków, niż w roku przypadków. WZW TYP A TYP B TYP C Zgłoszone przypadki zachorowań na wirusowe zapalenia wątroby w roku 2017 na terenie miasta Katowice W przypadku wirusowego zapalenie wątroby typu C w przeciwieństwie do WZW typu B, nie ma dostępnej szczepionki. W roku 2017 odnotowano spadek liczby zarejestrowanych zakażeń wirusem HCV - 45 przypadków, w roku przypadków. Podobnie jak w latach poprzednich na podstawie przeprowadzanych dochodzeń epidemiologicznych można zauważyć, że w większości przebieg zachorowań osób zakażonych wirusami typu B i C, był bezobjawowy. Zakażenia te były najczęściej rozpoznawane podczas wykonywanych badań laboratoryjnych przed zabiegami operacyjnymi, jak również ogólnych badań w celach diagnostycznych. W minionym roku zarejestrowano dynamiczny wzrost zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu A, wywołane przez wirus HAV. Podobny wzrost zachorowań odnotowano w całej Polsce. W 2017 roku zarejestrowano 45 przypadków wirusowego zapalenia wątroby typu A. Porównywalnie w latach 2012 i 2015 nie odnotowano żadnego przypadku zachorowania, a w latach po 1 przypadku. 14

15 Wirus wirusowego zapalenia wątroby typu A (HAV) przenoszony jest za pośrednictwem brudnych rąk i zakażonej wody lub żywności. Podstawowe znaczenie w zapobieganiu szerzenia się wirusa ma utrzymywanie wysokiego standardu higieny osobistej oraz przygotowania środków spożywczych. Ponadto należy zaznaczyć, że w przypadku zakażenia wirusem HAV objawy chorobowe występują do 60 dni ( średnio 30 ) od momentu narażenia. W związku z tym wiele osób nie jest w stanie wskazać potencjalnego źródła zakażenia. Gruźlica Gruźlica jest jedną z najstarszych chorób zakaźnych i wywołana jest przez prątka gruźlicy. Początek choroby jest zazwyczaj skryty, a przebieg zachorowania jest przewlekły z okresami remisji i zaostrzeń. Zwiększenie odporności można uzyskać poprzez poprawę warunków życia tzw. zdrowy styl życia i pracy oraz stosowanie szczepień. Monitorowanie sytuacji epidemiologicznej gruźlicy w Polsce prowadzi Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie. Podobnie jak w roku ubiegłym, w roku 2017 PPIS w Katowicach prowadził bieżącą weryfikację danych otrzymanych z IGiCHP dotyczącą wyegzekwowania brakujących zgłoszeń zachorowań na gruźlicę. Ogółem w roku 2017 zarejestrowano 71 zgłoszeń zachorowań i podejrzeń zachorowań na gruźlicę. Potwierdzono 53 zachorowania. Zapadalność na gruźlicę w minionym roku utrzymywała się na niższym poziomie 53 przypadki (wskaźniki zapadalności 17,83/ mieszkańców), jak w roku 2016 (81 zachorowań), współczynnik 27,09/ ). Na podstawie analizy przeprowadzonych wywiadów epidemiologicznych ustalono, że podobnie jak w latach ubiegłych, zapadalność na gruźlicę wzrasta wraz z wiekiem i w większości dotyczy osób o niskim statucie socjalno-bytowym. Najwięcej zachorowań przebiega w postaci gruźlicy płuc. Wśród chorych zarejestrowano 1 przypadek osoby niepełnoletniej. Najczęściej chorowali niepracujący dorośli (37 chorych), renciści i emeryci (9), najrzadziej pracujący dorośli (7). 15

16 Gruźlica Zgłoszone przypadki zachorowań na gruźlicę w latach na terenie miasta Katowice. W związku z zarejestrowanymi przypadkami zachorowania na gruźlicę w roku 2017 nadzorem objęto 52 osoby z kontaktu z chorym. W żadnym z powyższych przypadków nie wydano decyzji administracyjnej w sprawie obowiązku hospitalizacji. Inwazyjne choroby wywołane przez Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae typu b. W zakresie inwazyjnych chorób ośrodkowego układu nerwowego w roku 2017r. nie zarejestrowano żadnego przypadku choroby meningokokowej. Zarejestrowano 4 przypadki inwazyjnej choroby wywołanej przez Streptococcus pneumoniae i 1 przypadek Haemophilus influenzae typu b przebiegające w postaci zapalenia opon mózgowo rdzeniowych, posocznicy innej nieokreślonej. W każdym przypadku wystąpienia omawianych jednostek chorobowych, osoby z najbliższego otoczenia obejmowano nadzorem epidemiologicznym w celu ewentualnego zastosowania chemioprofilaktyki. Grypa Grypa to bardzo zaraźliwa choroba zakaźna przebiegająca pod postacią ostrej infekcji układu oddechowego. Wzrost zachorowań każdego roku występuje późną jesienią, zimą i na początku wiosny. 16

17 Najskuteczniejszą metodą zwiększenia odporności są dostępne szczepienia ochronne. Skład szczepionki każdego roku jest weryfikowany na podstawie obserwacji typów, podtypów wirusa grypy. Odporność zwykle utrzymuje się do 6 miesięcy. W minionym roku liczba zachorowań na grypę i podejrzenia grypy osiągnęła wysoki poziom 5191 przypadków (1746,65 na mieszkańców) w odniesieniu do roku przypadków (1388,20 na mieszkańców). Najwięcej zachorowań notowano w I i IV kwartale 2017 roku. Od listopada 2016r. na terenie miasta prowadzony był nadzór epidemiologiczny i wirusologiczny nad grypą w systemie SENTINEL. Współpracowano w ramach w/w systemu z 3 lekarzami podstawowej opieki zdrowotnej, obejmującymi swoją opieką 3846 osób. W ramach prowadzonego nadzoru w roku 2017 materiału biologicznego do badań nie pobrano. Grypa - sezonowość I Kwartał II Kwartał Rok III Kwartał 1223 IV Kwartał Zgłoszone przypadki zachorowań na grypę wg sezonowości 2017 na terenie miasta Katowice. Dominującą liczbę zachorowań na grypę przypadków zarejestrowano w grupie wiekowej lata. Hospitalizacji z powodu ciężkiego przebiegu choroby wymagały 32 osoby. 17

18 Grypa - zachorowania wg wieku Rok Lata 5-14 Lat Lata 65 i więcej Lat Zgłoszone przypadki zachorowań na grypę wg wieku w roku 2017 na terenie miasta Katowice. Choroby odzwierzęce Na terenie miasta Katowice wśród chorób odzwierzęcych w roku 2017 rejestrowano tak jak każdego roku zachorowania na boreliozę oraz pokąsania ludzi przez zwierzęta. Ponadto zarejestrowano 1 przypadek Listeriozy. Borelioza Zapobieganie i zwalczanie boreliozy stanowi istotny problem epidemiologiczny, gdyż jest tylko ograniczone do unikania kontaktu z kleszczami. Pomimo prowadzonych prac do chwili obecnej nie ma skutecznej szczepionki przeciwko tej jednostce chorobowe, a przebycie zakażenia nie daje odporności i nie chroni przed ponownym zakażeniem. Ogółem w roku 2017 zarejestrowano 583 zgłoszenia zachorowań i podejrzeń zachorowań na boreliozę, w roku zgłoszeń. W minionym roku potwierdzono mniejszą ilość zachorowań przypadków, niż w roku przypadki. 18

19 Można zauważyć, ze w większości nie potwierdzone rejestrowane podejrzenia zachorowań na boreliozę dotyczą zgłoszonych przez kierowników laboratoriów stwierdzonych w badaniach laboratoryjnych przeciwciał p/boreliozie u osób, które wykonują badania prywatnie. Powyższe przypadki nie spełniają kryteriów zachorowania podlegającego klasyfikacji. Zachorowania były klasyfikowane zgodnie z klasyfikacją przypadku zarówno na podstawie postaci wczesnej rumienia wędrującego, a także na podstawie wykonanych badań laboratoryjnych i kryteriów klinicznych fazy późnej w większości boreliozy układu kostnostawowego. Analizując zapadalność na terenie miasta i kraju można zauważyć, że wskaźnik zapadalności w przypadku Katowic (168,23/ mieszkańców) znacząco przekracza wskaźnik Polski (56,02/ mieszkańców). Według danych uzyskanych na podstawie przeprowadzanych dochodzeń epidemiologicznych stwierdzono, że wśród chorych były zarówno osoby uczące się (18 osób), pełnoletnie pracujące (87osób) i niepracujące (33 osoby), jak i renciści i emeryci (117 osób). W 3 przypadkach zachorowania dotyczyły osób z grup ryzyka zawodowego tj. 3 pracowników - PGL Lasy Państwowe Nadleśnictwo Katowice. Zgłoszone przypadki zachorowań na boreliozę w latach na terenie miasta Katowice. 19

20 W większości miejscem ekspozycji na kleszcze na terenie miasta były parki, skwery, działki lub tereny rekreacyjne i lasy. W związku z powyższym podczas przeprowadzanych wywiadów epidemiologicznych zwracano uwagę na konieczność stosowania odpowiedniej odzieży ochronnej i repelentów przeciw kleszczom. Pokąsania przez zwierzęta i profilaktyka zachorowań na wściekliznę W 2017r. zarejestrowano 63 pokąsania przez zwierzęta wskaźnik zapadalności na mieszkańców wyniósł 21,19 i był zbliżony do wskaźnika na terenie Polski, który wyniósł 21,43/ mieszkańców. Pokąsania w 8 przypadkach dotyczyły osób niepełnoletnich. Jednocześnie zarejestrowano 43 zgłoszenia pokąsań osób w większości przez nieznane psy i koty, w przypadku których przeprowadzono szczepienia przeciwko wściekliźnie. Choroby przenoszone drogą płciową W roku 2017 na podobnie jak w latach ubiegłych w tej grupie chorób rejestrowano zachorowania wywołane przez bakterie kiły i rzeżączki oraz wirus HIV. Ogółem na terenie miasta zarejestrowano 5 zachorowań na kiłę (wskaźnik zapadalności 1,68 / ), 3 zachorowania dotyczyły osób płci męskiej. Jako drogi narażenia osoby chore wskazały w 3 przypadkach kontakt heteroseksualny, w 2 przypadkach kontakt homoseksualny. Ponadto odnotowano 1 przypadek rzeżączki (wskaźnik zapadalności 0,33/ ) u mężczyzny, który podał jako drogę narażenia kontakt heteroseksualny. HIV I AIDS W roku 2017 zarejestrowano podobną liczbę zakażeń wirusem HIV 32 przypadki (wskaźnik zapadalności wyniósł 10,76/ ), w odniesieniu do roku przypadków. W analizowanym okresie czasu na terenie Polski wskaźnik nowo wykrytych przypadków HIV wynosił 3,86/ (wykres). 20

21 W 2017 roku wystąpił 1 przypadek zachorowania na AIDS (wskaźnik zapadalności 0,33/ ). Uzyskany poziom zapadalności był wyższy od poziomu uzyskanego na terenie kraju (0,30/ ). HIV AIDS Zgłoszone przypadki zachorowań na HIV i AIDS w latach na terenie miasta Katowice. Zatrucia środkami zastępczymi dopalaczami W roku 2017 prowadzono bieżący monitoring zatruć dopalaczami i substancjami psychoaktywnymi. Na terenie miasta Katowice odnotowywano niższą niż w roku 2016 liczbę interwencji medycznych związanych z podejrzeniem zatruć środkami zastępczymi. Ogółem zarejestrowano 177 zatrucia (137 mężczyzn i 40 kobiet) i dotyczyły one następujących grup wiekowych: lat (12 przypadków), lat (63 przypadki), lata (35 przypadków), lat (20 przypadków), lata (22 przypadki), lat (14 przypadków), lata (5 przypadków), lat (1 przypadek), lata (1 przypadek) oraz 4 zatrucia osób w nieznanym wieku. W roku 2017 nie zarejestrowano przypadków zgonu z powodu zażycia dopalaczy. Największą ilość zatruć zarejestrowano w miesiącach wakacyjnych tj. lipiec sierpień. 21

22 Mężczyźni Kobiety Zgłoszone przypadki zatruć dopalaczami w latach na terenie miasta Katowice 2. Szczepienia ochronne Nadzór nad realizacją Programu Szczepień Ochronnych jest jednym z głównych kierunków działania Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Katowicach. Obowiązek szczepień wiąże się z dążeniem do uzyskania maksymalnej ochrony przed zakażeniem, a w dalszej perspektywie do zlikwidowania (eradykacji ) danej choroby zakaźnej. Tylko uodpornienie wysokiego odsetka osób, najczęściej ponad 90% uruchamia mechanizm odporności zbiorowiskowej, który gwarantuje zahamowanie krążenia drobnoustroju i ochronę osób nie tylko zaszczepionych lecz również tych, które z jakichkolwiek powodów nie zostały zaszczepione. W populacji dzieci zawsze będzie kilka procent chorujących przewlekle, które nie mogą być szczepione, bo dla nich niektóre szczepienia byłyby niebezpieczne lub są u nich nieskuteczne. Są także dzieci, które ze względu na swój wiek są za małe aby je zaszczepić. Jeżeli szczepienia są prowadzone na masową skalę, to te dzieci mają ochronę pośrednią wynikającą właśnie z odporności zbiorowiskowej. Jeżeli liczba wykonanych szczepień spadnie poniżej pewnego poziomu, właściwego dla danej choroby, to ta ochrona nie będzie skuteczna. 22

23 W 2017 roku w Katowicach obowiązkowym szczepieniom podlegało dzieci i młodzieży do 20 roku życia. Szczepienia ochronne w Polsce wykonywane są w oparciu o ustawę o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U.2016 poz z późn. zm.), zgodnie z którą osoby przebywające na terytorium Polski są obowiązane na zasadach określonych w ustawie do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym. Szczepienia obowiązkowe wymieniane są w aktualizowanym każdego roku Programie Szczepień Ochronnych wydawanym jako Załącznik do Komunikatu Głównego Inspektora Sanitarnego. W 2017 r. na terenie Katowic w placówkach prowadzących szczepienia ochronne przeprowadzono 68 kontroli w zakresie realizacji zadań związanych z obowiązkowymi i zalecanymi szczepieniami ochronnymi, a w szczególności: zgodność z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych, prowadzenie dokumentacji medycznej i sprawozdawczości z przeprowadzonych szczepień ochronnych, wyposażenie gabinetu i kwalifikacje personelu, przestrzeganie zasad przechowywania i postępowania z preparatami szczepionkowymi. W roku 2017 Program Szczepień Ochronnych realizowany był na terenie Katowic przez 106 świadczeniodawców w 137 gabinetach zabiegowych. U świadczeniodawców znajdowało się kart uodpornienia (stan na dzień 31 grudnia 2017r.), w tym kart uodpornienia dzieci i młodzieży do 20 roku życia. Liczba populacji 0-20 roku życia objętej Programem Szczepień Ochronnych w latach

24 Obowiązkowe szczepienia p/wirusowemu zapaleniu wątroby typu B Wirus WZW typu B jest przenoszony głównie przez krew w trakcie wykonywania zabiegów naruszających ciągłość skóry lub błon śluzowych (np. zastrzyk, pobieranie krwi do badania, gastroskopia i podobne zabiegi diagnostyczne, szycie rany skórnej, operacja, kontakt seksualny itp.). Dzięki wprowadzeniu do szpitali i przychodni sprzętu jednorazowego użytku oraz szczepieniom ochronnym udało się znacznie ograniczyć ryzyko zachorowania, lecz nie wyeliminowano go zupełnie. Pierwszą dawkę szczepionki podaje się dzieciom w ciągu 24 godzin po urodzeniu. Pełny cykl szczepienia obejmuje 3 dawki (schemat 0, 1 i 6 mies.). Wcześniakom, które urodziły się z masą ciała mniejszą niż 2000 g, trzeba podać 4 dawki (tzn. dawkę w dniu urodzenia i 3 dawki pełnego cyklu). W roku 2017 szczepienia pierwotne p/wzw typu B w 1 roku życia zostały rozpoczęte u 51,24 % populacji (1368 dzieci). Dawkę uzupełniającą w drugim roku życia otrzymało 90,90 % (2466 dzieci). Ogółem liczba zaszczepionych dzieci w drugim roku życia wyniosła 97,83 % populacji. Procentowy udział dzieci w 1 i 2 roku życia zaszczepionych p/wzw B w latach Obowiązkowe szczepienia p/błonicy, tężcowi i krztuścowi Błonica praktycznie nie występuje w Polsce, ponieważ jednak istnieje ryzyko jej przywleczenia zza wschodniej granicy, ważne jest konsekwentne szczepienie każdego dziecka. Do zakażenia dochodzi w wyniku kontaktu z chorym lub nosicielem bakterii. Tężca 24

25 u dzieci nie obserwuje się dzięki powszechnym szczepieniom, natomiast na krztusiec aktualnie chorują głównie nastolatki i dorośli, u których zmniejszył się poziom odporności po szczepieniu lub zachorowaniu na krztusiec (można chorować wiele razy). Choroba przebiega u nich łagodniej i objawia się głównie przewlekłym kaszlem. Osoby takie są źródłem zakażenia wrażliwych na zachorowanie dzieci, co jest groźne zwłaszcza dla niemowląt. Szczepienia p/błonicy, tężcowi i krztuścowi realizowane były przy użyciu preparatów skojarzonych (DTP, DTPa, DTPa-IPV-Hib, DTPa-IPV, DTPa-HBV-IPV-Hib, dtpa). Szczepieniami pierwotnymi p/błonicy, tężcowi i krztuścowi w 2017 roku objęto 46,89% populacji (1252 dzieci) w 1 roku życia. W 2 roku życia szczepienie IV dawką uzupełniającą otrzymało 826 dzieci (30,45%). Ogółem liczba zaszczepionych dzieci w drugim roku życia wyniosła 95,61 % populacji ,57 54,3 52,22 52,54 46, ,29 34,17 36,45 35,4 30, r. ż. pierwotne 2 r.ż. uzupełniające Procentowy udział dzieci w 1 i 2 roku życia zaszczepionych p/błonicy, tężcowi i krztuścowi w latach W ramach I szczepienia przypominającego p/błonicy, tężcowi i krztuścowi zaszczepiono 1604 dzieci (62,75%) z rocznika 2012, II dawką przypominającą p/błonicy, tężcowi i krztuścowi w roczniku 2004 zaszczepiono 1499 osób (75,21%), a dawką przypominającą p/tężcowi i błonicy w 19 roku życia zaszczepiono 1352 osoby (66,27%). 25

26 Procentowy udział dzieci w 6, 14 i 19 roku życia zaszczepionych p/błonicy, tężcowi i krztuścowi dawkami przypominającymi w latach Obowiązkowe szczepienia p/poliomyelitis W analizowanym roku szczepieniami p/poliomyelitis (szczepienia pierwotne) objęto 46,89% populacji (1252 dzieci w 1 roku życia), szczepienie uzupełniające wykonano u 827dzieci w drugim roku życia (30,41%). Ogółem w drugim roku życia zaszczepionych było 95,61% populacji (2594 dzieci). Szczepienie podstawowe realizowano przy użyciu szczepionek pojedynczych inaktywowanych (IPV) lub preparatów wieloskładnikowych. Szczepienie przypominające u dzieci w 6 roku życia wykonano u 1604 dzieci (62,75%) szczepionką inaktywowaną (IPV) lub preparatem skojarzonym (DTPa-IPV) ,36 68,68 55,49 54,3 39,29 59,12 64,31 62,75 52,06 52,73 46,89 34,14 36,41 35,33 30, r.ż. pierwotne 2 r. ż. uzupełniające 6 r.ż. I przypominąjace Procentowy udział dzieci w 1, 2 i 6 roku życia zaszczepionych p/poliomyelitis w latach

27 Obowiązkowe szczepienia p/odrze, śwince i różyczce Dane epidemiologiczne wskazują, że stosowanie szczepień w całej populacji eliminuje krążenie w środowisku wirusa wywołującego chorobę, przeciwko której szczepimy. Zmniejszenie odsetka zaszczepionych dzieci sprawia, że choroba powraca, o czym mogą świadczyć pojawiające się co pewien czas epidemie. Aktualnie stosowana jest skojarzona szczepionka przeciwko odrze, śwince i różyczce, powszechnie podawana dzieciom w miesiącu życia i ponownie jako dawka przypominająca w 10 roku życia. Szczepieniem tym objęta jest cała populacja dzieci w danym roczniku. Szczepienie podstawowe w 2 roku życia wykonano u 1788 dzieci (65,90%), a szczepienie przypominające w 10 roku życia u 1752 dzieci (71,74%) ,67 77,41 72,31 73,92 68,99 67,76 69,02 67,07 65,9 71, r. ż. I dawka 10 r.ż. II dawka Procentowy udział dzieci w 2 i 10 roku życia zaszczepionych p/odrze, śwince i różyczce w latach Obowiązkowe szczepienia p/gruźlicy Zgodnie z obowiązującym w Polsce Programem Szczepień Ochronnych w pierwszej dobie życia zdrowym noworodkom podaje się szczepienie przeciwko gruźlicy i pierwszą dawkę szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. W odniesieniu do gruźlicy jest to pierwsza i jednocześnie jedyna dawka chroniąca przed ciężkim przebiegiem gruźlicy u dzieci. Do takich postaci gruźlicy, mogących być nawet przyczyną zgonu dziecka, należy gruźlicze zapalenie opon mózgowo rdzeniowych, czy gruźlica rozsiana. 27

28 Procentowy udział dzieci w pierwszej dobie życia zaszczepionych przeciwko gruźlicy w latach W 2017 roku w pierwszej dobie życia zaszczepiono 84,31% noworodków. Wykonanie szczepienia odraczano u dzieci z niską masą ciała poniżej 2000g oraz w ciężkim stanie po urodzeniu. Szczepienie zostało uzupełnione w następnym możliwym terminie u 303 dzieci. Ogółem p/gruźlicy zaszczepiono 97,34% populacji rocznika Dzieci, u których do tej pory nie zrealizowano szczepień najczęściej posiadają p/wskazania do wykonania szczepienia lub rodzice nie wyrażali zgody na szczepienie. Obowiązkowe szczepienia p/haemophilus influenzae typu b Zakażenia Haemophilus influenzae typu b występują na całym świecie i dotyczą głównie nieszczepionych dzieci oraz osób z niekompletnym podstawowym cyklem szczepień. Poziom przeciwciał nabytych od matki w czasie ciąży obniża się od urodzenia do 6 miesiąca życia, a przy braku szczepienia pozostaje mały aż do około 2 3 roku życia. Następnie w kolejnych latach przeciwciała narastają w wyniku ekspozycji na Hib i w konsekwencji zachorowania u dzieci powyżej 6 roku życia są niezwykle rzadkie. Stosowane aktualnie szczepionki skoniugowane są bardzo skuteczne w zapobieganiu zakażeniom inwazyjnym u dzieci. Szczepieniami pierwotnymi p/haemophilus influenzae typu b w 2017 roku objęto 47,04% populacji (1256 dzieci) w 1 roku życia. W 2 roku życia szczepienie uzupełniające otrzymało 827 dzieci (30,49%). Ogółem liczba zaszczepionych dzieci w drugim roku życia wyniosła 95,61 % populacji. 28

29 Procentowy udział dzieci w 1 i 2 roku życia zaszczepionych przeciwko Haemophilus influenzae typu b w latach Stan wykonania szczepień obowiązkowych w 3 roku życia W ramach Programu Szczepień Ochronnych zestawienie wszystkich obowiązkowych szczepień wykonanych w 3 roku życia, to tzw. zamknięcie szczepień podstawowych. Na poniższym wykresie można zaobserwować, iż z wyjątkiem szczepień p/odrze, śwince i różyczce, wszystkie obowiązkowe szczepienia ochronne wykonane były na poziomie ponad 98%. Podstawowe szczepienie p/odrze, śwince i różyczce powinno być wykonane zgodnie z obowiązującym PSO u dziecka w 2 roku życia. Dzieci, u których do tej pory nie zrealizowano szczepień najczęściej posiadają p/wskazania do wykonania szczepienia lub rodzice nie wyrazili zgody na szczepienie. Stan zaszczepienia dzieci w 3 r.ż. dane skumulowane za 2017r. 29

30 Zalecane szczepienia ochronne Szczepienia p/grypie sezonowej Grypa jest powszechną u ludzi chorobą zakaźną wywoływaną przez wirusa grypy. Większość zachorowań na grypę występuje zimą (od grudnia do marca) i przebiega łagodnie. U niektórych osób grypa może wywołać poważne powikłania wymagające leczenia w szpitalu. Najczęściej jest to zapalenie płuc i inne powikłania oddechowe, rzadziej zapalenie serca. Najskuteczniejszą metodą zapobiegania zachorowaniom na grypę jest szczepienie ochronne. Na terenie miasta ogółem w roku 2017 zaszczepiono osób, w tym 2184 uodporniono dzięki programowi zorganizowanemu i finansowanemu przez Urząd Miasta Katowice liczba osób zaszczepionych p/grypie Liczba zaszczepionych p/grypie w latach r. Szczepienia p/wirusowemu zapaleniu wątroby typu A Rezerwuarem wirusa A zapalenia wątroby jest zakażony człowiek. Wydala on wirusa z kałem przez 1 2 tygodnie przed pojawieniem się objawów choroby i do tygodnia od ich wystąpienia. Do zakażenia może dojść przez bezpośredni kontakt z osobą w okresie zakaźności (wydalania wirusa) w przypadku nieprzestrzegania higieny, a także drogą kontaktów seksualnych. 30

31 W poprzednich latach liczba zachorowań utrzymywała się na względnie niskim poziomie. W 2016 roku zanotowano jedynie 35 przypadków tej choroby w Polsce a w 2017 roku w całym kraju na WZW A zachorowało aż 3072 osoby. Ze względu na wzrost zakażeń bardzo zwiększyło się zainteresowanie szczepieniami, jednak w aptekach i hurtowniach zabrakło szczepionek. Liczba osób zaszczepionych przeciwko WZW typu A w 2017 r. wynosi 1433 z czego ponad 84 % stanowią osoby powyżej 20 roku życia. Liczba zaszczepionych p/wzw A w latach r. Szczepienia p/ Neisseria meningitidis Inwazyjna choroba meningokokowa jest najczęstszą postacią zakażeń meningokokowych ciężką, gwałtownie postępującą chorobą bakteryjną wywołaną przez wtargnięcie dwoinek zapalenia opon do prawidłowo jałowych miejsc organizmu, takich jak krew i ośrodkowy układ nerwowy. Zapobieganie chorobie meningokokowej polega na stosowaniu szczepień ochronnych, unikaniu kontaktów z chorymi oraz stosowaniu chemioprofilaktyki poekspozycyjnej czyli przyjęciu antybiotyków po kontakcie z chorym. W 2017 roku przeciwko Neisseria meningitidis zaszczepiono 892 osoby z czego ponad 90% stanowią dzieci i młodzież do 19 roku życia. Szczepienia wykonywane były w punktach szczepień preparatami zakupionymi przez pacjentów. 31

32 liczba osób zaszczepionych p/zakażeniom Neisseria meningitidis Liczba zaszczepionych p/ Neisseria meningitidis w latach r. Szczepienia p/tężcowi Tężec występuje rzadko w krajach rozwiniętych, jednakże zarodniki tężca powszechnie występują w środowisku, dlatego choroba wciąż pozostaje zagrożeniem dla osób nieszczepionych. Pomimo, że tężec jest chorobą zakaźną (zakażenie bakteryjne), nie jest zaraźliwy kontakt z chorym nie grozi zakażeniem. Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania tężcowi są szczepienia ochronne, które w Polsce są powszechnie stosowane od 1961 roku. Obecnie szczepienia przeciw tężcowi są obowiązkowe dla dzieci i młodzieży do 19 roku życia. Osoby dorosłe, szczepione w dzieciństwie powinny przyjmować pojedyncze dawki przypominające co 10 lat. Po zranieniu, w razie potrzeby stosuje się profilaktykę poekspozycyjną. W 2017 roku w ramach szczepień profilaktycznych i obowiązkowych po narażeniu zaszczepiono ogółem 6965 osób, z czego ponad 81% stanowią osoby powyżej 30 roku życia liczba zaszczepionych p/tężcowi (obowiązkowe i zalecane) Liczba zaszczepionych p/ tężcowi w latach r. 32

33 Szczepienia p/durowi brzusznemu Dur brzuszny zwany dawniej tyfusem, jest ciężką ogólnoustrojową chorobą bakteryjną. Na dur brzuszny chorują wyłącznie ludzie. Durowi brzusznemu można zapobiegać za pomocą szczepień ochronnych oraz przestrzegania higieny żywności i wody. W aktualnej sytuacji epidemiologicznej dur brzuszny stał się problemem osób podróżujących do krajów o niższych standardach higienicznych. Osoby, które wybierają się na tereny endemiczne powinny minimum 2 tygodnie przed planowanym wyjazdem zaszczepić się przeciwko durowi brzusznemu. Szczepionki dostępne w Polsce zapewniają odporność na około 3 lata. W 2017 roku szczepieniu poddało się 955 osób powyżej 20 roku życia liczba osób zaszczepionych p/durowi brzusznemu Liczba zaszczepionych p/ durowi brzusznemu w latach r. Szczepienia p/błonicy Chociaż błonica nie występuje obecnie w Polsce, nieszczepione osoby wyjeżdżające w rejony endemiczne są narażone na realne ryzyko zakażenia. Szczepienie p/błonicy szczepionką skojarzoną dtap (p/błonicy, tężcowi i krztuścowi) zaleca się wszystkim osobom dorosłym co 10 lat. W 2017 roku w ramach szczepień zalecanych zaszczepiono 777 osób dorosłych p/błonicy preparatami skojarzonymi. 33

34 Liczba zaszczepionych p/ błonicy w latach r Szczepienia p/streptococcus pneumoniae Choroby wywołane przez pneumokoki należą do najważniejszych zakażeń dzieci. Zakażenia, takie jak zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok, zapalenie płuc czy rzadkie i groźne infekcje, jak posocznica czy ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, bardzo często są wywoływane właśnie przez pneumokoki. Od 2017 roku szczepienia przeciwko inwazyjnym zakażeniom streptococcus pneumoniae w populacji ogólnej jest obowiązkowe dla dzieci urodzonych po 31 grudnia 2016r. Obowiązek dotyczy również dzieci do 5 roku życia należących do grup ryzyka zagrożonych szczególnie ciężkim przebiegiem tych zakażeń. Do realizacji szczepień populacyjnych obowiązkowych zakupiono szczepionkę 10-walentną a dla dzieci z grup ryzyka 13-walentną. Szczepienia p/streptococcus pneumoniae zalecane są także osobom dorosłym powyżej 50 roku życia, m.in. z przewlekłą choroba płuc, serca, cukrzycą, przewlekłą chorobą wątroby. Liczbę 3463 osób zaszczepionych stanowi 1485 (55,62%) dzieci rocznika 2017 zaszczepionych pierwotnie w ramach obowiązkowych szczepień, 145 dzieci uczęszczających do żłobków miejskich zaszczepionych w ramach Programu Profilaktyki Zakażeń Pneumokokowych zorganizowanego i finansowanego przez Urząd Miasta Katowice, pozostała liczba to osoby zaszczepione w ramach szczepień zalecanych, niefinansowanych. 34

35 W 2017 roku największą liczbę wśród zaszczepionych stanowiły dzieci w wieku 0-4 lat tj dzieci co stanowi 95,64% liczby osób zaszczepionych ogółem liczba zaszczepionych p/streptococcus pneumoniae Liczba zaszczepionych p/pneumokokom w latach r. Szczepienia p/ospie wietrznej W Polsce jest to szczepienie zalecane dla wszystkich, którzy jeszcze nie chorowali. Obowiązkowe dla dzieci przebywających w żłobkach i klubach dziecięcych, przebywających w zakładach opiekuńczo-leczniczych i placówkach opiekuńczo-wychowawczych, a przede wszystkim dla dzieci z upośledzeniem odporności o wysokim ryzyku ciężkiego przebiegu choroby, z ostrą białaczką limfoblastyczną w okresie remisji, przed chemioterapią. Jeżeli szczepienie zostanie wykonane w ciągu 72 godzin po kontakcie z osobą chorą, może ochronić przed zachorowaniem lub złagodzić przebieg choroby. Chorzy na ospę powinni być separowani, aby nie rozprzestrzeniać infekcji. Osobom z kontaktu, u których istnieje duże ryzyko powikłań oraz noworodkom matek chorych w okresie okołoporodowym, podaje się swoistą surowicę zawierającą przeciwciała ochronne. U kobiet planujących ciążę, które nie przechorowały ospy, zaleca się szczepienie, pamiętając, że przez 3 miesiące po podaniu szczepionki nie powinny zachodzić w ciążę. Szczepienie p/ospie wietrznej obowiązkowe lub zalecane wykonano w sumie u 965 osób z czego 88,71% stanowią dzieci poniżej 12 roku życia. 35

36 Liczba zaszczepionych p/ospie wietrznej w latach r. Szczepienia p/biegunce rotawirusowej Rotawirusy są najczęstszą przyczyną hospitalizacji małych dzieci z powodu biegunki. Rotawirus występuje powszechnie na całym świecie i niemal wszystkie dzieci mają z nim kontakt do 5 roku życia. U niektórych dzieci dochodzi nawet do kilku zakażeń, ale ciężką biegunkę wywołuje zazwyczaj tylko pierwsze z nich. Biegunka i wymioty powodują utratę wody z organizmu, co prowadzi do odwodnienia im młodsze dziecko, tym szybciej dochodzi do tego stanu. Szczepienie ochronne jest najskuteczniejszą metodą zapobiegania zachorowaniom na biegunkę rotawirusową. W 2017 roku zgodnie z PSO szczepienia zalecane były dzieciom od 6 tygodnia życia do ukończenia 24 tygodnia życia. Szczepionkę przeciw rotawirusom podawano jednocześnie z innymi szczepionkami. Uodporniono 1074 niemowlęta. Liczba zaszczepionych p/biegunce rotawirusowej w latach r. 36

37 Szczepienia p/kleszczowemu zapaleniu mózgu Kleszczowe zapalenie mózgu to choroba odzwierzęca przenoszona przez kleszcze. Chorują liczne gatunki zwierząt, w tym przeżuwacze, konie, ptaki, psy, drapieżniki, gryzonie, a także ludzie. Najczęstszą drogą zakażenia jest ukłucie przez zakażonego kleszcza, rzadko do zakażenia dochodzi drogą pokarmową przez spożycie surowego, niepasteryzowanego mleka zakażonych zwierząt. Skutecznym sposobem zapobiegania kleszczowemu zapaleniu mózgu są szczepienia ochronne. Osoby, które wybierają się na tereny endemiczne powinny zaszczepić się kilka miesięcy przed planowanym wyjazdem. Dwie początkowe dawki szczepionki podaje się w odstępie 4-12 tygodni, a trzecią dawkę 9-12 miesięcy po drugiej. Dawkę przypominającą podaje się po 3 latach. W Polsce dostępne są dwie inaktywowane (zabite) szczepionki, które zapewniają skuteczną ochronę przynajmniej na kilka lat. Zgodnie z PSO szczepionka przeciw KZM zalecana jest dla osób z grup ryzyka przebywających stale lub okresowo na terenach endemicznego występowania wirusa. W roku 2017 zaszczepiono 695osób (73% stanowią osoby powyżej 20 roku życia) liczba zaszczepionych p/kleszczowmu zapaleniu mózgu Liczba zaszczepionych p/kleszczowemu zapaleniu mózgu w latach r. 37

38 Szczepienia p/zakażeniom brodawczaka ludzkiego Wirusy brodawczaka ludzkiego (HPV) są najczęstszymi czynnikami zakaźnymi przenoszonymi drogą płciową między ludźmi. Szczepienie ochronne przeciwko HPV jest skuteczną metodą zapobiegania zakażeniom wywołanym przez najważniejsze genitalne typy wirusa odpowiedzialne za większość przypadków raka szyjki macicy i brodawek płciowych. Szczepienie należy wykonać przed rozpoczęciem aktywności seksualnej, najlepiej między 11 a 12 rokiem życia. W 2017 roku zaszczepiono 605 osób, w tym 534 stanowią dziewczynki uodpornione w ramach Programu Profilaktyki Zakażeń HPV realizowanego przez Samorząd Miasta Katowice liczba zaszczepionych p/zakażeniom brodawczaka ludzkiego Liczba zaszczepionych p/zakażeniom brodawczaka ludzkiego w latach r. Szczepienia p/żółtej gorączce Szczepienie przeciw żółtej gorączce zaleca się osobom, które wyjeżdżają na obszary zagrożone zakażeniem wirusem. W 2017 roku szczepienia wykonano u 280 osób (z czego 90% to osoby powyżej 20 roku życia) zgodnie z zaleceniami Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych. Szczepienia udokumentowano w Międzynarodowych Książeczkach Szczepień, które należy obowiązkowo okazać przy wjeździe do niektórych krajów. 38

39 Liczba zaszczepionych p/żółtej gorączce w latach r. Szczepienia p/wściekliźnie Wścieklizna jest jedną z najbardziej niebezpiecznych chorób, na którą nie ma leku i która w 100% przypadków kończy się zgonem chorego. Szczepienie skutecznie chroni przed zachorowaniem zarówno przed kontaktem z chorym zwierzęciem jak i po ekspozycji. W punktach szczepień na terenie Katowic realizowane są wyłącznie szczepienia przedekspozycyjne i zaleca się je osobom wyjeżdżającym do rejonów endemicznego występowania zachorowań na wściekliznę. Liczba zaszczepionych profilaktycznie p/wściekliźnie w latach r. 39

40 Szczepienia p/krztuścowi Szczepienie p/krztuścowi szczepionką skojarzoną dtap (p/błonicy, tężcowi i krztuścowi) zaleca się młodzieży w 19 roku życia zamiast trzeciej dawki szczepienia przypominającego szczepionką Td (p/tężcowi i błonicy), wszystkim osobom dorosłym pojedynczą dawką przypominającą co 10 lat, a także w związku z przesłankami epidemiologicznymi m.in.: personelowi medycznemu mającemu kontakt z noworodkami i niemowlętami oraz kobietom planującym ciążę lub w ciąży (po 28 tygodniu ciąży), Szczepienia zalecane p/krztuścowi zrealizowano preparatami skojarzonymi (dtpa i dtpa-ipv) u 402 osób z czego 62% stanowią osoby powyżej 30 roku życia. Liczba osób zaszczepionych p/krztuścowi dawką przypominającą w latach r. Przedstawione dane nt. liczby szczepień zalecanych zebrano w oparciu o sprawozdania roczne ze szczepień ochronnych MZ-54, które składają do PSSE w Katowicach wszyscy świadczeniodawcy realizujący Program Szczepień Ochronnych Niepożądane Odczyny Poszczepienne Podanie szczepionki zawsze wywołuje reakcje układu odporności, produkowane są przeciwciała i komórki odpornościowe, u niektórych osób szczepionych reakcje układu odporności możemy obserwować pod postacią odczynów poszczepiennych. Odczyn po szczepieniu jest zazwyczaj spodziewaną reakcją osoby, której podano szczepionkę wynikającą z zainicjowanych po jej podaniu reakcji układu odporności. Zależy od rodzaju 40

41 podanej szczepionki, jej składu oraz indywidualnej reakcji osoby szczepionej. Najczęściej występują odczyny łagodne, w miejscu wkłucia, są to obrzęk, bolesność, zaczerwienienie. Niepożądany odczyn poszczepienny (NOP) to zaburzenie stanu zdrowia, które wystąpiło w okresie 4 tygodni po podaniu szczepionki. Wyjątek stanowią odczyny po szczepieniu p/gruźlicy w tych wypadkach kryterium czasowe jest znacznie wydłużone, co wynika ze specyfiki szczepionki BCG. Rozpoznanie NOP to zadanie lekarza po zbadaniu szczepionej osoby. Do niepokojących objawów można zaliczyć wysoką gorączkę, wysypkę, trudności z oddychaniem, długi płacz i problemy z utuleniem dziecka lub inne, pojawiające się po szczepieniu. W przypadku dorosłych niepokój powinno wzbudzić złe samopoczucie. Każde zaburzenie stanu zdrowia, które może mieć związek ze szczepieniem podlega zgłoszeniu przez lekarza. Lekarz na podstawie objawów klinicznych oraz badania lekarskiego podejmuje decyzję o zasadności zgłoszenia danego przypadku do nadzoru jako podejrzenie NOP, kierując się listą NOP wymienioną w załączniku do Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie niepożądanych odczynów poszczepiennych oraz kryteriów ich rozpoznawania oraz prawdopodobną lub ustaloną etiologią rozpoznanych zaburzeń. W 2017 roku lekarze z Katowic zgłosili 79 przypadków NOP, które wystąpiły po podaniu jednej lub kilku szczepionek jednocześnie. 76 przypadków NOP zakwalifikowano jako odczyny łagodne, 3 jako poważne. Liczba zgłoszonych niepożądanych odczynów poszczepiennych w latach r. Każdy NOP zgłoszony do PSSE w Katowicach na formularzu zgłoszenia był analizowany i kwalifikowany na podstawie kryteriów opracowanych przez ekspertów. Wyniki są ostatecznie gromadzone, rejestrowane, analizowane i weryfikowane w Zakładzie Epidemiologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego -Państwowego Zakładu Higieny 41

42 i udostępniane w Biuletynie Szczepienia Ochronne. Rejestr NOP-ów jest jednym z elementów pozwalających dokonać oceny bezpieczeństwa szczepień. Dzięki zgłaszaniu NOP-ów do systemu nadzoru: monitorowane są poznane odczyny, wykrywane są nowe, nietypowe i rzadkie odczyny, prowadzona jest kontrola bezpieczeństwa nowo wprowadzonych szczepionek, wykrywane są partie szczepionek ze zwiększonym odsetkiem odczynów, wpływają na kształtowanie polityki szczepień. Rodzice uchylający się od szczepień Dzięki powszechnym szczepieniom ciężkie zachorowania i powikłania wielu chorób zakaźnych stały się rzadkością, a zdecydowana większość obywateli, w tym także lekarzy, nie spotkała się w swoim życiu z takimi przypadkami. Z tej zniekształconej perspektywy większe obawy budzą nawet bardzo rzadkie lub wręcz hipotetyczne ciężkie NOP niż konsekwencje samej choroby, przed którą chroni szczepienie. Emocje niektórych rodziców i pacjentów biorą się z faktu świadomej zgody na nieuchronne podjęcie nawet minimalnego ryzyka, podczas gdy wiele z tych osób po prostu liczy, iż wcale nie będą mieli kontaktu z chorobą, przed którą chroni szczepienie lub co najwyżej przechorują ją łagodnie. Obecnie odmiennie postrzegane jest ryzyko i zagrożenia związane z chorobami zakaźnymi. Paradoksalnie mimo tego, że właśnie dzięki szczepieniom choroby występują coraz rzadziej, coraz mniej osób pamięta jak poważne mogą stanowić zagrożenie i nie widzą uzasadnienia dalszych szczepień. Taka postawa jest bardzo niebezpieczna. Kiedy coraz mniej osób się szczepi wracają groźne choroby zakaźne, np. odra, poliomyelitis, krztusiec, błonica. W 2017 roku świadczeniodawcy z Katowic zgłosili do PSSE w Katowicach 281 dzieci, których rodzice odmawiają wykonania obowiązkowych szczepień ochronnych. Zgodnie z wdrożonym Schematem postępowania w razie odmowy poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym w ramach programu szczepień ochronnych wysłano wezwania do rodziców i opiekunów prawnych dzieci.. Przeprowadzono rozmowy edukacyjne z osobami uchylającymi się od szczepień ochronnych oraz wysłano pisma informacyjne. W wyniku podjętych działań zaszczepiono 110 dzieci, natomiast w 21 przypadkach rodzice przedstawili zaświadczenia o czasowym odroczeniu dziecka od szczepień ochronnych z powodu przeciwwskazań zdrowotnych. 42

43 II. Stan sanitarny podmiotów wykonujących działalność leczniczą W roku 2017 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach sprawował bieżący nadzór sanitarny nad 1107 podmiotami działalności leczniczej, w których przeprowadzono 496 kontroli. Nieprawidłowości stwierdzono w 44 obiektach. Wydano 7 decyzji administracyjnych i nałożono 17 mandatów. Stan sanitarny podmiotów leczniczych należy uznać jako dobry. Kategorie podmiotów leczniczych objętych nadzorem Liczba nadzorowanych podmiotów Liczba kontroli sanitarnych Szpitale ogółem w tym szpitale jednodniowe 6 13 Zakłady opiekuńczo lecznicze 3 1 Zakłady pielęgnacyjno - opiekuńcze 2 2 Hospicja 2 1 Inne podmioty lecznicze 1 1 Przychodnie, ośrodki, poradnie, ambulatoria Zakłady badań diagnostycznych i medycznych, laboratoria diagnostyczne Zakłady rehabilitacji 18 3 Inne podmioty lecznicze (w tym transport 13 3 sanitarny, pracownie protetyki, krwiodawstwo); Indywidualne praktyki lekarskie ogółem w tym indywidualne praktyki lekarzy dentystów Indywidualne specjalistyczne praktyki lekarskie ogółem w tym indywidualne specjalistyczne praktyki 22 4 lekarzy dentystów Grupowe praktyki lekarskie ogółem 13 2 w tym lekarzy dentystów 10 2 Indywidualne praktyki pielęgniarek i położnych 6 0 Grupowe praktyki pielęgniarek i położnych 4 0 Inne praktyki, w tym protetyka, stomatologia i ortodoncja 29 7 Ilość kontroli przeprowadzonych podmiotach leczniczych na terenie miasta Katowice w roku

44 1.Ocena stanu sanitarnego podmiotów wykonujących działalność leczniczą Szpitale PPIS w Katowicach sprawował nadzór nad 29 szpitalami na terenie miasta, w tym 6 szpitalami jednodniowymi, w których przeprowadzono ogółem 136 kontroli sanitarnych. W roku 2017 nadal nie funkcjonował Neuro - Care Szpital Specjalistyczny przy ul. Pawła Kołodzieja. Korytarz oddziału szpitalnego na terenie miasta Katowice (Źródło: Zdjęcie własne ) W ramach prowadzonego nadzoru w szpitalach sprawdzano bieżący stan sanitarny, a także realizację procedur. W wyniku przeprowadzonych kontroli sanitarnych nieprawidłowości stwierdzono w 10 szpitalach, w tym w 1 szpitalu jednodniowym. Najczęściej stwierdzano brak prawidłowej realizacji procedury mycia i dezynfekcji pomieszczeń i wyposażenia, dezynfekcji i sterylizacji wyrobów medycznych, postępowania z odpadami medycznymi, izolacji oraz stosowania środków ochrony osobistej. Ponadto nie zawsze zgłaszano do PPIS w Katowicach wszystkie przypadki podejrzeń lub rozpoznań chorób zakaźnych. W sytuacji stwierdzenia nieprawidłowości wydawano zalecenia z krótkim terminem usunięcia uchybień. W 1 przypadku osobę odpowiedzialną za zaniedbania ukarano grzywną w drodze mandatu karnego. 44

45 Po kontrolach przeprowadzonych w 3 szpitalach PPIS w Katowicach wydał decyzje administracyjne. W wyniku realizacji ich zarządzeń w: NZOZ EuroMedic Kliniki Specjalistyczne Spółka Akcyjna ul. Kościuszki 92 B - doprowadzono do prawidłowego stanu sanitarno higienicznego powierzchnie łóżek i pojemników na odpady medyczne w Oddziale Chirurgii Naczyń, Chirurgii Urazowo- Ortopedycznej i Oddziale Kardiologicznym. Med Holding S.A. NZOZ Szpital Specjalistyczny im. prof. E. Michałowskiego ul. Strzelecka 9 - doprowadzono do prawidłowego stanu sanitarno higienicznego powierzchnie ściany i sufitu w pokoju socjalnym w Centralnej Sterylizatornii. W Uniwersyteckim Centrum Klinicznym im. prof. K. Gibińskiego SUM w Katowicach ul. Ceglana 35 ( obiekt przy ul. Medyków14) - termin realizacji zarządzeń decyzji dotyczących doprowadzenia do prawidłowego stanu sanitarno higienicznego niektórych pomieszczeń i wyposażenia wyznaczono na rok Ponadto w wyniku wykonania zarządzeń wskazanych w decyzjach PPIS w Katowicach w latach , przywrócono prawidłowy stan sanitarno higieniczny ścian, sufitów, podłóg oraz stolarki okiennej w: Szpitalu Murcki Sp. z o.o. ul. Sokołowskiego 2 - w Pracowni Endoskopowej; Katowickim Centrum Onkologii ul. Raciborska 26 - w gabinetach lekarskich Oddziału Onkologicznego -odcinek A; ścian, sufitów, podłóg, stolarki drzwiowej oraz mebli w: Uniwersyteckim Centrum Klinicznym im. prof. K. Gibińskiego SUM w Katowicach ul. Ceglana 35 (obiekt ul. Medyków14) - w Oddziałach: Gastroenterologii II, Pneumonologii, Chorób Wewnętrznych i Farmakologii Klinicznej, Izbie Przyjęć Ginekologiczno - Położniczej, Chorób Wewnętrznych Autoimmunologicznych i Metabolicznych, Neurologii; ścian i sufitów w: Okręgowym Szpitalu Kolejowym SPZOZ ul. Panewnicka 65 - w salach chorych w Oddziale Ginekologiczno- Położniczym z Pododdziałem Ginekologii Onkologicznej; Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym nr 7 SUM w Katowicach Górnośląskie Centrum Medyczne im. prof. Leszka Gieca ul. Ziołowa 45/47 - w Oddziale Chirurgii Ogólnej, Naczyniowej i Angiologii; 45

46 stolarki drzwiowej: Centrum Psychiatrii w Katowicach ul. Korczaka 27 - w salach chorych w IV Oddziale Psychiatrycznym; ścian i sufitów, stołu operacyjnego w: Przychodni,,Twoje Zdrowie ul. Ligocka 3a - w pokoju przygotowania w Bloku Operacyjnym. Gabinet zabiegowy poradni leczenia niepłodności w budynku Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego im. prof. K. Gibińskiego SUM przy ul. Medyków 14 (Źródło: z zasobów szpitala) Do wykonania pozostają nadal zarządzenia 22 decyzji wydanych przez PPIS w Katowicach w latach w 7 szpitalach tj. w: Uniwersyteckim Centrum Klinicznym im. prof. K. Gibińskiego SUM w Katowicach ul. Ceglana 35, (obiekt ul. Medyków14), Okręgowym Szpitalu Kolejowym w Katowicach SPZOZ ul. Panewnicka 65, Szpitalu Murcki Sp. z o.o. ul. Sokołowskiego 2, SPSK nr 7 SUM w Katowicach GCM im. prof. Leszka Gieca ul. Ziołowa 45/47, Centrum Psychiatrii w Katowicach ul. Korczaka 27, NZOZ EuroMedic Kliniki Specjalistyczne Spółka Akcyjna ul. Kościuszki 92 B, Przychodni,,Twoje Zdrowie ul. Ligocka 3a, (szpital jednodniowy). Należy zaznaczyć, że w większości nie wykonanie zarządzeń decyzji wynikało z rozpoczętych prac ogólnobudowlanych, remontowych i modernizacyjnych oraz trudnej sytuacji finansowej szpitali. 46

47 Sala obserwacyjna w szpitalnym oddziale ratunkowym SP Szpitala Klinicznego nr 6 SUM w Katowicach GCZD im. Jana Pawła II przy ul. Medyków 16 (Źródło: z zasobów szpitala) System kontroli zakażeń szpitalnych W roku 2017 przeprowadzono kontrole funkcjonowania systemu kontroli zakażeń szpitalnych w 21 nadzorowanych szpitalach i nieprawidłowości nie stwierdzono. Powyższe nie dotyczyło szpitali jednodniowych Nadzór nad zakażeniami prowadzony jest wewnątrz każdego szpitala przez wykwalifikowane kadry Komitetu oraz Zespołu Kontroli Zakażeń Szpitalnych. W szpitalach zapewniona jest możliwość wykonywania badań laboratoryjnych umożliwiających identyfikacje biologicznych czynników chorobotwórczych wywołujących zakażenia i choroby zakaźne w ciągu całej doby na podstawie umowy z laboratoriami zewnętrznymi. Zespoły Kontroli Zakażeń Szpitalnych na bieżąco przeprowadzały kontrole wewnętrzne oraz szkolenia personelu. Podobnie jak w latach poprzednich dominującym czynnikiem alarmowym będącym przyczyną zakażeń w szpitalach były bakterie z gatunku Clostridium difficile oraz bakterie z rodziny Enterobacteriaceae tj. Klebsiella pneumoniae. 47

48 Pod względem postaci klinicznych najczęściej stwierdzaną postacią zakażenia szpitalnego było zakażenie układu pokarmowego, następnie układu oddechowego i układu moczowego. Ogniska epidemiczne Występowanie ognisk epidemicznych w szpitalach stanowi zagrożenie zarówno dla pacjentów, jak również dla personelu. W roku 2017 do PPIS w Katowicach zgłoszono 19 ognisk epidemicznych z 6 szpitali, w roku ognisk z 5 szpitali. Dominująca postacią kliniczną były biegunki. Jako przyczynę wystąpienia ognisk epidemicznych wskazano w: 9 przypadkach etiologię wirusową, w tym zakażenia: wirusem grypy typu A - 4 przypadki, wirusem RV - 3 przypadki, wirusem RV i AV - 1 przypadek, wirusem RSV - 1 przypadek, 7 przypadkach etiologię bakteryjną, w tym zakażenia: układu pokarmowego Clostridium difficile toksyna A i B - 6 przypadków, Klebsiella pneumoniae typ KPC - 1 przypadek, 3 przypadkach czynnik pasożytniczy - Sarcoptes scabiei (świerzb). W ogniskach epidemicznych zarejestrowano ogółem 155 osób, w tym 123 hospitalizowanych pacjentów i 32 osoby personelu medycznego. Zakażenie potwierdzono badaniem u 121 osób. W wyniku przeprowadzonych dochodzeń epidemiologicznych oraz kontroli sanitarnych nieprawidłowości stwierdzono tylko w 1 szpitalu. W związku z powyższym PPIS w Katowicach ukarał osobę odpowiedzialną za zaniedbania grzywną w drodze mandatu karnego oraz wydał zalecenia dotyczące bieżącego szkolenia personelu sprzątającego odnośnie zasad postępowania w ognisku epidemicznym oraz wzmożenia nadzoru nad wykonywaniem procedur mycia i dezynfekcji pomieszczeń. Pozostałe podmioty prowadzące działalność leczniczą stacjonarną W roku 2017 nadzorowano 6 podmiotów opieki długoterminowej. Przeprowadzono 7 kontroli w 4 obiektach. W trakcie kontroli prowadzono ocenę bieżącej czystości oraz 48

49 realizacji procedur higieniczno sanitarnych, w tym postępowania: z odpadami medycznymi, dezynfekcji i mycia narzędzi i sprzętu medycznego, sprzątania i dekontaminacji pomieszczeń, postępowania z bielizną czystą i brudną oraz jednorazową. W wyniku kontroli w NZ Pielęgnacyjno Opiekuńczym KAROLINKA Sp. z o.o. ul. Barlickiego 5, stwierdzono nieprawidłowy stan higieniczno - sanitarny pomieszczeń i wyposażenia oraz nieprawidłową gospodarkę odpadami. W związku z powyższym PPIS w Katowicach w osobę odpowiedzialną ukarał grzywną w drodze mandatu karnego. Ponadto wydano decyzję administracyjną, której wykonanie potwierdzono podczas kolejnej kontroli. W zakładzie stwierdzono również zaniedbania w pielęgnacji pensjonariuszy o czym powiadomiono Wydział Zdrowia Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach. Podmioty lecznicze udzielające ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych W roku 2017 w 377 nadzorowanych obiektach ambulatoryjnych przeprowadzono 226 kontroli w 164 obiektach. Sprawdzano bieżący stan sanitarno-higieniczny pomieszczeń i wyposażenia oraz realizację obowiązujących procedur zapobiegających zakażeniom i chorobom zakaźnym, a także przeprowadzanie kontroli wewnętrznych. W podmiotach leczniczych tej grupy stosowano zarówno wyroby medyczne jednorazowego użycia, jak i wielorazowego użycia. Sterylizacja narzędzi wielorazowego użycia, materiałów opatrunkowych, bielizny odbywała się w placówkach lub na podstawie umowy na świadczenie usług sterylizacyjnych w podmiotach zewnętrznych. W minionym roku wyniku realizacji zarządzeń decyzji wydanej przez PPIS w Katowicach w 2016 roku uległ poprawie stan sanitarny Prywatnego Centrum Medycznego ul. Kotlarza 6. W obiekcie doprowadzono do właściwego stanu sanitarno higienicznego meble oraz ściany i sufity w pomieszczeniach Podstawowej Opieki Zdrowotnej, Poradni Laryngologicznej, Pulmunologicznej i poczekalni dla pacjentów. W 2017 roku w wyniku kontroli nieprawidłowości stwierdzono w 18 obiektach ambulatoryjnych na terenie miasta i najczęściej dotyczyły one: braku opracowanych procedur zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych oraz 49

50 aktualizacji obowiązujących procedur, nieprawidłowej realizacji procedur mycia i dezynfekcji rąk oraz dezynfekcji powierzchni, nieprzeprowadzania kontroli skuteczności sterylizacji oraz używania przeterminowanych wyrobów medycznych, nieodpowiedniej gospodarki odpadami medycznymi zakaźnymi, zniszczonych podłóg, mebli, pojemników do transportu narzędzi i sprzętu do sprzątania. W związku z powyższym PPIS w Katowicach wydał zalecenia, a w 12 przypadkach osobę odpowiedzialną ukarał grzywną w drodze mandatu karnego. Ponadto na rzecz 2 obiektów wydano decyzje administracyjne. W NZOZ ASTRA Stomatologia Estetyczna ul. Wojewódzka 48/2 stwierdzono brudne i zniszczone meble oraz parapety okienne w pomieszczeniach sterylizacji, gabinecie lekarza i pomieszczeniu porządkowym. Zarządzenia decyzji wykonano terminowo. W Medical Vita Sp. z o.o. ul. Francuska 182 stwierdzono brudne ściany i wyposażenie, brak dopływu ciepłej i zimnej wody w punktach wodnych we wszystkich gabinetach, nieprawidłową gospodarkę odpadami medycznymi oraz brak sprzętu do sprzątania. Większość zarządzeń decyzji wykonano w wyznaczonym terminie. Niewykonane zarządzenia decyzji dotyczące doprowadzenia do prawidłowego stanu sanitarno higienicznego powierzchni wyposażenia, na wniosek strony wyznaczono na 2018 rok. Praktyki zawodowe W roku 2017 PPIS w Katowicach nadzorował 693 podmioty lecznicze, w tym specjalistyczne i indywidualne gabinety lekarskie, praktyki pielęgniarek i położnych oraz inne obiekty usługowo medyczne. W zakresie oceny stanu sanitarnego jak również realizacji obowiązujących procedur zapobiegających szczerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych przeprowadzono 127 kontroli sanitarnych w 105 obiektach. Nieprawidłowości stwierdzono w 5 obiektach, w tym, 3 specjalistycznych praktykach stomatologicznych oraz w 2 specjalistycznych praktykach ginekologicznych i najczęściej dotyczyły one: 50

51 braku opracowanych i wdrożonych procedur zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych oraz aktualizacji obowiązujących procedur, nieprawidłowej realizacji procedury mycia, dezynfekcji i sterylizacji wyrobów medycznych oraz postępowania z odpadami medycznymi zakaźnymi, brudnych i zniszczonych mebli, dozowników przy punktach wodnych, urządzeń do sterylizacji oraz sprzętu do sprzątania pomieszczeń, braku dopływu ciepłej i zimnej wody w gabinetach oraz nie prowadzenia na bieżąco kontroli wewnętrznych. W związku z powyższym PPIS w Katowicach w 3 przypadkach właściciela podmiotu leczniczego ukarał mandatem oraz wydał zalecenia, których wykonanie potwierdzono podczas kolejnej kontroli. Ponadto na rzecz 1 podmiotu leczniczego wydał decyzję i jej zarządzenia również wykonano w wyznaczonym terminie. 2. Podmioty lecznicze jako zakłady pracy W roku 2017 prowadzono również nadzór nad podmiotami leczniczymi w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących ogólnych wymogów bezpieczeństwa i higieny pracy, stosowania niebezpiecznych substancji, ich mieszanin, czynników rakotwórczych i szkodliwych czynników biologicznych w środowisku pracy, stosowania cytostatyków. Na terenie miasta Katowice skontrolowano 22 podmioty lecznicze przeprowadzając w nich 28 kontroli sanitarnych. Skontrolowano 5 szpitali oraz 17 przychodni. W 2 podmiotach leczniczych stwierdzono nieprawidłowości. Odnotowano: nieprawidłowy stan sanitarny szatni dla pracowników, śluzy oraz pomieszczeń pracy: dyżurki lekarskiej i izby przyjęć, nieprawidłowo sporządzoną ocenę ryzyka zawodowego, w której nie uwzględniono narażenia pracowników na działanie szkodliwych dla zdrowia czynników biologicznych, zatem pracownicy nie zostali poinformowani o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą i brak rejestru pracowników oraz rejestru prac narażających pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych zakwalifikowanych do 3 grupy zagrożenia. PPIS w Katowicach wydał 2 decyzje administracyjne. Zarządzenia jednej z nich wykonano, natomiast drugiej termin realizacji wyznaczono na 2018 rok. 51

52 III. żywności Stan sanitarny zakładów branży spożywczej, jakość zdrowotna Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w 2017r. prowadził nadzór w zakresie urzędowej kontroli żywności, sprawdzając przedsiębiorców pod względem zapewnienia przez nich bezpieczeństwa procesu produkcji i wprowadzania do obrotu żywności. Działania kontrolne prowadzono w zakładach produkcji żywności, obiektach obrotu żywnością, żywienia zbiorowego oraz w wytwórniach i miejscach obrotu materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością, a także w miejscach produkcji i obrotu kosmetykami. W 3359 obiektach figurujących w ewidencji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach przeprowadzono 3235 kontroli sanitarnych. Obiekty żywieniowo-żywnościowe w Katowicach objęte nadzorem w 2017r. W wyniku podjętych działań wydano 78 decyzji nakazujących usunięcie stwierdzonych uchybień, w tym 5 decyzji zakazujących wprowadzenia środków spożywczych do obrotu handlowego oraz 3 decyzje unieruchomienia zakładu. PPIS wydał również 365 decyzji płatniczych na kwotę ,00zł. Winnych zaniedbań ukarano 244 grzywnami w drodze mandatów karnych na łączną kwotę ,00-zł. 52

53 Ponadto PPIS w Katowicach złożył do Śląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego 9 wniosków o wymierzenie kary pieniężnej za prowadzenie działalności związanej ze sprzedażą środków spożywczych bez złożenia wniosku o wpis i zatwierdzenie zakładów oraz za prowadzenie działalności w zakresie niezgodnym z decyzją zatwierdzającą. Kontrole Decyzje represyjne Mandaty Zakłady produkcyjne Obiekty obrotu żywnością Zakłady żywienia zbiorowego Wytwórnie kosmetyków, przedmiotów użytku oraz miejsca ich obrotu RAZEM Zestawienie działań kontrolnych w latach w poszczególnych grupach obiektów. Zestawienie liczby wydanych decyzji w poszczególnych grupach obiektów w latach

54 W roku co 23 kontrola kończyła się wydaniem decyzji administracyjnej, w roku 2016 co 50-ta, a w 2017 co 41 kontrola. Liczba nałożonych mandatów karnych w poszczególnych grupach obiektów w latach W 2015r. i w 2017r. co 13 - kontrola kończyła się ukaraniem osoby odpowiedzialnej za zaniedbania grzywną w drodze mandatu karnego, natomiast w 2016r. co 14 - kontrola wymagała zastosowania sankcji karnych. 1. Jakość zdrowotna środków spożywczych, przedmiotów do kontaktu z żywnością, kosmetyków oraz suplementów diety Badania prób żywności W trakcie bieżącego nadzoru sanitarnego pobrano do badań laboratoryjnych 468 prób żywności, przedmiotów do kontaktu z żywnością i kosmetyków. Wykonanie tych badań zlecono laboratoriom wchodzącym w skład Zintegrowanego Laboratorium w: Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Katowicach; Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Bytomiu, Powiatowej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Dąbrowie Górniczej, Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Częstochowie. 54

55 Badania te są akredytowane lub objęte systemem jakości. Liczba próbek żywności i przedmiotów użytku pobranych i kwestionowanych w latach W roku 2017 kwestionowano 19 prób, w tym: 8 prób z powodu obecności drobnoustrojów - tj. 5 próbek lodów oraz 3 próbki mleka pasteryzowanego, w których stwierdzono bakterie Enterobacteriaceae; 3 próby suplementu diety z powodu nieprawidłowego oznakowania; 8 prób wytrzepek z koszyczków oraz zmiotek z powodu obecności szkodników zbożowo- mącznych oraz ich pozostałości. Procent prób kwestionowanych wzrósł w roku 2017 i wyniósł 4,05 % liczby zbadanych prób w porównaniu z rokiem 2016, gdzie wynosił 3,26 % liczby zbadanych prób oraz z rokiem 2015, gdzie kwestionowano 3,08 % prób. Próby pobierano i badano w kierunku: metali szkodliwych dla zdrowia- 27 prób, zanieczyszczeń mikrobiologicznych- 206 prób, obecności GMO- 5 prób, zanieczyszczeń glutenem- 3 próby, zanieczyszczeń szkodnikami zbożowo- mącznymi 16 próbek sanitarnych, zanieczyszczeń WWA- 19 prób, 55

56 zanieczyszczeń mikotoksynami- 16 prób, substancji dodatkowych- 33 prób, skażeń promieniotwórczych- 2 próby, zanieczyszczeń azotanami- 3 próby, żywności wzbogaconej- 4 próby, kwasu erukowego- 3 próby, zanieczyszczeń biologicznych i fizycznych- 13 prób, badań sensorycznych- 57 prób, kaloryczności posiłków- 2 próby, pozostałości pestycydów- 9 prób, parametrów jełczenia- 6 prób, furanu - 5 prób, metanolu - 3 próby, oznakowania i analityki- 17 prób. Ponadto do badań pobrano 11 prób materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością oraz 2 próby kosmetyków. Dodatkowo zlecono przeprowadzenie badań w poniższych laboratoriach: 5 prób w kierunku obecności organizmów GMO - w laboratorium WSSE w Rzeszowie Oddział Laboratoryjny w Tarnobrzegu; 19 prób w kierunku obecności wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych WWA w Laboratorium WSSE w Krakowie; 9 prób na obecność pestycydów w Wojewódzkich Stacjach Sanitarno- Epidemiologicznych w: Warszawie, Łodzi oraz w Opolu; 15 próbek w kierunku zanieczyszczeń mikrobiologicznych oraz 5 prób w kierunku obecności furanu w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Bydgoszczy; 3 próby w kierunku obecności glutenu oraz 6 prób w kierunku obecności olejów mineralnych w Laboratorium WSSE w Lublinie; 2 próby na zanieczyszczenia mikrobiologiczne w Państwowym Instytucie Weterynaryjnym- Państwowym Instytucie Badawczym w Puławach; 1 próbkę materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością w WSSE W Gdańsku. 56

57 W 2017 roku w zakresie oceny znakowania oceniono 169 próbek środków spożywczych, kosmetyków oraz przedmiotów użytku. Aktualnym przepisom dotyczącym oznakowania nie odpowiadało 19 próbek (tj. 11,24%). Stwierdzone nieprawidłowości to: brak informacji dot. wartości odżywczej; użycie nieprawidłowego sformułowania skład zamiast składniki ; nieprawidłowa wielkość czcionki niezgodnej z wytycznymi zawartymi w rozporządzeniu 1169/2011; nieprawidłowe przeliczenie wartości energetycznej; umieszczenie informacji o wartości energetycznej i ilości składników odżywczych w formie liniowej mimo możliwości przedstawienia w formie tabelarycznej; nieprawidłowo oznakowana data minimalnej trwałości; nieprawidłowa kolejność składników odżywczych w tabeli wartości odżywczych; nieprecyzyjna informacja o wielkości zalecanej porcji produktu do spożycia w ciągu dnia wprowadzanie konsumenta w błąd co do rodzaju środka spożywczego. Nadzór nad przedmiotami użytku i kosmetykami W 2017 roku przeprowadzono 19 kontroli w wytwórniach materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością i miejscach ich obrotu oraz 4 kontrole w wytwórniach kosmetyków i miejscach ich obrotu. Stan sanitarno - higieniczny obiektów w dniu kontroli nie budził zastrzeżeń. Rodzaj obiektu Liczba obiektów prowadzących działalność Rok 2016 Rok 2017 Wytwórnie ogółem: 4 6 w tym, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością 1 2 produkcji, konfekcjonowania kosmetyków 3 4 Miejsca obrotu ogółem: w tym, materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością kosmetykami Wytwórnie i miejsca obrotu przedmiotami użytku i kosmetykami w latach

58 Suplementy diety W rejestrze obiektów nadzorowanych przez PPIS w Katowicach w 2017r. figurowało 11 hurtowni suplementów diety. W obiektach tych przeprowadzono 11 kontroli sanitarnych i były one bezusterkowe. Pobrano do badań laboratoryjnych 15 prób suplementów diety. W kierunku zanieczyszczeń fizycznych przebadano 1 próbkę, 14 próbek w kierunku analityki i znakowania, z czego 2 próbki zostały zakwestionowane ze względu na nieprawidłowe oznakowanie. 2. Powiadomienia typu RASFF System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach (RASFF) to system przekazywania informacji między urzędami ds. kontroli żywności. W przypadku zidentyfikowania jakiegokolwiek zagrożenia zdrowia konsumentów umożliwia on sprawne i szybkie przekazywanie informacji, które są oceniane i jeżeli istnieje zagrożenie zdrowia konsumentów podejmowane są działania określone procedurami. W 2017 roku otrzymano łącznie 29 powiadomień alarmowych i informacyjnych w ramach systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych RASFF. Przyczynami dla których dany produkt został zgłoszony do systemu RASFF było m.in.: przekroczenie parametrów mikrobiologicznych w następujących produktach: przyprawy, naturalna woda mineralna, woda źródlana, mięso mielone drobiowe, ser zawartość nieautoryzowanych substancji w suplementach diety przekroczenie poziomu ołowiu i rtęci w suplemencie diety migracja pierwszorzędowych amin i pochodnych z produktów z poliamidu i kauczuku oraz formaldehydu z naczyń szklanych przekroczenie poziomu substancji dodatkowych w suplemencie diety obecność zanieczyszczeń biologicznych, fizycznych i ferromagnetycznych w koncentracie pomidorowym oraz przetworach zbożowo-mącznych przekroczenie poziomu mikotoksyn w przetworach zbożowo-mącznych i owocach suszonych stwierdzenie napromieniania w przyprawie i suplementach diety 58

59 podwyższony poziom jodanu potasu w soli morskiej nieprawidłowości w oznakowaniu wyrobu czekoladowego W obiektach monitorowano proces wycofywania tych produktów z obrotu handlowego. W większości przypadków producenci lub dystrybutorzy sami podejmowali takie działania. Kategorie produktów Powiadomienia alarmowe Powiadomienia informacyjne Mięso i przetwory mięsne 1 0 Przetwory zbożowo - mączne 2 1 Wyroby cukiernicze i ciastkarskie 2 0 Wody mineralne i napoje bezalkoholowe 2 1 Materiały i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością 2 0 Zioła i przyprawy 2 2 Suplementy diety 2 9 Inne (owoce suszone, koncentraty spożywcze, ser) 2 1 Razem W 2017 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach zgłosił do Systemu RASFF 1 produkt i był to filet z kurczaka schłodzony - z powodu zanieczyszczeń mikrobiologicznych 3. Zakłady produkcyjne W ewidencji PPIS w Katowicach w minionym roku nadzorował 122 obiekty produkcyjne tj.: 13 wytwórni lodów, 6 automatów do lodów, 1 wytwórnia tłuszczów roślinnych, 46 piekarni, 24 ciastkarnie, 2 browary, 3 zakłady garmażeryjne, 3 wytwórnie cukiernicze, 2 wytwórnie koncentratów spożywczych, 59

60 22 inne wytwórnie (zakłady konfekcjonowania ciastek, bakalii oraz zakład produkcji żuru). Największym zakładem produkcyjnym na nadzorowanym terenie jest Zakład Produkcyjny UNILEVER, gdzie produkowane są tłuszcze roślinne wzbogacone witaminami, przyprawy w płynie oraz konfekcjonowana jest herbata. W trakcie przeprowadzonej w zakładzie kontroli nie stwierdzono uchybień sanitarnych. Ciastkarnia w Katowicach (źródło własne) W roku 2017 w obiektach produkcyjnych przeprowadzono 540 kontroli sanitarnych, które skutkowały nałożeniem 13 mandatów karnych. Najczęściej stwierdzano: brak prawidłowej informacji dla konsumentów odnośnie znakowania środków spożywczych sprzedawanych luzem niewłaściwe przechowywanie środków spożywczych (półproduktów, gotowych wyrobów), brak czystości i porządku w pomieszczeniach, obecność szkodników zbożowo-mącznych, brak dokumentacji GHP, GMP i HACCP, zły stan techniczny ścian, sufitów, stolarki okiennej i drzwiowej. 60

61 W 13 przypadkach PPIS w Katowicach wydał decyzje zarządzające, nakazując właścicielom zakładów przywrócenie właściwego stanu sanitarno higienicznego w obiektach. Zalecano również prowadzenie na bieżąco dokumentacji dotyczącej procedur GHP i HACCP. W obiektach tych pobrano 81 prób, z czego zakwestionowano 5 próbek lodów z powodu obecności bakterii Enterobacteriaceae, a także 8 prób zmiotek oraz wytrzepek z koszyczków pobranych w piekarni z powodu obecności szkodników zbożowo-mącznych. 4. Obiekty obrotu żywnością PPIS w Katowicach w 2017r. nadzorował 1868 obiektów obrotu żywnością w tym: 1103 sklepy spożywcze, w tym 21 hiper- i supermarketów, 264 magazyny hurtowe, 29 środków transportu, 252 kioski, 60 obiektów ruchomych i tymczasowych, 160 innych obiektów obrotu żywnością. Przeprowadzono w nich 1492 kontrole sanitarne, w wyniku których PPIS w Katowicach wydał 49 decyzji represyjnych. Za stwierdzone usterki sanitarne nałożył 141 mandatów karnych. Najczęściej stwierdzanymi uchybieniami były: brak bieżącej czystości i porządku w sali sprzedaży i w zapleczu, sprzedaż środków spożywczych po upływie terminu przydatności do spożycia oraz nieprawidłowo oznakowanych, eksponowanie środków spożywczych na ladzie sprzedaży bez zabezpieczenia od strony klienta, brak prowadzonej na bieżąco dokumentacji GHP, niedostosowanie ilości środków spożywczych do warunków lokalowych. 61

62 Ponadto PPIS w Katowicach złożył do ŚPWIS 4 wnioski o wymierzenie kary pieniężnej: za prowadzenie sprzedaży środków spożywczych w Internecie bez złożenia wniosku o wpis do PSSE w Katowicach 1 wniosek; za prowadzenie działalności związanej ze sprzedażą środków spożywczych bez złożenia wniosku o wpis i rejestrację zakładów 1 wniosek; za prowadzenie działalności w zakresie niezgodnym z decyzją zatwierdzającą 2 wnioski. W 2017 roku PPIS w Katowicach wydał dwukrotnie decyzje zamknięcia tego samego sklepu spożywczego z powodu unoszącego się w nim intensywnego zapachu, źródłem którego był kwas izomasłowy rozlany w sklepie. W obiektach obrotu żywnością pobrano do badań laboratoryjnych 379 prób żywności, kosmetyków oraz przedmiotów użytku, z czego zakwestionowano 6 próbek. Przyczyną kwestionowania była obecność bakterii Enterobacteriaceae w mleku oraz nieprawidłowe oznakowanie suplementów diety. Sklep piekarniczo-cukierniczy BORYS w Katowicach (źródło własne) 62

63 Super i hipermarkety oraz sklepy należące do sieci: Żabka, Biedronka, Lidl i Freshmarket. W minionym roku PPIS w Katowicach nadzorował na terenie miasta 21 super - i hipermarketów. W sklepach tych przeprowadzono 63 kontrole sanitarne. Za stwierdzony m. in. nieprawidłowy stan sanitarno-higieniczny, nieprawidłowe warunki eksponowania i przechowywania środków spożywczych, brak prowadzonej na bieżąco dokumentacji GHP nałożono łącznie 5 mandatów karnych na kwotę 950,00zł. W 76 sklepach należących do sieci Żabka przeprowadzono łącznie 70 kontroli sanitarnych, w trakcie których nałożono 16 mandatów karnych na kwotę 2500,00 zł. Ponadto PPIS w Katowicach wydał 8 decyzji administracyjnych zarządzając przywrócenie właściwego stanu sanitarno - technicznego. W sklepach stwierdzono m.in. nieprawidłowe warunki magazynowania środków spożywczych tj. zbyt dużą ilość środków spożywczych w stosunku do posiadanych warunków lokalowych oraz brak do wglądu dokumentacji GHP. W 11 sklepach sieci Freshmarket przeprowadzono 9 kontroli sanitarnych. W 5 przypadkach stwierdzono sprzedaż środków spożywczych po upływie terminu przydatności do spożycia, brak bieżącego porządku w obiekcie co skutkowało nałożeniem mandatów karnych na kwotę 1050,00zł. W 25 sklepach Biedronka przeprowadzono łącznie 70 kontroli sanitarnych i nałożono 14 mandatów na kwotę 1850,00zł oraz wydano 1 decyzję administracyjną. Ponadto w miesiącach marcu i kwietniu w w/w sklepach przeprowadzono kontrole sanitarne, tematem których była ocena czystości koszyków na zakupy. Przeprowadzono 16 kontroli i w 12 sklepach zastano brudne, nieprawidłowo czyszczone koszyki dla klientów za co nałożono mandatów karnych na łączną kwotę 1700,00 zł. W 10 sklepach sieci LIDL przeprowadzono 9 kontroli sanitarnych i nieprawidłowości nie stwierdzono. Targowiska Na terenie miasta funkcjonują 3 duże hale targowe tj.: przy ul. Pukowca, ul. Bocheńskiego 99b i ul. Obroki 130. Hurtowa sprzedaż warzyw prowadzona jest w 73 hurtowniach przy ul. Pukowca i w 26 hurtowniach przy ul. Bocheńskiego. W roku 2017 przeprowadzono w nich 3 kontrole sanitarne. 63

64 Na terenie Śląskiego Rynku Hurtowego Obroki nadzorowano 108 podmiotów prowadzących działalność w zakresie hurtowej sprzedaży środków spożywczych oraz 2 prowadzące działalność gastronomiczną. Przeprowadzono w nich 36 kontroli sanitarnych. W 5 przypadkach stwierdzono nieprawidłowości i nałożono mandaty karne w łącznej wysokości 600,00zł oraz wydano 2 decyzje zarządzające. Stwierdzone podczas kontroli uchybienia dotyczyły m.in. przechowywania środków spożywczych w nieprawidłowych, niezgodnych z zaleceniami producenta warunkach, wprowadzanie środków spożywczych po upływie terminu przydatności do spożycia i nieprawidłowo oznakowanych. Obiekty ruchome i tymczasowe W ewidencji PPIS w Katowicach w 2017r. figurowało 60 ruchomych i tymczasowych punktów sprzedaży tj.: stoiska w pasażach handlowych, gdzie sprzedawane były wędliny, pieczywo, słodycze, napoje oraz ruchome przyczepy gastronomiczne, punkty sprzedaży obwarzanek i stragany. W roku 2017 przeprowadzono w tej grupie obiektów 27 kontroli sanitarnych, a 5 z nich zakończono nałożeniem mandatów karnych na łączną kwotę 1050,00zł. W trakcie kontroli stwierdzano eksponowanie towaru na ladzie sprzedaży bez zabezpieczenia od strony klienta. Silesia City Center Ważnym kompleksem obiektów żywieniowo - żywnościowych jest Centrum Handlowe Silesia City Center przy ul. Chorzowskiej 107. Na terenie centrum handlowego zlokalizowanych jest 57 obiektów żywieniowo żywnościowych, w tym 35 gastronomicznych. Działają tam również liczne sklepy spożywcze, hipermarket TESCO i piekarnia TESCO. W 2017r. w CH Silesia City Center przeprowadzono 32 kontrole sanitarne, nałożono 5 mandatów karnych na kwotę 900,00zł. Stwierdzone uchybienia dotyczyły nieprawidłowości sanitarno-higienicznych w pomieszczeniach, wprowadzania do obrotu środków spożywczych bez prawidłowych oznakowań, smażenia potraw na fryturze o zmienionych cechach organoleptycznych oraz braku dokumentacji GHP. 64

65 Galeria Katowicka W minionym roku w Galerii Katowickiej działalność prowadziło 29 zakładów żywienia zbiorowego w tym kawiarnie, restauracje, punkty gastronomiczne oraz 11 sklepów spożywczych i 2 sklepy drogeryjne. Przeprowadzono w nich 36 kontroli sanitarnych, w wyniku których w 2 obiektach gastronomicznych za nieprawidłowy stan sanitarno - higieniczny pomieszczeń, sprzętu, urządzeń i niezachowanie segregacji w urządzeniach chłodniczych, nałożono 2 mandaty karne w kwocie 350,00zł. Centrum Handlowe Supersam W 2017 roku na terenie Centrum Handlowe Supersam prowadziło działalność 5 sklepów spożywczych, 5 zakładów żywienia zbiorowego, w tym 1 restauracja oraz 1 punkt sprzedaży środków spożywczych w sklepie wielobranżowym oraz sklep drogeryjny. W obiektach tych przeprowadzono łącznie 16 kontroli i nałożono 2 mandaty karne w łącznej wysokości 400,00zł za nieprawidłowe przechowywanie gotowych produktów i niezachowany bieżący stan sanitarno - higieniczny. Dworzec PKP Na terenie dworca PKP znajduje się 19 obiektów żywieniowo - żywnościowych, w których w 2017 roku przeprowadzono 20 kontroli sanitarnych, w trakcie których nie stwierdzono nieprawidłowości. 5. Zakłady żywienia zbiorowego Na terenie miasta w 2017r. działało 1319 obiektów żywienia zbiorowego, w tym: 423 restauracji i barów, 529 punktów małej gastronomii, 53 bufety w zakładach pracy, 24 bloków żywienia w szpitalach, 54 stołówek szkolnych, 65

66 120 bloków żywienia w przedszkolach, 29 bloków żywienia w żłobkach i domach małego dziecka, 19 bloków żywienia w domach pomocy społecznej, 68 pozostałych (tj. stołówki w zakładach pracy i studenckie, areszcie i w zakładach opiekuńczo - leczniczych i opiekuńczo wychowawczych i zakładów usług cateringowych). Przeprowadzono w nich 1102 kontrole, w wyniku których nałożono 90 mandatów. Najczęściej uchybienia stwierdzono w barach i restauracjach oraz w punktach małej gastronomii. Ponadto PPIS w Katowicach wydał 16 decyzji zarządzając przywrócenie właściwego stanu sanitarnego w obiektach. W roku 2016 średnio, co 11 kontrola wymagała nałożenia grzywny w drodze mandatu karnego, a co 45 wydania decyzji. Odpowiednio w 2017r. co 12 kontrola wymagała nałożenia grzywny w drodze mandatu karnego, a co 69 wydania decyzji represyjnej. Nadal w zakładach żywienia zbiorowego stwierdzano: brak bieżącej czystości i porządku w obiektach, nieprawidłowo zabezpieczone naczynia jednorazowego użytku, brak zaplecza magazynowego, nagromadzenie sprzętu i surowców na małej powierzchni, niewłaściwe przechowywanie środków spożywczych. W 2017 roku PPIS w Katowicach wydał 1 decyzję unieruchomienia restauracji z uwagi na bardzo zły stan sanitarny pomieszczeń i sprzętu oraz nieprawidłowy proces mycia i dezynfekcji naczyń. Ponadto złożył do ŚPWIS 1 wniosek o wymierzenie kary pieniężnej za prowadzenie działalności bez złożenia wniosku o zatwierdzenie zakładu i 4 wnioski o wymierzenie kary pieniężnej za prowadzenie działalności w zakresie niezgodnym z decyzją zatwierdzenia. W 2017 roku przeprowadzono ocenę jakości tłuszczu smażalniczego w 9 obiektach wyniki nie budziły zastrzeżeń. Żywienie w placówkach oświatowo-wychowawczych W 2017r. w ewidencji PPIS w Katowicach figurowały 54 bloki żywieniowe w szkołach, w których przygotowuje się posiłki na miejscu oraz 14 stołówek szkolnych działających w oparciu o catering. 66

67 Ogółem przeprowadzono w nich 59 kontroli. Nałożono 1 mandat karny w kwocie 400,00zł, za nieprawidłowy stan sanitarno-higieniczny pomieszczeń, urządzeń, brudne podłogi, urządzenia chłodnicze i zamrażalnicze. W roku 2017 przeprowadzono ocenę teoretyczną jakości żywienia w 2 szkołach podstawowych, którą przeprowadzono na podstawie analizy jadłospisów i obliczeń teoretycznych w oparciu o dane magazynowe z dekady przy zastosowaniu programu komputerowego Aliant. Z analizy dekadowego zestawienia składników odżywczych wynika, że w 2 szkołach była obniżona wartość energetyczna podawanych posiłków i obniżona zawartość wapnia. Ponadto w okresie ferii zimowych i wakacji letnich przeprowadzono 28 kontroli kuchni w szkołach przygotowujących posiłki dla uczestników wypoczynku. Stan sanitarny obiektów w dniu kontroli nie budził zastrzeżeń. W minionym roku PPIS w Katowicach nadzorował 120 kuchni przedszkolnych, w tym 40 działających w oparciu o catering. Przeprowadzono w nich 59 kontroli sanitarnych. W 2 placówkach stwierdzono nieprawidłowy stan techniczny pomieszczeń tj. brudne ściany i sufity, podłogi oraz zniszczone meble kuchenne. Powyższe skutkowało wydaniem 2 decyzji nakazujących usunięcie nieprawidłowości. Terminy realizacji zarządzeń wyznaczono na 2018r. W 2017 roku przeprowadzono ocenę teoretyczną jakości żywienia w 9 przedszkolach, którą przeprowadzono na podstawie analizy jadłospisów i obliczeń teoretycznych w oparciu o dane magazynowe z dekady przy zastosowaniu programu komputerowego Aliant. Z analizy dekadowego zestawienia składników odżywczych wynika, że w 1 przedszkolu była obniżona wartość energetyczna podawanych posiłków, a w 9 obiektach obniżona była zawartość wapnia. W działających 29 żłobkach przeprowadzono 23 kontrole sanitarne. Nałożono 1 mandat karny za nieprawidłową odzież ochronną personelu oraz brak prowadzonej dokumentacji GHP. Żywienie w podmiotach leczniczych Przeprowadzono 30 kontroli sanitarnych w 26 podmiotach leczniczych na terenie Katowic tj.: w kuchniach szpitalnych i kuchenkach oddziałowych, w zakładach opiekuńczych oraz w hospicjach i stacji dializ. 67

68 W 19 placówkach spośród skontrolowanych, posiłki dla pacjentów dostarczane były przez firmy cateringowe, a w 3 przygotowywane były w kuchniach szpitalnych tj. w: SP Szpitalu Klinicznym nr 7 SUM GCM im. prof. L. Gieca ul. Ziołowa 45/47, Uniwersyteckim Centrum Klinicznym im. prof. K. Gibińskiego SUM w Katowicach ul. Ceglana 35, SP Szpitalu Klinicznym im. A. Mielęckiego SUM ul. Francuska 20/24, Bieżący stan sanitarny w obiektach nie budził zastrzeżeń. W 3 szpitalach, w których były przygotowywane posiłki w kuchniach centralnych oraz 8 szpitalach, w których posiłki dostarczane były przez firmę cateringową przeprowadzono ocenę teoretyczną żywienia pacjentów. Ocenę tą przeprowadzono na podstawie analizy jadłospisów i obliczeń teoretycznych w oparciu o dane magazynowe z dekady przy zastosowaniu programu komputerowego Aliant. Wartość kaloryczna i odżywcza przygotowywanych posiłków w kuchniach centralnych jak również dostarczanych przez firmy cateringowe była prawidłowa. Ponadto w 2017 roku pobrano ze szpitali do badań laboratoryjnych 2 próby posiłku obiadowego, których wyniki były niekwestionowane. 6. Import, eksport W związku z prowadzeniem nadzoru nad jakością zdrowotną żywności i przedmiotów przeznaczonych do kontaktu z żywnością przeprowadzono 439 kontroli, w tym 18 kontroli środków transportu. Skontrolowano 356 partii importowanych środków spożywczych i 83 partie przedmiotów użytku oraz 53 partie środków spożywczych w związku z eksportem. Wydano 439 świadectw jakości zdrowotnej środków z importu i 53 eksportu. PPIS w Katowicach wydał 1 decyzję o zakazie wprowadzenia środków spożywczych z uwagi na ich złą jakość zdrowotną. Nie dopuszczono do wprowadzenia do Polski 1 partii moreli z Turcji o masie 5000 kg netto ze względu na przekroczenie SO2. Wstępnej ocenie organoleptycznej poddano 356 partii importowanych środków spożywczych i 53 partii eksportowych. Przebadano laboratoryjnie 5 prób środków spożywczych m.in. figi, rodzynki, pistacje. 68

69 Oceniono 185 partii towarów przeznaczonych na eksport na Ukrainę tj. ciasteczek z firmy Lambertz Polonia - Zakład Konfekcjonowania w Katowicach oraz herbaty czarnej z firmy Unilever. 7. Imprezy masowe W lipcu 2017 roku w czasie trwania festiwalu Tauron Nowa Muzyka skontrolowano 16 punktów gastronomicznych. Punkty te zlokalizowane były w wydzielonej strefie gastronomicznej. W większości działalność była prowadzona z samochodów typu food-truck. Stan sanitarny skontrolowanych punktów nie budził zastrzeżeń. W sierpniu w czasie trwania OFF Festiwalu skontrolowano 31 punktów gastronomicznych. Obiekty zlokalizowane były w Katowickim Parku Leśnym na lotnisku Muchowiec. W punktach tych sprzedawano dania fast-food, dania z grilla, napoje ciepłe i zimne, soki, piwo, lody. Podczas przeprowadzonych kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. 8. Środki transportu żywności Nadzorowi PPIS w Katowicach podlegają również środki transportujące żywność. W 2017r. skontrolowano 21 firm posiadających środki transportu służce do przewozu środków spożywczych i suplementów diety, ich stan sanitarny oceniono pozytywnie z wyjątkiem 1 samochodu tj. food track, w którym stwierdzono nieprawidłowy stan sanitarnohigieniczny i nałożono mandat karny w wysokości 200,00 zł. 69

70 IV. Jakość wody 1. Monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi W 2017 roku w ramach prowadzenia monitoringu jakości wody w oparciu rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015r. (Dz. U. z 2015 poz. 1898) PPIS w Katowicach: zatwierdzał harmonogramy pobierania próbek wody do badań wykonywanych w roku 2017 przez przedsiębiorstwa wodociągowo- kanalizacyjne tj. Katowickie Wodociągi S.A. i Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów S.A. w ramach prowadzenia kontroli wewnętrznej; analizował i oceniał przekazywane przez w/w przedsiębiorstwa wodociągowokanalizacyjne wyniki badań jakości wody wykonywane zgodnie z ustalonymi na rok 2017 harmonogramami; przekazywał uzyskane dane dotyczące jakości wody do Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego (w ramach baza danych Excel Woda ); wykonywał badania jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi na terenie miasta Katowice zgodnie z opracowanym harmonogramem kontroli urzędowych. Monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi był prowadzony na terenie miasta Katowice w 58 stałych punktach monitoringowych wyznaczonych przez Katowickie Wodociągi S.A. (na sieci dystrybucyjnej) oraz w 14 stałych punktach monitoringowych wyznaczonych przez Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów S.A. (na studniach wodomierzowych i zbiornikach sieciowych). W ramach badań jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi wykonanych przez PPIS w Katowicach w 2017 roku na terenie miasta pobrano ogółem: 68 próbek do badań fizykochemicznych, 68 próbek do badań bakteriologicznych. 70

71 Liczba raportowanych próbek wody pobranych przez Katowickie Wodociągi S.A. i Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów S.A. w ramach prowadzenia wewnętrznej kontroli jakości wody wynosiła: 466 próbek do badań fizykochemicznych, 464 próbki do badań bakteriologicznych. W 2017 roku PPIS w Katowicach wydał łącznie 527 orzeczeń o przydatności wody do spożycia przez ludzi, które zostały przekazane do Urzędu Miasta w Katowicach. W ramach badań monitoringowych jakości wody nie wydano żadnego orzeczenia o warunkowej przydatności lub braku przydatności wody do spożycia przez ludzi. Na podstawie wyników badań wody stwierdzono, że w zakresie badanych parametrów monitoringu kontrolnego i przeglądowego woda na terenie miasta Katowice spełniała wymagania określone w przepisie prawa i była przydatna do spożycia przez ludzi. W 2017 roku na terenie miasta Katowice objęta była nadzorem Stacja Uzdatniania Wody Dołowej (SUW) należąca do Polskiej Grupy Górniczej Sp. z o. o. Kopalni Węgla Kamiennego Wujek przy ul. Wincentego Pola 65. W/w stacja uzdatniania produkowała wodę wykorzystywaną wyłącznie na terenie kopalni. Dodatkowo na podstawie umowy z miastem Katowice woda produkowana przez ten SUW stanowiła awaryjne źródło zaopatrzenia w wodę dla mieszkańców miasta. W ramach monitoringu jakości wody prowadzonego przez PPIS w Katowicach pobrano 2 próbki wody do badań w zakresie monitoringu kontrolnego oraz 1 próbkę wody do badań w zakresie monitoringu przeglądowego. Ponadto Kopalnia Węgla Kamiennego Wujek prowadziła wewnętrzną kontrolę jakości wody zgodnie z harmonogramem zatwierdzonym przez PPIS w Katowicach. W ramach kontroli wewnętrznej wykonano 4 badania wody w zakresie monitoringu kontrolnego, 1 badanie wody w zakresie monitoringu przeglądowego oraz badania wody w zakresie substancji promieniotwórczych. Po rozpatrzeniu wszystkich wyników badań wykonanych w 2017 roku stwierdzono, że woda produkowana przez SUW Kopalni Węgla Kamiennego Wujek odpowiadała wymaganiom określonym dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. W ramach nadzoru nad jakością wody do spożycia PPIS w Katowicach zatwierdzał laboratoria zewnętrzne wykonujące badania jakości wody. W 2017 roku wydano 6 decyzji zatwierdzających laboratoria do wykonywania badań w zakresie parametrów 71

72 normowanych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015r. (Dz. U. z 2015 poz. 1898). Decyzje zatwierdzające dotyczyły następujących laboratoriów: - Głównego Instytutu Górnictwa Zakład Monitoringu Środowiska, Plac Gwarków 1, - Głównego Instytutu Górnictwa Zakład Laboratoriów Badawczych i Wzorcujących, Śląskie Centrum Radiometrii Środowiskowej, Plac Gwarków 1, - Ośrodka Badań i Kontroli Środowiska Sp. z o. o., ul. Owocowa 8, - Katowickich Wodociągów S.A., ul. Obrońców Westerplatte 130, - Wydziału Badania Wody Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów S.A., ul. Wojewódzka 19, - Eurofins Polska Sp. z o. o. ul. Dąbrówki Badania jakość wody ciepłej w kierunku bakterii Legionella sp. W 2017 roku kontynuowano badania jakości wody ciepłej w kierunku występowania bakterii z rodzaju Legionella w budynkach zamieszkania zbiorowego oraz zakładach opieki zdrowotnej zamkniętej. Zdjęcie: Badania wody ciepłej w kierunku bakterii Legionella sp. natrysk w szpitalu. Badania wody ciepłej w kierunku bakterii Legionella sp. wykonano w 40 obiektach takich jak: szpitale i inne obiekty służby zdrowia - 9, domy pomocy społecznej 2, domy dziecka i specjalne ośrodki wychowawcze 4, internaty, domy studenta i asystenta - 5, 72

73 hotele i inne obiekty świadczące usługi hotelarskie - 15, noclegownie i ogrzewalnie 2, szkolne schronisko młodzieżowe, izba wytrzeźwień, hospicjum. W obiektach tych pobrano łącznie 136 próbek wody ciepłej do badań laboratoryjnych. Kwestionowano 23 próbki wody ciepłej (17 %) ze względu na obecność bakterii Legionella sp. w liczbie przekraczającej wartość dopuszczalną określoną w przepisach prawnych. W związku przekroczeniami parametrów wydano 6 decyzji administracyjnych nakazujących właścicielom obiektów doprowadzenie jakości wody ciepłej do odpowiednich wymagań. Decyzje nakazujące dotyczyły następujących obiektów: Hostelu przy ul. Klimczoka 6, Domu Asystenta Uniwersytetu Śląskiego przy ul. Paderewskiego 32, Hotelu Angelo przy ul. Sokolskiej 24, Domu Studenta Uniwersytetu Ekonomicznego Zaścianek ul. Franciszkańska 8, Internatu Katowickiego Centrum Edukacji Zawodowej przy ul. Techników 5, Domu Pomocy Społecznej Zacisze przy ul. Traktorzystów 42. Zarządzenia decyzji zostały wykonane za wyjątkiem Domu Pomocy Społecznej Zacisze, gdzie termin ich realizacji wyznaczono w 2018r. Ponadto w wyniku realizacji zarządzeń decyzji wydanych przez PPIS w Katowicach w 2016r. doprowadzono jakości wody ciepłej do odpowiednich wymagań w: Katowickim Centrum Onkologii Zespół Nr 2 przy ul. Józefowskiej 119, SP Szpitalu Klinicznym Śląskiego Uniwersytetu Medycznego przy ul. Francuskiej 20, Archidiecezjalnym Domu Hospicyjnym przy ul. Różyckiego 14d, Domu Pomocy Społecznej Przystań przy ul. Adamskiego 22. W roku 2016 do badań w kierunku bakterii Legionella sp. pobrano łącznie 188 próbek wody ciepłej, kwestionowano 38 próbek (20%), wydano 11 decyzji administracyjnych. 73

74 Pobrane i kwestionowane próbki wody ciepłej w obiektach opieki zdrowotnej zamkniętej i zamieszkania zbiorowego na terenie miasta Katowice w latach Pływalnie W roku 2017 na terenie miasta PPIS w Katowicach nadzorował: 30 pływalni krytych: w tym 10 pływalni rekreacyjnych, 15 pływalni szkolnych i przy uczelniach wyższych oraz 5 pływalni rehabilitacyjnych, 4 pływalnie odkryte, sezonowe. Pływalnia przy ul. Czempiela 1 została zlikwidowana, natomiast objęto nadzorem nowy obiekt tj. nieckę basenową z wodą słoną floatarium przy ul. Wesołej 3. W sezonie letnim mieszkańcy miasta korzystali z pływalni odkrytych, sezonowych na terenie Ośrodków Rekreacyjno - Wypoczynkowych Bugla i Rolna. Goście Campingu 215 korzystali z pływalni sezonowej, odkrytej znajdującej się na jego terenie. Pływalnia w Ośrodku Rekreacyjno- Wypoczynkowym Zadole była nieczynna. 74

75 W ramach prowadzenia nadzoru nad pływalniami PPIS w Katowicach: zatwierdzał przygotowane przez zarządzający pływalniami harmonogramy pobierania próbek wody do badań w ramach kontroli wewnętrznej; analizował przekazywane przez zarządzających pływalniami wyniki badań jakości wody wykonywane zgodnie z ustalonymi harmonogramami oraz w przypadku wyników badań, które nie spełniały wymagań, przekazywane przez zarządzających pływalniami informacje o podejmowanych działaniach naprawczych; przekazywał uzyskane dane dotyczące jakości wody na pływalniach do Śląskiego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego (w ramach bazy danych Excel Woda ); wykonywał badania jakości wody na pływalniach w ramach kontroli urzędowej przed wydaniem decyzji rocznej oceny jakości wody na pływalni oraz dodatkowe badania wody w związku ze zgłaszanymi interwencjami. W 2017 roku PPIS w Katowicach w ramach kontroli urzędowej pobrał 196 próbek wody z pływalni oraz 33 próbki wody ciepłej z natrysków na pływalniach do badań w kierunku bakterii Legionella sp. Zarządzający wykonywali badania jakości wody na pływalniach w ramach kontroli wewnętrznej Zdjęcie: Pływalnia kryta w Zespole Szkolno Przedszkolnym Nr 5 przy Al. Roździeńskiego 82. Zdjęcie: Pływalnia sezonowa, odkryta na Ośrodku Rekreacyjno- Wypoczynkowym Bugla średnio 2 razy w miesiącu na pływalniach krytych i 3 razy w sezonie letnim na pływalniach sezonowych, odkrytych. W ramach prowadzonego przez PPIS w Katowicach nadzoru nad realizacją harmonogramu badań wody przez zarządzających pływalniami zarejestrowano: 1223 wyniki badań wody na pływalniach krytych, 72 wyniki badań wody na pływalniach odkrytych, sezonowych. 75

76 Na podstawie wyników badań wody na pływalniach PPIS w Katowicach wydał 29 decyzji rocznych ocen jakości wody na pływalniach w tym: 28 decyzji pozytywnych, w których stwierdzono, że eksploatacja pływalni była prowadzona przez zarządzających w sposób zapewniający bezpieczeństwo zdrowotne osób korzystających z pływalni, 1 decyzję negatywną, w której stwierdzono, że ze względu na powtarzające się przekroczenia parametrów mikrobiologicznych eksploatacja pływalni (niecki jacuzzi) była prowadzona przez zarządzającego w sposób nie zapewniający bezpieczeństwa zdrowotnego osób korzystających z pływalni ocena negatywna dotyczyła niecki jacuzzi w obiekcie Fitness Academy 3 Stawy przy ul. Pułaskiego 60. Ponadto PPIS w Katowicach wydał 7 decyzji nakazujących doprowadzenie jakości wody na pływalniach do odpowiednich wymagań. Decyzje dotyczyły pływalni: niecki jacuzzi w Fitness Academy 3 Stawy przy ul. Pułaskiego 60, w Hotelu Quality Silesian przy ul. Szybowcowej 1A, w Ośrodku Rehabilitacyjno- Edukacyjno- Wychowawczym przy ul. Gościnnej 8, w obiekcie Bażantowo Sport przy ul. Pijarskiej 1, w Zakładzie Rehabilitacji Leczniczej SP Szpitala Klinicznego Nr 7 przy ul. Ziołowej 45/47 - obecnie pływalnia jest nieczynna, w Szkole Podstawowej Nr 33 przy ul. Witosa 23, w Szkole Podstawowej Nr 44 przy ul. Brynicy 7. Zarządzenia decyzji wykonano w wyznaczonym terminie za wyjątkiem Szkoły Podstawowej Nr 44 przy ul. Brynicy 7, gdzie termin realizacji ustalono na 2018r. W celu poprawy parametrów zarządzający pływalniami podejmowali działania naprawcze polegające na całkowitej lub częściowej wymianie wody w niecce pływalni, zwiększeniu częstotliwości płukania złóż filtracyjnych lub szokowym chlorowaniu wody w nieckach basenowych. W przypadku wysokiej liczby bakterii Legionella sp. w wodzie ciepłej w natryskach stosowana była dezynfekcja termiczna lub chemiczna instalacji wody ciepłej. Poprawę jakości wody potwierdzano każdorazowo pozytywnym wynikiem badań. 76

77 4. Miejsca wykorzystywane do kąpieli W sezonie letnim 2017 roku na terenie miasta Katowice nie zostało uruchomione żadne kąpielisko ani miejsce wykorzystywane do kąpieli. Zgodnie z pismem przesłanym przez Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Katowicach brak organizacji miejsc wykorzystywanych do kąpieli na Stawie kąpielowym na Dolinie Trzech Stawów oraz na Stawie Morawa był związany z brakiem wystarczającej liczby odpowiednio doświadczonych ratowników wodnych, którzy zapewnili by prawidłową i stałą kontrolę tych miejsc. W związku z powyższym Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Katowicach nie wykonywał badań jakości wody w w/w zbiornikach wodnych. 5. Fontanny uliczne W sezonie PPIS w Katowicach prowadził działania informacyjno - edukacyjne dotyczące bezpiecznego korzystania z fontann ulicznych, jak również prowadził działania w stosunku do podmiotów odpowiedzialnych za utrzymanie fontann. Zdjęcie: Fontanna uliczna na placu Kardynała Augusta Hlonda. Opracowano ulotkę informacyjną Bezpieczne korzystanie z fontann ulicznych, która została zamieszczona na stronie internetowej Powiatowej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Katowicach. 77

78 Bezpieczne korzystanie z fontann ulicznych Dbając o bezpieczeństwo zdrowotne dzieci oraz innych osób korzystających z fontann ulicznych, w aspekcie występowania potencjalnych zagrożeń mikrobiologicznych w wodzie pozostającej w obiegu takich obiektów Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach przypomina, że: fontanny uliczne są urządzeniami do celów dekoracyjnych woda w fontannach nie nadaje się do spożycia woda w fontannach nie jest przeznaczona do kąpieli pomimo, że woda w fontannie wydaje się pozornie czysta mogą w niej występować liczne zanieczyszczenia mikrobiologiczne; w zanieczyszczaniu wody w fontannach istotną rolę odgrywają zwierzęta takie jak psy, koty, ptaki itp. oraz ludzie; woda pozostająca w otwartym zbiorniku fontanny może zawierać bakterie, wirusy oraz pierwotniaki pasożytnicze. Mogą one powodować między innymi zatrucia pokarmowe, biegunki, dolegliwości ze strony układu moczowego oraz problemy skórne. fontanny nie są przystosowane technicznie do kąpieli, mogą mieć szorstkie, ostre krawędzie lub śliskie powierzchnie, na których nie trudno o upadek. Dbając o własne bezpieczeństwo zdrowotne pamiętajmy, żeby w upalne dni korzystać z wody tylko w miejscach do tego wyznaczonych tj. na pływalniach krytych i odkrytych, strzeżonych kąpieliskach lub miejscach wykorzystywanych do kąpieli. Bezpieczne korzystanie z fontann ulicznych wzór ulotki. Ponadto PPIS w Katowicach wystosował pismo do Urzędu Miasta Katowice dotyczące podjęcia działań mających na celu zapewnienie odpowiedniego nadzoru i właściwego oznakowania fontann. 78

79 V. Stan sanitarny obiektów i miejsc użyteczności publicznej Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w minionym roku kontynuował bieżący nadzór sanitarny nad 1132 różnorodnymi obiektami użyteczności publicznej, w których przeprowadzono 839 kontroli sanitarnych. Skutkowało to wydaniem 28 decyzji administracyjnych zarządzających przywrócenie właściwego stanu sanitarnego - higienicznego, oraz nałożeniem 24 grzywien w drodze mandatu karnego. Rodzaj obiektu Obiekty hotelarskie Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu, odnowy biologicznej Dworce autobusowe Dworce i przystanki PKP Jednostki organizacyjne pomocy społecznej Ilość % Ilość wydanych Ilość Ilość obiektów obiektów w skontrolowanych decyzji nałożonych skontrolowanych ewidencji obiektów administracyjnych mandatów Noclegownie Ustępy publiczne Obiekty sportowe Obiekty kulturalnowidowiskowe Tereny rekreacyjne Targowiska Cmentarze

80 Inne obiekty użyteczności publicznej* dot. apteki, zakł. pogrzebowego, pływalni krytych, pralni 4-dot. apteki, pływalni krytych, administracji Suma * do grupy inne obiekty użyteczności publicznej wliczono m.in. pływalnie kryte i odkryte, apteki, zakłady pogrzebowe, domy przedpogrzebowe, prosektoria, areszt śledczy, izbę wytrzeźwień, stacje paliw, pralnie, administracje, wspólnoty, sklepy z odzieżą używaną, transport komunikacji miejskiej, sekcje utrzymania taboru kolejowego. Zdjęcie: Katowice Strefa Kultury Pozytywne zmiany w mieście Katowice to przede wszystkim zakończona inwestycja nowoczesnego centrum. W innych dzielnicach powstały nowe tereny rekreacyjne, czy udogodnienia dla rowerzystów i rolkarzy. W pawilonie na katowickim rynku otwarto bezpłatną, czynną całą dobę toaletę miejską, z podziałem na męską, damską i dla osób niepełnosprawnych. W centrum powstały 2 nowe hotele Best Western - Hotel Mariacki Katowice ul. Mariacka 15 i Q Hotel Plus Katowice ul. Wojewódzka 12. Muzeum Śląskie przy ul. Dobrowolskiego 1 otworzyło następne budynki muzealno dydaktyczne ŁAŹNIA i STOLARNIA. 80

81 Na terenie Katowickiego Parku Leśnego w rejonie ul. Pułaskiego 71 powstała nowa atrakcja tj. Wodny Plac Zabaw, a w dzielnicy Wełnowiec Józefowiec zorganizowano Street workout park. Nadal problemem jest niewłaściwy stan sanitarny i techniczny starej zabudowy, czy zanieczyszczone odchodami zwierzęcymi chodniki, podwórka i skwery. 1. Obiekty użyteczności publicznej Obiekty świadczące usługi hotelarskie W roku 2017 skontrolowano 45 obiektów hotelarskich wchodzących w skład infrastruktury turystycznej, co stanowi 85 % będących w nadzorze. Ze względu na wiele czynników m.in. standard i zakres usług, wyposażenie czy lokalizację do omawianej grupy zaliczono hotele, hostele, pensjonat, pokoje gościnne, apartamenty i kemping. Biorąc za kryterium oceny stan higieniczno sanitarny i techniczny pokoi mieszkalnych, pomieszczeń higieniczno-sanitarnych i gospodarczych, ciągów komunikacyjnych wraz z wyposażeniem, zaopatrzenie w wodę do spożycia, zaopatrzenie i właściwe przechowywanie środków czystości i preparatów dezynfekcyjnych, postępowanie z bielizną, gospodarkę odpadami komunalnymi, odprowadzanie ścieków bytowogospodarczych oraz dbałość o czystość terenu wokół obiektu, skontrolowane obiekty hotelarskie oceniono pozytywnie. Wyjątek stanowiły: Hotel Campanile przy ul. Gen. Józefa Sowińskiego 48, Pokoje gościnne Karczma Pod Młynem S.C. Kocur Henryk, Kocur Karina, Kocur Klaudia filia przy ul. Hallera 71, Hostel mpark Trzy Stawy przy ul. Lotnisko 1, Hostel przy ul. Ondraszka 12, Hostel Kaktus przy ul. Kaktusów 7, Hostel przy ul. Rynek 7. 81

82 Najczęściej stwierdzane uchybienia to: zły stan sanitarno-techniczny ścian, sufitów i podłóg, niedokładnie sprzątane pomieszczenia obiektu, brudne wyposażenie, brak wydzielonych miejsc do przechowywania bielizny. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami PPIS w Katowicach wydał w tej grupie 5 decyzji administracyjnych, zarządzając przywrócenie właściwego stanu sanitarnego - higienicznego, a winnych zaniedbań ukarał nakładając 4 grzywny w drodze mandatu karnego. W trakcie kontroli uzyskano informację, iż coraz częściej w planie higieny pokoi hotelowych uwzględnia się ich ozonowanie. Zabieg ten usuwa przykre zapachy z ich wnętrz oraz je odświeża. W 2017 roku wydano opinię sanitarną dla eurohotelu przy ul. Zofii Nałkowskiej 10, opiniującą jego przeszeregowanie z dwóch gwiazdek na trzy gwiazdki. Ewidencja tej grupy obiektów powiększyła o dwa nowe hotele Best Western - Hotel Mariacki Katowice (3-gwiazdkowy) ul. Mariacka 15 i Q Hotel Plus Katowice (4- gwiazdkowy) ul. Wojewódzka 12, trzy hostele w Katowicach przy ul. Klimczoka 6, ul. Ondraszka 12, ul. Lotnisko 1 oraz apartamenty przy ul. Baildona 226 w Katowicach. Zdjęcie: Best Western - Hotel Mariacki Katowice ul. Mariacka 15 Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, fryzjersko-kosmetyczne, odnowy biologicznej i tatuażu W 2017r. w ewidencji figurowało 541 zakładów świadczących usługi fryzjerskie, fryzjersko-kosmetyczne, odnowy biologicznej oraz tatuażu, z czego skontrolowano 44%. Wymagania dla zakładów fryzjerskich regulują między innymi przepisy ustawy z dnia 5 grudnia 2008r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. 82

83 Artykuł 16 ww. przepisu prawa nakłada na osoby podejmujące czynności, w trakcie wykonywania, których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek ludzkich, obowiązek wdrożenia i stosowania procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi. W związku z tym w czasie kontroli zwracano uwagę czy przy wykonywaniu czynności mogących powodować naruszenie ciągłości tkanek używa się wyłącznie materiałów i narzędzi sterylnych, czy właściciele zakładów wdrożyli i stosują procedury zapewniające ochronę przed zakażeniami oraz chorobami zakaźnymi oraz czy pomieszczenia i ich wyposażenie utrzymane są w nienagannym stanie sanitarnym. W marcu 2017 roku ruszyła III edycja kampanii edukacyjnej Mam świadomość jak być zdrowym skierowana do właścicieli i pracowników gabinetów pielęgnacji urody w województwie śląskim. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach zorganizował w miesiącu kwietniu 2017 r. kolejne szkolenie w siedzibie PSSE w Katowicach. Celem kampanii było zwiększenie bezpieczeństwa epidemicznego mieszkańców poprzez podniesienie wiedzy na temat zakażeń krwiopochodnych oraz poprawę warunków higienicznych w ww. zakładach. W roku 2017 negatywnie oceniono 12 zakładów, w których stwierdzono brudne narzędzia fryzjerskie, wyposażenie, podłogi, brak dezynfekcji narzędzi, brak segregacji odzieży personelu, nieporządek w szafach, szufladach z narzędziami i kosmetykami. Dotyczyło to: Zakładu Fryzjersko-Kosmetycznego Julia przy ul. Miłej 28, Zakładu Kosmetyczno-Fryzjerskiego przy ul. Wiosny Ludów 5, Sensual Touch przy ul. Francuskiej 13 (fryzjerstwo), Salonu fryzjerskiego FRYZJERNIA przy ul lecia 90, Akademii Podologii Gabinet Zdrowej Stopy przy ul. Morcinka 25, Studia Paznokci i Urody przy ul. Karpackiej 4, Salonu fryzjerskiego PAULA przy ul. Wincentego Witosa 3a, Zakładu Fryzjersko-Kosmetycznego przy al. Korfantego 18, Zakładu Fryzjersko-Kosmetycznego Zakątek Urody przy ul. Warszawskiej 38, Wyspy Manicure Express w Silesia City Center przy ul. Chorzowskiej 107, Blue Solar Solarium przy ul. Gliwickiej 57, Strefy Kobiety przy ul. Fliegera 3/3. 83

84 W związku ze stwierdzonymi uchybieniami sanitarnymi nałożono 10 grzywien w drodze mandatu karnego oraz wydano 4 decyzje administracyjne. Dla porównania w tej grupie obiektów w roku 2016 PPIS w Katowicach nałożył 7 mandatów karnych i wydał 8 decyzji administracyjnych. Zdjęcie: Zakład fryzjerski Katowice Obiekty transportu Dworce autobusowe Dworzec autobusów miejskich zlokalizowany jest pod halą dworca kolejowego i posiada dwa wjazdy od ulicy Słowackiego i Dworcowej. Pomiędzy nimi zlokalizowana jest wyspa z przystankami. Wyspa była sprzątana, okresowo myta z użyciem urządzeń ciśnieniowych, kosze opróżniane. Na dworcu umieszczono informacje graficzne i słowne o zakazie palenia wyrobów tytoniowych. W obiekcie działa wentylacja nawiewno-wywiewna. Stan sanitarno-porządkowy skontrolowanego dworca autobusów miejskich był przedmiotem dwóch kontroli sanitarnych. Kontrola przeprowadzona w listopadzie 2017 roku wykazała zniszczone, skorodowane wnętrza koszy na odpady, co skutkowało wydaniem decyzji administracyjnej z terminem realizacji zarządzeń do końca kwietnia 2018r. Dworzec PKS przy ul. Piotra Skargi to główny przystanek dla autobusów dalekobieżnych w Katowicach. Teren dworca jest utwardzony i częściowo ogrodzony. 84

85 Autobusy przyjmowane są na wydzielonych stanowiskach wyposażonych w ławki i kosze na śmieci. W blaszanej hali znajduje się punkt informacyjny oraz punkt dyżurnego ruchu. Podróżni mogą korzystać z szaletu publicznego należącego do prywatnego dzierżawcy. Stan techniczny tego obiektu odbiega od obecnych standardów. Bieżący stan sanitarno- porządkowy również budził zastrzeżenia, w związku z tym nałożono 2 grzywny w drodze mandatu karnego. Ponadto stwierdzono skorodowane i zniszczone kosze na odpadki oraz ławki dla podróżnych, co znalazło odzwierciedlenie w decyzji PPIS w Katowicach. Nieprawidłowości usunięto we wskazanym terminie. Stan sanitarno-higieniczny Dworca PKP Katowice był prawidłowy. Hala dworca i perony sprzątane były na bieżąco, przez całą dobę. Na dworcu do dyspozycji pasażerów zapewniono infrastrukturę towarzysząca kasy, punkty informacyjne, poczekalnie, toalety, małą gastronomię, lokale handlowe, punkt prasowy, przechowalnię bagażu. Gospodarka odpadami nie budziła zastrzeżeń. Kosze na odpadki przystosowane są do ich segregacji. Odpady zbierane są z terenu całego obiektu i składowane do czasu wywozu w wydzielonym miejscu, wyposażonym w odpowiednie pojemniki. Dwa razy w miesiącu sokolnik odstrasza ptactwo z obiektu. Stan sanitarno - higieniczny Dworca w Katowicach Ligocie nie budził zastrzeżeń. Poczekalnia i toalety utrzymane były czysto. Odpady komunalne segregowane były w pojemnikach czterodziałowych na papier, szkło, plastik i inne wyłożonych workami foliowymi. W roku 2017 skontrolowano 6 przystanków kolejowych, co stanowi 100% ujętych w ewidencji. W czasie kontroli nieprawidłowości nie stwierdzono. Przystanki posiadają zadaszone wiaty. Perony mają utwardzoną nawierzchnię, na peronach ustawione były ławki, kosze na odpady komunalne wyłożono workami foliowymi. Na terenie miasta Katowice dokonano oględzin 91 przystanków autobusowych i tramwajowych. Stan utrzymania przystanków określono w większości na poziomie dobrym i dostatecznym. Przystanki były odpowiednio oznakowane, posiadały ławeczki, kosze na odpadki oraz informacje o rozkładzie jazdy. 85

86 Są to jednak obiekty często dewastowane. Na 72 przystankach autobusowych i tramwajowych stwierdzono brudne kosze, zły stan techniczny wiat dla podróżnych oraz zaśmiecony teren. O powyższym PPIS w Katowicach poinformował Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Katowicach wnosząc o podjęcie działań mających na celu poprawę stanu sanitarnego przystanków. W odpowiedzi gestor poinformował, że nieprawidłowości zostały usunięte. Skontrolowano 130 środków transportu publicznego: autobusy komunikacji publicznej 88, tramwaje 21, wagony w pociągach 21. Wszystkie skontrolowane tramwaje, autobusy i wagony pociągów skontrolowane na stacjach początkowych utrzymane były w prawidłowym stanie sanitarno-higienicznym. Jednostki organizacyjne pomocy społecznej Na terenie miasta Katowice w 2017 roku funkcjonowało 20 domów pomocy społecznej oraz innych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, z tego skontrolowano 17, co stanowi 85 %. W obiektach tych świadczone są usługi w zakresie potrzeb bytowych, pielęgnacyjnoopiekuńczych oraz wspomagających pobyt. Przeprowadzone kontrole sanitarne nie wykazały nieprawidłowości w bieżącym stanie sanitarno-higienicznym. W placówkach opracowano i wdrożono procedury postępowania z odpadami oraz z brudną i czystą bielizną. Budynki pozbawione są barier architektonicznych i przystosowane są dla osób niepełnosprawnych. W wyniku kontroli PPIS w Katowicach wydał 2 decyzje. Dotyczyło to: Katowickiego Stowarzyszenia OPOKA Dzienny Dom Pomocy Społecznej nr 2 przy ul. Głogowskiej 23, gdzie stwierdzono brak dopływu bieżącej ciepłej wody w toalecie dla pensjonariuszy na parterze budynku - zarządzenia decyzji wykonano w określonym terminie; 86

87 Domu Opieki STEFANIA przy ul. Huberta 1, gdzie stwierdzono brudne ściany w pokojach pensjonariuszy i korytarzach obiektu, brak wydzielonych szafek na odzież ochronną i osobistą personelu, brak pomieszczenia porządkowego w obiekcie zarządzenia decyzji wykonano w określonym terminie. Kontrole przeprowadzone w 2017 roku wykazały poprawę stanu sanitarno-technicznego w: Schronisku dla bezdomnych kobiet i kobiet z dziećmi ul. Orkana 7a, gdzie rozpoczęto modernizację obiektu, odnowiono ściany w korytarzach, przeorganizowano wentylację w pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych; Ośrodku Św. Jacka ul. Dębowa 23, gdzie w budynku nr 2 odmalowano ściany w korytarzach, łazienkach, natomiast w budynku nr 1 wyremontowano pomieszczenia higieniczno sanitarne; Dziennym Domu Pomocy Społecznej nr 7 ul. Gliwicka 74 a, gdzie wyremontowano toaletę dla kobiet tj. ściany i podłogi wykafelkowano, zamontowano nową armaturę. W roku 2017 ujęto w ewidencji m.in. Senior Residence Dom Pomocy Społecznej (dzienny) ul. Pijarska 4 oraz Senior Residence Placówka Świadcząca Całodobową Opiekę ul. Zabłockiego 26. Zdjęcie: Senior Residence Dom Pomocy Społecznej ul. Pijarska 4 Noclegownie W wyniku prowadzonego nadzoru w roku 2017 skontrolowano 6 noclegowni dla bezdomnych, co stanowi 100 % ujętych w ewidencji. Są to obiekty, całoroczne przystosowane do udzielania noclegu osobom bezdomnym. Oferują pomoc taką jak noclegi, wyżywienie, medyczną i pielęgniarską, a także rzeczową np. ubrania, środki czystości. 87

88 W skontrolowanych noclegowniach stan sanitarny przy uwzględnieniu specyfiki tych obiektów był zadawalający. Zaopatrzenie w środki czystości i dezynfekcyjne było wystarczające. Za utrzymanie prawidłowego stanu sanitarno - porządkowego odpowiadali pensjonariusze. Odpady gromadzone były w zamykanych koszach wyłożonych workami foliowymi, następnie worki wynoszone były do kontenerów na zewnątrz budynków. W tej grupie obiektów PPIS w Katowicach wydał 1 decyzję administracyjną. Dotyczyło to Ogrzewalni przy ul. Sądowej 1, gdzie w przedsionku stwierdzono zalane, z fragmentami odpadającej farby i tynku ściany i sufity. Ustępy publiczne W roku 2017 PPIS w Katowicach nadzorował 33 ustępy publiczne i ogólnodostępne przeznaczone dla klientów różnego rodzaju obiektów, z czego skontrolowano 31,czyli 94 %. Przeprowadzone czynności kontrolne wykazały prawidłowy stan sanitarnohigieniczny toalet. Obiekty wyposażone były w dostateczną ilość środków czystościowych, dezynfekcyjnych i higienicznych. Dezynfekcja urządzeń sanitarnych odbywała się na bieżąco. Postępowanie z odpadami było prawidłowe. Ajenci posiadają umowy na odbiór odpadów komunalnych. Otoczenie obiektów utrzymane było czysto. Wyjątek stanowiły: Toalety dla klientów E Leclerc przy ul. gen. Z. W. Jankego 15d, Toalety dla klientów Makro Cash & Carry Polska S.A. przy ul. Pukowca 25, Szalet publiczny przy Pl. Andrzeja w których stwierdzono brudne urządzenia sanitarne i sprzęt do utrzymania czystości, brak środka dezynfekcyjnego. W związku ze stwierdzonymi uchybieniami nałożono 3 grzywny w drodze mandatu karnego oraz wydano zalecenia doraźne. Kontrole sprawdzające wykazały prawidłowy stan sanitarno-higieniczny obiektów. Szalet publiczny Katowice Rynek został skontrolowany w II połowie 2017 roku. Kontrola w obiekcie wykazała zniszczony sprzęt do utrzymania czystości, co skutkowało wydaniem zaleceń doraźnych. Nieprawidłowości usunięto w wyznaczonym terminie. 88

89 Zdjęcie: Toalety publiczne Rynek Katowice W I połowie 2017 roku w związku ze złym stanem sanitarno-higienicznym ścian, sufitów i podłóg oraz stolarki drzwiowej w szalecie publicznym przy ul. Dworcowej, PPIS w Katowicach wydał decyzję administracyjną z terminem realizacji zarządzeń w IV kwartale 2017r. Na wniosek strony termin usunięcia nieprawidłowości zmieniono na 15 czerwca 2018r. W roku 2017 nieczynne były toalety dla klientów w Spółdzielczym Domu Handlowym Skarbek ul. Mickiewicza 4. Obiekty sportowe W ewidencji PPIS w Katowicach figurowało 41 obiektów sportowych. W 2017 roku kontrole sanitarne przeprowadzono w 32 obiektach, tj. 78 %. Obiekty te stanowią samodzielne budynki przeznaczone do uprawiania sportu i rekreacji tj. hale sportowe, kluby, kręgielnie, ściany wspinaczkowe, sale ćwiczeń oraz zagospodarowane tereny sportowe przeznaczone do uprawiania sportów na świeżym powietrzu, np. boiska, korty tenisowe, lodowiska. Stan sanitarno-techniczny pomieszczeń bloku sportowego i zaplecza sanitarnego był zachowany. Zaopatrzenie w środki czystości i higieniczne było wystarczające. Gospodarka odpadami prowadzona była prawidłowo. Skontrolowane obiekty oceniono jako dobre i dostateczne. W roku 2017 PPIS w Katowicach prowadził postępowanie administracyjne odnośnie Siłowni Forma i Siła przy ul. Piastów 8, gdzie stwierdzono zły stan sanitarno-higieniczny ścian w zespole szatniowym dla kobiet i mężczyzn oraz sali do ćwiczeń, uszkodzone metalowe powierzchnie urządzeń do ćwiczeń, zniszczone maty w sali fitness. W związku z powyższym PPIS w Katowicach wydał decyzję administracyjną zarządzając przywrócenie 89

90 prawidłowego stanu sanitarnego w obiekcie. Do wykonania w 2018r. pozostały zarządzenia odnośnie powierzchni urządzeń oraz mat do ćwiczeń. W wyniku kontroli Lodowiska JANTOR przy ul. Z. Nałkowskiej 11, nałożono grzywnę w drodze mandatu karnego. Stwierdzono brudne podłogi w pomieszczeniu masażu suchego oraz w holu głównym, nieopisany, zapełniony pojemnik na odpady medyczne, brak segregacji bielizny jednorazowego użycia. W związku z powyższym wydano zalecenia doraźne. Kontrola sprawdzająca wykazała usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości. W 2017r. nadzorem objęto m.in. wielofunkcyjne boiska sportowe należące do MOSiR Katowice przy ul. Pod Młynem, Samsonowicza, Na Obrzeżu, Dudy Gracza, Grabskiego, Księżnej Jadwigi Śląskiej, Kijowskiej oraz tunel aerodynamiczny Flyspot przy ul. Chorzowskiej 100. Obiekty kulturalno-widowiskowe Na terenie miasta w 2017 roku funkcjonowały 32 obiekty kulturalno-widowiskowe, spośród których skontrolowano 30, co stanowi 94 %. Obiekty te w swoich budynkach mieszczą lokale kulturalno-rozrywkowe typu sale teatralne, wystawowe, koncertowe, czytelnie, świetlice. Skontrolowane obiekty utrzymane były w prawidłowym stanie sanitarno-porządkowym. Sale widowiskowe, garderoby, szatnie, toalety z rozdziałem na damskie i męskie utrzymane były czysto. Stwierdzono wystarczający zapas środków czystościowych i dezynfekcyjnych. W wyniku kontroli w roku 2017 w tej grupie obiektów PPIS w Katowicach wydał 3 decyzje administracyjne. Dotyczyło to: Miejskiego Domu Kultury Szopienice-Giszowiec przy ul. Gen. J. Hallera 28, gdzie stwierdzono zniszczone deski sedesowe w toaletach, brudne ściany i sufity w toalecie dla osób niepełnosprawnych, toalecie na II piętrze, trzech salach, sali bankietowej i holu oraz zniszczoną tapicerkę materacy do ćwiczeń, krzeseł i blatów stołów; Cinema City Silesia przy ul. Chorzowskiej 107, gdzie stwierdzono zniszczoną, trudną w utrzymaniu czystości tapicerkę na sofach usytuowanych w holu przy wejściach do sal kinowych; Miejskiego Domu Kultury Południe filia nr 3 w Zarzeczu przy ul. Pawła Stellera 4, gdzie stwierdzono zawilgocone, brudne ściany w sali ćwiczeń. 90

91 W wymienionych obiektach zarządzenia decyzji zostały wykonane w wyznaczonych terminach za wyjątkiem Miejskiego Domu Kultury Szopienice-Giszowiec w Katowicach przy ul. Gen. J. Hallera 28, gdzie do odnowienia pozostały ściany w jednej z sal. W roku 2017 swoją kulturalną ofertę powiększyło Muzeum Śląskie przy ul. Dobrowolskiego 1, otwierając dwa budynki muzealno dydaktyczne - ŁAŹNIĘ i STOLARNIĘ, w skład których wchodzą min., sale warsztatów, sale wystawowe i konferencyjne oraz toalety dla odwiedzających (w tym dla niepełnosprawnych) Zdjęcie: Muzeum Śląskie- ŁAŹNIA Zdjęcie: Muzeum Śląskie- STOLARNIA W wyniku bieżącego nadzoru sanitarnego zaobserwowano poprawę stanu sanitarnotechnicznego w: Śląskim Teatrze Lalki i Aktora ATENEUM ul. Św. Jana 10 - odnowiono ściany w holu przy scenie; Teatrze Śląskim im. St. Wyspiańskiego ul. Rynek 10 - wyremontowano toalety dla widzów, zaimpregnowano fotele i wykładziny na widowni, odmalowano ściany i sufity w pokojach gościnnych; 91

92 Kinie Studyjnym ŚWIADOWID ul. 3 Maja 7 - odnowiono podłogi i sufity w holach, wypiaskowano kamień na ścianach w holu kasowym, wyczyszczono granit na ścianach w holu głównym, wymieniono drzwi pomiędzy holem kasowym, a holem głównym oraz drzwi wejściowe na duża salę kinową, wyczyszczono luksfery, wymieniono zużyte siedziska i obudowy kaloryferów. Tereny rekreacyjne Tereny rekreacyjne to publiczna zorganizowana miejska przestrzeń zielona pełniąca funkcje wypoczynkowe i rekreacyjne. Grupa ta obejmuje różnorodne obiekty m.in. parki, skwery, place zabaw, piaskownice, ścieżki i trasy rowerowe oraz miejsca zwyczajowo wykorzystywane do kąpieli. Terenom rekreacyjnym towarzyszy zwykle infrastruktura sportowa - tory do jazdy na rolkach, boiska do tenisa ziemnego, stoliki szachowe, boiska piłkarskie, boiska do gry w siatkówkę itp. Skontrolowane tereny rekreacyjne utrzymane były w czystości i porządku. Stan sanitarno- techniczny urządzeń rekreacyjnych i służących do zabawy był dobry. W parkach i na placach zabaw pojawiły się toalety typu TOI TOI, które są na bieżąco serwisowane przez firmy zewnętrzne. W mieście powstają wybiegi dla psów. U zbiegu ulic F. Nowowiejskiego oraz Kotlarza funkcjonuje Wybieg dla psów Katowice Józefowiec Dog Park. W roku 2017 na terenie Katowickiego Parku Leśnego w rejonie ul. Pułaskiego 71 powstała nowa atrakcja tj. Wodny Plac Zabaw. Plac podzielono na strefy dla dzieci młodszych i starszych, wyposażono w kolorowe urządzenia z dyszami, tryskaczami i fontannami. Teren wodnego placu zabaw jest ogrodzony i monitorowany. Obok zorganizowano zaplecze sanitarne z natryskiem. Mając na względzie bezpieczeństwo zdrowotne dzieci oraz innych osób korzystających z fontann ulicznych, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach na swojej stronie internetowej umieścił ulotkę o potencjalnych zagrożeniach mikrobiologicznych w wodzie pozostającej w obiegu takich obiektów. Zdjęcie: Park Wodny Katowice 92

93 Targowiska Na terenie Katowic PPIS w Katowicach nadzorował 11 targowisk i w roku 2017 wszystkie zostały skontrolowane. Przedmiotem kontroli była dbałość o stan bieżącej czystości targowisk oraz otoczenia, sposób zagospodarowania odpadów komunalnych, stan techniczny i sanitarny toalet dla klientów oraz ich wyposażenie, a także zaopatrzenie w wodę przeznaczoną do spożycia. W oparciu o powyższe kryteria stan targowisk oceniono pozytywnie. Wyjątek stanowiło Targowisko przy ul. B. Chrobrego, gdzie stwierdzono brudne ściany i sufit w kontenerze z kabinami ustępowymi oraz zniszczoną powierzchnię stolarki drzwiowej kabin ustępowych. W związku z tym PPIS w Katowicach wydał decyzję administracyjną, zarządzenia której wykonano w wyznaczonym terminie. Cmentarze W Katowicach funkcjonuje 27 cmentarzy i wszystkie zostały skontrolowane. Cmentarze to obiekty wyraźnie wyodrębnione i oznaczone, zaopatrzone w tabliczki z regulaminami informującymi m.in. o zakazie wprowadzania psów oraz zakazie palenia wyrobów tytoniowych. Kontrole cmentarzy dotyczyły utrzymania porządku, postępowania w zakresie gromadzenia i odbioru odpadów komunalnych, a także stanu punktów poboru wody i ogrodzenia. W oparciu o ww. kryteria stan sanitarno-porządkowy oceniono jako dobry. W roku 2017 wydano 36 decyzji zezwalających na przeprowadzenie ekshumacji, z czego 24 wykonano pod nadzorem przedstawicieli PPIS w Katowicach. Ekshumacje przeprowadzane były zgodnie z wydawanymi decyzjami i wymaganiami obowiązujących przepisów prawa. Osoby przeprowadzające ekshumację stosowały środki ochrony osobistej. Ziemię wydobywaną z grobu umieszczano na powierzchni zabezpieczonej nieprzepuszczalną, wytrzymałą matą. Po wydobyciu szczątków grób dezynfekowano i zasypano ziemią wydobytą z grobu. Transport szczątków odbywał się środkami transportu przeznaczonymi do przewozu zwłok. Ponadto na wniosek Urzędu Miasta Katowice PPIS w Katowicach wydał 41 postanowień w sprawie sprowadzenia do kraju zwłok z zagranicy. Imprezy masowe Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w 2017 r. zaopiniował 78 wniosków organizatorów dot. organizacji imprez masowych. 93

94 Najwięcej imprez organizowanych jest w Hali Widowiskowej Spodek oraz Międzynarodowym Centrum Kongresowym. Opinii negatywnych nie wydano. Opiniowano m.in. zabezpieczenie imprez masowych w zaplecze sanitarno higieniczne (toalety) oraz zapewnienie odpowiedniej gospodarki odpadami. Skontrolowano przebieg imprez masowych: Urodziny Miasta Katowice, TAURON NOWA MUZYKA 2017, Noc Świętojańska Dla uczestników tych imprez zapewniono pełne zaplecze sanitarne toalety, umywalnie oraz kabiny prysznicowe z dopływem bieżącej wody, punkt medyczny, a także kontenery na odpady, z obowiązkową segregacją odpadów. Imprezy te monitorowano pod względem sanitarnym w trakcie ich trwania - nie stwierdzono nieprawidłowości. 2. Gospodarka odpadami komunalnymi Wszystkie skontrolowane obiekty użyteczności publicznej będące pod nadzorem PPIS w Katowicach posiadają uregulowaną gospodarkę odpadową. Odpady komunalne gromadzone są w kontenerach lub pojemnikach i odbierane przez specjalistyczną firmę. W trakcie kontroli zwracano uwagę na ciągłość odbioru odpadów komunalnych, zapewnienie pojemników do gromadzenia odpadów oraz stan sanitarny miejsc służących do gromadzenia odpadów. Odpady komunalne z terenu miasta odbierane były w sposób zorganizowany, natomiast odpady wytwarzane nieregularnie w gospodarstwach domowych nadal obierane są przez 4 Gminne Punkty Zbierania Odpadów (GPZO). Mieszkańcy Katowic w 10 przypadkach zgłaszali problem dotyczący przepełnionych pojemników na odpady komunalne. Przeprowadzone kontrole sanitarne nie potwierdziły nieprawidłowości w gospodarowaniu odpadami. W miesiącu maju 2017 roku dokonano wizji objazdowej terenu miasta Katowice. W wizji wzięli udział przedstawiciele Wydziału Kształtowania Środowiska Urzędu Miasta Katowice oraz Zakładu Zieleni Miejskiej Katowice. Wizja zarówno centrum jak i na obszarze miasta wykazała znaczną poprawę i zmniejszenie skali problemu w stosunku do lat poprzednich. Pomimo to nadal na terenie 94

95 miasta występują zaśmiecone obszary dzikie wysypiska. Na tych terenach zalegały zwłaszcza odpady poremontowe i wielkogabarytowe. O wynikach wizji Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach poinformował Prezydenta Miasta Katowice, oczekując podjęcia działań zmierzających do przywrócenia właściwego stanu sanitarno - porządkowego miasta. W odpowiedzi Wydział Kształtowania Środowiska Urzędu Miasta Katowice poinformował, że uporządkowanie działek miejskich zostało zlecone, natomiast doprowadzenie do należytego stanu obszarów prywatnych, z uwagi na specyfikę podejmowanych czynności, będzie miało charakter długofalowy. 3.Akcje deratyzacyjne W okresie od do r. oraz od do r. na terenie miasta zostały przeprowadzone dwie obowiązkowe akcje deratyzacyjne. W okresie wiosennym kontrole przeprowadzono w 294 obiektach, natomiast w trakcie akcji jesiennej skontrolowano 215 obiektów. W wyniku kontroli nieprawidłowości stwierdzono w 1 obiekcie i dotyczyły one zalegających odpadów komunalnych w korytarzu pomieszczeń piwnicznych oraz braku wyłożonej trucizny p/gryzoniom. W związku z powyższym PPIS w Katowicach wydał zalecenia, których wykonanie potwierdzono podczas kontroli sprawdzającej. 95

96 VI. Stan sanitarny szkół i innych placówek oświatowo wychowawczych Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w 2017 r., prowadził bieżący nadzór sanitarny nad przestrzeganiem przepisów higienicznych i zdrowotnych w środowisku dziecięco-młodzieżowym w 456 stałych obiektach nauczania i wychowania w mieście i były to: żłobki i kluby dziecięce 39, przedszkola 127, szkoły podstawowe 52, gimnazja - 2 licea ogólnokształcące 7, ponadgimnazjalne szkoły zawodowe - 4 zespoły szkół 20, szkoły policealne 15, domy studenckie - 14 placówki opiekuńczo-wychowawcze wsparcia dziennego 26, placówki z pobytem całodobowym 10, placówki wychowania pozaszkolnego 128, szkoły wyższe 12. Ponadto nadzorem objęto 198 turnusów placówek sezonowego wypoczynku dzieci i młodzieży. W 2017 roku przeprowadzono łącznie 323 kontrole sanitarne w 273 obiektach. W roku 2016 nadzorowano 457 obiektów stałych i 138 turnusów placówek sezonowego wypoczynku dzieci i młodzieży, w których przeprowadzono 312 kontroli sanitarnych. 96

97 Placówki wychowania pozaszkolnego 28% Szkoły Wyższe 3% Żłobki 8,5% Placówki z pobytem całodobowym 2% Przedszkola 28% Placówki opiekuńczowychowawcze wsparcia dziennego 6% Domy Studenckie 3% Szkoły Policealne 3% Zespoły Szkół 4% Ponadgimnazjalna Szkoła Zawodowa 1% Gimnazja 0,5% Szkoły Podstawowe 11% Licea Ogólnokształcące 2% Placówki oświatowo-wychowawcze w Katowicach objęte nadzorem PPIS w Katowicach w 2017 r. Przeprowadzone kontrole sanitarne potwierdziły dobry stan sanitarny i techniczny większości placówek oświatowo wychowawczych w mieście. W wyniku postępowania administracyjnego PPIS w Katowicach w 2017 r. wydał 10 decyzji zarządzających. Ponadto wyegzekwowano wykonanie zarządzeń 8 decyzji wydanych w latach oraz z mocy prawa wygaszono zarządzenia 7 decyzji wydanych w latach Po rozpatrzeniu uzasadnionych wniosków stron terminy wykonania zarządzeń wynikających z 21 decyzji wydanych w latach ustalono na 2018 rok. Łącznie do realizacji pozostały zarządzenia 27 decyzji dotyczących przedszkoli oraz szkół różnego typu. Obiekt Liczba Wydanych w latach: decyzji do realizacji Przedszkola Szkoły Podstawowe Zespoły Szkół Szkoły Wyższe Razem: Decyzje pozostałe do realizacji z lat stan na dzień r. 97

98 1. Żłobki i kluby dziecięce Na terenie Katowic w 2017 roku funkcjonowało 39 żłobków, w tym 11 żłobków publicznych, 25 niepublicznych i 2 kluby dziecięce niepubliczne. Ponadto dokonano odbioru 1 żłobka, który rozpoczął działalność z dniem roku. W żłobkach publicznych zapisanych było 790 dzieci, w żłobkach niepublicznych 794 dzieci, a do klubów dziecięcych uczęszczało 30 podopiecznych. Wszystkie obiekty zostały skontrolowane. Żłobki i kluby dziecięce funkcjonowały w budynkach przystosowanych do tego celu. W placówkach zostały zapewnione zarówno higieniczne jak i bezpieczne warunki pobytu dzieci. Teren rekreacji zewnętrznej w katowickim publicznym żłobku (Źródło: Zdjęcie własne) W 2017 roku na terenie miasta do dyspozycji dzieci oddano 6 nowych niepublicznych żłobków oraz 2 kluby dziecięce, mianowicie: Żłobek przy ul. Karliczka 6, Żłobek Mały Szkrab przy ul. Krawczyka 1, Akademia Pierwszych Kroków Żłobek Niepubliczny z Oddziałami Integracyjnymi przy ul. A. Krajowej 268, Żłobek Niepubliczny Węgielek przy ul. Kołodzieja 89a, Żłobek Empatia przy ul. Jaronia 2, Żłobek Kraina Odkrywcy przy GWSH przy ul. Harcerzy Września 1939r. Nr 5, Klub Malucha Lazurowy Obłoczek przy ul. Mościckiego 6, Niepubliczny Klub Dziecięcy Bajkowy Zakątek przy ul. Modrzewiowej 30a. Ponadto w 9 istniejących placówkach zwiększona została liczba miejsc dla dzieci. 98

99 2. Placówki wychowania przedszkolnego W Katowicach w 2017 roku działalność opiekuńczo - wychowawczą prowadziło 127 przedszkoli, w tym 5 przedszkoli specjalnych. Skontrolowano 98 przedszkoli, do których zapisanych było 6816 dzieci. W 2017 roku rozpoczęły działalność 3 niepubliczne przedszkola, a mianowicie: Przedszkole Logopedyczno-Artystyczne Brzdąc przy ul. Sołtysiej 119, Niepubliczne Przedszkole Babaloo przy ul. Niskiej 6, Niepubliczne Przedszkole Pod Magnolią przy ul. Chorzowskiej 148. Ponadto Przedszkole Niepubliczne Węgielek zmieniło swoją lokalizację z ul. Karliczka 15 na ul. Kołodzieja 89a, gdzie współużytkuje nowopowstały budynek z nowym żłobkiem. W 2017 roku miasto zrealizowało inwestycje budowlane i wzbogaciło się o 2 miejskie przedszkola z rozbudowaną bazą dydaktyczną tj.: Miejskie Przedszkole Nr 41 z Oddziałami Integracyjnymi przy ul. Koraszewskiego 6; Miejskie Przedszkole przy Nr 66 ul. Brynicy 50. Sala zajęć w przedszkolu niepublicznym (Źródło: Zdjęcie własne) Wszystkie skontrolowane przedszkola funkcjonowały w budynkach przystosowanych do tego celu. Nieprawidłowości natury sanitarnej stwierdzono w tylko w 1 obiekcie. Był to niewłaściwy stan sanitarno higieniczny w Miejskim Przedszkolu Nr 65 przy ul. Ciesielskiej 1 i dotyczył elewacji zewnętrznej budynku. 99

100 Ponadto w 6 przedszkolach stan sanitarny uległ poprawie w wyniku realizacji zarządzeń decyzji wydanych przez PPIS w Katowicach z lat, a mianowicie doprowadzono do prawidłowego stanu sanitarno higienicznego: ściany i sufit w sali zajęć dla dzieci oraz drzwi w sali zajęć ruchowych - w Miejskim Przedszkolu Nr 22 przy ul. Kopalnianej 4d; ściany i sufit w sali zajęć ruchowych - w Miejskim Przedszkolu Nr 38 przy ul. Gen. Hallera 72; ściany i sufity w pomieszczeniach sanitarnych dla dzieci - w Miejskim Przedszkolu Nr 56 przy ul. Wiosny Ludów 17 w Katowicach, ściany i sufity w 3 salach zajęć, podłogi w 2 salach zajęć oraz ogrodzenie posesji - w Miejskim Przedszkolu Nr 82 przy ul. Bytomskiej 8b. ogrodzenie - w Miejskim Przedszkolu Nr 23 przy ul. Dębowej 3; ponadto zapewniono; wentylację grawitacyjną w salach zajęć dla dzieci oraz ogrodzenie działki przedszkola od strony ulicy Kostki Napierskiego i ulicy Wroniej - w Miejskim Przedszkolu Nr 81 przy ul. Kostki Napierskiego 9, Nadal do realizacji pozostały obowiązki 5 decyzji PPIS w Katowicach z lat dotyczące doprowadzenia do prawidłowego stanu sanitarno higienicznego: podłóg w korytarzach, sali gimnastycznej, jadalni, łazienkach dla dzieci, wiatrołapie, ścian i sufitów w łazience dla dzieci, stopni schodów przy sali gimnastycznej oraz ścianek działowych kabin ustępowych w łazienkach dla dzieci w Miejskim Przedszkolu Nr 1 im. Hansa Christiana Andersena przy ul. Brynowskiej 82; ścian, sufitu, podłogi oraz armatury sanitarnej w łazience dla dzieci, drzwi w 3 pomieszczeniach przedszkolnych - w Miejskim Przedszkolu Nr 66 przy ul. Brynicy 50; stolarki okiennej w 4 salach zajęć oraz szatni dla dzieci w Miejskim Przedszkolu Nr 84 przy ul. Targowej 13; punktów świetlnych w sali rytmiki w Miejskim Przedszkolu Nr 87 przy ul. Granicznej 44; elewacji zewnętrznej budynku w Miejskim Przedszkolu Nr 94 przy ul. Rataja

101 Piaskownice i place zabaw Aby zapewnić odpowiednie standardy dla bawiących się dzieci na placach zabaw i ograniczyć ryzyko zanieczyszczeń odzwierzęcych w piaskownicach w toku kontroli sanitarnych zwracano uwagę na stan urządzeń zabawowych na placach zabaw, terenów rekreacji zewnętrznej, jak również na stan sanitarny i techniczny piaskownic oraz częstotliwość wymiany piasku w piaskownicach. Stwierdzono, że tereny wokół placówek przedszkolnych były ogrodzone, ogrodzenia spełniały swoją funkcję. Posesje utrzymane były czysto. Piasek w piaskownicach był czysty, a piaskownice przed zanieczyszczeniami były zabezpieczane osłonami. Ocena dostosowania mebli edukacyjnych do zasad ergonomii Jednym z zadań w zakresie wychowania zdrowotnego jest kształtowanie u dzieci przedszkolnych prawidłowej postawy ciała. W tym zakresie w 2017 roku dokonano oceny dostosowania mebli edukacyjnych do wymagań ergonomii w 3 placówkach przedszkolnych tj. w: Miejskim Przedszkolu Nr 33 ul. Powstańców 23, Miejskim Przedszkolu Nr 39 ul. Gliwicka 212, Miejskim Przedszkolu Nr 71 ul. Michałowskiego 3. Ogółem oceniono dostosowanie stolików i krzeseł do wzrostu dzieci w 9 oddziałach, gdzie oceniono 189 stanowisk. Ocena stanowiska pracy przedszkolaka wykazała, że w 100% dostosowano meble edukacyjne do wzrostu dzieci we wszystkich oddziałach przedszkolach, tak jak w roku Ocena warunków zapewnienia higieny jamy ustnej. Podczas kontroli sanitarnych przeprowadzano również ocenę warunków organizowania codziennego zabiegu szczotkowania zębów przez dzieci przedszkolne. Oceny dokonano w 99 skontrolowanych samodzielnych przedszkolach oraz w 2 przedszkolach funkcjonujących w zespołach. Regularne szczotkowanie zębów przynajmniej po jednym posiłku prowadzono w 96 placówkach z udziałem 6888 dzieci. Natomiast w pozostałych przedszkolach zabieg szczotkowania zębów prowadzony był w ramach akcji. 101

102 3. Szkoły W 2017 roku PPIS w Katowicach nadzorował 100 szkół różnego typu. Budynki szkół przystosowane są do potrzeb użytkowników. Stan sanitarny obiektów ocenia się jako dobry. Skontrolowano 57 szkół przeprowadzając w nich 72 kontrole sanitarne, w wyniku których PPIS w Katowicach wydał 8 decyzji administracyjnych. Zarządzenia decyzji dotyczyły przywrócenia właściwego stanu sanitarno-higienicznego i technicznego: ścian i sufitu w sali gimnastycznej - w Szkole Podstawowej Nr 10 ul. Sokolska 23, ścian i sufitów w szatni dla uczniów, korytarzy i klatek schodowych budynku i ogrodzenia szkoły w Szkole Podstawowej Nr 17 przy ul. Dekerta 1, ścian i sufitu w bibliotece szkolnej oraz podłóg w 7 salach lekcyjnych w Szkole Podstawowej Nr 28 przy ul. Gen. Jankego 160, ścian i sufitu w sali gimnastycznej oraz szatni dla uczniów w Szkole Podstawowej Nr 36 przy ul. Grażyńskiego 17, ścian, sufitów, podłóg, okien i obudów kaloryferów w bloku sportowym w Szkole Podstawowej Nr 37 przy ul. Lompy 17, ścian, sufitu i podłogi w 1 sali lekcyjnej oraz w zapleczu sali lekcyjnej w Szkole Podstawowej Nr 38 przy ul. Wantuły 11, ścian, sufitów i listew przypodłogowych w korytarzach komunikacyjnych na parterze i II piętrze budynku w Szkole Podstawowej Nr 54 przy ul. Wojciecha 9, ścian i sufitów w pomieszczeniu sanitarnym dla chłopców na I piętrze oraz ogrodzenia posesji szkolnej - w Zespole Szkolno - Przedszkolnym Nr 6 przy ul. Marcinkowskiego 17. Do realizacji pozostały obowiązki 10 decyzji wydanych przez PPIS w Katowicach w latach wcześniejszych dotyczące: ścian i sufitów w 1 sali lekcyjnej oraz jej zapleczu, armatury świetlnej 1 w sali lekcyjnej stolarki okiennej w pomieszczeniach szkolnych na II piętrze w Szkole Podstawowej Nr 1 przy ul. Jagiellońskiej 18, 102

103 ścian i sufitów w korytarzu i klatce schodowej na II piętrze budynku oraz podłogi w korytarzu komunikacyjnym na II piętrze w Szkole Podstawowej Nr 9 przy ul. Panewnickiej 172, zabezpieczenia osłonami kaloryferów w sali lekcyjnej i świetlicach, ścian i sufitów w 1 sali lekcyjnej, gabinecie profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej, pomieszczeniu sanitarnym dla dziewcząt i chłopców na II piętrze, ciągach komunikacyjnych na parterze i II piętrze budynku, podłóg w 1 sali lekcyjnej oraz gabinecie profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej, chodnika przy placu zabaw dla uczniów, schodów wejściowych do budynku szkoły - w Szkole Podstawowej Nr 27 przy ul. Łętowskiego 18, podłogi w świetlicy - w Szkole Podstawowej Nr 34 przy ul. Zielonogórskiej 3, ścian i sufitów w holu głównym i korytarzu, ogrodzenia placówki od strony nasypu kolejowego - w Szkole Podstawowej Nr 42 im. J. Kantorówny przy ul. Wiosny Ludów 22, ścian i sufitów w 1 sali lekcyjnej, klatce schodowej, podłóg w 2 salach lekcyjnych, szatni dla uczniów i klatce schodowej, stopni schodów w budynku, betonowej posadzki przed pomieszczeniami sanitarnymi dla uczniów w przyziemiach oraz boksów w szatniach uczniowskich w Szkole Podstawowej Nr 53 przy pl. Wyzwolenia 18, ścian w sali gimnastycznej, ścian i sufitów w pomieszczeniu na sprzęt sportowy, przedsionku przed salą gimnastyczną, korytarzach i klatkach schodowych oraz w pomieszczeniu gospodarczym szkoły w Szkole Podstawowej Nr 62 przy ul. Ordona 3d, ścian, sufitu i podłogi w sali gimnastycznej w Szkole Podstawowej Nr 65 przy ul. Kukułek 2a, ogrodzenia działki szkolnej - w Zespole Szkół Ogólnokształcących Nr 3 przy ul. Chrobrego 4, bieżni i boisk szkolnych w Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego Województwa Śląskiego przy ul. Wiertniczej

104 Pracownia komputerowa w katowickiej szkole podstawowej(źródło: Zdjęcie własne) W związku z reformą sytemu oświaty wprowadzoną od września 2017 roku na terenie nadzoru PPIS w Katowicach zostały utworzone nowe jednostki szkolne. W wyniku zmian powstało 9 nowych szkół podstawowych samodzielnych po byłych gimnazjach, są to: Szkoła Podstawowa Nr 4 przy ul. Graniczna 46, Szkoła Podstawowa Nr 8 przy ul. Hetmańska 8, Szkoła Podstawowa Nr 28 przy ul. Gen. Jankego 160, Szkoła Podstawowa Nr 35 przy ul. Zielonogórska 23, Szkoła Podstawowa Nr 38 przy ul. Wantuły 11, Szkoła Podstawowa Nr 40 przy ul. Słowiańska 1, Szkoła Podstawowa Nr 54 przy ul. Wojciecha 9, Szkoła Podstawowa Nr 56 przy ul. Spółdzielczości 21, Szkoła Podstawowa Nr 64 przy ul. Medyków 27. Ponadto samodzielnymi szkołami podstawowymi stały się również 2 placówki, które funkcjonowały jako jednostki w zespołach szkół, mianowicie: Szkoła Podstawowa Nr 33 przy ul. Wincentego Witosa 23, Szkoła Podstawowa Nr 58 przy al. Krzywoustego 11. W powyższych placówkach będą funkcjonowały jeszcze przez okres 2 lat gimnazja do wygaszenia. 104

105 Do budynków byłych gimnazjów przeniesione zostały 2 istniejące dotychczas szkoły podstawowe tj.: Szkoła Podstawowa Nr 10 z ul. Stawowej 6 na ul. Sokolską 23, Szkoła Podstawowa Nr 19 z ul. Agnieszki 2 na ul. Krzyżową 12. Ponadto 4 szkoły podstawowe, 1 gimnazjum, 2 przedszkola, 2 miejskie domy kultury oraz Międzyszkolny Ośrodek Sportowy weszły w skład 4 nowoutworzonych zespołów, mianowicie powstał: Zespół Szkolno-Przedszkolny Nr 5 przy al. Roździeńskiego 82, Zespół Szkolno-Przedszkolny Nr 6 przy ul. Marcinkowskiego 17, Zespół Szkół i Placówek Nr 1 przy ul. Paderewskiego 46, Zespół Szkół i Placówek Nr 2 przy ul. Zarębskiego 2. Państwowa Ogólnokształcąca Muzyczna Szkoła I stopnia w Katowicach przy ul. Dąbrówki 9 weszła w skład istniejącego zespołu szkół. Przy 4 szkołach będą funkcjonowały również klasy gimnazjalne dotychczasowych gimnazjów do wygaszenia przez kolejne 2 lata tj.: Szkoła Podstawowa Nr 36 przy ul. Grażyńskiego 17, Szkoła Podstawowa Nr 44 przy ul. Brynicy 7, Szkoła Podstawowa Nr 45 przy ul. Deszczowej 14, Szkoła Podstawowa Nr 53 przy ul. Oswobodzenia 14. W czerwcu 2017 roku likwidacji uległo Niepubliczne Specjalne Gimnazjum Arka Noego w Katowicach przy ul. Gromadzkiej 59. Infrastruktura do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego Szkoła powinna umożliwiać uczniom podejmowanie aktywności ruchowej i zapoznawać z podstawowymi formami rekreacji w celu zachowania zdrowego stylu życia. W 2017 roku na 57 skontrolowanych szkół, 38 (tj. 66,67 %) posiadało wystarczające warunki do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego. W 19 placówkach nadal brak jest własnej bazy do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego, uczniowie tych szkół korzystali z obiektów sportowych i boisk poza placówką. 105

106 Opieka medyczna w szkołach Szkoła powinna zapewnić uczniom możliwość korzystania z gabinetu profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej oraz zapewniać uczniom opiekę pielęgniarki lub higienistki. W 2017 roku stwierdzono, że w 37 szkołach na terenie miasta funkcjonowały samodzielne gabinety profilaktycznej opieki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej, które były do dyspozycji jednej szkoły. W 2 placówkach szkolnych gabinety były w pomieszczeniach zastępczych na terenie placówek. Natomiast w 18 szkołach profilaktyczna opieka medyczna świadczona była poza terenem placówki. Wszystkie pomieszczenia gabinetów utrzymane były we właściwym stanie sanitarnym. Ocena dostosowania mebli edukacyjnych do zasad ergonomii W minionym roku pomiarami objęto uczniów 2 szkół podstawowych w mieście tj.: Szkoły Podstawowej Nr 29 przy ul. Karola Lepszego 2; Szkoły Podstawowej Nr 33 przy ul. Wincentego Witosa 23. Oceniono dostosowanie mebli do wzrostu 410 uczniów w 19 oddziałach i stwierdzono, że wszyscy uczniowie korzystali z mebli edukacyjnych dostosowanych do ich wzrostu. Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi w szkołach W 2017 roku w ramach prowadzonego nadzoru dokonywano oceny w zakresie posiadania kart charakterystyki i stosowanych niebezpiecznych substancji chemicznych i ich mieszanin w pracowniach chemicznych. W wyniku przeprowadzonych kontroli stwierdzono, że na 57 skontrolowanych placówek szkolnych 11 z nich posiadało niebezpieczne substancje chemiczne i ich mieszaniny. Nie odnotowano nieprawidłowości w zakresie stosowania i przechowywania odczynników chemicznych w pracowniach szkolnych. Nie stwierdzono w użyciu przeterminowanych substancji chemicznych. 106

107 w ewidencji skontrolowanych liczba placówek łącznie pełnych I- daniowych liczba placówek liczba korzystających liczba placówek liczba korzystających liczba placówek liczba korzystających liczba korzystających z posiłków dofinansowanych Dożywianie dzieci i młodzieży w szkołach W ramach rządowego programu Pomoc państwa w zakresie dożywiania na lata wsparcie do prowadzenia dożywiania dzieci i młodzieży wsparcie otrzymało 38 spośród 57 skontrolowanych szkół. Ciepłe posiłki w formie obiadów otrzymywało 6543 uczniów. Posiłki dofinansowano dla 1179 uczniów. Od września 2017 roku placówki uczestniczyły w nowym projekcie pod hasłem Program dla szkół, który połączył dwa programy unijne Owoce i warzywa w szkole oraz Mleko w szkole. Program na celu promocję wśród dzieci i młodzieży zdrowej diety, bogatej w owoce i warzywa, mleko oraz produkty mleczne. Ustalono, że z owoców i warzyw w 2017 roku skorzystało 4992 uczniów z 25 szkół. Natomiast 27 szkół zapewniło podaż mleka i produktów mlecznych dla 5568 uczniów. Zakres prowadzonego dożywiania w szkołach w latach zobrazowano w poniższej tabeli. Liczba szkół wszystkich typów Placówki skontrolowane, w których stwierdzono: Rok Wydawanie ciepłych posiłków Liczba korzystających Organizowanie śniadań szkolnych Podawanie napoju Owoce w szkole z posiłków Prowadzenie dożywiania w katowickich szkołach z lat

108 Zapewnienie uczniom miejsca na pozostawienie w szkole części podręczników i przyborów szkolnych Do obowiązków szkoły zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych placówkach należy zapewnienie uczniom możliwość pozostawienia części podręczników i przyborów szkolnych na terenie placówki. Szafki dla uczniów katowickiej publicznej szkoły (Źródło: Zdjęcie własne) W 2017 roku wymóg ten został spełniony w 38 spośród 53 skontrolowanych w tym zakresie szkół. 108

109 4. Placówki wypoczynku zimowego i letniego zorganizowanego w obiektach stałych w miejscu zamieszkania W roku 2017 w elektronicznej bazie wypoczynku zostało zgłoszonych 198 turnusów, w tym 124 turnusy wypoczynku letniego i 74 turnusy wypoczynku zimowego. W trakcie wypoczynku letniego, z którego skorzystało 533 uczestników, skontrolowano 11 turnusów, natomiast podczas wypoczynku zimowego, z którego skorzystało 438 uczestników, skontrolowano 6 turnusów i nieprawidłowości nie stwierdzono. Wypoczynek w miejscu zamieszkania wzorem lat ubiegłych zorganizowany był w placówkach szkolnych oraz placówkach pracy pozaszkolnej (sala zabaw). Dla dzieci i młodzieży organizowano zajęcia w formie gier, zabaw, konkursów, turniejów i wycieczek poza miasto. Plakat BEZPIECZNE Ferie Zimowe (Źródło: 5. Szkoły wyższe W roku 2017 na terenie nadzoru PPIS w Katowicach funkcjonowało 12 wyższych szkół, w tym 7 publicznych i 5 niepublicznych zlokalizowanych w 43 obiektach. Oceniono stan sanitarny 10 obiektów należących do 7 szkół i stwierdzono, że stan sanitarnohigieniczny i techniczny budynków i pomieszczeń uczelni oraz przynależnych do nich terenów jest zadawalający i systematycznie ulega poprawie. 109

110 W 2017 roku oddano do użytku nowy budynek dydaktyczny Wydziału Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach przy ul. Świętego Pawła 3. Likwidacji uległ obiekt Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach przy ul. Pułaskiego 25 oraz Górnośląskiej Wyższej Szkoły Handlowej w Katowicach przy ul. Zbożowej 42b. Ponadto zaprzestały prowadzenia działalności 2 niepubliczne placówki tj. zlikwidowano Śląską Wyższą Szkołę Informatyczno-Medyczną w Katowicach przy ul. 11 listopada 13 oraz Wyższą Szkołę Bankowości i Finansów w Katowicach przy ul. 11 listopada 13. W wyniku kontroli niewłaściwy stan sanitarno - higieniczny stwierdzono, w Górnośląskiej Wyższej Szkole Handlowej w Katowicach przy ul. Kostki Napierskiego 38. W związku z powyższym PPIS w Katowicach wydał decyzję administracyjną, dotyczącą przywrócenia właściwego stanu sanitarno-higienicznego ścian w sali gimnastycznej, ścian i sufitów w zapleczu sanitarnym dla kobiet i mężczyzn oraz zapleczu magazynowych przy sali gimnastycznej, w 2 salach zajęć, pomieszczeniu sanitarnym dla kobiet oraz mężczyzn na parterze budynku uczelni, obudów ciągów wentylacyjnych w zapleczu sanitarnym dla mężczyzn przy sali gimnastycznej. VII. Warunki sanitarno higieniczne środowiska pracy 1. Stan sanitarno-higieniczny zakładów pracy Nadzór sanitarny nad warunkami pracy ma na celu wzmocnienie ochrony zdrowia pracowników przed negatywnym oddziaływaniem szkodliwych i uciążliwych czynników występujących w miejscu pracy, w tym przede wszystkim zapobieganie powstawaniu chorób zawodowych. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach nadzorował 894 zakłady pracy zatrudniające pracowników. Skontrolowano 209 spośród nich, przeprowadzając 310 kontroli sanitarnych. W czasie kontroli szczególną uwagę zwracano na narażenie zawodowe pracowników zatrudnionych w zakładach przemysłu tworzyw sztucznych oraz zatrudnionych w zakładach sektora gospodarki ściekami i odpadami. 110

111 Warunki pracy Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy. Jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników, poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W ramach prowadzonego nadzoru nad warunkami środowiska pracy oraz stanem sanitarnym w zakładach, zostały wydane 52 decyzje administracyjne oraz po rozpatrzeniu zasadnych wniosków stron wydano 30 kolejnych decyzji zmieniających terminy wykonania zarządzeń na późniejsze. Szczegółowy opis stwierdzonych w czasie kontroli nieprawidłowości w 2017 roku obrazuje poniższy wykres. brak lub nieaktualne badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia przekroczenia NDN i NDS 2 7 nieprawidłowości w zakresie czynników biologicznych nieprawidłowy stan sanitarnohigieniczy pomieszczeń higienicznosanitarnych nieprawidłowy stan sanitarnohigieniczny pomieszczeń pracy 2 nieprawidłowości w zakresie czynników chemicznych 7 nieprawidłowości w zakresie czynników rakotwórczych nieprawidłowości w zakresie oceny ryzyka zawodowego nieprawidłowości w zakresie detergentów inne Wykaz nieprawidłowości stwierdzonych w czasie kontroli w 2017 roku w Katowicach W wyniku podjętych działań w 7 zakładach pracy stwierdzono przekroczenia najwyższego dopuszczalnego natężenia (NDN) hałasu, drgań mechanicznych o ogólnym działaniu na organizm człowieka i drgań mechanicznych działających na organizm człowieka 111

112 przez kończyny górne. W odniesieniu do zakładów pracy, w których stwierdzono przekroczenia NDN czynników szkodliwych dla zdrowia PPIS w Katowicach wydał decyzje. W 2017 roku przeprowadzono kontrole sprawdzające w 14 zakładach, w tym w 5 zakładach pracy, w których ze względu na stosowane urządzenia oraz procesy technologiczne nie było możliwe poprzez działania techniczne zlikwidowanie przekroczeń hałasu. Polecono pracodawcom systematyczne poddawanie pracowników profilaktycznym badaniom lekarskim oraz przeprowadzanie odpowiednich szkoleń BHP wraz z informowaniem pracowników o ryzyku utraty zdrowia związanym z pracą na stanowiskach o złym klimacie akustycznym. Na skutek działań podjętych przez pracodawców w związku z decyzjami PPIS w Katowicach, dotyczącymi przekroczenia NDN hałasu, drgań mechanicznych oraz przekroczenia NDS pyłów przemysłowych zawierających wolną krystaliczną krzemionkę od 2-50%, ksylenu, tlenku azotu poprawiono warunki pracy 179 pracownikom w 10 zakładach pracy. Porównawczo w 2016 roku przekroczenia NDN i NDS czynników szkodliwych dla zdrowia, stwierdzono w 7 zakładach, natomiast poprawiono warunki pracy 70 pracownikom w 2 zakładach pracy. W roku 2017 w ramach planowanej działalności zwrócono uwagę na warunki pracy oraz narażenie zawodowe pracowników zatrudnionych w zakładach przemysłu tworzyw sztucznych. Skontrolowano 5 zakładów pracy, w których nie stwierdzono nieprawidłowości. W ramach kontroli warunków pracy i oceny narażenia zawodowego pracowników zatrudnionych w zakładach sektora gospodarki ściekami i odpadami przeprowadzono 7 kontroli sanitarnych w 4 zakładach pracy. W 1 zakładzie stwierdzono nieprawidłowo sporządzoną ocenę ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą, zatem pracownicy nie zostali poinformowani o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami. Strona usunęła nieprawidłowości. Czynniki o działaniu rakotwórczym lub mutagennym Prowadzony nadzór dotyczył również przestrzegania obowiązków wynikających z rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1117). 112

113 Spośród 84 zakładów pracy, w których w środowisku pracy, występowały substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, skontrolowano 15. W 2 zakładach stwierdzono brak przekazania ŚPWIS "Informacji o substancjach chemicznych, ich mieszaninach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym", brak rejestru pracowników oraz prac których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, brak aktualnych badań i pomiarów benzenu, uzupełnienia rejestru czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy oraz uzupełnienia kart badań i pomiarów czynników szkodliwych. W 2016 r. skontrolowano 30 zakładów, przeprowadzając 29 kontroli, stwierdzając nieprawidłowości w 3 z nich. Na terenie Katowic nadzorowano również prace związane z usuwaniem wyrobów zawierających azbest, ze względu na jego szkodliwe działanie na organizm człowieka. W 2017 roku po wniesieniu 38 zgłoszeń rozpoczęcia prac, związanych ze sposobem i warunkami bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest, przeprowadzono 11 kontroli na placach budów w zakresie przestrzegania przepisów, zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas usuwania i transportu wyrobów zawierających azbest. Nieprawidłowości nie stwierdzono. W 2017r. analogicznie jak w 2016r. stwierdzono 2 przypadki choroby zawodowej międzybłoniak opłucnej, gdzie czynnikiem przyczynowym były pyły azbestu. Substancje chemiczne i ich mieszaniny W 2017r. przeprowadzono 117 kontroli sanitarnych w 114 zakładach pracy w zakresie przestrzegania przepisów, dotyczących stosowania oraz wprowadzania do obrotu substancji chemicznych i ich mieszanin. W 20 zakładach stwierdzono: nieprawidłowo opracowaną ocenę ryzyka zawodowego, w której nie uwzględniono narażenia pracowników na działanie czynników chemicznych, wobec czego pracownicy nie zostali poinformowani o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami, brak lub nieprawidłowo sporządzone karty charakterystyki wprowadzanych do obrotu/stosowanych substancji chemicznych i ich mieszanin, wobec czego pracownicy 113

114 nie mieli dostępu do informacji zawartych w kartach charakterystyki w odniesieniu do substancji lub mieszanin, które stosują lub na które mogą być narażeni w trakcie swojej pracy, nieprawidłowo sporządzone oznakowanie wprowadzanych do obrotu mieszanin, brak przekazania informacji Inspektorowi do Spraw Substancji Chemicznych o mieszaninie niebezpiecznej lub mieszaninie stwarzającej zagrożenie, wytwarzanej lub sprowadzanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, brak spisu stosowanych substancji chemicznych i ich mieszanin, nieprawidłowo opracowane instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy, w których nie uwzględniono informacji zawartych w kartach charakterystyki. W związku z powyższym PPIS w Katowicach w każdym przypadku wydał decyzję. Produkty biobójcze W 2017 roku prowadzony był również nadzór nad przestrzeganiem obowiązków, dotyczących wprowadzania do obrotu produktów biobójczych. Produkty biobójcze to produkty do zwalczania organizmów szkodliwych dla zdrowia ludzi lub zwierząt. Jednocześnie produkty te mogą stanowić ryzyko dla ludzi, zwierząt i środowiska, związane z ich szczególnymi właściwościami. Przeprowadzono 15 kontroli w 15 zakładach w wyniku, których nie stwierdzono naruszenia przepisów w tym zakresie. Detergenty PPIS w Katowicach prowadził także nadzór nad przestrzeganiem obowiązków dotyczących wprowadzania do obrotu detergentów i środków powierzchniowo-czynnych, zgodnie z obowiązującymi przepisami. W toku czynności kontrolnych oceniano karty charakterystyki, oznakowanie opakowań oraz arkusze danych składników wprowadzanych do obrotu detergentów. W 2017r. skontrolowano 9 zakładów, przeprowadzając w nich 9 kontroli. W 2 zakładach stwierdzono nieprawidłowo sporządzone karty charakterystyki i oznakowanie opakowań oraz brak arkuszy danych składników wprowadzanych do obrotu detergentów. 114

115 Czynniki biologiczne Prowadzono nadzór w zakresie występowania w środowisku pracy szkodliwych czynników biologicznych oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki w zakresie przestrzegania przez pracodawców wymogów obowiązującego przepisu prawa. W 2017 roku przeprowadzono 55 kontroli sanitarnych w 47 zakładach pracy, w tym w 4 zakładach stwierdzono uchybienia skutkujące wydaniem decyzji administracyjnej. Stwierdzono: nieprawidłowo sporządzoną ocenę ryzyka zawodowego, w której nie uwzględniono narażenia pracowników na działanie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia, zatem pracodawca nie poinformował pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami, brak szkolenia pracowników narażonych na działanie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy, brak rejestru prac i rejestru pracowników narażonych na działanie szkodliwych czynników biologicznych zakwalifikowanych do gr. 3 zagrożenia. 2. Choroby zawodowe PPIS w Katowicach realizując zadania, dotyczące nadzoru nad warunkami pracy prowadził postępowania administracyjne w sprawie chorób zawodowych i wydawał imienne decyzje o stwierdzeniu choroby zawodowej, bądź o braku podstaw do jej stwierdzenia. Do celów diagnostyczno - orzeczniczych w sprawie pracowników występujących o stwierdzenie choroby zawodowej, sporządzane były oceny narażenia zawodowego, uwzględniające informacje dotyczące przebiegu zatrudnienia i narażenia na czynnik szkodliwy dla zdrowia, który mógł być przyczyną choroby zawodowej. W każdym zakładzie w zależności od charakteru pracy, produkcji czy technologii mogą występować zagrożenia związane z czynnikami szkodliwymi dla zdrowia, będące przyczynami chorób zawodowych wśród pracowników. W okresie sprawozdawczym stwierdzono 30 przypadków chorób zawodowych. W 78 przypadkach wydano decyzje o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej. 115

116 L.p. Choroba Ilość stwierdzonych przypadków 1. Pylica płuc Choroby zakaźne i inwazyjne 2 3. Uszkodzenie słuchu 5 4. Choroby narządu głosu 4 5. Nowotwory złośliwe 1 6. Choroby opłucnej lub osierdzia 2 7. Astma oskrzelowa 1 8. Przewlekłe choroby układu ruchu 1 9. Alergiczny nieżyt nosa 1 RAZEM 30 Dane o ilości i rodzaju stwierdzonych chorób zawodowych w 2017r. W okresie sprawozdawczym najliczniej stwierdzaną chorobą zawodową była pylica płuc - 43,3 %, choroby narządu słuchu - 16,7 % oraz choroby narządu głosu - po 13,3% ogółu przypadków stwierdzanych chorób zawodowych. Wśród chorób zakaźnych i inwazyjnych stwierdzono 1 przypadek boreliozy i 1 przypadek Wirusowego Zapalenia Wątroby typu C. Pylica płuc Choroby zakaźne i inwazyjne 2 Uszkodzenie słuchu 1 13 Choroby narządu głosu 4 Nowotwory złosliwe Choroby opłucnej lub osierdzia Astma oskrzelowa 5 2 Przewlekłe choroby układu ruchu Alergiczny nieżyt nosa Analiza stwierdzonych chorób zawodowych w Katowicach w 2017 roku 116

117 L.p. Choroba zawodowa Pylica płuc Choroby narządu głosu Uszkodzenie słuchu Choroby zakaźne i inwazyjne Alergiczny nieżyt nosa Przewlekle choroby 6. obwodowego układu nerwowego 7. Choroby skóry Astma oskrzelowa Nowotwór złośliwy Przewlekłe choroby układu ruchu Przedziurawienie przegrody nosa Choroby opłucnej lub osierdzia Zatrucia ostre albo przewlekłe RAZEM Liczba i rodzaj stwierdzonych chorób zawodowych w latach w zakładach pracy W okresie w zakładach pracy na terenie Katowic stwierdzono łącznie 146 przypadków chorób zawodowych. Roczna liczba przypadków wykazywała znaczne wahania, a średnio wynosiła 37 przypadków. Najwięcej stwierdzonych chorób zawodowych odnotowano w 2014 i 2016 roku, natomiast najmniej w 2015 roku. W omawianym okresie najliczniej stwierdzaną chorobą zawodową była pylica płuc. W większości przypadków choroba ta dotyczyła pracowników górnictwa, gdzie jako czynnik przyczynowy wskazano pył węgla kamiennego zawierający wolną krystaliczną krzemionkę. Pylica płuc jest chorobą, która ujawnia się po okresie narażenia zawodowego liczonym w latach. Powodem jest również długi, około 10-letni okres ujawniania się choroby. Liczba stwierdzonych przypadków pylicy płuc w poszczególnych latach była zróżnicowana. 117

118 Najwięcej przypadków pylicy płuc stwierdzono w 2016 roku 33 przypadki, najmniej w 2017 roku o 13 przypadków. Na drugim miejscu wśród patologii zawodowych stwierdzonych w latach była choroba narządu słuchu, rozpoznawana u pracowników, wykonujących prace w przekroczeniach natężenia hałasu. Należy zaznaczyć, że stwierdzane choroby zawodowe są często skutkiem braku odpowiednich warunków pracy w latach wcześniejszych Analiza zapadalności na choroby zawodowe w Katowicach w latach VIII. Interwencje mieszkańców miasta W 2017r. mieszkańcy miasta wnieśli 431 wniosków z prośbą o interwencję, to jest najwięcej na przestrzeni ostatnich 5 lat. Kontrole sanitarne w większości nie potwierdziły sygnalizowanych nieprawidłowości. W latach wcześniejszych liczba wniosków o podjęcie działań nie przekraczała 380. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach podejmował działania po otrzymaniu każdej informacji o zaniedbaniach sanitarnych, również wniesionej anonimowo. Kontrole sanitarne przeprowadzano bez zbędnej zwłoki, a w sytuacjach zagrożenie zdrowia i życia mieszkańców reagowano natychmiast. Potwierdzenie nieprawidłowości skutkowało wszczęciem postępowania administracyjnego mającego na celu przywrócenie właściwego stanu sanitarnego. Winnych zaniedbań karano grzywną w drodze mandatu karnego. 118

119 W 2017r. podobnie jak w latach minionych, mieszkańcy najczęściej wnosili interwencje w sprawach nieprawidłowości zaobserwowanych w obiektach produkcji i obrotu żywnością. W 2017r. w powyższym obszarze zgłoszono znacznie więcej interwencji niż w latach wcześniejszych tj.: 239 i 68 spośród nich potwierdzono w trakcie kontroli sanitarnych. W 2016r. rozpatrzono 184 wnioski i odpowiednio w 2015r. 185 wniosków. Najczęściej zgłaszano nieprawidłowości sanitarne w sklepach spożywczych, a mniej uwag dotyczyło zakładów gastronomicznych typu otwartego tj. barów, restauracji i punktów małej gastronomii. W interwencjach najczęściej zgłaszano: sprzedaż środków po upływie terminu przydatności do spożycia lub o niewłaściwych cechach organoleptycznych, niehigieniczną formę sprzedaży żywności niepakowanej. przechowywanie środków spożywczych w warunkach niezgodnych z zaleceniami producenta, nieprawidłowe warunki eksponowania środków spożywczych, brak wydzielonej lub nieprawidłowy stan sanitarno-higieniczny toalety dla konsumentów, brak czystości i porządku w zakładzie i jego otoczeniu, obecność szkodników w zakładzie lub otoczeniu. W jednej z katowickich restauracji potwierdzono nieprawidłowy stan sanitarnohigieniczny wyposażenia, sprzętu i pomieszczeń zakładu. Ściany i sufity w pomieszczeniach produkcyjnych były brudne. Proces mycia i dezynfekcji naczyń stołowych oraz gospodarkę odpadami prowadzono nieprawidłowo, środki spożywcze w urządzeniach chłodniczych nie były segregowane, a personel zatrudniony przy produkcji nie posiadał odzieży ochronnej. Właściciela zakładu ukarano grzywną w drodze mandatu karnego w wysokości 500,00zł. PPIS w Katowicach wydał decyzję nakazującą usunięcie w trybie natychmiastowym stwierdzonych uchybień. Kontrola sprawdzająca wykazała przywrócenie właściwego stanu sanitarno-higienicznego w restauracji. W bufecie szkolnym stwierdzono miedzy innymi brak skutecznej dezynfekcji naczyń stołowych, niedokładne mycie sztućców i ich nieprawidłowe przechowywanie, brak bieżącego porządku we wszystkich pomieszczeniach oraz dostarczanie do obiektu dań w formie cateringu samochodem, który nie posiadał decyzji zatwierdzenia PIS do przewozu 119

120 żywności. Ponadto w bufecie prowadzono działalności w zakresie niezgodnym z decyzją zatwierdzającą wydaną przez PPIS w Katowicach. Podczas kontroli polecono usunąć stwierdzone uchybienia w trybie natychmiastowym, właściciela bufetu ukarano grzywną w drodze mandatu karnego w wysokości 500,00zł oraz złożono do ŚPWIS wniosek o wymierzenie kary pieniężnej. W wyniku podjętych działań w obiekcie przywrócono właściwy stan sanitarno higieniczny. W 2017r. mieszkańcy miasta wnieśli 141 wniosków w zakresie niewłaściwego stanu sanitarno porządkowego obiektów użyteczności publicznej i 63 spośród nich było nieuzasadnionych. W omawianym zakresie odpowiednio w 2016r. zgłoszono 150 wniosków, w 2015r i większość z nich było nieuzasadnionych. Najczęściej zgłaszane problemy to: zawilgocenia mieszkań, przepełnione pojemniki na odpady komunalne, zły stan sanitarny posesji tj. brudne klatki schodowe, uciążliwy lokator, obecność gryzoni, insektów i gołębi, zalewanie piwnic, uciążliwości związane z hałasem pochodzącym z różnych źródeł, niewłaściwy stan sanitarno - higienicznego w obiektach typu: zakład pogrzebowy, dom pomocy społecznej, dworzec PKS, gabinet masażu, zakład fryzjerski, kosmetyczny, klub fitness, siłownia, pływalnia kryta, hotel, hostel, szalet publiczny. W wyniku toczących się postępowań PPIS w Katowicach wydał 7 decyzji zarządzając przywrócenie właściwego stanu sanitarno technicznego. Nieprawidłowości stwierdzono w dwóch zakładach fryzjerskich, siłowni, zakładzie pogrzebowym, domu pomocy społecznej, hotelu i hostelu. Ponadto na skutek stwierdzenia bieżących zaniedbań w dwóch zakładach fryzjerskich, dwóch zakładach kosmetycznych, zakładzie fryzjersko-kosmetycznym, na dworcu PKS, w dwóch posesjach, hostelu i szalecie publicznym nałożył 10 grzywien w drodze mandatu karnego. 3 interwencje dotyczyły jakości wody przeznaczonej do spożycia. Interweniowano z powodu dolegliwości zdrowotnych wiązanych ze spożyciem wody, nieodpowiedniej jej 120

121 barwy i zapachu. W każdej sytuacji pobrano próbki wody i przekazano do badań, na podstawie których stwierdzono, że 1 interwencja była zasadna i potwierdziła zmianę barwy wody oraz podwyższoną zawartość żelaza. Rozpatrzono 20 wniosków, w których poruszano problem niewłaściwych warunków pracy. W 2016r. w tym zakresie wpłynęły 22 wnioski, a w 2015r Przeprowadzone kontrole sanitarne tylko w 2 przypadkach potwierdziły zarzuty ujęte w interwencjach. Zasadnym okazał się nieprawidłowy stan pomieszczeń higieniczno sanitarnych oraz pomieszczeń pracy. PPIS w Katowicach wydał decyzje nakazujące usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości. W 2017r. do PPIS w Katowicach wpłynęło więcej niż w latach wcześniejszych wniosków w sprawie nieprawidłowości natury sanitarnej w przedszkolach i szkołach na terenie miasta. Rozpatrzono 15 spraw i 7 potwierdzono. W 2016r. rodzice dzieci uczęszczających do szkół i przedszkoli złożyli 7 interwencji, a w 2015r W trakcie kontroli sanitarnych w jednym z przedszkoli potwierdzono brak nadzoru nad dziećmi w trakcie mycia rąk, w innym wystąpienie świerzbu u dziecka. W szkole podstawowej prowadzono zajęcia w sali gimnastycznej, m.in. egzaminy, w której ściany i sufit były brudne. W kolejnej szkole podstawowej potwierdzono niską temperaturę w sali gimnastycznej. W zespole ogólnokształcących szkół społecznych wystąpiły zachorowania na wszawicę i owsicę, a w prywatnej szkole podstawowej zajęcia prowadzono w sali lekcyjnej po ozonowaniu. W każdej sytuacji wydano stosowne zalecenia, które realizowane były przez personel placówek w trakcie trwania kontroli lub w krótkim czasie. W odniesieniu do szkoły podstawowej, w której dzieci korzystały z brudnej sali gimnastycznej PPIS w Katowicach wydał decyzję zarządzającą z terminem usunięcia uchybień do 1 września 2018r. W minionym roku rozpatrzono 13 wniosków dotyczących zaobserwowanych nieprawidłowości w trakcie udzielanych świadczeń zdrowotnych lub niewłaściwego stanu sanitarno - higienicznego w obiektach leczniczych. W 2016r. powyższe było przedmiotem 11 zgłoszeń, a w 2015r

122 Zasadność zgłoszonych zarzutów potwierdzono w 5 przypadkach tj. w odniesieniu do szpitala, zakładu pielęgnacyjno opiekuńczego, 2 obiektów lecznictwa ambulatoryjnego oraz indywidualnej praktyki lekarza dentysty. Podczas kontroli najczęściej stwierdzano nieprawidłowo opracowane procedury zapobiegające szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych, nieprawidłową realizację procedury mycia i dezynfekcji rąk, wyrobów medycznych, postępowania z odpadami medycznymi oraz niewłaściwy stan sanitarno - higieniczny pomieszczeń i wyposażenia. W toku prowadzonego postępowania administracyjnego w 3 obiektach wydano zalecenia, których wykonanie potwierdzono podczas kolejnych kontroli. W zakładzie pielęgnacyjno - opiekuńczym oraz w 1 obiekcie lecznictwa ambulatoryjnego wydano decyzje zarządzające przywrócenie właściwego stanu sanitarnego. W każdym przypadku osoby odpowiedzialne za zaniedbania ukarano grzywną w drodze mandatu karnego. Ponadto w zakładzie pielęgnacyjno - opiekuńczym zaobserwowano szereg zaniedbań odnośnie pielęgnacji pensjonariuszy, o czym powiadomiono Wydział Zdrowia Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego. IX. Środki zastępcze Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach kontynuował działania w zakresie zapobiegania i przeciwdziałania występowania problemu tzw. dopalaczy. Dopalacze stanowią różnego rodzaju produkty zawierające substancje psychoaktywne, które nie znajdują się na liście środków kontrolowanych przez ustawę o przeciwdziałaniu narkomanii. Spożycie ich ma na celu wywołanie w organizmie jak najwierniejszego efektu narkotycznego substancji zdelegalizowanych. Dopalacze, jak i inne substancje odurzające, niszczą przede wszystkim ośrodkowy układ nerwowy i negatywnie wpływają na pracę mózgu. 122

123 Produkty zawierający środki zastępcze zabezpieczone w sklepie w Katowicach, ul. Grażyńskiego (Źródło: Zdjęcie własne) W ramach działań określonych w art. 44c ust.1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, zgodnie z którym w przypadku stwierdzenia wytwarzania lub wprowadzania do obrotu środka zastępczego lub produktu, co do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że jest środkiem zastępczym, inspektor sanitarny nakazuje w drodze decyzji wstrzymanie wytwarzania tego produktu lub wycofanie go z obrotu. W zakresie zakazu wytwarzania i wprowadzania do obrotu środków zastępczych skontrolowano 4 firmy. Dwie firmy powiązane właścicielsko z zarejestrowaną działalnością w Katowicach prowadziły naprzemiennie sklep w Katowicach przy ul. Plebiscytowej, natomiast firma z siedzibą w Kielcach, prowadziła działalność w sklepach w Katowicach przy ulicy 3 Maja, ul. Tysiąclecia, ul. Kościuszki i ul. Grażyńskiego, a firma z siedzibą w Krakowie prowadziła działalność w sklepie w Katowicach przy ulicy Warszawskiej. W roku 2017 przeprowadzono ogółem 23 kontrole. W 14 przypadkach stwierdzono, że firmy wprowadzały do obrotu produkty, co do których zachodzi uzasadnione podejrzenie, że są środkami zastępczymi, natomiast w 9 przypadkach kontrole nie potwierdziły wprowadzania do obrotu tzw. dopalaczy. Wydano 11 decyzji zarządzających wycofanie z obrotu produktów, co do których zachodzi uzasadnione podejrzenie, że są one środkami zastępczymi oraz nakazujących zaprzestania prowadzenia działalności w pomieszczeniach sklepów. W 9 przypadkach w badanych próbach produktów zidentyfikowano środki zastępcze w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Wydano 9 decyzji zakazujących wprowadzania do obrotu produktów będących środkami zastępczymi oraz wycofanie produktów z obrotu i ich zniszczenie na koszt strony postępowania. W każdym przypadku 123

124 o wynikach badań i oceny zabezpieczonych produktów informowano Komendę Miejską Policji w Katowicach. Na podmioty gospodarcze nałożone zostały kary administracyjne w łącznej kwocie złotych. Kary administracyjne w kwocie złotych nałożono na 11 sprzedawców. Naczelnik Urzędu Skarbowego w Katowicach i Rudzie Śląskiej jako organ egzekucyjny, do którego skierowano Tytuły wykonawcze w sprawie egzekucji należności pieniężnych wobec firm i osób wprowadzających do obrotu dopalacze wyegzekwował kwotę 13291,96 zł, która dotyczyła kar nałożonych na sprzedawców. W 2017 r. zostało złożone zawiadomienie do Prokuratury Rejonowej Katowice Południe w Katowicach o zerwaniu plomb założonych przez upoważnionych przedstawicieli Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach w sklepie w Katowicach przy ul. Plebiscytowej, w którym prowadziła działalność firma Herba Fortis Sp. z o. o. z siedzibą w Katowicach, w związku z decyzją organu. Prokuratura rejonowa Katowice Południe zawiadomiła o odstąpieniu od kierowania wniosku do Sądu Rejonowego w Katowicach z uwagi na niewykrycie sprawcy przedmiotowego wykroczenia. Wszystkie sklepy prowadzące działalność w Katowicach w 2017 r. w zakresie ustawowego zakazu wprowadzania do obrotu dopalaczy zostały zlikwidowane. Profilaktyka uzależnień i przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu środków zastępczych Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w minionym roku realizował projekt Stop uzależnieniom. Jestem świadomy nie ryzykuję. Główny cel projektu to przede wszystkim profilaktyka uzależnień i przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu psychoaktywnych środków zastępczych w środowisku młodzieży, a także zwrócenie uwagi na problemy zdrowotne wynikające z korzystania z dopalaczy. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach na terenie Katowic przeprowadził prelekcje i warsztaty profilaktyczne w: Gimnazjum nr 4 w Katowicach, ul. Graniczna 46; Zespole Szkół nr 1 w Katowicach, ul. Staszica 2; VI LO w Katowicach ul. Katowicka 54; Zespole Szkół Technicznych i Ogólnokształcących nr 2 ul. Mikołowska 131; Pałacu Młodzieży w Katowicach, ul. Mikołowska 26; Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Katowicach, ul. Morcinka 19a. 124

125 Podczas prelekcji, warsztatów profilaktycznych i akcji w ramach stoiska promocji zdrowia udzielano informacji i prowadzono poradnictwo w zakresie dopalaczy oraz profilaktyki uzależnień. Chętne osoby palące mogły skorzystać z bezpłatnych badań zawartości tlenku węgla w wydychanym powietrzu oraz zobaczyć świat oczami osoby pod wypływem alkoholu i narkotyków przez alko i narkogole. Ponadto Państwowy Powiatowy Stop uzależnieniom. Jestem świadomy nie ryzykuję. szkoły podstawowe, gimnazja i szkoły ponadpodstawowe Inspektor Sanitarny w Katowicach realizował program edukacyjnoprofilaktyczny pt.: Papierosy i dopalacze - jak można żyć bez ograniczeń. Adresatami programu byli skazani przebywający w Ośrodku Diagnostycznym Aresztu Śledczego w Katowicach, ul.mikołowska10a. Główne cele programu zostały zrealizowane poprzez dostarczenie wiedzy o nowych narkotykach, tzw. dopalaczach i innych substancjach psychoaktywnych uzależniających oraz szkodach wyrządzanych przez te substancje. W czasie zajęć z osadzonymi została przekazana stosowna wiedza oraz metody walki z nałogami. W okresie wakacyjnym przeprowadzono dystrybucję materiałów edukacyjnych do Miejskich Domów Kultury w Katowicach, a także Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Katowicach i jego obiektów celem ich ekspozycji i dalszej dystrybucji. 125

126 X. Zapobiegawczy nadzór sanitarny Rolą zapobiegawczego nadzoru sanitarny w strukturze Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest prowadzenie działań o charakterze profilaktycznym zmierzającym do zapobiegania możliwości powstania zagrożeń dla bezpieczeństwa sanitarnego i zdrowia ludzi na różnych etapach procesu inwestycyjnego. Do zadań zapobiegawczego nadzoru sanitarnego należy: opiniowanie projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, wydawanie opinii w sprawie potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, wydawanie uzgodnień do decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, uzgadnianie dokumentacji projektowej pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych, przeprowadzanie kontroli obiektów w trakcie budowy, przebudowy lub rozbudowy pod względem zgodności ich realizacji z zatwierdzoną dokumentacją projektową, wydawanie zaświadczeń dla potrzeb uzyskania koncesji na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym. W 2017 roku PPIS w Katowicach wydał 160 opinii odnośnie dopuszczenia do użytkowania obiektów nowowybudowanych lub adaptowanych. Czynności odbiorowe mają na celu zapewnienie, aby nowowybudowany obiekt został przekazany do użytkowania w stanie zapewniającym możliwość utrzymywania w nim właściwego stanu sanitarno - higienicznego, tj. prawidłowego układu funkcjonalnego, właściwej wymiany powietrza i temperatury, właściwego oświetlenia, poziomów hałasu zgodnych z obowiązującymi przepisami, wody o parametrach odpowiadających jakości wody do spożycia, prawidłowej gospodarki ściekami i odpadami. W czasie czynności kontrolnych sprawdzano wykonanie obiektów budowlanych z zatwierdzonym w decyzji o pozwoleniu na budowę (zmianę sposobu użytkowania) projektem budowlanym oraz zapoznawano się z przedstawianymi dokumentami i sprawozdaniami z pomiarów, badań, sprawdzeń, które wykonano w celu potwierdzenia 126

127 założeń projektowych oraz spełnienia wymagań higienicznych i zdrowotnych odpowiednio do zakresu tych dokumentów. W 2017 roku obiekty budowlane zgłoszone do użytkowania w większości wykonane zostały zgodnie z zatwierdzonymi projektami budowlanymi. Nieliczne obiekty zostały zrealizowane z nieistotnymi odstępstwami od zatwierdzonego projektu, które nie powodowały zagrożeń dla zdrowia i życia ludzi, a dodatkowo każdorazowo uwzględnione były w oświadczeniu kierownika budowy i poświadczone przez inspektora nadzoru i projektanta. W roku ubiegłym w 2 przypadkach (obiekty niewymagające uzyskania pozwolenia na użytkowanie, zgłoszenie do odbioru na podstawie art. 56 ust. 1 a ustawy Prawo Budowlane) zajęto stanowisko stwierdzające niezgodność wykonania z dokumentacją projektową. Dokonywano odbiorów obiektów niemal wszystkich branż: sklepy spożywcze, apteki, przychodnie i gabinety lekarskie, szpitale, przedszkola, budynki biurowo-usługowe, zakłady fryzjerskie i kosmetyczne, lokale gastronomiczne, pawilony handlowe, obiekty użyteczności publicznej. Dopuszczenie do użytkowania obiektów budowlanych w latach

128 Wśród najciekawszych wymienić należy: szpital Geo Medical przy ul. Wita Stwosza 41 w Katowicach (wybrane części) etap I, II i III oraz budynek Centrum Diagnostyczno-Terapeutycznego przy ul. Wita Stwosza 39; szpitalny oddział ratunkowy Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego nr 6 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Górnośląskie Centrum Zdrowia Dziecka im. Jana Pawła II przy ul. Medyków 16; przychodnię Salubris Oddział Katowice przy ul. Gliwickiej 2; budynek bloku operacyjnego wraz z lądowiskiem w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym Nr 7 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego przy ul. Ziołowej 45/47; przebudowane pomieszczenia izby przyjęć ginekologiczno-położniczej, magazyny apteczne oraz oddziału endokrynologii ginekologicznej w budynku Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego im. prof. Kornela Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego przy ul. Medyków 14; przebudowane pomieszczenia oddziału hematologii i transplantacji szpiku oraz poradni hematologicznej w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym im. A. Mielęckiego przy ul. Francuskiej 20-24; hotel przy ul. Mariackiej 15; hotel przy ul. Wojewódzkiej 12; kasyno przy al. Korfantego 9; nową siedzibę Okręgowego Inspektoratu Państwowej Inspekcji Pracy przy ul. Owocowej; halę magazynową z zapleczem socjalno-biurowym przeznaczoną na potrzeby hurtowni farmaceutycznej przy ul. Szopienickiej 77; stanowiący kolejny etap przebudowy strefy Rondo-Rynek budynek C4 z szaletem publicznym i lokalami gastronomicznymi przy pl. Kwiatowym; budynek Wydziału Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego przy ul. Pawła 3; dwa nowe budynki ekspozycyjno-dydaktyczne Muzeum Śląskiego przy ul. Dobrowolskiego 1 (adaptacja budynków byłej stolarni i byłej łaźni); budynek Akademickiego Centrum Naukowo-Dydaktycznego Uniwersytetu Ekonomicznego przy ul. Koszarowej 6; Walcownię Cynku Muzeum Hutnictwa Cynku przy ul. 11 Listopada 50; 128

129 salę zabaw dla dzieci przy ul. Szewskiej 11 (galeria handlowa Manhattan ); przedszkolo -żłobek przy ul. Kołodzieja 2; dwa przedszkola modułowe przy ul. Koraszewskiego 6 i Brynicy 50. Pomieszczenie rejestracji-segregacji w szpitalnym oddziale ratunkowym SP Szpitala Klinicznego nr 6 SUM w Katowicach GCZD im. Jana Pawła II przy ul. Medyków 16 (Źródło: z zasobów szpitala) Szpital Geo Medical przy ul. Wita Stwosza 41 (Źródło: z zasobów szpitala) 129

130 Pokój 2-osobowy w hotelu przy ul. Mariackiej 15 (Źródło: z zasobów Mariacki Sp. z o.o.) Walcownia cynku Muzeum Hutnictwa Cynku przy ul. 11 Listopada 50 (Źródło: zdjęcie własne) Podczas czynności kontrolnych obiektów w celu dopuszczenia ich do użytkowania zwracano uwagę na zastosowanie materiałów dopuszczonych do stosowania w budownictwie i posiadających aktualne atesty higieniczne. Podczas czynności odbiorowych pojawiały się nieliczne problemy, które wynikały z: faktu zgłaszania obiektu do odbioru pomimo trwania prac budowlanych (wykończeniowych); 130

131 braku niezbędnych dokumentów - opinii z przeglądu urządzeń kominowych lub pomiarów skuteczności wentylacji, wyników badania wody. W przypadku obiektów biurowych przeznaczonych pod wynajem coraz częściej przedkładano dokumentacje projektowe uzgodnione przez rzeczoznawców ds. sanitarnohigienicznych zakładające ich realizację i uzyskanie pozwolenia na budowę w stanie tzw. deweloperskim. Uwagę zwraca utrzymująca się od dłuższego czasu liczba zgłaszanych do odbioru obiektów związanych z opieką nad dziećmi i edukacją (żłobki, punkty przedszkolne, przedszkola, szkoły). Do odbioru zgłaszano również budynki mieszkalne jednoi wielorodzinne, osiedla mieszkaniowe, garaże oraz parkingi. W ubiegłym roku wydano 43 opinie odnośnie konieczności sporządzenia raportu i określenia jego zakresu dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko - dla 8 przedsięwzięć stwierdzono obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. Opinie te dotyczyły m.in. budynków mieszkalno-usługowych, budynków wielorodzinnych, inwestycji infrastrukturalnych, instalacja do przetwarzania odpadów oraz punktów zbierania odpadów, stacji paliw, zakładów przetwarzania odpadów, zespołu parkingów. Stwierdzenie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko w latach

132 Do ciekawszych zaliczyć można budowę: budowę budynków mieszkalno-usługowych wraz z garażami przy ul. Ceglanej; budowę miejsc parkingowych przy ul. Medyków na terenie Śląskiego Uniwersytetu Medycznego; budowę zespołu budynków wielorodzinnych AB, C i D z garażami podziemnymi i nadziemnymi miejscami postojowymi oraz infrastrukturą towarzyszącą przy ul. Bytkowskiej; budowę centrum logistycznego składającego się z budynków biurowo-usługowych oraz hal produkcyjno magazynowo logistycznych z częścią socjalno-biurową wraz z niezbędną infrastrukturą towarzyszącą przy ul. Krakowskiej; rozbudowę układu drogowego wraz z budową linii tramwajowej od pętli Brynów do planowanej pętli Kostuchna; przebudowę i rozbudowę oczyszczalni ścieków Dąbrówka Mała ; budowę połączenia drogowego ul. Bażantów z ul. Szarych Szeregów; budowę kanalizacji sanitarnej i deszczowej w rejonie ulic Korczaka, Andersa oraz Osiedla Zimowego. Wydając opinie brano pod uwagę: zawartość karty informacyjnej przedsięwzięcia, zakres i szczegółowość danych w niej ujętych; charakter przedsięwzięcia i jego skalę, wielkość i rodzaj zajmowanego terenu, planowaną technologię, wielkość produkcji oraz przewidywane rozwiązania techniczne i organizacyjne mające na celu eliminowanie lub ograniczanie skutków jego realizacji; usytuowanie przedsięwzięcia względem terenów chronionych, istniejący i planowany charakter zagospodarowania, występowanie głównych zbiorników wód podziemnych, ukształtowanie terenu, a także przeznaczenie terenu w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego- jeżeli został uchwalony. W 2017 roku wydano 1 opinię dotyczącą warunków realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. 132

133 Uzgodnienia środowiskowych uwarunkowań w latach Opinia dotyczyła budowy połączenia Drogowej Trasy Średnicowej Katowice na terenie miast: Katowice, Mysłowice, Sosnowiec, Jaworzno (Drogowa Trasa Średnicowa Wschód). Wydano 15 opinii dotyczących projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Plany te stanowią podstawę do późniejszego ustalania przez właściwe organy warunków zabudowy i zagospodarowania terenu, a także lokalizowania inwestycji celu publicznego. Uzgodnienia dotyczyły m.in. obszarów w rejonie: ul. Kolejowej i Kościuszki; ul. W. Korfantego i Grabowej; ul. Gospodarczej; ul. Panewnickiej część obejmująca teren w rejonie ulic Hadyny, Kijowskiej i Ostrawskiej; ul. Uniczowskiej. Uzgodnienia projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w latach

134 Przesłane do uzgodnienia projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obejmowały obszary o różnej powierzchni i miały na celu: umożliwienie realizacji zabudowy mieszkaniowo-usługowej; utrzymanie istniejącej zabudowy oraz umożliwienie wyraźnego rozwoju nowych terenów zabudowy usługowej i infrastruktury drogowej kosztem terenów biologicznie czynnych, w tym zadrzewionych; wprowadzenie przeznaczeń terenów nawiązujących do już istniejących elementów zagospodarowania z utrzymaniem i dogęszczeniem zabudowy usługowej i towarzyszącej infrastruktury; ustalenie przeznaczenia terenu i zasad zagospodarowania, umożliwiających rozwój objętego nim terenu miasta Katowice zgodnie z funkcjami terenów przyległych i przy zachowaniu zasad ładu przestrzennego i zrównoważonego rozwoju; wprowadzenie terenów zabudowy mieszkaniowo-usługowej i wielofunkcyjnej; uporządkowanie struktury przestrzennej z zagwarantowaniem ochrony doliny potoku Kokociniec, lokalnego korytarza ekologicznego; zachowanie ciągłości przestrzennej terenów zabudowy mieszkaniowo-usługowej w rejonie ul. Uniczowskiej; zachowanie ciągłości przestrzennej ekosystemów i istniejących walorów przyrodniczo-krajobrazowych; powstrzymanie postępującego procesu zabudowywania dolin rzecznych zagrażającego ich ciągłości ekologicznej oraz stwarzającego niebezpieczeństwo powodzi. Projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego powinny uwzględniać cele ochrony środowiska zawarte w wielu dokumentach strategicznych opracowanych na szczeblu krajowym i regionalnym, a także zawartych w dyrektywach UE. W ustaleniach poszczególnych planów kierowano się zasadą zapewnienia zrównoważonego rozwoju oraz uwzględniano zapisy przyjętych już dokumentów, m.in. w dziedzinie ochrony środowiska, gospodarki odpadami i oczyszczania ścieków. Projekty, co potwierdzały załączone do nich Prognozy oddziaływania..., zawierały zapisy i rozwiązania minimalizujące szkodliwe oddziaływanie - na środowisko, przyrodę i krajobraz kulturowy oraz zdrowie ludzi - planowanych do wprowadzenia zagospodarowań: nakazy i zakazy dotyczące gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami; 134

135 nakaz stosowania proekologicznych systemów grzewczych; określenie minimalnego procentu powierzchni biologicznie czynnych; nakaz ochrony przed nadmiernym hałasem. W projektach planów nie wytyczano nowych terenów o charakterze przemysłowym, a jedynie utrzymywano taki sposób zagospodarowania już istniejących obszarów. W przypadku występowania bezpośredniego sąsiedztwa (również już istniejących) terenów zabudowy mieszkaniowej projekty zawierały zapis dotyczący konieczności zastosowania przy realizacji nowej i przebudowie istniejącej zabudowy chronionej przed hałasem środków technicznych zmniejszających uciążliwość akustyczną do poziomu określonego w obowiązujących przepisach. Wydano również 8 opinii dotyczących zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko do projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Zapisy dotyczące przeznaczenia terenów należy uznać za prawidłowe i nie budzące problemów przy uzgadnianiu uwarunkowań środowiskowych dla planowanych przedsięwzięć. Wydano także 1 opinię dotyczącą odstąpienia od strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Przedmiotowa opinia dotyczyła obszaru położonego w rejonie ulic: Asnyka, Śląskiej i Kościuszki. W 2017r. roku wydano 5 opinii dotyczących uzgodnienia dokumentacji projektowej. Przedłożone projekty dotyczyły gabinetów kosmetycznych, gabinetów stomatologicznych oraz sklepu spożywczych. Wśród ciekawszych wymienić można: sklep z artykułami spożywczo-monopolowymi przy ul. Gliwickiej 233A; budynek z gabinetami stomatologicznymi, lekarskimi i biurowymi przy ul. Jankego; gabinety medycyny estetycznej przy ul. Kościuszki 173. Wydano również 2 opinie w formie pisma dotyczące koncepcji. 135

136 Wykres 5. Uzgodnienia dokumentacji projektowej w latach Przy uzgadnianiu dokumentacji projektowych sprawdzano, czy dla planowanego zakresu i programu funkcjonowania obiektu zostaną spełnione wymagania określone w przepisach szczegółowych oraz przepisach i normach wynikających z zapisów ustawy Prawo budowlane. Oceniano rozwiązania proponowane przez projektantów w aspekcie m.in. zagwarantowania odpowiednich warunków sanitarno-higienicznych w miejscach pobytu ludzi poprzez zastosowanie prawidłowych warunków techniczno-użytkowych pomieszczeń, właściwej wymiany powietrza w projektowanych pomieszczeniach, odpowiedniego oświetlenia, zabezpieczenia ludzi przed narażeniem na ponadnormatywny poziom czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych. Zwracano również uwagę na konieczność zapewnienia odpowiednich warunków pracy osobom zatrudnionym. wykres. Zestawienie wszystkich wydanych w latach opinii przedstawia poniższy 136

137 Legenda: 1 - opinie dotyczące dopuszczenia do użytkowania obiektów budowlanych, 2 opinie w sprawie stwierdzenia obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, 3 uzgodnienia środowiskowych uwarunkowań, 4 uzgodnienia projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, 5 uzgodnienia dokumentacji projektowej. Analizując powyższe dane stwierdzić można, iż: w roku 2017 spadła ilość opinii dotyczących dopuszczenia do użytkowania obiektów budowlanych; w minionym roku, po spadku w roku 2016, znacznie wzrosła ilość opinii dotyczących potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko; wiele opinii dotyczyło przedsięwzięć, których potencjalny wpływ na środowisko jest niewielki; liczba opinii w sprawie uzgodnienia środowiskowych uwarunkowań od wielu lat utrzymuje się na bardzo niskim poziomie; liczba uzgodnień projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego utrzymuje się na stałym poziomie; w roku 2017 nieznacznie spadła liczba uzgodnień dokumentacji projektowej. 137

138 XI. Działalność w zakresie oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia. Głównym celem działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie promocji zdrowia jest dążenie do osiągnięcia pożądanych norm zdrowotnych poprzez działania umożliwiające zachowanie lub przywracanie bezpieczeństwa zdrowotnego ludzi, poprawę i utrzymanie zdrowia społeczeństwa i kształtowanie w tym zakresie prawidłowych postaw i zachowań. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w 2017 roku realizował na terenie miasta Katowice następujące interwencje programowe (programy) i interwencje nieprogramowe (eventy). PROGRAMY EDUKACYJNE 1. Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu. Program skierowany do ogółu społeczeństwa. Celem programu jest: zmniejszenie odsetka codziennych palaczy tytoniu, zwiększenie odsetka osób, które nigdy nie wypaliły żadnego papierosa, zmniejszenie odsetka dzieci narażonych na dym tytoniowy, zmniejszenie odsetka kobiet w ciąży palących tytoń i narażonych na wdychanie dymu tytoniowego. Liczba placówek oświatowych realizujących program: 337 Grupa docelowa/liczba odbiorców: przedszkolaki, uczniowie, rodzice i opiekunowie, społeczność lokalna/

139 2. Program Przedszkolnej Edukacji Antytytoniowej Czyste powietrze wokół nas. Program skierowany do dzieci przedszkolnych w wieku 5-6 lat oraz ich rodziców i opiekunów. Celem programu jest: wzrost kompetencji rodziców w zakresie ochrony dzieci przed ekspozycją na dym tytoniowy, zwiększenie umiejętności dzieci w zakresie radzenia sobie w sytuacjach gdy przebywają w zadymionych pomieszczeniach lub gdy dorośli palą przy nich tytoń. Liczba przedszkoli realizujących program: 39 Grupa docelowa/liczba odbiorców: przedszkolaki, rodzice i opiekunowie/ Program Żywienie na wagę zdrowia. Program skierowany przede wszystkim do przedszkoli i szkół podstawowych. Celem programu jest: - poprawa jakości żywienia dzieci i młodzieży w żłobkach, przedszkolach i szkołach, - podniesienie świadomości rodziców w kwestii odżywiania dzieci i ich aktywność fizyczna, a pozytywne skutki zdrowotne w przyszłości. Liczba placówek realizujących program: 48 Grupa docelowa/liczba odbiorców: przedszkolaki, uczniowie i ich rodzice/

140 4. Program Trzymaj Formę zapobiegający nadwadze i otyłości wśród młodzieży szkolnej. Program skierowany jest do uczniów szkół podstawowych i wygasających szkół gimnazjalnych. Celem programu jest: zwiększenie wiedzy dot. zbilansowanej diety i aktywności fizycznej, korzystanie z informacji zamieszczonych na opakowaniach produktów spożywczych, rozszerzenie asortymentu sklepików szkolnych o zalecane produkty, edukacja w zakresie trwałego kształtowania prozdrowotnych nawyków wśród młodzieży szkolnej poprzez promocję zasad aktywnego stylu życia i zbilansowanej diety, w oparciu o odpowiedzialność indywidualną i wolny wybór jednostki, propagowanie zdrowego stylu życia w szkole, w domu i w środowisku pozaszkolnym. Liczba szkół realizujących program: 35 Grupa docelowa/liczba odbiorców: uczniowie, rodzice/ Program profilaktyki WZW B i WZW C pt. Podstępne WZW. Program skierowany do uczniów szkół ponadpodstawowych. Celem programu jest: upowszechnienie wśród młodzieży wiedzy na temat wirusowego zapalenia wątroby typu B i C, czynników ryzyka zakażeń wirusami HBV i HCV, uświadomienie zagrożeń i zasad profilaktyki w tym zakresie, pobudzenie do refleksji nad odpowiedzialnością dot. zachowań zdrowotnych własnych i innych ludzi. 140

141 Liczba szkół realizujących program: 25 Grupa docelowa/liczba odbiorców: uczniowie, rodzice/ Program profilaktyki chorób nowotworowych Znamię! Znam je?. Program skierowany do uczniów szkół ponadpodstawowych. Celem programu jest: zwiększenie poziomu wiedzy na temat profilaktyki nowotworów skóry w tym czerniaka, kształtowanie świadomości na temat czynników zwiększających ryzyko rozwoju raka, motywowanie do poddawania się badaniom profilaktycznym oraz zasięgania porady lekarskiej w przypadku zaistnienia objawów mogących wskazywać na obecność nowotworów. Liczba szkół realizujących program: 25 Grupa docelowa/liczba odbiorców: uczniowie, rodzice/ Program profilaktyki raka szyjki macicy Wybierz Życie - Pierwszy Krok. Program adresowany do uczniów szkół ponadpodstawowych. Celem programu jest: zmniejszenie występowania raka szyjki macicy i umieralności na tę chorobę, zwiększenie poziomu wiedzy na temat profilaktyki raka szyjki macicy i roli wirusa HPV w jego powstawaniu, motywowanie kobiet do regularnego poddawania się badaniom profilaktycznym przez całe życie. Liczba szkół realizujących program: 13 Grupa docelowa/liczba odbiorców: uczniowie, rodzice/

142 8. Profilaktyczny Program w Zakresie Przeciwdziałania Uzależnieniu od Alkoholu, Tytoniu i innych Środków Psychoaktywnych KIK 68. Program skierowany do kobiet w wieku prokreacyjnym tj. między 15, a 49 rokiem życia, a także do lekarzy, nauczycieli, uczniów szkół ponadpodstawowych i ogółu społeczeństwa. Celem programu jest: ograniczenie używania tytoniu, alkoholu i innych substancji psychoaktywnych. W ramach programu realizowane są: Kampania społeczna Nie pozwól odlecieć swojemu szczęściu, główną grupą odbiorców są kobiety w wieku prokreacyjnym, ciężarne oraz ich rodziny i bliscy. Jej celem jest zwiększenie wiedzy nt. skutków zdrowotnych używania substancji psychoaktywnych oraz ograniczenie ich stosowania. Program edukacyjny ARS, czyli jak dbać o miłość, który adresowany jest do uczniów szkół ponadpodstawowych. Celem programu jest dostarcz uczniom wiedzy i umiejętności zmniejszających ryzyko utraty zdrowia i życia ich samych oraz w przyszłości ich potomstwa spowodowane używaniem substancji psychoaktywnych Liczba placówek realizujących program: 24 Grupa docelowa/liczba odbiorców: uczniowie, rodzice, nauczyciele, społeczność lokalna/

143 9. Program profilaktyki stosowania dopalaczy pt. Smak życia czyli debata o dopalaczach. Program adresowany do szkół podstawowych i wygasających szkół gimnazjalnych. Celem programu jest: dostarczenie młodym ludziom podstawowych informacji na temat dopalaczy i zagrożeń wynikających z ich używania, zwiększenie ostrożności i zmniejszenie otwartości na kontakty z tymi produktami. Liczba szkół realizujących program: 24 Grupa docelowa/liczba odbiorców: uczniowie, rodzice/ Program antytytoniowej edukacji zdrowotnej Bieg po zdrowie. Program skierowany jest do uczniów szkół podstawowych. Celem programu jest: zwiększenie wiedzy i umiejętności uczniów na temat zdrowia w kontekście szkodliwości palenia papierosów i używania e-papierosów. rodzice/399 Liczba szkół realizujących program: 9 Grupa docelowa/liczba odbiorców: uczniowie, 143

144 11. Program Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV. Program skierowany do uczniów szkół podstawowych, wygasających szkół gimnazjalnych i ponadpodstawowych. Cele programu jest: ograniczenie rozprzestrzeniania się wirusa HIV, podniesienie wiedzy nt. bezpiecznych zachowań, kształtowanie postaw odpowiedzialności za własne zdrowie i partnerów, Liczba szkół realizujących program: 43 Grupa docelowa/liczba odbiorców: uczniowie, nauczyciele i rodzice/ AKCJE PROZDROWOTNE 1. Światowy Dzień AIDS. Obchodzony zawsze 1 grudnia. Tego dnia na całym świecie odbywają się konferencje oraz akcje edukacyjne dotyczące profilaktyki HIV/AIDS. Akcja skierowana do studentów, nauczycieli i pedagogów szkolnych, ogółu społeczeństwa. Cele akcji: zmniejszenie ilości nowych zakażeń wirusem HIV, podniesienie świadomości młodzieży i społeczeństwa na temat profilaktyki zakażeń HIV, edukacja zdrowotna w zakresie zapobiegania zakażeniom HIV, zachęcenie osób aktywnych seksualnie do testu w kierunku obecności wirusa HIV. 144

145 Od kilku lat promujemy wśród młodzieży bezpłatne, anonimowe testowanie Światowy Dzień AIDS - studenci, ogół społeczeństwa, warsztaty dla nauczycieli i pedagogów oraz uczniów szkół ponadpodstawowych w kierunku wirusa HIV. Akcja zawsze cieszy się dużym zainteresowaniem. W minionym roku w Sali Sejmu Śląskiego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego zorganizowana została Konferencja adresowana do pedagogów, psychologów i szkolnych koordynatorów programów profilaktycznych ze szkół ponadpodstawowych rozpoczynająca realizację projektu HIV/AIDS wiem, nie boję się, toleruję. W ramach projektu we wszystkich siemianowickich szkołach ponadpodstawowych w miesiącu grudniu zostały przeprowadzone warsztaty edukacyjne dot. profilaktyki HIV /ADS. 2. Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach. Akcja skierowana do ogółu społeczeństwa oraz środowiska lekarskiego. Cele akcji: promowanie wiedzy nt. odpowiedzialnego stosowania antybiotyków, zwiększenie świadomości w zakresie zagrożenia jakim jest antybiotykooporność, promowanie rozważnego przepisywania antybiotyków przez lekarzy. Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach - ogół społeczeństwa 3. Brązowo, ale czy zdrowo. Akcja skierowana jest przede wszystkim do dzieci i młodzieży placówek oświatowowychowawczych, jak również do ogółu społeczeństwa. 145

146 Brązowo, ale czy zdrowo - ogół społeczeństwa Cele akcji: kształtowanie postaw i zachowań zdrowotnych ludności, związanych z bezpieczeństwem korzystania z promieni słonecznych w okresie letnim, zwrócenie uwagi na problemy zdrowotne wynikające z nieodpowiedzialnego korzystania z promieniowania ultrafioletowego (UV) w solariach jako kluczowego zagrożenia dla zdrowia dzieci i młodzieży, podniesienie świadomości i wiedzy na temat procesów zachodzących w organizmie podczas opalania. 4. Światowy Dzień bez Tytoniu. Co roku 31 maja obchodzimy Światowy Dzień bez Tytoniu, który adresowany jest do młodzieży szkół podstawowych, wygasających szkół gimnazjalnych i ponadpodstawowych, ogółu społeczeństwa. Cele akcji: zwrócenie uwagi całego świata na powszechność nałogu palenia papierosów i papierosów elektronicznych ich negatywnych skutków zdrowotnych, podniesienie poziomu świadomości na temat uzależniającego i szkodliwego charakteru wyrobów tytoniowych, podniesienie poziomu świadomości na temat ingerencji firm z branży tytoniowej w realizację strategii kontroli rynku wyrobów tytoniowych. 146

147 5. Światowy Dzień Rzucania Palenia. Obchodzony jest tradycyjnie co roku, w trzeci czwartek listopada. Skierowany do młodzieży szkolnej i mieszkańców Katowic. Światowy Dzień Rzucania Palenia Światowy Dzień bez Tytoniu. - uczniowie szkół podstawowych, gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych oraz studenci Cele akcji: zwrócenie uwagi na szkodliwe działanie dymu tytoniowego, poszerzanie wiedzy nt. szkodliwości czynnego i biernego palenia tytoniu oraz używania papierosów elektronicznych. 6. Światowy Dzień Zdrowia Depresja porozmawiajmy o niej Światowy Dzień Zdrowia Depresja - porozmawiajmy o niej mieszkańcy Katowic W ramach obchodów Światowego Dnia Zdrowia (7 kwietnia), Światowa Organizacja Zdrowia WHO podejmuje działania mające na celu promocję oraz ochronę zdrowia publicznego. Światowy Dzień Zdrowia w 2017 obchodzony był pod hasłem Depresja porozmawiajmy o niej. Celem obchodów było dostarczenie wiedzy o depresji, jej przyczynach i możliwych konsekwencjach. Akcja skierowana była do wszystkich mieszkańców Katowic. Podejmowano działania mające na celu upowszechnienie wiedzy o depresji ponieważ dotyka ona ludzi w różnym wieku, z różnych środowisk. Jest przyczyną cierpień psychicznych i negatywnie wpływa na zdolność ludzi cierpiących na nią do wykonywania najprostszych codziennych czynności, często prowadzi do zniszczenia relacji z rodziną, przyjaciółmi i niezdolności do pracy zarobkowej. 147

148 7. Zaszczep w sobie chęć szczepienia. Akcja skierowana do ogółu społeczeństwa ze szczególnym uwzględnieniem: rodziców dzieci w wieku 0-3 oraz dzieci przedszkolnych, studentów uczelni wyższych, osób starszych, osób podróżujących. Zaszczep w sobie chęć szczepienia - ogół społeczeństwa Cele akcji: podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa na temat znaczenia szczepień w profilaktyce chorób zakaźnych, wzrost świadomości dotyczącej korzyści wynikających ze szczepień ochronnych, zwiększenie liczby osób poddających się szczepieniom profilaktycznym (obowiązkowym i zalecanym). 8. Dzień bezpiecznego Internetu Sieć to nie śmietnik. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach został zaproszony po raz kolejny przez Komendę Miejską Policji w Katowicach oraz Pałac Młodzieży w Katowicach do współorganizacji akcji w ramach Dnia bezpiecznego internetu pod hasłem: Dzieci w sieci. Adresatami powyższego przedsięwzięcia były dzieci i młodzież uczęszczające na Dzień bezpiecznego Internetu Dzieci w sieci mieszkańcy Katowic zajęcia do Pałacu Młodzieży w Katowicach oraz ich rodzice i opiekunowie. W ramach przedsięwzięcia pracownicy Sekcji Oświaty Zdrowotnej Powiatowej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Katowicach przygotowali stoisko promocji zdrowia, przy którym prowadzili poradnictwo w zakresie zdrowego stylu życia, profilaktyki uzależnień oraz profilaktyki chorób zakaźnych poprzez szczepienia ochronne 148

149 oraz prowadzili dystrybucję materiałów edukacyjnych. Chętne osoby palące papierosy mogły sprawdzić stężenie tlenku węgla w wydychanym powietrzu, a zainteresowane osoby zobaczyć świat przez narko i alkogogle. 9. Tydzień Zdrowia. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach został zaproszony przez Dyrekcję IV Liceum Ogólnokształcącego w Katowicach do współorganizacji Dnia Zdrowia, który odbył się 20 kwietnia 2017 r. W ramach akcji Pani doktor z Hospicjum Cordis w piękny sposób przybliżyła klasom pierwszym medyczne, moralne, etyczne i inne aspekty związane z pomocą ludziom ciężko chorym. Natomiast klasy drugie i trzecie spotkały się ze studentkami Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, które omówiły profilaktykę raka Tydzień Zdrowia społeczność IV Liceum Ogólnokształcącego w Katowicach szyjki macicy, piersi i jąder. Na fantomach pokazały jak przeprowadzić samobadanie, aby uniknąć tych nowotworów lub wykryć je we wczesnym stadium. Ponadto pracownicy Sekcji Oświaty Zdrowotnej Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Katowicach przygotowali stoisko promocji zdrowia, przy którym prowadzili poradnictwo w zakresie zdrowego stylu życia, profilaktyki uzależnień oraz profilaktyki chorób zakaźnych poprzez promocję szczepień ochronnych. Ponadto prowadzili dystrybucję materiałów edukacyjnych. Chętne osoby palące papierosy mogły sprawdzić stężenie tlenku węgla w wydychanym powietrzu, a zainteresowane osoby zobaczyć świat przez narko i alkogogle. 9. VI Szkolny Festyn Środowiskowy Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach został zaproszony przez Dyrekcję Zespołu Szkół Technicznych i Ogólnokształcących Nr 2 w Katowicach do współorganizacji VI Szkolnego Festynu Środowiskowego, który odbył się w dniu 13 maja 2017 r. Głównym celem Festynu było wsparcie Fundacji Wspólnoty Burego Misia. 149

150 W ramach przedsięwzięcia pracownicy Sekcji Oświaty Zdrowotnej przygotowali stoisko promocji zdrowia, przy którym można było bezpłatnie zmierzyć ciśnienie tętnicze krwi, a chętne osoby palące papierosy mogły sprawdzić stężenie tlenku węgla w wydychanym powietrzu i zobaczyć świat przez alko i narkogogle. Prowadzono poradnictwo w zakresie zdrowego stylu życia, profilaktyki uzależnień oraz dystrybucję materiałów edukacyjnych. Ponadto rodziny uczestniczące w Festynie mogły wziąć udział w rozgrywkach sportowych, różnego rodzaju konkursach, grach i zabawach. Na scenie odbyły się występy taneczne i nie zabrakło kulinarnych specjałów - każdy mógł znaleźć coś pysznego dla siebie. VI Szkolny Festyn Środowiskowy społeczność Katowic 10. XIV Festyn Rodzinny Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach został zaproszony przez Dyrekcję Szkoły Podstawowej Nr 12 w Katowicach do współorganizacji Festynu Rodzinnego w dniu r. W ramach przedsięwzięcia pracownicy Sekcji Oświaty Zdrowotnej Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Katowicach przygotowali stoisko promocji zdrowia, przy którym prowadzili poradnictwo w zakresie zdrowego stylu życia, profilaktyki uzależnień oraz profilaktyki chorób zakaźnych poprzez promocję szczepień ochronnych. Chętne osoby palące papierosy mogły sprawdzić stężenie tlenku węgla w wydychanym powietrzu oraz wykonać bezpłatne badanie poziomu cukru we krwi i zmierzyć ciśnienie tętnicze krwi. Zainteresowane osoby mogły zobaczyć świat przez alko i narkogogle. XIV Festyn Rodzinny społeczność Katowic 150

151 11. Projekt Zdrowy Przedszkolak. Głównym celem projektu jest propagowanie zdrowego stylu życia poprzez kształtowanie postaw prozdrowotnych wśród dzieci w wieku przedszkolnym i ich rodziców, a także kształtowanie nawyków związanych z higieną. W ramach projektu w 15 katowickich przedszkolach przeprowadzone zostały przez pielęgniarkę wśród dzieci 5 i 6 letnich warsztaty z zakresu podstawowych czynności higienicznych ze szczególnym uwzględnieniem prawidłowego szczotkowania zębów i instruktażu mycia rąk. Wszystkie dzieci po zakończeniu zajęć otrzymały odblaskowe koniczynki Odznaka zdrowego przedszkolaka, naklejki oraz kolorowanki promujące higieniczny tryb życia. Ponadto wśród dzieci 5 i 6 letnich przedszkolni koordynatorzy projektu przeprowadzili pogadanki na podstawie przekazanego scenariusza zajęć. Natomiast podczas zebrań z rodzicami Pani dietetyk przeprowadzała wykłady nt. prawidłowego odżywiania dzieci, zainteresowani rodzice mogli skorzystać z indywidualnych porad i konsultacji. Podsumowanie realizacji projektu odbyło 21 listopada 2017 r. w Miejskim Domu Kultury Szopienice-Giszowiec w Katowicach podczas Festiwalu Zdrowego Przedszkolaka, który zorganizowany był na zasadach konkursu. Dzieci w ramach festiwalu zaprezentowały przygotowaną część artystyczną promującą zdrowy, higieniczny tryb życia. Laureatami zostali: Festiwal Zdrowego Przedszkolaka I miejsce: Miejskie Przedszkole Nr 52 w Katowicach, ul. Iłłakowiczówny 15 II miejsce: Miejskie Przedszkole Nr 85 w Katowicach, ul. Kwiatkowskiego 20 III miejsce: Miejskie Przedszkole Nr 23 w Katowicach, ul. Dębowa 3 O zdrowie przyszłych pokoleń powinniśmy zadbać kształtując prawidłowe nawyki higieniczne i zachowania zdrowotne już od najmłodszych lat. Wykorzystując naturalną ciekawość dzieci do poznawania nowych wrażeń oraz skłonność do rywalizacji można wypracować wśród przedszkolaków kulturę zdrowotną, która spowoduje, że dbałość o zdrowie na stałe wkomponuje się w ich codzienność. 151