INFORMACJA O STANIE BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO MIASTA KATOWICE 2013

Transkrypt

1 INFORMACJA O STANIE BEZPIECZEŃSTWA SANITARNEGO MIASTA KATOWICE 2013 Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Katowicach

2 Spis treści: I. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych 4 1. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie wybranych chorób zakaźnych Szczepienia ochronne..19 II. Stan sanitarny podmiotów wykonujących działalność leczniczą Ocena stanu sanitarnego podmiotów wykonujących działalność leczniczą Podmioty lecznicze jako zakłady pracy III. Stan sanitarny zakładów branży spożywczej, jakość zdrowotna żywności Badania prób żywności Powiadomienia typu RASFF i RAPEX Zakłady produkcyjne Obiekty obrotu żywnością Zakłady żywienia zbiorowego Import Imprezy masowe Środki transportu żywności 62 IV. Jakość wody Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi Ocena jakości wody ciepłej w zakresie obecności bakterii legionella Baseny kąpielowe Miejsca wykorzystywane do kąpieli 70 V. Stan sanitarny obiektów i miejsc użyteczności publicznej Obiekty użyteczności publicznej Gospodarka odpadami komunalnymi Akcje deratyzacyjne..80 VI. Stan sanitarny szkół i innych placówek oświatowo wychowawczych Żłobki i kluby dziecięce Placówki wychowania przedszkolnego Oddziały zerowe..87 2

3 4. Stan sanitarny szkół Placówki wypoczynku zimowego i letniego zorganizowanego w obiektach stałych w miejscu zamieszkania Szkoły wyższe VII. Warunki sanitarno-higieniczne środowiska pracy Stan sanitarno - higieniczny zakładów pracy Choroby zawodowe..103 VIII. Interwencje mieszkańców miasta 107 IX. Środki zastępcze X. Zapobiegawczy nadzór sanitarny.116 XI. Działalność w zakresie oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia, programy edukacyjne i akcje prozdrowotne.126 3

4 I. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych 1. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie wybranych chorób zakaźnych Analiza stanu bezpieczeństwa epidemiologicznego została oparta na danych zawartych w sprawozdaniach statystycznych PSSE w Katowicach, raportach dotyczących zachorowań na niektóre choroby zakaźne, danych porównawczych dotyczących wskaźników epidemiologicznych Polski uzyskanych z opracowań Zakładu Epidemiologii NIZP - PZH i Departamentu Zapobiegania oraz Zwalczania Zakażeń i Chorób Zakaźnych u Ludzi GIS, Biuletynów Statystycznych Ministerstwa Zdrowia Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, Biuletynu Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc. Katowice Obszar sprawowanego nadzoru przez PSSE w Katowicach Obszar [km 2 ] 164,64 255,89 Liczba ludności Tabela nr 1. Charakterystyka obszaru działalności PPIS w Katowicach - Na podstawie danych statystycznych uzyskanych z Urzędu Statystycznego w Katowicach w dniu r W trakcie roku 2013 kontynuowano działania mające na celu poprawę zgłaszalności chorób zakaźnych. Porównywano zgłaszalność chorób zakaźnych do PSSE w Katowicach z danymi przekazanymi do Narodowego Funduszu Zdrowia. W roku 2013 po stwierdzeniu niezgodności przeprowadzono 2 kontrole podmiotów leczniczych. Uzyskano wyjaśnienia w zakresie niezgodności, a także przeprowadzono rozmowy zarówno z osobami odpowiedzialnymi za niedopatrzenia, jak i z kierownikami nadzorującymi funkcjonowanie podmiotu leczniczego. W roku sprawozdawczym do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach zgłoszono 7230 przypadków zachorowań na choroby zakaźne dotyczących mieszkańców miasta Katowice, dominującą jednostką chorobową była grypa 4356 przypadków. 4

5 ROK Biegunki i zatrucia pokarmowe Choroby zakaźne wieku dziecięcego 31 Choroby przenoszone drogą płciową (w tym HIV i AIDS) Grypa Zapalenie opon mózgowordzeniowych Gruźlica 1681 Wirusowe zapalenie wątroby 70 ROK Biegunki i zatrucia pokarmowe Choroby zakaźne wieku dziecięcego 1517 Choroby przenoszone drogą płciową (w tym HIV i AIDS) Grypa Zapalenie opon mózgowordzeniowych Gruźlica Wirusowe zapalenie wątroby Wykres nr 1-2. Zgłoszone przypadki zachorowań wybranych jednostek chorobowych w roku na terenie miasta Katowice. 5

6 Zatrucia i zakażenia pokarmowe Zatrucia i zakażenia pokarmowe Wykres nr 3. Zgłoszone przypadki zachorowań na zatrucia i zakażenia pokarmowe w latach na terenie miasta Katowice Salmonelozy ogółem Wykres nr 4. Zgłoszone przypadki zachorowań na Salmonellozy ogółem w latach na terenie miasta Katowice. 6

7 Biegunki u dzieci do lat 2 Wykres nr 5. Zgłoszone przypadki zachorowań na biegunki u dzieci do lat 2 w latach na terenie miasta Katowice. W 2013r. odnotowano 18 przypadków salmonelloz (wskaźnik zapadalności 5,88/ ), w tym 2 przypadki salmoneloz pozajelitowych oraz 1 przypadek czerwonki bakteryjnej. Stwierdzono w porównaniu do minionego roku wzrost liczby zachorowań (2012r. - 9 zachorowań wskaźnik zapadalności 2,91/ mieszkańców). Jednocześnie odnotowano spadek liczby zachorowań na bakteryjne zatrucia pokarmowe przypadków (wskaźnik zapadalności 81,38/ ) w porównaniu do 366 przypadków 118,33/ w roku 2012). W minionym roku nastąpił spadek zapadalności na biegunki u dzieci do lat 2. W 2013r. liczba zachorowań wynosiła 130, wskaźnik 113,79/10 000, natomiast w 2012r. odnotowano 187 zachorowań, odpowiednio wskaźnik zapadalności wyniósł 166,86/ Tendencja wzrostowa dotyczyła zachorowań na wirusowe zakażenia jelitowe 515 przypadków zachorowań wskaźnik zapadalności 168,30/ w porównaniu z rokiem przypadki zachorowań wskaźnik zapadalności 98,28/

8 Biegunka u dzieci do lat 2 Wirusowe zakażenia jelitowe Inne bakteryjne zakażenia Jelitowe Bakteryjne zatrucia pokarmowe Czerwonka Salmonelozy Wykres nr 6. Zachorowania na biegunki, zatrucia pokarmowe i zakażenia jelitowe ogółem w latach na terenie miasta Katowice zbiorczo (liczba zachorowań). Po przeanalizowaniu danych z ostatnich 5 lat dotyczących zapadalności na biegunki, zatrucia pokarmowe i wirusowe zakażenia jelitowe ogółem, można zauważyć wzrost liczby rejestrowanych przypadków zachorowań w przypadku wirusowych zakażeń jelitowych. W 2013 roku odnotowano ogółem 10 ognisk choroby przenoszonej drogą pokarmową, w tym 5 w 2 szpitalach, 3 w środowisku domowym, 1 w przedszkolu i 1 w zakładzie pracy. Ogniska szpitalne wystąpiły w Oddziale Anestezjologii i Intensywnej Terapii oraz Oddziale Kardiochirurgii szpitala klinicznego, a także w Oddziale Chirurgii Urazowo - Ortopedycznej i w Oddziale Geriatrycznym szpitala wielospecjalistycznego. Czynnikiem etiologicznym 4 ognisk szpitalnych były laseczki Clostridium difficile toksyny A i B, w 1 przypadku czynnika nie ustalono. Natomiast ogniska w środowisku domowym wystąpiły w 2 przypadkach, w dzielnicy Tysiąclecie, gdzie u 2 osób stwierdzono pałeczki Salmonella oraz 4 osoby, w tym 2 dzieci, u których nie ustalono czynnika etiologicznego. Ognisko w dzielnicy Koszutka dotyczyło 2 dzieci, które były hospitalizowane. Badania kału wykazały obecność rotawirusa. Ogniska choroby przenoszonej drogą pokarmową w zakładzie pracy dotyczyło 14 osób. Zakażenie najprawdopodobniej wystąpiło po spożyciu posiłków dostarczonych przez 8

9 firmę cateringową. Ognisko zakwalifikowano jako zbiorowe zatrucie pokarmowe nie określone. Ponadto zatrucie pokarmowe w przedszkolu w dzielnicy Koszutka - objawy chorobowe wystąpiły u 4 dzieci - badania mikrobiologiczne wykazały obecność norowirusa. W ramach prowadzonych dochodzeń epidemiologicznych analizowano możliwość przeniesienia zakażenia przez spożywaną wodę lub żywność. W przypadku zatruć pokarmowych domowych osoby chore i osoby z otoczenia chorych, zazwyczaj nie pamiętały produktów z jakich przyrządzały potrawy lub nie potrafiły podać miejsca zakupu produktów lub potraw. Choroby zakaźne wieku dziecięcego Ospa wietrzna Wykres nr 7. Zgłoszone przypadki zachorowań na ospę wietrzną w latach na terenie miasta Katowice. W 2013r. wśród zachorowań na choroby zakaźne wieku dziecięcego dominowała, podobnie jak w minionych latach ospa wietrzna, choroba wystąpiła u 1210 osób, co daje wskaźnik zapadalności 395,43 na mieszkańców (2012r zachorowań, zapadalność 448,43). 9

10 Najwięcej zachorowań wystąpiło wśród dzieci od 1 do 4 roku życia, a kolejną pod względem liczebności grupę stanowiły dzieci w wieku od 5 do 9 lat. Najwięcej zachorowań wystąpiło w II kwartale 2013r. Zaznaczyć należy, że wysoka zapadalność na ospę wietrzną nie jest jedynie problemem lokalnym, podobne tendencje obserwowano w zakresie danych epidemiologicznych dla całego kraju, gdzie zapadalność wynosiła w 2013r. 462,92/ mieszkańców Płonica Wykres nr 8. Zgłoszone przypadki zachorowań na płonicę w latach na terenie miasta Katowice. W 2013r. w Katowicach odnotowano spadek zachorowań na płonicę (zarejestrowano 197 zachorowań, współczynnik zapadalności wyniósł 64,38, porównawczo w roku 2012 odnotowano 261 zachorowań co stanowiło 84,38 zachorowań na mieszkańców). W minionym roku na terenie kraju zachorowania na płonicę kształtowały się na poziomie podobnym do roku poprzedniego i odpowiednio w 2013r. wskaźnik wynosił 65,89/ mieszkańców, a w 2012r.- 65,97. 10

11 Świnka Wykres nr 9. Zgłoszone przypadki zachorowań na świnkę w latach na terenie miasta Katowice. Rok 2013 był kolejnym rokiem stabilizacji zachorowań na świnkę, zarejestrowano 15 przypadków. Z uwagi na brak danych, nie było możliwości przeanalizowania stopnia uodpornienia osób, które zachorowały. Najwięcej zachorowań odnotowano w grupach wiekowych 1-14 lat i powyżej 30 r. ż., 60% chorych stanowiły osoby płci żeńskiej. Uzyskany wskaźnik zapadalności wynosił 4,90/ mieszkańców i był niższy od wskaźnika uzyskanego na terenie Polski, który wynosił 7,21/ Można wysunąć wniosek, że aktualna korzystna sytuacja jest wynikiem skuteczności szczepień, jako formy zapobiegania chorobom zakaźnym. W zakresie sezonowości, nie stwierdzono współzależności wzrostu zachorowań z określoną porą roku. 11

12 Krztusiec 17 Wykres nr 10. Zgłoszone przypadki zachorowań na krztusiec w latach na terenie miasta Katowice. W 2013r. zaobserwowano istotny spadek w zakresie wskaźników epidemiologicznych krztuśca. Odnotowano 17 przypadków zachorowań - wskaźnik zapadalności 5,56/ mieszkańców, a w 2012r. było 57 zachorowań, wskaźnik zachorowań wynosił 18,43/ mieszkańców. Analiza przypadków zachorowań na podstawie przeprowadzonych wywiadów epidemiologicznych wykazała, że: 6 chorych było zaszczepionych IV dawkami, 11 osób dorosłych nie pamiętało faktu uodpornienia, \ zachorowania występowały najczęściej u młodzieży w wieku lat (35%) oraz u osób w wieku lat (35%), pojedyncze zachorowania odnotowano w pozostałych grupach wiekowych, nasilenie zachorowań wystąpiło w I i II kwartale roku

13 Różyczka Wykres nr 11. Zgłoszone przypadki zachorowań na różyczkę w latach na terenie miasta Katowice. W zakresie nadzoru nad różyczką, zarejestrowano 95 zachorowań, uzyskano wskaźnik zapadalności 31,05/ , co stanowi poziom wyższy niż na terenie kraju (wskaźnik zapadalności: 16,25/ mieszkańców). Brak danych na temat historii szczepień pacjentów. Wśród chorych przeważali mężczyźni (76%). Najwięcej zachorowań wystąpiło u młodzieży w wieku lat. Nie zgłoszono żadnego przypadku różyczki wrodzonej. Największa ilość zachorowań zarejestrowano wiosennym. Wirusowe zapalenia wątroby W roku sprawozdawczym na terenie działalności tutejszej Stacji nie zarejestrowano przypadków wirusowego zapalenia wątroby typu B lub C. W 2013 roku potwierdzono 1 zachorowanie na wirusowe zapalenie wątroby A, dotyczyło 41-letniego mężczyzny z wywiadu epidemiologicznego wynika, że narażenie nastąpiło podczas wycieczki objazdowej po krajach Ameryki Północnej i Południowej oraz Azji. W 2012 roku przypadków WZW typu A nie odnotowano. 13

14 Podobnie jak w minionych latach rejestrowano informacje o osobach zgłaszanych po raz pierwszy, jako nosiciele wirusa HBV lub HCV. W analizowanym okresie czasu otrzymano 22 zgłoszenia zakażenia HBV i 39 zgłoszeń zakażeń HCV. Grypa Liczba zachorowań na grypę i podejrzenia grypy w 2013 roku (wykres nr 13), osiągnęła poziom 4356 przypadków (1423,55 na mieszkańców) była znacznie wyższa niż w roku przypadków (135,14 na mieszkańców). W minionym roku wskaźnik zapadalności dla Polski wyniósł 3788,98 na mieszkańców (Wykres nr 22). Szczególny zakres nadzoru nad grypą stanowiły podejrzenia zachorowania i zachorowania wywołane wirusem A/H1N1. Na terenie działalności tutejszej stacji nie odnotowano przypadków zachorowania wywołanego przez w/w czynnik wirusowy. Analizę liczby zachorowań (z uwzględnieniem sezonowości) przedstawia wykres nr Rok I Kwartał II Kwartał III Kwartał IV Kwartał Grypa - sezonowość Wykres nr 12. Zgłoszone przypadki zachorowań na grypę wg sezonowości 2013 na terenie miasta Katowice. 14

15 3500 Rok Lata 5-14 Lat Lata 65 i więcej Lat Grypa - zachorowania wg wieku Wykres nr 13. Zgłoszone przypadki zachorowań na grypę wg wieku w roku 2013 na terenie miasta Katowice. Choroby odzwierzęce W minionym roku zarejestrowano w zakresie chorób odzwierzęcych przypadki boreliozy z Lyme i listeriozy. Dodatkowo prowadzono nadzór w zakresie pokąsań ludzi przez zwierzęta z uwagi na możliwość narażenia na wściekliznę. Borelioza z Lyme W roku sprawozdawczym odnotowano ogółem 163 zgłoszenia zachorowań i podejrzeń zachorowań na boreliozę. W trakcie prowadzonych dochodzeń epidemiologicznych po uwzględnieniu wymogów definicji przypadku boreliozy potwierdzono 129 zachorowań (wykres nr 14). Porównując zapadalność na terenie miasta i kraju można zauważyć, że wskaźnik zapadalności w przypadku Katowic (42,16/ mieszkańców) znacząco przekracza wskaźnik Polski (33,12/ mieszkańców). Dalsza analiza danych, z uwzględnieniem aktywności zawodowej wykazała, że wśród chorych były zarówno osoby nieletnie (8 osób), pełnoletnie pracujące (45 osób), pełnoletnie niepracujące (12 osób), jak i renciści i emeryci (64 osoby). Stwierdzono 3 przypadki zachorowania w wyniku występowania narażenia zawodowego u 1 pracownika Zakładu Usług Leśnych w Katowicach oraz 2 ogrodników. 15

16 Borelioza Wykres nr 14. Zgłoszone przypadki zachorowań na boreliozę w latach na terenie miasta Katowice. Objawy z jakimi pacjenci najczęściej zgłaszali się do lekarza to rumień wędrujący (objaw charakterystyczny wczesnej fazy choroby) oraz bóle kostno-stawowe. Ustalono, że 37 osób zdecydowanie identyfikowało miejsce narażenia, jako miasto zamieszkania, 27 osób wiązało zakażenie krętkami z narażeniem poza granicami miasta. Najczęściej miejscem ekspozycji na kleszcze na terenie miasta były parki, skwery, działki lub tereny rekreacyjne i lasy. Listerioza W minionym roku zarejestrowano 1 przypadek listeriozy, co dało wskaźnik zapadalności 0,33/ mieszkańców, w tym samym okresie na terenie kraju wystąpiła zapadalność rzędu 0,13/ mieszkańców. W toku dochodzenia epidemiologicznego wykluczono kontakt pacjenta z chorymi zwierzętami lub spożywanie produktów potencjalnie skażonych z obrotu nieuspołecznionego. 16

17 Pokąsania przez zwierzęta i profilaktyka zachorowań na wściekliznę W 2013r. zarejestrowano 32 pokąsania wskaźnik zapadalności na mieszkańców wyniósł 10,46. W analogicznym okresie na terenie kraju odnotowano poziom narażenia na wściekliznę/potrzeby szczepień 20,36/ mieszkańców. Pokąsania w 5 przypadkach dotyczyły osób niepełnoletnich. Równolegle do zgłoszeń pokąsań otrzymywano informacje o wszczęciu po ekspozycyjnych szczepień przeciwko wściekliźnie, których wykonanie ostatecznie potwierdzono u 47 osób. Część osób poszkodowanych zgłosiło się do lekarzy poza terenem prowadzenia nadzoru przez tutejszą stację. Gruźlica Gruźlica Wykres nr 15. Zgłoszone przypadki zachorowań na gruźlicę w latach na terenie miasta Katowice. Zapadalność na gruźlicę w minionym roku utrzymywała się na podobnym poziomie, jak w roku 2012 (82 zachorowania, współczynnik, 26,5). Zgłoszono 120 przypadków podejrzenia gruźlicy, chorobę potwierdzono w trakcie badań u 70 osób ogółem (wskaźniki zapadalności 22,88/ mieszkańców) (Wykres nr 15). Wśród chorych zarejestrowano 2 przypadki osób niepełnoletnich. Najczęściej chorowali niepracujący dorośli (34 chorych), renciści i emeryci (21), najrzadziej pracujący dorośli (13). 17

18 Rok 2013 był kolejnym rokiem utrzymywania się tendencji występowania gruźlicy wśród osób o niskim statucie socjalno-bytowym. W związku z zarejestrowanymi przypadkami zachorowania na gruźlicę w ciagu minionego roku nadzorem objęto 75 osób z kontaktu z chorym. W jednym przypadku wydano decyzję administracyjną w sprawie obowiązku hospitalizacji. Inwazyjne choroby wywołane przez Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae typu b W 2013r. zarejestrowano 1 przypadek inwazyjnej choroby meningokokowej. W przypadku choroby inwazyjnej o etiologii meningokokowej, podejmowane są wszelkie konieczne działania w celu ustalenia osób z otoczenia chorego, wymagających konsultacji lekarskich i/lub chemioprofilaktyki. W celu skrócenia do minimum czasu między stwierdzeniem zachorowania, a zastosowaniem chemioprofilaktyki przez osoby z kontaktu, prowadzone były dyżury telefoniczne. Choroby przenoszone drogą płciową W minionym roku kontynuowano nadzór nad chorobami przenoszonymi drogą płciową. Ogółem na terenie miasta zarejestrowano 7 zachorowań na kiłę wskaźnik zapadalności 2,29/ Nie odnotowano zachorowań na kiłę wrodzoną. 18

19 HIV I AIDS HIV AIDS Wykres nr 16. Zgłoszone przypadki zachorowań na HIV i AIDS w latach na terenie miasta Katowice. W 2013 roku wystąpiło 4 przypadki zachorowań na AIDS (wskaźnik zapadalności 1,31/ ). Uzyskany poziom zapadalności był wyższy od poziomu uzyskanego na terenie kraju (0,51/ ). Jednocześnie zarejestrowano większą niż w poprzednim roku liczbę nowych zakażeń HIV - 20 (6,54/ ) w porównaniu do 12 zgłoszeń z roku W analizowanym okresie czasu na terenie Polski wskaźnik nowo wykrytych przypadków HIV wynosił 3,12/ Szczepienia ochronne W ramach nadzoru nad prowadzeniem szczepień ochronnych wiodącym celem było prowadzenie nadzoru nad właściwą realizacją Programu Szczepień Ochronnych. W 2013 r. na terenie Katowic w placówkach prowadzących szczepienia ochronne przeprowadzono 53 kontrole w zakresie realizacji założeń obowiązującego Programu Szczepień Ochronnych. Podczas kontroli zwracano szczególną uwagę na: stan zaszczepienia dzieci i młodzieży wg obowiązującego PSO w celu uzyskania jak najwyższego odsetka uodpornienia, 19

20 sposób przechowywania i transportu preparatów do szczepień, sposób prowadzenia dokumentacji medycznej dotyczącej szczepień ochronnych, zgłaszalność występujących niepożądanych odczynów poszczepiennych. W roku 2013 Program Szczepień Ochronnych realizowany był na terenie Katowic przez 108 świadczeniodawców w 141 gabinetach zabiegowych. Działalność rozpoczęły 3 nowe punkty szczepień dla dzieci i dorosłych, inne 2 zostały zlikwidowane: 1 punkt szczepień dla dzieci (likwidacja POZ dla dzieci) i 1 punkt dla dzieci i dorosłych (likwidacja podmiotu). U świadczeniodawców znajdowało się karty uodpornienia (stan na dzień 31 grudnia 2013r.) w tym kart uodpornienia dzieci i młodzieży do 20 roku życia. Od kilku lat obserwowany jest systematyczny spadek liczby dzieci i młodzieży podlegających szczepieniu liczba osób Wykres nr 17. Liczba populacji 0-20 roku życia objętej Programem Szczepień Ochronnych w latach Oceniając realizację szczepień ochronnych w 2013 roku należy stwierdzić, że były one wykonane w odsetku gwarantującym korzystną sytuację epidemiologiczną w odniesieniu do wielu chorób zwalczanych poprzez szczepienia ochronne. Szczepienia p/wirusowemu zapaleniu wątroby typu B Wprowadzenie szczepień p/wzw typu B do PSO w 1989 roku oraz sukcesywne rozszerzanie grup objętych szczepieniami obowiązkowymi i zalecanymi doprowadziło do wielokrotnego spadku zapadalności na WZW typu B. W wyniku przeprowadzonych szczepień dzieci i młodzież są bardzo dobrze uodpornione. Szczepienia podstawowe noworodków i niemowląt wykonywane były trzema dawkami szczepionki w cyklu zbliżonym do 0; 1; 6 miesięcy. U dzieci z masą urodzeniową mniejszą niż 2000g stosuje się 20

21 cztero dawkowy cykl szczepienia 0; 1; 2; 12 miesięcy. Również u dzieci szczepionych zalecaną szczepionką skojarzoną (6 w 1) schemat szczepienia pierwotnego składał się z trzech dawek i dawki uzupełniającej podanej przed ukończeniem 18 miesięcy. W roku 2013 szczepienia pierwotne p/wzw typu B w 1 roku życia zostały rozpoczęte u 43,82 % populacji (1077 dzieci). Stan zaszczepienia dzieci w 2 roku życia dawką uzupełniającą kształtuje się na poziomie 93,27 % (2554 dzieci) ,33 94,32 92,8 92,1 93, ,41 46,43 45,04 45,64 43, r.ż. pierwotne 2 r.ż uzupełniające Wykres nr 18. Procentowy udział dzieci w 1 i 2 roku życia zaszczepionych p/wzw B Ogółem p/wzw typu B zaszczepiono 98,86 % dzieci w drugim roku życia. Dzieci, u których do tej pory nie rozpoczęto szczepień najczęściej posiadały p/wskazania lub rodzice nie wyrażali zgody na szczepienie. Szczepienie p/wzw typu B zalecane, finansowane przez pacjentów, jest najchętniej realizowanym szczepieniem przez osoby przygotowujące się do zabiegów operacyjnych i przewlekle chore nieszczepione w ramach szczepień obowiązkowych. Szczepienia p/błonicy, tężcowi i krztuścowi Szczepienia realizowane były przy użyciu preparatów szczepionkowych finansowanych ze środków znajdujących się w budżecie Ministra Zdrowia oraz coraz częściej, z zastosowaniem szczepionek wysoce skojarzonych finansowanych przez rodziców. Wiele osób decyduje się na uodpornienie dziecka w jak najszerszym zakresie przy zastosowaniu jak najbardziej komfortowych możliwości. Szczepieniami pierwotnymi p/błonicy, tężcowi i krztuścowi w 2013 roku objęto 55,57% populacji (1366 dzieci) w 1 21

22 roku życia. W 2 roku życia szczepienie IV dawką uzupełniającą otrzymało 1076 dzieci (39,29%). Ogółem liczba zaszczepionych w drugim roku życia wyniosła 2650 (96,78 %) ,13 53,64 54,76 55,57 52,87 41,25 39,32 41,3 39,29 35, r. ż. pierwotne 2 r.ż. uzupełniające Wykres nr 19. Procentowy udział dzieci w 1 i 2 roku życia zaszczepionych p/błonicy, tężcowi i krztuścowi w latach Dawkami przypominającymi p/błonicy i tężcowi szczepiono w 6, 14 i 19 roku życia. Kontynuacja szczepień p/krztuścowi prowadzona była obowiązkowo u dzieci w 6 roku życia. W ramach I szczepienia przypominającego p/błonicy, tężcowi i krztuścowi zaszczepiono 1768 dzieci (69,71%) z rocznika 2008, II dawką przypominającą p/tężcowi i błonicy w roczniku 2000 zaszczepiono 1720 osób (81,24%), III dawką przypominającą p/tężcowi i błonicy zaszczepiono 1754 osoby (67,69%) z rocznika ,49 86,66 84,63 84,85 81,24 68,8 72,54 70,61 70,58 64,59 69,71 67,69 56,73 56,03 60, r.ż. Ip. (DTPa) 14 r.ż. II p. 19 r.ż. III p. Wykres nr 20. Procentowy udział dzieci w 6, 14 i 19 roku życia zaszczepionych p/błonicy i tężcowi dawkami przypominającymi w latach

23 W 2013 roku, dzieciom które z różnych względów nie otrzymały I szczepienia przypominającego p/błonicy, tężcowi i krztuścowi, a ukończyły 7 rok życia i zostały zakwalifikowane do szczepienia, zapewniono szczepionkę z niższą zawartością antygenów krztuścowych (dtpa) finansowaną ze środków publicznych. Szczepienia p/poliomyelitis W 2013 roku szczepieniami p/poliomyelitis (szczepienia pierwotne) objęto 55,43% populacji (1364 dzieci w 1 roku życia), szczepienie uzupełniające wykonano u 1076 dzieci w drugim roku życia (39,29%). Ogółem w drugim roku życia zaszczepionych było 99,78 % (2650 dzieci). Szczepienie podstawowe prowadzono przy użyciu szczepionek pojedynczych inaktywowanych (IPV) lub preparatów skojarzonych. Szczepienie przypominające u dzieci w 6 roku życia wykonano u 1759 dzieci (69,36%) preparatem doustnym zawierającym żywe szczepy poliowirusów (OPV). Szczepienie realizowano preparatem inaktywowanym bezpłatnie w przypadku przeciwwskazań do zastosowania szczepionki żywej, a także odpłatnie, w przypadku braku przeciwwskazań do zastosowania OPV, gdy rodzice (z różnych względów) nie zgadzali się na podanie szczepionki żywej ,8 72,54 70,61 70,58 69,36 55,13 53,64 54,76 52,87 55,49 35,83 41,25 39,32 41,3 39, r.ż. pierwotne 2 r. ż. uzupełniające 6 r.ż. I przypominąjace Wykres nr 21. Procentowy udział dzieci w 1, 2 i 6 roku życia zaszczepionych p/poliomyelitis w latach Szczepienia p/odrze, śwince i różyczce W 2013 roku szczepienia obowiązkowe p/odrze, śwince i różyczce obejmowały dzieci w miesiącu życia i w 10 roku życia. Systematycznie kontynuowano także szczepienia u dzieci urodzonych po 31 grudnia 1996 roku, które nie otrzymały dwóch dawek szczepionki skojarzonej. W rocznikach stan zaszczepienia wynosi powyżej 99%. Szczepienie 23

24 podstawowe w 2 roku życia wykonano u 2072 dzieci (75,67%) a szczepienie przypominające w 10 roku życia u 1608 dzieci (77,41%). Dzieci, u których do tej pory nie rozpoczęto szczepień najczęściej posiadały p/wskazania do stosowania szczepionek żywych lub rodzice nie wyrażali zgody na szczepienie ,39 77,94 78,48 73,91 72,53 71,03 60,81 76,36 75,67 77, r. ż. I dawka 10 r.ż. II dawka Wykres nr 22. Procentowy udział dzieci w 2 i 10 roku życia zaszczepionych p/odrze, śwince i różyczce w latach Szczepienia p/gruźlicy Szczepienia p/gruźlicy w 2013 roku wykonywano u noworodków w pierwszej dobie po urodzeniu preparatem BCG w ampułkach 10 dawkowych ,67 89,46 88,61 87,18 85, BCG w I dobie życia Wykres nr 23. Procentowy udział dzieci w pierwszej dobie życia zaszczepionych przeciwko gruźlicy w latach W przypadku odroczenia wykonania szczepienia p/gruźlicy w pierwszej dobie życia (masa ciała poniżej 2000g, ciężki stan po urodzeniu) szczepionkę podawano w następnym 24

25 możliwym terminie po ustąpieniu p/wskazań. Szczepienia po 14 dniu życia do 15 lat wykonywano najczęściej u dzieci przybywających do Polski z państw, w których nie prowadzi się szczepień przeciw gruźlicy. W niektórych przypadkach realizacji szczepień p/gruźlicy z opóźnieniem zastosowano przed szczepieniem test tuberkulinowy. Dzieci, u których do tej pory nie zrealizowano szczepień najczęściej posiadają p/wskazania do wykonania szczepienia lub rodzice nie wyrażali zgody na szczepienie. Szczepienia p/haemophilus influenzae typu b Szczepienia przeciw inwazyjnemu zakażeniu haemophilus influenzae typu b realizowano przy użyciu preparatów szczepionkowych finansowanych ze środków znajdujących się w budżecie Ministra Zdrowia lub z zastosowaniem szczepionek wysoce skojarzonych finansowanych przez rodziców. Szczepieniami pierwotnymi p/haemophilus influenzae typu b w 2013 roku objęto 55,53% populacji (1365 dzieci) w 1 roku życia. W 2 roku życia szczepienie uzupełniające otrzymało 1076 dzieci (39,29%). Ogółem liczba zaszczepionych w drugim roku życia wyniosła 2650 (96,78 %) ,09 53,64 54,02 55,53 52,87 41,25 39,42 41,3 39,29 35, r.ż. pierwotne 2 r.ż. Uzupełniające Wykres nr 24. Procentowy udział dzieci w 1 i 2 roku życia zaszczepionych przeciwko haemophilus influenzae typu b w latach Stan wykonania szczepień obowiązkowych w 3 roku życia Zestawienie wszystkich obowiązkowych szczepień wykonanych w ramach Programu Szczepień Ochronnych w 3 roku życia, to tzw. zamknięcie szczepień podstawowych. Na poniższym wykresie nr 25 można zaobserwować, iż z wyjątkiem szczepień p/odrze, śwince i różyczce, wszystkie obowiązkowe szczepienia ochronne wykonane są na poziomie ponad 98%. Szczepienia p/odrze, śwince i różyczce realizowane są przy użyciu szczepionek skojarzonych, zawierających atenuowane wirusy. Szczepienie podstawowe powinno być 25

26 wykonane zgodnie z obowiązującym PSO u dziecka w 2 roku życia. Dzieci najczęściej odraczane są właśnie od tego szczepienia z powodów neurologicznych, zaburzeń odporności, p/wskazań do stosowania żywych szczepionek, uczuleń, stanów infekcyjnych i zaostrzonych stanów chorób przewlekłych. Jest to również szczepienie, któremu najczęściej przeciwni są rodzice z tzw. środowisk opornych , ,66 98,66 98,66 98, , Wykres nr 25. Stan zaszczepienia dzieci w 3 r.ż. dane skumulowane za 2013r. Zalecane szczepienia ochronne Szczepienia zalecane niefinansowane ze środków znajdujących się w budżecie ministra właściwego do spraw zdrowia realizowano zgodnie z wytycznymi Programu Szczepień Ochronnych. W 2013 roku na terenie Katowic, jak co roku, realizowano akcje szczepień zalecanych organizowane i finansowane przez Urząd Miasta Katowice: Podmiot Dzieci z oddziałów Żłobka Miejskiego 316 Oddział przy ul. Ligonia 43 Oddział przy ul. Szeptyckiego 1 Oddział przy ul. Ordona 3 a Oddział przy ul. Bytomskiej 8 A Oddział przy ul. Tysiąclecia 45 Oddział przy ul. Zadole 24 A Oddział przy ul. Wojciecha 23 a Oddział przy ul. Uniwersyteckiej Oddział przy ul. Grzegorzka 2 Oddział przy ul. Ciesielskiej 1 Ilość szczepionek finansowanych w ramach umowy szczepienie p/ PNEUMOKOKOM : dzieci w wieku miesiące- II dawki szczepionki skoniugowanej 13-walentnej dzieci w wieku 24 miesiące i powyżej I dawka 26

27 Dzieci z Domów Dziecka 32 DD Tęcza, Katowice, ul. Rybnicka 1 (Kaszubska 16) DD Stanica, Katowice, ul. Plebiscytowa 46, Rybnicka DD Zakątek, Katowice, ul. Brynowska 70 a Specjalny Ośrodek Wychowawczy Zgromadzenia Sióstr Św. Jadwigi, Katowice, ul. Leopolda 1-3 Specjalny Ośrodek Wychowawczy prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia Św. Karola Boromeusza, Katowice, ul. Brynicy 14 Dzieci z Domów Dziecka 80 DD Tęcza, Katowice, ul. Rybnicka 1 (Kaszubska 16) DD Stanica, Katowice, ul. Plebiscytowa 46 DD Zakątek, Katowice, ul. Brynowska 70 a, Kaszubska Specjalny Ośrodek Wychowawczy Zgromadzenia Sióstr Św. Jadwigi, Katowice, ul. Leopolda 1-3 Specjalny Ośrodek Wychowawczy prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia Św. Karola Boromeusza, Katowice, ul. Brynicy 14 Dzieci z Domów Dziecka 310 DD Tęcza, Katowice, ul. Rybnicka 1 (Kaszubska 16) DD Stanica, Katowice, ul. Plebiscytowa 46 DD Zakątek, Katowice, ul. Brynowska 70 a, Kaszubska Specjalny Ośrodek Wychowawczy Zgromadzenia Sióstr Św. Jadwigi, Katowice, ul. Leopolda 1-3 Specjalny Ośrodek Wychowawczy prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia Św. Karola Boromeusza, Katowice, ul. Brynicy 14 Dzieci z rodzin zastępczych 22 szczepienie p/pneumokokom: ilość dawek zależna od wieku dziecka (szczepienie dzieci poniżej 5 r.ż., które wcześniej nie były szczepione przeciwko pneumokokom) - szczepionka skoniugowana 13-walentna szczepienie p/meningokokom C szczepionka skoniugowana monowalentna- szczepione dzieci w wieku 2-12 mięsięcy (2 dawki) oraz dzieci powyżej 12 miesiąca życia (1 dawka), które wcześniej nie były zaszczepione p/meningokokom szczepienie p/grypie (I, II dawki w zależności od wieku) 27

28 Mieszkańcy Katowic powyżej 65 r.ż. przebywający w DPS DPS Przystań, K-ce ul. Adamskiego 22 DPS Zacisze, Katowice, ul. Traktorzystów 22 Zakład Pielęgnacyjno- Opiekuńczy, Katowice, ul. Szopienicka 59 Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy przy szpitalu Miejskim Murcki, Katowice, ul. Sokołowskiego 2 Mieszkańcy Katowic powyżej 65 r.ż. przebywający w DPS DPS Przystań, K-ce ul. Adamskiego 22 DPS Zacisze, Katowice, ul. Traktorzystów 22 Zakład Pielęgnacyjno- Opiekuńczy, Katowice, ul. Szopienicka 59 Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy przy Szpitalu Miejskim Murcki, Katowice, ul. Sokołowskiego 2 Mieszkańcy Katowic powyżej 65 r.ż. przebywający w DPS szczepienie p/pneumokokom dzieci w wieku powyżej 24 miesiąca życia do 5 roku życia I dawka szczepionki skoniugowanej 13-walentnej 43 szczepienie p/pneumokokomosoby powyżej 65 roku życia 189 szczepienie p/grypie - osoby powyżej 65 roku życia 30 DPS Przystań, K-ce ul. Adamskiego 22 DPS Zacisze, Katowice, ul. Traktorzystów 22 Zakład Pielęgnacyjno- Opiekuńczy, Katowice, ul. Szopienicka 59 Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy przy szpitalu Miejskim Murcki, Katowice, ul. Sokołowskiego 2 Mieszkańcy Katowic powyżej 65 r.ż Mieszkańcy Katowic szczepieni p/wzw typ b 3 dawki osoby powyżej 65 roku życia 220 szczepienie p/grypie osoby powyżej 65 roku życia

29 szczepienie p/grypie Tabela nr 2. Szczepienia zalecane organizowane i finansowane przez Urząd Miasta Katowice Szczepienia p/grypie sezonowej Ogółem na terenie działalności Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Katowicach w roku 2013 zaszczepiono osób. Na liczbę składają się szczepienia wykonane w punktach szczepień na terenie miasta szczepionkami zakupionymi przez pacjentów, szczepienia finansowane przez Urząd Miasta oraz szczepienia tzw. wyjazdowe, realizowane na zasadzie umów zakładów pracy z podmiotami leczniczymi liczba osób zaszczepionych p/grypie Wykres nr 26. Liczba zaszczepionych p/grypie w latach r. Szczepienia p/wirusowemu zapaleniu wątroby typu A Zgodnie z PSO szczepienia zaleca się osobom wyjeżdżającym do krajów o wysokiej endemiczności zachorowań na WZW typu A, osobom zatrudnionym przy produkcji i dystrybucji żywności, usuwaniu odpadów komunalnych i płynnych nieczystości oraz dzieciom i młodzieży które nie chorowały na WZW typu A Liczba osób zaszczepionych przeciwko WZW typu A jest wyższa niż w roku ubiegłym i dotyczy głównie osób powyżej 20 roku życia (tylko 18% stanowią osoby młodsze). Osoby te najczęściej były szczepione z powodu wyjazdów w strefy zagrożenia tą chorobą. Szczepienia realizowano preparatami pojedynczymi i skojarzonymi (przeciw WZW A i B). 29

30 liczba zaszczepionych p/wzw typu A Wykres nr 27. Liczba zaszczepionych p/wzw A w latach r. Szczepienia p/ Neisseria meningitidis Celem stosowania szczepień przeciw meningokokom jest zapobieganie inwazyjnym postaciom chorób meningokokowych oraz innym zakażeniom wywołanym przez serotypy zawarte w szczepionkach. Dodatkowo szczepienia (zwłaszcza preparatami skoniugowanymi) mają wpływ na zmniejszenie częstości nosicielstwa i wywołania zjawiska odporności zbiorowiskowej. W 2013 roku zaszczepiono 640 osób ( w tym 500 osób w wieku 0-19). Na liczbę osób zaszczepionych składają się szczepienia dzieci z Domów Dziecka finansowane przez Urząd Miasta Katowice, szczepienia dzieci finansowane przez rodziców oraz szczepienia osób wyjeżdżających do rożnych krajów świata liczba osób zaszczepionych p/zakażeniom Neisseria meningitidis Wykres nr 28. Liczba zaszczepionych p/ Neisseria Meningitidis w latach r. 30

31 Szczepienia p/tężcowi Stosowanie szczepienia ma na celu wyłącznie ochronę indywidualną osób szczepionych przed zachorowaniem na tężec. W 2013 roku do obowiązkowych szczepień po ekspozycyjnych po zranieniu wykorzystywana była szczepionka pojedyncza, natomiast szczepienia zalecane przed ekspozycyjne realizowano głównie przy użyciu szczepionek skojarzonych liczba zaszczepionych p/tężcowi (obowiązkowe i zalecane) Wykres nr 29. Liczba zaszczepionych p/ tężcowi w latach r. Szczepienia p/durowi brzusznemu Celem szczepień przeciw durowi brzusznemu na obszarach nie endemicznych, takich jak Polska jest zapobieganie zachorowaniom wśród osób z grup wysokiego ryzyka m.in. na stanowiskach pracy przy usuwaniu odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych. Jest to również szczepienie zalecane osobom wyjeżdżającym do rejonów endemicznego występowania zachorowań na dur brzuszny. W 2013 roku realizowano szczepienia preparatami pojedynczymi (Ty i Typhim Vi) i szczepionką durowo-tężcową (TyT). W liczbie osób szczepionych tylko 3% stanowią osoby poniżej 20 roku życia. 31

32 liczba osób zaszczepionych p/durowi brzusznemu Wykres nr 30. Liczba zaszczepionych p/ durowi brzusznemu w latach r. Szczepienia p/błonicy Celem stosowania szczepionki przeciwbłoniczej jest uzyskanie indywidualnej i możliwie trwałej odporności u osób szczepionych oraz osiągnięcie poprzez masowe szczepienia odporności zbiorowiskowej w szczepionej populacji. W wyniku przeprowadzonych szczepień dzieci i młodzież są bardzo dobrze uodpornione. U osób dorosłych odporność ta jest mniejsza z powodu braku stymulacji antygenowej przez naturalny kontakt z zarazkiem oraz sporadyczne podawanie dawek przypominających. W 2013 roku w ramach szczepień zalecanych zaszczepiono 647 osób p/błonicy preparatami skojarzonymi (74,81% zaszczepionych stanowią osoby w wieku pow. 30 lat) liczba osób zaszczepionych p/błonicy Wykres nr 31. Liczba zaszczepionych p/ błonicy w latach r. 32

33 Szczepienia p/streptococcus pneumoniae Pneumokoki należą do najgroźniejszych bakteryjnych patogenów człowieka, odpowiedzialnych za szereg chorób inwazyjnych o wysokiej śmiertelności i wiele poważnych powikłań. Obecność aż 90 serotypów wśród pneumokoków ogranicza możliwość zapobiegania przez szczepienia wszystkim zakażeniom wywołanym przez te patogeny. W 2013 roku realizowano ze środków publicznych szczepienia p/pneumokokom u dzieci od 2 miesiąca życia do ukończenia 12 miesięcy urodzonych przed 37 tygodniem ciąży lub urodzonych z masą poniżej 2500g, a także u dzieci do ukończenia 5 roku życia z wybranych grup ryzyka zagrożonych szczególnie ciężkim przebiegiem tych zakażeń. Do realizacji szczepień obowiązkowych zakupiono dwa rodzaje preparatów: szczepionkę 10-walentną i 13-walentną. Szczepienia p/pneumokokom szczepionką 13- walentną finansował także Urząd Miasta Katowice dla dzieci z oddziałów Żłobka Miejskiego, dzieci z Domów Dziecka i z rodzin zastępczych. Urząd Miasta sfinansował również szczepienie p/pneumokokom mieszkańcom Katowic w wieku powyżej 65 lat przebywającym w Domu Pomocy Społecznej. Szczepionki przeciw pneumokokom występują wyłącznie jako preparaty pojedyncze, poliwalentne i są najchętniej kupowanymi przez rodziców szczepionkami zalecanymi dla dzieci. W 2013 roku największą liczbę wśród zaszczepionych stanowią dzieci w wieku 0-4 lat (1957 dzieci co stanowi 88,43% liczby zaszczepionych ogółem) liczba zaszczepionych p/streptococcus pneumoniae Wykres nr 32. Liczba zaszczepionych p/pneumokokom w latach r. Szczepienia p/ospie wietrznej Ospa wietrzna była nadal najczęstszą choroba zakaźną wieku dziecięcego. Wbrew powszechnym opiniom, że jest to niegroźna choroba, w przebiegu ospy wietrznej może dochodzić do poważnych powikłań. W 2013 roku szczepienia wykonywano obowiązkowo ze 33

34 środków publicznych u dzieci do ukończenia 12 roku życia narażonych na zakażenie ze względów środowiskowych, zwłaszcza w domach dziecka, domach opieki długoterminowej, żłobkach i innych instytucjach opiekuńczych, a także u dzieci do ukończenia 12 roku życia z wybranych grup ryzyka zagrożonych szczególnie ciężkim przebiegiem zakażenia. Największą grupę 861 osób, u których wykonano szczepienie zalecane p/ospie wietrznej są osoby do 19 roku życia, osoby powyżej 20 lat stanowią zaledwie 8,7% wszystkich zaszczepionych liczba zaszczepionych p/ospie wietrznej Wykres nr 33. Liczba zaszczepionych p/ospie wietrznej w latach r. Szczepienia p/biegunce rotawirusowej Biegunki rotawirusowe mogą występować już w najwcześniejszych miesiącach życia niemowląt. Niemowlęta są również najbardziej podatne na ciężkie postacie choroby. Szczepienia przeciw rotawirusom są wdrażane w Polsce jako szczepienia zalecane, dlatego ich rola ogranicza się do indywidualnej ochrony szczepionych dzieci. Szczepionki powodują uodpornienie przeciw wybranym typom rotawirusów (odpowiedzialnych za najgroźniejsze postacie choroby), dlatego można się spodziewać jedynie wpływu szczepień na obniżenie liczby hospitalizacji i ewentualnych powikłań z powodu ciężkich biegunek, natomiast szczepienia nie będą miały wpływu na zapadalność na biegunki rotawirusowe o łagodniejszym przebiegu. W 2013 roku zgodnie z PSO szczepienia zalecane były dzieciom do 24 tygodnia życia (wyłącznie rodzice pokrywali koszt szczepionki), preparatem doustnym podawanym jednocześnie ze szczepieniami obowiązkowymi. Zaszczepiono ogółem 927 niemowląt. 34

35 liczba zaszczepionych p/biegunce rotawirusowej Wykres nr 34. Liczba zaszczepionych p/biegunce rotawirusowej w latach r. Szczepienia p/kleszczowemu zapaleniu mózgu Celem stosowania szczepionki przeciw KZM jest uodpornienie osób z grup ryzyka przebywających stale lub okresowo na terenach endemicznego występowania wirusa KZM. Zgodnie z PSO szczepienie jest zalecane osobom zatrudnionym przy eksploatacji lasu, stacjonującemu wojsku, funkcjonariuszom straży pożarnej i granicznej, rolnikom, młodzieży odbywającej praktyki oraz turystom i uczestnikom obozów i kolonii. Od kilku lat liczba zaszczepionych spada, wyjątkowo wyższa liczba szczepień w 2011 roku związana jest z prowadzoną akcją szczepień pracowników Śląskiego Ogrodu Zoologicznego. W roku 2013 zaszczepiono 427 osób (60,89% stanowią osoby powyżej 20 roku życia) liczba zaszczepionych p/kleszczowmu zapaleniu mózgu Wykres nr 35. Liczba zaszczepionych p/kleszczowemu zapaleniu mózgu w latach r. 35

36 Szczepienia p/zakażeniom brodawczaka ludzkiego Celem stosowania szczepionki jest głównie zapobieganie dysplazji szyjki macicy wysokiego stopnia oraz rakowi szyjki macicy a także brodawkom zewnętrznych narządów płciowych. Szczepienia mają zapobiegać w/w stanom, wywołanym przez typy wirusów zawartych w szczepionkach. W PSO szczepienia przeciw HPV zostały zamieszczone jako zalecane wg wskazań producenta. W 2013 roku zaszczepiono 101 osób (osoby poniżej 20 roku życia stanowią 49,5% wszystkich zaszczepionych). Wyjątkowo duża liczba zaszczepionych w 2011 związana jest z prowadzoną akcją szczepień dziewczynek finansowana przez Urząd Miasta Żory realizowana przez TOMMED w Katowicach liczba zaszczepionych p/zakażeniom brodawczaka ludzkiego Wykres nr 36. Liczba zaszczepionych p/zakażeniom brodawczaka ludzkiego w latach r. Szczepienia p/żółtej gorączce Celem stosowania szczepionki jest zapobieganie zachorowaniom na żółtą gorączkę wśród osób podróżujących lub mieszkających na terenach endemicznych Afryki i Ameryki Południowej. W Polsce zarejestrowana jest jedna szczepionka przeciw żółtej gorączce posiadająca rekomendacje WHO. W 2013 roku szczepienia wykonano u 163 osób (w tym 14 poniżej 20 roku życia) zgodnie z zaleceniami Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych. Szczepienia udokumentowano w Międzynarodowej Książeczce Szczepień. 36

37 liczba osób zaszczepionych p/żółtej gorączce Wykres nr 37. Liczba zaszczepionych p/żółtej gorączce w latach r. Szczepienia p/krztuścowi W rocznym sprawozdaniu ze szczepień ochronnych za rok 2013 (MZ-54) po raz pierwszy zamieszczono informację o wykonanych szczepieniach p/krztuścowi we wszystkich przedziałach wiekowych (nie tylko, jak do tej pory, dzieci objęte szczepieniami obowiązkowymi). Szczepienia zalecane p/krztuścowi zrealizowano preparatami skojarzonymi (dtpa i dtpa + polio) u 560 osób. Ponad 55% zaszczepionych stanowią osoby w 14 i 19 roku życia, które w miejsce obowiązkowej dawki przypominającej p/tężcowi i błonicy zakupili preparat zalecany z komponentą krztuścową. Pozostałe osoby zaszczepione to głównie osoby wyjeżdżające do różnych krajów świata Liczba zaszczepionych p/ krztuścowi dawką przypominającą i pow. Wykres nr 38. Liczba osób zaszczepionych p/krztuścowi dawką przypominającą w 2013r. 37

38 Niepożądane Odczyny Poszczepienne Reakcje organizmu na podanie szczepionki, najczęściej o łagodnym charakterze, mogą w rzadkich przypadkach przebiegać w postaciach poważnych lub ciężkich, a nawet zagrażających życiu. Nadzór nad niepożądanymi odczynami poszczepiennymi (NOP) prowadzony jest w oparciu o rzetelną rejestrację przypadków i współpracę z lekarzami. W 2013 roku zgłoszono ogółem 41 przypadków NOP, które wystąpiły po podaniu jednej lub kilku szczepionek jednocześnie. 37 przypadków lekarze zakwalifikowali jako odczyny łagodne, 3 jako odczyny poważne i 1 przypadek NOP ciężki Liczba NOP Wykres nr 39. Liczba zgłoszonych niepożądanych odczynów poszczepiennych w latach r. 38

39 II. Stan sanitarny podmiotów wykonujących działalność leczniczą Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w roku 2013 sprawował bieżący nadzór sanitarny nad 805 następującymi podmiotami leczniczymi udzielającymi: stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych: 24 szpitalami; 6 szpitalami jednodniowymi; 3 zakładami opiekuńczo-leczniczymi; 1 zakładem pielęgnacyjno-opiekuńczym; 2 hospicjami; ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych: 303 przychodniami, poradniami, ambulatoriami, 19 zakładami badań diagnostycznych i medycznymi laboratoriami diagnostycznymi; 13 zakładami rehabilitacji; 24 innymi podmiotami leczniczymi (w tym pogotowia i pracownie protetyki, krwiodawstwo); praktykami zawodowymi: 19 indywidualnymi praktykami lekarskimi ogólnymi; 197 indywidualnymi specjalistycznymi praktykami lekarskimi ogólnymi; 130 indywidualnymi praktykami lekarzy dentystów; 25 indywidualnymi specjalistycznymi praktykami lekarzy dentystów; 5 grupowymi praktykami lekarzy dentystów; 7 indywidualnymi praktykami pielęgniarek i położnych; 5 indywidualnymi specjalistycznymi praktykami pielęgniarek i położnych; 3 grupowymi praktykami pielęgniarek i położnych; 19 innymi praktykami. 39

40 szpitale-24 szpitale jednodniowe-6 zakłady opiekuńczo-lecznicze-3 zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy-1 hospicja-2 przychodnie, poradnie,ambulatoria -303 zakłady badań diagnostycznych i medyczne laboratoria diagnostyczne-19 zakłady rehabilitacji-13 inne podmioty lecznicze - pogotowia, krwiodastwo, pracownie protetyki-24 indywidulane praktyki lekarskie ogólne-19 indywidualne specjalistyczne praktyki lekarskie ogólne-197 indywidualne praktyki lekarzy dentystów-130 indywidualne specjalistyczne praktyki lekarzy dentystów-25 grupowe praktyki lekarzy dentystów-5 indywidualne praktyki pielęgniarek i położnych-7 indywidualne specjalistyczne praktyki pielęgniarek i położnych-5 grupowe praktyki pielęgniarek i położnych-3 inne praktyki-19 Wykres nr 40. Podmioty lecznicze na terenie miasta Katowice. W roku 2013 podobnie jak w poprzednich latach na wniosek podmiotów leczniczych przeprowadzano kontrole i wydawano decyzje administracyjne o spełnieniu wymogów w zakresie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 112 poz. 739.) W 2013r. PPIS w Katowicach przeprowadził 310 kontroli na wniosek stron odnośnie spełnienia wymogów w/w przepisu prawa i wydał: 40

41 85 decyzji celem przedstawienia w Śląskiej Izbie Lekarskiej, 206 decyzji (w tym 26 dotyczących szpitali i 180 dotyczących pozostałych podmiotów leczniczych), celem rejestracji w Urzędzie Wojewódzkim. 1. Ocena stanu sanitarnego podmiotów wykonujących działalność leczniczą Szpitale Przeprowadzając analizę stanu obiektów lecznictwa zamkniętego w roku 2013 w odniesieniu do lat poprzednich, należy zauważyć poprawę w zakresie wyników przeprowadzanych kontroli. Nadal nie wszystkie zarządzenia decyzji administracyjnych z minionych lat zostały wykonane, często strony zwracały się o zmianę nałożonych terminów z powodów ograniczeń finansowych uniemożliwiających realizacje remontów. W podmiotach lecznictwa zamkniętego nadal pozostają do wykonania zarządzenia 33 decyzji PPIS w Katowicach z lat Wśród istotnych inwestycji zrealizowanych w minionym roku w lokalnych podmiotach należałoby wymienić m. in.: oddanie do użytku: Oddziału Onkologiczno-Urologicznego w Niepublicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej Szpitala Specjalistycznego im. prof. Emila Michałowskiego MED. Holding S.A. ul. Strzelecka Katowice, Oddziału Onkologii i Radioterapii, Odcinka Oddziału Okulistyki z Blokiem Operacyjnym, Poradni Onkologicznej, Zakładu Radioterapii i Pracowni Brachyterapii w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym Nr 5 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Katowice ul. Ceglana 35 zakończenie remontu i modernizacji pomieszczeń: Poradni Chirurgii Szczękowo Twarzowej, Oddziału Chirurgii Ogólnej, Naczyniowej i Transplantacyjnej w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym im. Andrzeja Mielęckiego Śląskiego Uniwersytety Medycznego w Katowicach ul. Francuska Katowice 41

42 Bloku Operacyjnego wraz z salą operacyjną ortopedyczną w Boni Fratres Catoviensis Sp. z o.o. Szpital Zakonu Bonifratrów pw. Aniołów Stróżów w Katowicach ul. Markiefki Katowice segmentów A i B Przychodni Przyszpitalnych Chirurgii Ogólnej w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym Nr 5 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Katowice ul. Ceglana 35 oraz przeprowadzenie remontu niektórych pomieszczeń: Pracowni Diagnostyki Laboratoryjnej w Zespole Nr 2 oraz Pracowniach Hematologii, Biochemii i Analityki Ogólnej w Zespole Nr 1 w Szpitalu im. Stanisława Leszczyńskiego ul. Raciborska Katowice Oddziału Psychiatrycznego II w Centrum Psychiatrii ul. Korczaka Katowice Oddziału Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu, w Boni Fratres Catoviensis Sp. z o.o. Szpital Zakonu Bonifratrów pw. Aniołów Stróżów w Katowicach ul. Markiefki Katowice Oddziału Ginekologiczno Położniczego w Okręgowym Szpitalu Kolejowym w Katowicach Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej ul. Panewnicka Katowice Oddziału Chirurgii Ogólnej w Szpitalu Miejskim Murcki w Katowicach ul. Sokołowskiego 2, Katowice Oddziału Chorób Wewnętrznych Autoimmunologicznych i Metabolicznych, Oddziału Chorób Wewnętrznych i Farmakologii Klinicznej, Centralnej Sterylizatornii, Bloku Operacyjnym Przewodu Pokarmowego, 42

43 w Samodzielnym Publicznym Centralnym Szpitalu Klinicznym im. prof. Kornela Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Katowice, ul. Medyków 14. Na podstawie prowadzonego nadzoru sanitarnego stwierdzić należy, że szereg podmiotów lecznictwa zamkniętego oferuje wysoki standard warunków udzielania świadczeń zdrowotnych. Są to poniższe szpitale;,,łubinowa Sp. z o. o. Spółka komandytowa ul. Łubinowa Katowice Szpital K-2000 K. Mróz Sp. J. ul. Żelazna Katowice Ośrodek Diagnostyki i Leczenia Chorób Kobiecych oraz Schorzeń Sutka TOMMED ul. Fredry Katowice Szpital Specjalistyczny Centrum Medycznego MAVIT ul. Szopienicka Katowice Angelius Szpital PROVITA ul. Fabryczna 13d Katowice NZOZ Avimed Sp. z o. o. ul. Popiełuszki Piekary Śląskie ul. Gliwicka Katowice EuroMedic Medical Center dr n. med. Tomasz Ludyga ul. Kościuszki 92, Katowice NZOZ EuroMedic Kliniki Specjalistyczne Janina Leśnik Ludyga ul. Rolna 18, Katowice Zbigniew Mazan Klinika Chirurgii Mazan ul. Brzozowa 54, Katowice UNO MEDICA ul. Jesionowa 9 A, Katowice POLIS CLINIC Prywatna Opieka Lekarska Specjalistyczna ul.1 Maja 88, Katowice. W roku 2013 skontrolowano 26 spośród 30 nadzorowanych szpitali i przeprowadzono w nich 137 kontroli w zakresie oceny stanu sanitarno -higienicznego, a szczególności opracowania i stosowania procedur zapobiegającym szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych. Nieprawidłowości stwierdzono w 12 podmiotach i dotyczyły one postępowania z bielizną szpitalną, odpadami medycznymi, dekontaminacji wyposażenia lub 43

44 powierzchni pomieszczeń. Ponadto w 4 przypadkach stwierdzono nieprawidłowości w zakresie przeprowadzanych kontroli wewnętrznych. Celem poprawy stanu sanitarno-higienicznego Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w 20135r. wydał 2 decyzje administracyjne nakazujące usunięcie stwierdzonych uchybień, których zarządzenia zostały wykonane w wyznaczonym terminie. W 1 przypadku winnych zaniedbań ukarał mandatem. System kontroli zakażeń szpitalnych W roku 2013 kontrole w zakresie systemu kontroli zakażeń szpitalnych przeprowadzono w 21 podmiotach leczniczych. Stwierdzono, że w podmiotach zadania realizowane były przez zespoły i komitety kontroli zakażeń szpitalnych. W 20 szpitalach prowadzono czynny monitoring zakażeń szpitalnych, tylko w Centrum Psychiatrii przy ul. Korczaka 27 prowadzony był monitoring w systemie biernym. Dokumentacja w zakresie zakażeń szpitalnych prowadzona była zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. W szpitalach zapewniono możliwość wykonywania badań laboratoryjnych mikrobiologicznych, w tym identyfikację biologicznych czynników chorobotwórczych wywołujących zakażenia i choroby zakaźne w ciągu całej doby. Zapewniono również warunki izolacji pacjentów z podejrzeniem lub chorobą wywołaną czynnikami alarmowymi. Zespoły kontroli zakażeń szpitalnych prowadziły rejestry ekspozycji zawodowej pracowników na materiał infekcyjny oraz monitorowały występowanie ognisk epidemicznych. Przeprowadzały również kontrole wewnętrzne, co było potwierdzane w większości stosowną dokumentacją sporządzoną zgodnie z obowiązującym w tym zakresie przepisem prawa. W wyniku przeprowadzonych kontroli w zakresie funkcjonowania systemu kontroli zakażeń szpitalnych w 6 podmiotach stwierdzono uchybienia i dotyczyły one braku ujęcia w procedurach podstawowych dla zapobiegania zakażeniom szpitalnym elementów postępowania (2 szpitale) oraz nieprawidłowości w zakresie przeprowadzanych kontroli wewnętrznych (4 szpitale). Po przeanalizowaniu raportów okresowych o bieżącej sytuacji epidemiologicznej szpitali z terenu miasta Katowice za 2013r. stwierdzono, że na hospitalizowanych 44

45 pacjentów, zarejestrowano 2499 czynników alarmowych wywołujących zakażenia szpitalne, co stanowi 1,26%. Zaznnaczyć należy, że częstość występowania zakażeń szpitalnych pozostaje w ścisłym związku z rodzajem wykonywanych zabiegów diagnostycznych i leczniczych. Największą liczbę zakażeń odnotowano, tak jak w latach ubiegłych w oddziałach inwazyjnych szpitali klinicznych, co wynika ze stanu zdrowia pacjentów oraz specyfiki stosowania w nich procedur wysokospecjalistycznych. Ponadto istotnym problemem jest wzrastająca lekooporność drobnoustrojów na dostępne antybiotyki. Ogniska epidemiczne W roku 2013 do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach z nadzorowanych szpitali zgłoszono 7 ognisk epidemicznych zakażeń szpitalnych, w tym: 4 o etiologii bakteryjnej - Clostridium difficile toksyna A(+), B(+), postać kliniczna - zakażenie układu pokarmowego, 3 o etiologii wirusowej - w tym 2 przypadki zakażenia układu oddechowego wirusem AH1N1v i 1 przypadek wirusowego zakażenie układu pokarmowego. W ogniskach epidemicznych zarejestrowano ogółem 45 osób z zakażeniem, w tym 41 pacjentów i 4 osoby personelu medycznego. Pozostałe podmioty prowadzące działalność leczniczą stacjonarną W 2013 roku nadzorowi PPIS w Katowicach podległy: 3 zakłady opiekuńczo-lecznicze; 1 zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy; 2 hospicja stacjonarne. W roku 2013 przeprowadzono 9 kontroli sanitarnych w zakresie oceny realizacji procedur zapobiegających szczerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych w 6 podmiotach. 45

46 Nieprawidłową realizację procedur tj. dekontaminacji wyrobów medycznych i postępowania z odpadami medycznymi stwierdzono w trakcie kontroli zakładu pielęgnacyjno opiekuńczego. Nałożono mandat karny, a uchybienia zostały usunięte w wyniku realizacji zaleceń pokontrolnych. Stan sanitarny pozostałych zakładów prowadzących działalność leczniczą stacjonarną nie budził zastrzeżeń. Gospodarka bielizną w lecznictwie zamkniętym W kontrolowanych podmiotach leczniczych stosowana była bielizna wielorazowa oraz jednorazowego użycia. Od kilku lat obserwowane jest stopniowe zastępowanie bielizny wielorazowej, bielizną jednorazowego użycia w niektórych aspektach działalności leczniczej. Na oddziale noworodkowym dodatkowo po urodzeniu dzieci otrzymują jako pierwsze komplety bielizny wyłącznie zestawy jałowe. W przypadku używania bielizny jednorazowego użycia, jest ona traktowana jako odpad medyczny. Postępowanie z bielizną wielokrotnego użycia w minionym roku, jak i w poprzednich regulowały odpowiednie procedury. Z podmiotów leczniczych zgodnie z zawartymi umowami bielizna była odbierana przez podwykonawcę (tj. firmy pralnicze) i transportowana zgodnie z obowiązującymi zasadami. Gospodarka odpadami stałymi i nieczystościami płynnymi Postępowanie z odpadami medycznymi w większości było prowadzone prawidłowo, zgodnie z wdrożonymi w podmiotach lecznictwa zamkniętego procedurami. Odpady przechowywane były do czasu transportu do utylizacji na terenie podmiotu leczniczego w wyznaczonych do tego celu magazynach. Za transport odpadów odpowiedzialne były wyspecjalizowane firmy. Podmioty posiadały zezwolenia na wytwarzanie, składowanie, transport i zbieraniem odpadów powstających w ramach prowadzonej działalności leczniczej oraz zatwierdzone programy postępowania z odpadami. 46

47 Podmioty lecznicze udzielające ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych W ramach bieżącej działalności PPIS w Katowicach prowadził nadzór nad: 303 przychodniami, poradniami, ambulatoriami - skontrolowano 217 (72%) wykonano 231 kontroli; 19 zakładami badań diagnostycznych i medycznymi laboratoriami diagnostycznymi skontrolowano 13 (69%) wykonano 13 kontroli; 13 zakładami rehabilitacji skontrolowano 2 (16%) wykonano 2 kontrole, 24 innymi podmiotami leczniczymi (w tym pogotowia, krwiodastwo i pracownie protetyki) - skontrolowano 9 (38%) wykonano 10 kontroli. Przeprowadzone kontrole bieżącego stanu sanitarno-higienicznego, w tym stosowania procedur zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych w związku z udzielaniem świadczeń medycznych, wykazały w 13 przypadkach podmiotów następujące nieprawidłowości: brak opracowanych procedur (4 przychodnie), brak aktualizacji procedur (3 przychodnie), brak wdrożonych procedur (1 przychodnia), nieprawidłowy stan sanitarno- higieniczny powierzchni (5 przychodni), nieprawidłową realizację procedury dekontaminacji sprzętu wielokrotnego użytku (3 przychodnie), nieprawidłową realizację procedury postępowania z odpadami medycznymi ( 2 przychodnie), nieprawidłową realizację procedury mycia i dezynfekcji rąk (1 przychodnia) wykonywanie kontroli wewnętrznych niezgodnie z obowiązującymi przepisami prawa (2 przychodnie). W związku ze stwierdzonymi uchybieniami wydawano zalecenia oraz w 3 przypadkach PPIS w Katowicach winnych zaniedbań ukarał grzywna w drodze mandatu karnego. Podczas kontroli sprawdzano także dokumentację realizacji działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych dotyczącą ustawowego obowiązku przeprowadzania kontroli wewnętrznych. W 2 przypadkach zostały stwierdzone nieprawidłowości, które usunięto w wyniku wydanych zaleceń. 47

48 Praktyki zawodowe W 2013r. PPIS w Katowicach sprawował nadzór nad 410 praktykami zawodowymi. skontrolowano 26 spośród nich. Zakres kontroli sanitarnych w przypadku praktyk zawodowych osób wykonujących zawody medyczne był zbliżony do zakresu kontroli podmiotów wykonujących ambulatoryjną działalność leczniczą. W roku 2013 nie stwierdzono uchybień w zakresie stanu sanitarnohigienicznego podmiotów oraz stosowania procedur. 2. Podmioty lecznicze jako zakłady pracy W roku 2013 był prowadzony również nadzór nad podmiotami leczniczymi w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących ogólnych wymogów bezpieczeństwa i higieny pracy, stosowania niebezpiecznych substancji, ich mieszanin, czynników rakotwórczych i szkodliwych czynników biologicznych w środowisku pracy. Skontrolowano 20 podmiotów leczniczych przeprowadzając 21 kontroli sanitarnych. Skontrolowano 6 szpitali, 12 przychodni, 1 stację dializ, 1 laboratorium protetyczne, 1 agencję opieki zdrowotnej. W wyniku kontroli, w laboratorium protetycznym wydano decyzję nakazującą przeprowadzenie pomiarów i badań czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy, prowadzenie kart badań i rejestrów czynników szkodliwych występujących w środowisku pracy, poinformowanie pracowników narażonych na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, udostępnić pracownikom wyniki badań czynników szkodliwych i wytłumaczyć ich znaczenie. W pozostałych przypadkach nie stwierdzono nieprawidłowości. 48

49 żywności III. Stan sanitarny zakładów branży spożywczej, jakość zdrowotna Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w 2013r. kontynuował nadzór w zakresie urzędowej kontroli żywności, sprawdzając spełnienie przez podmioty gospodarcze na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji żywności wymagań ujętych w prawie żywnościowym. Działania kontrolne prowadzono w zakładach produkcji żywności, obiektach obrotu żywnością, żywienia zbiorowego oraz w wytwórniach i miejscach obrotu materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością, a także w miejscach produkcji i obrotu kosmetykami. W minionym roku w 3475 obiektach znajdujących się w ewidencji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach przeprowadzono 3502 kontrole sanitarne zakłady produkcyjne 1252 obiekty obrotu żywnością zakłady żywienia zbiorowego 2065 wytwórnie kosmetyków, przedmiotów użytku oraz miejsca ich obrotu Obiekty żywieniowo-żywnościowe w Katowicach objęte nadzorem w 2013r. W wyniku przeprowadzonych kontroli Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał 97 decyzji nakazujących usunięcie stwierdzonych uchybień, w tym 3 decyzje przerwania działalności z powodu braku bieżącej ciepłej i zimnej wody, a także nieprawidłowych warunków higieniczno-sanitarnych w stołówce pracowniczej oraz w 2 zakładach żywienia zbiorowego otwartego i 13 decyzji zakazujących wprowadzenia środków spożywczych do obrotu handlowego. 49

50 W innych zaniedbań ukarał 237 grzywnami w drodze mandatów karnych na łączną kwotę ,-zł. Ponadto w 1 przypadku skierowano wniosek do Śląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego wnosząc o wymierzenie kary pieniężnej za prowadzenie działalności w zakresie sprzedaży suplementów diety przez internet bez zgłoszenia tego faktu PPIS w Katowicach celem uzyskania wpisu do rejestru zakładów. Zestawienie działań kontrolnych w latach w poszczególnych grupach obiektów. Kontrole Decyzje represyjne Mandaty Zakłady produkcyjne Obiekty obrotu żywnością Zakłady żywienia zbiorowego Wytwórnie kosmetyków, przedmiotów użytku oraz miejsca ich obrotu RAZEM

51 zakłady produkcyjne Ilość decyzji represyjnych obiekty obrotu żywnością zakłady żywienia zbiorowego wytwórnie kosmetyków, przedmiotów użytku oraz miejsca ich obrotu ilość decyzji represyjnych 2011 ilość decyzji represyjnych 2012 ilość decyzji represyjnych 2013 Zestawienie liczby wydanych decyzji w poszczególnych grupach obiektów w latach Ogólna liczba wydanych decyzji represyjnych w roku 2013 w porównaniu z latami poprzednimi była niższa, co świadczy o poprawie stanu sanitarno - higienicznego we wszystkich grupach nadzorowanych obiektów. Średnio w roku 2011, co 19 kontrola kończyła się wydaniem decyzji administracyjnej, w roku 2012 co 29-ta kontrola, a w roku 2013 decyzje wydawano po co 36-tej kontroli Ilość mandatów karnych zakłady produkcyjne obiekty obrotu żywnością zakłady żywienia zbiorowego wytwórnie kosmetyków, przedmiotów użytku oraz miejsca ich obrotu ilość mandatów 2011 ilość mandatów 2012 ilość mandatów 2013 Porównanie liczby nałożonych mandatów karnych w poszczególnych grupach obiektów w latach

52 Ogólna liczba nałożonych grzywien w drodze mandatów karnych w porównaniu z rokiem 2011 i 2012 była również niższa, co świadczy o poprawie czystości i porządku w podmiotach prowadzących obiekty żywieniowo-żywnościowe wszystkich typów. W 2011r. co 8 kontrola, a w 2012r. co 13 kontrola kończyła się ukaraniem grzywną w drodze mandatu karnego, natomiast w 2013r. co14-ta kontrola wymagała ukarania mandatem za stwierdzone nieprawidłowości. We wszystkich grupach obiektach oprócz wytwórni kosmetyków i ich miejsc obrotu obniżyła się ilość nakładanych mandatów karnych. 1. Badania prób żywności W trakcie bieżącego nadzoru sanitarnego w 2013r. pobrano do badań laboratoryjnych 438 prób żywności, przedmiotów do kontaktu z żywnością i kosmetyków. Wykonanie tych badań zlecono laboratoriom wchodzącym w skład Zintegrowanego Laboratorium, znajdującym się w: Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Katowicach Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Bytomiu, Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Częstochowie, Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Dąbrowie Górniczej Badania te są akredytowane lub objęte systemem jakości Próby Kwestionowane próby Porównanie ilości próbek żywności i przedmiotów użytku pobranych i kwestionowanych w latach

53 W roku 2013 kwestionowano 15 prób tj. 3 próbki lodów z powodu podwyższonej zawartości bakterii z rodziny Enterobacteriaceae, 9 prób zmiotek z uwagi na obecność szkodników zbożowo-mącznych, 1 próbę ziarna kukurydzy z powodu podwyższonej zawartość fumonizyn, 1 próbę suplementu diety za przekroczoną zawartość E954 sacharyny i jej soli sodowej, potasowej i wapniowej oraz 1 próbę posiłku ze względu na niską wartość kaloryczną. Odsetek prób kwestionowanych w 2013r. stanowił 3,4 % liczby zbadanych prób. Dla porównania w 2012r. kwestionowano 21 prób tj. 4,8%, a w 2011r. 9 prób, co stanowi 2,5%. Ponadto w poniższych laboratoriach zlecono przeprowadzenie badań: 8 prób w kierunku obecności organizmów GMO - w WSSE w Tarnobrzegu, 10 prób w kierunku obecności wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych WWA - w WSSE w Lublinie, 6 prób na obecność pestycydów - w WSSE w Łodzi i w Rzeszowie; 2 próby na zawartość dioksyn - w Państwowym Instytucie Weterynaryjnym w Puławach, 1 próbę w kierunku napromieniowania jonizującego w WSSE w Warszawie. Próby te były niekwestionowane. 2. Powiadomienia typu RASFF i RAPEX W 2013r. PPIS w Katowicach prowadził urzędowe kontrole żywności planowane i ponadplanowe typu RASFF i RAPEX. System Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach (RASFF) oraz kosmetykach (RAPEX) to systemy przekazywania informacji między urzędami ds. kontroli żywności. W przypadku zidentyfikowania jakiegokolwiek zagrożenia zdrowia konsumentów umożliwia on sprawne i szybkie przekazywanie informacji, które są oceniane i jeżeli istnieje zagrożenie zdrowia konsumentów podejmowane są działania określone procedurami. W roku 2013 otrzymano łącznie 72 powiadomienia alarmowe i informacyjne w ramach systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych typu RASFF oraz typu RAPEX dot. kosmetyków. Przyczynami dla których dany produkt został zgłoszony do systemu RASFF było m.in. stwierdzenie fragmentów szkła w produkcie dla dzieci; 53

54 obecność pleśni w napoju gazowanym; przekroczenie dopuszczalnego poziomu pestycydów w suszonych owocach, produktach zbożowych czy herbacie; przekroczenie parametrów mikrobiologicznych w produktach tj. kurczak świeży, mielonka z indyka, metka cebulowa, śledź wędzony, ser; zawartość nieautoryzowanych substancji w suplementach diety, migracja formaldehydu z naczyń z tworzyw sztucznych oraz kadmu i ołowiu z naczyń szklanych, przekroczone poziomy substancji dodatkowych oraz mikotoksyn w produktach. Monitorowano proces wycofywania tych produktów z obrotu handlowego w obiektach. W większości przypadków producenci lub dystrybutorzy sami podejmowali takie działania. W poniższej tabeli przedstawiono zestawienie powiadomień systemu RASFF i RAPEX w 2013r. Kategorie produktów Powiadomienia Powiadomienia alarmowe informacyjne Ryby i przetwory rybne 3 2 Mięso i przetwory mięsne 6 1 Mleko i kaszki dla dzieci 1 0 Napoje alkoholowe 1 0 Wody mineralne i napoje bezalkoholowe 0 2 Przetwory zbożowo - mączne 10 1 Warzywa i owoce 2 2 Wyroby cukiernicze 2 3 Bakalie 2 3 Herbaty i kawa 2 1 Jaja 1 0 Produkty spożywcze dla dzieci 2 0 Wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością 10 0 Suplementy diety 3 0 Inne (mak, ser, pierogi serowo-jagodowe, gałka muszkatołowa, lody)

55 Krem do ciała, Farbki do malowania twarzy, Krem rozjaśniający, Pasta do zębów, Przeciwzmarszczkowy krem, Szampon i żel do kąpieli, Komplet do makijażu 6 1 (RAPEX) Razem Zestawienie rodzajów powiadomień systemu RASFF i RAPEX. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach zgłosił w roku 2013 do systemu RASFF 3 produkty: ziarno kukurydzy - z powodu podwyższonej zawartości fumonizyn, kakao - z powodu przekroczonej zawartości WWA, suplement diety - ze względu na zawyżoną zawartość E954 Sacharyny i jej soli: sodowej, potasowej i wapniowej. 3. Zakłady produkcyjne W ewidencji PPIS w Katowicach w minionym roku figurowało 117 obiektów produkcyjnych tj.: 8 wytwórni lodów, 9 automatów do lodów, 1 wytwórnia tłuszczów roślinnych, 49 piekarń, 22 ciastkarnie, 2 browary, 1 wytwórnia napojów bezalkoholowych, 3 zakłady garmażeryjne, 5 wytwórni cukierniczych, 2 wytwórnie koncentratów spożywczych, 15 innych wytwórni (zakłady konfekcjonowania ciastek, bakalii, zakłady produkcji kanapek, spodów do pizzy oraz zakład produkcji żuru). Największym zakładem produkcyjnym na nadzorowanym terenie jest Zakład Produkcyjny UNILEVER, gdzie produkowane są tłuszcze roślinne wzbogacone witaminami, 55

56 przyprawy w płynie oraz konfekcjonowana jest herbata. W trakcie 4 przeprowadzonych kontroli nie stwierdzono uchybień sanitarnych w obiekcie. W roku 2013 przeprowadzono w obiektach tej grupy 138 kontroli sanitarnych i nałożono 9 mandatów karnych. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości to: brak czystości i porządku w pomieszczeniach, brudny sprzęt produkcyjny, obecność szkodników zbożowo - mącznych, brak warunków do mycia opakowań transportowych, zły stan techniczny ścian, sufitów i stolarki okiennej i drzwiowej. W/w uchybienia zaobserwowano głównie w trakcie kontroli w piekarniach. W 13 przypadkach Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał decyzje zarządzające, nakazując właścicielom zakładów przywrócenie właściwego stanu sanitarno higienicznego w obiektach. Zalecano również prowadzenie na bieżąco dokumentacji dotyczącej procedur GHP i HACCP. W zakładach produkcyjnych pobrano 40 prób, z czego zakwestionowano 8 prób zmiotek z piekarni z powodu stwierdzenia w nich szkodników zbożowo - mącznych oraz 3 próby lodów za obecność bakterii z rodziny Enterobacteriaceae. 4. Obiekty obrotu żywnością PPIS w Katowicach w 2013r. nadzorował 2065 obiektów obrotu żywnością w tym: 1192 sklepy spożywcze, w tym 20 hiper- i supermarketów, 268 magazynów hurtowych, 162 środki transportu, 299 kiosków i 42 obiekty ruchome i tymczasowe. 102 inne obiekty obrotu żywnością. Przeprowadzono w nich 2016 kontroli sanitarnych, w wyniku których Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał 49 decyzji represyjnych. Za stwierdzone usterki sanitarne nałożono 121 mandatów karnych. W porównaniu z rokiem 2012 wydano mniej decyzji i nałożono mniej mandatów karnych, co świadczy o poprawie stanu sanitarno-higienicznego w tej grupie obiektów. 56

57 W roku 2013 najczęściej stwierdzanymi uchybieniami były: brak bieżącej czystości i porządku w sali sprzedaży i w zapleczu, sprzedaż środków spożywczych po upływie terminu przydatności do spożycia,, eksponowanie środków spożywczych na ladzie sprzedaży bez zabezpieczenia od strony klienta, brak prowadzonej na bieżąco dokumentacji GHP brudny drobny sprzęt pomocniczy i urządzenia chłodnicze. Często przyczyną stwierdzanych nieprawidłowości była zmiana właściciela w obiektach oraz zmiana zakresu prowadzonej działalności. W obiektach tych pobrano do badań laboratoryjnych 359 prób żywności i przedmiotów użytku, z czego zakwestionowano 3 próbki. Przyczyną kwestionowania było stwierdzenie obecności pozostałości po szkodnikach w figach suszonych, przekroczenie zawartość mikotoksyn fumonizyny B1 i B2 w ziarnie kukurydzy, stwierdzenie zawyżonej zawartość E954 Sacharyny i jej soli: sodowej, potasowej i wapniowej w suplemencie diety. Super- i hipermarkety ora sklepy należące do sieci: Żabka, Biedronka, LIDL. W minionym roku PPIS w Katowicach nadzorował na terenie miasta 20 superi hipermarketów, 55 sklepów należących do sieci Żabka, 19 do sieci Biedronka oraz 9 sklepów należących do sieci LIDL. Super- i hipermarkety to obiekty wielkopowierzchniowe, w których sprzedawana jest szeroka gama artykułów spożywczych dla masowego konsumenta. W sklepach tych przeprowadzono 90 kontroli sanitarnych tj. średnio 5 kontroli w obiekcie. Za stwierdzone nieprawidłowości nałożono 10 mandatów karnych. Ponadto Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał 2 decyzje administracyjne w celu wyegzekwowania poprawy stanu sanitarno-higienicznego. W sklepach należących do sieci Żabka w roku 2013 przeprowadzono łącznie 43 kontrole sanitarne, w trakcie których za stwierdzone uchybienia nałożono 5 mandatów karnych oraz PPIS w Katowicach wydał 3 decyzje administracyjne mające na celu poprawę stanu higieniczno-technicznego obiektów. W sklepach Biedronka wykonano 23 kontrole sanitarne i 1 spośród nich zakończyła się nałożeniem mandatu karnego oraz wydaniem decyzji administracyjnej. 57

58 W sklepach sieci LIDL przeprowadzono 10 kontroli, nałożony został 1 mandat karny, wydana została 1 decyzja administracyjna. Ważnym kompleksem obiektów żywieniowo-żywnościowych jest Centrum Handlowe Silesia City Center przy ul. Chorzowskiej 107. Na terenie centrum handlowego zlokalizowane są liczne obiekty gastronomiczne, sklepy spożywcze w tym hipermarket TESCO, piekarnia TESCO i wytwórnia lodów. W 2013r. w CH Silesia City Center przeprowadzono 75 kontroli, w wyniku których za brak właściwego stanu sanitarnego w obiekcie nałożono 9 mandatów. Ponadto PPIS w Katowicach wydał 6 decyzji zarządzających przywrócenie właściwego stanu sanitarno higienicznego w obiekcie. We wrześniu 2013 roku w nowo otwartej Galerii Katowickiej decyzjami Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach zatwierdzono do prowadzenia działalności 23 zakłady żywienia zbiorowego - kawiarnie, restauracje, punkty gastronomiczne oraz 13 sklepów spożywczych. W obiektach tych przeprowadzono 4 kontrole sanitarne, w tym 3 związane z interwencjami klientów. Stan sanitarny kwestionowano w odniesieniu do 3 obiektów, gdzie nałożono mandaty karne. Galeria Katowicka połączona jest z halą dworca PKP, na terenie której znajduje się 20 obiektów żywieniowo-żywnościowych. W 2013 roku przeprowadzono w nich 23 kontrole i uchybienia sanitarno-higieniczne stwierdzono w 3 obiektach. Osoby winne zaniedbań ukarano grzywna w drodze mandatu karnego. W wyniku wydanych zaleceń nieprawidłowości usunięto w trakcie kontroli. Targowiska Na terenie miasta znajdują się 3 duże hale targowe tj.: przy ul. Pukowca, ul. Bocheńskiego 99b i ul. Obroki 130. W 80 hurtowniach przy ul. Pukowca i 30 hurtowniach przy ul. Bocheńskiego prowadzona jest hurtowa sprzedaż warzyw i owoców. Bieżący stan sanitarny w hurtowniach w czasie przeprowadzonych kontroli był zachowany. Natomiast na terenie Śląskiego Rynku Hurtowego Obroki nadzorowano 104 podmioty prowadzące działalność w zakresie hurtowej sprzedaży środków spożywczych oraz 2 prowadzące działalność gastronomiczną. 58

59 W roku 2013 przeprowadzono w nich 43 kontrole, w trakcie których nałożono 9 mandatów karnych na sumę 1100,00zł, za niezachowany stan sanitarno-porządkowy. Wydano 6 decyzji, w tym 3 decyzje zabezpieczenia środków spożywczych i ich wycofania z obrotu handlowego. Obiekty ruchome i tymczasowe W ewidencji PPIS w Katowicach w 2013r. figurowały 42 ruchome i tymczasowe punkty sprzedaży tj.: stoiska w pasażach handlowych, gdzie sprzedawane są wędliny, pieczywo, słodycze, napoje i suplementy diety oraz ruchome przyczepy gastronomiczne, punkty sprzedaży obwarzanek i stragany. W wyniku kontroli tej grupy obiektów stwierdzano przechowywanie środków spożywczych łatwo psujących poza urządzeniem chłodniczym, eksponowanie towaru na ladzie sprzedaży bez zabezpieczenia od strony klienta. W roku 2013 przeprowadzono w tyj grupie obiektów 22 kontrole sanitarne, a 2 z nich zakończone zostały nałożeniem mandatów karnych na łączną kwotę 550,00 zł. 5. Zakłady żywienia zbiorowego Na terenie miasta w 2013r. działało 1235 obiektów żywienia zbiorowego, w tym: 412 restauracji i barów, 498 punktów małej gastronomii, 57 bufetów w zakładach pracy, 25 bloków żywienia w szpitalach, 56 stołówek szkolnych, 105 bloków żywienia w przedszkolach, 17 bloków żywienia w żłobkach i domach małego dziecka, 16 bloków żywienia w domach pomocy społecznej 49 pozostałych (tj. stołówki w zakładach pracy, internacie, areszcie i w zakładach opiekuńczo - leczniczych i opiekuńczo - wychowawczych). W roku 2013 przeprowadzono w nich 1231 kontroli sanitarnych, w wyniku których nałożono 106 mandatów. Najwięcej uchybień stwierdzono w barach i restauracjach oraz 59

60 punktach małej gastronomii. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał 35 decyzji represyjnych, w tym 3 decyzje unieruchomienia obiektu z powodu braku stałego dopływu bieżącej ciepłej i zimnej wody do punktów wodnych i nieprawidłowych warunków higieniczno-sanitarnych. W roku 2013 średnio co 12 kontrola wymagała nałożenia grzywny w drodze mandatu karnego, a co 35 wydania decyzji represyjnej. Odpowiednio w 2012r. co 11 kontrola wymagała nałożenia grzywny w drodze mandatu karnego, a co 34 wydania decyzji represyjnej. Nadal stwierdza się w zakładach żywienia zbiorowego takie uchybienia, jak: brak zaplecza magazynowego, nagromadzenie sprzętu i surowców na małej powierzchni, zły stan techniczny urządzeń i drobnego sprzętu produkcyjnego, brudne pomieszczenia i sprzęt. W 2013 roku pobrano do badań laboratoryjnych 18 prób środków spożywczych. Zakwestionowano 1 próbę z powodu niewłaściwej kaloryczności posiłku obiadowego. Żywienie w placówkach oświatowo-wychowawczych W ewidencji PPIS w Katowicach w 2013r. figurowało 56 bloków żywieniowych w szkołach, w których przygotowuje się posiłki na miejscu oraz 11 stołówek szkolnych działających w oparciu o catering. Ogółem przeprowadzono w nich 59 kontroli, w trakcie których nie kwestionowano bieżącego stanu sanitarno-higienicznego. Ponadto w okresie ferii zimowych i wakacji letnich przeprowadzono łącznie 16 kontroli kuchni w szkołach przygotowujących posiłki dla uczestników wypoczynku. Nadzorem sanitarnym PPIS w Katowicach obejmuje 105 kuchni przedszkolnych, w tym 24 działających w oparciu o catering. W roku sprawozdawczym przeprowadzono w nich 70 kontroli sanitarnych. Tylko w 1 przypadku stwierdzono nieprawidłowości sanitarno-higieniczne, za które osobę odpowiedzialna ukarano mandatem karnym. W roku 2013 zatwierdzono do prowadzenia działalności decyzją Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach 5 żłobków, w których wyżywienie będzie w formie cateringu. 60

61 W działających już żłobkach przeprowadzono 19 kontroli sanitarnych, nałożono łącznie 2 mandaty karne na kwotę 550,00 zł. Stwierdzone uchybienia dotyczyły głównie nieprawidłowego stanu sanitarno-higienicznego w pomieszczeniach kuchennych. Żywienie w podmiotach leczniczych W 29 podmiotach leczniczych na terenie Katowic przeprowadzono 32 kontrole sanitarne tj.: w kuchniach szpitalnych i kuchenkach oddziałowych, w zakładach opiekuńczych oraz w hospicjach i stacjach dializ. Ustalono, że w 14 placówkach posiłki dla pacjentów dostarczane były przez firmy cateringowe, a w pozostałych przygotowywane w kuchniach centralnych. Bieżący stan sanitarny w dniach kontroli w obiektach nie budził zastrzeżeń. Natomiast Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał 3 decyzje zarządzając doprowadzenie do należytego stanu sanitarnego ściany, stolarkę okienną i drzwiową oraz meble w pomieszczeniach produkcyjnych kuchni oraz zapewnienie prawidłowego transportu posiłków do kuchenek oddziałowych. 6. Import W związku z prowadzeniem nadzoru nad jakością zdrowotną żywności i przedmiotów przeznaczonych do kontaktu z żywnością pochodzących z importu przeprowadzono 340 kontroli sanitarnych partii środków spożywczych, głównie bakalii oraz 99 kontroli sanitarnych partii przedmiotów użytku. Ponadto przeprowadzono 26 kontroli sanitarnych środków spożywczych (ciastek) przeznaczonych na eksport. Wszystkie skontrolowane partie środków spożywczych i przedmiotów użytku były właściwej jakości zdrowotnej. 61

62 7. Imprezy masowe W miesiącu sierpniu minionego roku w trakcie trwania imprez muzycznych OFF Festiwal i TAURON na terenie Doliny Trzech Stawów skontrolowano 12 punktów gastronomicznych prowadzących sprzedaż dań typu fast food, kanapek, wędlin i mięsa z rożna oraz piwa i napojów. Ich stan sanitarno-higieniczny nie budził zastrzeżeń. 8. Środki transportu żywności Nadzorowi PPIS w Katowicach podlegają również środki transportujące żywność. W 2013r. skontrolowano 85 samochodów dostawczych przewożących artykuły spożywcze i ich stan sanitarny oceniono pozytywnie. Stan sanitarno-higieniczny samochodów spełniał wymagania sanitarne ujęte w rozdziale IV załącznika II rozporządzenia (WE) Nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz.Urz. UE L 139 z r. str.1). 62

63 IV. Jakość wody 1. Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi W roku 2013 prowadzono monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Minimalną częstotliwość pobierania próbek wody do badań laboratoryjnych określono na podstawie załącznika numer 6 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia r. (Dz. U. z 2007r. Nr 61 poz. 417 z późn. zm.) biorąc pod uwagę objętość wody rozprowadzanej na terenie miasta Katowice. Badania wody dostarczanej mieszkańcom obejmowały zakres monitoringu kontrolnego i przeglądowego określony w w/w rozporządzeniu. Badania jakości wody były wykonywane przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach oraz przez przedsiębiorstwa wodociągowe w ramach kontroli wewnętrznej. Monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi prowadzony był na terenie miasta Katowice łącznie w 82 stałych punktach monitoringowych. W roku 2013 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach pobrał do badań laboratoryjnych ogółem: 186 próbek wody do badań fizykochemicznych, 178 próbek wody do badań bakteriologicznych. Kwestionowano 2 próbki wody (1,1%) ze względu na przekroczone parametry fizykochemiczne tj. ponadnormatywną mętność oraz przekroczoną zawartość żelaza oraz 2 próbki (1,1%) ze względu na przekroczone parametry bakteriologiczne (Clostridium perfringens łącznie ze sporami, ogólna liczbę bakterii w 22 o C). Pozostałe próbki wody w zakresie badanych parametrów fizykochemicznych i bakteriologicznych spełniały wymagania określone dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia r. (Dz. U. z 2007r. Nr 61 poz. 417 z późn. zm.). Dla porównania w 2012 roku kwestionowano 3 próbki (1,7%) wody ze względu na przekroczone parametry fizykochemiczne tj. ponadnormatywną mętność, barwę i przekroczoną zawartość żelaza, a w 2011 roku 1 próbkę (0,6%) wody ze względu na przekroczone parametry fizykochemiczne (ponadnormatywną mętność). 63

64 r 2012r. Wykres 1: Kwestionowane próbki wody przeznaczonej do spożycia na terenie miasta Katowice w latach 2011, 2012 i Ponadto w roku 2013 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach nadzorował prowadzenie przez Katowickie Wodociągi S. A. i Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów S. A. wewnętrznej kontroli jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Liczba raportowanych próbek wody pobranych na terenie miasta Katowice przez w/w przedsiębiorstwa wodociągowe w ramach prowadzonej kontroli wewnętrznej wynosiła łącznie w 2013 roku: 434 próbki do badań fizykochemicznych, 429 próbek do badań bakteriologicznych. Kwestionowano 3 próbki ze względu na ponadnormatywną mętność oraz przekroczoną zawartość żelaza oraz 1 próbkę wody ze względu na przekroczone parametry bakteriologiczne (ogólna liczba bakterii w 22 o C). Pozostałe raportowane próbki wody z kontroli wewnętrznej w zakresie badanych parametrów fizykochemicznych i bakteriologicznych spełniały wymagania określone dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w przepisach prawnych. Wszystkie stwierdzone przekroczenia parametrów występowały krótkotrwale. W przypadku każdego przekroczenia przedsiębiorstwa wodociągowe podjęły działania zmierzające do usunięcia nieprawidłowości, a poprawę jakości wody potwierdzano 64

65 prawidłowymi wynikami badań. Nie stwierdzono występowania stałych, utrzymujących się długotrwale przekroczeń żadnego z badanych parametrów. Po analizie wyników badań próbek wody pobranych w 2013 roku Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach stwierdził, że woda na terenie miasta Katowice była przydatna do spożycia przez ludzi. W roku 2013 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał jedną decyzję merytoryczną nakazującą Katowickim Wodociągom S.A. podjęcie działań zmierzających do poprawy jakości wody przy ul. Dzięciołów w Katowicach. Zarządzenia decyzji zostały wykonane. W roku 2013 Katowickie Wodociągi S.A. usuwały 681 awarii sieci wodociągowych. Dla porównania w roku 2012 odnotowano 1019 awarii, a w roku awarie. Mimo prowadzonych napraw i modernizacji awaryjność sieci wodociągowych na terenie miasta Katowice była przyczyną okresowego pogarszania się parametrów organoleptycznych wody i podstawą interwencji składanych przez mieszkańców Wykres 2: Ilość awarii sieci wodociągowej na terenie miasta Katowice w latach 2011, 2012 i Ponadto na terenie miasta nadzorowano Stację Uzdatniania Wody Dołowej należącą do Katowickiego Holdingu Węglowego Kopalni Węgla Kamiennego Wujek przy ul. Wincentego Pola 65 w Katowicach. W/w stacja uzdatniania produkowała wodę wykorzystywaną wyłącznie na terenie kopalni. Na podstawie umowy z miastem Katowice woda produkowana przez SUW stanowiła awaryjne źródło zaopatrzenia w wodę dla mieszkańców miasta. W 2013 roku z w/w obiektu pobrano łącznie 5 próbek wody do badań 65

66 fizykochemicznych i bakteriologicznych. Woda produkowana przez SUW w badanym zakresie odpowiadała wymaganiom określonym dla wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia r. (Dz. U. z 2007r. Nr 61 poz. 417 z późn. zm.). 2. Ocena jakości wody ciepłej w zakresie obecności bakterii Legionella sp W roku 2013r. przeprowadzono badania wody ciepłej w kierunku bakterii Legionella sp. w 42 obiektach tj. 7 szpitalach, 16 hotelach i innych obiektach świadczących usługi hotelarskie, 11 domach studenta i hotelach asystenckich, 3 domach pomocy społecznej, 3 noclegowniach oraz w izbie wytrzeźwień i areszcie śledczym. W obiektach tych pobrano łącznie 155 próbek wody ciepłej do badań laboratoryjnych. Kwestionowano 19 próbek wody ciepłej (12,2%) ze względu na obecność bakterii Legionella sp. w liczbie przekraczającej wartość dopuszczalną w określoną w załączniku numer 1D do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia r. (Dz. U. z 2007r. Nr 61 poz. 417 z późn. zm.). W związku z powyższymi przekroczeniami Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał 8 decyzji administracyjnych nakazujących właścicielom obiektów podjęcie działań zmierzających do poprawy jakości wody ciepłej. Decyzje dotyczyły następujących obiektów: 1. Areszt Śledczy w Katowicach ul. Mikołowska 10a zarządzenia wykonano, 2. Klinika 2000 K. Mróz Sp. J. ul. Żelazna 1 w Katowicach - zarządzenia wykonano, 3. Hotel Angelo ul. Sokolska 24 w Katowicach - zarządzenia wykonano, 4. Szpital Geriatryczny EMC Silesia Sp. z o.o. ul. Morawa 31 w Katowicach - zarządzenia wykonano, 5. Okręgowy Szpital Kolejowy w Katowicach SPZOZ ul. Panewnicka 65 termin realizacji zarządzeń decyzji przedłużono do dnia r. 6. Dom Pomocy Społecznej Przystań ul. Adamskiego 22 w Katowicach - zarządzenia wykonano, 7. Zespół Pomocy Dzieciom i Rodzinom MOPS ul. Orkana 7a w Katowicach - zarządzenia wyznaczono, 8. Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 7 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach Górnośląskie Centrum Medyczne ul. Ziołowa 45/47 w Katowicach - termin realizacji wyznaczono do dnia r. 66

67 W roku 2012 do badań w kierunku bakterii Legionella sp. pobrano 162 próbki wody ciepłej, kwestionowano 23 próbki (14,2%), wydano 8 decyzji administracyjnych, a w roku 2011 pobrano 127 próbek wody ciepłej, kwestionowano 24 próbki (18,9%), wydano 10 decyzji administracyjnych r 2011r 2013r Wykres 3: Kwestionowane próbki wody ciepłej w obiektach zamieszkania zbiorowego i opieki zdrowotnej zamkniętej na terenie miasta Katowice w latach 2011, 2012 i Baseny kąpielowe Na terenie miasta Katowice nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach objęte były następujące czynne obiekty basenowe: 28 basenów kąpielowych krytych: w tym 8 basenów rekreacyjnych, 15 basenów szkolnych i przy uczelniach wyższych oraz 5 basenów rehabilitacyjnych, 3 baseny kąpielowe odkryte (sezonowe). Od czerwca 2013 roku objęto nadzorem nowy obiekt basen kąpielowy w Centrum Sportowym Bażantowo w Katowicach przy ul. Pijarskiej 3. Ośrodek Rekreacyjno - Wypoczynkowy Zadole w sezonie letnim 2013 był nieczynny. Kontrole sanitarne basenów kąpielowych wykazały, że szatnie, przebieralnie, natryski, ustępy, pomieszczenia z niecką basenową i pomieszczenia ratownika oraz otoczenie utrzymane były czysto. W Gimnazjum Nr 3 im. A. Szklarskiego przy ul. Sokolskiej 23 nadal utrzymuje się nieprawidłowy stan sanitarno-techniczny ścian i sufitów, ubytki w glazurze ściennej i niecce, duże zużycie posadzki wokół niecki basenu i słupków startowych, odpadające płaty farby z 67

68 grzejników. Z uwagi na powyższe nieprawidłowości Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał w 2012 roku decyzję administracyjną. Termin wykonania zarządzeń na wniosek strony zmieniono trzykrotnie aktualnie wyznaczono r. Strona we wnioskach poinformowała, że przyczyną niewykonania zarządzeń decyzji jest brak środków finansowych. W 2013 roku w Międzyszkolnym Ośrodku Sportowym w Katowicach przy ul. Paderewskiego 46A przeprowadzono modernizację niecki basenu polegającą na wymianie niecki z płytek na nieckę ze stali nierdzewnej, oraz wymieniono rynny przelewowe. Na basenie zabudowano również nową myjkę do stóp, zainstalowano natryski czasowe, a trybuny dla kibiców wyposażono w nowe krzesła. Mieszkańcy Katowic w sezonie letnim korzystali z basenów kąpielowych odkrytych sezonowych w Ośrodku Rekreacyjno-Wypoczynkowym Bugla i Rolna. Kąpielisko Bugla jest najstarszym tego typu obiektem w mieście. Mieszkańcy mogli korzystać z basenów rekreacyjnych, basenu jacuzzi, dzieci z dwóch brodzików, jak również z boiska do siatkówki plażowej i piłki nożnej plażowej, boiska typu Orlik oraz miejsca z urządzeniami do ćwiczeń siłowych. Wydzielone są i oznakowane miejsca przeznaczone dla osób palących. W 2013 roku na terenie ośrodka Bugla udostępniono nowe przebieralnie i toalety, gdzie po jednej z kabin przystosowano dla osób niepełnosprawnych. W 2013r. w Ośrodku Rekreacyjno-Wypoczynkowym Rolna przy ul. Nasypowej 65 w Katowicach wyremontowano dużą nieckę basenową. Dno i brzegi niecki wyłożono stalą nierdzewną. Konstrukcja ze stali nierdzewnej charakteryzuje się wysoką szczelnością, idealnie gładką powierzchnią oraz doskonale nadaje się do basenów odkrytych, ponieważ wykazuje wysoką odporność na działanie ujemnych temperatur. W roku 2013 pobrano łącznie 352 próbki wody z basenów do badań laboratoryjnych. W zakresie badanych parametrów bakteriologicznych kwestionowano 14 próbek wody (4%) ze względu na stwierdzoną obecność bakterii Escherichia coli, wysoką ogólną liczbę bakterii w 36 o C oraz obecność gronkowców koagulazo- dodatnich. W porównaniu w roku 2012 ze względu na nieodpowiednie parametry bakteriologiczne kwestionowano 26 próbek wody basenowej (7,7%), a w roku próbek wody basenowej (5,6%). 68

69 r 2011r 2013r Wykres 4: Kwestionowane próbki wody z basenów kąpielowych na terenie miasta Katowice w latach 2011, 2012 i W minionym roku nieprawidłowości związane z kwestionowanymi parametrami bakteriologicznymi wody basenowej stwierdzono w następujących obiektach: 1. basen kąpielowy w Centrum Odnowy Biologicznej Katowice ul. Wesoła 3, przekroczenie jednorazowe, 2. basen kąpielowy w II Liceum Ogólnokształcącym Katowice ul. Głowackiego 6, przekroczenie jednorazowe, 3. basen rehabilitacyjny w Ośrodku Rehabilitacyjno- Edukacyjno- Wychowawczym im. dr Marii Trzcińskiej- Fajfrowskiej Katowice ul. Gościnna 8, przekroczenie jednorazowe, 4. basen kąpielowy Uniwersytetu Śląskiego Katowice ul. Bankowa 12, dwukrotnie, 5. basen rehabilitacyjny w NZOZ Derrata (Katowice ul. Boya- Żeleńskiego 100, przekroczenie jednorazowe, 6. basen kąpielowy w Domu Świętego Józefa - Caritas Archidiecezji Katowickiej Katowice ul. Ks. J. Czempiela 1, dwukrotnie, 7. basen kąpielowy w Gimnazjum Nr 3 Katowice ul. Sokolska 23, przekroczenie jednorazowe, 8. Ośrodek Rekreacyjno- Wypoczynkowy Bugla Katowice ul. Żeliwna 26, dwukrotnie, 9. basen kąpielowy w Szkole Podstawowej Nr 2 Katowice Al. Roździeńskiego 82, przekroczenie jednorazowe, 10. basen kąpielowy w Hotelu Quality Silesian Katowice ul. Szybowcowa 1A, przekroczenie jednorazowe, 69

70 11. basen kąpielowy w Zespole Szkół Integracyjnych Nr1 Katowice ul. Krzywoustego 11, przekroczenie jednorazowe. W przypadku kwestionowanych parametrów zalecano właścicielowi obiektu wstrzymanie eksploatacji basenu do czasu poprawy jakości bakteriologicznej wody w niecce basenowej, podjęcie działań mających na celu usunięcie zanieczyszczeń bakteriologicznych oraz przeprowadzenie ponownego badania wody w celu sprawdzenia jej jakości po zastosowanych działaniach. 4. Miejsca wykorzystywane do kąpieli W sezonie letnim 2013r. na terenie miasta Katowice nie zostało zorganizowane żadne kąpielisko. Miejsce wykorzystywane do kąpieli na Stawie kąpielowym (Nr 4) na terenie Doliny Trzech Stawów nie zostało otwarte (nie było zorganizowane). Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Katowicach wykonał badania jakości wody w tym zbiorniku przed sezonem oraz w trakcie sezonu, których wyniki przedłożył Państwowemu Powiatowemu Inspektorowi Sanitarnemu w Katowicach. Na podstawie przedłożonych wyników badań PPIS w Katowicach stwierdził, że w zakresie badanych parametrów woda w w/w zbiorniku spełniała wymagania określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpieliskach i miejscu wykorzystywania do kąpieli (Dz. U. Nr 86 poz. 478). Nie zostało też zorganizowane miejsce wykorzystywane do kąpieli na Stawie Morawa w Kartowicach. Nie wykonano również badan jakości wody w tym zbiorniku. Kontrole tego obiektu wykazały, że jest to miejsce zaniedbane. Dla osób korzystających ze Stawu kąpielowego (Nr 4) udostępniono w miesiącu sierpniu toaletę TOI - TOI, a na plażę przy Stawie Morawa przywieziono świeży piasek. 70

71 V. Stan sanitarny obiektów i miejsc użyteczności publicznej Mając na uwadze bezpieczeństwo sanitarne mieszkańców miasta Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w minionym roku kontynuował bieżący nadzór sanitarny nad 895 obiektami użyteczności publicznej, w których przeprowadzono 851 kontroli sanitarnych. W efekcie tych działań wydał 70 decyzji administracyjnych zarządzając przywrócenie właściwego stanu sanitarnego, a winnych zaniedbań ukarał nakładając 13 grzywien w drodze mandatu karnego. 1.Obiekty użyteczności publicznej W roku 2013 na terenie miasta nadzorem objęto następujące grupy obiektów użyteczności publicznej: obiekty świadczące usługi hotelarskie 38 zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, fryzjersko-kosmetyczne, odnowy biologicznej i tatuażu 434 domy pomocy społecznej 16 noclegownie 6 ustępy publiczne 26 dworzec autobusowy 1 dworzec i przystanki PKP 3 obiekty kulturalno-widowiskowe 26 środki transportu publicznego obiekty sportowe 24 tereny rekreacyjne inne obiekty 209 tj. cmentarze, domy przedpogrzebowe, zakłady pogrzebowe, areszt, pralnie, sklepy z odzieżą używaną, izbę wytrzeźwień, targowiska, apteki, stacje paliw. 71

72 Przystanki PKP; 3 Administracje; 56 Ustępy publiczne; 26 Izba w ytrzeźw ień; 1 Pralnie; 6 Targow iska; 11 Stacje paliw ; 27 Zakłady pogrzebow e; 18 Sklepy z odzieżą używ aną; 15 Transport odpadów medycznych; 1 Prosektoria; 2 Baseny - ogółem; 29 Domy Pomocy Społecznej; 16 Noclegow nie; 6 Hotele; 17 Pokoje gościnne; 4 Domy przedpogrzebow e i kaplice; 6 Areszt śledczy; 1 Inne obiekty hotelarskie; 17 Tereny rekreacyjne; 19 Sekcja utrzymania taboru klejow ego; 2 Zakłady fryzjerskie; 207 Obiekty kulturalnow idow iskow e; 26 Obiekty sportow e; 24 Cmentarze; 27 Zakłady łączone, w których są św iadczone w ięcej niż jedna z usług; 94 Dw orzec autobusow y; 1 Apteki; 97 Dw orzec PKP; 1 Zakłady kosmetyczne; 70 Zakłady tatuażu; 3 Zakłady odnow y biologicznej; 60 Wykres: Grupy i ilości obiektów w Katowicach nadzorowanych w roku Obiekty świadczące usługi hotelarskie Grupa ta obejmuje obiekty znacznie zróżnicowane, tak pod względem warunków technicznych i standardu wyposażenia, jak i zakresu poziomu świadczonych usług. Podstawowymi kryteriami służącymi ocenie stanu sanitarnego obiektów tej grupy było: zaopatrzenie w wodę przeznaczoną do spożycia, stan techniczny pomieszczeń mieszkalnych i sanitarnych oraz ich wyposażenie, sposób zagospodarowania odpadów komunalnych, postępowanie z bielizną, dbałość o stan bieżącej czystości pomieszczeń oraz otoczenia obiektu. W oparciu o powyższe kryteria stan tych obiektów oceniono pozytywnie. Wyjątek stanowił Hostel In Loft przy ul.korczaka 95, gdzie stwierdzono brudne, zakurzone okna i kratki wentylacji grawitacyjnej oraz brudne wyposażenie pokoi. W związku ze stwierdzonymi uchybieniami sanitarnymi wydano doraźne zalecenie usunięcia nieprawidłowości oraz nałożono grzywnę w drodze mandatu karnego. Kontrola sprawdzająca wykazała wykonanie zaleceń. 72

73 Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, fryzjersko-kosmetyczne, odnowy biologicznej i tatuażu Obiekty te stanowią najliczniejszą grupę obiektów użyteczności publicznej. Na 434 zakłady znajdujące się w ewidencji skontrolowano 10, co stanowi 2,3 %. Kontrole przeprowadzono podobnie jak w 2012 roku głównie w zakładach, na usługi których skarżyli się klienci. Powodem małej ilość kontroli był w dalszym ciągu bark stosownych przepisów prawa. W pięciu skontrolowanych zakładach zarzuty klientów potwierdziły się. Podczas kontroli stwierdzono brudne wyposażenie, podłogi, zasobniki na ręczniki jednorazowego użytku, narzędzia, brudne ręczniki oraz brak dezynfekcji. W związku ze stwierdzonymi uchybieniami wydano doraźne zalecenia ich usunięcia oraz nałożono grzywny w drodze mandatu karnego. Kontrole sprawdzające wykazały wykonanie wszystkich zaleceń. Środki transportu publicznego i dworce Dworzec PKP Katowice zapewnia odpowiednie warunki w trakcie podróży. Na jego terenie pasażerowie mogą korzystać ze wszystkich peronów kolejowych, które są zadaszone. Dworzec PKP przystosowany jest dla osób niepełnosprawnych funkcjonują windy łączące poziomy dworca, ruchome schody oraz ścieżki dotykowe dla niewidomych. W hali znajdują się kasy, punkty informacyjne, zespół monitorowania dla pracowników PKP, poczekalnie, toalety ogólnodostępne dla kobiet, mężczyzn i WC dla niepełnosprawnych, pomieszczenie dla matki z dzieckiem oraz lokale handlowe i liczne punkty gastronomiczne. Wydzielono pomieszczenie z punktem medycznym I Pomocy. Wyposażenie dworca stanowią min. elektroniczne wyświetlacze z rozkładem jazdy oraz estetyczne obiekty małej architektury jak ławki, kosze na śmieci, tablice informacyjne, zegary. Dworzec PKP Katowice jest połączony z podziemnym dworcem autobusowym. W dniu kontroli stan sanitarno-higieniczny Dworca PKP Katowice nie budził zastrzeżeń. Przystanek Kolejowy Katowice Szopienice ul. 11-go Listopada i Przystanek Kolejowy Katowice - Ligota ul. Franciszkańska są przystankami pozostawionymi bez nadzoru i ulegają ciągłej dewastacji, brak toalet ogólnodostępnych. PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Zakład Linii Kolejowych w Sosnowcu ul.3-go Maja 16 poinformował PPIS w Katowicach, że remont zadaszeń nad schodami prowadzącymi na perony oraz wiat na peronach na Przystanku Katowice Ligota został ujęty w planie na 2014 rok. 73

74 Dworzec PKS przy ul. Piotra Skargi to budynek nie spełniający odpowiedniej funkcji dla pasażerów. Hala dworca jest otwarta jedynie do godziny 18. Pasażerowie, planujący wyjazd w godzinach późniejszych, zmuszeni są czekać na autobus na zewnątrz. Obok dworca PKS znajduje się odpłatna toaleta (prywatny dzierżawca), z której mogą korzystać pasażerowie dworca PKS. W roku 2013 skontrolowano 187 środków transportu publicznego: autobusy komunikacji publicznej 55, tramwaje 31, wagony w pociągach 32. Niewłaściwy stan sanitarny stwierdzono w 15 wagonach tramwajowych i 9 autobusach. Dotyczyło to brudnych podłóg, stopni wejściowych, rurek metalowych, siedzeń tapicerowanych oraz pojemników na śmieci. Za stwierdzone zaniedbania nałożono grzywny w drodze mandatów karnych. Ponadto wydano zalecenia doraźne dotyczące utrzymywania na bieżąco wszystkich środków transportu publicznego w prawidłowym stanie sanitarnohigienicznym. Wszystkie skontrolowane wagony pociągów utrzymane były w prawidłowym stanie sanitarno-higienicznym. Należy podkreślić, że pociągi kontrolowano wyłącznie na stacjach początkowych, zatem ocenie podlegał ich stan przygotowania do wyjazdu w trasę. Domy Pomocy Społecznej W grupie tej znajdują się zakłady dzienne jak i zapewniające całodobową opiekę. Na ogólną liczbę 16 obiektów w ewidencji PPIS w Katowicach skontrolowano 14. Placówki te z reguły charakteryzują się dobrym stanem technicznym, będącym wynikiem realizacji wymogów i ich standaryzacji. W Dziennym Domu Pomocy Społecznej Nr 7 przy ul. Gliwickiej 74a zostały wyremontowane sanitariaty. W 2013 roku PPIS w Katowicach wydał 1 decyzję administracyjną po kontroli w Dziennym Domu Pomocy przy ul. Brata Alberta 4 w Katowicach, gdzie stwierdzono brudne ściany, zniszczoną tapicerkę na fotelach i tapczanach. Zarządzenia decyzji zostały wykonane. Ściany w pomieszczeniach pomalowano, zniszczone fotele i tapczany wymieniono na nowe. 74

75 W skontrolowanych obiektach nie stwierdzono nieprawidłowości w gospodarowaniu odpadami medycznymi i komunalnymi. Nie stwierdzono zaniedbań w postępowaniu z bielizną czystą i brudną, utrzymaniu bieżącej czystości obiektów i ich otoczenia. Noclegownie Pod nadzorem PPIS w Katowicach w 2013r. było 6 tego typu obiektów i wszystkie zostały skontrolowane. Zasadniczo obiekty te prezentują niski standard, są wyposażone w podstawowy sprzęt w pomieszczeniach mieszkalnych i sanitarnych. Bezdomnym prócz schronienia zapewnia się posiłek lub miejsce do jego przygotowania oraz umożliwia się wypranie odzieży. W skontrolowanych noclegowniach stan sanitarny przy uwzględnieniu specyfiki tych obiektów był zachowany. W noclegowni przy ul. Brackiej 18 zostały wyremontowane pomieszczenia na parterze. Zorganizowano kuchnię dla mieszkańców. Obecnie trwa remont pomieszczeń na I piętrze. Niezbędne prace remontowe w noclegowniach wykonywane są we własnym zakresie, bądź ze środków finansowych pochodzących od władz samorządowych. Ustępy publiczne W roku 2013 w ewidencji PPIS w Katowicach figurowało 26 ustępów, w tym: 11 publicznych, 15 w centrach handlowych. Skontrolowano 22 ustępy. Bieżąca czystość w ustępach była zachowana, natomiast stan techniczny obiektów ocenia się jako dobry i dostateczny. W niewłaściwym stanie sanitarno higienicznym są nadal ściany i sufity w części damskiej w ustępie Publicznym przy Placu Andrzeja. PPIS w Katowicach po raz kolejny zmienił termin wykonania zarządzeń decyzji wydanej w 2009r. Ze względu na wysoki koszt zaplanowanych robót, zadanie podzielono na etapy. Pomieszczenia po stronie damskiej mają zostać wyremontowane do końca 2014 roku. W II półroczu 2013 roku został zlikwidowany szalet publiczny w SUPERSAMIE przy ul. Piotra Skargi 6. Obiekt ten został wyburzony. 75

76 Obiekty sportowe W roku 2013 pod bieżącym nadzorem PPIS w Katowicach znajdowały się 24 obiekty sportowe. Grupa ta obejmuje min.: boiska, hale sportowe, kluby sportowe, korty tenisowe, kręgielnie, lodowiska, ściany wspinaczkowe, sale ćwiczeń. Przedmiotem kontroli był: stan techniczny pomieszczeń do uprawiania sportów i sanitarnych oraz ich wyposażenie, zaopatrzenie w środki czystości i higieniczne, sposób zagospodarowania odpadów komunalnych, zaopatrzenie w wodę przeznaczoną do spożycia, stan bieżącej czystości pomieszczeń oraz otoczenia obiektu. Zachowanie prawidłowego stanu sanitarnego w omawianych obiektach jest konieczne z uwagi na zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego osób korzystających z nich zarówno na bieżąco jak i w trakcie imprez. W lipcu 2013r. PPIS w Katowicach po raz kolejny zmienił termin wykonania zarządzeń decyzji wydanej w 2011r. po kontroli Stadionu Sportowego AWF przy ul. Kościuszki 84. Termin wykonania zarządzeń ustalono na r. Decyzja dotyczy nieprawidłowego stanu sanitarno - technicznego podłóg w zespołach higieniczno-sanitarnych. Obiekty kulturalno-widowiskowe Na terenie Katowic nadzorem objętych jest 26 obiektów kulturalno - widowiskowych. Grupa ta obejmuje: teatry, muzea, ośrodki kultury, kina, galerie, filharmonię, kluby i obiekty widowiskowe. Obiekty te charakteryzują się dobrym stanem technicznym. Nie stwierdzono istotnych zaniedbań w utrzymaniu bieżącej czystości pomieszczeń, sanitariatów oraz ich otoczenia. W hali widowiskowej Spodek zostały wymienione na nowe krzesła w sektorach czerwonych. Tereny rekreacyjne Grupa ta obejmuje różnorodne obiekty przeznaczone do wypoczynku: min. parki, skwery, place zabaw dla dzieci, piaskownice. W wyniku kontroli stwierdzono, że tereny te są 76

77 zadbane, zieleń pielęgnowana, zarządcy wymienili piasek w piaskownicach, dokonywano przeglądu technicznego urządzeń, instalowano ławki i kosze na śmieci. Przy piaskownicach ustawione były tabliczki informujące o zakazie wprowadzania psów oraz regulaminy korzystania z placów zabaw, w których także ujęto zakaz wprowadzania psów. W pobliżu niektórych terenów rekreacyjnych ustawiono oznakowane pojemniki na psie odchody. Targowiska Na terenie Katowic w roku 2013 PPIS w Katowicach nadzorował 11 targowisk. Skontrolowano 10 spośród nich. W trakcie kontroli oceniano: stan techniczny i sanitarny toalet dla klientów oraz ich wyposażenie, sposób zagospodarowania odpadów komunalnych, dbałość o stan bieżącej czystości targowiska oraz otoczenia obiektu, zaopatrzenie w wodę przeznaczoną do spożycia. W oparciu o powyższe kryteria stan tych obiektów oceniono pozytywnie. Wyjątek stanowiło targowisko przy ul. B. Chrobrego, gdzie stwierdzono nieprawidłowy stan sanitarno-techniczny zewnętrznej powierzchni kontenera sanitarnego z kabinami WC dla klientów, drzwi wejściowych do sanitariatów, wykładziny podłogowej oraz ścian i sufitów. W związku z powyższym PPIS w Katowicach wydał decyzje administracyjną z terminem realizacji zarządzeń do r. Termin na wniosek strony zmieniono do r. Stwierdzono również nieprawidłowy bieżący stan sanitarny dozowników na mydło, misek ustępowych, pisuaru, za co nałożono grzywnę w drodze mandatu karnego i wydano doraźne zalecenia usunięcia uchybień. Kontrola sprawdzająca wykazała wykonanie zaleceń doraźnych. Cmentarze Na terenie miasta Katowice funkcjonuje 27 cmentarzy: 5 cmentarzy komunalnych, 22 cmentarze parafialne. Skontrolowano 20 cmentarzy. 77

78 W skontrolowanych obiektach nie stwierdzono niewłaściwego stanu sanitarnego i technicznego. Kontrole cmentarzy dotyczyły głównie utrzymania porządku w ich obrębie, właściwego postępowania z odpadami komunalnymi, a także odpowiedniego stanu punktów poboru wody i ogrodzenia. Zaznaczyć należy, że na terenie cmentarzy w minionym roku nie prowadzono selektywnej zbiórki odpadów. Imprezy masowe W 2013r. najwięcej imprez masowych organizowanych było w Hali Widowiskowej Spodek. Po przeprowadzeniu kontroli w tym obiekcie, PPIS w Katowicach wydał 25 opinii sanitarnych dotyczących imprez masowych. W miesiącu sierpniu PPIS w Katowicach nadzorował dwie duże imprezy plenerowe na Lotnisku Muchowiec tj. OFF FESTIVAL KATOWICE 2013 i TAURON NOWA MUZYKA Dla uczestników tych imprez zorganizowano miasteczko festiwalowe z polem biwakowym, pełnym zapleczem sanitarnym (toalety, umywalnie oraz kabiny prysznicowe z dopływem bieżącej wody), punktem medycznym. Zapewniono kontenery na odpady, z obowiązkową segregacją odpadów. Teren miasteczka był ogrodzony. W trakcie trwania imprez nie stwierdzono nieprawidłowości sanitarno-porządkowych. 2. Gospodarka odpadami komunalnymi Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w 2013 roku kontynuował nadzór nad gospodarką odpadami komunalnymi na terenie miasta w zakresie: prowadzenia selektywnej zbiórki odpadów, sortowania zebranych surowców wtórnych, kompostowania zebranych odpadów komunalnych, unieszkodliwiania odpadów poprzez ich składowanie na wysypisku. W lipcu 2013 roku zaczął obowiązywać sposób postępowania z odpadami komunalnymi wprowadzony ustawą z lipca 2011 roku o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. Nr 152 poz. 897). Po wejściu w życie nowej ustawy śmieciowej w miesiącu lipcu i sierpniu priorytetem stały się kontrole sanitarne mające na celu kontrolę gospodarki odpadami komunalnymi na terenie miasta Katowice. Przedstawiciele 78

79 Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach przeprowadzili dodatkowo ankiety dotyczące gospodarki odpadami komunalnymi. W trakcie kontroli i ankietyzacji zwracano uwagę na zachowanie ciągłości odbioru odpadów komunalnych, zapewnienie pojemników do gromadzenia odpadów, w przypadku braku pojemników zapewnienie worków oraz zapewnienia możliwość segregacji odpadów komunalnych. Stwierdzono, że gospodarka odpadami komunalnymi na terenie miasta Katowice prowadzona była prawidłowo. Wystąpiły jedynie nieliczne trudności z zbiórką odpadów w śródmieściu, gdzie gęsta, stara zabudowa utrudniała niejednokrotnie ustawienie pojemników do selektywnej zbiórki odpadów. Na terenie nieruchomości wielorodzinnych na odpady zbierane selektywnie zapewniono pojemniki typu dzwony lub inne dostosowane do warunków technicznych zabudowy, natomiast mieszkańcom nieruchomości jednorodzinnych dostarczono odpowiednie worki. Na terenie miasta Katowice w lipcu zaczęły funkcjonować dwa stałe punkty przyjmowania tzw. odpadów problemowych tj. poremontowych, wielkogabarytowych, niebezpiecznych, zużytego sprzętu elektrycznego. Punkty te wyznaczono na terenie MPGK przy ul. Obroki 140 i ul. Milowickiej 7. Odpady komunalne z terenu miasta Katowice odbierane były w określonych dniach w sposób zorganizowany głównie przez Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. Katowice ul. Obroki

80 3. Akcje deratyzacyjne W ramach akcji odszczurzania na terenie miasta Katowice przeprowadzono kontrole w 729 posesjach, 296 zakładów obrotu handlowego, 239 zakładach żywienia, 45 zakładach produkcyjnych, 30 placówkach nauczania i wychowania, 2 podmiotach leczniczych. Skontrolowane posesje i obiekty były przygotowane do akcji odszczurzania przez administracje oraz firmy specjalistyczne takie jak: Firma DDD Narcyz Staszewski Katowice Al. Korfantego 111, Zakład DDD Małgorzata Deja w Katowicach Al. Korfantego 193. Nie stwierdzono nieprawidłowości. W skontrolowanych posesjach i obiektach ganki piwniczne, komory zsypowe oraz tereny wokół posesji były uporządkowane. Drzwi wejściowe do piwnic oraz komór zsypowych oznakowane były pisemną informacją o wyłożeniu trutki na szczury. Preparaty gryzoniobójcze wyłożone były na jednorazowych tackach papierowych lub w papierowych torebkach. Do akcji zastosowano następujące preparaty: Murin Facoum granulat, Ratimor granulat. 80

81 VI. Stan sanitarny szkół i innych placówek oświatowo wychowawczych Utrzymanie właściwych standardów sanitarnych w placówkach oświatowowychowawczych ma znaczący wpływ na zachowanie zdrowia osób biorących udział w realizacji procesów dydaktycznych. Sprawując pieczę nad stanem sanitarnym szkół i innych placówek opiekuńczowychowawczych, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w 2013 roku nadzorował 467 stałych obiektów nauczania i wychowania w mieście oraz 83 turnusy placówek sezonowego wypoczynku dzieci i młodzieży. Były to: żłobki i kluby dziecięce 22, przedszkola 119, szkoły podstawowe 34, gimnazja 23, licea ogólnokształcące 6, zespoły szkół 17, szkoły policealne 22, domy studenckie 16, placówki opiekuńczo-wychowawcze wsparcia dziennego 32, placówki z pobytem całodobowym 3, placówki wychowania pozaszkolnego 118, szkoły wyższe 17 tj. 55 obiektów. Przeprowadzono 442 kontrole sanitarne w 398 obiektach nauczania i wychowania. Odpowiednio w 2012 roku nadzorowano 351 obiektów stałych i 68 turnusów placówek sezonowego wypoczynku dzieci i młodzieży, gdzie przeprowadzono 358 kontroli sanitarnych, a w 2011 roku pod nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach było 347 stałych obiektów nauczania i wychowania oraz 22 placówki sezonowego wypoczynku dzieci i młodzieży, w których przeprowadzono 316 kontroli sanitarnych. 81

82 Placówki wychowania pozaszkolnego 28% Szkoły Wyższe 4% Żłobki 5% Przedszkola 28% Placówki z pobytem całodobowym 1% Szkoły Podstawowe 8% Placówki opiekuńczowychowawcze wsparcia dziennego 7% Gimnazja 5% Domy Studenckie 4% Zespoły Szkół 4% Licea Ogólnokształcące 1% Szkoły Policealne 5% Placówki oświatowo-wychowawcze w Katowicach objęte nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach w 2013r. Przeprowadzone kontrole potwierdziły dobry stan techniczny i sanitarny większości placówek oświatowo-wychowawczych w mieście. W wyniku postępowania administracyjnego, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w 2013r. wydał 11 decyzji zarządzających oraz po przeanalizowaniu uzasadnionych wniosków stron, zmienił na późniejszy termin wykonania obowiązków wynikających z decyzji wydanych w latach W minionym roku w 16 placówkach stan sanitarny uległ poprawie z uwagi na wykonanie wszystkich zarządzeń decyzji wydanych w latach Zgodnie ze stanem na dzień roku do realizacji pozostały zarządzenia 37 decyzji dotyczących wszystkich typów szkół oraz przedszkoli, co przedstawiono w poniższej tabeli. Obiekt Liczba Wydanych w roku: decyzji do realizacji Przedszkola Szkoły Podstawowe Gimnazja Zespoły Szkół Szkoły Police

83 alne Szkoły Wyższe Razem: Decyzje pozostałe do realizacji z lat stan na dzień r. Po kontrolach przeprowadzonych w 2013 roku, w odniesieniu do 11 obiektów Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach zarządził przywrócenie właściwego stanu sanitarno higienicznego. Powyższe dotyczyło: między innymi: sal zajęć dydaktycznych i innych pomieszczeń dla dzieci, uczniów i studentów w: Miejskim Przedszkolu Nr 40 ul. Panewnicka 73, Miejskim Przedszkolu Nr 71 ul. Michałowskiego 3, Miejskim Przedszkolu Nr 73 ul. Słoneczna 77a, Miejskim Przedszkolu Nr 85 ul. Kwiatkowskiego 20, Szkole Podstawowej Nr 5 ul. Gallusa 5, Szkole Podstawowej Nr 21 z Oddziałami Integracyjnymi ul. Malczewskiego 1, Szkole Podstawowej Nr 42 ul. Wiosny Ludów 22, Szkole Podstawowej Nr 62 ul. Ordona 3d, Akademii Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki ul. Raciborska 1, toalet, w tym sprawności technicznej armatury w: Szkole Podstawowej Nr 5 ul. Gallusa 5, Szkole Podstawowej Nr 62 ul. Ordona 3d, Gimnazjum Nr 9 ul. Krzyżowa 12, NOVA Policealna Szkoła Zawodowa Dla Dorosłych ul. Kościuszki 62, Akademii Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki ul. Raciborska 1, warunków do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego w: Gimnazjum Nr 9 ul. Krzyżowa 12, gabinetu profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej w: Gimnazjum Nr 9 Katowice ul. Krzyżowa

84 1. Żłobki i kluby dziecięce Na terenie Katowic w 2013 roku działało 10 żłobków miejskich, w których opiekę otrzymywało 614 dzieci, 10 żłobków niepublicznych, w których opieką objęto 221 dzieci oraz 2 kluby dziecięce, w których przebywało 26 dzieci. W minionym roku oddano do użytku dzieci 6 niepublicznych żłobków oraz 1 klub dziecięcy, a mianowicie: Żłobek EPIONKOWO przy ul. Zawiszy Czarnego 7a Żłobek BAJKOWA KRAINA przy ul. Gliwickiej 224 Niepubliczny Żłobek Słonik Elżbieta Nowina-Konopka przy ul. Obroki 77 Żłobek Horyzont przy ul. Sikorskiego 10/168 Żłobek Uniwersytet Przyjazny Rodzinie przy ul. Studenckiej 20 Żłobek Elementarz Przyjazny Rodzinie przy ul. Studenckiej 20 Klub Dziecięcy BAJKOWA KRAINA przy ul. Gliwickiej 224 Wszystkie żłobki oraz kluby dziecięce funkcjonowały w budynkach przystosowanych do tego celu. Kontrole sanitarne wykazały, że dzieciom zapewniono higieniczne i bezpieczne warunki pobytu. 2. Placówki wychowania przedszkolnego Na terenie miasta w 2013 roku do dyspozycji dzieci było 119 przedszkoli. W 113 skontrolowanych katowickich przedszkolach zapisanych było 8280 dzieci. Do 40 przedszkoli niepublicznych uczęszczało 1632 dzieci, a do 73 przedszkoli miejskich 6648 dzieci. W 2013 roku dla przedszkolaków oddano 5 nowych placówek niepublicznych, tj.: Artystyczny Punkt Przedszkolny przy ul. Dąbrowskiego 24/2 Przedszkole Niepubliczne Węgielek przy ul. Karliczka 15 Katolickie Przedszkole Pod Aniołem przy ul. Grzegorzka 2 Punkt Przedszkolny TYGRYSKOWO przy ul. Jasnej 18/1 Punkt Przedszkolny Przytulny Kącik przy ul. Kujawskiej 4a Wszystkie przedszkola funkcjonowały w budynkach przystosowanych do tego celu. 84

85 W 2013r. w wyniku prowadzonego nadzoru uchybienia natury sanitarnej stwierdzono tylko w 4 niżej wymienionych obiektach i był to niewłaściwy stan sanitarno-higieniczny: ścian i podłogi w sali zajęć dzieci młodszych w Miejskim Przedszkolu Nr 40 przy ul. Panewnickiej 73, ścian, sufitów i parapetów okiennych w 2 salach zajęć oraz stolików w jednej sali zajęć w Miejskim Przedszkolu Nr 71 przy ul. Michałowskiego 3, ścian, sufitów i podłóg w holach budynku - Miejskim Przedszkolu Nr 73 przy ul. Słonecznej 77a, podłóg w sali zajęć i szatni dla najmłodszej grupy w Miejskim Przedszkolu Nr 85 przy ul. Kwiatkowskiego 20. W 9 katowickich przedszkolach stan sanitarny uległ poprawie w wyniku realizacji zarządzeń decyzji wydanych przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach w latach , mianowicie doprowadzono do prawidłowego stanu sanitarno-higienicznego w: Miejskim Przedszkolu Nr 20 przy ul. Ordona 11 ściany i sufity w 2 łazienkach, Miejskim Przedszkolu Nr 30 przy ul. Gliwickiej ogrodzenie działki przedszkolnej, Miejskim Przedszkolu Nr 45 przy ul. Sokolskiej 25 - ogrodzenie działki przedszkolnej, Miejskim Przedszkolu Nr 97 przy ul. Wiślanej 9 - ogrodzenie działki przedszkolnej, Miejskim Przedszkolu Nr 46 przy ul. Gen. Z.W. Jankego 111 pomieszczenie higieniczno-sanitarne dla dzieci na parterze budynku oraz wyposażono punkty świetlne w osłony, Miejskim Przedszkolu Nr 47 z Oddziałami Integracyjnymi przy ul. Słonecznej 60 ściany i sufit w łazience, Miejskim Przedszkolu Nr 73 przy ul. Słonecznej 77a ściany, sufit i podłogę w holu na I piętrze budynku, Miejskim Przedszkolu Nr 87 przy ul. Granicznej 46 ściany i sufity w łazienkach oraz wyposażono w osłony punkty świetlne w 3 salach zajęć, Miejskim Przedszkolu Nr 21 przy ul. Tysiąclecia 27 zapewniono wentylację w czterech salach zajęć dla dzieci. 85

86 W Miejskim Przedszkolu Nr 27 przy ul. Ściegiennego 27 nadal nie wykonano całościowego ogrodzenia działki przedszkolnej, a w Miejskim Przedszkolu Nr 94 przy ul. Rataja 10 naprawy wymaga elewacja zewnętrzna budynku. Piaskownice i place zabaw W trakcie kontroli przedszkoli zwracano również uwagę na stan techniczny i sanitarny piaskownic, placów zabaw jak i terenów rekreacji zewnętrznej. Podobnie jak w ubiegłych latach, we wszystkich skontrolowanych placówkach piasek w piaskownicach był czysty, a piaskownice w przerwach między użytkowaniem były zabezpieczone przed zanieczyszczeniem plandekami lub innymi materiałami. Tereny placów zabaw i rekreacji zewnętrznej były ogrodzone i utrzymane czysto. Ocena dostosowania mebli edukacyjnych do zasad ergonomii Istotnym elementem procesu wychowania jest zapewnienie mebli i sprzętów dostosowanych do wzrostu ich użytkowników. W tym zakresie przeprowadzono ocenę dostosowania mebli edukacyjnych do wymagań ergonomii w Miejskim Przedszkolu Nr 90 przy ul. Chrobrego 39. W 4 oddziałach dokonano pomiaru wzrostu 75 dzieci. Badania wykazały, że z mebli niedostosowanych do wzrostu korzystało 2 dzieci w 2 oddziałach, co stanowiło 2,67% badanych. 86

87 3. Oddziały zerowe Zdjęcie. Szatnia dla Oddziału zerowego przy katowickiej szkole podstawowej (Źródło: Zdjęcie własne nr 1) Realizacja rocznego przygotowania w oddziałach zerowych powinna zniwelować barierę związaną ze zmianą otoczenia łagodnie przenosząc dziecko z roli przedszkolaka w rolę ucznia. W 2013 roku przeprowadzono kontrole w zakresie oceny warunków, jakie zapewniono dla dzieci 5-6 letnich w 103 obiektach, w których funkcjonowały oddziały zerowe, tj. w: 91 przedszkolach samodzielnych; 7 przedszkolach w zespołach szkół; 5 szkołach podstawowych samodzielnych. Uczęszczało do nich łącznie 2558 dzieci, w tym w przedszkolach funkcjonujących samodzielnie 2154, w przedszkolach funkcjonujących w zespołach 218, a w szkołach podstawowych samodzielnych 186. Właściwą infrastrukturę i wyposażenie pomieszczeń do użytkowania przez dzieci 5-6 letnie posiadało 79 obiektów, w tym 72 przedszkoli funkcjonujących samodzielnie i 6 przedszkoli funkcjonujących w zespołach szkół oraz 1 szkoła podstawowa samodzielna. W wyniku prowadzonego nadzoru w 24 n/w placówkach stwierdzono następujące nieprawidłowości: 87

88 sprzęt i meble nie posiadające certyfikatów w: Miejskim Przedszkolu Nr 17 Katowice ul. Zielonogórska 6 a, Miejskim Przedszkolu Nr 63 Katowice ul. Zamkowa 10, Miejskim Przedszkolu Nr 89 Katowice ul. Zadole 26a, Miejskim Przedszkolu Nr 99 Katowice ul. Płochy 6, Przedszkolu Artystycznym Domino Katowice ul. Franciszkańska 33, Przedszkolu Niepublicznym "English Montessori Preschool" Katowice ul. Wspólna 2. brak możliwości wydzielenia ciągów komunikacyjnych, tak by nie krzyżowały się z drogami komunikacyjnymi starszych uczniów w: Miejskim Przedszkolu Nr 24 w Zespole Szkolno-Przedszkolnym Nr 1 w Katowicach ul. Sportowa 29, Szkole Podstawowej Nr 20 w Katowicach ul. Zarębskiego 2, Szkole Podstawowej Nr 27 w Katowicach ul. Łętowskiego 18, Szkole Podstawowej Nr 42 w Katowicach ul. Wiosny Ludów 22, Szkole Podstawowej Nr 45 w Katowicach ul. Korczaka 11. brak własnego wydzielonego placu rekreacyjnego dla młodszych dzieci w: Miejskim Przedszkolu Nr 9 Katowice ul. Dąbrówki 9, Miejskim Przedszkolu Nr 36 Katowice ul. Zacisze 2, Miejskim Przedszkolu Nr 40 Katowice ul. Panewnicka 73, Miejskim Przedszkolu Nr 67 z Oddziałami Integracyjnymi Katowice al. Roździeńskiego 88, Miejskim Przedszkolu Nr 74 Katowice al. Roździeńskiego 96, Miejskim Przedszkolu Nr 80 Katowice ul. Panewnicka 349, Miejskim Przedszkolu Nr 88 Katowice ul. Grzyśki 2, Miejskim Przedszkolu Nr 40b Katowice ul. Śląska 34a, Prywatnym Przedszkolu Nr 1 Katowice ul. Ligocka 5a, Prywatnym Przedszkolu MUNDO MARINO Katowice ul. Pijarska 5, Prywatnym Przedszkolu im."papy Smerfa" Katowice al. Krzywoustego 6, Przedszkolu Niepublicznym PAŁACYK Katowice ul. Skłodowskiej 30/1, Szkole Podstawowej Nr 42 Katowice ul. Wiosny Ludów

89 4. Stan sanitarny szkół Pod nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach w 2013r. były 102 szkoły wszystkich typów na terenie miasta. Stan sanitarny katowickich szkół ocenia się jako dobry. Budynki przystosowane są do potrzeb użytkowników. W skontrolowanych 74 placówkach przeprowadzono 89 kontroli sanitarnych, w wyniku których Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał 6 decyzji administracyjnych. W Szkole Podstawowej Nr 62 przy ul. Ordona 3d, Gimnazjum Nr 9 przy ul. Krzyżowej 12 oraz w szkole NOVA Policealnej Szkole Zawodowej dla Dorosłych przy ul. Kościuszki 62 nie zapewniono dostępu do bieżącej ciepłej wody przy części umywalek w sanitariatach. Brak bieżącej ciepłej wody przy części umywalek utrzymuje się również nadal w Gimnazjum Nr 1 przy ul. Grażyńskiego 17 - decyzja z 2011 roku. W Szkole Podstawowej Nr 5 przy ul. Gallusa 5, Szkole Podstawowej Nr 21 z Oddziałami Integracyjnymi przy ul. Malczewskiego 1 i Szkole Podstawowej Nr 42 przy ul. Wiosny Ludów 22, zarządzenia wydanych decyzji dotyczyły niewłaściwego stanu sanitarnego podłóg, ścian i sufitów pomieszczeń szkolnych tj.: niektórych sal zajęć, korytarzy i pomieszczeń sanitarnych oraz wyposażenia w osłony punktów świetlnych. Ponadto do realizacji pozostały zarządzenia decyzji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach z lat dotyczące: stanu sanitarno-technicznego dróg dojścia i ogrodzenia w : Szkole Podstawowej Nr 37 Katowice ul. Lompy 17, Szkole Podstawowej Nr 42 Katowice ul. Wiosny Ludów 22, Zespole Szkół Ogólnokształcących Nr 3 Katowice ul. Chrobrego 4; terenu rekreacyjnego i boiska sportowego w: Szkole Podstawowej Nr 42 Katowice ul. Wiosny Ludów 22, Gimnazjum Nr 14 Katowice ul. Oswobodzenia 47; pomieszczeń szkoły w: Szkole Podstawowej Nr 5 Katowice ul. Gallusa 5, 89

90 Szkole Podstawowej Nr 21 z Oddziałami Integracyjnymi Katowice ul. Malczewskiego Szkole Podstawowej Nr 42 Katowice ul. Wiosny Ludów 22, Szkole Podstawowej Nr 45 Katowice ul. Korczaka 11, Szkole Podstawowej Nr 53 Katowice Pl. Wyzwolenia 18, Szkole Podstawowej Nr 59 Katowice ul. Chrobrego 5, Szkole Podstawowej Nr 62 Katowice ul. Ordona 3d, Szkole Podstawowej Nr 66 Katowice al. Krzywoustego 7, Gimnazjum Nr 1 Katowice ul. Grażyńskiego 17, Gimnazjum Nr 2 z Oddziałami Dwujęzycznymi Katowice ul. Głowackiego 4, Gimnazjum Nr 5 Katowice ul. Graniczna 27, Zespole Szkolno-Przedszkolnym Nr 4 Katowice ul. Wróblewskiego 42-44; toalet, w tym sprawności technicznej armatury oraz wyposażenia w : Szkole Podstawowej Nr 5 Katowice ul. Gallusa 5, Gimnazjum Nr 1 Katowice ul. Grażyńskiego 17, NOVA Policealna Szkoła Zawodowa Dla Dorosłych Katowice ul. Kościuszki 62; warunków do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego w: Szkole Podstawowej Nr 62 Katowice ul. Ordona 3d, Gimnazjum Nr 9 Katowice ul. Krzyżowa 12, Gimnazjum Nr 18 Katowice ul. Wantuły 18. Infrastruktura do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego Aktywność ruchowa uczniów to istotny element procesu nauczania i wychowania. Podczas kontroli poddawano ocenie infrastrukturę do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego i stwierdzono, że spośród 74 skontrolowanych szkół uczniowie mają do dyspozycji w: 47- szkolny zespół sportowy z boiskiem, 4 - szkolny zespół sportowy bez boiska, 2 - salę gimnastyczną z boiskiem, 1 - salę zastępczą z boiskiem, 1 - boisko sportowe, 4 - salę zastępczą. 90

91 14 placówek nie posiada własnej infrastruktury do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego. Zdjęcie. Część bloku sportowego katowickiej szkoły podstawowej(źródło: Zdjęcie własne nr 2) Opieka medyczna w szkołach Spośród 74 skontrolowanych szkół w tym zakresie w 59 funkcjonowały samodzielne gabinety profilaktycznej opieki zdrowotnej. W przypadku 4 szkół uczniowie mogli korzystać z gabinetu profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej wspólnie z inną placówką, lecz w tym samym obiekcie. W 9 szkołach profilaktyczna opieka zdrowotna świadczona była poza terenem placówki, a w 2 przypadkach zapewniono uczniom opiekę zdrowotną w pomieszczeniach zastępczych na terenie placówki. W 2013r. na wniosek stron, przeprowadzono 90 kontroli w 88 gabinetach profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej, sprawdzając w nich spełnienie wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r. (Dz. U. z 2012 r., poz. 739). Wszystkie skontrolowane gabinety uzyskały pozytywną opinię Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach. 91

92 Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi w szkołach Pracownia chemiczna w szkole jest miejscem, w którym uczniowie mają kontakt z substancjami i preparatami chemicznymi. Odpowiednia gospodarka chemikaliami jest warunkiem bezpieczeństwa uczniów w trakcie ich edukacji. Zagadnienie to było również elementem nadzoru sanitarnego. Podczas kontroli szczególną uwagę zwracano między na: terminy przydatności do użycia substancji i preparatów chemicznych znajdujących się na stanie pracowni chemicznych; ewidencję niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych oraz aktualizację kart charakterystyki tych środków, a także możliwość wglądu do nich przez uczniów; oznakowanie i przechowywanie substancji i preparatów chemicznych; wyposażenie uczniów i nauczycieli przedmiotu w środki ochrony indywidualnej i ich stosowanie; regulamin określający zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zaopatrzenie w środki do udzielania I-ej pomocy. Na 74 skontrolowane szkoły różnego typu w 22 placówkach znajdują się substancje i preparaty chemiczne w pracowniach. Postępowanie z chemikaliami było prawidłowe, nie stwierdzono substancji i preparatów chemicznych przeterminowanych. Dożywianie dzieci i młodzieży w szkołach Właściwe odżywianie jest nierozłącznym elementem zachowania zdrowia, a tym samym gotowości ucznia do uczestniczenia w procesie edukacyjnym. W 2013 roku spośród 74 skontrolowanych szkół w 58 (78,38%) z nich prowadzono dożywianie dla uczniów. Posiłki w tych szkołach spożywało łącznie 6975 uczniów, w tym 6806 korzystało z obiadów pełnych, a 169 z posiłków jednodaniowych osób korzystało z posiłków dofinansowanych. Ponadto 30 szkół zapewniło 9010 uczniom możliwość wypicia napoju w trakcie zajęć. W 2013r. nadzorowano również będący pod patronatem Głównego Inspektoratu Sanitarnego program Owoce w szkole, a realizowany przez Agencję Rynku Rolnego. 92

93 w ewidencji skontrolowanych liczba placówek łącznie pełnych Idaniowych liczba placówek liczba korzystających liczba placówek liczba korzystających liczba placówek liczba korzystających liczba korzystających z posiłków dofinansowanych Udział w nim wzięło 5091 uczniów klas młodszych w 23 szkołach podstawowych funkcjonujących samodzielnie oraz w 7 zespołach szkół. Skalę prowadzonego dożywiania w szkolnych w latach zobrazowano w poniższej tabeli. Liczba szkół wszystkich Placówki skontrolowane, w których stwierdzono: typów Wydawanie ciepłych posiłków Organizowanie śniadań szkolnych Podawanie napoju Owoce w szkole Rok Liczba korzystających z posiłków Prowadzenie dożywiania w katowickich szkołach z lat Zapewnienie uczniom miejsca na pozostawienie w szkole części podręczników i przyborów szkolnych Zdjęcie. Sala lekcyjna katowickiej szkoły podstawowej (Źródło: Zdjęcie własne nr 2) 93

94 W pomieszczeniach placówki nauczania, w myśl 4a rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003r., Nr 6, poz. 69 z późn. zm.), uczniom powinna być zapewniona możliwość pozostawienia części podręczników i przyborów szkolnych. Powyższy warunek spełniło 66 spośród 78 skontrolowanych w tym zakresie szkół. 5. Placówki wypoczynku zimowego i letniego zorganizowanego w obiektach stałych w miejscu zamieszkania Plakat BEZPIECZNE Ferie Zimowe (Źródło: W minionym roku kontrolowano również spełnienie warunków, jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dzieci i młodzieży szkolnej. W tym temacie przeprowadzono ocenę wymagać higienicznych i zdrowotnych w 41 placówkach zorganizowanego wypoczynku dzieci i młodzieży w obiektach stałych w miejscu zamieszkania. W zorganizowanym wypoczynku uczestniczyło 1730 dzieci i młodzieży. W 2012 roku ocenie 94

95 poddano 27 placówek, w których w wypoczynku brało udział 1320 uczestników. Natomiast w 2011 roku oceniono 22 placówki z 964 uczestnikami wypoczynku. Organizatorzy zgłaszając placówki wypoczynku zarówno letniego jak i zimowego spełniali określone przepisami wymagania tj: posiadali kartę kwalifikacyjną obiektu zatwierdzoną przez kuratora oświaty, zapewnili odpowiednie warunki zdrowotne w placówkach zgodnie z obowiązującymi przepisami w zakresie stanu sanitarnego pomieszczeń i otoczenia, zatrudnieni pracownicy posiadali wymaganą dokumentację medyczną, uczestnicy wypoczynku posiadali kartę kwalifikacyjną uczestnika. Kontrole były również okazją do przypomnienia kierownikom placówek wypoczynku o możliwości uzyskania informacji z internetowej strony Powiatowej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Katowicach, o bezpiecznych zachowaniach w trakcie wypoczynku, w celu zaznajomienia z nimi uczestników wypoczynku. 7. Szkoły wyższe Mając na względzie zachowanie właściwych standardów sanitarnych i zdrowotnych w procesie kształcenia studentów, przedstawiciele Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach przeprowadzili 27 kontroli w publicznych i niepublicznych szkołach wyższych na terenie miasta. Stwierdzono, że stan sanitarno-techniczny obiektów był zadawalający. W 2011 roku przeprowadzono 24 kontrole, a w roku kontrole w katowickich szkołach wyższych. Nadal do wykonania pozostały zarządzenia decyzji wydanych przez PPIS w Katowicach w latach dotyczące poprawy stanu sanitarnego niektórych pomieszczeń dydaktycznych oraz toalet na: Wydziale Matematyczno - Fizyczno - Chemicznym Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach przy ul. Bankowej 14, Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach przy ul. Jagiellońskiej 26-28, Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach przy ul. Szkolnej 7, 95

96 oraz w Akademii Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach ul. Raciborska 1. Ponadto w minionym roku przeprowadzono 2 kontrole wspólnie z przedstawicielami Straży Miejskiej w zakresie przestrzegania przez studentów Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (Wydział Filologiczny) zakazu używania tytoniu i wyrobów tytoniowych w budynku uczelni mieszczącej się przy Pl. Sejmu Śląskiego 1 w Katowicach. Kontrole potwierdziły respektowanie przepisu ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r., Nr 10, poz. 35, z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 8 kwietnia 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. Nr 81, poz. 529). 96

97 VII. Warunki sanitarno higieniczne środowiska pracy 1. Stan sanitarno-higieniczny zakładów pracy Nadzór sanitarny nad warunkami pracy ma na celu wzmocnienie ochrony zdrowia pracowników przed negatywnym oddziaływaniem szkodliwych i uciążliwych czynników występujących w miejscu pracy, w tym przede wszystkim zapobieganie powstawaniu chorób zawodowych. W 2013 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach prowadził bieżący nadzór sanitarny obejmujący kontrole przestrzegania przez pracodawców przepisów dotyczących m.in.: warunków sanitarnohigienicznych w miejscu pracy, wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia na stanowiskach pracy, występowania substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, występowania szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy, przeprowadzania profilaktycznych badań lekarskich u zatrudnionych pracowników, oceny i dokumentowania ryzyka zawodowego, bezpiecznego stosowania, a także wprowadzania do obrotu substancji chemicznych i ich mieszanin. Głównymi aktami prawa krajowego regulującymi zagadnienia w obszarze warunków pracy jest przede wszystkim ustawa Kodeks pracy oraz akty wykonawcze do tej ustawy. Ustawa reguluje obowiązki pracodawcy, nakazujące stosowanie środków zapobiegających występowaniu chorób zawodowych i innych chorób związanych z wykonywaną pracą, w szczególności poprzez przeprowadzanie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrowanie i przechowywanie wyników badań i pomiarów oraz udostępnianie ich pracownikom. Prowadził postępowania administracyjne w sprawach chorób zawodowych. W 2013 roku pod nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach było 736 zakładów pracy, zatrudniających ogółem pracowników. Skontrolowano 193 spośród nich, przeprowadzając 273 kontrole sanitarne. 97

98 Warunki pracy Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy. Jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników, poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W ramach prowadzonego nadzoru nad warunkami środowiska pracy oraz stanem sanitarnym w zakładach zostało wydanych 35 decyzji administracyjnych. Dla porównania w 2012 wydano 53 decyzje, dotyczące nadzoru nad warunkami pracy, natomiast w roku 2011 wydano 34 decyzje. Szczegółowy opis stwierdzonych w czasie kontroli nieprawidłowości w 2013 r. obrazuje poniższy wykres. brak badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia brak lub nieprawidłowo sporządzona ocena ryzyka zawodowego przekroczenia NDN i NDS 2 19 nieprawidłowości w zakresie czynników biologicznych 8 nieprawidłowy stan sanitarnohigieniczny pomieszczeń higieniczno-sanitarnych nieprawidłowy stan sanitarnohigieniczny pomieszczeń pracy 3 nieprawidłowości w zakresie detergentów 4 6 nieprawidłowości w zakresie czynników chemicznych Wykres. Liczba zakładów pracy w mieście Katowice według stwierdzonych w 2013 roku nieprawidłowości. 98

99 W wyniku kontroli w 4 zakładach pracy stwierdzono przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia. Przekroczenia dotyczyły natężenia hałasu, drgań mechanicznych oraz stężenia czynników chemicznych. W odniesieniu do zakładów pracy, w których stwierdzono przekroczenia normatywów higienicznych Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał decyzje. W 2013 roku przeprowadzono kontrole sprawdzające w 6 zakładach pracy, w których ze względu na stosowane urządzenia oraz procesy technologiczne nie było możliwe poprzez działania techniczne zlikwidowanie przekroczeń hałasu. Pracodawców zobowiązano do dokonania indywidualnego doboru ochronników słuchu, jak również przestrzegania stosowania tych środków ochrony indywidualnej. Polecono pracodawcom systematyczne poddawanie pracowników profilaktycznym badaniom lekarskim oraz przeprowadzanie odpowiednich szkoleń BHP wraz z informowaniem pracowników o ryzyku utraty zdrowia związanym z pracą na stanowiskach o złym klimacie akustycznym. W wyniku podjętych działań poprawiono warunki pracy 29 pracownikom. Porównawczo w 2012 roku przekroczenia NDN i NDS czynników szkodliwych dla zdrowia, stwierdzono w 5 zakładach, poprawiono warunki pracy 6 pracownikom, a w 2011 r. w 3 zakładach pracy stwierdzono przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, poprawiono warunki pracy 36 pracownikom. W roku 2013 w ramach planowanej działalności zwrócono szczególną uwagę na warunki pracy oraz narażenie zawodowe pracowników przemysłu drzewnego. Na 3 skontrolowane zakłady pracy w 2 stwierdzono: brak aktualnych badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy, brak poinformowania pracowników narażonych na oddziaływanie czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy o aktualnych wynikach badań i pomiarów, nieprawidłowo prowadzone karty badań i pomiarów czynników szkodliwych oraz rejestry tych czynników. W odniesieniu do zakładów, w których stwierdzono nieprawidłowości wydano decyzje. W minionym roku kontynuowano kontrole warunków pracy oraz narażenia zawodowego pracowników zatrudnionych w warsztatach samochodowych. W tym zakresie skontrolowano 7 warsztatów samochodowych, stwierdzając nieprawidłowości w 3 z nich. W zakładach tych stwierdzono: brak aktualnych badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy, nieaktualne rejestry czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy, brak poinformowania pracowników narażonych na oddziaływanie czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy o aktualnych wynikach badań i pomiarów, nieprawidłowy stan sanitarno higieniczny 99

100 pomieszczeń pracy, brak profilaktycznych badań lekarskich pracowników, brak aktualnego spisu stosowanych w działalności zawodowej substancji chemicznych i ich mieszanin, brak zapoznania pracowników z kartami charakterystyki. W odniesieniu do zakładów, w których stwierdzono nieprawidłowości zostały wydane decyzje administracyjne. Czynniki o działaniu rakotwórczym lub mutagennym Prowadzony w 2013 r. nadzór, dotyczył również przestrzegania obowiązków wynikających z rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologiczn ych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. poz. 890 ). Brak możliwości wyeliminowania substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym z produkcji oraz brak możliwości zastąpienia innymi, jest główną przyczyną ich stosowania w przemyśle. Na 58 zakładów pracy, w których w środowisku pracy, występowały substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, skontrolowano 16 zakładów, przeprowadzając 16 kontroli sanitarnych. W wyniku kontroli nie stwierdzono uchybień. Analogicznie w 2012 r. skontrolowano 29 zakładów, przeprowadzając 30 kontroli stwierdzając nieprawidłowości w 1 zakładzie, natomiast w 2011 roku skontrolowano 47 zakładów przeprowadzając 49 kontroli, stwierdzając nieprawidłowości w 4 z nich. Na terenie Katowic nadzorowano również prace związane z usuwaniem wyrobów zawierających azbest, ze względu na jego szkodliwe działanie na organizm człowieka. W 2013 roku przeprowadzono 3 kontrole na placach budów w zakresie przestrzegania przepisów, zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas usuwania i transportu wyrobów zawierających azbest oraz 2 kontrole w siedzibie firm zajmujących się usuwaniem i zabezpieczaniem wyrobów zawierających azbest. Przeprowadzone kontrole, podobnie jak w latach wcześniejszych nie wykazały nieprawidłowości. 100

101 Substancje chemiczne i ich mieszaniny W zakresie przestrzegania przepisów, dotyczących stosowania oraz wprowadzania do obrotu substancji chemicznych i ich mieszanin w 2013 roku przeprowadzono 101 kontroli sanitarnych w 93 zakładach pracy. W ramach realizacji wymogów poddawano ocenie: spis stosowanych substancji chemicznych i ich mieszanin, karty charakterystyki wprowadzanej/stosowanej substancji/mieszaniny niebezpiecznej oraz mieszanin niezaklasyfikowanych jako niebezpieczne, dla których istnieje obowiązek dostarczenia karty charakterystyki, oznakowania wprowadzanych/stosowanych substancji chemicznych i/lub mieszanin, dostęp pracowników do treści karty charakterystyki, wdrożenie zalecanych środków kontroli ryzykiem, dostępność instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy uwzględniających informacje zawarte w kartach charakterystyki, zapoznanie pracowników z ich treścią, środki ochrony indywidualnej (zapewnienie i stosowanie), sposób przechowywania substancji, przekazywanie kart charakterystyki odbiorcom substancji chemicznych lub mieszanin. W 3 zakładach stwierdzono nieprawidłowości tj.: brak spisu oraz kart charakterystyki stosowanych w działalności zawodowej niebezpiecznych substancji chemicznych, mieszanin, brak zainstalowania natrysku ratunkowego do obmycia całego ciała oraz natrysku do przemywania oczu w pomieszczeniach, w których w wyniku procesów pracy następuje niebezpieczeństwo oblania pracowników środkami żrącymi, nieprawidłowo oznakowane opakowania wprowadzanych do obrotu substancji, mieszanin, nieprawidłowo opracowane karty charakterystyki wprowadzanych do obrotu mieszanin oraz nieprawidłowo sporządzoną ocenę ryzyka zawodowego, w której nie uwzględniono narażenia zawodowego na działanie czynników chemicznych, wobec czego pracownicy nie zostali poinformowani o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą. W analogicznym zakresie w 2012 roku przeprowadzono 109 kontroli sanitarnych w 98 zakładach pracy, w tym w 27 stwierdzono nieprawidłowości, natomiast w 2011 roku przeprowadzono 140 kontroli sanitarnych w 123 zakładach pracy i stwierdzono nieprawidłowości w 4 zakładach. 101

102 Produkty biobójcze Produkty biobójcze to produkty do zwalczania organizmów szkodliwych dla zdrowia ludzi lub zwierząt. Niewłaściwe ich stosowanie może stanowić ryzyko dla ludzi, zwierząt i środowiska, związane z ich szczególnymi właściwościami. W ramach realizacji wymogów w zakresie wprowadzania do obrotu produktów biobójczych kontrole, dotyczyły posiadania wymaganego pozwolenia na obrót oraz przestrzegania zakazu stosowania substancji czynnych, które nie mogą wchodzić w skład produktów biobójczych po dniu r. zgodnie z Decyzją Komisji z dnia r. Decyzja ta dotyczy niewłączania niektórych substancji do załącznika I, IA lub IB dyrektywy 98/8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dotyczącej wprowadzania do obrotu produktów biobójczych. W 2013 roku przeprowadzono 2 kontrole w 2 zakładach i nie stwierdzono nieprawidłowości. Porównawczo w 2012 r. przeprowadzono 6 kontroli w 6 zakładach, w których również nie stwierdzono naruszenia przepisów w tym zakresie, a w 2011 roku skontrolowano 14 zakładów i w 1 zakładzie stwierdzono naruszenie przepisów w zakresie produktów biobójczych. Detergenty W 2013 r. PPIS w Katowicach prowadził również nadzór nad przestrzeganiem obowiązków dotyczących wprowadzania do obrotu detergentów i środków powierzchniowoczynnych przez producentów zgodnie z obowiązującymi przepisami. W ramach realizacji wymogów oceniano karty charakterystyki, oznakowanie opakowań, arkusze danych składników wprowadzanych do obrotu detergentów. Skontrolowano 8 zakładów, przeprowadzając 10 kontroli. W 2 zakładach stwierdzono uchybienia w zakresie nieprawidłowego oznakowania opakowań, nieprawidłowo sporządzonych karty charakterystyki oraz nieprawidłowo opracowanych arkuszy danych składników. Porównawczo w 2012 r. skontrolowano 6 zakładów, przeprowadzając 6 kontroli, w tym w 3 z nich stwierdzono uchybienia w zakresie nieprawidłowego oznakowania opakowań, nieprawidłowo sporządzonej karty charakterystyki oraz nieprawidłowo opracowanych arkuszy danych składników. 102

103 Czynniki biologiczne W 2013 roku przeprowadzono 58 kontroli sanitarnych w 54 zakładach w zakresie przestrzegania przez pracodawców wymogów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki ( Dz. U. Nr 81 poz. 716 z późn. zm.). W ramach realizacji tematu stwierdzono uchybienia w 3 zakładach w zakresie nieprawidłowo sporządzonej oceny ryzyka zawodowego, w której nie uwzględniono narażenia pracowników na działanie szkodliwych dla zdrowia czynników biologicznych, a także braku szkoleń pracowników mających kontakt ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi w środowisku pracy. W 2012r. przeprowadzono kontrole w 50 zakładach stwierdzając nieprawidłowości w 3 spośród nich, a w 2011r. w 23 zakładach, stwierdzając nieprawidłowości w 7 zakładach. 2. Choroby zawodowe W każdym zakładzie w zależności od charakteru pracy, produkcji czy technologii mogą występować zagrożenia związane z czynnikami szkodliwymi dla zdrowia, będące przyczynami chorób zawodowych wśród pracowników. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach realizując zadania, dotyczące nadzoru nad warunkami pracy prowadzi postępowania administracyjne w sprawie chorób zawodowych i wydaje imienną decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej, bądź o braku podstaw do jej stwierdzenia. Do celów diagnostyczno- orzeczniczych w sprawie pracowników występujących o stwierdzenie choroby zawodowej, sporządzane są oceny narażenia zawodowego, uwzględniające informacje dotyczące przebiegu zatrudnienia i narażenia na czynnik szkodliwy dla zdrowia, który mógł być przyczyną choroby zawodowej. W 2013 roku w Katowicach stwierdzono 52 przypadki chorób zawodowych tj. o 1 przypadek więcej niż w roku W 81 przypadkach wydano decyzje o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej. 103

104 L.p. Choroba zawodowa Liczba stwierdzonych przypadków 1. Pylica płuc Uszkodzenie słuchu 6 3. Choroby skóry 2 4. Nowotwory złośliwe 2 5. Choroby układu ruchu 2 6. Choroby obwodowego układu nerwowego 3 8. Choroby zakaźne i inwazyjne 3 9. Choroby układu wzrokowego 1 Razem 52 Tabela. Dane o ilości i rodzaju stwierdzonych chorób zawodowych w 2013 roku w zakładach pracy na terenie Katowic W roku 2013 najliczniej stwierdzaną patologią była pylica płuc 63,46%, następnie choroby narządu słuchu 11,53 %, choroby obwodowego układu nerwowego oraz choroby zakaźne i inwazyjne 5,76 % ogółu przypadków stwierdzanych chorób zawodowych. Wśród chorób zakaźnych i inwazyjnych stwierdzono 1 przypadek wirusowego zapalenia wątroby typu C oraz 2 przypadki boreliozy Pylice płuc 6 Uszkodzenie słuchu Nowotwory złośliwe 33 Choroby układu ruchu Choroby zakaźne i inwazyjne Choroby skóry Wykres. Analiza stwierdzonych chorób zawodowych w Katowicach w roku

105 L.p. Choroba zawodowa Pylica płuc Choroby narządu głosu Uszkodzenie słuchu Zespół wibracyjny Choroby zakaźne i inwazyjne Alergiczny nieżyt nosa 7. Przewlekle choroby obwodowego układu nerwowego 8. Choroby skóry Astma oskrzelowa Nowotwór złośliwy Przewlekłe choroby układu ruchu 12. Choroby opłucnej wywołane pyłem azbestu 13. Alergiczny nieżyt nosa 14. Przedziurawienie przegrody nosa Choroby układu wzrokowego wywołane czynnikami fizycznymi Razem Tabela. Liczba i rodzaj stwierdzonych chorób zawodowych w latach w zakładach pracy na terenie Katowic 105

106 W okresie w zakładach pracy na terenie Katowic stwierdzono łącznie 240 przypadków chorób zawodowych. Roczna liczba przypadków wykazywała nieznaczne wahania, a średnio wynosiła 60 przypadków. Najwięcej stwierdzonych patologii zawodowych odnotowano w 2010 roku, natomiast najmniej w latach 2012 i W omawianym okresie najliczniej stwierdzaną chorobą zawodową była pylica płuc. W większości przypadków choroba ta dotyczyła pracowników górnictwa, gdzie jako czynnik przyczynowy wskazano pył węgla kamiennego z zawartością SiO 2. Pylica płuc jest chorobą, która ujawnia się po okresie narażenia zawodowego liczonym w latach. Powodem jest również długi, około 10 - letni okres ujawniania się choroby. Liczba stwierdzonych przypadków pylicy płuc w poszczególnych latach była zróżnicowana, maksimum tj. 43 przypadki osiągnęła w roku 2010, a najmniej w roku 2012 tj. 27 przypadków. Na drugim miejscu wśród patologii zawodowych stwierdzonych w latach była choroba narządu słuchu, rozpoznawana u pracowników, wykonujących prace w przekroczeniach natężenia hałasu. W 2013 r. stwierdzono 3 przypadki choroby zawodowej, gdzie jako czynnik przyczynowy wskazano pyły azbestu i były to: rak płuca, międzybłoniak opłucnej i pylica płuc. W 2011 i 2012 roku stwierdzono po 1 przypadku choroby zawodowej międzybłoniak opłucnej, gdzie czynnikiem przyczynowym były pyły azbestu. Należy zaznaczyć, że stwierdzane choroby zawodowe są często skutkiem braku odpowiednich warunków pracy w latach wcześniejszych Wykres. Analiza zapadalności na choroby zawodowe w Katowicach w latach

107 Na przestrzeni ostatnich czterech lat, liczba stwierdzonych chorób zawodowych, uległa wahaniom, z tendencją spadkową. VIII. Interwencje mieszkańców miasta W 2013r. mieszkańcy miasta wnieśli niemal 360 wniosków kwestionując stan sanitarny w różnych obiektach będących pod nadzorem PPIS w Katowicach, z prośbą o podjęcie działań. Nie wszystkie były uzasadnione. W 2012r. problemy natury sanitarnej zgłaszane były około 400 razy. Reagowano na każdą niepokojącą informację, również wniesioną anonimowo, przeprowadzając kontrolę sanitarną. W sytuacji potencjalnego zagrożenie zdrowia i życia mieszkańców reagowano natychmiast, a w pozostałych działania podejmowano po zawiadomieniu stron zgodnie z obowiązującym w tym zakresie przepisem prawa. W każdej sytuacji stwierdzenia nieprawidłowości sanitarnych wydawano zalecenia ich usunięcia w krótkim czasie, osoby odpowiedzialne za zaniedbania karano grzywną w drodze mandatu karnego, a w sytuacjach uzasadnionych PPIS w Katowicach wydawał decyzje zarządzające. W zależności od zgłoszonego problemu w kontrolach uczestniczyli przedstawiciele Straży Miejskiej, policji, administracji, spółdzielni mieszkaniowych i właściciele nieruchomości. Sprawy pozostające poza kompetencjami Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach przekazywano do rozpatrzenia zgodnie z właściwością miejscową i rzeczową przez odpowiednie organy. Najczęściej treścią prośby o podjecie działań były nieprawidłowości zaobserwowane w obiektach produkcji i obrotu żywnością. Liczba wniesionych w powyższym obszarze interwencji w latach utrzymywała się na podobnym poziomie. Mieszkańcy miasta problemy w minionym roku zgłosili w 197 wnioskach, z czego 54 były zasadne. Dla porównania w 2012r. wniesiono 192 interwencje, spośród których 63 potwierdzono w wyniku podjętych działań, a w 2011r. 193 interwencje i 60 z nich było zasadnych. W 2013r. podobnie jak w latach wcześniejszych, najwięcej spraw dotyczyło oferowania środków spożywczych o niewłaściwej jakości zdrowotnej, nie rzadko 107

108 wywołujących dolegliwości żołądkowo jelitowe po spożyciu oraz o zmienionych cechach organoleptycznych. Ponadto zgłaszano: sprzedaż środków spożywczych po upływie terminu przydatności do spożycia, niehigieniczną formę sprzedaży żywności niepakowanej, przechowywanie środków spożywczych w niewłaściwych temperaturach i warunkach sanitarnych, nieuporządkowane otoczenie zakładów żywieniowo-żywnościowych, zły stan sanitarny oraz brak czystości w pomieszczeniach zakładów, obecność szkodników w pomieszczeniach lub otoczeniu, nieprawidłowe warunki przygotowywania posiłków i brak ciepłej wody, nieprzestrzeganie zakazu palenia, niewłaściwe warunki transportu, nieskuteczną wentylację, nieczynne WC dla klientów. W wyniku przeprowadzonych kontroli w celu wyegzekwowania właściwego stanu sanitarnego PPIS w Katowicach w 2013r. wydał 8 decyzji zarządzających, w tym 1 decyzję zamknięcia zakładu i 5 decyzji z natychmiastowym terminem realizacji oraz nałożył 65 mandatów karnych na kwotę ,-zł. Odpowiednio w 2012r. wydano 20 decyzji administracyjnych, w tym 2 decyzje zamknięcia zakładów i 8 decyzji z terminem natychmiastowym oraz nałożono 54 mandaty karne na łączną kwotę 9 250,-zł. 108

109 Skargi ogółem Skargi zasadne Porównanie liczby złożonych i zasadnych interwencji w latach Spośród wszystkich zgłoszonych w 2013r. interwencji 119 z nich dotyczyło niewłaściwego stanu sanitarno porządkowego w mieście. W 2012r. w tym zakresie wpłynęły 164 wnioski. Mieszkańcy najczęściej zgłaszali problemy dotyczące zawilgocenia i zagrzybienia mieszkań, zalewania piwnic, niewłaściwej lokalizacji pojemników na odpady komunalne, uciążliwości związanej z hałasem pochodzącym z różnych źródeł, złego stanu sanitarnego posesji tj. brudne klatki schodowe i ubikacje, uciążliwych lokatorów, problemy związane z bytowaniem gołębi, gryzoni i insektów. W wyniku podjętych działań potwierdzono 89 wniosków. Stwierdzone nieprawidłowości usuwane były najczęściej w krótkim czasie na skutek wydanych zaleceń doraźnych. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał tylko 1 decyzję zarządzając usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości sanitarno-porządkowych. Powyższe dotyczyło zalania nieczystościami fekalnymi pomieszczeń piwnicznych. Sprawy pozostające poza kompetencjami Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego przekazywano odpowiednio Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska i Powiatowemu Inspektorowi Nadzoru Budowlanego. 109

110 Ilość interwencji zawilgocenie mieszkań zalewanie piwnic i terenu posesji fekaliami zły stan sanitarny posesji Wykres: Ilość i rodzaje najczęściej zgłaszanych interwencji w Katowicach w latach Mieszkańcy kwestionowali również jakość wody przeznaczonej do spożycia. W 2013r. rozpatrzono 5 interwencji w tej sprawie, to jest tyle samo co w 2012r. Problemy dotyczyły nieodpowiedniej mętności i rdzawej barwy wody oraz niskiej temperatury wody ciepłej. W związku ze złożonymi interwencjami pobrano 3 próbki wody do badań laboratoryjnych w zakresie parametrów fizykochemicznych i bakteriologicznych. Potwierdzono zasadność tylko 1 interwencji. Problemy zgłaszali także rodzice dzieci uczęszczających do przedszkoli i szkół oraz innych placówek opiekuńczo wychowawczych w Katowicach, a także studenci. W 2013 roku rozpatrzono 11 wniosków o z prośbą podjęcie działań, natomiast w 2012r. w tym zakresie wpłynęło 8 wniosków. Niepokój rodziców dzieci uczęszczających do 2 katowickich niepublicznych żłobków budził brak indywidualnych przyborów toaletowych w łazience oraz zła organizacja pracy personelu w trakcie żywienia dzieci i wykonywania zabiegów higienicznych, a także nie zabezpieczenie placówki przed wejściem osób postronnych. W wyniku realizacji zaleceń pokontrolnych w obiektach wyeliminowano wymienione zastrzeżenia. Rodzice przedszkolaków zgłosili 4 wnioski z prośbą o interwencje. W trakcie podjętych działań potwierdzono jedynie prowadzanie remontu w trakcie pobytu dzieci w placówce. Za stwierdzone uchybienia nałożono grzywnę w drodze mandatu karnego. 110

111 Sprawy zgłaszane przez rodziców, a dotyczące jakości żywienia, uczęszczania do przedszkola dziecka z objawami choroby bostońskiej oraz dzieci z objawami zatrucia pokarmowego, a także złego stanu sanitarnego placu zabaw okazały się nieuzasadnione. W zakresie warunków nauczania w szkołach różnego typu rozpatrzono 5 wniosków o interwencje. Kontrole sanitarne wykazały ich zasadność. Dotyczyły one uciążliwości związanych z występowaniem przypadków wszawicy wśród uczniów szkoły podstawowej, drażniącego i nieprzyjemnego zapachu związanego z remontem pomieszczeń piwnicznych w zespole szkolno przedszkolnym, braku wystarczającej ilości bieżącej ciepłej wody w łazience i złego stanu sanitarnego sal (kosmetycznej i fryzjerskiej) w policealnej szkole zawodowej oraz nadmiernego zagęszczenia w sali zajęć dla studentów wyższej uczelni. W wyniku podjętych działań przywrócono właściwy stan sanitarny w placówkach. Sygnały o uchybieniach sanitarnych odebrano również ze środowiska pracy. PPIS w Katowicach rozpatrzył 14 wniosków wniesionych przez pracowników, mieszkańców, przedsiębiorców oraz przekazanych przez Śląskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego i Państwową Inspekcję Pracy. W 2012r. w analogicznym zakresie wpłynęły 22 wnioski. W 2013r. interwencje dotyczyły: uciążliwości związanej z prowadzoną działalnością firmy, nieprzyjemnego drażniącego zapachu w pomieszczeniach biurowych, działania wentylacji, zagrzybionej klimatyzacji w budynku biurowca, nieprzyjemnego zapach z laboratorium mikrobiologicznego, nieprawidłowości w zakresie stanu sanitarno - higienicznego pomieszczeń pracy i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, nieprawidłowego oznakowania detergentów, nieodpowiedniego wyposażenia pracowników w odzież ochronną, braku orzeczeń lekarskich stwierdzających brak przeciwwskazań lekarskich do wykonywania pracy na określonym stanowisku, palenia tytoniu przez pracowników oraz sprzedaży używek w pawilonie handlowym. Spośród wszystkich zgłoszonych interwencji w wyniku przeprowadzonych czynności kontrolnych, potwierdzono jedynie fakt palenia tytoniu przez pracowników oraz wprowadzanie do obrotu nieprawidłowo oznakowanych detergentów. W pozostałych przypadkach kontrole nie potwierdziły zgłoszonych zarzutów. Odnośnie sprawy sprzedaży używek w pawilonie handlowym, przedstawiciel Komendy Miejskiej Policji w Katowicach poinformował, iż w wyniku wizji lokalnej stwierdzono, zamknięcie pawilonu handlowego, w którym miało dochodzić do zgłoszonego procederu. 111

112 Katowiczanie przekazywali również informacje na temat nieprawidłowości zaobserwowanych w podmiotach leczniczych działających na terenie miasta. W 2013r. rozpatrzono 13 zgłoszeń, w tym 2 przypadki zakażenia szpitalnego. Odpowiednio w 2012r. w tym obszarze rozpatrzono 12 spraw, a 5 z nich dotyczyła zakażeń szpitalnych. W minionym roku w wyniku przeprowadzonego dochodzenia epidemiologicznego wykluczono wystąpienie obydwu przypadków zakażenia szpitalnego. Potwierdzono natomiast zasadność 3, spośród 4 podniesionych zarzutów w sprawie nieprawidłowości w zakresie warunków sanitarno - higienicznych pomieszczeń i wyposażenia w szpitalach. Zasadne również okazało się zgłoszenie w sprawie złego stanu sanitarnego toalet w zespole przychodni specjalistycznych oraz interwencja opisująca nieprawidłową realizację procedury dekontaminacji powierzchni pomieszczeń i sprzętów, a także procedury postępowania z odpadami medycznymi w podmiocie lecznictwa ambulatoryjnego. W celu wyegzekwowania właściwego stanu sanitarnego toalet w zespole przychodni specjalistycznych, Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach wydał terminową decyzję zarządzającą, natomiast zaniedbania natury bieżącej usunięto w wyniku zaleceń pokontrolnych. Wnioski dotyczące nieprzestrzegania przez personel procedury izolacji w szpitalu i przychodni oraz w sprawie niewłaściwej higieny rąk okazały się nieuzasadnione. Nie potwierdzono również informacji w sprawie prowadzenia usług protetycznych w podmiocie, który nie uzyskał decyzji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Katowicach. 112

113 IX. Środki zastępcze Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Katowicach w 2013 roku prowadził działania w zakresie zapobiegania i przeciwdziałania występowania problemu tzw. dopalaczy. Dopalacze stanowią różnego rodzaju produkty zawierające substancje psychoaktywne, które nie znajdują się na liście środków kontrolowanych przez ustawę o przeciwdziałaniu narkomanii. Spożycie ich ma na celu wywołanie w organizmie jak najwierniejszego efektu narkotycznego substancji zdelegalizowanych. Dopalacze, jak i inne substancje odurzające, niszczą przede wszystkim ośrodkowy układ nerwowy i negatywnie wpływają na pracę mózgu. Zdjęcie 1. Produkty zawierające środki zastępcze zabezpieczone w sklepie w Katowicach (Źródło: Zdjęcie własne). 113

114 Zdjęcie 2. Produkty zawierające środki zastępcze zabezpieczone w sklepie w Katowicach (Źródło: Zdjęcie własne). W ramach działań określonych w art. 44c. ust.1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, zgodnie z którym w przypadku stwierdzenia wprowadzania do obrotu środka zastępczego lub produktu, co do którego zachodzi podejrzenie, że jest środkiem zastępczym oraz stosując odpowiednio przepisy art.27 c ustawy z dnia r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 2011r. Nr 212 poz z późn. zm.), skontrolowano 3 firmy mające siedzibę w Pabianicach, prowadzące zamiennie działalność w sklepie w Katowicach przy ul. Plebiscytowej. W wyniku przeprowadzonych w asyście funkcjonariuszy policji 6 kontroli w sklepie przy ul. Plebiscytowej 21 stwierdzono, wprowadzanie do obrotu produktów, co do których zachodzi podejrzenie, że stwarzają zagrożenie życia lub zdrowia ludzi. Wydano 3 decyzje zarządzające wstrzymać wprowadzanie do obrotu oraz zatrzymać produkty, uzasadniające podejrzenie, że stwarzają zagrożenie życia lub zdrowia ludzi. W badanych próbach produktów zidentyfikowano substancje, będące środkami zastępczymi w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. W związku z powyższym wydano 2 decyzje zarządzające zakazać wprowadzania do obrotu produktów będących środkami zastępczymi W każdym przypadku o wynikach badań i oceny zabezpieczonych produktów informowano Komendę Miejską Policji w Katowicach. Na podmioty gospodarcze nałożone zostały kary administracyjne w łącznej kwocie złotych. 114

115 W przypadku nieprawidłowości stwierdzanych podczas kontroli, a pozostających poza kompetencjami Inspekcji Sanitarnej, informowano Państwową Inspekcję Pracy, Urząd Skarbowy. PPIS w Katowicach prowadził jednocześnie działania edukacyjne w aspekcie podnoszenia wiedzy i świadomości wpływu środków zastępczych na zdrowie ludzi. W ramach działań przeprowadzono: w Gimnazjum Nr 20 w Katowicach pogadanki dla młodzieży i rodziców, w których uczestniczyło 325 uczniów i 150 rodziców oraz przygotowano mobilny punkt informacyjny, zorganizowano także konkurs plastyczny dla młodzieży gimnazjum na plakat Stop Dopalaczom, w Szkole Podstawowej nr 19 w Katowicach pogadanki nt. dopalaczy, w których uczestniczyło 57 uczniów, w Areszcie Śledczym w Katowicach pogadanki nt. dopalaczy, w których wzięło udział 54 osadzonych. Ponadto PPIS w Katowicach współorganizował następujące eventy, w ramach których przygotowano ekspozycje oraz prowadzono dystrybucję materiałów edukacyjnych: IV Katowickie Dni Organizacji Pozarządowych, Katowicki Senior, Organizacja Światowego Dnia AIDS, Sobota dla Seniora, Bajeczna sobota- Serduszko bije na Witosa, Sezamie otwórz się, Happening Nie palę ćwiczę biegam. 115

116 X. Zapobiegawczy nadzór sanitarny Zapobiegawczy nadzór sanitarny spełnia w strukturze Państwowej Inspekcji Sanitarnej specyficzną rolę, mając za zadanie prowadzenie działań o charakterze profilaktycznym zmierzających do zapobiegania możliwości powstania zagrożeń dla bezpieczeństwa sanitarnego i zdrowia ludzi na różnych etapach procesu inwestycyjnego. Działania te polegają na kontroli przestrzegania wymagań higienicznych i zdrowotnych w procesie planowania i lokalizacji, sporządzania dokumentacji projektowej nowych i modernizowanych obiektów, w których pracować i przebywać będą ludzie oraz na etapie budowy i dopuszczania do użytku tych obiektów, a realizowane są poprzez: uzgadnianie projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych; wydawanie opinii w sprawie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko i określanie zakresu raportu dla planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko; opiniowanie warunków realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko; uzgadnianie pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych dokumentacji projektowych dotyczących budowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych; kontrola obiektów w trakcie budowy, przebudowy lub rozbudowy pod względem zgodności ich realizacji z zatwierdzoną dokumentacją; uczestniczenie, na wniosek stron, w dopuszczeniu do użytkowania obiektów budowlanych. 1. W roku 2013 wydano 19 opinii dotyczących projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Plany te stanowią podstawę do późniejszego ustalania przez właściwe organy warunków zabudowy i zagospodarowania terenu, a także lokalizowania inwestycji celu publicznego. Uzgodnienia dotyczyły m.in. obszarów w rejonie: - ul. Gliwickiej, Brackiej i Grundmanna; - ul. Zubera, Bielskiej i Szebesty; - ul. Kościuszki i Francuskiej; 116

117 - od ul. Sandacza do ul. Niezapominajek; - stawu Bolina; - ul. Chorzowskiej i Piastów. Przesłane do uzgodnienia projekty miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obejmowały obszary o różnej powierzchni (od kilku do kilkuset hektarów; w zdecydowanej większości niewielkie, obejmujące część dzielnicy lub kilka sąsiadujących ulic) i miały na celu: zachowanie istniejącego sposobu zagospodarowania z adaptacją istniejących zespołów zabudowy; wprowadzenie na tereny niezainwestowane zabudowy mieszkaniowej jedno- i wielorodzinnej oraz usługowej wraz z niezbędną infrastrukturą, w tym komunikacyjną; usankcjonowanie i regulację aktualnie prowadzonej działalności; umożliwienie rozwoju terenu południowych dzielnic miasta; utrzymanie istniejących terenów zieleni; ujednolicenie przeznaczenia terenów; umożliwienie uregulowania gospodarki ściekowej miasta; rewitalizację, przekształcenie i rehabilitację terenów. W ustaleniach poszczególnych planów kierowano się zasadą zapewnienia zrównoważonego rozwoju na terenie będącym przedmiotem opracowania oraz uwzględniano zapisy przyjętych już dokumentów, m.in. w dziedzinie ochrony środowiska, gospodarki odpadami i oczyszczania ścieków. Projekty, co potwierdzały załączone do nich Prognozy oddziaływania..., zawierały zapisy i rozwiązania minimalizujące szkodliwe oddziaływanie - na środowisko, przyrodę i krajobraz kulturowy oraz zdrowie ludzi - planowanych do wprowadzenia zagospodarowań: a) nakazy i zakazy dotyczące gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami; b) nakaz stosowania proekologicznych systemów grzewczych; c) określenie minimalnego procentu powierzchni biologicznie czynnych; d) nakaz ochrony przed nadmiernym hałasem. W projektach planów nie wytyczano nowych terenów o charakterze przemysłowym, a jedynie utrzymywano taki sposób zagospodarowania już istniejących obszarów. W 117

118 przypadku występowania bezpośredniego sąsiedztwa (również już istniejących) terenów zabudowy mieszkaniowej projekty zawierały zapis dotyczący konieczności zastosowania przy realizacji nowej i przebudowie istniejącej zabudowy chronionej przed hałasem środków technicznych zmniejszających uciążliwość akustyczną do poziomu określonego w obowiązujących przepisach. Wydano również 10 opinii dotyczących zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko do projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Zapisy dotyczące przeznaczenia terenów należy uznać za prawidłowe i nie budzące problemów przy uzgadnianiu uwarunkowań środowiskowych dla planowanych przedsięwzięć (rodzą je natomiast już obowiązujące, znacznie wcześniej uchwalone plany, przede wszystkim z uwagi na bliskie sąsiedztwo terenów mieszkalnych i przemysłowych i brak tzw. stref buforowych). 2. W ubiegłym roku wydano 24 opinie odnośnie konieczności sporządzenia raportu i określenia jego zakresu dla przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko - dla 6 przedsięwzięć stwierdzono obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. Opinie te dotyczyły m.in. obiektów przemysłowych, budynków wielofunkcyjnych z parkingami, inwestycji infrastrukturalnych, punktów skupu złomu i odpadów, stacji paliw. Do ciekawszych zaliczyć można: budowę stacji paliw w rejonie ul. Chorzowskiej i Ułańskiej; budowę budynku administracyjnego (sąd, biura) oraz budynku biurowo hotelowego przy ul. Astrów; budowę średniotemperaturowej suszarni na terenie Oczyszczalni Ścieków Klimzowiec; przebudowę torowiska tramwajowego na odcinku od ul. Brynicy do ul. Korczaka; punkt zbierania i magazynowania odpadów innych niż niebezpieczne przy ul. Oswobodzenia Wydając opinie brano pod uwagę: zawartość karty informacyjnej przedsięwzięcia, zakres i szczegółowość danych w niej ujętych; 118

119 charakter przedsięwzięcia i jego skalę, wielkość i rodzaj zajmowanego terenu, planowaną technologię, wielkość produkcji oraz przewidywane rozwiązania techniczne i organizacyjne mające na celu eliminowanie lub ograniczanie skutków jego realizacji; usytuowanie przedsięwzięcia względem terenów chronionych, istniejący i planowany charakter zagospodarowania, występowanie głównych zbiorników wód podziemnych, ukształtowanie terenu, a także przeznaczenie terenu w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego- jeżeli został uchwalony. 3. W 2013 roku wydano 8 opinii dotyczących warunków realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Wśród uzgadnianych przedsięwzięć dominowały obiekty przemysłowe oraz związane ze składowaniem i odzyskiem odpadów, np.: rozszerzenie punktu skupu złomu przy ul. Wandy; zakład przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego oraz stacja demontażu pojazdów przy ul. Woźniaka; budowa stacji paliw w rej. ul. Chorzowskiej i Ułańskiej; budowa suszarni na terenie oczyszczalni ścieków Klimzowiec obręb Tysiąclecie. Mając na uwadze ochronę środowiska oraz zdrowia ludzi przy uzgodnieniu powyższych przedsięwzięć szczególną uwagę zwracano na: właściwą gospodarkę wodno ściekową,w tym zabezpieczenie przed zanieczyszczeniem gleby oraz wód powierzchniowych i podziemnych; prawidłowe usuwanie, gromadzenie i unieszkodliwienie odpadów; ochronę przed nadmiernym hałasem i zanieczyszczeniem powietrza poprzez egzekwowanie rozwiązań, które zapewniają spełnienie norm określających najwyższe dopuszczalne stężenie i natężenie czynników szkodliwych dla zdrowia ludzi i elementów środowiska (odpowiednie parametry emitorów, zastosowanie urządzeń pochłaniających, wyciszenie urządzeń wentylacyjnych, wprowadzenie zieleni izolacyjnej); zaopatrzenie nowych obiektów w ciepło otrzymywane z proekologicznych systemów grzewczych. 119

120 Analizowano przedstawiane możliwości techniczne i organizacyjne zapobiegania oraz sposoby zmniejszenia wpływu tych przedsięwzięć na środowisko, a także jaki będzie bezpośredni i pośredni ich wpływ na zdrowie ludzi przy uwzględnieniu przedstawionych rozwiązań technicznych i organizacyjnych. Uzgadniane inwestycje nie budziły protestów stron postępowania lub mieszkańców. 4. W ubiegłym roku wydano 15 opinii dotyczących uzgodnienia dokumentacji projektowej (koncepcji). Przedłożone projekty dotyczyły niewielkich obiektów gabinetów lekarskich, salonów fryzjerskich, kosmetycznych, lokali gastronomicznych; wśród ciekawszych wymienić można: gabinety stomatologiczne przy ul. Ułańskiej 7; laboratorium medyczne przy ul. Fredry 20; salon fryzjersko-kosmetyczny przy ul. Kochanowskiego 5; bistro na stacji paliw BP przy ul. Bocheńskiego 119. Przy uzgadnianiu dokumentacji projektowych sprawdzano, czy dla planowanego zakresu i programu funkcjonowania obiektu zostaną spełnione wymagania określone w przepisach szczegółowych oraz przepisach i normach wynikających z zapisów ustawy Prawo budowlane. Oceniano rozwiązania proponowane przez projektantów w aspekcie m.in. zagwarantowania odpowiednich warunków sanitarno-higienicznych w miejscach pobytu ludzi poprzez zastosowanie prawidłowych warunków techniczno-użytkowych pomieszczeń, właściwej wymiany powietrza w projektowanych pomieszczeniach, odpowiedniego oświetlenia, zabezpieczenia ludzi przed narażeniem na ponadnormatywny poziom czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych. Zwracano również uwagę na konieczność zapewnienia odpowiednich warunków pracy osobom zatrudnionym. 5. W 2013 roku wydano 149 opinii odnośnie dopuszczenia do użytkowania obiektów nowowybudowanych lub adaptowanych. W czasie czynności związanych z udziałem w dopuszczeniu do użytkowania obiektów budowlanych przeprowadzano kontrolę w zakresie wymagań higienicznych i zdrowotnych oceniając zgodność wykonania tych obiektów z zatwierdzonym w decyzji o pozwoleniu na budowę (zmianę sposobu użytkowania) projektem budowlanym oraz zapoznawano się z przedstawianymi dokumentami i sprawozdaniami z pomiarów, badań, sprawdzeń, które wykonano w celu potwierdzenia założeń projektowych oraz spełnienia wymagań 120

121 higienicznych i zdrowotnych odpowiednio do zakresu tych dokumentów. Czynności odbiorowe mają na celu zapewnienie, aby nowo wybudowany obiekt został przekazany do użytkowania w stanie zapewniającym możliwość utrzymywania w nim właściwego stanu sanitarno-higienicznego, tj. prawidłowego układu funkcjonalnego, właściwej wymiany powietrza i temperatury, właściwego oświetlenia, poziomów hałasu zgodnych z obowiązującymi przepisami, wody o parametrach odpowiadających jakości wody do picia, prawidłowej gospodarki ściekami i odpadami. W 2013 roku obiekty budowlane zgłoszone do użytkowania w zdecydowanej większości wykonane zostały zgodnie z zatwierdzonymi projektami budowlanymi. Nieliczne obiekty zostały zrealizowane z nieistotnymi odstępstwami od zatwierdzonego projektu, które nie powodowały zagrożeń dla zdrowia i życia ludzi, a dodatkowo każdorazowo opisane były w oświadczeniu kierownika budowy i dodatkowo poświadczone przez inspektora nadzoru i projektanta (stosownie do obowiązków wynikających z zapisów ustawy Prawo budowlane). Biorąc pod uwagę powyższe w roku ubiegłym nie wniesiono sprzeciwu co do dopuszczenia obiektu budowlanego do użytkowania. Dokonywano odbiorów obiektów niemal wszystkich branż: sklepy spożywcze, apteki, przychodnie i gabinety lekarskie, szpitale (w tym po modernizacjach przeprowadzonych w celu dostosowania do obowiązujących wymogów), przedszkola, budynki biurowousługowe, zakłady fryzjerskie i kosmetyczne, lokale gastronomiczne, pawilony handlowe. Uwagę zwraca utrzymująca się od dłuższego czasu spora liczba zgłaszanych do odbioru obiektów działalności leczniczej (szpitali, przychodni, gabinetów, aptek) oraz pawilonów handlowych. Wciąż licznie otwierane są obiekty związane z opieką nad dziećmi oraz obiekty użyteczności publicznej. Wśród najciekawszych obiektów wymienić należy: nową siedzibę Muzeum Śląskiego; Galerię Katowicką z szeregiem odbieranych na podstawie odrębnych wniosków lokali handlowych, usługowych i gastronomicznych; Multikino stanowiące kolejny etap budowy Wielofunkcyjnego Zintegrowanego Centrum Komunikacyjno - Handlowego; stale modernizowany Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 5 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, w którym odebrano m.in.: pracownię histopatologiczną, pracownię foto i laboratorium, poradnie przykliniczne, oddział 121

122 anestezjologii, intensywnej terapii oraz onkologii, a także pomieszczenia chirurgii jednego dnia; pawilony handlowe różnych sieci (nowe i rozbudowane) - Biedronka przy ul. Panewnickiej, Elea przy ul. Piotrowickiej, Lidl przy ul. Szarych Szeregów, Auchan przy ul. Reńców; salon samochodowy z serwisem, blacharnią i lakiernią wraz z obsługą komunikacyjną i niezbędną infrastrukturą techniczną przy Al. Roździeńskiego; laboratorium zakładowe BGH Polska przy ul. Żelaznej; Centrum Badawczo - Rozwojowe w ramach kompleksu Sportowo Rekreacyjnego w Katowicach przy ul. Pijarskiej. Jeśli chodzi o stan przygotowania obiektów do odbioru to w dalszym ciągu prym wiodą obiekty sieciowe (sklepy Żabka czy Małpka ) oraz obiekty działalności leczniczej (przychodnie, szpitale, gabinety lekarskie, apteki), kontynuowany jest postęp jeśli chodzi o mniejsze obiekty, które (realizowane tzw. sposobem gospodarczym) w poprzednich latach wywoływały sporo problemów: małe sklepy, bary, lokale typu fast-food, zakłady fryzjerskokosmetyczne. Nieco więcej problemów podczas kontroli wynikało jednak z: faktu zgłaszania obiektu do odbioru pomimo trwania prac budowlanych (wykończeniowych) w związku z bardzo krótkim terminem realizacji obiektu (pawilony handlowe); wykonania obiektu w tzw. stanie deweloperskim, a więc celem przekazania przyszłemu użytkownikowi (często jeszcze nieznanemu) do dalszej aranżacji stosownie do potrzeb i wymagań wynikających z prowadzonej działalności. Nie zdarzyły się przypadki wykonania obiektów niezgodnie z dokumentacją projektową, dość często natomiast inwestorzy nie byli w stanie przedłożyć podczas kontroli kompletu dokumentów odbiorowych (dotyczy to przede wszystkim opinii z przeglądu urządzeń kominowych lub pomiarów skuteczności wentylacji oraz wyników badania wody). Uwagę zwraca utrzymująca się od dłuższego czasu spora liczba zgłaszanych do odbioru obiektów służby zdrowia (budowanych, adaptowanych i modernizowanych): szpitali, przychodni, gabinetów oraz pawilonów handlowych. Do odbioru zgłaszano również budynki mieszkalne jedno- i wielorodzinne, osiedla mieszkaniowe, garaże i parkingi. 122

123 6. Obiekty ustawowo nadzorowane przez Państwową Inspekcję Sanitarną były - w miarę możliwości - odbierane przy udziale nadzoru bieżącego. Na wniosek poszczególnych sekcji pracownicy Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego brali udział w kontrolach związanych z zatwierdzeniem zakładów prowadzących produkcję lub obrót środkami spożywczymi, a także punktów przedszkolnych, klubów malucha i podobnych związanych z opieką nad dziećmi. 7. Współpraca z organami administracji samorządowej oraz Powiatowym Inspektorem Nadzoru Budowlanego ograniczała się do kontaktów telefonicznych w pilnych sprawach i układała się poprawnie. Liczbę opinii wydanych przez Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny w latach przedstawiono poniżej w formie grafów i wykresu. Uzgodnienia projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego Stwierdzenie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko

124 Uzgodnienia środowiskowych uwarunkowań Uzgodnienia dokumentacji projektowej Dopuszczenie do użytkowania obiektów budowlanych

125 Legenda opinie dotyczące: 1 uzgodnienia projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, 2 stwierdzenia obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, 3 uzgodnienia środowiskowych uwarunkowań, 4 uzgodnienia dokumentacji projektowej, 5 dopuszczenia do użytkowania obiektów budowlanych. 125