KOMPLEKSOWY PROGRAM GOSPODARKI ODPADAMI NIEBEZPIECZNYMI W REGIONIE POLSKI POŁUDNIOWEJ 31

Transkrypt

1 KOMPLEKSOWY PROGRAM GOSPODARKI ODPADAMI NIEBEZPIECZNYMI W REGIONIE POLSKI POŁUDNIOWEJ Odpady niebezpieczne zdeponowane na składowiskach Składowiska odpadów niebezpiecznych stanowią w mniejszym lub w większym stopniu zagrożenie dla środowiska, w zależności od miejsca lokalizacji, sposobu odizolowania odpadów oraz ich rodzaju. Analiza wyników inwentaryzacji składowisk w regionie pozwoliła na ich usystematyzowanie w podziale na składowiska nieczynne i czynne, co przedstawiono na rysunku oraz NIECZYNNE SKŁADOWISKA ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH nie zrekultywowane, przewidziane do likwidacji lub zabezpieczenia zrekultywowane, w trakcie rekultywacji, przewidziane do rekultywacji składowanie składowanie nie Rysunek Rodzaje nieczynnych składowisk odpadów niebezpiecznych CZYNNE SKŁADOWISKA ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH przyjmujące wyłącznie odpady własne przyjmujące odpady od innych wytwórców składowanie składowanie nie składowanie składowanie nie Rysunek Rodzaje czynnych składowisk odpadów niebezpiecznych.

2 KOMPLEKSOWY PROGRAM GOSPODARKI ODPADAMI NIEBEZPIECZNYMI W REGIONIE POLSKI POŁUDNIOWEJ Nieczynne składowiska odpadów niebezpiecznych Zgodnie z ustawą o odpadach niebezpiecznych składowiska nieczynne nie są przedmiotem planu gospodarki odpadami, nie mniej ich likwidacja lub obecnie tymczasowe zabezpieczenie wynika z celów polityki ekologicznej państwa. Jednym z priorytetów tej polityki dla długookresowego horyzontu czasowego (lata ) w zakresie ochrony środowiska przed odpadami jest zapewnienie całkowitego unieszkodliwienia nagromadzonych odpadów niebezpiecznych. W regionie zinwentaryzowano 61 nieczynnych składowisk odpadów niebezpiecznych, na których według szacunków nagromadzono około 20 mln ton tych odpadów, w przeważającej ilości w sposób nieselektywny i również częściowo zmieszanych z odpadami klasyfikowanymi jako inne niż niebezpieczne. Składowiska, na których odpady składowane są w sposób selektywny zaznaczono w tablicach *) przy numerze kolejnym składowiska (załącznik 3). Z ogólnej ilości nieczynnych składowisk w regionie zinwentaryzowano 53 obiektów zrekultywowanych, będących w trakcie rekultywacji lub dla których podjęto tym kierunku działania w celu uzyskania decyzji zezwalającej na prowadzenie prac rekultywacyjnych. W województwie śląskim zinwentaryzowano 47 takich składowisk, w tym odpady z 11 składowisk zostaną przemieszczone do jednego obecnie budowanego, natomiast 18 składowisk (17 hałd żużla z produkcji metali nieżelaznych i hałda skały płonnej z wydobycia rud cynkowo-ołowiowych) zostało sprzedanych lub transakcje są finalizowane. Wykaz tych składowisk zamieszczono w tablicy W województwie małopolskim zinwentaryzowano 3 składowiska, w tym 1 zrekultywowane, a 2 będą rekultywowane po prowadzonej sukcesywnie likwidacji tablica W województwie opolskim zinwentaryzowano 3 składowiska, w tym 1 zlikwidowane, a 2 wymagają likwidacji tablica Drugą grupę nieczynnych składowisk odpadów niebezpiecznych stanowią obiekty, na których nie podjęto dotychczas prac rekultywacyjnych i które wymagają szybkiej likwidacji (w tym mogilniki i magazyny nieużytecznych środków ochrony roślin) lub odpowiedniego zabezpieczenia przed oddziaływaniem na środowisko. W regionie zinwentaryzowano 8 nieczynnych składowisk, 41 mogilników oraz 84 magazyny środków ochrony roślin wymagających likwidacji i 2 składowiska czynne (prawie zapełnione) również wymagające zabezpieczenia w pierwszej kolejności. Na składowiskach nagromadzonych jest około 1500 ton odpadów, które należy unieszkodliwić metodą zestalania/stabilizacji, 5730 ton unieszkodliwić termicznie oraz około 7000 ton, które należy

3 KOMPLEKSOWY PROGRAM GOSPODARKI ODPADAMI NIEBEZPIECZNYMI W REGIONIE POLSKI POŁUDNIOWEJ 33 unieszkodliwić termicznie w instalacji umożliwiającej spalanie odpadów zawierających związki chloroorganiczne. W województwie śląskim zinwentaryzowano 6 nieczynnych składowisk, 10 mogilników oraz 72 magazyny, o których informacje i proponowane metody postępowania zamieszczono w tablicy oraz 2 składowiska czynne wymagające szybkiej likwidacji tablica poz. 10 i 11. Ilość nagromadzonych na terenie województwa środków ochrony roślin wynosi 145 ton oraz około 6400 ton odpadów z produkcji tych środków w dwóch komorach betonowych (prawie całkowicie wypełnionych) zlokalizowanych nad rzeką na terenie Zakładów Chemicznych Organika-Azot S.A w Jaworznie. W województwie małopolskim zinwentaryzowano 27 mogilników (betonowe lub ziemne), w których nagromadzono ponad 320 ton środków ochrony roślin tablica W województwie opolskim zinwentaryzowano 2 składowiska wymagające likwidacji oraz 4 mogilniki i 12 magazynów przeterminowanych środków ochrony roślin nagromadzonych w ilości 112,4 ton tablica Należy zaznaczyć, że w poprzednich latach odpady niebezpieczne były składowane na wielu składowiskach odpadów komunalnych w rejonie. Z uwagi na stosunkowo niewielkie ilości tych odpadów oraz na wymieszanie ich z komunalnymi i brak możliwości wydzielenia, nie mogą być one przedmiotem unieszkodliwiania w sposób selektywny. Tablice zawierające wykazy nieczynnych składowisk zamieszczono w załączniku 3. Zamieszczone w tablicach do zalecane procesy unieszkodliwiania i przekształcania odpadów niebezpiecznych przedstawiono zgodnie z załącznikiem do rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998r. (z późniejszymi zmianami z dnia 5 marca 2001r.) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych. Zalecanymi procesami termicznymi unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych są : A1 - procesy spalania odpadów niebezpiecznych nie zawierających związków chlorowcoorganicznych ani związków cynku, kadmu, miedzi, niklu, kobaltu i rtęci w ilości przekraczającej 0,5% wagowych suchej masy odpadów łącznie w przeliczeniu na masę pierwiastków, A2 - procesy spalania odpadów niebezpiecznych zawierających związki chlorowcoorganiczne, w tym PCB przy zawartości metali ciężkich (cynku, kadmu, miedzi, niklu, kobaltu i rtęci) w ilości przekraczającej 0,5% wagowych suchej masy odpadów łącznie w przeliczeniu na masę pierwiastków,

4 KOMPLEKSOWY PROGRAM GOSPODARKI ODPADAMI NIEBEZPIECZNYMI W REGIONIE POLSKI POŁUDNIOWEJ 34 A3 A4 - procesy spalania odpadów niebezpiecznych w obrotowych piecach do produkcji cementu, - procesy pirolitycznego rozkładu odpadów niebezpiecznych. Procesy spalania odpadów niebezpiecznych w obrotowych piecach do produkcji cementu pomimo, że są zalecane jako proces wiodący unieszkodliwiania wielu rodzajów odpadów, nie mogą być wykorzystywane ze względu na brak zainteresowania cementowni działających w regionie Polski południowej tego typu działalnością. Ponieważ wymagania dla instalacji unieszkodliwiających odpady niebezpieczne procesami oznaczonymi symbolami A1 i A4 nie są tak ostre jak dla instalacji wykorzystujących procesy A2, wszystkie odpady niebezpieczne mogą być unieszkodliwiane zgodnie z procesem A2. Ze względu na fakt, że dane uzyskane w trakcie realizacji programu nie umożliwiają określenia parametrów procesowych, wskazano jedynie główne kierunki technologiczne wykorzystania lub unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych. Ostateczna decyzja odnosząca się do zastosowania danego sposobu postępowania z poszczególnymi odpadami powinna być poprzedzona analizą efektywności ekonomicznej danego przedsięwzięcia. Jednym z wielu elementów kosztów które będą miały niewątpliwie istotny wpływ na wynik efektywności ekonomicznej jest koszt pozyskania surowca do przeróbki. Dlatego też analiza ekonomiczna dla ekologicznie uzasadnionych metod powinna jednoznacznie określić kierunki postępowania z składowanymi odpadami niebezpiecznymi Czynne składowiska odpadów niebezpiecznych W regionie zinwentaryzowano 22 składowiska zakładowe przyjmujące wyłącznie odpady niebezpieczne z własnej działalności (tablica do ) oraz 5 składowisk przyjmujących odpady od innych wytwórców (tablica i ). Na czynnych składowiskach nagromadzonych jest ton odpadów niebezpiecznych. Na terenie województwa śląskiego zlokalizowanych jest 13 czynnych składowisk zakładowych oraz 3 składowiska ogólnodostępne. Na składowiskach zakładowych zdeponowanych jest ton odpadów, a na składowiskach przyjmujących odpady od innych wytwórców ton. Odpady są składowane selektywnie na 12 składowiskach. Wykaz czynnych składowisk w województwie śląskim zamieszczono w tablicy i (załącznik 3).

5 KOMPLEKSOWY PROGRAM GOSPODARKI ODPADAMI NIEBEZPIECZNYMI W REGIONIE POLSKI POŁUDNIOWEJ 35 W województwie małopolskim znajduje się 7 czynnych składowisk, na których nagromadzono ton odpadów niebezpiecznych, w tym na 4 składowiskach w sposób selektywny oraz 2 składowiska przyjmujące odpady od innych wytwórców. Z czynnych obiektów 2 przyjmują odpady od innych wytwórców. Wykaz składowisk zamieszczono w tablicy i (załącznik 3). W województwie opolskim znajdują się 2 czynne składowisko, na którym w sposób selektywny zdeponowano 5 Mg odpadów niebezpiecznych. Charakterystykę składowiska przedstawiono w tablicy (załącznik 3). Czynne składowiska odpadów zgodnie z definicją zapisaną w ustawie-prawo ochrony środowiska są jednym z rodzajów instalacji, zatem składowiska przyjmujące odpady dostarczane przez innych wytwórców lub posiadaczy zostały wymienione w wykazie instalacji do wykorzystania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, tworzących zintegrowaną sieć w systemie gospodarki tymi odpadami (pkt. 2.4) Działania naprawcze W ramach realizacji projektu pt. "Ranking składowisk odpadów niebezpiecznych w układzie wojewódzkim oraz kraju" opracowana została krajowa lista składowisk stwarzających potencjalnie największe zagrożenie zdrowia ludzi i środowiska. Wyciąg z wymienionej listy obejmujący obiekty zlokalizowane w regionie wraz z informacją o działaniach naprawczych zamieszczono w załączniku 3. W regionie zlokalizowanych jest 88 czynnych i nieczynnych składowisk odpadów niebezpiecznych. Nieczynne składowiska odpadów niebezpiecznych, na których nie rozpoczęto prac rekultywacyjnych powinny być likwidowane lub zabezpieczane w pierwszej kolejności, szczególnie, że nie są to duże obiekty (tablica do ). Na składowiskach zrekultywowanych oraz będących w trakcie rekultywacji lub likwidacji powinien być przeprowadzony monitoring i dokonana ocena skuteczności zaprojektowanych działań w aspekcie oddziaływania obiektu na środowisko.

6 KOMPLEKSOWY PROGRAM GOSPODARKI ODPADAMI NIEBEZPIECZNYMI W REGIONIE POLSKI POŁUDNIOWEJ 36 Ocena czynnych składowisk odpadów niebezpiecznych zostanie dokonana w wyniku prowadzonych obecnie przeglądów ekologicznych, które powinny być zakończone w terminie do 30 czerwca 2002 roku. Przedstawione zalecenia odnośnie każdego obiektu powinny zostać ujęte w wojewódzkim planie gospodarki odpadami. Na nieczynnych składowiskach odpadów niebezpiecznych w regionie nagromadzonych jest łącznie, przeważnie w sposób nieselektywny, około 20 mln ton odpadów niebezpiecznych. Analiza składowisk, (z których pozyskanie odpadów niebezpiecznych jest technicznie możliwe, a odpady nadają się do przetwarzania) wykazała, że istnieje możliwość wykorzystania i unieszkodliwienia około 690 tys. ton odpadów niebezpiecznych. Podstawowymi technologiami przewidywanymi do przetwarzania odpadów jest immobilizacja w masie betonowej (zestalanie/stabilizacja) z zastosowaniem specjalnych dodatków lub bez oraz spalanie, w tym w instalacjach spełniających warunki do przyjmowania odpadów zawierających związki chlorowcoorganiczne. Ilości odpadów niebezpiecznych nagromadzonych na nieczynnych składowiskach możliwych do przetworzenia w regionie wynoszą : wykorzystanie w procesach produkcyjnych - ok. 178 tys. Mg wykorzystanie po immobilizacji w masie betonowej - ok. 393 tys. Mg spalanie - ok. 111 tys. Mg Dane te w układzie wojewódzkim przedstawiono w tablicy Tablica Ilości odpadów niebezpiecznych nagromadzonych na nieczynnych składowiskach (wraz z mogilnikami) możliwe do przetworzenia w regionie Województwo Proces Nagromadzone odpady niebezpieczne [Mg] Śląskie Małopolskie Opolskie Spalanie Immobilizacja Wykorzystanie Spalanie Immobilizacja Wykorzystanie - Spalanie Immobilizacja - Wykorzystanie -