Law & Personal Safety

Transkrypt

1 Highland Life / Information Pack / Information Pack - English / Law & Personal Safety Życie w regionie Highland / Pakiet Informacyjny / Pakiet Informacyjny język polski / Prawo i Bezpieczeństwo Osobiste Law & Personal Safety Prawo i Bezpieczeństwo Osobiste About the Police O policji Emergencies (Nagłe wypadki) What the Police do (Czym zajmuje się policja) Northern Constabulary (Policja regionu północnego) (Northern Constabulary) Reporting a crime (Zgłoszenie przestępstwa) Police powers and your rights (Uprawnienia policji a Twoje prawa) Complaints against the Police (Skargi dotyczące policji) Emergencies: Nagłe wypadki: W nagłych wypadkach należy zadzwonić pod numer 999 i poprosić o odpowiednie służby ratunkowe: pogotowie, policję, straż pożarną, straż przybrzeżną czy górskie pogotowie ratunkowe. Połączenie jest bezpłatne z telefonu komórkowego lub publicznego automatu telefonicznego. Numer przeznaczony jest wyłącznie do wzywania pomocy w nagłych wypadkach. What the Police do: Czym zajmuje się policja: Zapobiega i wykrywa przestępstwa Chroni życie i własność Ściśle współpracuje ze lokalnymi społecznościami, aby zapewnić wszystkim bezpieczeństwo Traktuje ofiary przestępstw z empatią i zrozumieniem

2 Northern Constabulary Policja regionu północnego Policja regionu Highlands i Islands w Szkocji wchodzi w skład Policji regionu północnego (Northern Constabulary). Policja regionu północnego jest częścią ogólnokrajowej sieci policyjnej i współpracuje z innymi służbami policyjnymi w całym Zjednoczonym Królestwie. Większość funkcjonariuszy policji nosi czarno-białe mundury. Wokół ich czapki mundurowej przebiega wstążka w biało-czarną szachownicę, a na ramieniu znajduje się numer. Policjant zawsze ma przy sobie identyfikator. Straż Parkingowa (Traffic Wardens) nosi czarno-białe mundury. Wokół ich czapki mundurowej przebiega wstążka w żółto-czarną szachownicę. Straż parkingowa odpowiada za utrzymanie płynnego ruchu samochodowego w miastach i miasteczkach całego regionu Highlands. Pilnuje przestrzegania przepisów dotyczących parkowania pojazdów i jeśli zachodzi taka potrzeba wypisuje mandaty pojazdom zaparkowanym niezgodnie z prawem. Region Highlands i Islands w Szkocji ma najniższy współczynnik przestępczości w całym Zjednoczonym Królestwie i nadal jest jednym z najbezpieczniejszych miejsc do zamieszkania i podjęcia pracy. Reporting a crime Zgłoszenie przestępstwa Jeśli padłeś ofiarą przestępstwa, należy zgłosić to na policję. Jednak decyzja o zgłoszeniu przestępstwa należy do Ciebie. Doniesienie o przestępstwie zwiększa prawdopodobieństwo złapania sprawcy i tym samym powstrzymania go przed dokonaniem kolejnych przestępstw. Jeśli zdecydujesz się nie informować policji o przestępstwie, jest wiele organizacji, które mogą Ci pomóc i doradzić. Cokolwiek zdecydujesz, dobrze jest porozmawiać z kimś o tym, co się stało i jak się z tym czujesz. Dla wielu ludzi okazuje się to bardzo pomocne. Jeśli padłeś ofiarą przestępstwa lub znasz kogoś takiego, na stronie Victims of Crime in Scotland (Ofiary Przestępstw w Szkocji) znajdziesz informacje dotyczące: Pomocy i Porad Co dzieje się kiedy zgłosisz przestępstwo Co dzieje się po zgłoszeniu przestępstwa Jak działa system Informacje są także dostępne w językach in Spanish (hiszpańskim), Bengali (bengalskim), Cantonese (kantońskim), Urdu (urdu), Polish (polskim), Punjabi (pendżabi), Tamil (tamilskim), Somali (somalijskim) i Gujarati (gudżarackim).

3 How to report a crime: Jak złożyć doniesienie o przestępstwie: Należy niezwłocznie skontaktować się z policją, telefonicznie lub osobiście udając się do nearest Police Office (najbliższego komisariatu). Możesz zadzwonić na policję i poprosić o połączenie z miejscowym komisariatem wybierając numer W nagłych wypadkach zadzwoń na 999 i poproś o połączenie z policją. Powiadom policję, jeśli niepokoisz się o bezpieczeństwo swoje lub swojej rodziny i poinformuj o wszelkich obrażeniach lub szkodach oraz czy potrzebny jest Ci tłumacz. Crimestoppers (Telefon ) jest zarejestrowaną organizacją charytatywną, współpracującą z policją. Odpowiada ona na anonimowe telefony, dotyczące wszystkich rodzajów działalności przestępczej. Nie zostaniesz nigdy proszony o podanie swojego nazwiska, rozmowy nie są nagrywane i nie można ich namierzyć. Dane o rozmowie nie pojawią się na rachunku telefonicznym. Crimestoppers odbierze telefon o dowolnej godzinie dnia i nocy, 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. What happens next: Co dzieje się dalej: Aby przeprowadzić dochodzenie i zebrać wszelkie dowody przestępstwa policja przeprowadzi z Tobą rozmowę na temat zaszłego zdarzenia. Może również przesłuchać Twoją rodzinę, przyjaciół i sąsiadów. Policja jest świadoma różnic kulturowych i wynikających z nich potrzeb. Po zgromadzeniu wszystkich dowodów, policja wysyła raport do biura prokuratora (Procurator Fiscal, PF), który decyduje czy osoba oskarżona o popełnienie przestępstwa powinna być postawiona przed sądem. Policja nie może o tym zadecydować, a ofiara przestępstwa nie może poprosić o wycofanie sprawy. Police powers and your rights Uprawnienia policji, a Twoje prawa Uprawnienia policji i prawa obywatelskie są ujęte w wielu przepisach prawnych. W pewnych okolicznościach możesz być zatrzymany i przesłuchany lub przeszukany przez policję. Na przykład, jeśli jesteś podejrzany o popełnienie lub udział w przestępstwie, posiadanie narkotyków, prowadzenie samochodu bez ważnego prawa jazdy lub pod wpływem alkoholu (w tym wypadku może zostać przeprowadzony test alkomatem). Ubrany po cywilnemu policjant musi się wylegitymować zanim Cię zatrzyma, przeszuka lub aresztuje, a także wyjaśnić sytuację. Jeśli uważasz, że zostałeś niesłusznie zatrzymany, przeszukany lub aresztowany możesz otrzymać bezpłatną i poufną poradę o przysługujących Ci prawach w lokalnym centrum porad. What should happen if you are detained

4 Co się stanie, jeśli zostaniesz zatrzymany Policja ma prawo Cię zatrzymać i przesłuchać, jeśli jesteś podejrzany o popełnienie przestępstwa, za które grozi kara więzienia. Jeśli zostałeś zatrzymany, Twój pobyt w areszcie śledczym nie może trwać dłużej niż 6 godzin od momentu zatrzymania. Możesz zostać zwolniony wcześniej, jeśli nie ma dalszych podstaw do postawienia Ci zarzutów, lub zostać aresztowany. Aresztowanie jest pierwszym krokiem w procedurze zmierzającej do rozpoczęcia procesu sądowego o przestępstwo i może to oznaczać pobyt w areszcie policyjnym. Możesz zostać aresztowany, jeśli: zostałeś zatrzymany w trakcie popełniania przestępstwa; lub zostałeś oskarżony przez wiarygodnego świadka, który widział jak popełniałeś przestępstwo; lub widziano Cię jak uciekasz z miejsca przestępstwa; lub stwarzasz zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego; lub Twoje zachowanie obraża przyzwoitość publiczną Po przedstawieniu Ci zarzutów, nie masz obowiązku mówienia czegokolwiek policji i masz prawo zachować milczenie. W przeciwnym wypadku wszystko, co powiesz może być użyte przeciwko Tobie, jako dowód w postępowaniu. Jeśli zostałeś aresztowany i zatrzymany na posterunku policji masz prawo do adwokata i bezzwłocznego powiadomienia jednej osoby o zatrzymaniu. Complaints against the Police Skargi dotyczące policji Jeśli uważasz, że funkcjonariusz policji zachował się niewłaściwie podczas pełnienia obowiązków służbowych lub popełnił wykroczenie możesz: napisać do naczelnika policji lub poinformować inny komisariat (lub funkcjonariusza policji) lub poprosić adwokata, posła Parlamentu Szkockiego (MSP) lub miejscowego radnego o zajęcie się tą sprawą w Twoim imieniu lub skontaktować się z prokuratorem, jeśli uważasz, że to funkcjonariusz policji złamał prawo

5 Miejscowe Citizens Advice Bureau (Biuro Porad Obywatelskich) posiada dane wymienionych osób i miejsc dla Twojego regionu. Victim Support Pomoc dla ofiar przestępstw Racist abuse/harassment (Ataki na tle rasistowskim/prześladowania) Domestic abuse (Przemoc domowa) Highland Rape and Abuse Line (Telefon zaufania dla ofiar gwałtu i przemocy) Victim Support Highland (Pomoc dla ofiar przestępstw w regionie Highland) udziela porad praktycznych, wsparcia emocjonalnego i pomocy ofiarom przestępstw. Za ich pośrednictwem możesz skontaktować się z innymi organizacjami, które mogą udzielić Ci wsparcia. Zadzwoń pod numer lub wyślij a na adres contact@victimsupporthighland.com Racist Abuse/Harassment Ataki na tle rasistowskim/prześladowania Atak na tle rasistowskim/ prześladowanie to sytuacja, w której ktoś Cię niepokoi, grozi Ci lub niesprawiedliwie Cię traktuje z powodu Twojej rasy, koloru skóry lub przynależności etnicznej. Może to również dotyczyć miejsca urodzenia, miejsca zamieszkania przed przeprowadzką do Szkocji, wierzeń religijnych, pochodzenia etnicznego, a nawet języka. Prześladowanie, znieważanie lub niesprawiedliwe traktowanie z jakiegokolwiek z wyżej wymienionych powodów jest niezgodne z prawem. Może ono dotknąć Ciebie, Twoją rodzinę, dzieci, przyjaciół a nawet całą społeczność. Może się zdarzyć na wsi, w miasteczku lub mieście w którym mieszkasz, w domu, szkole lub w pracy i jest nie do przyjęcia w żadnej z tych sytuacji. If it happens, what can you do? Co można zrobić, jeśli nas to spotka? Ataki rasistowskie/ prześladowania należy zgłaszać na policję, tak jak każde inne przestępstwo. Policja przeprowadzi dochodzenie, kwalifikując czyn jako incydent/przestępstwo na tle rasistowskim lub incydent/przestępstwo o podłożu religijnym. Możesz się także skontaktować z Victim Support Scotland (Pomoc dla ofiar przemocy w Szkocji), aby otrzymać bezpłatną i poufną pomoc, złożyć doniesienie o przestępstwie lub po prostu z kimś o tym porozmawiać.

6 Jeśli Twoje dziecko jest prześladowane w szkole należy zachęcić je do natychmiastowego poinformowania o tym nauczyciela. Jeśli dziecko Ci o tym powie, zadzwoń lub wybierz się osobiście do szkoły i porozmawiaj o tym z nauczycielem i dyrektorem szkoły. Jeśli uważasz, że sprawa jest poważniejsza, należy zgłosić to na policję. Jeśli jesteś prześladowany w pracy, poinformuj o tym pracodawcę. Poszukaj pomocy w związkach zawodowych, skontaktuj się z Victim Support Highland (Pomoc dla ofiar przestępstw w regionie Highland), lub zgłoś to na policję. Domestic Abuse Przemoc domowa Przemoc domowa jest przestępstwem, które ma wpływ na pojedyncze osoby, rodziny, lokalne społeczności i społeczeństwo. Przestępstwem jest jakakolwiek forma przemocy fizycznej, psychicznej lub seksualnej mająca miejsce w kontekście bliskich związków (włączając związki partnerskie tej samej płci), popełniana w domu lub w innym miejscu. W większości przypadków związki te to małżeństwa i związki partnerskie, ale też związki z byłymi partnerami. Jeśli jesteś ofiarą, lub znasz kogoś, kto jest ofiarą przemocy domowej, możesz skontaktować się z policją lub stowarzyszeniem na rzecz ofiar przemocy w rodzinie Women's Aid, które pomoże Ci nawiązać kontakt z miejscowymi źródłami wsparcia i informacji. Możesz zadzwonić na bezpłatny ogólnokrajowy telefon zaufania pod numer Możesz również skontaktować się z którąś z wymienionych poniżej organizacji, które zapewniają całkowitą poufność. Highland Rape and Abuse Line Telefon zaufania dla ofiar gwałtu i przemocy Udziela poufnej pomocy, informacji i porad ofiarom gwałtu i molestowania seksualnego. Adres: PO Box 10, Dingwall, Ross-shire, IV15 9HA Telefon zaufania: Adres ral@pobox10.wanadoo.co.uk Amina Organizacja charytatywna muzułmanek Amina Organizacja Amina oferuje poufny serwis telefoniczny dla kobiet. Jest on głównie skierowany do kobiet pochodzenia muzułmańskiego jednak kobiety innego wyznania/kultury także mogą uzyskać tu informacje i porady. Zapewniana jest pomoc tłumaczy, we wszystkich językach.

7 Bezpłatny telefon zaufania: Adres: Muslim Women's Resource Centre Network House 311 Calder Street Glasgow G46 7NQ Legal Advice and Information Informacje i Porady Prawne The Scottish legal system (System sądownictwa szkockiego) Help with legal costs (Pomoc z kosztami prawnymi) Some important laws in Scotland (Kilka ważnych w Szkocji przepisów prawnych) The Scottish legal system System sądownictwa szkockiego System sądownictwa szkockiego składa się z dwóch odrębnych działów: sprawy cywilne, które dotyczą sporów pomiędzy osobami prywatnymi lub organizacjami, na przykład rozwodów, złamanych umów lub eksmisji. Sprawy te odbywają się w sądach cywilnych. sprawy kryminalne, które dotyczą zarzutów postawionych osobom prywatnym lub organizacjom, na przykład kradzieży, napadów czy wykroczeń drogowych. Sprawy te odbywają się w sądach kryminalnych. Każdy dział ma swoje własne sądy i procedury dotyczące prowadzenia spraw sądowych i apelacji. Jeśli potrzebujesz pomocy w procesie cywilnym lub kryminalnym jeśli jesteś oskarżony o przestępstwo lub potrzebujesz pomocy w sporze cywilnym może Ci być potrzebny adwokat, który będzie Cię reprezentował. Jeśli potrzebujesz pomocy adwokata, powinieneś wybrać kogoś, kto ma doświadczenie w odpowiedniej dziedzinie prawa. Help with legal costs Pomoc z kosztami prawnymi

8 Ludzie o niskich dochodach mogą w pewnych okolicznościach otrzymać bezpłatną pomoc od biura pomocy prawnej (Legal Aid). Pomoc ta pozwala na rozwiązanie problemów prawnych tym, którzy w innym przypadku nie mogliby sobie na to pozwolić. Szkocka Rada ds. Pomocy Prawnej (Scottish Legal Aid Board) może pokryć koszta pomocy prawnej, żeby pomóc osobom spełniającym kryteria kwalifikacji otrzymać poradę prawną i reprezentację (kiedy adwokat zakłada sprawę w sądzie). Rada może także udzielić więcej informacji i porad na temat Twojej sytuacji. Jeśli przebywasz w areszcie policyjnym lub zostały przedstawione Ci zarzuty, możesz otrzymać bezpłatne porady prawne od adwokata z urzędu. Jeśli masz sprawę w sądzie, warunki przyznania adwokata z urzędu będą się różnić. Some Important Laws in Scotland Kilka ważnych w Szkocji przepisów prawnych Dzieci: Przestępstwem jest zaniedbywanie dziecka, mogące spowodować niepotrzebne cierpienie. Może to dotyczyć: pozostawienie dziecka bez opieki, przemoc fizyczna wobec dziecka, niezaspokojenie podstawowych potrzeb dziecka (jedzenia, odzieży, schronienia itp.). Broń: Przestępstwem jest noszenie noża lub innej broni w miejscu publicznym lub posiadanie broni palnej bez pozwolenia wydanego przez policję. Alkohol: Przestępstwem jest sprzedaż przez sklep lub bar alkoholu komuś, kto ma mniej niż 18 lat. Kupowanie alkoholu dla osoby nieletniej jest również przestępstwem. Picie alkoholu w większości miejsc publicznych jest nielegalne (na przykład na ulicy czy w parku). Puby i kluby oraz ich personel mają prawo do nie wpuszczenia lub odmowy obsłużenia klienta. Jeśli personel zarejestrowanego lokalu prosi, abyś go opuścił, musisz to zrobić. Odmowa wyjścia jest traktowana jako wykroczenie. Narkotyki: Posiadanie i dystrybucja wielu rodzajów narkotyków jest nielegalna. Lekarstwa, które są przepisane przez lekarza i które nie mogą być kupione bez recepty w aptece mogą znaleźć się w tej kategorii, np. amfetamina. Do innych nielegalnych narkotyków zaliczane są: marihuana, ekstaza, heroina, kokaina i wiele innych. Aby uzyskać informacje i porady na temat narkotyków i prawa skontaktuj się z Know the Score (Poradnia narkotykowa i alkoholowa). Jeśli masz problem z narkotykami lub alkoholem, skontaktuj się z Serwisem informacyjnym regionu Highland ds. narkotyków i alkoholu (Highland Drug and Alkohol Information Line) pod numerem (obowiązują lokalne stawki za połączenie). Papierosy: Papierosy oraz wyroby tytoniowe mogą być sprzedawane osobom powyżej 16 roku życia. Zabronione jest kupowanie ich osobom poniżej 16 roku życia. Palenie: W Szkocji przestępstwem jest palenie papierosów w zamkniętych miejscach publicznych i budynkach, miejscach pracy, pojazdach firmowych i we wszystkich typach publicznych środków transportu. Należy przestrzegać znaków zakazu palenia (zwykle jest to czerwone koło z przekreślonym papierosem). W przeciwnym wypadku możesz zostać poproszony o wyjście lub będziesz musiał zapłacić grzywnę.

9 Przemoc/Znęcanie się Przestępstwem są akty przemocy i znęcania się, dokonywane na innych osobach, w tym na członkach rodziny. Przestępstwem jest odbycie lub próba odbycia stosunku płciowego z jakąkolwiek osobą bez jej zgody, włączając w to małżonkę/ małżonka/ partnera/ partnerkę. Wiek Przyzwolenia: W Szkocji, przestępstwem jest odbycie lub próba odbycia stosunku płciowego z osobą poniżej 16 roku życia, nawet jeśli odbywa się to za jej przyzwoleniem. Jeśli obie osoby mają poniżej 16 roku życia i obie zgadzają się na odbycie stosunku seksualnego, nadal może być to potraktowane jak przestępstwo. Aby mieć dostęp do wielu rzeczy, musisz być w odpowiednim wieku, zatem należy być przygotowanym na to, że wiele organizacji, sklepów i firm może zażądać dokumentu potwierdzającego twój wiek. Driving in the UK Prowadzenie pojazdów w Zjednoczonym Królestwie Car insurance (Ubezpieczenie pojazdów) Your car s test certificate or MOT (Przegląd techniczny pojazdu MOT) Vehicle Tax (Podatek drogowy) Strona Directgov dostarcza wszystkich szczegółów i regularnie aktualizowanych informacji dotyczących prowadzenia pojazdów na terenie Zjednoczonego Królestwa, w tym informacji o zagranicznych prawach jazdy i ich wymianie na brytyjskie. Prawo prowadzenia pojazdu w Zjednoczonym Królestwie mają osoby powyżej 17 roku życia, które zdały egzamin na prawo jazdy. Przestępstwem jest prowadzenie pojazdu bez ważnego prawa jazdy. Car Insurance Ubezpieczenie pojazdów Prowadzenie pojazdu w Zjednoczonym Królestwa bez ważnego ubezpieczenia jest przestępstwem. Zgodnie z prawem, każdy, kto prowadzi pojazd na terenie Zjednoczonego Królestwa, musi posiadać ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej. Ubezpieczenie chroni Cię finansowo w razie wypadku samochodowego. Firma ubezpieczeniowa zajmie się wszelkimi wysuniętymi wobec Ciebie roszczeniami. Przestępstwem jest nieokazanie polisy ubezpieczeniowej na żądanie policjanta. Jeśli okazanie polisy nie jest możliwe od razu, należy dostarczyć ją na posterunek tak szybko jak to możliwe lub w przeciągu siedmiu dni. Your car s test certificate the "MOT" Przegląd techniczny pojazdu MOT

10 W Zjednoczonym Królestwie przestępstwem jest prowadzenie pojazdu, którego stan techniczny nie został sprawdzony i dla którego nie wydano ważnego świadectwa przeglądu technicznego pojazdu (MOT). Każdy pojazd, mający więcej niż trzy lata, musi być sprawdzony w autoryzowanym punkcie diagnostycznym, w którym zostanie wydane świadectwo przeglądu technicznego, ważne przez okres 12 miesięcy. Świadectwo musi być odnawiane co 12 miesięcy i może być wystawione jedynie przez autoryzowane warsztaty samochodowe. Musisz okazać świadectwo przeglądu technicznego pojazdu policjantowi, który Cię o to poprosi. Przestępstwem jest nieokazanie świadectwa przeglądu technicznego pojazdu na żądanie policjanta. Jeśli okazanie świadectwa nie jest możliwe od razu, należy dostarczyć je na posterunek tak szybko jak to możliwe lub w przeciągu siedmiu dni. Na stronie Directgov website znajdziesz więcej aktualnych informacji na temat przeglądu technicznego pojazdu (MOT). Your vehicle tax Podatek drogowy Jeśli jesteś właścicielem pojazdu, musisz go zarejestrować w Driver and Vehicle Licensing Authority (DVLA) (Agencja ds. rejestracji kierowców i pojazdów). Należy również kupić winietę (dowód opłacenia podatku) ważną przez okres 6 lub 12 miesięcy i umieścić ją na przedniej szybie samochodu. Większość osób kupuje ją na poczcie. Przestępstwem jest prowadzenie samochodu bez winiety lub z winietą, która straciła ważność. Za przestępstwo uznaje się również parkowanie na drodze publicznej pojazdu bez opłacenia podatku drogowego. Po więcej informacji prosimy o zajrzenie na stronę Directgov website. Road Safety Bezpieczeństwo na drodze Always wear your seatbelt (Zawsze zapinaj pasy) What to do in case of an accident (Co robić w razie wypadku) How to avoid road accidents (Jak unikać wypadków drogowych) Don t drive under the influence of drink or drugs (Nie kieruj pod wpływem alkoholu lub narkotyków) Medicines and driving (Leki a prowadzenie pojazdów) Parking Fines (Mandaty za nieprawidłowe parkowanie)

11 Więcej szczegółowych informacji, związanych z bezpieczeństwem na drodze oraz mandatami za przekroczenie prędkości, wymaganiami dotyczącymi prowadzenia skuterów i motocykli można znaleźć w kodeksie drogowym - Highway Code. Strona THINK! Road safety website (PAMIĘTAJ o bezpieczeństwie na drodze!) również zawiera aktualne informacje dotyczące spraw bezpieczeństwa drogowego. Always wear your seatbelt Zawsze zapinaj pasy Zgodnie z prawem, jeśli w samochodzie są zainstalowane pasy bezpieczeństwa, kierowca i wszyscy pasażerowie muszą mieć je zapięte. Dodatkowe przepisy obowiązują przy przewożeniu dzieci. Dzieci poniżej trzeciego roku życia, podróżujące na przednim siedzeniu, muszą być przewożone w odpowiednim foteliku, dobranym do wagi dziecka. Jeśli fotelik dziecka jest zainstalowany na przednim siedzeniu samochodu, a nie na tylnym, dzieci poniżej trzeciego roku życia muszą z niego korzystać. Kierowca jest odpowiedzialny za to, aby wszystkie dzieci poniżej 14 roku życia miały zapięte pasy. Przepisy również określają, że foteliki, w których dzieci siedzą tyłem do kierunku jazdy, NIE MOGĄ być instalowane na siedzeniach z przednimi poduszkami powietrznymi, chyba, że poduszki te zostały dezaktywowane. Fotelik dziecięcy to wolne tłumaczenie angielskiego Child Restraint ogólny termin w ustawodawstwie dotyczącym zapinania pasów bezpieczeństwa odnoszący się do różnych typów dziecięcych fotelików samochodowych. Poniższa tabela może posłużyć jako użyteczny przewodnik. Siedzenie Przednie Siedzenie Tylne Kto jest odpowiedzialny Kierowca Dziecko do 3 lat* Dziecko od 3 lat, do 135 cm wzrostu Pas MUSI być zapięty MUSI być zastosowany odpowiedni fotelik* MUSI być zastosowany MUSI być zastosowany odpowiedni fotelik*. Jeśli nie jest on dostępny w taksówce, dziecko może podróżować bez niego. Tam gdzie zainstalowane są pasy Kierowca Kierowca Kierowca

12 (około 4 stóp i 5 cali) lub od 12 roku, którekolwiek osiągnięte jest jako pierwsze ** odpowiedni fotelik*** MUSI być zastosowany odpowiedni fotelik. Należy korzystać z pasa, jeśli nie mamy odpowiedniego fotelika: - w posiadającej licencję taksówce/, wynajętym samochodzie; lub - na krótkim odcinku, w nagłym wypadku; lub - kiedy dwa już zainstalowane foteliki nie pozwalają na zainstalowanie trzeciego. Dziecko o wzroście ponad 1.35 m (około 4 stóp i 5 cali) lub letnie. Dorośli pasażerowie (tj. powyżej 14 roku życia) Pas MUSI być zapięty, jeśli jest dostępny. Pas MUSI być zapięty, jeśli jest dostępny. Dziecko w wieku ponad 3 lat może podróżować niezapięte na tylnym siedzeniu, jeśli auto nie ma pasów z tyłu. Pas MUSI być zapięty, jeśli jest dostępny. Pas MUSI być zapięty, jeśli jest dostępny. Kierowca Pasażer * Dzieci w wieku poniżej 3 lat MUSZĄ korzystać z fotelika dobranego do wagi, we wszystkich pojazdach z wyjątkiem tylnego siedzenia w taksówkach. W przeciwnym razie nie mogą podróżować. **Przykład. Siedmiolatek, który ma 140 cm wzrostu, jest za wysoki na fotelik i może korzystać z pasa dla dorosłych. Dwunastolatek, który ma 130 cm wzrostu przekroczył próg wiekowy i może korzystać z pasa dla dorosłych. *** Jeśli przednie siedzenia nie posiadają pasów bezpieczeństwa dzieci poniżej 135 cm wzrostu (a także w wieku poniżej 12 roku życia) nie mogą podróżować z przodu.

13 Po więcej aktualnych informacji zajrzyj do odpowiedniego działu Kodeksu Drogowego - Highway Code. Innym dobrym źródłem nieustannie aktualizowanych informacji jest odpowiedni dział na stronie Directgov website. What to do in case of an accident Co robić w razie wypadku? Każdy kierowca biorący udział w wypadku musi zatrzymać swój pojazd. Jeśli są jakieś szkody lub ranni, musisz podać osobie lub osobom zaangażowanym w wypadek następujące informacje: Imię, nazwisko i adres Imię, nazwisko i adres właściciela pojazdu (jeśli nie jest nim kierowca) Numer rejestracyjny pojazdu How to avoid road accidents Jak unikać wypadków drogowych Najczęstszą przyczyną wypadków jest zbyt szybka jazda. Niemal dwie trzecie wszystkich wypadków, w których zginęli lub zostali ranni ludzie, zdarzyły się na drogach z ograniczeniem prędkości do 30m/h (48km/h) lub większym ograniczeniem. Należy bezwzględnie przestrzegać ograniczeń prędkości. Don t drive under the influence of drink or drugs Nie kieruj pod wpływem alkoholu lub narkotyków Przestępstwem jest prowadzenie pojazdu, jeśli poziom alkoholu w wydychanym powietrzu, krwi lub moczu przekracza prawnie dozwolony limit. Nie ma bezpiecznego sposobu na określenie ile można wypić, aby nie przekroczyć limitu. Najlepsza rada to: Piłeś, nie jedź. Medicines and driving Leki a prowadzenie pojazdów Pamiętaj, że niektóre leki mogą mieć wpływ na zdolność prowadzenia pojazdu. Należy uważnie przeczytać ulotkę i w razie wątpliwości poradzić się lekarza lub farmaceuty. Jazda pod wpływem legalnych leków jest takim samym przestępstwem jak jazda pod wpływem alkoholu czy narkotyków. Parking Fines Mandaty za nieprawidłowe parkowanie

14 Przykładami miejsc, w których nie można parkować pojazdów są zatoczki załadunkowe, podwójna żółta linia (cały czas), pojedyncza żółta linia (w ciągu dnia), zatoczki dla niepełnosprawnych, przystanki oraz pasy ruchu przeznaczone dla autobusów. Właściciele samochodów zaparkowanych w płatnych miejscach parkingowych mogą także zostać ukarani mandatem, jeśli nie posiadają widocznego, ważnego biletu parkingowego, umieszczonego za przednią szybą pojazdu. Jeśli wrócisz do samochodu i zobaczysz przytwierdzoną do auta żółtą etykietą z napisem Mandat - Policja regionu północnego ( Northern Constabulary Parking Notice ) będzie to oznaczało, że musisz zapłacić mandat w wysokości 30. W tym wypadku masz do wyboru trzy możliwości: 1. Zapłacenie grzywny w ciągu 21 dni. 2. Odwołanie się na piśmie w ciągu 21 dni, na adres podany na odwrocie mandatu. Odwołanie zostanie rozpatrzone i otrzymasz list, informujący o tym, jaka została podjęta decyzja. 3. Oddarcie dolnej części kartki i wypełnienie części B Wniosek o przesłuchanie sądowe ( Request for Court Hearing ). Po otrzymaniu wniosku, wysłany zostanie Ci list z zapytaniem o Twoją datę i miejsce urodzenia. Następnie sąd skontaktuje się z Tobą odnośnie daty i godziny przesłuchania. Jeśli zignorujesz mandat i nic nie zrobisz zostanie przeciwko Tobie wszczęte postępowanie sądowe. W przypadku wątpliwości, należy poprosić o pomoc parkingowego (traffic warden). Ich zadaniem nie jest karanie kierowców, ale pomoc. Useful URLs Adresy przydatnych stron internetowych Victims of Crime in Scotland (Ofiary Przestępstw w Szkocji) Crimestoppers (organizacja charytatywna, współpracująca z policją) Citizens Advice Bureau (Biuro Porad Obywatelskich) Victim Support Highland (Pomoc dla ofiar przestępstw w regionie Highland) Know the Score (Poradnia narkotykowa i alkoholowa) Directgov Driver and Vehicle Licensing Authority (DVLA) (Agencja ds. rejestracji kierowców i pojazdów)

15 Highway Code (Kodeks drogowy) THINK! Road safety (PAMIĘTAJ o bezpieczeństwie na drodze!)