ANALIZA SYTUACJI GOSPODARCZEJ POLSKI W OKRESIE I-VI 2015 R.

Transkrypt

1 MINISTERSTWO GOSPODARKI ANALIZA SYTUACJI GOSPODARCZEJ POLSKI W OKRESIE I-VI 2015 R. DEPARTAMENT STRATEGII I ANALIZ Warszawa, wrzesień 2015 r.

2 Misją Ministerstwa Gospodarki jest stworzenie najlepszych w Europie warunków prowadzenia działalności gospodarczej

3 Spis treści Synteza... 4 Stabilny wzrost gospodarczy... 7 Przemysł... 9 Budownictwo Rolnictwo Obroty w handlu wewnętrznym Inflacja Rynek pracy Wynagrodzenia i świadczenia socjalne Finanse publiczne Polityka monetarna i kurs walutowy Wzrost eksportu Poprawa bilansu płatniczego

4 4

5 Synteza W 2014 roku wartość produktu krajowego brutto wzrosła realnie o 3,4% r/r. W poszczególnych kwartałach obserwowany był trwały wzrost aktywności gospodarczej w kraju. Po wzroście w I połowie roku przekraczającym średnio 3,5-proc., w drugim półroczu utrzymywał się wzrost na poziomie 3,3-proc. Wg szacunków GUS, w drugim kwartale 2015 r. wzrost PKB wyniósł 3,3%, co w całym półroczu pozwoliło uzyskać wzrost o 3,4%. W okresie styczeń-czerwiec 2015 r. wzrost produkcji przemysłowej wyniósł 4,6%. W czerwcu 2015 r. wzrost wyniósł 7,4% r/r. W przetwórstwie przemysłowym w pierwszym półroczu 2015 r. wzrost był wyższy niż w całym sektorze i wyniósł 5,6% w skali roku. Produkcja budowlano-montażowa w okresie styczeń-czerwiec 2015 r. wzrosła o 1,0% r/r. W okresie pierwszych sześciu miesięcy 2015 r. sprzedaż detaliczna wzrosła o 3,9% w stosunku do poprzedniego roku. W pierwszym półroczu 2015 roku zarówno ceny towarów i usług konsumpcyjnych, jak i ceny produkcji sprzedanej przemysłu oraz produkcji budowlano-montażowej były niższe niż przed rokiem. Wskaźnik CPI obniżył się o 1,2%. Ceny produkcji sprzedanej przemysłu spadły o 2,4%, a ceny produkcji budowlano-montażowej były niższe o 0,4%. Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw w okresie I-VI 2015 r. wzrosło o 1,1% do poziomu tys. osób. W przetwórstwie przemysłowym, które ma największy udział w zatrudnieniu, liczba zatrudnionych wyniosła tys. osób i wzrosła o 2,7%. Stopa bezrobocia w czerwcu 2015 r. ukształtowała się na poziomie 10,3%, tj. o 1,7 pkt. proc. niższym niż rok wcześniej. W pierwszym półroczu 2015 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w skali roku wzrosło nominalnie o 5,0% i wyniosło zł. Zwiększenie wynagrodzeń nastąpiło w prawie wszystkich sekcjach (wyjątek stanowiły wynagrodzenia w poligrafii i reprodukcji zapisanych nośników informacji). Według wstępnych danych GUS w pierwszym półroczu 2015 r. eksport wzrósł o 6,7%, osiągając wartość 87,2 mld euro. W tym samym okresie import wzrósł o 1,9% do poziomu 84,3 mld euro. W rezultacie, saldo handlowe wyniosło 2,9 mld euro wobec -1,0 mld euro w pierwszym półroczu 2014 r. Największy udział w polskim eksporcie posiadały Niemcy (27,0%), Wlk. Brytania (6,6%) oraz Republika Czeska (6,5%), a po stronie importu Niemcy (22,8%), Chiny (11,2%) oraz Rosja (7,8%). W pierwszym półroczu 2015 r. miała miejsce poprawa salda na rachunku obrotów bieżących (3,2 mld euro wobec deficytu na poziomie 1,8 mld euro rok wcześniej). W okresie styczeń-czerwiec 2015 r. w ujęciu nominalnym dochody budżetu państwa wyniosły 137 mld zł, wydatki zaś kształtowały się na poziomie prawie 163,2 mld zł. Deficyt budżetowy wyniósł niemal 26,1 mld zł i stanowił 46,1% kwoty założonej w budżecie na rok

6 W pierwszej połowie 2015 r. RPP tylko jeden raz obniżyła stopy procentowe. Stopa referencyjna tym samym ukształtowała się na historycznie niskim poziomie 1,5%. W okresie styczeń-czerwiec 2015 r. złoty średnio osłabił się w stosunku do dolara, oraz nieznacznie umocnił w stosunku do euro. Średni kurs euro wyniósł 4,1420 zł i w skali roku spadł o 0,8%. Kurs dolara w tym samym okresie wyniósł 3,7106 zł i wzrósł o 21,8% r/r. 6

7 Stabilny wzrost gospodarczy W 2014 r. tempo wzrostu PKB polskiej gospodarki przyspieszyło i było realnie wyższe niż w 2013 r. o 3,4%. Motorem wzrostu gospodarczego był popyt krajowy, którego wkład we wzrost PKB wyniósł ok. 4,8 pkt. proc. Tabela 1. Stopa wzrostu PKB w latach R/R 4,8 1,8 1,7 3,4 IV-VI VII- X-XII IV-VI VII- X-XII IV-VI VII- X-XII IV-VI VII- X-XII IV-VI R/R 4,6 4,5 4,8 5,1 3,7 2,2 1,3 0,2 0,5 0,8 2,4 3,0 3,5 3,6 3,3 3,3 3,6* 3,3* *szacunek wstępny GUS. Źródło: GUS. Wykres 1. Dekompozycja wzrostu PKB w latach * % 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0-2,0-4,0-6,0-8,0 1kw 2008 Spożycie indywidualne Spożycie zbiorowe Akumulacja brutto Eksport netto 3kw kw kw kw kw kw kw kw kw kw kw kw kw kw 2015 * II kw wstępny szacunek GUS. Źródło: Obliczenia DSA MG na podstawie danych GUS. Wg wstępnego szacunku GUS, w drugim kwartale 2015 r. wzrost PKB wyniósł 3,3%, co w całym półroczu pozwoliło uzyskać wzrost o 3,4%. Rolę stymulatora wzrostu gospodarczego Polski w I połowie 2015 r., utrzymywał popyt krajowy. Przyczyniły się do tego wzrost konsumpcji o 3,0%, przy stałym udziale w PKB, oraz dynamiczne ożywienie inwestycji (wzrost o 8,5%). Negatywny wpływ popytu zagranicznego notowany w ostatnich trzech kwartałach 2014 roku został zatrzymany z początkiem 2015 roku. Dynamiczny wzrost eksportu, przy jednocześnie słabszym wzroście importu sprawił, że kontrybucja eksportu netto we wzrost PKB w I półroczu 2015 r. (przy neutralnym wpływie w II kwartale), wyniosła 0,6 pkt. proc. 7

8 Tabela 2 Dynamika wartości dodanej brutto wg sekcji w latach I poł. 2015* Przemysł 102,7 111,1 109,6 105,9 99,7 108,6 108,5 102,0 101,3 104,1 104,8 Budownictwo 105,4 110,1 107,5 99,2 111,6 106,1 110,8 96,8 100,3 104,7 103,7 Usługi rynkowe 104,5 105,0 107,8 104,7 102,0 102,5 103,2 103,6 102,3 103,0 103,1 * wstępny szacunek GUS Źródło: GUS. Wg wstępnego szacunku GUS w I połowie 2015 roku wartość dodana brutto w gospodarce wzrosła o 3,2%, głównie za sprawą stabilnego wzrostu w sektorze usług oraz dynamicznego rozwoju przemysłu. Wartość dodana w przemyśle wzrosła o 4,8% r/r. Sektor budowlany po słabszym okresie , utrzymuje się na ścieżce wzrostu, a wartość dodana w I połowie 2015 r. wzrosła o 3,7%. Wykres 2. Dynamika wartości dodanej brutto wg sektorów gospodarki w latach * (analogiczny okres roku poprzedniego=100) 140 Przemysł Budownictwo Usługi rynkowe VII VII VII VII VII VII VII VII VII VII VII VII- 2015* * II kw wstępny szacunek GUS. Źródło: Obliczenia DSA MG na podstawie danych GUS. Oczekujemy, że w 2015 r. tempo wzrostu gospodarczego przyspieszy w stosunku do odnotowanego w roku 2014 i osiągnie poziom ok. 3,6%. Rolę motoru wzrostu gospodarczego w kraju przejmie popyt wewnętrzny, w wyniku wzmożonej aktywności gospodarczej w kraju. 8

9 Przemysł W 2014 roku według danych GUS produkcja sprzedana przemysłu w pełnej zbiorowości podmiotów wzrosła o 3,1%, a w przedsiębiorstwach zatrudniających powyżej 9 osób o 3,3% względem roku poprzedzającego. W I półroczu 2015 r., wobec analogicznego okresu roku poprzedzającego, zanotowano 4,6-proc. wzrost produkcji sprzedanej przemysłu. W II kwartale 2015 r. odnotowano 3,9-proc. wzrost, co było wynikiem słabszym niż w I kwartale (5,3% wzrostu). W przetwórstwie przemysłowym wzrost w analizowanym okresie wyniósł 5,6% (r/r). Wykres 3. Dynamika produkcji sprzedanej przemysłu w latach (analogiczny okres roku poprzedniego=100) Źródło: Biuletyny statystyczne GUS z lat I I-II I-IV I-V I-VI I-VII I-VIII I- I-X I-XI I-XII Wśród głównych grup przemysłowych wzrost produkcji sprzedanej zanotowały podmioty wytwarzające dobra inwestycyjne (o 9,7%), konsumpcyjne trwałe (o 8,6%), zaopatrzeniowe (o 5,0%), konsumpcyjne nietrwałe (o 2,2% r/r) oraz dobra związane z energią (o 0,1% r/r). W I półroczu 2015 r. wzrost produkcji sprzedanej, w porównaniu do roku ubiegłego, odnotowano w 29 spośród 34 działów przemysłu. Największe przyspieszenie nastąpiło w działach obejmujących produkcję urządzeń elektrycznych (o 13,7%, w tym elektrycznego sprzętu oświetleniowego o 33,2%), pojazdów samochodowych, przyczep i naczep (o 10,3%) oraz mebli (o 10,2%). Spadek produkcji sprzedanej wystąpił natomiast m.in. w produkcji napojów (o 1,8%). Wydajność pracy w przemyśle, mierzona produkcją na 1 zatrudnionego, w analizowanym okresie była wyższa o 3% r/r, przy wyższym o 1,6% przeciętnym zatrudnieniu i wzroście przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto o 2,7%. Oczekuje się, że w całym 2015 roku produkcja sprzedana przemysłu wzrośnie o ok. 4% 9

10 Budownictwo W 2014 r., wg danych GUS, produkcja budowlano-montażowa w pełnej zbiorowości wzrosła o 2,6% r/r. W przedsiębiorstwach zatrudniających powyżej 9 osób wzrost wyniósł 3,6%. W I półroczu 2015 r. produkcja budowlano-montażowa wzrosła o 1% r/r, wobec analogicznego okresu roku 2014 r., kiedy zanotowano 9,8% wzrostu. W I kwartale 2015 r. wzrost ten wyniósł 3,5% przy wysokiej bazie z roku poprzedniego. Wykres 4. Dynamika produkcji budowlano-montażowej w latach (analogiczny okres roku poprzedniego=100) I I-II I-IV I-V I-VI I-VII I-VIII I- I-X I-XI I-XII Źródło: Biuletyny Statystyczne GUS z lat Wzrost sprzedaży produkcji budowlano-montażowej w analizowanym okresie wystąpił w przedsiębiorstwach zajmujących się budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej (o 2,2%) oraz w podmiotach wykonywujących specjalistyczne roboty budowlane (o 1,3%). Nieznaczny spadek (o 0,3% r/r) odnotowano wśród przedsiębiorstw zajmujących się budową budynków. W I półroczu 2015 r. do użytku oddano 63,7 tys. mieszkań 1, tj. o 4% mniej niż w roku poprzedzającym. Zarówno w budownictwie przeznaczonym na sprzedaż lub wynajem, komunalnym, spółdzielczym odnotowano spadek w skali roku odpowiednio o 7,6%, o 23,2% i o 64,3%. Jedynie wzrosła liczba mieszkań oddanych w budownictwie indywidualnym, o 2,2% r/r. Ponadto polepszyły się dane dotyczące wolumenu mieszkań, których budowę rozpoczęto (wzrost o 6,7%). Znacznie wzrosła liczba udzielonych pozwoleń na budowę mieszkań (o 12 % r/r). Oczekuję się, że w 2015 roku produkcja budowlano-montażowa wzrośnie o ok. 1,5%. 1 Dane wstępne GUS. 10

11 Rolnictwo... W 2014 r. globalna produkcja rolnicza zwiększyła się o 6,1% w porównaniu z rokiem 2013, do czego przyczynił wzrost produkcji roślinnej o 4,9%, przy jeszcze szybszym wzroście produkcji zwierzęcej 7,3%. Tabela 3. Dynamika produkcji rolniczej w latach (w cenach stałych) Ogółem 105,9 103,2 102,4 97,3 102,2 99,1 103,4 106,1 Produkcja roślinna 108,9 108,3 103,0 90,6 105,9 99,4 104,5 104,9 Produkcja zwierzęca 102,9 97,1 101,7 105,0 97,9 98,6 102,1 107,3 Źródło: GUS. W okresie lipiec czerwiec 2015 r. skup zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi bez ziarna siewnego był o 14,4% wyższy niż w analogicznym okresie poprzedniego roku i wyniósł tys. ton. W tym okresie odnotowano wzrost zakupów pszenicy o 22,8% i spadek zakupów żyta o 33,8%, W czerwcu 2015 r. skupiono o 70,5% więcej zbóż niż w czerwcu 2014 r. Skup pszenicy w tym okresie zwiększył się o 79,1%, podczas gdy w przypadku żyta spadek wyniósł 12,3%. W stosunku do czerwca 2014 roku, cena pszenicy w skupie spadła o 13,2% r/r, a w obrocie targowiskowym spadek wyniósł 18,3%. W przypadku cen żyta, zarówno w skupie jak i w obrocie targowiskowym, również odnotowano spadki: odpowiednio o 10,2% oraz o 15,8%. Średnie ceny ziemniaków w obrocie targowiskowym w czerwcu 2015 r. spadły w skali roku o 41,5%. W pierwszym półroczu 2015 roku ceny pszenicy i żyta były niższe w porównaniu z analogicznym okresem 2014 roku. Przeciętna cena skupu pszenicy wyniosła 68,47 zł/dt i była niższa o 10,1% r/r, podczas gdy cena żyta osiągnęła wartość 51,91 zł/dt i była o 10,9% niższa w skali roku. Wg wstępnych szacunków, w pierwszym półroczu 2015 r. skup żywca rzeźnego ogółem wyniósł tys. ton i był wyższy o 14,8% w ujęciu rocznym. Skup żywca wieprzowego był wyższy o 18,1%, natomiast wołowego wyższy o 24,5% w skali roku. W okresie styczeń-czerwiec 2015 roku ceny żywca wieprzowego były niższe zarówno w skupie (o 13%) jak i na targowiskach (o 9,3%). W analizowanym okresie odnotowano natomiast nieznaczny wzrost cen żywca wołowego w skupie (o 0,8% r/r) oraz na targowiskach (o 0,3%). Ceny w skupie żywca drobiowego były niższe o 2,5% niż w I półroczu 2014 roku. Ceny mleka w skupie spadły w tym okresie o 19,8% w ujęciu rocznym. Wg wstępnego szacunku produkcji głównych upraw rolnych i ogrodniczych w 2015 r. zbiory zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi wyniosą 25,9-26,6 mln t, tj. od 3% do 5% mniej od zbiorów ubiegłorocznych. Zbiory rzepaku i rzepiku ocenia się na ok. 2,6 mln t, tj. o 21% mniej niż rok wcześniej. Produkcję warzyw gruntowych ocenia się na 4,4 mln t, tj. o ok. 5% mniej od zbiorów ubiegłorocznych, natomiast zbiory owoców z drzew wyniosą ponad 3,7 mln t, tj. o 2% więcej od zbiorów ubiegłorocznych, a z krzewów owocowych szacuje się na niespełna 0,6 mln t, tj. o 1% mniej niż rok wcześniej. 11

12 Obroty w handlu wewnętrznym... W 2014 roku wolumen sprzedaży detalicznej w pełnej zbiorowości podmiotów realnie przekroczył poziom sprzed roku o 2,7%. W przedsiębiorstwach zatrudniających powyżej 9 osób sytuacja kształtowała się korzystniej i wzrost sprzedaży wyniósł 4,1% 2. Obserwowana w 2014 r. poprawa nastrojów konsumenckich, u źródeł której należy dopatrywać się m.in. lepszej od wstępnie oczekiwanej kondycji rynku pracy, znalazła swoje odzwierciedlenie we wzroście sprzedaży detalicznej również w pierwszych sześciu miesiącach 2015 roku. Sprzedaż detaliczna w okresie I-VI 2015 r. była wyższa o 3,9% w porównaniu z pierwszym półroczem 2014 roku. Wykres 5. Dynamika sprzedaży detalicznej w latach (analogiczny okres roku poprzedniego=100, ceny stałe) I I-II I-IV I-V I-VI I-VII I-VIII I- I-X I-XI I-XII Źródło: Biuletyny statystyczne GUS z lat Wyższa niż przed rokiem sprzedaż wystąpiła w większości grup sprzedaży detalicznej, w tym w sprzedaży żywności, napojów i wyrobów tytoniowych (o 5,4%) największej pod względem udziału. Wśród pozostałych przedsiębiorstw najbardziej znaczący wzrost sprzedaży dotyczył tych reprezentujących grupowania pozostała sprzedaż detaliczna w niewyspecjalizowanych sklepach (o 8,2%) oraz pojazdy samochodowe, motocykle, części (o 7,2% r/r). Natomiast w grupie paliwa ciekłe i gazowe - drugiej w kolejności pod względem udziału - odnotowano nieznaczny 1,1-proc. spadek. W analizowanym okresie sprzedaż hurtowa w przedsiębiorstwach handlowych o liczbie pracujących powyżej 9 osób była wyższa o 3,1% r/r, w tym sprzedaż przedsiębiorstw hurtowych wzrosła o 3%. 3 2 W cenach stałych. 3 W cenach bieżących. 12

13 Inflacja Ceny towarów i usług konsumpcyjnych średniorocznie w 2014 r. pozostały na tym samym poziomie w stosunku do cen z roku poprzedniego. Tym samym, tempo zmian cen w porównaniu z rokiem 2013 było niższe (o 0,9 pkt. proc.), jednocześnie znacznie odbiegając od zakładanego w ustawie budżetowej poziomu 2,4%. W grudniu 2014 r. inflacja CPI wyniosła -1,0% r/r. był to szósty miesiąc z rzędu, w którym w skali roku odnotowano deflację. W I półroczu 2015 roku zaobserwowano spadek cen na poziomie 1,2% (wobec wzrostu o 0,4% przed rokiem). Na kształtowanie się poziomu wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych w analizowanym okresie wpływał spadek cen towarów i usług w zakresie transportu (o 9,3%), odzieży i obuwia (o 5,1%) oraz żywności i napojów bezalkoholowych (o 2,9%). Wynik wpisuje się w ogólnoeuropejskie tendencje deflacyjne. Spadek cen towarów i usług konsumpcyjnych w czerwcu 2015 r. (0,8% r/r) utrzymał się na zbliżonym poziomie, co w maju 2015 r. Na osiągnięty w czerwcu 2015 r. wynik największy wpływ miały względem poprzedniego roku spadki cen towarów i usług związanych z transportem, żywności i napojów bezalkoholowych oraz odzieży, których kontrybucja wyniosła odpowiednio: -0,66 pkt. proc, - 0,42 pkt. proc. i -0,26 pkt. proc. W odwrotną stronę oddziaływał wzrost cen towarów i usług związanych z utrzymaniem mieszkania: o +0,18 pkt. proc. Spadkowi cen towarów i usług konsumpcyjnych w Polsce w czerwcu 2015 r. towarzyszył spadek cen surowców energetycznych oraz spadek cen artykułów rolnych. Ropa naftowa potaniała o 42% za baryłkę 4, natomiast cena gazu ziemnego była niższa o 29,4% r/r 5. Wśród surowców rolnospożywczych, najszybciej spadały ceny skupu ziemniaków (o 23,8%), a także ceny żyta (o 10,9%). Taniały także jęczmień i ryż. Ceny produkcji sprzedanej przemysłu w analizowanym okresie były średnio niższe o 2,4% niż w analogicznym okresie roku poprzedzającego. Spadek dynamiki cen w przemyśle był głównie wynikiem wyraźnego spadku cen surowców energetycznych na rynkach światowych. Spadek cen w przetwórstwie przemysłowym wyniósł 3%. Ceny produkcji budowlano-montażowej obniżyły się w analizowanym okresie o 0,4% r/r. W czerwcu 2015 r. ceny produkcji budowlano-montażowej pozostawały na poziomie zbliżonym do notowanego przed miesiącem. Przewiduje się, że w 2015 r. wskaźnik inflacji będzie niższy niż przed rokiem o 0,2%. 4 Cena baryłki ropy naftowej liczonej według APSP, tj. przeciętnej ceny ważonej agregatu składającego się z typów ropy naftowej: Brent, Dubai oraz West Texas Intermediate. 5 Dane odnoszą się do gazu wydobywanego na terenie Rosji, a sprzedawanego w Niemczech (Natural Gas, Russian Natural Gas border price in Germany, US$ per Million Metric British Thermal Unit). 13

14 Rynek pracy Według danych BAEL w drugim kwartale 2015 r. sytuacja na rynku pracy uległa poprawie. Liczba osób pracujących była wyższa w porównaniu ze stanem w analogicznym okresie 2014 r. W rezultacie znaczącego ograniczenia liczby bezrobotnych i utrzymującego się na zbliżonym poziomie współczynnika aktywności zawodowej stopa bezrobocia uległa obniżeniu. Tabela 4. Podstawowe wskaźniki BAEL w latach II kw III kw IV kw I kw II kw Współczynnik aktywności zawodowej (%) 56,1 56,5 56,3 56,0 55,8 Wskaźnik zatrudnienia (%) 51,0 51,9 51,7 51,1 51,6 Stopa bezrobocia (%) 9,1 8,2 8,1 8,6 7,4 Liczba osób pracujących (tys.) Liczba osób bezrobotnych (tys.) Liczba osób biernych zawodowo (tys.) Źródło: GUS. W okresie styczeń-czerwiec 2015 roku przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw wyniosło tys. i było o 1,1% wyższe niż w analogicznym okresie 2014 roku. Najwyższy wzrost zatrudnienia wystąpił w informacji i komunikacji (o 3,5%), natomiast ograniczenie zatrudnienia w największym stopniu odnotowano w budownictwie (spadek o 6,4% r/r). W przetwórstwie przemysłowym przeciętne zatrudnienie było o 2,7% wyższe w stosunku do I półrocza 2014 roku. Stopniowa poprawa koniunktury po dość długim okresie negatywnego wpływu, zaczyna pozytywnie oddziaływać na poziom zatrudnienia, na co wskazują również badania ankietowe NBP 6. Rosnąca dynamika zatrudnienia, której sprzyjać będzie sezonowość na rynku pracy, przy niskiej presji płacowej, będzie wpływać na utrzymanie się szybszej dynamiki wydajności niż wynagrodzeń. Tabela 5. Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw (w tys.) I-VI 2014 I-VI /2014 Ogółem ,1 Przemysł ,6 Górnictwo i wydobywanie ,6 Przetwórstwo przemysłowe ,7 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę ,7 Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami; rekultywacja ,8 Budownictwo ,6 Handel; naprawa pojazdów samochodowych ,1 Transport i gospodarka magazynowa ,2 Zakwaterowanie i gastronomia ,2 Informacja i komunikacja ,5 Obsługa rynku nieruchomości ,1 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna a ,7 Administrowanie i działalność wspierająca ,8 a Nie obejmuje działów: Badania naukowe i prace rozwojowe oraz Działalność weterynaryjna. Źródło: Informacja o sytuacji społeczno-gospodarczej kraju, GUS, Informacja o kondycji sektora przedsiębiorstw ze szczególnym uwzględnieniem stanu koniunktury w II kw r. oraz prognoz na III kw r., NBP, lipiec

15 I 2004 V I 2005 V I 2006 V I 2007 V I 2008 V I 2009 V I 2010 V I 2011 V I 2012 V I 2013 V I 2014 V tys. osób Spośród działów przetwórstwa przemysłowego, w okresie styczeń-czerwiec 2015 roku, największe zmiany zatrudnienia w stosunku do analogicznego okresu poprzedzającego roku miały miejsce w: 1. produkcji mebli 106,3 2. wyrobów tekstylnych 106,1 3. poligrafii i reprodukcji zapisanych nośników informacji 105,5 1. produkcji odzieży 97,7 2. produkcji koksu i produktów rafinacji ropy naftowej 98,5 3. produkcji napojów 99,1 Wykres 6. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych i stopa bezrobocia rejestrowanego liczba bezrobotnych stopa bezrobocia rejestrowanego % 22, , ,0 16, ,0 12, , ,0 Źródło: GUS. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych na koniec czerwca 2015 r. wynosiła 1.622,3 tys. osób. W stosunku do sytuacji sprzed roku, liczba ta była niższa o 290,2 tys. osób (o 15,2%). Stopa bezrobocia w czerwcu 2015 wyniosła 10,3% i była o 1,7 pkt. proc. niższa w porównaniu z analogicznym okresem 2014 r., a jednocześnie najniższa od końca 2008 r. Najniższą stopę bezrobocia odnotowano w województwie wielkopolskim (6,9%), zaś najwyższą (16,6%) w warmińsko-mazurskim. Zwiększenie aktywności gospodarczej powinno przełożyć się na dalszą poprawę sytuacji na rynku pracy. W rezultacie tego oczekuje się, że w końcu roku 2015 stopa bezrobocia rejestrowanego ukształtuje się na poziomie 10,3%. 15

16 Wynagrodzenia i świadczenia socjalne... Przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w okresie I-VI 2015 roku wyniosło zł i nominalnie było o 3,6% wyższe niż w analogicznym okresie roku Tabela 6. Przeciętne nominalne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw I-VI 2014 I-VI /2014 Ogółem ,6 Przemysł ,7 Górnictwo i wydobywanie ,4 Przetwórstwo przemysłowe ,7 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę ,9 Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami; rekultywacja ,4 Budownictwo ,6 Handel; naprawa pojazdów samochodowych ,3 Transport i gospodarka magazynowa ,3 Zakwaterowanie i gastronomia ,7 Informacja i komunikacja ,4 Obsługa rynku nieruchomości ,7 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna a ,2 Administrowanie i działalność wspierająca ,7 a Nie obejmuje działów: Badania naukowe i prace rozwojowe oraz Działalność weterynaryjna. Źródło: Informacja o sytuacji społeczno-gospodarczej kraju, GUS, Siła nabywcza przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsiębiorstw w I półroczu 2015 roku była o 5,0% wyższa niż przed rokiem. Wzrost siły nabywczej był efektem niskiej dynamiki cen towarów i usług konsumpcyjnych. Wzrost płac odnotowano w większości sekcji. Spośród działów przetwórstwa przemysłowego największe dynamiki przeciętnych płac wystąpiły w produkcji: 1. komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych 107,5 2. wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych 105,0 3. papieru i wyrobów z papieru 104,9 W okresie styczeń-czerwiec 2015 roku odnotowano także wzrost świadczeń społecznych w stosunku do analogicznego okresu 2014 roku. Przeciętne miesięczne emerytury i renty z pozarolniczego systemu ubezpieczeń społecznych wzrosły o 2,6% do poziomu zł (realnie o 3,6%). Przeciętna emerytura i renta rolników indywidualnych wzrosła w tym okresie do poziomu zł (wzrost w ujęciu rocznym nominalnie o 3,2%, realnie o 4,2%). 16

17 Finanse publiczne W okresie styczeń-grudzień 2014 roku w ujęciu nominalnym dochody budżetu państwa wyniosły 283,5 mld zł i były o 1,5% wyższe w skali roku. Wydatki kształtowały się na poziomie 312,5 mld zł, tj. o 2,7% mniej w stosunku do wykonania wydatków budżetowych w 2013 roku. W rezultacie tego deficyt budżetowy w 2014 roku wyniósł 29,0 mld zł wobec 42,2 mld zł w 2013 roku. W pierwszym półroczu 2015 r. dochody budżetu państwa wyniosły 137,0 mld zł i były o 0,5% wyższe od ubiegłorocznych. Wydatki kształtowały się na poziomie prawie 163,2 mld zł, tj. o 1,0% więcej w stosunku do wykonania wydatków budżetowych w analogicznym okresie 2014 roku. W rezultacie tego deficyt budżetowy wyniósł ponad 26,1 mld zł wobec 25,4 mld zł w okresie I-VI 2014 roku. Tabela 7. Realizacja ustawy budżetowej w I-VI 2015 roku (w mld zł) Ustawa budżetowa Wykonanie % na 2015 rok DOCHODY 297,2 137,0 46,1 Dochody podatkowe 269,8 123,0 45,6 Podatki pośrednie 199,5 88,2 44,2 CIT 24,5 13,6 55,4 PIT 44,4 20,3 45,7 Dochody niepodatkowe 25,8 13,6 52,5 Środki z UE i innych źródeł niepodlegające zwrotowi 1,5 0,5 30,9 WYDATKI 343,3 163,2 47,5 Obsługa długu krajowego 22,1 5,5 24,8 Obsługa długu zagranicznego 10,2 7,0 69,2 Dotacja dla funduszu emerytalno-rentowego 17,0 8,0 46,8 Dotacja dla FUS 42,1 21,4 51,0 Subwencje ogólne dla jednostek samorządu 51,3 30,2 58,8 terytorialnego SALDO -46,1-26,1 56,7 Finansowanie budżetu środków UE -3,4 0,0 0,0 ŹRÓDŁA FINANSOWANIA DEFICYTU 49,5 26,1 52,8 KRAJOWE 38,9 34,9 89,7 Bony skarbowe Obligacje 42,5 25,3 59,5 Przychody z prywatyzacji 1,2 0,0 a 2,0 Prefinansowanie zadań z udziałem środków z UE 0,3 0,0 b - ZAGRANICZNE 10,6-8,7 - a 23,4 mln zł, b -4,4 mln zł. Źródło: Ministerstwo Finansów. Po stronie dochodów największe znaczenie miały niższe o 11,3% niż przed rokiem wpływy z podatków pośrednich (88,2 mld zł), stanowiące 64,3% całości dochodów zrealizowanych w tym okresie. Dochody z tytułu podatku VAT wyniosły w tym okresie 57,9 mld zł i w skali roku były nominalnie niższe o ok. 7,6%. Po stronie wydatków, największy udział miały subwencje ogólne dla JST wynoszące 30,2 mld zł (18,5%). Koszty obsługi długu krajowego i zagranicznego zrealizowano odpowiednio w 24,8% i 69,2% w stosunku do założeń w ustawie budżetowej, a ich całkowity udział w wydatkach stanowił 7,7%. 17

18 Polityka monetarna i kurs walutowy W 2014 roku, Rada Polityki Pieniężnej dokonała jednorazowej obniżki stóp procentowych, z wyjątkiem stopy depozytowej, która pozostała bez zmian, co zawęziło korytarz stóp procentowych do 2 pkt. proc. W pierwszym półroczu 2015 r. tylko raz - w marcu RPP dokonała obniżki stóp procentowych o 50 pkt. bazowych. W jej wyniku, ustalono następujący poziom stóp procentowych: referencyjna 1,5%, lombardowa 2,5%, depozytowa 0,5%, redyskonta weksli 1,75%. W ocenie Rady Polityki Pieniężnej obniżkę uzasadniał przedłużający się okres deflacji oraz wzrost ryzyka pozostania inflacji poniżej celu inflacyjnego w średnim okresie, co zagroziłoby stabilności cen. Jednocześnie, ogłoszono, że decyzja ta stanowi zamknięcie dwuetapowego (łącznie z obniżką z października 2014 roku) cyklu łagodzenia polityki pieniężnej, w wyniku którego stopa referencyjna NBP została obniżona łącznie o 1 pkt. proc. do historycznie niskiego poziomu 1,5%. Wykres 7. Wartość stóp procentowych NBP w latach % Lombardowa Redyskontowa Referencyjna Depozytowa Dyskontowa Źródło: Narodowy Bank Polski W I półroczu 2015 r. złoty średnio osłabił się wobec dolara i nieznacznie umocnił w stosunku do euro. Średni kurs euro wyniósł 4,1420 zł i w skali roku obniżył się o 0,8%. Kurs dolara w tym samym okresie wyniósł 3,7106 zł i wzrósł o 21,8% r/r. Pierwszy kwartał 2015 r. cechowała znaczna zmienność na rynkach walutowych powodowana decyzjami m.in. banków centralnych w Szwajcarii i w strefie euro. Zawirowania na rynku zapoczątkowała decyzja z 15 stycznia 2015 r. Szwajcarskiego Banku Narodowego, który zrezygnował z obrony kursu EUR/CHF na poziomie 1,20. Tydzień później, Europejski Bank Centralny podjął długo oczekiwaną decyzję o rozpoczęciu programu tzw. luzowania ilościowego (quantitative easing) w strefie euro. Działania te wywołały wyraźne osłabienie euro wobec innych głównych walut (w szczególności franka szwajcarskiego i dolara amerykańskiego). Wpłynęło to również na deprecjację kursu złotego. Po pierwszym szoku wywołanym decyzją SNB, kiedy frank kosztował przejściowo ponad 5 złotych, kurs CHF/PLN zaczął się stabilizować i od początku lutego nie przekroczył już trwale poziomu 4 złotych. Średnio, w I kwartale 2015 r. kurs CHF/PLN wyniósł 3,9164 i wzrósł o 14,5% r/r. Ponadto, spadek kursu EUR/USD sprzyjał umacnianiu trendu wzrostowego na kursie USD/PLN. Natomiast pogłębienie ekspansywnej polityki monetarnej przez EBC sprzyjało stopniowemu spadkowi kursu EUR/PLN

19 W drugim kwartale 2015 r. kluczowy wpływ na kształtowanie się kursu złotego względem EUR oraz USD miała sytuacja w strefie euro, w tym zwłaszcza problemy Grecji ze spłatą zobowiązań w stosunku do Międzynarodowego Funduszu Walutowego. W rezultacie tego, przy utrzymującej się awersji do ryzyka w regionie, do końca czerwca złoty osłabił się zarówno wobec euro jak i dolara, choć w tym drugim przypadku skala osłabienia była znacznie mniejsza. Decydujący wpływ na kształtowanie się kursu złotego w krótkim terminie będzie miała sytuacja na rynku globalnym. Źródłem niepewności pozostaje niestabilna sytuacja na Ukrainie i konsekwencje sankcji nałożonych na Rosję oraz rozwój sytuacji w strefie euro zarówno w odniesieniu do wpływu luzowania ilościowego na wyniki gospodarcze państw członkowskich, jak i problemów Grecji. Wpływ na kurs głównych par walutowych w drugiej połowie 2015 r. będzie ponadto zależny od decyzji FED co do podwyżki stóp procentowych, która z dużym prawdopodobieństwem nastąpi jeszcze w 2015 roku. Czynnik ten będzie główną determinantą skali umocnienia amerykańskiej waluty wobec euro i innych walut. W odniesieniu do czynników wewnętrznych, najważniejszymi z nich z punktu widzenia wartości złotego pozostają niezmiennie poziom aktywności gospodarczej w kraju oraz perspektywa obniżki stóp procentowych. Biorąc pod uwagę poprawę dynamiki PKB, wyraźnie niższą od celu inflację oraz wolniejsze od oczekiwanego wychodzenie z kryzysu państw Unii Europejskiej, z dużym prawdopodobieństwem ocenia się, że zmiana stóp procentowych nie nastąpi do końca 2015 r. W ocenie rynków, pierwszych podwyżek należy spodziewać się dopiero w 2016 r. Pozytywne perspektywy wzrostu polskiej gospodarki w drugim półroczu, a także ograniczenie tendencji deflacyjnych sprawiają, że w naszej ocenie złoty nadal ma potencjał aprecjacyjny. Wykres 8. Złoty w relacji do euro i dolara (kursy nominalne) 5,0 PLN 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 Źródło: Narodowy Bank Polski. 1 USD 1 EUR

20 Wzrost eksportu... Według wstępnych danych GUS, w pierwszym półroczu 2015 roku wartość eksportu liczonego według cen bieżących wyniosła 87,2 mld euro i była o 6,7% wyższa w porównaniu z pierwszym półroczem 2014 roku. Wartość importu wyniosła 84,3 mld euro i była wyższa o 1,9% r/r. W rezultacie odnotowano nadwyżkę na poziomie 2,9 mld euro wobec deficytu w wysokości ok. 1 mld EUR rok wcześniej. W pierwszych sześciu miesiącach 2015 r. eksport na rynki rozwinięte wzrósł o 9,0%. Znaczny spadek eksportu odnotowano natomiast w przypadku wywozu do państw Europy Środkowo- Wschodniej (o 26,0%). Był to rezultat utrzymującej się od ponad roku niestabilnej sytuacji za wschodnią granicą, w efekcie której odnotowano spadek eksportu do Rosji i na Ukrainę (odpowiednio o 29,5% i o 11,4% r/r). Jednocześnie, udział państw Europy Środkowej i Wschodniej w strukturze eksportu był niższy o 2,2 pkt. proc. w porównaniu z analogicznym okresem 2014 r. i spadł do poziomu 5,1%. Tabela 8. Struktura obrotów handlowych Polski w okresie I-VI 2015 r. Eksport Udział w strukturze (%) Zmiana (pkt. proc) Import Udział w strukturze (%) Zmiana (pkt. proc) Kraje rozwinięte 85,8 +1,8 66,8 +1,1 w tym Unia Europejska 79,5 +2,5 60,0 +0,9 Kraje rozwijające się 9,1 +0,4 24,1 +2,6 Kraje Europy Środkowej i Wschodniej 5,1-2,2 9,1-3,7 Źródło: dane wstępne GUS. Główni partnerzy handlowi Polski w okresie I-VI 2015 r. (zmiany w stosunku do analogicznego okresu roku 2014): Niemcy: Wzrost eksportu ( ) o 10,2%, wzrost importu o 6,7%, Udział w polskim eksporcie 27,0% (+0,9 pkt. proc.); w imporcie 22,8% (+1,1 pkt. proc.) Wielka Brytania: Wzrost eksportu ( ) o 12,7%, wzrost importu o 1,3%, Udział w polskim eksporcie 6,6% (+0,3 pkt. proc.); w imporcie 2,6% (bez zmian) Republika Czeska: Wzrost eksportu ( ) o 13,0%, wzrost importu o 6,6%, Udział w polskim eksporcie 6,5% (+0,3 pkt. proc.); w imporcie 3,6% (+0,2 pkt. proc.) Rosja: Spadek eksportu ( ) o 29,5%, spadek importu o 28,9%, Udział w polskim eksporcie 2,8% (-1,7 pkt. proc.); w imporcie 7,8% (-3,4 pkt. proc.) Chiny: Wzrost importu ( ) o 18,5%, Udział w polskim imporcie 11,2% (+1,6 pkt. proc.). Przewiduje się, że w 2015 r. wartość eksportu wyniesie ok. 179,1 mld euro, tj. o ok. 8,0% więcej niż w 2014 roku. Wartość importu wyniesie natomiast ok. 179,3 mld euro, tj. o ok. 6,5% więcej niż w roku Tym samym, saldo obrotów towarowych osiągnie poziom ok. -0,2 mld euro. 20

21 Poprawa bilansu płatniczego... Wstępne dane bilansu płatniczego w pierwszym półroczu 2015 roku wskazują na dalszą poprawę sytuacji w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego. Wykres 9. Skumulowana wartość rachunku obrotów bieżących (mln euro) mln euro Źródło: Narodowy Bank Polski I I-II I-IV I-V I-VI I-VII I-VIII I- I-X I-XI I-XII W analizowanym okresie odnotowano dodatnie saldo na rachunku obrotów bieżących w wysokości 3,2 mld euro (wobec 1,8 mld euro deficytu rok wcześniej). W znacznej mierze na poprawę sytuacji wpływ miało dodatnie saldo obrotów towarowych (nadwyżka w wysokości 3,3 mld euro wobec -0,8 mld euro deficytu rok wcześniej), będące wynikiem szybszego wzrostu eksportu niż importu. Na zbliżonym poziomie ukształtowało się saldo usług (ponad 4,8 mld euro). W odniesieniu do rachunku finansowego doszło do przekształcenia deficytu w nadwyżkę, głównie za sprawą inwestycji portfelowych i przy niższej wartości inwestycji bezpośrednich. Tabela 9. Bilans płatniczy w latach * (w mln euro) * 2014* I-VI 2014* I-VI 2015* Rachunek bieżący Towary: saldo Wpływy z eksportu Wypłaty z importu Usługi: saldo Dochody pierwotne: saldo Dochody wtórne: saldo Rachunek kapitałowy Rachunek finansowy Inwestycje bezpośrednie: aktywa Inwestycje bezpośrednie: pasywa Inwestycje portfelowe: aktywa Inwestycje portfelowe: pasywa Pozostałe inwestycje: aktywa Pozostałe inwestycje: pasywa *dane wstępne Źródło: Narodowy Bank Polski. 21

22 MINISTERSTWO GOSPODARKI Departament Strategii i Analiz Warszawa, wrzesień 2015 r. WYNIKI GOSPODARCZE POLSKI W LATACH Wyszczególnienie Jednostka 2014 VI 2014 VI 2015 I-VI Rachunki narodowe PKB dynamika 103,4 103, ,6 Spożycie ogółem dynamika 103,4 103, ,4 Spożycie indywidualne dynamika 103,1 103, ,6 Akumulacja dynamika 111,4 102, ,2 Nakłady brutto na środki trwałe dynamika 109,2 108, ,4 Ceny Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dynamika 100,0 100,3 100,3 100,4 99,8 Wskaźnik cen produkcji sprzedanej przemysłu dynamika 98,5 98,2 98,3 98,8 Produkcja 1 Produkcja sprzedana przemysłu dynamika 103,1 A 101,8 107,4 104,6 104,0 Produkcja budowlano-montażowa dynamika 102,6 A 108,0 97,5 101,0 101,5 Wynagrodzenia Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej, w tym: zł w sektorze przedsiębiorstw zł Świadczenia społeczne Przeciętna renta i emerytura - z pozarolniczego systemu ubezpieczeń zł rolników indywidualnych zł Rynek pracy Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw tys. osób Przeciętna liczba emerytów i rencistów tys. osób z pozarolniczego systemu ubezpieczeń tys. osób rolników indywidualnych tys. osób Stopa bezrobocia (stan na koniec okresu) % 11,5 12,0 10,3 10,3 10,3 Handel zagraniczny wg GUS Saldo obrotów handlowych mln euro Eksport mln euro Import mln euro jeśli nie zaznaczono inaczej dotyczy podmiotów o liczbie pracujących powyżej 9 osób 2- dane wstępne 3- prognoza DSA MG A - dotyczy pełnej zbiorowości 22

23 Jednostka Produkt Krajowy Brutto (zmiana, r/r) 1 % 7,0 4,3 5,1 3,5 6,2 7,2 3,9 2,6 3,7 4,8 1,8 1,7 3,4 Spożycie indywidualne (zmiana, r/r) 1 % 3,2 3,1 4,3 2,3 4,6 6,4 6,1 3,3 2,5 3,0 1,0 1,2 3,1 Nakłady brutto na środki trwałe (zmiana, r/r) 1 % 16,5 2,7 6,7 8,7 13,3 19,2 8,4-1,9-0,4 9,3-1,5 1,1 9,2 Produkcja sprzedana przemysłu (zmiana, r/r)* % 9,7 6,7 12,6 3,7 11,2 11,2 4,4 11,9 9,8 2,5-3,2 9,8 7,7 1,0 2,2 3,3 Produkcja budowlano-montażowa (zmiana, r/r)* % 5,6 1,4-7,0 1,5 13,7 17,4 9,6 17,5 15,7 10,9 3,7 3,5 16,3-1,0-12,0 2,6 Inflacja (średnioroczna) % 27,8 10,1 3,5 2,1 1,0 2,5 4,2 3,5 2,6 4,3 3,7 0,9 0,0 Inflacja (XII/XII) % 21,6 8,5 4,4 0,7 1,4 4,0 3,3 3,5 3,1 4,6 2,4 0,7-1,0 Pracujący w gospodarce narodowej (średniorocznie) mln osób 14,7 15,0 12,6 12,7 12,9 13,3 13,9 13,8 13,8 13,9 13,9 13,7 13,8 Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw tys. osób Liczba bezrobotnych tys. osób Stopa bezrobocia % 14,9 15,1 19,0 17,6 14,8 11,4 9,5 12,1 12,4 12,5 13,4 13,4 11,5 Przeciętne wynagrodzenie nominalne brutto PLN w gospodarce narodowej Przeciętne wynagrodzenie realne brutto % w gospodarce narodowej (zmiana, r/r) 2,8 1,0 0,7 1,8 4,0 5,5 5,9 2,0 1,4 1,4 0,1 2,8 3,4 Przeciętne wynagrodzenie nominalne brutto PLN w sektorze przedsiębiorstw Przeciętne wynagrodzenie realne brutto w sektorze % przedsiębiorstw (zmiana, r/r) 3,2 1,3 0,8 1,2 4,2 6,8 6,1 1,1 0,8 0,9-0,2 2,0 3,7 Przeciętna realna emerytura i renta z pozarol. syst. % ubezp. społecznych brutto (zmiana, r/r) 3,2-2,3 0,6 0,3 6,2 0,0 4,1 4,3 3,6 0,3 1,3 4,4 3,6 Saldo obrotów towarowych (wg GUS) mld EUR - -18,7-11,7-9,7-12,9-18,6-26,2-9,3-13,8-15,9-10,5-2,0-2,6 Wartość eksportu (wg GUS) mld EUR - 34,4 59,7 71,4 87,9 101,8 116,2 98,2 120,4 136,7 143,5 155,0 165,7 Eksport (wg GUS zmiana, r/r) % ,6 19,6 23,1 15,8 14,1-15,5 22,6 13,6 4,9 8,0 7,0 Wartość importu (wg GUS) mld EUR - 53,1 71,4 81,2 100,8 120,4 142,4 107,5 134,2 152,6 154,0 157,0 168,4 Import (wg GUS zmiana, r/r) % ,2 13,8 24,1 19,4 18,3-24,5 24,8 13,7 1,0 1,9 7,3 * zmiana metodologii (wyższy rząd odnosi się do PKD 2004, niższy do PKD 2007), dot. danych dla podmiotów o liczbie pracujących powyżej 9 osób. 1 dane od 2004 r. zgodne z metodologią ESA2010.

24 Opracowano w Wydziale Analiz Makroekonomicznych i Prognoz w Departamencie Strategii i Analiz Monika Krupa-Leończyk Marta Ostrowska Marcin Zelman Akceptowała Aneta Piątkowska Dyrektor Departamentu 24