ANALIZA SYTUACJI GOSPODARCZEJ POLSKI W I KWARTALE 2015 R.

Transkrypt

1 MINISTERSTWO GOSPODARKI ANALIZA SYTUACJI GOSPODARCZEJ POLSKI W I KWARTALE 2015 R. DEPARTAMENT STRATEGII I ANALIZ Warszawa, czerwiec 2015 r.

2 Misją Ministerstwa Gospodarki jest stworzenie najlepszych w Europie warunków prowadzenia działalności gospodarczej

3 Spis treści Synteza... 5 Stopniowe ożywienie tempa wzrostu... 7 Przemysł... 9 Budownictwo Rolnictwo Obroty w handlu wewnętrznym Inflacja Rynek pracy Wynagrodzenia i świadczenia socjalne Finanse publiczne Polityka monetarna i kurs walutowy Wzrost eksportu Bilans płatniczy

4 4

5 Synteza Wg wstępnego szacunku GUS, wartość produktu krajowego brutto w 2014 r. wzrosła realnie o 3,4% r/r. W poszczególnych kwartałach 2014 roku obserwowany był stabilny wzrost aktywności w kraju wzrost gospodarczy wyraźnie przyspieszył w porównaniu do 2013 r. Po 1,7% wzroście w 2013 r. w kolejnych kwartałach 2014 r. PKB wzrastał w tempie: 3,5% w I kw., 3,6% w II kw., 3,3% w III kw. oraz 3,3% w IV kw. Wg wstępnego szacunku GUS w I kwartale 2015 r. PKB wzrósł o 3,6%. W okresie styczeń-marzec 2015 r. wzrost produkcji przemysłowej wyniósł 5,3%. W samym marcu 2015 r. wyniósł on 8,8%. W przetwórstwie przemysłowym w pierwszym kwartale 2015 r. wzrost był wyższy niż w całym sektorze i wyniósł 6,8% w skali roku. Produkcja budowlano-montażowa w tym samym okresie wzrosła o 3,5% r/r. W marcu wzrost sięgnął 2,9%. W pierwszych trzech miesiącach 2015 r. sprzedaż detaliczna wzrosła o 4,4% w stosunku do poprzedniego roku. W pierwszym kwartale 2015 roku ceny towarów i usług konsumpcyjnych spadały wskaźnik inflacji w tym okresie wyniósł -1,5% r/r. Ceny produkcji sprzedanej przemysłu oraz produkcji budowlano-montażowej były niższe niż przed rokiem. Ceny produkcji sprzedanej przemysłu spadły o 2,7%, a ceny produkcji budowlano-montażowej były niższe o 0,4%. Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw w okresie I-III 2015 r. wzrosło o 1,1% do poziomu tys. osób. W przetwórstwie przemysłowym, które ma największy udział w zatrudnieniu, liczba zatrudnionych wyniosła tys. osób i wzrosła o 2,9%. Stopa bezrobocia rejestrowanego w marcu 2015 r. ukształtowała się na poziomie 11,7%, tj. o 1,8 pkt. proc. niższym niż rok wcześniej. W pierwszych trzech miesiącach 2015 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w skali roku wzrosło nominalnie o 4,0% i wyniosło zł. Zwiększenie wynagrodzeń nastąpiło w większości sekcji. Według wstępnych danych GUS w I kwartale 2015 r. eksport wzrósł o 5,2%, osiągając wartość 42,5 mld euro. W tym samym okresie import spadł o 1,0% do poziomu 40,4 mld euro. W rezultacie, saldo handlowe wyniosło blisko 2,1 mld euro wobec -0,4 mld euro w analogicznym okresie 2014 r. Największy udział w polskim eksporcie posiadały Niemcy (27,5%), Wlk. Brytania (6,6%) oraz Republika Czeska (6,5%), a po stronie importu Niemcy (23,0%), Chiny (12,0%) oraz Rosja (6,9%). W I kwartale 2015 r. odnotowano dodatnie saldo na rachunku obrotów bieżących w wysokości 2,2 mld euro wobec deficytu na poziomie 1,4 mld euro w analogicznym okresie zeszłego roku. W okresie styczeń-marzec 2015 r. w ujęciu nominalnym dochody budżetu państwa wyniosły 67,8 mld zł, wydatki zaś kształtowały się na poziomie 84,5 mld zł. Deficyt budżetowy wyniósł 16,7 mld zł i stanowił 36,2% kwoty założonej w budżecie na rok

6 W pierwszych trzech miesiącach 2015 r. RPP obniżyła stopy procentowe tylko raz. W marcu RPP obniżyła stopy procentowe o 0,5 pkt. proc. ustalając je na następujących poziomach: referencyjna 1,5%, lombardowa 2,5%, depozytowa 0,5%, redyskonta weksli 1,75%. W I kwartale 2015 r. złoty średnio osłabił się zarówno w stosunku do dolara, jak i do euro. Średni kurs euro wyniósł 4,1956 zł i w skali roku wzrósł o 0,3%. Kurs dolara w tym samym okresie wyniósł 3,7229 zł i wzrósł o 21,9% r/r. 6

7 Stopniowe ożywienie tempa wzrostu 1 W roku 2014 tempo wzrostu PKB przyspieszyło, osiągając w całym roku 3,4%. Motorem wzrostu gospodarczego był popyt krajowy, którego wkład we wzrost PKB wyniósł 4,8 pkt. proc. Tabela 1. Stopa wzrostu PKB w latach R/R 4,8 1,8 1,7 3,4* I-III IV-VI VII-IX X-XII I-III IV-VI VII-IX X-XII I-III IV-VI VII-IX X-XII I-III IV-VI VII-IX X-XII I-III R/R 4,6 4,5 4,8 5,1 3,7 2,2 1,3 0,2 0,5 0,8 2,4 3,0 3,5* 3,6* 3,3* 3,3* 3,6* *szacunek wstępny GUS. Źródło: GUS. Wykres 1. Dekompozycja wzrostu PKB w latach * % 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0-2,0-4,0-6,0-8,0 1kw 2008 Spożycie indywidualne Spożycie zbiorowe Akumulacja brutto Eksport netto 3kw kw kw kw kw kw kw kw kw kw kw kw kw kw 2015 * dane wg metodologii ESA 2010, dla szacunki GUS. Źródło: Obliczenia DSA MG na podstawie danych GUS. Wg wstępnego szacunku GUS, w pierwszym kwartale 2015 r. odnotowano wzrost PKB o 3,6%. Było to wynikiem zwiększonej konsumpcji i inwestycji. Rolę stymulatora wzrostu gospodarczego Polski w pierwszym kwartale br. pełnił wciąż popyt krajowy. Przyczyniły się do tego wzrost konsumpcji o 3,1%, przy wzroście udziału w PKB, oraz dynamiczne ożywienie inwestycji (wzrost o 11,4%). Sytuacja ta świadczy o ograniczeniu obaw o przyszłą kondycję przedsiębiorstw i aktywnej realizacji planów inwestycyjnych. W pierwszym kwartale br. nastąpiło także dostosowanie zapasów. Zmiany w zakresie wymiany z zagranicą, po 3 kwartałach negatywnego wpływu, ponownie przekładały się pozytywnie na wzrost gospodarczy. Wzrost eksportu, przy jednocześnie słabnącym tempie wzrostu importu sprawił, że kontrybucja eksportu netto we wzrost PKB w 2014 r. była dodatnia (wyniosła 1,1 pp). Wynika to częściowo z lepszych wyników osiąganych w gospodarce europejskiej. 1 Dane prezentowane są wg metodologii ESA 2010, co odbiega od danych prezentowanych we wcześniejszych publikacjach (ESA 95). 7

8 Tabela 2. Dynamika wartości dodanej brutto wg sekcji w latach I kw 2015 Przemysł 105,9 99,7 108,6 108,5 102,0 101,3 104,1 104,6 Budownictwo 99,2 111,6 106,1 110,8 96,8 100,3 104,7 104,0 Usługi rynkowe* 104,7 102,0 102,5 103,2 103,6 102,3 103,0 103,2 * Obliczenia DSA MG na podstawie szacunków GUS Źródło: GUS. Wg szacunków GUS w I kwartale 2015 roku wartość dodana brutto w gospodarce wzrosła o 3,3%, głównie za sprawą stabilnego wzrostu w sektorze usług 2. Wartość dodana w przemyśle wzrosła o 4,6% r/r. Sektor budowlany po słabszym okresie lat stopniowo się rozwija, a jego wartość dodana w I kw r. wzrosła o 4,0%, co należy wiązać z ponownym ożywieniem na rynku nieruchomości. Wykres 2. Dynamika wartości dodanej brutto wg sektorów gospodarki w latach * (analogiczny okres roku poprzedniego=100) 140 Przemysł Budownictwo Usługi rynkowe I-III VII- I-III VII- I-III VII- I-III VII- I-III VII- I-III VII- I-III VII- I-III VII- I-III VII- I-III VII- I-III VII- I-III VII- I-III 2003 IX 2004 IX 2005 IX 2006 IX 2007 IX 2008 IX 2009 IX 2010 IX 2011 IX 2012 IX 2013 IX 2014 IX 2015 * dane wg metodologii ESA 2010 dostępne od 2003 roku, dla szacunki GUS. Źródło: Obliczenia DSA MG na podstawie danych GUS. W 2015 r. tempo wzrostu gospodarczego będzie zbliżone do notowanego w roku Założenia do ustawy budżetowej na 2016 r. (przyjęte przez RM r.) przewidują wzrost PKB na poziomie 3,4% (jako efekt wzrostu konsumpcji prywatnej w podobnym tempie oraz nakładów brutto na środki trwałe o 6,8%). Jednocześnie wyniki I kwartału były lepsze od oczekiwań, co pozwala na optymistyczne prognozy dotyczącego całego roku. Oczekujemy, że PKB może osiągnąć poziom wyższy od przyjętego w Założeniach do ustawy budżetowej (ok. 3,7%). Rolę motoru wzrostu gospodarczego nadal będzie pełnił popyt wewnętrzny, w wyniku wzmożonej aktywności inwestycyjnej w kraju, a popyt zewnętrzny będzie uzależniony od tempa ożywienia w Europie. 2 Od II połowy 2012 roku spowolnienie przechodził sektor usług finansowych, co może być związane z tzw. drugą falą kryzysu, jednak już rok 2014 przyniósł stabilizację w sektorze. 8

9 Przemysł W 2014 roku według danych GUS produkcja sprzedana przemysłu w pełnej zbiorowości podmiotów wzrosła o 3,2%, a w przedsiębiorstwach zatrudniających powyżej 9 osób o 3,3% względem roku poprzedzającego. W I kwartale 2015 r., wobec analogicznego okresu roku poprzedniego, zanotowano 5,3-proc. wzrost produkcji sprzedanej przemysłu. W kolejnych miesiącach kwartału tempo wzrostu produkcji przemysłowej zwiększało się i w marcu osiągnęło poziom 8,8% r/r. W przetwórstwie przemysłowym wzrost w analizowanym okresie wyniósł 6,8% r/r. Wykres 3. Dynamika produkcji sprzedanej przemysłu w latach (analogiczny okres roku poprzedniego=100) I I-II I-III I-IV I-V I-VI I-VII I-VIII I-IX I-X I-XI I-XII Źródło: Biuletyny statystyczne GUS z lat Wśród głównych grup przemysłowych wzrost produkcji sprzedanej zanotowały podmioty wytwarzające dobra inwestycyjne (o 12,0%), konsumpcyjne trwałe (o 10,0%), zaopatrzeniowe (o 6,0%) oraz konsumpcyjne nietrwałe (o 3,4% r/r). Produkcja wyrobów związanych z energią spadła o 2,1% r/r. W I kwartale 2015 r. wzrost produkcji sprzedanej, w porównaniu do roku ubiegłego, odnotowano w 30 spośród 34 działów przemysłu. Największe przyspieszenie nastąpiło w działach obejmujących produkcję komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych (o 14,5%), pojazdów samochodowych, przyczep i naczep (o 14,0%), urządzeń elektrycznych (o 12,9%) oraz mebli (o 10,5%). Spadek produkcji sprzedanej wystąpił natomiast w produkcji napojów (o 3,6%). Wydajność pracy w przemyśle, mierzona produkcją na 1 zatrudnionego, w analizowanym okresie była wyższa o 3,4% r/r, przy wyższym o 1,8% przeciętnym zatrudnieniu i wzroście przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto o 3,2%. Oczekuje się, że w 2015 roku produkcja sprzedana przemysłu wzrośnie o ok. 3,7%. 9

10 Budownictwo W 2014 r., wg danych GUS, produkcja budowlano-montażowa w pełnej zbiorowości wzrosła o ok. 3,0% r/r. W przedsiębiorstwach zatrudniających powyżej 9 osób wzrost wyniósł 3,6%. W I kwartale 2015 r. produkcja budowlano-montażowa wzrosła o 3,5% wobec analogicznego okresu roku 2014, kiedy zanotowano 10,6% wzrostu. W marcu wzrost ten wyniósł 2,9% przy wysokiej bazie z roku poprzedniego. Wykres 4. Dynamika produkcji budowlano-montażowej w latach (analogiczny okres roku poprzedniego=100) I I-II I-III I-IV I-V I-VI I-VII I-VIII I-IX I-X I-XI I-XII Źródło: Biuletyny Statystyczne GUS z lat Wzrost sprzedaży produkcji budowlano-montażowej w analizowanym okresie wystąpił w przedsiębiorstwach zajmujących się budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej (o 8,5%) oraz prowadzących specjalistyczne roboty budowlane (o 3,8%). Spadek o 0,4% r/r odnotowano wśród przedsiębiorstw zajmujących się budową budynków. W I kwartale 2015 r. do użytku oddano 31,8 tys. mieszkań 3, tj. o 10,6% mniej niż w roku poprzedzającym. Zarówno w budownictwie indywidualnym, jak i w przypadku mieszkań przeznaczonych na sprzedaż lub wynajem odnotowano spadek w skali roku odpowiednio o 3,8% i o 13,9%. Nieznacznie polepszyły się dane dotyczące wolumenu mieszkań, których budowę rozpoczęto (wzrost o 1,3%). Wyraźnie wzrosła liczba udzielonych pozwoleń na budowę mieszkań (o 13,3% r/r). Oczekuje się, że w 2015 roku produkcja budowlano-montażowa wzrośnie o ok. 1,5%. 3 Dane wstępne GUS. 10

11 Rolnictwo... W 2014 r. globalna produkcja rolnicza zwiększyła się o 5,7% w porównaniu z rokiem 2013, do czego przyczynił się wzrost produkcji roślinnej o 4,7%, przy jeszcze szybszym wzroście produkcji zwierzęcej o 6,9%. Tabela 3. Dynamika produkcji rolniczej w latach (w cenach stałych) Ogółem 105,9 103,2 102,4 97,3 102,2 99,1 103,7 105,7 Produkcja roślinna 108,9 108,3 103,0 90,6 105,9 99,4 105,0 104,7 Produkcja zwierzęca 102,9 97,1 101,7 105,0 97,9 98,6 102,1 106,9 Źródło: GUS. W okresie lipiec marzec 2015 r., przy wzroście zakupów pszenicy o 25,8% i spadku zakupów żyta o 34,9%, skup zbóż podstawowych z mieszankami zbożowymi bez ziarna siewnego był o 15% wyższy niż w analogicznym okresie poprzedniego roku i wyniósł tys. ton. W marcu 2015 r. skupiono o 13,8% mniej zbóż niż w marcu 2014 r. Skup pszenicy w tym okresie zmniejszył się o 19,6%, podczas gdy w przypadku żyta spadek wyniósł 42,2%. W stosunku do marca 2014 roku, cena pszenicy w skupie spadła o 8,1% r/r, a w obrocie targowiskowym spadek wyniósł 15%. W przypadku cen żyta, zarówno w skupie, jak i w obrocie targowiskowym, odnotowano spadki: odpowiednio o 10% oraz o 15%. Średnie ceny ziemniaków w obrocie targowiskowym w marcu 2015 r. spadły w skali roku o 45,7%. W okresie styczeń-marzec 2015 roku, przy większej podaży niż w I kwartale 2014 roku, przeciętna cena skupu pszenicy była niższa w porównaniu z analogicznym okresem 2014 roku i wyniosła 70,40 zł/dt i była niższa o 6,3% r/r. Zmniejszona podaż żyta nie wyhamowała spadku cen skupu tego zboża: cena żyta osiągnęła wartość 52,33 zł/dt i była o 8,5% niższa w skali roku. Wg wstępnych szacunków, w pierwszym kwartale 2015 r. skup żywca rzeźnego ogółem wyniósł 726 tys. ton i był wyższy o 19,7% w ujęciu rocznym. Skup żywca wieprzowego był wyższy o 23,3%, natomiast wołowego wyższy o 34,4% w skali roku. W okresie styczeń-marzec 2015 roku ceny żywca wieprzowego w skupie były niższe zarówno w skupie (o 10,7%) jak i na targowiskach (o 9,7%). W analizowanym okresie odnotowano nieznaczny wzrost cen żywca wołowego w skupie (o 0,1% r/r) i spadek cen na targowiskach (o 1,8%). Ceny w skupie żywca drobiowego były niższe o 2,0% niż w I kwartale 2014 roku. Ceny mleka w skupie spadły w tym okresie o 20,1% w ujęciu rocznym. 11

12 Obroty w handlu wewnętrznym... W 2014 roku wolumen sprzedaży detalicznej w pełnej zbiorowości podmiotów realnie przekroczył poziom sprzed roku o 2,7%. W przedsiębiorstwach zatrudniających powyżej 9 osób sytuacja kształtowała się korzystniej i wzrost sprzedaży wyniósł 4,1% 4. Obserwowana w 2014 roku poprawa nastrojów konsumenckich, u źródeł której należy dopatrywać się m.in. lepszej od wstępnie oczekiwanej kondycji rynku pracy, znalazła swoje odzwierciedlenie we wzroście sprzedaży detalicznej również w pierwszych miesiącach 2015 r. Siłę nabywczą konsumentów wspierał też spadek cen wielu grup towarów i usług konsumpcyjnych. W okresie I-III 2015 r. sprzedaż detaliczna wzrosła o 4,4% w porównaniu z pierwszym kwartałem 2014 roku. Wykres 5. Dynamika sprzedaży detalicznej w latach (analogiczny okres roku poprzedniego=100, ceny stałe) Źródło: Biuletyny statystyczne GUS z lat I I-II I-III I-IV I-V I-VI I-VII I-VIII I-IX I-X I-XI I-XII Wyższa niż przed rokiem sprzedaż wystąpiła w większości grup sprzedaży detalicznej, w tym w sprzedaży żywności, napojów i wyrobów tytoniowych (o 8,8%) największej pod względem udziału. Wśród pozostałych przedsiębiorstw najbardziej znaczący wzrost sprzedaży dotyczył tych reprezentujących grupowania pozostała sprzedaż detaliczna w niewyspecjalizowanych sklepach (również o 8,8%), farmaceutyki, kosmetyki, sprzęt ortopedyczny (o 9,4%) oraz tekstylia, odzież, obuwie (o 11,9%). Największy wzrost nastąpił w grupie prasa, książki, pozostała sprzedaż w wyspecjalizowanych sklepach (o 17,0% r/r), choć udział tej grupy jest jednym z najniższych. Natomiast w grupie paliwa stałe, ciekłe i gazowe - drugiej w kolejności pod względem udziału - odnotowano 2,3-proc. spadek. W analizowanym okresie sprzedaż hurtowa w przedsiębiorstwach handlowych o liczbie pracujących powyżej 9 osób była wyższa o 2,8% r/r, w tym sprzedaż przedsiębiorstw hurtowych wzrosła o 3,8%. 5 4 W cenach stałych. 5 W cenach bieżących. 12

13 Inflacja Ceny towarów i usług konsumpcyjnych średniorocznie w 2014 r. pozostały na niezmienionym poziomie w stosunku do cen z roku ubiegłego. Tym samym, tempo zmian cen w porównaniu z rokiem 2013 było niższe (o 0,9 pkt. proc.), jednocześnie znacznie odbiegając od zakładanego w ustawie budżetowej poziomu 2,4%. W grudniu 2014 r. wskaźnik CPI wyniósł -1,0% r/r. był to szósty miesiąc z rzędu, w którym w skali roku odnotowano deflację. W I kwartale 2015 r. zaobserwowano spadek cen na poziomie 1,5%. Na kształtowanie się poziomu wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych w analizowanym okresie wpływał spadek cen żywności (o 4,0% r/r), odzieży i obuwia (o 5,2%) oraz towarów i usług związanych z transportem (o 10,5%). Wynik ten wpisuje się w ogólnoeuropejskie tendencje deflacyjne. Spadek cen konsumpcyjnych w marcu 2015 r. (o 1,5% r/r) był nieco wolniejszy niż w lutym 2015 r. Natomiast, w porównaniu do poprzedniego miesiąca, po raz pierwszy od roku, zaobserwowano niewielki wzrost. Na osiągnięty w marcu 2015 r. wynik wpływ miały z jednej strony niższe niż przed rokiem ceny towarów i usług związanych z transportem, żywności i napojów bezalkoholowych oraz odzieży i obuwia, których kontrybucja wyniosła odpowiednio: -0,89 pkt. proc., -0,87 pkt. proc. i -0,28 pkt. proc. W odwrotną stronę oddziaływały ceny towarów i usług związanych z utrzymaniem mieszkania (+0,13 pkt. proc.), łączności (+0,11 pkt. proc.) oraz napojów alkoholowych i wyrobów tytoniowych (+0,09 pkt. proc.). Spadkowi cen towarów i usług konsumpcyjnych w Polsce w marcu 2015 r. towarzyszył relatywnie duży spadek cen surowców energetycznych oraz cen artykułów rolno-spożywczych. Ropa naftowa potaniała o 49,2% za baryłkę 6, a gaz ziemny o 13,1% r/r. Wśród surowców rolnospożywczych, najszybciej spadały ceny pszenicy (o 28,7%), a najwolniej ceny ryżu (o 7,7%). Taniały także jęczmień i kukurydza. Ceny produkcji sprzedanej przemysłu w analizowanym okresie były średnio niższe o 2,7% niż w analogicznym okresie roku poprzedzającego. Spadek dynamiki cen w przemyśle był głównie wynikiem wyraźnego spadku cen surowców energetycznych na rynkach światowych. Spadek cen w przetwórstwie przemysłowym wyniósł 3,3%. Ceny produkcji budowlano-montażowej obniżyły się w analizowanym okresie o 0,4% r/r. W kolejnych miesiącach widoczne było wyhamowanie negatywnej dynamiki cen obserwowanej w tym sektorze od ponad dwóch lat. Przewiduje się, że w 2015 r. ceny towarów i usług konsumpcyjnych będą niższe niż przed rokiem o 0,2%. 6 Cena baryłki ropy naftowej liczonej według APSP, tj. przeciętnej ceny ważonej agregatu składającego się z typów ropy naftowej: Brent, Dubai oraz West Texas Intermediate. 13

14 Rynek pracy Według danych BAEL liczba osób pracujących w I kwartale 2015 roku była wyższa w porównaniu ze stanem w analogicznym okresie 2014 r. Jednocześnie nieznacznie obniżył się współczynnik aktywności zawodowej przy jednoczesnym zwiększeniu liczby osób biernych zawodowo. Tabela 4. Podstawowe wskaźniki BAEL w latach I kw II kw III kw IV kw I kw Współczynnik aktywności zawodowej (%) 56,1 56,1 56,5 56,3 56,0 Wskaźnik zatrudnienia (%) 50,2 51,0 51,9 51,7 51,1 Stopa bezrobocia (%) 10,6 9,1 8,2 8,1 8,6 Liczba osób pracujących (tys.) Liczba osób bezrobotnych (tys.) Liczba osób biernych zawodowo (tys.) Źródło: GUS. W okresie styczeń-marzec 2015 roku przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw wyniosło tys. i było o 1,1% wyższe niż w analogicznym okresie 2014 roku. Najwyższy wzrost zatrudnienia wystąpił w sekcji informacji i komunikacji (o 3,4%), natomiast ograniczenie zatrudnienia w największym stopniu odnotowano w budownictwie (spadek o 6,1% r/r). W przetwórstwie przemysłowym przeciętne zatrudnienie było o 2,9% wyższe w stosunku do I kwartału 2014 roku. Widoczna poprawa koniunktury w pierwszych miesiącach 2015 roku pozytywnie przełożyła się na poprawę sytuacji na rynku pracy, obserwowaną już od 2014 roku, w tym na poziom zatrudnienia. Dalszy wzrost zatrudnienia, któremu sprzyjać będzie również sezonowy charakter prac w kolejnych dwóch kwartałach, powinien oddziaływać w kierunku ograniczenia stopy bezrobocia w końcu roku. Tabela 5. Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw (w tys.) I-III 2014 I-III /2014 Ogółem ,1 Przemysł ,8 Górnictwo i wydobywanie ,1 Przetwórstwo przemysłowe ,9 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę ,7 Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami; rekultywacja ,8 Budownictwo ,9 Handel; naprawa pojazdów samochodowych ,2 Transport i gospodarka magazynowa ,0 Zakwaterowanie i gastronomia ,7 Informacja i komunikacja ,4 Obsługa rynku nieruchomości ,1 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna a ,7 Administrowanie i działalność wspierająca ,8 a Nie obejmuje działów: Badania naukowe i prace rozwojowe oraz Działalność weterynaryjna. Źródło: Informacja o sytuacji społeczno-gospodarczej kraju, GUS,

15 I 2004 V IX I 2005 V IX I 2006 V IX I 2007 V IX I 2008 V IX I 2009 V IX I 2010 V IX I 2011 V IX I 2012 V IX I 2013 V IX I 2014 V IX I 2015 tys. osób Spośród działów przetwórstwa przemysłowego, w okresie styczeń-marzec 2015 roku, największe zmiany zatrudnienia w stosunku do analogicznego okresu poprzedzającego roku miały miejsce w: 1. produkcji mebli 106,9 2. produkcji wyrobów tekstylnych 106,3 3. produkcji urządzeń elektrycznych 105,5 1. produkcji koksu i produktów rafinacji ropy naftowej 98,6 2. produkcji odzieży 98,8 3. produkcji wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych 99,8 Wykres 6. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych i stopa bezrobocia rejestrowanego % 22,0 liczba bezrobotnych stopa bezrobocia rejestrowanego , ,0 16, , ,0 10, ,0 Źródło: GUS. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych na koniec marca 2015 r. wynosiła tys. osób. W stosunku do sytuacji sprzed roku, liczba ta była niższa o 321,6 tys. osób (o 14,7%). Stopa bezrobocia rejestrowanego w marcu 2015 wyniosła 11,7% i była o 1,8 pkt. proc niższa niż przed rokiem. Najniższą stopę bezrobocia odnotowano w województwie wielkopolskim (8,0%), zaś najwyższą (18,8%) w warmińsko-mazurskim. Oczekuje się, że zwiększenie aktywności gospodarczej powinno przełożyć się na poprawę sytuacji na rynku pracy. W rezultacie tego oczekuje się, że w końcu roku 2015 stopa bezrobocia rejestrowanego ukształtuje się na poziomie 10,5%. 15

16 Wynagrodzenia i świadczenia socjalne... Przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w okresie I-III 2015 roku wyniosło zł i nominalnie było o 4,0% wyższe niż w analogicznym okresie roku Tabela 6. Przeciętne nominalne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw I-III 2014 I-III /2014 Ogółem ,0 Przemysł ,2 Górnictwo i wydobywanie ,6 Przetwórstwo przemysłowe ,3 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę ,2 Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami; rekultywacja ,6 Budownictwo ,2 Handel; naprawa pojazdów samochodowych ,1 Transport i gospodarka magazynowa ,7 Zakwaterowanie i gastronomia ,7 Informacja i komunikacja ,4 Obsługa rynku nieruchomości ,6 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna a ,6 Administrowanie i działalność wspierająca ,0 a Nie obejmuje działów: Badania naukowe i prace rozwojowe oraz Działalność weterynaryjna. Źródło: Informacja o sytuacji społeczno-gospodarczej kraju, GUS, Siła nabywcza przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsiębiorstw w I kwartale 2015 roku była o 5,7% wyższa niż przed rokiem. Wzrost płac odnotowano w większości sekcji. Spośród działów przetwórstwa przemysłowego największe dynamiki przeciętnych płac wystąpiły w produkcji: 1. napojów 108,0 2. komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych 107,9 3. pojazdów samochodowych, przyczep i naczep 106,4 W okresie styczeń-marzec 2015 roku odnotowano także wzrost świadczeń społecznych w stosunku do analogicznego okresu 2014 roku. Przeciętne miesięczne emerytury i renty z pozarolniczego systemu ubezpieczeń społecznych wzrosły o 3,1% do poziomu zł (realnie o 4,6%). Przeciętna emerytura i renta rolników indywidualnych wzrosła w tym okresie do poziomu zł (wzrost w ujęciu rocznym nominalnie o 2,2%, realnie o 3,7%). 16

17 Finanse publiczne W okresie styczeń-grudzień 2014 roku w ujęciu nominalnym dochody budżetu państwa wyniosły 283,5 mld zł i były o 1,5% wyższe w skali roku. Wydatki kształtowały się na poziomie 312,5 mld zł, tj. o 2,7% mniej w stosunku do wykonania wydatków budżetowych w 2013 roku. W rezultacie tego deficyt budżetowy w 2014 roku wyniósł 29,0 mld zł wobec 42,2 mld zł w 2013 roku. W pierwszym kwartale 2015 r. dochody budżetu państwa wyniosły 67,8 mld zł i były o 10,4% wyższe od ubiegłorocznych. Wydatki kształtowały się na poziomie 84,5 mld zł, tj. o 1,5% mniej w stosunku do wykonania wydatków budżetowych w analogicznym okresie 2014 roku. W rezultacie tego deficyt budżetowy wyniósł 16,7 mld zł wobec 17,5 mld zł w okresie I-III 2014 roku. Tabela 7. Realizacja ustawy budżetowej w I-III 2015 roku (w mld zł) Ustawa budżetowa Wykonanie % na 2015 rok DOCHODY 297,2 67,8 22,8 Dochody podatkowe 269,8 61,2 22,7 Podatki pośrednie 199,5 42,8 21,5 CIT 24,5 8,4 34,4 PIT 44,4 9,7 21,9 Dochody niepodatkowe 25,8 6,5 25,2 Środki z UE i innych źródeł niepodlegające zwrotowi 1,5 0,0 a 2,4 WYDATKI 343,3 84,5 24,6 Obsługa długu krajowego 22,1 1,7 7,8 Obsługa długu zagranicznego 10,2 4,6 45,2 Dotacja dla funduszu emerytalno-rentowego 17,0 3,9 22,7 Dotacja dla FUS 42,1 12,4 29,4 Subwencje ogólne dla jednostek samorządu 51,3 18,1 35,2 terytorialnego SALDO -46,1-16,7 36,2 Finansowanie budżetu środków UE -3,4-3,1 89,9 ŹRÓDŁA FINANSOWANIA DEFICYTU 49,5 19,8 40,0 KRAJOWE 38,9 22,5 57,9 Bony skarbowe Obligacje 42,5 20,6 48,5 Przychody z prywatyzacji 1,2 0,0 b 0,6 Prefinansowanie zadań z udziałem środków z UE 0,3 0,0 c 19,2 ZAGRANICZNE 10,6-2,7 - a 37,4 mln zł, b 6,7 mln zł, c 57,9 mln zł. Źródło: Ministerstwo Finansów. Po stronie dochodów największe znaczenie miały niższe o 4,5% niż przed rokiem wpływy z podatków pośrednich, stanowiące 63,2% całości dochodów zrealizowanych w tym okresie. Dochody z tytułu podatku VAT wyniosły w tym okresie 28,4 mld zł i w skali roku były nominalnie niższe o ok. 8,1%. Po stronie wydatków, największy udział miały subwencje ogólne dla JST (21,4%). Koszty obsługi długu krajowego i zagranicznego zrealizowano odpowiednio w 7,8% i 45,2% w stosunku do założeń w ustawie budżetowej, a ich całkowity udział w wydatkach stanowił 7,5%. 17

18 Polityka monetarna i kurs walutowy W 2014 roku, Rada Polityki Pieniężnej dokonała jednorazowej obniżki stóp procentowych, z wyjątkiem stopy depozytowej, która pozostała bez zmian, co zawęziło korytarz stóp procentowych do 2 pkt. proc. W marcu 2015 r. RPP dokonała kolejnej obniżki tym razem wszystkich stóp procentowych o 50 pkt. bazowych. W jej wyniku, ustalono następujący poziom stóp procentowych: referencyjna 1,5%, lombardowa 2,5%, depozytowa 0,5%, redyskonta weksli 1,75%. Wykres 7. Wartość stóp procentowych NBP w latach % Lombardowa Redyskontowa Referencyjna Depozytowa Dyskontowa Źródło: Narodowy Bank Polski Decyzję o obniżce Rada Polityki Pieniężnej motywowała przedłużającym się okresem deflacji oraz wzrostem ryzyka pozostania inflacji poniżej celu inflacyjnego w średnim okresie, co zagroziłoby stabilności cen. Jednocześnie, ogłoszono, że decyzja ta stanowi zamknięcie dwuetapowego (łącznie z obniżką z października 2014 roku) cyklu łagodzenia polityki pieniężnej, w wyniku którego stopa referencyjna NBP została obniżona łącznie o 1 pkt. proc. do historycznie niskiego poziomu 1,5%. W ten sposób zmniejszono także dysparytet stóp procentowych w stosunku do najbliższego otoczenia gospodarczego Polski. Niemniej jednak, różnica ta jest wciąż na tyle znacząca, że może skutkować wzrostem napływu kapitału do Polski i aprecjacją złotego, co mogłoby negatywnie wpływać na tempo powrotu inflacji do celu. W I kwartale 2015 r. złoty średnio osłabił się zarówno w stosunku do dolara, jak i do euro. Średni kurs euro wyniósł 4,1956 zł i w skali roku wzrósł o 0,3%. Kurs dolara w tym samym okresie wyniósł 3,7229 zł i wzrósł o 21,9% r/r. Z kolei w marcu 2015 r. kursy obu walut osiągnęły średnio poziomy: 4,1278 EUR/PLN oraz 3,8138 USD/PLN. Pierwsze trzy miesiące 2015 r. charakteryzowały się dużą zmiennością na rynkach walutowych spowodowaną w głównej mierze przez decyzje banków centralnych. 15 stycznia 2015 r. Szwajcarski Bank Narodowy zrezygnował z obrony kursu EUR/CHF na poziomie 1,20. Tydzień później, Europejski Bank Centralny podjął długo oczekiwaną decyzję o rozpoczęciu programu tzw. luzowania ilościowego (quantitative easing) w strefie euro. Działania te wywołały wyraźne osłabienie euro wobec innych głównych walut (w szczególności franka szwajcarskiego i dolara amerykańskiego), czego pochodną było również osłabienie złotego

19 Po pierwszym szoku wywołanym decyzją SNB, kiedy frank kosztował przejściowo ponad 5 złotych, kurs CHF/PLN zaczął się stabilizować i od początku lutego nie przekroczył już trwale poziomu 4 złotych. Średnio, w I kwartale 2015 r. kurs CHF/PLN wyniósł 3,9164 i wzrósł o 14,5% r/r. Ponadto, spadek kursu EUR/USD sprzyjał umacnianiu trendu wzrostowego na kursie USD/PLN, jednak odsuwanie w czasie podwyżki stóp procentowych przez Rezerwę Federalną może wpłynąć na jego wyhamowanie. Natomiast pogłębienie ekspansywnej polityki monetarnej przez EBC sprzyjało stopniowemu spadkowi kursu EUR/PLN. Stabilne tempo wzrostu aktywności gospodarczej w Polsce, zakończenie cyklu obniżek stóp procentowych przez RPP oraz napływ kapitału do Polski związany z realizacją programu luzowania ilościowego przez EBC przemawiają za dalszym umacnianiem się złotego do euro i spadku kursu do poziomu 4 złotych za euro. Decydujący wpływ na kształtowanie się kursu złotego będzie miała sytuacja na rynku globalnym. Źródłem niepewności pozostaje niestabilna sytuacja na Ukrainie i konsekwencje sankcji nałożonych na Rosję oraz rozwój sytuacji w strefie euro zarówno w odniesieniu do wpływu luzowania ilościowego na wyniki gospodarcze państw członkowskich, jak i problemów Grecji. Wykres 8. Złoty w relacji do euro i dolara (kursy nominalne) 5,0 PLN 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 Źródło: Narodowy Bank Polski. 1 USD 1 EUR

20 Wzrost eksportu... Według wstępnych danych GUS, w I kwartale 2015 roku wartość eksportu liczonego według cen bieżących wyniosła 42,5 mld euro i była o 5,2% wyższa w porównaniu z analogicznym okresem w roku Wartość importu wyniosła prawie 40,4 mld euro i była niższa o 1,0% r/r. W rezultacie wzrosła nadwyżka obrotów towarowych, do poziomu blisko 2,1 mld euro. W pierwszych trzech miesiącach 2015 r. rósł eksport na rynki rozwinięte wzrost o 6,7% do prawie 36,5 mld euro. Bardzo wysokie tempo wzrostu zaobserwowano w eksporcie do krajów rozwijających się sięgnęło ono 20,1%, a wartość eksportu na te rynki wyniosła 3,9 mld euro. Jednocześnie, odnotowano znaczne ograniczenie eksportu do państw Europy Środkowo-Wschodniej. Zmniejszenie wywozu na te rynki było rezultatem głębokiego spadku eksportu do Rosji (o 32%), na Ukrainę (o 16%) i na Białoruś (o 40%). Udział krajów Europy Środkowo-Wschodniej w obniżył się zarówno w strukturze eksportu, jak i importu. Tabela 8. Struktura obrotów handlowych Polski w I kwartale 2015 r. Eksport Udział w strukturze (%) Zmiana (pkt. proc) Import Udział w strukturze (%) Zmiana (pkt. proc) Kraje rozwinięte 85,9 +1,2 66,6 +1,0 w tym Unia Europejska 79,6 +1,7 60,0 +0,8 Kraje rozwijające się 9,2 +1,1 25,2 +4,0 Kraje Europy Środkowej i Wschodniej 4,9-2,3 8,2-5,0 Źródło: dane wstępne GUS. Główni partnerzy handlowi Polski w I kwartale 2015 r. (zmiany w stosunku do analogicznego okresu roku 2014): Niemcy: Wzrost eksportu ( ) o 8,8%, wzrost importu o 4,4%, Udział w polskim eksporcie 27,5% (+1,0 pkt. proc.); w imporcie 23,0% (+1,2 pkt. proc.) Wielka Brytania: Wzrost eksportu ( ) o 8,7%, spadek importu o 4,9%, Udział w polskim eksporcie 6,6% (+0,2 pkt. proc.); w imporcie 2,6% (-0,2 pkt. proc.) Republika Czeska: Wzrost eksportu ( ) o 11,0%, wzrost importu o 0,2%, Udział w polskim eksporcie 6,5% (+0,3 pkt. proc.); w imporcie 3,5% (bez zmian) Rosja: Spadek eksportu ( ) o 31,9%, spadek importu o 41,0%, Udział w polskim eksporcie 2,8% (-1,5 pkt. proc.); w imporcie 6,9% (-4,7 pkt. proc.) Chiny: Wzrost importu ( ) o 22,0%, Udział w polskim imporcie 12,0% (+2,3 pkt. proc.). Przewiduje się, że w 2015 r. wartość eksportu wyniesie ok. 176,1 mld euro, tj. o ok. 8,0% więcej niż w 2014 roku. Wartość importu wyniesie natomiast ok. 176,4 mld euro, tj. o ok. 6,5% więcej niż w roku Tym samym, saldo obrotów towarowych osiągnie poziom ok. -0,3 mld euro. 20

21 Bilans płatniczy... Wstępne dane bilansu płatniczego w pierwszym kwartale 2015 roku wskazują na znaczącą poprawę sytuacji w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego. Wykres 9. Skumulowana wartość rachunku obrotów bieżących (mln euro) mln euro Źródło: Narodowy Bank Polski I I-II I-III I-IV I-V I-VI I-VII I-VIII I-IX I-X I-XI I-XII W analizowanym okresie odnotowano dodatnie saldo na rachunku obrotów bieżących w wysokości 2,2 mld euro (wobec 1,4 mld euro deficytu rok wcześniej). W znacznej mierze na poprawę sytuacji wpływ miało dodatnie saldo obrotów towarowych (nadwyżka w wysokości 2,4 mld euro wobec 158 mln euro deficytu rok wcześniej), będące wynikiem szybszego wzrostu eksportu niż importu. Wyższe było również saldo usług (ponad 2,0 mld euro wobec prawie 1,7 mld euro rok wcześniej). W odniesieniu do rachunku finansowego doszło do przekształcenia deficytu w nadwyżkę, głównie za sprawą inwestycji portfelowych i przy niższej wartości inwestycji bezpośrednich. Tabela 9. Bilans płatniczy w latach * (w mln euro) * 2014* I-III 2014* I-III 2015* Rachunek bieżący Towary: saldo Wpływy z eksportu Wypłaty z importu Usługi: saldo Dochody pierwotne: saldo Dochody wtórne: saldo Rachunek kapitałowy Rachunek finansowy Inwestycje bezpośrednie: aktywa Inwestycje bezpośrednie: pasywa Inwestycje portfelowe: aktywa Inwestycje portfelowe: pasywa Pozostałe inwestycje: aktywa Pozostałe inwestycje: pasywa *dane wstępne Źródło: Narodowy Bank Polski. 21

22 MINISTERSTWO GOSPODARKI Departament Strategii i Analiz Warszawa, czerwiec 2015 r. WYNIKI GOSPODARCZE POLSKI W LATACH Wyszczególnienie Jednostka 2014 III 2014 III 2015 I-III Rachunki narodowe 1 PKB dynamika 103, , ,4 Spożycie ogółem dynamika 103, , ,2 Spożycie indywidualne dynamika 103, , ,4 Akumulacja dynamika 111,4 3 99, ,8 Nakłady brutto na środki trwałe dynamika 109, , ,9 Ceny Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dynamika 100,0 100,7 98,5 98,5 99,8 Wskaźnik cen produkcji sprzedanej przemysłu dynamika 98,5 98,7 97,6 97,3 Produkcja 2 Produkcja sprzedana przemysłu dynamika 103,2 A 105,5 108,8 105,3 103,7 Produkcja budowlano-montażowa dynamika 103,0 A 117,4 102,9 103,5 101,5 Wynagrodzenia Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej, w tym: zł w sektorze przedsiębiorstw zł Świadczenia społeczne Przeciętna emerytura i renta - z pozarolniczego systemu ubezpieczeń zł rolników indywidualnych zł Rynek pracy Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw tys. osób Przeciętna liczba emerytów i rencistów tys. osób z pozarolniczego systemu ubezpieczeń tys. osób rolników indywidualnych tys. osób Stopa bezrobocia (stan na koniec okresu) % 11,5 13,5 11,7 11,7 10,5 Handel zagraniczny wg GUS Saldo obrotów handlowych mln euro Eksport mln euro Import mln euro dane zaprezentowano w oparciu o metodologię ESA2010; 2- jeśli nie zaznaczono inaczej dotyczy podmiotów o liczbie pracujących powyżej 9 osób 3- dane wstępne 4- prognoza DSA MG; prognoza PKB w oparciu o Założenia do Ustawy Budżetowej na rok 2016 A - dotyczy pełnej zbiorowości 22

23 Jednostka Produkt Krajowy Brutto (zmiana, r/r) 1 % 7,0 4,3 5,1 3,5 6,2 7,2 3,9 2,6 3,7 4,8 1,8 1,7 3,4 Spożycie indywidualne (zmiana, r/r) 1 % 3,2 3,1 4,3 2,3 4,6 6,4 6,1 3,3 2,5 3,0 1,0 1,2 3,1 Nakłady brutto na środki trwałe (zmiana, r/r) 1 % 16,5 2,7 6,7 8,7 13,3 19,2 8,4-1,9-0,4 9,3-1,5 1,1 9,2 Produkcja sprzedana przemysłu (zmiana, r/r)* % 9,7 6,7 12,6 3,7 11,2 11,2 4,4 11,9 9,8 2,5-3,2 9,8 7,7 1,0 2,2 3,3 Produkcja budowlano-montażowa (zmiana, r/r)* % 5,6 1,4-7,0 1,5 13,7 17,4 9,6 17,5 15,7 10,9 3,7 3,5 16,3-1,0-12,0 3,6 Inflacja (średnioroczna) % 27,8 10,1 3,5 2,1 1,0 2,5 4,2 3,5 2,6 4,3 3,7 0,9 0,0 Inflacja (XII/XII) % 21,6 8,5 4,4 0,7 1,4 4,0 3,3 3,5 3,1 4,6 2,4 0,7-1,0 Pracujący w gospodarce narodowej (średniorocznie) mln osób 14,7 15,0 12,6 12,7 12,9 13,3 13,9 13,8 13,8 13,9 13,9 13,9 Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw tys. osób Liczba bezrobotnych tys. osób Stopa bezrobocia % 14,9 15,1 19,0 17,6 14,8 11,4 9,5 12,1 12,4 12,5 13,4 13,4 11,5 Przeciętne wynagrodzenie nominalne brutto PLN w gospodarce narodowej Przeciętne wynagrodzenie realne brutto w gospodarce % narodowej (zmiana, r/r) 2,8 1,0 0,7 1,8 4,0 5,5 5,9 2,0 1,4 1,4 0,1 2,8 3,4 Przeciętne wynagrodzenie nominalne brutto w sektorze PLN przedsiębiorstw Przeciętne wynagrodzenie realne brutto w sektorze % przedsiębiorstw (zmiana, r/r) 3,2 1,3 0,8 1,2 4,2 6,8 6,1 1,1 0,8 0,9-0,2 2,0 3,7 Przeciętna realna emerytura i renta z pozarol. syst. % ubezp. społecznych brutto (zmiana, r/r) 3,2-2,3 0,6 0,3 6,2 0,0 4,1 4,3 3,6 0,3 1,3 4,4 3,6 Saldo obrotów towarowych (wg GUS) mld EUR - -18,7-11,7-9,7-12,9-18,6-26,2-9,3-13,8-15,9-10,5-2,0-2,5 Wartość eksportu (wg GUS) mld EUR - 34,4 59,7 71,4 87,9 101,8 116,2 98,2 120,4 136,7 143,5 155,0 163,1 Eksport (wg GUS zmiana, r/r) % ,6 19,6 23,1 15,8 14,1-15,5 22,6 13,6 4,9 8,0 5,2 Wartość importu (wg GUS) mld EUR - 53,1 71,4 81,2 100,8 120,4 142,4 107,5 134,2 152,6 154,0 157,0 165,6 Import (wg GUS zmiana, r/r) % ,2 13,8 24,1 19,4 18,3-24,5 24,8 13,7 1,0 1,9 5,5 * zmiana metodologii (wyższy rząd odnosi się do PKD 2004, niższy do PKD 2007), dot. danych dla podmiotów o liczbie pracujących powyżej 9 osób. 1 dane od 2004 r. zgodne z metodologią ESA2010.

24 Opracowano w Wydziale Analiz Makroekonomicznych i Prognoz w Departamencie Strategii i Analiz Urszula Kmita Monika Krupa-Leończyk Marta Ostrowska Marcin Zelman Akceptowała Aneta Piątkowska Dyrektor Departamentu 24