Zaktualizowany monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie mieleckim w 2015 roku

Transkrypt

1 Zaktualizowany monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie mieleckim w 2015 roku Mielec, listopad 2016r.

2 Spis treści Wstęp Analiza ogólnej sytuacji na rynku pracy Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych Analiza umiejętności i uprawnień Analiza rynku edukacyjnego Badanie kwestionariuszowe przedsiębiorstw Prognoza lokalnego rynku pracy...49 Podsumowanie...59 Załącznik 1 - Bezrobotni, oferty pracy oraz mierniki stosowane w monitoringu w 2015 roku według elementarnych grup zawodów

3 Wstęp Powiatowy Urząd Pracy w Mielcu zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, realizując zadania samorządu powiatu w zakresie polityki rynku pracy opracował monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie mieleckim w 2015 roku. Z związku z przeliczeniem danych źródłowych przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz przekazaniem we wrześniu 2016 roku zaktualizowanych tablic wynikowych wcześniej opracowany raport z monitoringu został zaktualizowany w oparciu o aktualne dane. W czasach dynamicznie zmieniającej się gospodarki i szybkich przeobrażeń w praktycznie każdej dziedzinie życia szczególnego znaczenia nabiera konieczność odpowiedniego dostosowania zasobów pracy definiowanych poprzez wiedzę, umiejętności i kwalifikacje potencjalnych kandydatów do pracy do rzeczywistych oczekiwań przyszłych pracodawców reprezentujących stronę popytową na rynku pracy. W celu dostosowywania podaży pracy do zapotrzebowania zawodowo-kwalifikacyjnego zgłaszanego przez pracodawców koniecznym staje się prowadzenie cyklicznych, wieloaspektowych badań rynku pracy. W tym celu w 2012 roku na zlecenie Departamentu Rynku Pracy w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej oraz Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich w ramach projektu systemowego pt. "Opracowanie nowych zaleceń metodycznych prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy" współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej - Europejskiego Funduszu Społecznego Instytut Nauk Społeczno-Ekonomicznych Sp. z o.o. z Łodzi przygotował nową metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy. Założenia metodyczne dostępne są na stronie internetowej pod adresem Zgodnie z przyjętymi zaleceniami metodologicznymi, do podstawowych celów realizacji monitorowania rynku pracy przez publiczne służby zatrudnienia w zakresie wyodrębniania zawodów deficytowych i nadwyżkowych można zaliczyć: określenie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowokwalifikacyjnej na lokalnych, regionalnych i krajowym rynku pracy, stworzenie bazy informacyjnej dla opracowania przyszłych struktur zawodowokwalifikacyjnych w układzie lokalnym, wojewódzkim i krajowym, określenie odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych dla zapewnienia spójności z potrzebami rynku pracy, korektę poziomu, struktury, treści i kształcenia zawodowego i ustawicznego, usprawnienie poradnictwa zawodowego i pośrednictwa pracy, ułatwienie realizacji programów specjalnych dla aktywizacji osób długotrwale bezrobotnych w celu promowania ich ponownego zatrudnienia. 2

4 W nowych zaleceniach metodycznych monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych definiowany jest jako proces systematycznego obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy dotyczących kształtowania popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przekroju terytorialnozawodowym realizowany w celu formułowania ocen, wniosków i krótkotrwałych prognoz niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania systemów kształcenia zawodowego i szkolenia bezrobotnych. Tym samym wyraźnie wskazano, że monitoring można wykorzystać przy określaniu prognoz dotyczących zmieniającego się popytu na pracę. Jednakże, co należy podkreślić, prognozy te mogą mieć jedynie charakter krótkookresowy. Wynika to z dużej dynamiki następujących zmian na rynku pracy szczególnie w układzie lokalnym. Podstawowe pojęcia w przyjętej metodologii to: zawód deficytowy, zawód nadwyżkowy oraz zawód pozostający w równowadze. Zawody deficytowe to takie, na które istnieje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba bezrobotnych w danym zawodzie. Na potrzeby opracowania rankingu zawodów deficytowych zdefiniowano je jako te, dla których liczba ofert pracy jest wyższa niż liczba bezrobotnych, odsetek długotrwale bezrobotnych jest nieznaczny, a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym. Zawody nadwyżkowe to takie, na które istnieje na rynku pracy niższe zapotrzebowanie niż liczba bezrobotnych w danym zawodzie. Na potrzeby opracowania rankingu zawodów nadwyżkowych zdefiniowano je jako te, dla których liczba ofert pracy jest niższa niż liczba bezrobotnych, długotrwałe bezrobocie jest relatywnie wysokie, a napływ bezrobotnych przewyższa ich odpływ w danym okresie sprawozdawczym. Zawody zrównoważone to takie, na które na rynku pracy występuje zapotrzebowanie zbliżone do liczby bezrobotnych w danym zawodzie. Na potrzeby opracowania rankingu zawodów zrównoważonych zdefiniowano je jako te, dla których liczba ofert pracy jest zbliżona do liczby zarejestrowanych bezrobotnych, odsetek bezrobotnych długotrwale jest nieznaczny, a odpływ bezrobotnych przewyższa ich napływ w danym okresie sprawozdawczym. Dodatkowo w metodologii stosuje się szereg pojęć, których prawidłowe określenie pozwala na właściwą interpretację wyników. Przez zawód rozumie się zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, przynoszący dochód, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji (wiedzy i umiejętności), zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Zawód może dzielić się na specjalności. Podstawą prowadzenia analizy zawodów jest klasyfikacja zawodów i specjalności wprowadzona rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 roku w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. z 2014 roku, poz. 1145). Klasyfikacja zawodów i specjalności jest usystematyzowanym zbiorem 3

5 zawodów i specjalności występujących na rynku pracy. Stanowi wykaz zawodów zidentyfikowanych na rynku pracy. Klasyfikacja opracowana została w oparciu o Międzynarodowy Standard Klasyfikacji Zawodów ISCO-08. Aktualizowanie klasyfikacji, w celu dostosowania do zmian zachodzących na rynku pracy (polskim i europejskim), poprzez wprowadzanie do niej nowych zawodów/specjalności, odbywa się co 2-3 lata w drodze zmian rozporządzenia. Struktura obejmuje 10 grup wielkich, 43 grupy duże (wewnętrzny podział grup wielkich), 134 grupy średnie (wewnętrzny podział grup dużych) 445 grupy elementarne, które obejmują łącznie 2443 zawody i specjalności. Na potrzeby niniejszego opracowania umiejętności określono jako zdolność wykonywania odpowiedniej klasy zadań w ramach zawodu np. obsługa komputera i wykorzystanie Internetu. Uprawnienia to dodatkowe kwalifikacje zawodowe zdobywane w drodze procesu certyfikacji, dodatkowych szkoleń, egzaminów lub często także po udowodnieniu przebycia wymaganej praktyki; przykładem uprawnienia jest prawo jazdy kat. B. Kwalifikacje to układ wiedzy, umiejętności i uprawnień przydatnych do realizacji składowych zadań zawodowych. Jako lokalny rynek pracy przyjęto powiatowy rynek pracy. Oferta pracy to zgłoszenie przez pracodawcę do powiatowego urzędu pracy lub ochotniczego hufca pracy albo też umieszczenie w internetowych serwisach rekrutacyjnych, co najmniej jednego wolnego miejsca zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w określonym zawodzie lub specjalności w celu znalezienia odpowiedniego pracownika. W metodologii przez ofertę pracy rozumie się jedno wolne miejsce pracy lub miejsce aktywizacji zawodowej. Bezrobotny absolwent rozumiany jest jako bezrobotny do upływu 12 miesięcy od dnia określonego w dyplomie, świadectwie czy innym dokumencie potwierdzającym ukończenie szkoły lub zaświadczenie o ukończeniu kursu. Nowa metodologia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych bazuje w głównej mierze na danych gromadzonych w systemie Syriusz o liczbie zarejestrowanych bezrobotnych oraz zgłoszonych wolnych miejscach pracy i miejscach aktywizacji zawodowej. Analizę wzbogacono poprzez wykorzystanie danych odnośnie ofert pracy publikowanych w Internecie w Centralnej Bazie Ofert Pracy (CBOP), ofert pracy za granicą dostępnych poprzez sieć EURES oraz ofert zgłaszanych do Ochotniczych Hufców Pracy, danych Systemu Informacji Oświatowej MEN, badań Głównego Urzędu Statystycznego a także danych uzyskanych ze źródeł pierwotnych w ramach badań własnych prowadzonych przez powiatowe urzędy pracy. Dodatkowo w niniejszym opracowaniu wykorzystano wyniki badania "Barometr zawodów" przeprowadzonego przez Powiatowy Urząd Pracy w Mielcu pod koniec 2015 roku jako źródło informacji stanowiącej podstawę do prognozowania zapotrzebowania na poszczególne grupy zawodów i specjalności na lokalnym rynku pracy w 2016 roku. Należy zwrócić uwagę, że odmienny sposób analizy danych przyjęty dla celów monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych na lokalnym rynku pracy nie pozwala na ich proste zestawienie i porównanie z danymi gromadzonymi w formie statystyki publicznej. 4

6 1. Analiza ogólnej sytuacji na rynku pracy W końcu 2015 roku w ewidencji bezrobotnych zarejestrowane było 7114 osób bezrobotnych oraz 160 osób poszukujących pracy. W stosunku do danych z końca III kwartału 2015 roku, liczba bezrobotnych zwiększyła się o 114 osób, natomiast w porównaniu do danych z analogicznego okresu ubiegłego roku, liczba bezrobotnych była mniejsza o 211 osób (spadek rok do roku o 2,9%). Bezrobotne kobiety stanowiły 51,9% ogółu bezrobotnych (3692 osoby) i pomimo spadku w ujęciu nominalnym o 142 osoby (w porównaniu do danych z końca 2014 roku) ich udział w ogólnej liczbie osób bezrobotnych uległ tylko nieznacznemu zmniejszeniu (spadek o 0,4 punktu procentowego). Stopa bezrobocia na koniec grudnia 2015r. wyniosła dla powiatu mieleckiego 10,8% i była trzecią najniższą (po powiecie sanockim i stalowowolskim) wśród powiatów ziemskich województwa podkarpackiego. Poziom bezrobocia obserwowany w powiecie mieleckim był niższy niż średnia dla całego województwa podkarpackiego, która na koniec IV kwartału 2015 roku wynosiła 13,2% ale jednocześnie wyższy niż stopa bezrobocia w Polsce (9,8%). Analizując strukturę bezrobocia na koniec 2015r. można zauważyć, że najliczniejszą grupę osób bezrobotnych zarejestrowanych w Urzędzie stanowiły osoby w wieku lata (2042 osoby, co odpowiadało 28,7% ogółu bezrobotnych). Na drugim miejscu znalazła się grupa osób w wieku lata (1440 osób - 20,2%) a na trzecim miejscu osoby w wieku lata (1295 osób - 18,2%). Łącznie te 3 grupy osób stanowiły ponad 67% wszystkich osób bezrobotnych zarejestrowanych na dzień r. w Urzędzie. Osoby bezrobotne w wieku lata w strukturze osób bezrobotnych miały udział na poziomie 17,8% (1269 osób). Tylko 691 osób bezrobotnych znajdowało się w grupie bezrobotnych w wieku lat (9,7%). Najmniejszy odsetek osób bezrobotnych został odnotowany wśród bezrobotnych w wieku powyżej 60 roku życia - 5,3% (377 osób). Podział osób bezrobotnych ze względu na poziom wykształcenia wskazuje, że najliczniejszą grupę bezrobotnych stanowiły osoby legitymujące się wykształceniem zasadniczym zawodowym osób co stanowiło 34,0% ogółu bezrobotnych. Warto zauważyć, ze względu na fakt, że kobiety są generalnie lepiej wykształcone niż mężczyźni to ich udział w grupie osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym wyniósł na koniec IV kwartału 2015 roku tylko 42,2%. Drugą co do wielkości grupą osób bezrobotnych były osoby z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym. Ich udział w ogólnej liczbie bezrobotnych wynosił 22,5% (1601 osób). Jednocześnie w tej grupie udział bezrobotnych kobiet jest odwrotny niż w przypadku osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym, gdyż kobiety stanowiły 59,7% wszystkich osób posiadających wykształcenie policealne i średnie zawodowe. Na trzecim miejscu znalazła się grupa osób z wykształceniem gimnazjalnym 5

7 i poniżej. Na koniec grudnia 2015r. grupa ta liczyła 1258 osób i jej udział w ogólnej liczbie bezrobotnych wynosił 17,7%. W tej grupie bezrobotne kobiety stanowiły jednie 38,2%. Grupa bezrobotnych posiadających wykształcenie średnie ogólnokształcące stanowiły 13,4% ogółu bezrobotnych (954 osoby). Dwie na trzy osoby bezrobotne z wykształceniem średnim ogólnokształcącym to kobiety. Najmniej liczną grupę bezrobotnych stanowiły osoby legitymujące się wykształceniem wyższym. Ich udział w ogólnej liczbie bezrobotnych wynosił 12,4% (884 osoby) z czego kobiety w tej populacji stanowiły blisko 70%. W końcu 2015r. w ewidencji Urzędu pozostawały 2961 osób (41,6% ogółu bezrobotnych), które były bez pracy powyżej 12 miesięcy z czego osoby nie pracujące powyżej 24 miesięcy stanowiły aż 62,3% ogółu pozostających bez zatrudnienia powyżej 1 roku. Szczegółowa analiza populacji bezrobotnych nie pracujących powyżej 1 roku wskazuje, że ze względu na wiek najliczniejsze grupy tworzyły osoby w przedziałach wiekowych: lata (759 osób), lata (707 osób) oraz lata (680 osób). Łącznie przedstawiciele tych 3 grup wiekowych stanowili blisko trzy czwarte (72,5%) wszystkich osób niepracujących powyżej 1 roku. Pod względem poziomu wykształcenia grupa bezrobotnych niepracująca powyżej 1 roku najliczniej reprezentowana była przez osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym osób. Ponad 43% osób bezrobotnych posiadających wykształcenie zasadnicze zawodowe nie może znaleźć zatrudnienia dłużej niż 12 miesięcy. Pod tym względem w najgorszej sytuacji były osoby z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej, ponieważ aż 55,2% (694 osoby) pozostaje bez pracy powyżej 1 roku a w najlepszej sytuacji są osoby z wykształceniem wyższym, gdyż tylko około 33% poszukuje zatrudnienia dłużej niż rok. Analizując strukturę osób bezrobotnych ze względu na staż pracy można zauważyć, że najliczniejszą grupę bezrobotnych stanowiły osoby posiadające staż pracy dłuższy niż 1 rok ale krótszy niż 5 lat osoby (24,2%). Drugą co do wielkości grupą były osoby dotychczas niepracujące. Ich udział w ogólnej liczbie bezrobotnych wynosił 15,9% (1128 osób). Na trzecim miejscu znalazła się grupa osób legitymująca się stażem od 5 do 10 lat. Na koniec 2015 roku grupa ta liczyła 1045 osób i jej udział w ogólnej liczbie bezrobotnych wynosił 15,4%. W dalszej kolejności znalazła się grupa osób ze stażem do 1 roku (1081 osób - 15,2% wszystkich bezrobotnych) oraz osoby posiadające od 10 do 20 lat doświadczenia zawodowego (1049 osób, czyli 14,7% ogółu bezrobotnych). Najmniej liczne grupy bezrobotnych stanowiły osoby legitymujące się bardzo długim stażem pracy. W przypadku osób, które przepracowały pomiędzy 20 a 30 lat liczba bezrobotnych wyniosła na koniec grudnia 2015 roku 638 osób a ich udział w strukturze bezrobotnych kształtował się na poziomie 9,0%. Najmniej osób bezrobotnych posiadało doświadczenie zawodowe w wymiarze powyżej 30 lat pracy bo zaledwie 400 osób (5,6%). 6

8 Kod Tabela 1. Bezrobotni, oferty pracy oraz mierniki stosowane w monitoringu w 2015 roku według wielkich grup zawodów Wielkie grupy zawodów Bezrobotni ogółem napływ w okresie odpływ w okresie stan na koniec okresu stan na koniec okresu Bezrobotni absolwenci udział w % do ogółem bezrobotnych Bezrobotni długotrwale stan na koniec okresu Napływ ofert pracy w okresie CBOP (PUP, OHP, EURES) Internet Odsetek ofert subsydiowanych w CBOP (PUP, OHP, EURES) (%) Odsetek miejsc aktywizacji zawodowej (%) Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba ofert pracy wskaźnik dostępności ofert pracy Mierniki wskaźnik długotrwałego bezrobocia 0 SIŁY ZBROJNE , ,00 0,00 8,00 1,33 6,00 80,00 1,22 1 KIEROWNICY , ,00 0,00 8,67 6,75 1,28 28,57 0,78 2 SPECJALIŚCI , ,20 32,74 847,75 46,25 18,33 44,56 1,03 wskaźnik płynności bezrobotnych TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL PRACOWNICY BIUROWI PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY , ,85 33, ,17 100,50 11,67 47,09 0, , ,88 58,13 195,33 55,17 3,54 46,46 0, , ,65 23, ,00 74,17 14,78 59,40 1, ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY , ,95 13,16 121,25 3,17 38,29 66,41 1,09 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY , ,60 12, ,42 150,50 13,49 54,45 1,02 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I , ,15 5,12 327,83 81,00 4,05 48,33 1,03 URZĄDZEŃ PRACOWNICY WYKONUJĄCY , ,58 21,74 301,33 61,17 4,93 56,13 1,08 PRACE PROSTE Źródło: Zaktualizowane dane wynikowe dla powiatu mieleckiego przekazane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. 7

9 Analiza liczby osób bezrobotnych w ujęciu wielkich grup zawodowych wskazuje, że na koniec 2015r. najliczniejszą grupę osób bezrobotnych stanowiły osoby posiadające zawód klasyfikowany do grupy 7: Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy osób (33,0% wszystkich osób posiadających zawód). Na drugim miejscu znalazła się grupa 3 skupiająca techników i inny średni personel osób (20,5% osób bezrobotnych zarejestrowanych z konkretnym zawodem) a na miejscu trzecim pojawiła się grupa 5: Pracownicy usług i sprzedawcy osób czy 17,5% osób posiadających zawód. Łącznie siedmiu na dziesięciu bezrobotnych posiadających zawód należało do jednej z trzech wskazanych wielkich grup zawodowych. Szczegółowe zestawienie danych dotyczących elementarnych grup zawodowych zawarto w załączniku nr 1. Tabela 2. Grupy zawodów, w których liczba bezrobotnych (stan na koniec okresu) była największa w 2015 roku Kod Elementarne grupy zawodów Liczba bezrobotnych (stan na koniec okresu) 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni Kucharze Ślusarze i pokrewni Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych Technicy mechanicy Mechanicy pojazdów samochodowych Murarze i pokrewni Fryzjerzy Ekonomiści Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni Mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych Piekarze, cukiernicy i pokrewni Dietetycy i żywieniowcy Specjaliści do spraw administracji i rozwoju Kontrolerzy (sterowniczy) procesów przemysłowych gdzie indziej niesklasyfikowani Malarze budowlani i pokrewni Technicy rolnictwa i pokrewni Elektromechanicy i elektromonterzy Technicy budownictwa 84 Źródło: Zaktualizowane dane wynikowe dla powiatu mieleckiego przekazane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Zestawienie grup elementarnych, w których liczba osób bezrobotnych na koniec 2015 roku była największa potwierdza wcześniejsze spostrzeżenia. Spośród 20 grup elementarnych 18 należy do trzech wielkich grup zawodowych skupiających ponad 70% osób bezrobotnych posiadających zawód. Tylko 2 grupy elementarne, czyli ekonomiści (kod 2631) oraz specjaliści do spraw administracji 8

10 i rozwoju (kod 2422) wchodziły w skład wielkiej grupy zawodowej 2: Specjaliści, która była na koniec 2015 roku czwartą najliczniejszą wielką grupą zawodowa skupiającą 841 osób bezrobotnych (13,4% wszystkich osób posiadających zawód). Warto odnotować, że 20 wymienionych grup elementarnych obejmuje 3541 osób bezrobotnych, co stanowiło odpowiednio 56,2% osób bezrobotnych zarejestrowanych z konkretnym zawodem oraz blisko połowę (49,8%) ogółu bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Mielcu. Tabela 3. Grupy zawodów, w których liczba bezrobotnych (napływ) była największa w 2015 roku Kod Elementarne grupy zawodów Liczba bezrobotnych (napływ w okresie) 5223 Sprzedawcy sklepowi (ekspedienci) Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni Technicy mechanicy Mechanicy pojazdów samochodowych Średni personel do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych Kucharze Ślusarze i pokrewni Specjaliści do spraw administracji i rozwoju Ekonomiści Murarze i pokrewni Fryzjerzy Dietetycy i żywieniowcy Kontrolerzy (sterowniczy) procesów przemysłowych gdzie indziej niesklasyfikowani Piekarze, cukiernicy i pokrewni Elektromechanicy i elektromonterzy Mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych Technicy budownictwa Malarze budowlani i pokrewni Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (z wyjątkiem nauczycieli kształcenia zawodowego) Krawcy, kuśnierze, kapelusznicy i pokrewni 101 Źródło: Zaktualizowane dane wynikowe dla powiatu mieleckiego przekazane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Analizując napływ bezrobotnych do rejestru osób zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Mielcu można zauważyć, że najliczniejsze rejestracje w poszczególnych grupach elementarnych pokrywają się z wykazem grup zawodów, dla których liczba bezrobotnych na koniec 2015 roku była najwyższa. Jedyna zmiana dotyczy zastąpienia grupy techników rolnictwa i pokrewnych (kod 3142) przez grupę skupiającą nauczycieli gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych (kod 2330). Napływ (rejestracje) nauczycieli gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych wyniósł w 2015 rok 103 osoby i był o 3 osoby większy od napływu osób z grupy łączącej zawód technika rolnika i zawody pokrewne (kod 3142). 9

11 Tabela 4. Grupy zawodów, dla których wskaźnik długotrwałego bezrobocia był najwyższy w 2015 roku. Kod Elementarne grupy zawodów Wskaźnik długotrwałego bezrobocia 1222 Kierownicy do spraw reklamy i public relations 100, Inżynierowie górnictwa i metalurgii 100, Położne bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 100, Lekarze weterynarii bez specjalizacji lub w trakcie specjalizacji 100, Nauczyciele kształcenia zawodowego 100, Specjaliści do spraw szkoleń zawodowych i rozwoju kadr 100, Technicy górnictwa, metalurgii i pokrewni 100, Kreślarze 100, Pracownicy służb technicznych żeglugi 100, Technicy analityki medycznej 100, Asystenci dentystyczni 100, Pośrednicy usług biznesowych gdzie indziej niesklasyfikowani 100, Policjanci 100, Operatorzy wprowadzania danych 100, Operatorzy centrali telefonicznych 100, Technicy archiwiści i pokrewni 100, Pracownicy obsługi technicznej biur, hoteli i innych obiektów 100, Sprzedawcy na targowiskach i bazarach 100, Opiekunowie dziecięcy 100, Pracownicy opieki osobistej w ochronie zdrowia i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 100, Hodowcy zwierząt gospodarskich i domowych 100, Hodowcy zwierząt gdzie indziej niesklasyfikowani 100, Kowale i operatorzy pras kuźniczych 100, Konstruktorzy i krojczowie odzieży 100, Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy gdzie indziej niesklasyfikowani 100, Maszyniści kotłów parowych i pokrewni 100, Operatorzy urządzeń pakujących, znakujących i urządzeń do napełniania butelek 100, Marynarze i pokrewni (z wyłączeniem sił zbrojnych) 100, Robotnicy wykonujący prace proste w hodowli zwierząt 100, Uliczni sprzedawcy produktów (z wyłączeniem żywności o krótkim terminie przydatności do spożycia) 100, Sortowacze odpadów 100,00 Źródło: Zaktualizowane dane wynikowe dla powiatu mieleckiego przekazane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Dla 31 grup elementarnych wskaźnik długotrwałego bezrobocia osiąga wartość 100%, czyli wszystkie zarejestrowane osoby bezrobotne należące do tych grup to osoby długotrwale bezrobotne. Warto jednak zwrócić uwagę, że wskazane grupy skupiają tylko pojedyncze osoby bezrobotne a najliczniejsza grupa maszynistów kotłów parowych i zawodów pokrewnych (kod 8182) obejmowała na koniec 2015 roku zaledwie 5 osób bezrobotnych. 10

12 Tabela 5. Grupy zawodów, dla których wskaźnik płynności bezrobotnych był najwyższy w 2015 roku. Kod Elementarne grupy zawodów Wskaźnik płynności bezrobotnych 4132 Operatorzy wprowadzania danych 3, Pracownicy domowej opieki osobistej 3, Operatorzy maszyn do produkcji obuwia i pokrewni 3, Gońcy, bagażowi i pokrewni 3, Sortowacze odpadów 2, Technicy weterynarii 2, Ceramicy i pokrewni 2, Formierze odlewniczy i pokrewni 2, Specjaliści do spraw ratownictwa medycznego 2, Lekarze dentyści bez specjalizacji, w trakcie specjalizacji lub ze specjalizacją I stopnia 2, Specjaliści do spraw rozwoju systemów informatycznych 2, Operatorzy aparatury medycznej 2, Technicy analityki medycznej 2, Praktykujący niekonwencjonalne lub komplementarne metody terapii 2, Pośrednicy usług biznesowych gdzie indziej niesklasyfikowani 2, Szlifierze narzędzi i polerowacze metali 2, Pozostali pracownicy zajmujący się sprzątaniem 2,00 Źródło: Zaktualizowane dane wynikowe dla powiatu mieleckiego przekazane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Wskaźnik płynności bezrobotnych, czyli relacja wyrejestrowanych osób bezrobotnych (opływ) do nowych rejestracji (napływ) dla 17 grup elementarnych osiaga wartość co najmniej 2,0 co oznacza, że liczba osób, które zostały wyłączone z ewidencji przekraczała co najmniej dwukrotnie liczbę osób, które zostały zarejestrowane w danej grupie elementarnej w 2015 roku. Wysokie wartości wskaźnika są osiągane przede wszystkim w tych grupach zawodów, dla których rotacja liczby bezrobotnych jest niewielka. W ten sposób pojedyncze, jednostkowe zmiany przekładają się na osiąganie wysokich lub niskich wartości wskaźnika płynności bezrobotnych. W przypadku grupy skupiającej pracowników domowej opieki osobistej (kod 5322) wyrejestrowanych zostało 6 osób a zarejestrowało się tylko 2 osoby, co oznacza, że wskaźnik płynności bezrobotnych przyjął wartość 3,0. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku grup Operatorzy wprowadzania danych (kod 4132), Operatorzy maszyn do produkcji obuwia i pokrewni (kod 8156) oraz Gońcy, bagażowi i pokrewni (kod 9621). W trzech wskazanych grupach odnotowano w 2015 roku rejestrację 1 osoby przy jednoczesnej utracie statusu bezrobotnego przez 3 zarejestrowane osoby. W przypadku kolejnych 13 grup elementarnych wyznaczenie wskaźnika opierało się również na podstawie niewielkich, pojedynczych liczebności, co nie pozwala na wyciąganie generalnych wniosków dotyczących rynku pracy i uogólniania wyników analizy na całą grupę bezrobotnych zarejestrowanych w Urzędzie. 11

13 Tabela 6. Grupy zawodów, dla których wskaźnik płynności bezrobotnych był najmniejszy w 2015 roku. Kod Elementarne grupy zawodów Wskaźnik płynności bezrobotnych 1324 Kierownicy do spraw logistyki i dziedzin pokrewnych 0, Kierownicy w gastronomii 0, Audiofonolodzy i logopedzi 0, Nauczyciele akademiccy 0, Archiwiści i muzealnicy 0, Operatorzy urządzeń do spalania odpadów, uzdatniania wody i pokrewni 0, Pracownicy do spraw kredytów, pożyczek i pokrewni 0, Pracownicy obsługi płacowej 0, Pracownicy do spraw transportu 0, Właściciele sklepów 0, Mechanicy precyzyjni 0, Pracownicy przy pracach przygotowawczych do druku 0, Operatorzy urządzeń do obróbki powierzchniowej metali i nakładania powłok 0, Czyściciele pojazdów 0, Robotnicy wykonujący prace proste w leśnictwie 0, Robotnicy wykonujący prace proste w kopalniach i kamieniołomach 0, Pracownicy przygotowujący posiłki typu fast food 0,00 Źródło: Zaktualizowane dane wynikowe dla powiatu mieleckiego przekazane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Wskaźnik płynności bezrobotnych dla 17 grup elementarnych przyjął wartość 0,00 co oznacza, że we wskazanych grupach nie odnotowano osób, które zostały wyłączone z ewidencji osób bezrobotnych. Jednocześnie szczegółowa analiza wskazuje, że napływ miał charakter jednostkowy i w ciągu całego 2015 roku zarejestrowano tylko 1 lub 2 osoby (za wyjątkiem grupy: Włascieli sklepów (kod 5221), w której napływ wyniósł 4 osoby) posiadające zawód klasyfikowany do tych grup elementarnych. Dodatkowo we wskazanych grupach liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych na koniec 2015 roku była niewielka wobec powyższego wskazane grupy elementarne nie odgrywają istotnego znaczenia w kreowaniu sytuacji na lokalnym rynku pracy. Warto także zwrócić uwagę, że dla 45 grup elementarnych nie można obliczyć wartości wskaźnika płynności bezrobotnych (brak możliwości dzielenia przez zero), gdyż w okresie sprawozdawczym nie odnotowano rejestracji żadnych osób bezrobotnych. Dotyczy to przede wszystkim grup zawodów mało licznych ze względu na specjalistyczny charakter, brak występowania na lokalnym rynku pracy lub nie stosowanie przez przedsiębiorców zaproponowanego nazewnictwa zawodów. Pośród 45 grup elementarnych dla 35 nie zaobserwowano nie tylko napływu osób bezrobotnych ale również żadna osoba nie została wyłączona z ewidencji Urzędu, a w przypadku 33 grup elementarnych liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych na koniec 2015 roku wynosiła 0. 12

14 Tabela 7. Wskaźnik niedopasowania struktury ofert pracy w 2015 roku. Kod Nazwa wielkiej grupy zawodów Oferty pracy zgłoszone do CBOP (PUP, OHP, EURES) Wskaźnik struktury Oferty pracy publikowane w Internecie Wskaźnik niedopasowania struktury ofert pracy 0 SIŁY ZBROJNE 0,00% 4,44% 0,00 1 KIEROWNICY 0,34% 18,33% 0,02 2 SPECJALIŚCI 7,59% 36,67% 0,21 3 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL 9,77% 23,89% 0,41 4 PRACOWNICY BIUROWI 12,95% 0,00% - 5 PRACOWNICY USŁUG I SPRZEDAWCY 16,94% 0,56% 30,48 6 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 0,85% 0,00% - 7 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 25,43% 9,72% 2,62 8 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ 15,32% 3,33% 4,60 9 PRACOWNICY WYKONUJĄCY PRACE PROSTE 10,82% 3,06% 3,54 Źródło: Zaktualizowane dane wynikowe dla powiatu mieleckiego przekazane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Analiza ofert pracy w ujęciu wielkich grup zawodowych wskazuje, że w 2015 roku najwięcej ofert pracy zgłoszonych z terenu powiatu mieleckiego do Centralnej Bazy Ofert Pracy dotyczyło prac wykonywanych przez robotników przemysłowych i rzemieślników (25,43%). Na drugim miejscu znalazły się propozycje zatrudnienia dla pracowników usług i sprzedawców (16,94% wszystkich zgłoszonych ofert pracy) a na trzecim oferty dla operatorów i monterów maszyn i urządzeń (15,32%). Warto zwrócić uwagę, że blisko 60% wszystkich zgłoszonych ofert pracy dotyczyło propozycji pracy we wskazanych 3 wielkich grupach zawodów. Zdecydowanie mniej ofert dotyczyło zatrudnienia dla kierowników (0,34%), rolników, ogrodników, leśników i rybaków (0,85%), specjalistów (7,59%) oraz techników i innego średniego personelu (9,77%). Wskaźnik niedopasowania struktury ofert pracy prezentuje relację ofert pracy zgłoszonych w 2015 roku w Centralnej Bazy Ofert Pracy (CBOP) do ofert pracy publikowanych w Internecie. Wysokie wartości wskaźnika oznaczają, że pracodawcy częściej zgłaszają oferty zatrudnienia do CBOP w szczególności za pośrednictwem urzędu pracy i chętniej korzystają z pomocy urzędu w celu znalezienia odpowiedniego kandydata do pracy. Oferty pracy w poszczególnych wielkich grupach zawodów, dla których wartość wskaźnika wynosi powyżej 1, są nadreprezentowane przez propozycje zatrudnienia zgłaszane do urzędów pracy. Dotyczy to przede wszystkim pracy w handlu i usługach oraz operatorów maszyn i urządzeń, robotników przemysłowych a także osób wykonujących proste prace fizyczne. Wartości wskaźnika poniżej 1 oznaczają, że przedsiębiorcy poszukując odpowiedniego kandydata do zatrudnienia preferują i częściej korzystają z możliwości zamieszczenia ogłoszeń w sieci Internet. Dotyczy to przede wszystkim zatrudniania osób od których wymaga się posiadania wyższych kwalifikacji w tym kierowników, specjalistów oraz techników i pozostałego średniego personelu. 13

15 Tabela 8. Oferty pracy będące w dyspozycji Młodzieżowego Centrum Kariery OHP w Mielcu w 2015 roku. Kod Liczba oferowanych Nazwa zawodu zawodu miejsc pracy Inżynier organizacji i planowania produkcji Specjalista żywienia człowieka Doradca finansowy Doradca personalny Specjalista do spraw sprzedaży Technik mechanik obróbki skrawaniem Pracownik agencji pracy tymczasowej Promotor marki (trendsetter) Opiekun osoby starszej Pozostali pracownicy wsparcia rodziny, pomocy społecznej i pracy socjalnej Technik prac biurowych Pozostali pracownicy obsługi biurowej Pozostali kasjerzy bankowi i pokrewni Ankieter Inwentaryzator Magazynier Pozostali magazynierzy i pokrewni Pozostali pracownicy obsługi biura gdzie indziej niesklasyfikowani Kucharz Kelner Hostessa Sprzedawca Kasjer handlowy Telemarketer Pozostali pracownicy ochrony osób i mienia Zbieracz owoców, ziół i innych roślin Malarz-lakiernik konstrukcji i wyrobów metalowych Spawacz Blacharz samochodowy Operator maszyn do obróbki skrawaniem Pozostali drukarze Monter-elektronik Cukiernik Tapicer meblowy Operator urządzeń przemysłu chemicznego Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych Pozostali monterzy maszyn i urządzeń mechanicznych Monter maszyn elektrycznych 2 14

16 Pozostali monterzy gdzie indziej niesklasyfikowani Kierowca samochodu osobowego Pracownik pomocniczy obsługi hotelowej Sprzątaczka biurowa Pozostałe pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i podobne Pomocniczy robotnik szklarniowy Pakowacz ręczny Pozostali robotnicy wykonujący prace proste w przemyśle Pracownik rozkładający towar na półkach Dystrybutor ulotek Pracownik prac dorywczych 15 Źródło: Dane OHP MCK w Mielcu. Działające w Mielcu Młodzieżowe Centrum Kariery Ochotniczego Hufca Pracy świadczy usługi pośrednictwa pracy zarówno dla osób uczących się jak również dla pełnoletnich osób bezrobotnych. Analiza propozycji zatrudnienia skierowanych do osób uczących się wskazuje, że dotyczyły one głównie pracy przy rozkładaniu towaru na półkach sklepowych (praca w supermarketach), promowaniu towarów (praca hostessy), wykonywania inwentaryzacji oraz prowadzenia terenowych badań ankietowych. Pracodawcy od kandydatów oczekiwali przede wszystkim aktualnych badań sanitarno-epidemiologicznych, posiadania urządzeń elektronicznych (smartphone, tablet) z dostępem do sieci Internet oraz motywacji i chęci do wykonywania pracy. Dodatkowo pracodawcy wymagali, żeby osoby charakteryzowały się odpowiedzialnością, miłą aparycją oraz znały zasad savoir-vivre. Oferty pracy dla osób bezrobotnych dotyczyły głównie zatrudnienia sezonowego, wykonywania prac fizycznych oraz pracy w branżach, które potrzebują wykwalifikowanych pracowników z konkretnymi uprawnieniami i doświadczeniem zawodowym na stanowiskach specjalistycznych. 2. Ranking zawodów deficytowych i nadwyżkowych Rankingi zawodów deficytowych i nadwyżkowych stanowi najważniejszy element prowadzenia monitoringu oraz niniejszego opracowania. Prezentowane zaktualizowane dane statystyczne obejmują roczny okres sprawozdawczy. Celem konstrukcji rankingów jest zidentyfikowanie elementarnych grup zawodów charakteryzujących się deficytem, równowagą bądź nadwyżką na rynku pracy. Przedstawienie rankingów zawodów deficytowych, zrównoważonych oraz nadwyżkowych pozwala dodatkowo na wskazanie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowej, a co za tym idzie może przyczynić się do usprawnienia procesów adaptacyjnych zachodzących na lokalnym rynku pracy. Konstrukcja rankingu opiera się na zestawieniu popytowej i podażowej strony rynku pracy. Jako podażową stronę rynku pracy przyjęto 15

17 liczbę bezrobotnych zarejestrowanych w urzędzie pracy. Założono, że dane gromadzone przez urzędy pracy stanowią wyczerpujące źródło informacji o liczbie bezrobotnych i strukturze zawodowej bezrobotnych. Natomiast popyt na rynku pracy określono jako liczbę wolnych miejsc pracy. Z uwagi na fakt, że oferty pracy zgłaszane przed pracodawców do urzędów pracy stanowią jedynie część informacji o popytowej stronie rynku pracy, do rankingu włączono również oferty publikowane w CBOP w tym oferty pracy za granicą dostępne poprzez sieć EURES a także oferty pracy zamieszczane w internetowych serwisach rekrutacyjnych. W celu określenia i ustalenia czy dana elementarna grupa zawodów stanowi nadwyżkę, deficyt lub pozostaje w stanie równowagi stosuje się 3 mierniki: wskaźnik dostępności oferty pracy, wskaźnik długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnik płynności bezrobotnych. Miernik dostępności oferty pracy informuje o dostępności oferty pracy dla bezrobotnych w danej elementarnej grupie zawodów. Im wyższa wartość wskaźnika, tym dostępność jest niższa. Wartość wskaźnika można interpretować jako przeciętną liczbę bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy. Im wyższa wartość wskaźnika tym mniejsza szansa na znalezienie zatrudnienia Brak możliwości wyznaczenia wartości wskaźnika oznacza, że oferty pracy w elementarnej grupie zawodów nie są dostępne, czyli szansa znalezienia pracy jest zerowa i grupa traktowana jest jako maksymalnie nadwyżkowa. Wartość wskaźnika długotrwałego bezrobocia informuje o tym, jaki odsetek bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów stanowią długotrwale bezrobotni. Im większa wartość wskaźnika tym więcej osób jest długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów. Wskaźnik przyjmuje wartości od 0% (sytuacja, w której bezrobotni długotrwale nie występują) do 100% (w przypadku, gdy każdy bezrobotny w elementarnej grupie zawodów jest długotrwale bezrobotnym). Wartość miernika płynności bezrobotnych wskazuje na kierunek i natężenie ruchu bezrobotnych w elementarnej grupie zawodów. Wartości poniżej 1 oznaczają, że napływ przewyższa odpływ i następuje wzrost liczby bezrobotnych a wartości większe niż 1 informują, że odpływ przewyższa napływ i malej liczba bezrobotnych w danej grupie elementarnej. W metodologii zakłada się, iż zawody deficytowe charakteryzują się większą liczbą dostępnych ofert pracy niż wynosi średni stan bezrobotnych w danym okresie sprawozdawczym. Dodatkowo wymagane jest, aby w takim zawodzie odsetek długotrwale bezrobotnych nie przekraczał mediany, a odpływ bezrobotnych powinien przewyższać lub równowązyć napływ. Zawody maksymalnie deficytowe wyróżniają się brakiem bezrobotnych tj. wskaźnik dostępności oferty pracy wynosi zero. Zawody zrównoważone odznaczają się zbliżoną liczbą bezrobotnych i dostępnych ofert pracy. Dodatkowo wskazane jest, aby w takim zawodzie odsetek długotrwale bezrobotnych nie przekraczał mediany, a odpływ bezrobotnych powinien przewyższać lub być równy napływowi. Zawody nadwyżkowe odznaczają się przewagą liczebną bezrobotnych nad dostępnymi ofertami pracy, 16

18 bezrobociem długotrwałym powyżej mediany oraz niskim odpływem netto (wyższy napływ niż odpływ) bezrobotnych w danym okresie sprawozdawczym. Zawody maksymalnie nadwyżkowe to takie, dla których nie ma żadnych ofert pracy tj. wskaźnik dostępności oferty pracy nie przyjmuje wartości (brak możliwości dzielenia przez zero). Spełnienie przez wskaźniki wskazanych warunków decyduje o przypisaniu grupy elementarnej do odpowiedniej kategorii lub pozostawieniu bez określania charakteru. Należy zauważyć, że tylko łączne osiągnięcie wyznaczonych wartości prowadzi do zaklasyfikowania grupy elementarnej jako deficytowej, nadwyżkowej lub zrównoważonej. Warto podkreślić, że przyjęte założenia prowadzą w zdecydowanej większości przypadków do braku możliwości ustalenia charakteru zawodów, szczególnie tych licznie reprezentowanych przez osoby bezrobotne (zawody nie są ujmowane w rankingu), natomiast analizie podlegają zawody nie mające istotnego znaczenia dla lokalnego rynku pracy. Tabela 9. Ranking elementarnych grup zawodów maksymalnie deficytowych w 2015 roku. MAKSYMALNY DEFICYT* Kod Elementarna grupa zawodów Średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy Odsetek ofert subsydiowanych w CBOP (PUP, OHP, EURES) (%) Odsetek miejsc aktywizacji zawodowej(%) 3321 Agenci ubezpieczeniowi 6,67 50,00 0, Operatorzy maszyn i urządzeń do przeróbki mechanicznej kopalin 6,08 0,00 0, Sekretarze medyczni i pokrewni 1,08 76,92 69, Kierownicy do spraw zarządzania zasobami ludzkimi 0,92 0,00 0, Pomocnicy biblioteczni 0,42 100,00 100,00 * - w przypadku maksymalnego deficytu liczba bezrobotnych równa jest zero. W rezultacie wskaźnik dostępności ofert pracy równa się zero, a pozostałe mierniki nie osiągają wartości. Źródło: Zaktualizowane dane wynikowe dla powiatu mieleckiego przekazane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Ranking elementarnych grup zawodów maksymalnie deficytowych wskazuje na 5 grup zawodowych, na które istnieje duże zapotrzebowanie na lokalnym rynku pracy. Należy jednak zwrócić uwagę, że brak osób bezrobotnych w poszczególnych grupach elementarnych wynika przede wszystkim ze stosowanych procedur rejestracji osób bezrobotnych. Osobom przypisuje się wyłącznie jeden zawód do celów analitycznych. Zawodem tym jest najczęściej zawód wyuczony w toku edukacji szkolnej, co oznacza, że w ewidencji bezrobotnych nie pojawiają się osoby z zawodami, w których nie jest prowadzone kształcenie. Osoby, które wykonywały pracę jako agent ubezpieczeniowy, nie są zarejestrowane w tym zawodzie tylko są ujmowane w rejestrach urzędów pracy zgodnie z posiadanym wykształceniem. Dodatkowo rozbieżności w stosowanym nazewnictwie stanowisk, które nie jest spójne z nazwami zawodów, sprawiają, że prowadzone analizy obarczone są błędem. Konieczne jest również przeanalizowanie charakteru oferowanych miejsc pracy i uwzględnienie rotacji pracowników, która w przypadku niektórych branż i stanowisk odgrywa istotne znaczenie 17

19 w procesie określania zawodów deficytowych, nadwyżkowych i zrównoważonych. Oferty pracy dla agentów ubezpieczeniowych mają bardzo często charakter propozycji samozatrudnienia i wykonywania na podstawie umowy agencyjnej opartej o prowizyjny system wynagradzania. Z tego względu zainteresowanie osób bezrobotnych wykonywaniem tego typu profesji jest niewielkie a firmy ubezpieczeniowe prowadzą ciągłą rekrutację kandydatów do pracy i wielokrotnie zamieszczają oferty pracy w sieci Internet. Również duży wpływ na klasyfikowanie zawodów do poszczszególnych grup ma subsydiowanie zatrudnienienia przez urzędy pracy. Trzeba podkreślić, że takie zawody jak sekretarze medyczni oraz pomocniczy bibliotekarze są wykazywane jako maksymalnie deficytowe jedynie dlatego, że zgłoszone oferty pracy były realizowane przede wszystkim w postaci miejsc aktywizacji zawodwej (staży zawodowych). Tabela 10. Ranking elementarnych grup zawodów deficytowych w 2015 roku. DEFICYT Kod Elementarna grupa zawodów Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy Wskaźnik dostępności ofert pracy Wskaźnik długotrwałego bezrobocia Wskaźnik płynności bezrobotnych 1211 Kierownicy do spraw finansowych 0,42 1,58 0,26-1, Doradcy finansowi i inwestycyjni 0,25 0,67 0,38-1,00 Specjaliści do spraw sprzedaży 2433 (z wyłączeniem technologii 3,17 8,33 0,38 50,00 1,00 informacyjno-komunikacyjnych) 8342 Operatorzy sprzętu do robót ziemnych i urządzeń pokrewnych 2,25 5,25 0,43 50,00 1, Spawacze i pokrewni 20,33 40,25 0,51 44,44 1, Barmani 3,25 5,25 0,62 50,00 1, Obuwnicy i pokrewni 0,17 0,25 0,67-1,00 Kierownicy do spraw produkcji ,17 1,58 0,74-1,00 przemysłowej Źródło: Zaktualizowane dane wynikowe dla powiatu mieleckiego przekazane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Ranking elementarnych grup zawodów deficytowych klasyfikuje kierowników do spraw finansowych (kod 1211) oraz obuwników i zawody pokrewne (kod 7536) jako grupy zawodów deficytowych jednak należy zwrócić uwagę, że propozycje zatrudnienia dla kierowników do spraw finansowych pochodzą głównie z ofert internetowych i nie znajdują odzwierciedlenia w rzeczywistym zapotrzebowaniu lokalnego rynku pracy. Trzy oferty pracy dla obuwników zgłoszone w 2015 roku i realizowane w ramach subsydiowanego zatrudnienia spowodowały, że grupa elementarna została zakwalifikowana jako deficytowa. Zdecydowanie jako zawód deficytowy należy uznać zawód spawacza, dla którego średniomiesięcznie urząd dysponował ponad 40 ofertami pracy. Podobnie większych problemów ze znalezieniem zatrudnienia nie mają barmani oraz operatorzy sprzętu do robót ziemnych przy czym od operatorów wymagane jest posiadanie miniumu kilkuletniego doświadczenia zawodowego. Pracodawcy poszukują również specjalistów do spraw sprzedaży jednak 18

20 należy pamiętać, że do tej grupy zawodów przedsiębiorcy niejednokrotnie zaliczają również zawód przedstawiciela handlowego, co sprawia, że liczba oferowanych stanowiska pracy zarówno tych zgłoszonych do urzędu pracy jak i zamieszczanych w Internecie ulega znacznemu zwiększeniu. Tabela 11. Ranking elementarnych grup zawodów nadwyżkowych w 2015 roku. NADWYŻKA Kod Elementarna grupa zawodów Średniomiesięczna liczba bezrobotnych Średniomiesięczna liczba dostępnych ofert pracy Wskaźnik dostępności ofert pracy Wskaźnik długotrwałego bezrobocia Wskaźnik płynności bezrobotnych Średni personel do spraw statystyki i ,75 0,67 341,62 55,46 0,98 dziedzin pokrewnych 7131 Malarze budowlani i pokrewni 89,00 1,17 76,29 64,84 0,97 Robotnicy pracujący przy przeładunku ,17 0,50 54,33 56,00 0,97 towarów 2642 Dziennikarze 7,50 0,17 45,00 57,14 0, Technicy technologii żywności 20,17 0,50 40,33 75,00 0, Hydraulicy i monterzy rurociągów 65,67 1,67 39,40 55,71 0, Pracownicy wsparcia rodziny, pomocy społecznej i pracy socjalnej 18,25 0,67 27,37 54,55 0, Rękodzielnicy wyrobów z tkanin, skóry i pokrewnych materiałów 8,42 0,33 25,25 62,50 0, Mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych 138,50 6,67 20,77 56,67 0, Pracownicy administracyjni i sekretarze biura zarządu 33,08 1,92 17,26 51,28 0, Ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni 278,50 17,25 16,14 51,55 0, Ustawiacze i operatorzy maszyn do obróbki i produkcji wyrobów z drewna 7,08 1,33 5,31 57,14 0, Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych 11,50 2,17 5,31 56,25 0, Księgowi 7,58 1,50 5,06 55,56 0, Operatorzy urządzeń do spalania odpadów, uzdatniania wody i pokrewni 2,08 0,42 5,00 66,67 0, Sprzedawcy w stacji paliw 2,92 0,75 3,89 75,00 0,75 Źródło: Zaktualizowane dane wynikowe dla powiatu mieleckiego przekazane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Ranking zawodów nadwyżkowych wskazuje na grupy elementarne, których przedstawiciele mają kłopoty w znalezieniu zatrudnienia zgodnego z posiadanym wykształceniem i kwalifikacjami ze względu na dużą liczbę osób bezrobotnych w danej grupie i niewielką liczbę ofert pracy. Dokonując analizy należy wskazać nie tylko grupy elementarne, ale również konkretne zawody, które decydują o uznaniu danej grupy za nadwyżkową. Na lokalnym rynku pracy zawodami nadwyżkowymi nadal pozostają: technik ekonomista, malarz budowlany, malarz-tapeciarz, robotnik magazynowy, technik administracji, mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych, hydraulik, monter instalacji i urządzeń sanitarnych, frezer, tokarz w metalu, operator obrabiarek skrawających oraz grupy zawodów pracowników wsparcia rodziny, pomocy społecznej i pracy socjalnej (kod 3412) oraz technicy technologii żywności (kod 3144). W zdecydowanie najtrudniejszej sytuacji pozostają przedstawiciele 19

21 średniego personelu do spraw statystyki i dziedzin pokrewnych, czyli w ujęciu zawodów osoby legitymujace się tytułem technika ekonomisty. W 2015 roku na jedno miejsce pracy oferowane dla technika ekonomisty przypadało przeciętnie ponad 340 osób. Trzeba podkreślić, że wszystkie oferty zgłoszone do Centralnej Bazy Ofert Pracy były subsydiowane przez urząd pracy, z czego trzy czwarte stanowiły miejsca aktywizacji zawodowej. Na drugim miejscu znaleźli się malarze budowlani i pokrewni, dla których wartość wskaźnika dostępności ofert pracy wyniosła 76,29 a wskaźnik długotrwałego bezrobocia kształtował się na poziomie blisko 65%. Średnio powyżej 50 osób na jedno wolne miejsce pracy przypadało również w przypadku robotników pracujących przy przeładunku towarów. Nadwyżka wykazywana jest również w przypadku grup: dziennikarze (kod 2642), hydraulicy i monterzy rurociągów (kod 7126), rękodzielnicy wyrobów z tkanin, skóry i pokrewnych materiałów (kod 7318), mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych (kod 7233), pracownicy administracyjni i sekretarze biura zarządu (kod 3343) oraz ustawiacze i operatorzy obrabiarek do metali i pokrewni (kod 7223). W przypadku pozostałych grup zawodów obserwowana nadwyżka nie ma istotnego znaczenia dla sytuacji na powiatowym rynku pracy ze względu na stosunkowo niewielką liczbę osób bezrobotnych wchodzących w skład poszczególnych grup. Tabela 12. Ranking elementarnych grup zawodów maksymalnie nadwyżkowych w 2015 roku. MAKSYMALNA NADWYŻKA* Kod Elementarna grupa zawodów Średniomiesięczna liczba bezrobotnych 7232 Mechanicy statków powietrznych i pokrewni 20, Rolnicy produkcji roślinnej i zwierzęcej pracujący na własne potrzeby 7, Robotnicy przygotowujący i wznoszący konstrukcje metalowe 5, Pracownicy usług ochrony gdzie indziej niesklasyfikowani 3, Operatorzy centrali telefonicznych 1,58 * - w przypadku maksymalnej nadwyżki liczba ofert pracy równa jest zero. W rezultacie wskaźnik dostępności ofert pracy nie przyjmuje wartości. Źródło: Zaktualizowane dane wynikowe dla powiatu mieleckiego przekazane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Ranking zawodów maksymalnie nadwyżkowych wskazuje na grupy elementarne, w których w 2015 roku nie zgłoszono żadnych propozycji zatrudnienia, udział osób długotrwale bezrobotnych był znaczny (powyżej mediany) a wartość wskaźnika płynności bezrobotnych nie przekraczała 1 (napływ osób bezrobotnych był większy od liczby osób wyrejestrowanych), czyli wzrastała liczba osób pozostających w ewidencji urzędu pracy. Mechanicy statków powietrznych zostali zakwalifikowani do grupy zawodów maksymalnie nadwyżkowych ze względu na zwiększony w 2015 roku napływ osób zwolnionych grupowo z Polskich Zakładów Lotniczych Sp z o.o. Pozostałe grupy elementarne taktowane są jako nadwyżkowe wyłącznie w ujęciu statystycznym i niewielka liczba bezrobotnych nie stanowi istotnego problemu z punktu widzenia sytuacji na mieleckim rynku pracy. 20