Regulacja, konkurencja, charakter współczesnego sektora bankowego

Transkrypt

1 Regulacja, konkurencja, charakter współczesnego sektora bankowego

2 Regulacja na rynku bankowym Głównym celem regulacji na rynku bankowym jest: - zwiększenie stabilności na poziomie (makroi mikroekonomicznym), - zwiększenie przejrzystości rynku, - ochrona inwestorów, - zapewnienie odpowiedniego poziomu konkurencji rynkowej. Każda regulacja ogranicza swobodę produkcyjną i decyzyjną jednostki oraz jej możliwości wyboru, musi więc być nakładana z istotnych względów. Regulacja rynku bankowego jest w dużym stopniu kształtowana przez zmiany w otoczeniu zewnętrznym banków.

3 Podstawy regulacji banków Regulacja banków opiera się na założeniu istnienia niedoskonałości rynków, efektów zewnętrznych towarzyszących upadkom banku czy kryzysom bankowym oraz asymetrii informacji. Regulacje bankowe stanowią zbiór norm prawnych definiujących strukturę sektora bankowego, ustrój prawny banków, ich działalność oraz stosunki prawne powstające w związku z tą działalnością. Podstawowym celem systemów regulacyjnych jest bezpieczeństwo i stabilność instytucjonalna banków, rozumiana jako brak czynników, które spowodować mogą stratę, której skutki wykraczają poza wąską grupę klientów lub innych zainteresowanych stron. Ponadto celem regulacji jest wysoka sprawność świadczenia

4 usług finansowych i ochrona interesów wszystkich stron, korzystających z tych usług. Normy regulacyjne na rynku bankowym można podzielić na: - strukturalne, chroniące stabilną strukturę rynku bankowego poprzez ograniczanie poziomu konkurencji i zapobiegające kryzysom bankowym, przez politykę licencyjną czy ubezpieczanie depozytów, oraz chroniące klientów przed monopolistyczną pozycją banków, poprzez kontrolę koncentracji. - ostrożnościowe, regulujące działalność banku jako firmy i zapobiegające indywidualnym upadkom, np. poprzez ograniczanie ryzyka inwestycyjnego, wymogi kapitałowe, wymogi informacyjne, prawo upadłościowe.

5 Podsumowanie Bankowość zawsze uważana była za dziedzinę, gdzie zbyt duża konkurencja może prowadzić do zwiększania poziomu ryzyka i wystąpienia kryzysu, co powinno być ograniczone poprzez odpowiednią regulację sektora. Silne i restrykcyjne normy regulacyjne powstały w wyniku doświadczeń wielkiego kryzysu. Znacznie ograniczały one konkurencję, zapewniały jednak stabilność i bezpieczeństwo oligopolistycznych rynków bankowych przez kilkadziesiąt lat.

6 Konkurencja a specyfika banków Segmenty konkurencji banków: Rynki pożyczkowe - rynki pieniężne i kredytowe, oraz rynki emisji o stałej lub zmiennej stopie procentowej -wysoce konkurencyjne. Istnieje duża przejrzystość rynku oraz duża ilość dostępnej uczestnikom informacji. Konkurencja cenowa jest dość intensywna, poszczególne podmioty mają niewielki wpływ na warunki rynkowe. Rynki lokalne, detaliczne - działający bank jest wyłącznym dostawcą usług bankowych. Posiada on lokalną pozycję monopolistyczną.

7 Rynki kart kredytowych - wymiarze narodowym i międzynarodowym są opanowane przez klika grup konkurentów. Występuje silna konkurencja, polegająca na zabieganiu o poparcie przez główne grupy bankowe, zajmujące się dystrybucją usług związanych z kartami. Rynek emisji obligacji rządowych, który w wielu krajach został zdominowany przez konsorcjum instytucji finansowych. W celu pogłębienia konkurencji na tym rynku organy zarządzania długiem publicznym mogą stosować technikę przetargu. Rynek klientów korporacyjnych - rolę odgrywają silne banki o międzynarodowym zasięgu, intensywna konkurencja, banki często tworzą konsorcja dla wielkich kredytobiorców w celu emitowania i lokowania na rynku światowym obligacji i akcji przedsiębiorstw, banki tworzą oddziały lub spółki córki w krajach, w których klienci korporacyjni prowadzą swoją działalność.

8 Usługi związane z podażą kapitału dla firm średnich i małych - świadczone często przez firmy spoza sektora bankowego: spółki, fundusze (venture capital firms/funds), których celem jest udostępnianie kapitału odpowiednim firmom, bez zarządzania nimi. W wielu krajach banki, domy maklerskie oraz giełdy podjęły kroki w celu umożliwienia małym i średnim firmom dostępu do rynku kapitałowego poprzez tzw. rynki równoległe. Usługi związane z kapitałem akcyjnym - dotyczą nowych emisji, ich zbywania oraz doradztwa, działalność na rynku wtórnym przez zarządzanie zleceniami klientów lub handel akcjami na własny rachunek, zarządzanie pakietami funduszy wzajemnych, emerytalnych, ubezpieczeń itp. Rynki te nabrały znaczenia w ostatnich latach, konkurencja jakością, zwłaszcza przez pozyskiwanie wysoko wykwalifikowanych kadr.

9 Podział z zastosowaniem kryterium funkcjonalnego: rynki detalicznych usług finansowych, rynki usług finansowych dla przedsiębiorstw, rynki usług związanych z papierami wartościowymi, rynki usług międzybankowych, rynki międzynarodowych usług finansowych.

10 Metody konkurowania w ramach oligopolu: jakość produktów i usług, zróżnicowanie oferty produktowej, metody dystrybucji i promocji, wizerunek firmy, osiągany poziom kosztów.

11 Modele rynku finansowego a pozycja banku W poszczególnych krajach pozycja banku na rynku finansowym, zakres i skala działania banku znacznie się różnią, zwłaszcza pod względem roli banków w finansowaniu i kontroli przedsiębiorstw. Sektor bankowy może składać się z instytucji depozytowych, jak banki komercyjne, banki spółdzielcze, kasy oszczędnościowe oraz z instytucji niedepozytowych: banków inwestycyjnych. modele rynków finansowych: - Model anglo-amerykański, typowy jest bank specjalistyczny np. inwestycyjny, - Model kontynentalny, dominuje bank uniwersalny, który prowadzi zarówno działalność komercyjną, jak i inwestycyjną i ubezpieczeniową.

12 Bank uniwersalny to bank, który dostarcza różnorodne usługi finansowe w ramach jednej, zunifikowanej struktury. Usługi: - pośrednictwo finansowe - handel instrumentami finansowymi (w tym dyskonto czeków i weksli) - prowadzenie emisji nowych papierów wartościowych - działalność maklerska (zakup i obrót papierami wartościowymi w imieniu osób trzecich) - zarządzanie aktywami powierzonymi - działalność w zakresie funduszy inwestycyjnych, gwarancji, operacji rozliczeniowych - doradztwo korporacyjne, obsługa transakcji fuzji i przejęć, - oferowanie ubezpieczeń

13 Bank inwestycyjny jest instytucją niedepozytową, zajmuje się głównie świadczeniem usług na rynku kapitałowym. Usługi: - organizowanie środków finansowych dla przedsiębiorstw, często w połączeniu z restrukturyzacją firmy - finansowanie inwestycji zwiększonego ryzyka, np. typu venture capital - sekurytyzacja - tworzenie papierów wartościowych pod zastaw wyodrębnionych aktywów emitenta - działalność maklerska na rachunek klienta (brokerage) - działalność dealerska prowadzona na własny rachunek - zarządzanie funduszami inwestycyjnymi - finansowanie fuzji i przejęć - Underwriting - przygotowanie i obsługa emisji papierów wartościowych - obrót papierami skarbowymi, komunalnymi, hipotecznymi i korporacyjnymi - handel instrumentami pochodnymi.

14 W modelu anglo-amerykańskim: - Własność jest silnie rozproszona - Dominuje interes akcjonariuszy i horyzont krótkookresowy - Finansowanie korporacji odbywa się głównie poprzez rynek kapitałowy wysoce konkurencyjny, efektywny i przejrzysty - Rynek kapitałowy dostarcza kapitału o najniższym koszcie dla korporacji - Banki pełnią rolę bierną, organizując rynek i dostarczając środków finansowych dla firm - Rola rządu sprowadza się do tworzenia ustawodawstwa chroniącego interes publiczny

15 W modelu uniwersalnym: - Banki nawiązują długookresową współpracę z przedsiębiorstwami, wpływa to pozytywnie na stabilność systemu gospodarczego - Łatwiej rozwiązać problem złych długów, np. poprzez zamianę długów wobec banków na wierzytelności bankowe - Niska elastyczność i mała innowacyjność dużych, uniwersalnych instytucji finansowych - Giełda i rynek papierów wartościowych pozostają słabo rozwinięte, liczba przedsiębiorstw notowanych na giełdzie jest niska - Firmy często są zmuszone do poszukiwania źródeł finansowania na zagranicznych rynkach kapitałowych

16 Charakter współczesnego sektora bankowego Na wszystkich etapach rozwoju sektora bankowego banki ulegały różnorodnym przeobrażeniom. Najistotniejsze zmiany nastąpiły na przełomie XX i XXI w. Zmieniające się warunki zewnętrzne funkcjonowania sektora bankowego spowodowały konieczność ciągłej adaptacji banków komercyjnych do tych zmian. W zakresie tym banki komercyjne wykazały duże umiejętności dostosowawcze, które wynikają z silnego uzależnienia tych podmiotów od zmieniających się warunków otoczenia.

17 Cechy współczesnego sektora bankowego: zlikwidowanie tradycyjnych barier oddzielających różne typy instytucji finansowych (despecialization) oraz rynków finansowych (interpenetration) zmniejszanie się liczby banków w wyniku fuzji i przejęć powstawanie wielofunkcjonalnych grup bankowych, supermarketów usług finansowych w formie banków uniwersalnych oraz konglomeratów finansowych powstawanie sieci krajowych i międzynarodowych sojuszy strategicznych w ramach grup bankowych liberalizacja rynku deregulacja poszczególnych segmentów rynku usług bankowych przeprowadzana z zachowaniem zasady jednakowych korzyści i rynkowej regulacji podaży pieniądza konkurencja między bankami w nowych formach, obecność nowych konkurentów na rynku

18 innowacje technologiczne wywierające odczuwalny wpływ na system rozliczeń kreowanie nowych produktów wzrost wymagań klientów banków detalicznych internacjonalizacja bankowości oraz wykształcenie się międzynarodowej, transgranicznej bankowości

19 Przemysł usług finansowych w warunkach konkurencji między- i wewnątrzsektorowej

20 Skutki zmian w otoczeniu banków: Wzrost roli innych niż banki instytucji finansowych, zmierzch tradycyjnej depozytowo-kredytowej bankowości, wzrost znaczenia funkcji niebankowych instytucji finansowych, konkurujących z bankami Spadek poziomu marży odsetkowej osiąganej przez banki z ich tradycyjnej działalności Przesunięcie aktywów bezpośrednio posiadanych przez banki na rzecz niebankowych instytucji pośredniczących Banki rozszerzają swoją działalność na nowe obszary bankowej aktywności np. udział w obrocie papierami wartościowymi, świadczenie usług ubezpieczeniowych - wzrost udziału innego rodzaju dochodów (pozaodstekowych) w całości dochodów przez nie generowanych (np. wzrost dochodów prowizyjnych)