Kompleksowy monitoring dynamiki drzewostanów Puszczy Białowieskiej z wykorzystaniem danych teledetekcyjnych

Transkrypt

1 LIFE+ ForBioSensing PL: Kompleksowy monitoring dynamiki drzewostanów Puszczy Białowieskiej z wykorzystaniem danych teledetekcyjnych Krzysztof Stereńczak Zakład Zarządzania Zasobami Leśnymi Instytut Badawczy Leśnictwa Projekt współfinansowany ze środków Komisji Europejskiej w ramach programu LIFE i ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) LIFE13 ENV/PL/000048

2 Plan spotkania 1. Uzasadnienie podjęcia działań w projekcie 2. Jak to się zaczęło 3. Cele i zakres projektu 4. Struktura projektu 5. Szczegółowe przedstawienie zadań 6. Spodziewane efekty 7. Zespół 8. Co udało się zrobić do tej pory 9. Co nas czeka w najbliższym czasie 10. Komitet Sterujący 11. Pytania i dyskusja 2

3 Uzasadnienie podjęcia działań w projekcie 3

4 Wizja Niedogodnością w obiektywnym określeniu stanu i zmian w zbiorowiskach leśnych Puszczy Białowieskiej, jest: - brak informacji o jej drzewostanach na całym jej obszarze; m.in. przez pomiary prowadzone metodami naziemnymi w sposób punktowy powierzchni próbnych o różnych wymiarach i sposobie rozmieszczenia. Szansą przedstawienia całościowego obrazu Puszczy jest współczesna teledetekcja. Może ona: - wspomóc opracowania metodyczne (istotne z punktu widzenia rozwoju nauki i metod monitorowania obszarów leśnych), - wspomóc bieżące gospodarowanie i zarządzanie obszarami przyrodniczo-cennymi, - dostarczyć wiarygodnych i kompletnych danych. 4

5 Naziemne skanowanie laserowe (TLS) 5

6 Lotnicze skanowanie laserowe (ALS) 6

7 Modele terenu Numeryczny Numeryczny Model Model Pokrycia Terenu Terenu

8 Zobrazowania hiperspektralne Świerk Sosna Dąb Buk Grab

9 Unikatowość projektu - Obszar badań - przyrodniczo bezcenny, - Skala badań, - Zakres badań, - Duża liczba powierzchni naziemnych rozmieszczonych w całej Puszczy, - Interdyscyplinarny zespół realizujący projekt, - Współpraca międzynarodowa, - Integracja w projekcie najistotniejszych znanych metod pomiarowych drzewostanów. 9

10 Jak to się zaczęło? 10

11 Nim aplikowaliśmy 1. Wykorzystanie danych teledetekcyjnych jest powszechne w wielu aplikacjach dotyczących szeroko rozumianego środowiska naturalnego, w szczególności lasów. 2. Szczególnie istotną rolę dane teledetekcyjne pełnią w określaniu kondycji roślin i detekcji efektów czy zasięgu działania różnego rodzaju czynników stresogennych. 3. Szczególną zaletą danych jest możliwość monitorowania całej badanej powierzchni, a nie tylko powierzchni próbnych. 4. Dane teledetekcyjne są zdjęciem stanu lasu do którego można wracać wielokrotnie. 5. Różny poziom analiz (zależny od wielkości piksela, gęstości danych punktowych, rozdzielczości radiometrycznej i spektralnej). 6. Możliwość zajrzenia pod okap drzewostanu dane skanowania laserowego. 7. Automatyzacja procesów obiektywizm analiz. 11

12 Chronologia zdarzeń związanych z aplikacją wniosku 1. Komisja Europejska w dniu 19 lutego 2013 roku opublikowała siódme zaproszenie do składania wniosków w ramach Instrumentu Finansowego LIFE+ na rok Od lutego do czerwca 2013 roku pisanie wniosku (ZZZL, ZLN, konsultacje - eksperci zewnętrzni). 3. Ostateczny termin zatwierdzania i składania wniosków do NFOŚiGW za pośrednictwem generatora wniosków e-proposal do 25 czerwca 2013 roku godz Uwagi KE do wniosku 19 grudnia 2013 roku. 5. Odpowiedź na uwagi KE 17 stycznia 2014 roku. 6. Informacja o wstępnej akceptacji wniosku 12 lutego 2014 roku wraz z sugestiami wymagającymi poprawy wniosku. 7. Ostateczna wersja projektu po negocjacjach z UE 26 lutego 2014 roku wersja elektroniczna i po akceptacji prowadzonych zmian przesłanie wersji papierowej do KE do 8 kwietnia lipca 2014 podpisanie umowy. 12

13 O komponencie Projekty LIFE+ polityka i zarządzanie w zakresie ochrony środowiska - to projekty pilotażowe, które przyczyniają się do rozwoju innowacyjnych koncepcji politycznych, technologii, metod i instrumentów. Spośród 961 złożonych wniosków Komisja zakwalifikowała do finansowania 125 (12,0%), w tym 2 projekty z Polski. Wybrane projekty, realizowane będą przez beneficjentów w 22 państwach członkowskich. 13

14 Podziękowanie za dotychczasowe wsparcie! Listy wpierające na etapie składania wniosku: - RDLP Białystok - RDOŚ Białystok - Nadleśnictwa: Białowieża, Browsk i Hajnówka - Białowieski Park Narodowy Pozytywne opinie w trakcie negocjacji: - DGLP - MŚ, Główny Konserwator Przyrody 14

15 Cele projektu 15

16 Cele projektu Projekt ma na celu opracowanie i zastosowanie metody monitoringu dużego obiektu leśnego z wykorzystaniem danych teledetekcyjnych. W szczególności: -Monitoring dynamiki drzewostanów w Puszczy Białowieskiej (m.in. analizę składu gatunkowego, monitoring zmian w drzewostanach powodowanych zamieraniem świerka i jesionu, ekspansji grabu, itd.). -Analizę sposobów odnawiania się, odmładzania i regeneracji drzewostanów, w tym z wykorzystaniem naturalnie powstających luk. -Opracowanie zestawienia różnego rodzaju technik i danych teledetekcyjnych, optymalnego dla potrzeb monitoringu lasów. -Charakterystykę mikroklimatu Puszczy (5 stacji meteo). -Promocję Puszczy i wyników projektu poprzez materiały multimedialne (filmy i audycje radiowe). 16

17 Zakres projektu Zdj. J. Hilszczański 17

18 Zakres projektu 1. Wytypowanie i zbiór danych z powierzchni monitoringowych W ramach projektu zostanie wykorzystane ok. 650 stałych powierzchni monitoringowych. Poza powierzchniami monitoringowymi w projekcie zostaną wykorzystane setki czasowych powierzchni naziemnych do analizy różnych elementów środowiska. 2. Zakup i analiza danych teledetekcyjnych W projekcie przewiduje się pozyskanie danych: - lotniczego skanowania laserowego (LSL), - lotniczych zobrazowań hiperspektralnych, - danych satelitarnych. 18

19 Zakres projektu 3. Określenie wyjściowego stanu lasów Puszczy Białowieskiej. Po pozyskaniu danych teledetekcyjnych z poziomu naziemnego i z powietrza oraz referencyjnych pomiarów naziemnych w 2015 r. dane te zostaną połączone i zostanie określony aktualny stan drzewostanów Puszczy. 4. Monitoring zmian W kolejnych latach trwania projektu będzie prowadzony monitoring zmian w drzewostanach Puszczy. Wszystkie wyniki prezentowane będą w postaci wydruków map i warstw tematycznych udostępnianych przez geoportal projektu. 19

20 Zakres projektu 5. Ankieta. W ramach projektu zostanie sprawdzony wpływ informacji o wynikach monitoringu na świadomość ludzi dotyczącą zmian zachodzących w Puszczy. 6. Promocja Informowanie opinii publicznej o wynikach i przedsięwzięciach podejmowanych w projekcie. Poza stroną internetową i geoportalem, planuje się cykl audycji radiowych i telewizyjnych, monografię i materiały informacyjne, jak również filmy promujące projekt oraz różnego rodzaju spotkania. 20

21 Szczegółowe przedstawienie zadań Zdj. J. Hilszczański 21

22 Podział zadań w projekcie Działania przygotowawcze A Działania wdrożeniowe B Monitorowanie wpływu działań w ramach projektu C Zarządzanie projektem i monitorowanie postępów w realizacji projektu E Działania komunikacyjne i upowszechniające D 22

23 Działania przygotowawcze A A1 Założenie naziemnych powierzchni monitoringowych 23

24 Działania przygotowawcze A A2 Przygotowanie przetargów na dostarczenie danych teledetekcyjnych, oprogramowania i narzędzi do realizacji projektu 24

25 Działania wdrożeniowe B B1 Określenie optymalnego terminu do pozyskania danych teledetekcyjnych w kolejnych latach projektu 25

26 Działania wdrożeniowe B B2 Pozyskanie i analiza danych z naziemnych powierzchni monitoringowych 26

27 Działania wdrożeniowe B B3 Pozyskanie i analiza materiałów teledetekcyjnych i fotogrametrycznych 27

28 Monitorowanie wpływu działań... C C1 Określenie aktualnego stanu drzewostanów Puszczy Białowieskiej 28

29 Monitorowanie wpływu działań... C C2 Określenie kierunków zmian zachodzących w drzewostanach Puszczy Białowieskiej 29

30 Monitorowanie wpływu działań... C C3 Określenie przestrzennej dynamiki populacji świerka w Puszczy Białowieskiej 30

31 Monitorowanie wpływu działań... C C4 Określenie dynamiki luk 31

32 Monitorowanie wpływu działań... C C5 Analiza poziomu wiedzy społeczności lokalnej na temat stanu Puszczy Białowieskiej 32

33 Działania komunikacyjne i upowszechniające D D1 Tablice informacyjne z logo Life+ i inne materiały promocyjne Arp Studio s.c. 33

34 Działania komunikacyjne i upowszechniające D D2 Strona internetowa projektu opatrzona logo Life+ Arp Studio s.c. 34

35 Działania komunikacyjne i upowszechniające D D3 Raport w języku niespecjalistycznym ( raport laika ) 35

36 Działania komunikacyjne i upowszechniające D D4 Odczyty, wykłady i spotkania dla instytucji, uczelni i społeczności lokalnych D5 Konferencje o tematyce związanej z leśnictwem i ochroną przyrody Zdj. J. Hilszczański 36

37 Zarządzanie i monitorowanie E E1 Zarządzanie projektem 37

38 Zarządzanie i monitorowanie E E2 Audyt E3 Nawiązanie kontaktów z beneficjentami Life+ oraz wymiana doświadczeń z innymi projektami E4 Plan komunikacji po zakończeniu projektu 38

39 Spodziewane efekty Zdj. K. Stereńczak 39

40 Spodziewane efekty 1. Szczegółowe analizy i mapy prezentujące zmiany w drzewostanach Puszczy w okresie trwania projektu. 40

41 Spodziewane efekty 2. Mapa roślinności rzeczywistej (zbiorowisk roślinnych) wraz z identyfikacją poszczególnych gatunków drzew. 41

42 Spodziewane efekty 3. Opracowanie metody monitoringu dynamiki drzewostanów Puszczy Białowieskiej z wykorzystaniem danych teledetekcyjnych. 42

43 Spodziewane efekty 4. Stworzenie chronologii wzorcowej szerokości słojów i lat wskaźnikowych dla wybranych gatunków drzew w Puszczy Białowieskiej. 43

44 Spodziewane efekty 5. Stworzenie unikatowego geoportalu ze wszystkimi pozyskanymi i wytworzonymi danymi przestrzennymi na temat Puszczy Białowieskiej. 44

45 Spodziewane efekty 6. Zagęszczenie istniejącej sieci stacji meteorologicznych w celu analizy mikroklimatu Puszczy. 45

46 Spodziewane efekty 7. Promocja wyników projektu i programu LIFE+. 46

47 Spodziewanym efektem nie będzie 47

48 Zespół Zdj. K. Stereńczak 48

49 Zespół projektowy - Krzysztof Stereńczak Kierownik projektu - Rafał Paluch i Ewa Zin Koordynacja prac w Białowieży - Adam Korzybski Kierownik Administracyjny - Zespół administracyjny projektu: Monika Maciejewska Marta Piwowarska Dorota Raczkowska-Paluch Maja Konstancja Winnicka Maciej Kobielski Osoba ds. promocji projektu 49

50 Zespół projektowy c.d. - Zespół Merytoryczny Radomir Bałazy GIS i specyfikacje SIWZ Osoby wykonujące pomiary i analizy terenowe 3 osoby Geodeta, Dendrochronolog, 4 specjalistów w geomatyce, 2 programistów, Specjalista ds. modelowania. - Dodatkowo planowana jest współpraca ze specjalistami zewnętrznymi z Polski i zagranicy. 50

51 Komitet Sterujący 51

52 Struktura organizacyjna 52

53 Skład Komitetu Sterującego Imię i Nazwisko Prof. dr hab. Jacek Hilszczański Przewodniczący Komitetu Sterującego Instytucja Zastępca Dyrektora ds. Naukowo-Badawczych - przewodniczący Komitetu Sterującego, Instytut Badawczy Leśnictwa Mgr inż. Wiesław Krzewina Zastępca Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych ds. Strategii, Organizacji i Rozwoju Dr inż. Anna Żornaczuk Łuba Dr inż. Marek Ksepko Prof. dr hab. Bogdan Brzeziecki Prof. dr hab. Stanisław Miścicki Dr hab. Rafał Kowalczyk Mgr inż. Ryszard Ziemblicki Dr inż. Lech Magrel Dr inż. Mirosław Stepaniuk Pan Aleksander Bury Zastępca Dyrektora Departamentu Leśnictwa i Ochrony Przyrody, Ministerstwo Środowiska Zastępca Dyrektora Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej, Oddział w Białymstoku Kierownik Katedry Hodowli Lasu, SGGW, Warszawa Kierownik Katedry Urządzania Lasu, Geomatyki i Ekonomiki Leśnictwa, SGGW, Warszawa Dyrektor Instytutu Biologii Ssaków PAN, Białowieża Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych, Białystok Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, Białystok Dyrektor Białowieskiego Parku Narodowego Dyrektor Państwowego Parku Narodowego Puszczy Białowieskiej 53

54 Skład Komitetu Sterującego Imię i Nazwisko Instytucja Mgr inż. Dariusz Skirko Nadleśniczy Nadleśnictwa Białowieża Mgr inż. Grzegorz Zenon Bielecki Nadleśniczy Nadleśnictwa Hajnówka Mgr inż. Jerzy Ługowoj Mgr Mirosław Romaniuk Mgr Grzegorz Kasprowicz Mgr inż. Stanisław Kułak Zastępca Nadleśniczego Nadleśnictwa Browsk Starosta Powiatu Hajnowskiego Wójt Gminy Białowieża Przewodniczący Polskiego Towarzystwa Leśnego, Oddział w Białymstoku 54

55 Rola Komitetu Sterującego Reprezentowanie potrzeb organizacji i osób, które będą wykorzystywać w przyszłości wyniki projektu. Monitorowanie dostarczanych w ramach projektu rozwiązań. Współdziałanie w definicji i formowaniu nowych pomysłów bądź przedsięwzięć oraz wsparcie i współpraca w ich realizacji. 55

56 Ryzyka a może Wyzwania? - Zakres projektu. - Zróżnicowane oczekiwania społeczne. 56

57 Zaproszenie Razem możemy stworzyć wartość dodaną jakiej ani my ani Komisja Europejska nie przewidziała na początku tej drogi... Będziemy: - Informować Państwa o istotnych wydarzeniach w projekcie; - Słuchać sugestii i zapisywać je w rejestrze zagadnień; - Aktywnie działać na polu praktycznego wykorzystania produktów projektu w Państwa jednostkach; - Wspierać nowe inicjatywy; - Służyć Państwu doradztwem; - Służyć opracowaniami projektowymi. 57

58 Oczekiwania wobec Komitetu Sterującego: - wyrażanie potrzeb i reprezentowanie oczekiwań Interesariuszy wobec produktów projektu ForBioSensing; - wypracowywanie w miarę możliwości spójnego i jednolitego stanowiska wszystkich Interesariuszy i przekazywanie go do Zespołu realizującego Projekt ForBioSensing; - współpraca i wsparcie instytucjonalno-organizacyjne w realizacji wybranych zadań związanych z Projektem; - aktywny współudział w forum dyskusyjnym na rzecz definiowania i rozwiązywania potencjalnych zagrożeń oraz proponowanie sposobu rozwiązania istotnych szans dla Projektu; - wsparcie Zespołu Projektowego w rozpowszechnianiu informacji o postępach prac w Projekcie i spodziewanych efektach jego realizacji; - współpraca w definiowaniu nowych obszarów badawczych, które mogą ujawnić się w trakcie realizacji projektu; - definiowanie sposobów wykorzystania danych zebranych w ramach Projektu; - udział w corocznych spotkaniach informacyjno-opiniodawczych. 58

59 Co udało się zrobić do tej pory 59

60 - Omówić lokalizację stacji meteorologicznych. - Zakończyć przetargi na zakup sprzętu geodezyjnego i TLS. - Tworzymy Księgę znaku projektu oraz stronę internetową. - Uruchomiliśmy biuro projektu i przyjmujemy pierwszych pracowników merytorycznych. - Odbyliśmy kilka spotkań merytorycznych rozpoczynających prace w projekcie. 60

61 Przykład dobrze działającej współpracy 61

62 Co nas czeka w najbliższym czasie 62

63 - Ogłoszenie przetargów na dostarczenie danych teledetekcyjnych - Ogłoszenie przetargów na zakup sprzętu pomiarowego w teren, dendrometrów i stacji meteo. - Uruchomienie geoportalu. - Zatrudnienie pozostałej części zespołu (10 osób). - Zgoda na badania! 63

64 Dziękuję za uwagę. 64